Landgenoten Lente 2007

28
www.vilt.be Tv-kok ontdekt het mooiste beroep ter wereld Frank Fol: “Meer groenten op het menu van de toekomst” BOER EN JEUGDBEWEGING Over speelweides, kampplaatsen en platgetrapte maïs + DOSSIER MEST IN DE BODEM: praktijktips om het nitraatresidu te beheersen 6 WETTERSE BOOMKWEKERS “ONZE COÖPERATIE ZORGT VOOR MEER AFZETZEKERHEID” Magazine voor boer en buiten | Lente 2007

description

 

Transcript of Landgenoten Lente 2007

Page 1: Landgenoten Lente 2007

www.vilt.be

Tv-kok ontdekt het mooiste beroep ter wereld

Frank Fol: “Meer groenten op het menu van de toekomst”

Boer en jeugdBewegingOver speelweides,

kampplaatsen en platgetrapte maïs

+ dossier Mest in de bodeM: praktijktips om het nitraatresidu te beheersen

6 weTTerse BooMkwekers“onze coöperatie zorgt voor Meer afzetzekerheid”

Magazine voor boer en buiten | Lente 2007

Page 2: Landgenoten Lente 2007
Page 3: Landgenoten Lente 2007

Beste Landgenoten,

e lentelucht is zwanger van nieuw leven. Op het ritme van de seizoenen weet een boer beter dan

wie ook dat het aardse bestaan een verhaal van eeu-wig herbeginnen is. Van zaaibed tot oogstfeest, en na map2bis komt… Neen, minister Peeters wil het woord map3 niet meer horen. Mestdecreet, zo heet simpel-weg de verzameling nieuwe normen en bepalingen die de veehouderij eindelijk weer groeikansen moet geven. De term klinkt zelfs een beetje banaal, alsof de gevolgen van het herwerkte mestbeleid op het ter-rein in een handomdraai verteerd zijn.

In het nieuwe mestdecreet volstaat het niet langer om zonder meer de bemestingsnormen te volgen. Wie perfect volgens de voorgeschreven normen be-mest, kan toch het toegelaten nitraatresidu van 90 kg n per hectare overschrijden. Bij de Bodemkundige Dienst klopten we aan met de vraag hoe we het n-re-sidu voor verschillende teelten kunnen beperken. De natuurlijke bemesting op begraasde weides wordt vaak onderschat, luidt het daar. Maar is het wel een goeie zaak om onze koeien voortaan in september weer de stal in te jagen?

En hoe zal de Mestbank zijn hertekende rol vervul-len? Varkenshouder Neel Gorssen ging uitvissen hoe boervriendelijk de gevreesde mestpolitie geworden is. Dat leverde mooie intentieverklaringen op: ‘We zijn blij dat begeleiding en advies voortaan prioritair zijn’, en ‘vooral sensibilisatie en advies kunnen tot de oplossing leiden’. Maar de Mestbank steekt ook een waarschuwende vinger op: ‘Landbouwers moeten goed beseffen dat de bemestingsnormen maxima zijn: je moet geven wat je gewas nodig heeft, en in heel wat situaties is dat minder dan de norm’. n dit nummer blijkt dat boeren en tuinders graag geziene gasten zijn: de deur van de provinciale af-

delingen van de Mestbank staat wijd open, de fruit-wereld zoekt telers om toe te treden tot zijn clubs, en de jeugdbewegingen nodigen de boeren uit op hun lokale pannenkoekenfestijnen om er misschien wel een contractje voor een kampeerplaats los te weken. Misschien wordt het voor sommige landbouwers in de toekomst dan ook interessanter om ‘nieuw groen’ te creëren? Vanuit onze biechtstoel stelt Jos Gysels van Natuurpunt u gerust: ‘Nieuwe realisaties moe-ten voor ons niet altijd definitief zijn’. Laat de lente maar beginnen…

Griet Lemaire, hoofdredacteur

4 SamenhetKanaalover Boweco:zesboomkwekersuitWetteren

diesamenwerkenrondafzet,exportenpromotie.

7 OudeKoeien/Houtkanten Vangroenenadenmeteconomischnuttot

tijdrovendegrondverspillingenterug?

8 DeBiechtstoel/Natuurpunt OnzestrengebiechtvaderpraatmetJos

Gyselsoverbebossing,deverwevinglandbouw-natuurenzeldzamekeversoorten.

10 Prettigplatteland/Jeugdbewegingen

Werkenboerenenjeugdbewegingenvoldoendesamen?OpdekoffiebijdeVlaamsescoutsenChiro.

13 Vakwerk/Mestindebodem PraktijklessenvandeUniversiteitGent

endeBodemkundigeDienstomhetnitraatresidubetertebeheersen.

18 Reportertevelde/BoervriendelijkeMestbank?

VarkenshouderNeelGorssenvraagtuitlegaanRolandDePaepeenDirkStruyfvandeMestbank.

21 Column Overhetaltaarvandemassaconsumptie

enhetonderdematvegenvanhaalbaredossiers.

22 Buitenlander/FrankFol Degepatenteerdegroentekokontdektde

landbouwpraktijkbijJosenMoniqueAbtsuitBierbeek.

24 Uitdeprovincie/Antwerpseplattelandsinnovatie

Kaviaartussendekoeien:eengrensoverschrijdendprojectstemtproductenenmarktopelkaaraf.

26 HalloBrussel/Administratiesbekroond

Minderpapiervoordeboer,eenSpitsprijsvoordeeenmaligeperceelsregistratieenhete-loket.

28 Uitgepraat/Investereninonderzoek

Ishetclubsysteemeengoedemanieromalsland-oftuinbouwerinonderzoekteinvesteren?

LandgenotenwordtuaangebodendoorVILT. HetVlaamsInformatiecentrumover

Land-enTuinbouwinformeerteenbreedpubliekoverdehedendaagseland-en

tuinbouw.Daarvoorkrijgthetmiddelenvanprivé-organisatiesendeoverheid.

13MestindeBodem

in dit nummer

4Samenwerkenindeboom­kwekerij

22Buitenlander

D

I

Page 4: Landgenoten Lente 2007

Samenwerking

Landgenoten Lente 2007

oweco,BoomkwekersWetterenCoöperatie,

bestaatsindsjuli2006.Dezesboomtelers

dieerdeelvanuitmakenkennenelkaaral

jaren,ondermeeralsbestuursledenvandestudie-

kringvanWetterseboomtelers.ToenJanVanHer-

rewegheomgezondheidsredenenhetkwekerijge-

deeltevanzijnbedrijfbeslootaftebouwen,bleek

datnieuwemogelijkhedentebieden.‘Eenaantal

boomtelersuitdestreekzochtaljareneenmanier

omsamentewerkenrondafzet.Toenikbeslisteom

memeeropexportenhandelteconcentreren,ont-

stondhetideevoorBoweco.’

Win-winsituatie.Bowecorichtzichineerstein-

stantieopdeEngelsemarkt.DekwekerijvanJan

heeftalmeerdan60jaarklanteninEngeland.‘Ik

verkochteigenkweekenwatikzelfniethad,ging

ikzoekenwaarhetgoedkoopwas,vaakinNeder-

land.Tegelijkzagikdatdetelershiervaakmethun

stockblevenzitten.MetBowecowillenwemeerei-

genmateriaal,vangoedekwaliteit,verkopeninEn-

geland.’Vandeanderepartnershandeldenognie-

mandoverhetKanaal,zodatzeeralleenbijkonden

winnen.BovendienstaandeBrittenerombekend

tehoudenvanvariatieintuinplanten.

Dezes–diesameneenareaalvan55hahebben–be-

zorgenomdezeswekenaande(potentiële)klanten

eenvoorraadlijstmetalleplantendiezeaanbieden.

‘Wehaddenelkaleenvrijgrootaanbod,zodatons

assortimentnuheelruimis:fruitbomen,sierbomen,

heesters,rozen,coniferen.Erwordennogaltijddin-

genbestelddienietopdelijststaan,maartochzijn

wijnuzekerdervandeafzetvanonzestock.’

Constante kwaliteit. Bowecowildekomendeja-

reneencliënteelaantrekkendatkiestvoordecon-

stantekwaliteitvandeWetteraars.‘Zoprofileren

weonsookopbeurzen:eenbreedgammauiteigen

kweekmeteenconstantekwaliteit.Alsjebijonseen

bepaaldeboomofheesterbestelt,enzesmaanden

laterbesteljediezelfdeboomofheesteropnieuw,

danheeftdienietalleendezelfdeafmeting,maar

ookdezelfdevorm,dezelfdedikte,dezelfdekluit,

enzovoort.Alsjemettweeverschillendekwekers

werkt,zitdaaronvermijdelijkeenverschilop.Voor

bepaaldeklanten,zoalsbijvoorbeeldtuincentra,is

eendergelijkeconstantekwaliteiteenpluspunt.’

Vijf van de zes telers

hebbenvoortseenvms-

a-label, en vier ervan

makendeeluitvanbest-

Select,eensamenwerkingsverbandtusseneenrui-

megroepboomkwekersenhetilvodatnieuwecul-

tivarsmaaktenopdemarktintroduceert.

Onbeperkte aansprakelijkheid. Voordestruc-

tuurvanBowecokozendezesvooreencvoa,een

coöperatieve vennootschap met onbeperkte aan-

sprakelijkheid.‘Wewilden

met zo weinig mogelijk

kostendezaakdoendraai-

en.Deoprichtingkostbij-

naniks,maarjebentwel

onbeperkt aansprakelijk.

Datvangenweopmeteen

goeie kredietverzekering.

Eensdeomzetstijgt,kunnenwealtijdnogover-

gaanopeenanderevennootschapsvorm.’Boweco

maaktookaanspraakopdevlif-steunvoorcoöpe-

raties.‘Meteencoöperatiediezichbezighoudtmet

afzet,exportenpromotie,haddenzebijhetvlifnog

geenervaring,maarwegaanervanuitdatonsdos-

sierinordekomt.’

DezestelersverkopentelkenshunplantenaanBo-

wecoenBowecoverkooptdeplantenmeteenmar-

geaandeklanten.‘Vorigjaarhebikaleenheeljaar

hetlogovanBowecoindecommunicatiemetmijn

klanten gebruikt, om voor een geleidelijke over-

gangtezorgen.Nuishetlogovanmijneigenbedrijf

weggevallen.Deklantenmerkenweinigverschil,de

contactpersoonblijftdezelfdeenmijnrelatietotde

klantblijftgelijk,albeniknuindienstvanBoweco.’

Dezesmakenookteelt-enandereafspraken.‘We

proberenzoweinigmogelijkoverlappendtepro-

‘We zijn nu zeker­der van de afzet van onze stock.’

‘De onbeperkte aansprakelijk­heid vangen we op met een kredietverze­kering.’

Wetterse boomkwekers steken het Kanaal overIn de streek rond Wetteren hebben zes boomkwekers de handen

in elkaar geslagen om de Engelse markt te bestormen. Met hun

coöperatie willen ze de afzet van de eigen producten bevorderen,

maar ook de volgende generatie vlot laten instromen.

B

Jan Van Herreweghe: ‘We willen de komende jaren een cliënteel aantrekken dat bewust kiest voor de constante kwaliteit die Boweco biedt.’

Page 5: Landgenoten Lente 2007

>>>

duceren. Een paar

keerperjaarsteken

wedekoppenbijel-

kaar om te bespre-

ken waar er vraag

naaris,wiewatzal

telenenopwelkegrond.Degronddieiknietmeer

gebruikdoordatikhebafgebouwd,wordtnuim-

mersgebruiktvoorBoweco.’

Toekomstkansen voor jongeren. Naastdevoor-

delenophetvlakvanafzet,omzetenklantenver-

trouwen,hebbendetelersmetBoweconogeenan-

derdoelvoorogen.‘Hetisookeenmanieromonze

bedrijvenlangerdaneengeneratiemeetelaten

gaan.Jongerendievandaaghetouderlijkebedrijf

overnemen, erven vaak een vastgeroest geheel.

Hetismoeilijkomerietsvanjezelfvantemaken.

Endaarkomendannogdeenormefinanciëlelas-

tenbovenop.Metdecoöperatiekunnenwedejuis-

temensenopdejuisteplaatszetten.Onzekinde-

renkunnenlaterinBowecostappendooraandelen

tekopenenhuntijdnemenomzichintewerkenin

hetbedrijf.MetBowecooverstijgenwehetfamilie-

verbandengevenwedejongerentoekomstkansen,

opvoorwaardenatuurlijkdatwekiezenvooreen

soliderebedrijfsvormzoalseenbvba,cvofnv.’

Jandoethetallemaalzoeenvoudigklinken.Maarishet

echtzosimpel?‘Wehebbennatuurlijkhardgewerkt

omgoedeafsprakenoppapiertezetten.Enwezijner

nogniet.Hethelptweldatwealjarengoedevrienden

zijn.Hetvertrouwenwaseralenwezittenallemaalop

dezelfde golflengte. Het

idee hebben is niet moei-

lijk, maar je moet gelijk-

gestemdenvindenomhet

meeuittevoeren.’D

‘Met de coöperatie kunnen we de juiste mensen op de juiste plaats zetten.’

‘Het helpt dat we al jaren goede vrienden zijn.’

Wetterse boomkwekers steken het Kanaal over

De boomkwekers van Boweco: v.l.n.r Jan Van Herreweghe, Paul Weymeersch, Erik Dooghe, Werner Beeckman, Peter Rimbaut, Hans De Neve en Freddy Rimbaut.

Page 6: Landgenoten Lente 2007

Landgenoten Lente 2007 �

Samenwerking

FloréacverkooptmeerdanplantenAls het gaat over sierteelt en marketing is

de aanpak van Floréac het bekijken waard.

Floréac is het grootste bedrijf uit de Vlaamse

sierteeltsector. Het is actief in de produc-

tie van jongplanten en potplanten, en in de

handel en distributie van sierteeltproduc-

ten. Het bedrijf telt een tiental vestigingen

in België, Nederland en Portugal en er zijn

400 werknemers aan de slag. Drie jaar gele-

den werd daar een nieuwe marketingkoers

gekozen, die vandaag zijn vruchten afwerpt.

‘We stellen al jaren voor elke klantengroep

– groothandels, tuincentra, enzovoort – een

compleet assortiment samen,’ zegt marke-

ting manager Bart Ravelingien. ‘Wij nemen

als het ware de inkoop over van onze klanten,

zodat zij zich volledig op de verkoop kunnen

concentreren.’ Zo’n assortiment bevat de ba-

sisproducten, maar ook creatieve en innova-

tieve zaken, bijvoorbeeld nieuwe variëteiten

of nieuwe combinaties met overpotten.

TotaaloplossingenDrie jaar geleden werd die commerciële

aanpak verder verdiept. ‘Klanten willen meer

dan een assortiment. Ze willen ook weten

hoe ze hun eigen klanten het best kunnen

bereiken.’ Floréac biedt hen nu totaaloplos-

singen aan: een uitgekiend assortiment rond

een bepaald thema, compleet met vlaggen

en ander decoratiemateriaal voor op het

winkelpunt, in een kant-en-klaar pakket.

Vandaag de dag mag je niet langer denken

vanuit je product. Je moet denken vanuit de

eindklant. Wat wil die eindklant? Waar is hij

op dit moment mee bezig? Waarom wil hij

deze week een plant in huis halen, en hoe-

veel wil hij eraan besteden? Om die eind-

klant zo goed mogelijk aan te spreken, maakt

Floréac een jaarkalender waar een hele reeks

thema’s of specials op worden uitgezet.

Robuuste plant uit AfrikaKlassiek zijn de specials rond feestdagen,

maar Floréac gaat een stap verder, met bij-

voorbeeld specials rond productgroepen. ‘Zo

is er een geweest rond Clivia’s. We bouwen daar

een verhaal rond – de robuuste plant uit Afrika

– en laten bijvoorbeeld ook speciale overpotten

ontwerpen. Een ander thema was fluweel, met

allerlei zachte planten. Maar ook gebruiksge-

mak, wit-zwart, geometrie, hout, enzovoort

zijn al de revue gepasseerd. We maken ook

specials rond kleuren en er komt een lijn rond

lifestyle, met assortimenten die aansluiten

bij bepaalde interieurs.’ De Floréac-klanten

ontvangen rond elk thema een folder, en in de

gloednieuwe bedrijfsgebouwen in Lochristi

wordt voor elk thema een opstelling gemaakt.

De specials vertegenwoordigen momenteel een

eerder beperkt percentage van de omzet, maar

ze ondersteunen wel het imago van Floréac

en ze zorgen voor een constante vernieuwing

van het assortiment. ‘Het is echter vooral een

manier om ons te differentiëren, en zo uit de

negatieve prijsspiraal te komen. Doordat we

ons onderscheiden van de rest, zijn onze klan-

ten ook bereid iets meer te betalen. Want zelf

kunnen ze op de producten ook meer marge

maken. Je kunt dat moeilijk in omzet of winst

meten, maar we geloven in elk geval dat het

Floréac aantrekkelijker maakt als leverancier.’D

Page 7: Landgenoten Lente 2007

Oude kOeien

Inde19deeninhetbeginvande20steeeuwwa-

renhoutkanteninhetgrootstedeelvanVlaande-

renalomtegenwoordig.Hetlandschapwaséén

lappendekenmetgroenenaden,diebegroeidwa-

renmetbomen,struikenenkruiden.Bijnanergens

andersinEuropabestonderzo’ndichtnetwerkvan

houtkanten.InhetVlaamsebinnenlandstonden

naarschattingweldertigbomenperhectare.

Contraproductief? Na de Eerste Wereldoorlog

verdwenenhoutkantenechtergrotendeelsuithet

landschap.Desteedsgroterelandbouwmachinesen

percelen,enhettoenemendaantalwoonwijkenen

industriegebieden,dedenhetaantalperceelsgren-

zenzeersterkafnemen.Depercelenwerdenviaruil-

verkavelingengegroepeerd,houtkantenbehouden

stonddaarbijgelijkaanschaarsegrondverliezen.

Nattegrondenwerdengedraineerd,toegangswe-

genverbreedenverhard.Bomenofstruikenwerden

alsverkeersobstakelsgezienengerooid.

Daarnaast kwamen er steeds meer vervangings-

productenvoorhout,zoalsalternatievebrandstof-

fen en betonnen afrasteringpalen. Perceelsgren-

zen werden niet langer door houtkanten, maar

doorprikkeldraadafgeba-

kend.Houtkantenveroor-

zaaktenopbrengstverlies,

dacht men: ze overscha-

duwdendegewassenaan

de rand van het perceel,

waardoordiemindersnel

groeiden.

Meeropbrengst.Vooralomecologischeredenen

ontstondervanafdejaren’70eentegenbeweging.

OpveleplaatseninVlaanderenvormenhoutkan-

tenimmersdeenigeminofmeernatuurlijkemi-

lieus binnen het landschap. Vandaag stimuleert

deVlaamseoverheidhoutkantendoormiddelvan

beheersovereenkomsten.Zesubsidieertopditmo-

mentjaarlijks14europerarehoutkant.

Ook economisch hebben houtkanten in de 21ste

eeuwnogheelwattebieden:zezijnnogsteedseen

belangrijkebronvanbrandhout,envooralalswind-

schermzoudenzevooreenaanzienlijkemeerop-

brengstindeakker-enveeteeltzorgen.Veelwind

zorgtervoordatgewassensnelleruitdrogenofplat

gaanliggen,teeltenmisvormen,enfruitvroegtijdig

afvalt.Debeperkingvanhetwaterverliesdoorver-

dampingdraagtbijtoteenverhoogdegroei.Boven-

dienbeschermenhoutkantendebodemooktegen

wind-enwatererosie.D

(Bronnen: onder meer de brochure ‘Hagen, houtkan-

ten en houtwallen’, die je kunt bestellen bij het Agent-

schap voor Natuur en Bos)

Windscherm, beschutting voor het vee, afsluiting van percelen,

natuurlijke waterpomp, houtleverancier. Tot voor de Eerste Wereld-

oorlog waren houtkanten praktisch onmisbaar voor de landbouw in

Vlaanderen. Ook vandaag hebben deze groene naden weer econo-

misch nut.

Steeds gro­tere landbouw­machines en percelen verdrukten de houtkanten.

I

Houtkanten

Perceelsgrens met meeropbrengst?

Page 8: Landgenoten Lente 2007

de BiechtStOel

Landgenoten Lente 2007 �

‘Nood aan duidelijkheid en rust’

Bestempelen jullie de landbouw nog altijd als een

moeilijke leerling?

Natuurenlandbouwhebbenaltijdeenhaat-lief-

deverhoudinggehadmetelkaar.Inlokalemilieu-

radenwerkenwenauwersamenmetdelandbouw

danmetwelkeanderesocio-economischegroep

ook.Beidepartijenhebbendevoorbijejareneen

degelijkcontactmetelkaaruitgebouwd.Wevin-

denelkaarenonzerelatieiszakelijkergeworden.

Alleenontbreekthetdejongstetijdlangsbeide

kantenaansereniteitenrust.OphetBoerenbond-

congreszieikeensectordiesterkinbewegingis.

Enookwijveranderenvolop.Defusietussenver-

schillendenatuurverenigingenisnogmaar5jaar

achterderugenwekrijgenerjaarlijks8à9procent

ledenbij.

Kunt u aan onze sector uitleggen waarom jullie met

overheidsgeld grond mogen kopen, terwijl boeren

die daar zelf voor betalen toch eisen opgelegd krij­

gen van buitenaf?

Datiseenmythediewemisschienookeensineen

boekzoudenmoetenontkrachten,zoalsYvesLeter-

medatvoordelandbouwdoet.Aanonswordenook

talvanregelsopgelegd,ondermeerdatwemaxi-

maal10procentinlandbouw-

gebiedmogenaankopen.Inde

praktijkkomenwedaarlang

nietaanengaathetmaarom6

à7procentvan700hectare,of

eenpaartientallenhectareperjaar.Invergelijking

metdeplaatsenwaarwegoedsamenwerkenmet

delandbouw,verdwijntdathelemaalinhetniets.

Bovendienkopenwijopdevrijemarktenhebben

wenogniemandtotverkoopgedwongen.

Hoe reageren jullie op de nieuwe Boerenbond­doel­

stelling die pleit voor een maximale scheiding tussen

landbouw en natuur?

Wekunnenelkaarindiezinvindendatiedereen

nood heeft aan een duidelijke scheiding en de

bijhorende planologi-

scherust.Wijwillenook

daterzosnelmogelijk

750.000 ha landbouw-

gebied en 125.000 ha

natuurwordenafgeba-

kend.Pasalsdebakenszijnuitgezet,kunjeinover-

legmetelkaarproberenommaximaalnevendoel-

stellingenteverwezenlijken.

Waarom hoort er volgens jullie geen inheems vlees­

vee in natuurgebieden?

Datisvooronsgeendogmaendatziejeookinde

praktijk.Internbestaaterdiscussieoverdevraag

inwelkemate,ofmethetoogwaarop,wijzelfkud-

desmoetenhouden.Wehebbenooitgeprobeerd

omdebegrazingsmogelijkhedenteinventariseren

endaarbijbleekdaternietzoveelkansenonbenut

wordengelaten,behalvewaarergeenboerenmeer

zijn.Ikvraagmewelafofweindetoekomstnog

veelgeïnteresseerdeboerenzullenvindenalsikzie

hoehetBoerenbond-congresdekaartvangrotere

bedrijventrekt.Maarmisschienzulleneenaantal

bedrijvenzichwelindienichespecialiseren.

Kan ik als boer met natuuronderhoud mijn gezin

onderhouden?

Daardurfikmenietoveruittespreken.Ikkenwei-

nigvoorbeelden,maarikkenteweinigvanland-

bouweconomieominteschattenofhet,eventu-

eelincombinatiemethoevetoerismeofietsanders,

opkorteoflangeretermijnrendabelis.Erontstaan

welcoöperatiesomhetlandschapsonderhouden

dergelijkebeterteorganiseren.Ikvermoedalles-

zinsdatdesectordatzelfwelzalontdekken.

Kan de landbouw meer natuur realiseren zonder

opbrengstverlies?

Ophetvlakvanlandschapsbeheerzijnernogwel

mogelijkheden.Maarombeterebiotopentecreë-

ren,hebjegroteregrondoppervlaktesnodig,wat

nietevidentis.Wezijnalleszinstevredendatde

beheersovereenkomstenindelandbouwsectorals

eennieuwekansgezienworden.Datverhaalisnog

relatiefjong,enkanzekernoggroeien.Aangezien

verbredingalsmaarbelangrijkerwordtindeland-

bouw,wordtdeaantrekkingskrachtvanhetland-

bouwlandschapalleenmaarbelangrijker.

Werkt het principe ‘nieuw groen is blijvend groen’

niet contraproductief?

Ook op dat vlak zijn we pragmatisch: nieuwe

realisaties moeten voor ons niet altijd definitief

zijn.Wehebbenonsnooitverzettegendetijdelij-

ke bebossing van land-

bouwgronden. En ook

met de havens hebben

weovereenkomstenom

5 procent natuur te rea-

liseren, die binnen hun

gebiedwelvanplaatskanverhuizen.Wehebbener

allebegripvoordatboerenhunbedrijfzoefficiënt

mogelijkwillenuitbaten.Alsdeoverheiddaarvoor

sommige voorwaarden van beheerovereenkom-

stenwilaanpassen,willenwedatzekerbekijken.

bekijken.Ikgeefdusgerusttoedatdeslogan‘nieuw

groenisblijvendgroei’watongelukkiggekozenwas.

Maaronzeboodschapblijftweldatvergoedingen

zekernietvrijblijvendmogenzijn.

Waarom is er eigenlijk 12�.000 hectare natuur nodig?

Magikeerstopmerkendat125.000invergelijking

‘Onze relatie is zakelijker geworden.’

‘Nieuwe realisaties hoeven niet altijd definitief te zijn.’

Dit keer neemt Jos Gysels, chef Beleid van Natuurpunt, plaats in onze

Biechtstoel. vilt-voorzitter Dirk Lips confronteerde hem met vragen

over gesubsidieerde bebossing, de verweving landbouw-natuur en

het belang van zeldzame keversoorten.

‘Er zit nog groei in het verhaal van beheerovereen­komsten.’

Page 9: Landgenoten Lente 2007

de BiechtStOel

‘Nood aan duidelijkheid en rust’met750.000hectarelandbouwgrondeenpeulschil

is?Beidepartijenkunnendieoppervlaktesvinden

zondermetelkaarinconflicttekomen.Demoei-

lijkheidisvooralhoeje

dezonevreemdestuk-

jesvandepuzzelkunt

verplaatsen. Dat min-

der landbouwgrond

tothongerzouleiden,isookaleenmythe.Hetklopt

nietopwereldvlak.Zelfsinonzeregiokunnenwe

delandbouwgrondnogveelefficiënterbenutten.

Landbouwennatuurzoudenbetersamenwerken

omdedrukvandeindustrieenwoningbouwopte

vangen.

Heeft de Vlaming niet meer aan een mooi landbouw­

landschap dan aan het in stand houden van een

zeldzame keversoort?

Hetgaatnietomdiekeversoortmaaromdebio-

toop,deomgeving,waarindiekeverleeft.Aande

basisvaneenruimtelijkeordeningligtdevraaghoe

weonzeVlaamsesamenlevingwilleninrichtenom

indeschaarsegebiedeneenmaximalemeerwaar-

detecreëren.Hetisnietoflandbouwofnatuur,

maarénlandbouwénnatuur.Iedereenzoektzijn

meerwaardeinietsanders.Naasthetlandbouw-

landschapiserzekernoodaangespecialiseerdna-

tuurgebied.AlsmaarmeerVlamingenblijkendaar

interessevoortehebben.Natuurlevertookeen

economischereturnophetvlakvanrecreatieen

toerisme,dietegelijkkansenbiedtvoorverbrede

landbouw.

Zouden we niet sterker moeten samenwerken om

streekeigen landbouwproducten te ondersteunen?

Wij zitten zeker op die piste. Misschien zouden

wewatmeeraandekarkunnentrekken,maardat

komtdoordatwijnietwillenzeggenwelkerichting

delandbouwuitmoet.Wehebbenooknooitge-

zegddatdeintensieveveehouderijmoetverdwij-

nen,alleendatjulliemilieudoelstellingenmoeten

halen.Julliemoetenzelfbepalenhoejedataan-

pakt.Wehebbenalvaakgepleitvoorbioenkor-

teketenverkoop.Enonzeledenhoudendaarzeker

rekeningmee.Maaralsjullievanuitdesectormet

voorstellen komen,

kunnen we zeker be-

kijkenwatwesamen

kunnendoen.D

‘Er is alsmaar meer interesse voor natuurgebieden.’

‘De landbouw moet zelf bepalen welke richting hij uit wil.’

Volgens Jos Gysels, chef Beleid van Natuurpunt, krijgt zijn vereniging er jaarlijks 8 à 9 procent leden bij.

Page 10: Landgenoten Lente 2007

Prettig Platteland

e boer is een partner waar we geregeld

een beroep op doen, maar die we eigen-

lijknietgoedgenoegkennen,’zegtAnLe-

roy,adjunct-verbondscommissarisvandeVlaam-

seScoutsenGidsen,degrootstescoutsfederatiein

Vlaanderen.Samenmetnationaalvoorzittervan

ChirojeugdVlaanderen,ElsLenaerts,gingzedaar-

omgraaginoponzevraagomteoverlopenopwel-

kemanierenjeugdbewegingenenlandbouwersbe-

termetelkaarkunnensamenwerken.

Platform en speelweiden. Op dit moment be-

staatergeenenkeloverlegorgaanwaarlandbou-

wersenjeugdbewegingenvangedachtenkunnen

wisselen.Dejeugdbewegingenendebos-enmi-

lieusectortreffenelkaarwelinhetoverlegplatform

GroeneRuimte.Maarvreemdgenoegzijnboerenen

tuindersdaarnietinopgenomen.An:‘Bijmijnwe-

tenisdatooknooitoverwogen.Hetplatformisont-

staanvanuitpraktijkcontactenvanhetSteunpunt

Jeugdendejeugdsectormetnatuurbeheerders.Op

onzebijeenkomstenpratenweookaleensoveron-

derwerpen die boeren zure oprispingen zouden

kunnenbezorgen,zoalsbosuitbreiding.Maarmet

delandbouwsectorerbijzoudenweinhetplatform

evengoedookanderezakenkunnenbespreken.’

Bijsamenwerkingmetboerendenkenbeidevrou-

wenopdeeersteplaatsaannieuwespeelruimte.

‘Jeugdbewegingen hebben een chronisch tekort

aan speelbossen, speelweides en schuren,’ zegt

Els. ‘Sommige lokale groepen vinden geen enke-

10 Landgenoten Lente 2007

Jeugdbewegingen en boeren, ze komen vaak in elkaars vaarwater

terecht, maar kennen elkaar niet echt. Wij vroegen aan de Chiro

en scouts op welke manier beide partijen meer voor elkaar kunnen

betekenen.

‘Extra speelruimte is altijd welkom’

D

An Leroy (Vlaamse scouts en gidsen) en Els Lenaerts (Chirojeugd Vlaanderen).

De jeugdbewegingen willen samen met de vzw Trage Wegen en in overleg met de boer meer veldwegen openstellen.

Page 11: Landgenoten Lente 2007

11

le geschikte locatie, in

anderegemeentenmo-

genergerustnogenke-

le mooie speelweides

bijkomen. Velden waar

opditmomentgeenge-

wassen op staan, zijn

misschienwelmogelijkelocaties.’Alblijktmeteen

datdejeugdbewegingenmaarweinigmiddelen

hebbenomboerendiehunweideofschuuropen-

stellentevergoeden.

Vergoeding? ‘Jekuntalsboerproberenomeen

overeenkomstaftesluitenmeteenlokalegroep.

Maarvoordespeelbossendiewegebruiken,hoe-

venwenormaalniettebetalen,’zegtAn.Datdoet

deVlaamseoverheidnamelijkvoorhen.Eigenaars

diehunprivébosopenstellenvoorhetpubliek,krij-

geneenvergoedingvoordeextraonderhoudskos-

ten.Zeontvangendaarvoortweeeuropermeter

opengesteldebosweg,meteenmaximumvan50

europerhectareopengesteldbosperjaar.Vooreen

speelzonekandaarzelfsnogeenextrasubsidiebo-

venopkomenvan100europerhectare.

Geldblijktwelvakereenprobleemvoorverderesa-

menwerkingtussenboerenjeugdbeweging.‘Hoe-

vetoerisme bijvoorbeeld, is veel te duur voor de

gemiddeldejongerengroep,’zegtAn.‘Zekeralsje

weetdateenovernachtingvanmeerdanzeseuro

vooronsalveelgeldis.Teldaarbijnoghetbudget

vooretenenvervoer,envooreenweekendbenje

algauwtwintigeurokwijt.Meerkunnenweecht

nietvragenaandeouders.Maaralswijtijdenseen

tweedaagseopeenhooizolderovernachten,ver-

wachtenwenatuurlijkookgeengroteluxe.’

Kampplaats te huur. Ook plattelandsklassen,

boerderijweekends en -bezoeken zijn volgens

AnenElsnietmeteenopjeugdbewegingenafge-

stemd.‘Datismeervoorscholen,’zegtAn.‘Hetis

onzecorebusinessomzelfactiviteitenteverzinnen.

Alsiemandandersdatvooronsheeftgedaan,ishet

grootstedeelvandepreteralaf.Allijkthetmewel

leukomzelfeenseenactiviteitteorganiserenop

eenboerderij.’

Mocht je als boer een schuur of speelweide ter

beschikking willen stellen, dan meld je dat vol-

gensdedameshetbestaandejeugddienstvan

jegemeenteofaande

Jeugdraad,waarinalle

lokale afdelingen van

jeugdbewegingeneen

zitje hebben. Het bes-

tekanaalomeenwei-

deteverhuren,isviahetSteunpuntJeugd,datde

websitewww.kampterrein.bebeheert,ofviade

websites van de scouts en de Chiro. Daarnaast

geefthetCentrumvoorJeugdtoerisme(cjt)jaar-

lijkseenbrochureuitmetallekampeergebouwen.

Gemiddeldblijkendejeugdbewegingen400euro

overtehebbenvooreenverblijfvantiendagenop

eengoedkampeerterrein.Almaghetopeenidylli-

schepleklangseenrivierofmiddeninhetbosbest

watmeerkosten.

Fermweb en meldpunt.Datzoweljeugdbewe-

gingenalslandbouwerswelvarenbijmeersamen-

werking,bewijsteeninitiatiefalsFermweb.bevan-

daagal.Sindseenjaar

kunnen jeugdbewe-

gingen op die websi-

tenagaanwaarzede

hoeveproducentenin

hun(kampeer)streek

kunnen vinden, en wat die producenten hen te

biedenhebben.Dezoekmachinewerduitgewerkt

doorkvlv-Agra,innauwoverlegmethetcjtenhet

SteunpuntJeugd.ElsenAngeventoedatdeweb-

sitenognietbekendgenoegisonderdejongeren,

endathunverenigingendaargerustwatmeeraan-

dachtvoorzoudenmogenhebben.

Jeugdbewegingenboerzijnnatuurlijknietaltijd

debestevrienden.Dejongerengroepdiehetspan-

nendvindtomtijdenseentrektochtdooreenmaïs-

veldtelopeninplaatsvanerrond,maardaarbijde

gewassenbeschadigt,iseenechteklassieker.‘Het

isheelmoeilijkomdattevoorkomen,’zegtAn.‘Al

doenwezekeronsbest.Indatkaderpleitenweer

samenmetdevzwTrageWegenvoorominoverleg

metboerenzoveelmogelijkweggetjesbijtemaken.

Enwegelovendatmeercontacttussenjongerenen

delandbouwookhetrespecttussenbeidepartijen

kanstimuleren.’

Als een boer een klacht heeft, moet hij daar er-

gensmeeterechtkunnen. ‘Opditmomentisdat

doorgaansbijhetnationaalsecretariaatvan

Speelbossen krijgen subsidies, waarom speelweides niet?

‘In het platform Groene Ruimte zouden we ook met de landbouw kunnen praten.’

De gemiddelde prijs voor een kampweide is �00 euro per week.

>>>

Jongeren houden vaak een heel positief beeld over aan van het contact met een kampboer.

Page 12: Landgenoten Lente 2007

12 Landgenoten Lente 2007

de jeugdbeweging,’ zegt

An.‘Wijdoenonsbestom

dieklachtenoptevolgen,

maar gemakkelijk is dat

niet. Vaak weet de boer

niet meer dan dat de da-

derseendasenkortebroek

droegen.’Eventueelkunjeookbijdejeugdraad

vanjegemeenteaankloppen.‘EnookhetSteun-

puntJeugdhoudteeninventarisbijvandergelij-

keklachten.Zokunnenwevaakvaststellenofhet

daadwerkelijkomeenprobleemgaat,ofslechts

omperceptie.’

Vanhunkanthebbenookjeugdbewegingenwel

eensredentotklagen.‘Elkjaarkomthettocheen

paar keer voor dat een afdeling op de geboekte

kampplaatsarriveert,endaareenanderejeugd-

bewegingtreftdiehaartentenertweedageneer-

derheeftopgeslagen.Deboerblijktzijnweidedan

dubbelgeboekttehebben,endatgebeurtnietal-

tijdperongeluk,’zegtAn.‘Omgekeerdkomthetook

weleensvoordateenboeronsbeltomtevragen

waardegroepblijftdiezijnweideheeftgereser-

veerd.Inbeidegevallenstaandebenadeeldenvaak

machteloos,omdaterovercontractbreuknietsin

hetcontractstaat.Erisdusduidelijknoodaangoe-

destandaardcontracten.Diebestaanal,maarwor-

dennogteweiniggebruikt.’

Dubbel imago.Albijalheeftdeboerbijdejeugd-

bewegingeneendubbelimago.‘Opkamphebben

jongerenvaakeenheelpositiefbeeldvandeboer,’

zegtEls.‘Ikdenkaandeboerdieeenpraatjekomt

slaanwanneerhijeenvollewatertankkomtafzet-

ten,ofdiezijntractorleentomhouttevervoeren.’

MaaroptrektochtenligtdatvolgensElsenAnan-

ders:‘Danoverheersttochhetgevoelvanwemo-

genhiernietsverkeerddoenofwekrijgendie

boerachteronsaan.’

Onbekendisonbemind,daarkomthetuitein-

delijkgrotendeelsopneer.Els:‘Veeljeugdbewe-

gingenkennendeboereninhungemeenteniet.

Eenuniekekansligthierbijdeactiviteitendie

jeugdbewegin-

genorganiseren

in hun eigen ge-

meente. Ik denk

danbijvoorbeeld

aan het jaarlijkse pannenkoekenfestijn of de

kaas-enwijnavondvandeplaatselijkejeugdbe-

weging.Vaakmakendieafdelingenereentradi-

tievanomhuneierenofkazeniederjaarbijde-

zelfdeboertegaanhalen.Vooreenboerisdatde

idealegelegenheidomzichzelfenzijnbedrijfte

tonen,enomzijnimagooptevijzelen.’D

‘Meer contact kan ook het respect voor elkaar vergroten.’

‘Sommige weides worden niet per ongeluk dubbel geboekt.’

Jeugdbewegingen zouden voor activiteiten die ze in hun eigen gemeente organiseren nog veel meer met boeren kunnen samenwerken.

Page 13: Landgenoten Lente 2007

Vakwerk – meSt in de BOdem

1� 1�

‘Bemestingsadvies blijft

een moeilijke oefening’

Wat moet elke landbouwer volgens u weten over de

afbraak van mest in de bodem?

Alsakkerbouwerzouikmestenkelenalleenaan-

vaarden onder drie voorwaarden: 1. als hij gele-

verdwordtophetmomentdatikhemnodigheb,

2.alsikminstenseenideehebvandesamenstel-

ling,en3.alsikereenkleinevergoedingvoorkrijg,

isdatmooimeegenomen.Dievergoedingkanin-

houdendatdemestopmijnlandwordtuitgereden,

aldannietgecombineerdmeteenfinancieelsur-

plus,datafhangtvanhetmarktevenwichtendus

vooreengrootdeelvaneenmogelijkeuitbreiding

vandemestverwerkingscapaciteit.Uitmijnerva-

ringweetikdatvooralhetbelangvanvoorwaarde

tweenogaleensuithetoogwordtverloren.Maar

weetjedatmestvandezelfdediersoortbijdeene

boerdubbelzoveelstikstofkanbevattenalsbijde

andere?

Almaar meer boeren gebruiken de tabellen van

de Bodemkundige Dienst, maar welke garanties

bieden die?

Hetisenormbelangrijkdatjealleenbemestals

dat nodig is. De tabellen geven naargelang het

soort mest mooi aan hoeveel stikstof er gemid-

deldzalwordenvrijgesteld,afhankelijkvanhet

tijdstipvantoediening.Maarzonderchemische

analysevandesamenstellingbekomenwealleen

eenruweschatting.Daarnaastwordterookstik-

stofvrijgestelddoordeafbraakvanorganischestof.

Hetisdikwijlsdiehoeveelheiddievoormoeilijkhe-

denzorgt,doordatzevaakwordtonderschat.Ter-

wijlzekanoplopentotmeerdan50procentvande

totalestikstofbehoeftevanhetgewas.Inregio’s

waardebodemdevoorbijejarensterkbemestis

metorganischmateriaal,zoalsdestreekvanSint-

Katelijne-WaverenWest-Vlaanderen,kanerzoop

jaarbasismeerdan150kgstikstofperhectareter

beschikkingvanhetgewaskomen.

Kan daar geen rekening mee worden gehouden bij de

berekening van het bemestingsadvies?

Ineenwetenschappelijkonderbouwdbemestings-

advieswordterwelrekeningmeegehouden,maar

soms onvoldoende om-

dat relatief jonge orga-

nischestofsterkerblijkt

temineraliserendanou-

dere. Het bemestings-

advies blijft altijd een

schatting,dieweverder

moetenverfijnen.Inde

praktijkmaaktdeBodemkundigeDienstgebruik

vanden-indexmethode,diewelrekeninghoudt

met het percentage organische koolstof, maar

geenonderscheidmaakttussenjongeenoudere

verbindingen.Ookdestikstofbalansmethodedie

onzevakgroepgebruikt,houdtdaaronvoldoende

rekeningmee.Daarombewandelenweverschil-

lendepistesomdaareenmouwaantepassen,>>>

‘Mest van 1 diersoort bevat bij de ene boer dubbel zo veel stikstof als bij de andere.’

Het wordt almaar belangrijker om de stikstofvrijstelling in de bo-

dem zo correct mogelijk te begroten. Maar hoe doe je dat? Professor

Georges Hofman van de Universiteit Gent, eminence grise inzake

nutriëntenbeheer, licht het Vlaamse mestgebruik door.

In iedere Landgenoten zetten we rond één thema nuttige vakkennis in de kijker. Dit keer verdiepen we ons in de afbraak van mest in de bodem.

Professor Georges Hofman

Page 14: Landgenoten Lente 2007

1� Landgenoten Lente 2007

maardiemogelijkhedenstaannoginhunkinder-

schoenen.Viazogenaamdefractioneringvande

organischestofmoethetwelmogelijkzijn,maarer

isnogonderzoeknodigomdiemethodevertaaldte

krijgennaareenbetaalbaretestvoordepraktijk.

Welke andere factoren spelen een rol naast die orga­

nische stikstof?

Hetnieuwemestdecreetmaakteenonderscheid

tussendierlijkemestenanderemeststoffen.Onder

deeerstecategorieverstaatmenallesvandierlijke

oorsprong: mengmest, stalmest, maar ook efflu-

enten,dietrouwensgeenproblemenveroorzaken

alsjehetzoutgehaltevanjebodemgeregeldcon-

troleert.Detweedecategoriebestaatuitalleswat

niet-dierlijk is, zoals

oogstresten of rest-

stromen van de ver-

werkende industrie.

Over de oogstresten

van groenten we-

ten we onder meer

dankzijtweerecente

doctoraten vrij goed

hoeveelbeschikbarestikstofzekunnenopleveren.

Maarerzijnooknogeenaantalreststromenvande

verwerkendeindustrie,waarvanwenognietpre-

cieswetenwaterjuistinzitenaanwelkesnelheid

allespreciesvrijkomt.

Welke impact zullen de nieuwe bemestingsnormen

hebben op de praktijk?

Voordeboerkomtheternogmeerdanvroegerop

aan om optimaal te produceren, binnen de nor-

men van het mestdecreet,

met een minimale belas-

tingvoorhetmilieu.Datzal

voorhetenegewasmoeilij-

kerzijndanvoorhetandere.

Binnendestuurgroepvan

deMestbankhebikdaarom

altijdvooreenzekerediffe-

rentiatievandestikstofresidunormengepleit,per

gewasgroepenpergrondsoort.Maarmenvreesde,

niethelemaaltenonrechte,datdieopsplitsingde

regelgevingteingewikkeldzoumaken.Onderdruk

vanEuropaisernuweleenaanzetgegevenomde

maximaaltoegelatenstikstofhoeveelheidtediffe-

rentiërentussenzand-enniet-zandbodems.

Voor welke gewassen wordt het moeilijk?

Hierbij moeten we een onderscheid maken tus-

sendeaangepastebemestingsnormenenhetha-

lenvandestikstofresidunormeninhetnajaar.Over

deakkerbouwgewassenzijnwegoedopdehoog-

te,maarvooreenaantaltuinbouwgewassenisnog

meeronderzoekvereist.Vaststaatdatsuikerbieten

geenproblemenmogengeven,zowelnaaroptima-

lisatievandeproductiealsnaareenaanvaardbaar

stikstofresidu.Ookgraankrijgthetnietechtmoei-

lijk,almoetjedaarbijweldeperiodetussendeoogst

enhetnajaarindegatenhouden.Groenbemesters

kunnen helpen om de reststikstof in het najaar

laagtehouden,maardanmagmenvoordiegroen-

bemestershoogstenseenergbeperktebemesting

toelaten.Hetzelfdegeldtvoormaïs:datiseenteelt

waarmeejegerustbinnendenormenkuntblijven,

zolangjelouternaardenodenvandeplantkijkt.

Welke sectoren krijgen het dan wel moeilijk?

Watproductiebetreftzijndeaangescherptenor-

menvoorgraslandineenaantalgevallenopdeli-

miet. Wat de stikstofresidu’s betreft, blijven er

problemenvooreenaantalgewassen.Vooraard-

appelenblijfthetmoeilijkomdelandbouwerste

overtuigenommindertebemestenomdateenho-

gerebemesting,zelfshogerdanhetadvies,kansa-

mengaanmethogereopbrengsten.Maarhetge-

volgvandiehogerebemestingisweleenietshoger

mineraalstikstofresiduinhetnajaar.Bovendien

isdeaardappelplantgevoeligvoordroogte,waar-

doorerbijdroogweernogmeernitraatstikstofin

debodemdreigtachterteblijven.Voorgroenten

moetjemetdriefactorenrekeninghouden:1.de

opnamecapaciteitvandeplant,dieafhangtvande

bewortelingsdiepteendewortelspreiding,2.het

oogsttijdstip,omdateenplantdiezoalseenaan-

talbladgewasseninvollegroeigeoogstwordttot

opheteindeveelstikstofnodigheeft,en3.hetach-

terblijvenvanoogstresten.Ditmaakthetmoeilijk

om voor een aantal vollegrondsgroenten in alle

omstandighedendegrensvan90kgn perhateha-

len.Bloemkoolrestenbijvoorbeeldkunnenopkorte

termijntot100kgnitraatperhectarevrijgeven.In

hetlabhebbenwegoederesultatenbehaalddoor

dierestenmetstrotemengen,maarindepraktijk

blevenderesultatenonderdeverwachtingen.Een

pasklareoplossingiser

niet,maaralserhoge

residu’sverwachtwor-

den, kun je altijd de

oogstresten afvoeren

endezeinhetvoorjaar

‘Suikerbieten, graan en maïs mogen geen problemen opleveren.’

‘De n­indexmethode maakt nog geen onderscheid tussen jonge en oudere organische verbindingen.’

‘Bloemkoolresten kunnen tot 100 kg stikstof per ha vrijgeven.’

‘Groenbemesters kunnen helpen om de reststikstof in het najaar laag te houden, maar alleen als die nauwelijks bemest worden.’

‘Iedereen die mest uitrijdt, zou minstens een idee moeten hebben van de samenstelling ervan.’

Page 15: Landgenoten Lente 2007

1�

‘We willen meer aandacht besteden aan integrale bodemkwaliteit.’

Vakwerk – mest in de bodem

Nieuw: coördinator mestonderzoek

Omdatdekennisovermestalsmaarbelangrijkerwordt,werfthetilvobinnen-

korteencoördinatorvoormestonderzoekaan.Diemoetoveralledeelsectoren

heendekennisopvolgendieverspreidzitbijverschillendeuniversiteiten,prak-

tijkcentra,enanderespelerszoalsdeBodemkundigeDienstofhetVlaamsCoör-

dinatiecentrumvoorMestverwerking.Defunctiewerdgecreëerdbijdeeenheid

Plant,inhetonderzoeksdomeinTeeltenOmgeving.InoverlegmethetDeparte-

mentLandbouwenVisserijzaldenieuweattachézowelcoördinatiewerkalsstu-

diewerkenpraktijkonderzoekverrichteninsamenwerkingmetdeanderespe-

lersophetterrein.

Meerweten?

www.ilvo.vlaanderen.beof092722500

3 x goede landbouwpraktijken nutriënten

Wiemeerwilwetenoverduurzaambemesten,kaneigenlijknietomdedrieCo-

des van goede landbouwpraktijken – NutriëntenvanhetDepartementLandbouw

enVisserijheen.DedriecodeszijnrespectievelijktoegespitstopAkkerbouw,op

Grasland en voedergewassen,enopVollegrondsgroenten en fruitteeltDaarnaast

wordeninelkecodeeenaantalalgemeneprincipesuitgelegdinverbandmetbe-

mesting,groenbedekkingenerosie.

Jekuntdebrochuresgratisbestellenviatel.025527870,via carine.van.eeckhoudt

@lv.vlaanderen.be,ofzedownloadenopwww.vlaanderen.be/landbouw.

Nieuw Mestbank-onderzoek naar nitraatresidu

DeMestbankonderzoektdestikstofopnamevaneenaantalvollegrondsteelten

tussen1oktoberen15november.Dewetenschappelijkestudiewerdinopdracht

vanVlaamsministervanLeefmilieuKrisPeeters(cd&v)opgestartinfebruarien

zaléénjaarduren.Concreetworden5000bodemstalenuitdeperiodetussen1

oktoberen15novembergeanalyseerd.Doordiegegevenstecombinerenmet

deresultatenvaneenenquêtebijeen800-taltelerswildeMestbankeenaantal

aanbevelingenformulerenoverbeïnvloedingsfactorenwaarmeetelersrekening

kunnenhouden.DaarnaastdenktministerPeetersaaneeneventueeluitstelvan

hetstaalnametijdstiptot1november,ofaaneenmogelijkedifferentiatievande

grenswaardenaargelangvandeteeltofteelteigenschappen.

alsgecomposteerdmateriaalterugbrengen,alkost

datnatuurlijktijdengeld.

Ziet u tot slot nieuwe mogelijkheden om het bodem­

beheer effectiever te sturen, bijvoorbeeld via micro­

organismen?

Deafbraakenopbouwvanorganischestofisines-

sentieeenmicrobieelproces,waarmeewedusal

rekeninghouden.Ikgeloofweldatweophetvlak

van algemene bodem-

kwaliteit nog kunnen

bijleren. In Nederland

ismenzowelinhetwe-

tenschappelijk onder-

zoek als in de praktijk

vertrouwder met het

begripvanbodemkwaliteitindebredezinvanhet

woord.Onzevakgroepisindatverbandeennieu-

weonderzoekslijnaanhetuitbouwen,diemeerte

wetenwilkomenoverdeenzymatischeactiviteit

indebodemenhoewediebeterkunnensturen

methetoogophetefficiënteromgaanmetnutri-

entenindebodem.’D

Meerweten?

Leesmeeroverdenieuwsteonderzoekenop

www.soilman.ugent.be

OfneemcontactopmetprofessorHofman:

[email protected]

Page 16: Landgenoten Lente 2007

Landgenoten Lente 2007 1�

De Bodemkundige Dienst is in Vlaanderen veruit de grootste speler

op het vlak van bodemonderzoek en advisering. We vroegen aan de

al in 1946 opgerichte spin-off van de KULeuven wat de impact van

het nieuwe mestdecreet wordt op de praktijk. En vooral: hoe we het

n-residu voor verschillende teelten kunnen beperken.

envandebelangrijkstewijzigingeninhet

nieuwemestdecreetisdathetnietlanger

volstaat om zonder meer de bemestings-

normentevolgen.Ookmeteenmestgiftconform

denormen,kanhetnitraatresidunamelijkde90kg

nperhectareoverschrijden.VolgensJanBries,di-

rectielidvandeBodemkundigeDienst,komtheter

alsland-oftuinbouwermeerdanooitopaanomde

nodenvanjeperceleninteschatten.‘Alsboermoet

jestraksveelnauwkeurigergaanbepalenwateen

bepaaldgewas–opdateneperceelenvolgenszijn

groeicurve–nodigheeft.Opbasisdaarvanmoeten

dankeuzeswordengemaaktzoalshoeveelmest-

stofjebijgeefteninwelkevorm:organischofmi-

neraal.’

5000 stalen per jaar.Hetnitraatresiduwordtbe-

invloeddoortalvanfactoren(zieschemahiernaast),

waarvandeinputvanorganischeenvooralvanmi-

neralebemestinghetmakkelijkstbijtesturenis.

Voororganischemestlijkthetdanookmeerdan

ooit aangewezen om geregeld de samenstelling

telatenanalyseren.‘Hetbelangvanmestanalyses

zalzekertoenemen,’zegtGinoCoppens,adviseur

vandeBodemkundigeDienst.‘Op

ditogenblikanalyserenwemaar

een5000-talmeststalenperjaar.

Demeestelandbouwersbaseren

zichopdegemiddeldewaarden

vandeMestbank.Terwijlwewe-

tenuitonzeervaringdathetstik-

stofgehaltezelfsvoordezelfdediersoortenorme

verschillenvertoont.Bovendienspelenookandere

elementenzoalshetfosfor-ofkaliumgehalteeen

nietonbelangrijkerol.’

Deanalysesdiedevoorbijejarenhetmeestein-

gangvondenindeland-entuinbouwsector,waren

destandaardbodemontledingenendebemonste-

ringenvoorden-index.VolgenscijfersvandeBo-

demkundigeDienstleverendieanalysesmakkelijk

eenfinanciëlemeeropbrengstopvoordelandbou-

wer,endoorhetnieuwedecreetzalhetbelangvan

den-indexalleenmaartoenemen.Gino:‘Wieont-

dektdathijmindermeststoffennodigheeft,be-

spaartopgrotearealentochalsneleenredelijke

som.Incombinatiemetdevergoedingenuitbe-

E

‘Hoeveel meststof geef je bij en in welke vorm?’

Dekunstvanhetbemesten

‘Noden nog scherper inschatten’

Gino Coppens en Jan Bries voor hun archiefkast.

Page 17: Landgenoten Lente 2007

17

Vakwerk – mest in de bodem

heerovereenkomstenmaaktdatvoorteeltenals

graanechtweleenverschil.Onzebodemanalyses

gevenookeenbeeldvandealgemenegezondheid

vandebodem,waardoorjebijvoorbeelddezuur-

tegraadkuntbijsturenomeenaantalzogenaamde

gebreksziektentevoorkomen.’

Voorzorg en nazorg.Eenvandestrategieënom

nitraatuitspoeling te beperken, is ervoor te zor-

gendatjestikstofvoorraadophetjuistemoment

beschikbaarisvoorjeplanten.Zekervoorteelten

dievoordeopbrengststerkafhankelijkzijnvande

stikstofgift,bijvoorbeeldaardappelen,wordthet

belangrijk om de input strikt te doseren. De Bo-

demkundigeDienstheeftdaaromsamenmethet

Proefcentrum voor Aard-

appelteelteendemonstra-

tieproject opgezet, waar-

bijwordtnagegaanhoeje

tijdens het aardappelsei-

zoen de bemesting kunt

bijsturennaeenvoorzichtigbegininhetvoorjaar,

zonderdatjeopbrengstdaaronderlijdt.

Ookwaternadeoogstgebeurt,oefenteengrotein-

vloeduitophetnitraatresiduvanjeperceel.‘Zeker

bijgranenishetnuttigomeengroenbemesterinte

zaaien,’zegtJanBries.‘Wantzelfszondern-over-

schotophetmomentvandeoogst,isdekansgroot

datjeperceeldoordemineralisatietussenaugus-

tusenoktobereentehogen-waardelaatopteke-

nen.’VoortsblijktuitcijfersvandeBodemkundige

Dienstdatoogstrestendieondergewerktworden

hetnitraatresiduinhetnajaarverhogen.No-till-

grondbewerking in de

plaats van ploegen in

het vroege najaar kan

danweereenpositieve

invloed uitoefenen op

hetnitraatresidu,door-

datjeminderluchtindebodembrengtendushet

nitraatvormingsprocesnietextraaanwakkert.

Koeien in de stal? Onder

meeruitdebodemstalen

van de Mestbank blijkt

datdekansopeenhoog

residubijdeeneteeltveel

groterisdanbijandere.Zo

zijnerweinigproblemenmetsuikerbietenenmet

spruitkolenomdatdiegewassenheelefficiëntstik-

stofopnemen,waardoorhetnietindebodemach-

terblijft.Datiseentotaalanderesituatiedanbij

veelgroentesoorten.Voorgewassenalsbleeksel-

derofsla,waarvandekwaliteitdaaltalsdeplant

overonvoldoendestikstofbeschikt,heeftdeBo-

demkundige Dienst daarom samen met de uni-

versiteitvanGenteenonderzoekopgestartnaar

deimpactvanrijbemesting,volgteeltenenandere

technieken.

Ookopgraslandblijkthetnietevidentomonder

denitraatnormteblijven.‘Denatuurlijkebemes-

tingopbegraasdeweideswordtvaakonderschat,’

zegtGino.‘Wiezijnkoeienbijvoedert,voegtnutri-

ententoe,terwijldenutriëntenafvoerviamelkniet

zogrootis.Methetnieuwedecreetzullenboeren

daarbewustermeemoetenomgaan,enbijvoor-

beeldvanafseptemberdekoeienbinnenhouden.

Hetkanooknuttigzijnominhetvroegenajaar

nogeengrassnedebinnentehalen.Alzouikopde

eersteplaatssnellerstoppenmetbijbemesting.Na

juniisdatbijvoorbeeldvaaknietmeernodig.Daar-

naastwordthetvooriedereennogbelangrijkerom

alleenmestuitterijdenalsdiemeteendoordebo-

demkanwordenopgenomen,dusalsergeenaan-

houdendedroogtevoorspeldis.’

Organische stof.Binnenhetnieuwemestdecreet

wordthettotslotooknietmakkelijkomhetalaf-

genomengehalteaanorganischestofindeVlaam-

sebodemnietverdertelatendalen.JanBries:‘On-

langs bleek uit analyse van onze stalen dat het

koolstofgehaltedevoorbijejarenopvallendisafge-

nomen.Datisnietdrama-

tisch,maaropeentermijn

vantientottwaalfjaaris

bezorgdheid wel op zijn

plaats. Het koolstofge-

haltekunjenietvanvan-

daagopmorgenherstellen.Erkomenweluitvoe-

ringsbesluitenwaardoorjeeenmaligeenbepaalde

dosiscompostmaggebruiken.Maaraangezienje

nitraatresiduookindatgevalonderdenormmoet

blijven,kunjemaarbeterjeteeltplanaanpassenof

oogstresteninwerkenophetgepastemomentom

datuitzonderingsscenariotevermijden.’D

Meerweten?

www.bdb.beof016310922, [email protected]

‘De natuurlijke bemesting op grasland wordt vaak onderschat.’

‘Het belang van mestanalyses wordt zeker groter.’

‘Op een termijn van 10 tot 12 jaar is bezorgdheid op zijn plaats.’

‘Onze analyses leiden tot een financiele meeropbrengst.’

nitraatvoorraad

voorjaar

nitraatresidu

(1.10 – 1�.11)

organische bemesting

minerale bemesting

N­opname door gewas

N­opname door groenbemester

organische bemesting

N­uitspoeling N­vrijstelling uit oogstresten

N­uitspoeling en denitrificatie

N­mineralisatie voorjaar

N­mineralisatie najaar

vervluchting en denitrificatie

oogst

Page 18: Landgenoten Lente 2007

Gorssen: In het mestdecreet lees ik in de taakbe­

schrijving van de Mestbank woorden als klantvrien-

delijk en oplossingsgericht, voorlichten en begeleiden,

advies, bemiddelen en zo meer. Is de Mestbank daar

gelukkig mee?

De Paepe:Ja.Dierolwasvolgensonsaltijdalvoor

deMestbankweggelegd.OoknuisdeMestbankal

zeertoegankelijk:indeprovincialeafdelingenkan

eenlandbouwerelkevoormiddagzonderafspraak

terecht.Wijzijnvooralblijdatdeverschillendeta-

kennuduidelijkafgescheidenzijnendatbegelei-

dingenadvieseerstwordengenoemd,vóórhand-

having.Volgensonskunnenvooralsensibilisatieen

adviestotdeoplossingleiden.

Is de Mestbank wel klaar voor die begeleidende taak?

De Paepe:Wezijnvorigjaaralgestartmetonsin-

terntereorganiseren.Zowordterinelkeprovin-

cialeafdelingeendienstbas–begeleiding,advi-

sering,sensibilisering–opgericht.Hetpersoneel

wordtbijgeschoold,endeministerheeftooknieu-

weaanwervingenmogelijkgemaakt.

Veel boeren ervaren de Mestbank als zeer bureau­

cratisch. Je moet maar één cijfertje vergeten in te

vullen, en je bent voor jaren vertrokken. Terwijl het

vaak gaat om dingen die met wat gezond verstand

zo op te lossen zijn. Is er bij de Mestbank genoeg

boerengevoel?

Struyf:Alsadministratiemoetenwijderegelge-

vingvolgen.Diemakenweooknietzelf.Demar-

gesdiewehaddenbinnendewetgeving,hebben

wealtijdproberentegebruiken,denkmaaraande

manierwaaropweindepraktijkomgaanmetde

stikstofverliezen.

De Paepe:Alvanbijhetbeginrekruterenwijheel

sterk in landbouwmiddens. Er werken hier heel

veellandbouwingenieursenmensenmeteengra-

duaat landbouw, en heel

veel medewerkers zijn af-

komstiguitlandbouwers-

families. Wij krijgen uit

groenehoektrouwensde

opmerkingdatweveelte

dichtbijdeboerenstaan.

Een andere taak is wetenschappelijk onderzoek:

wordt de sector daarbij betrokken? Wie brengt bij­

voorbeeld de onderwerpen aan?

Struyf:Ookdatisgeennieuwetaak.Sommigeon-

derzoekenzijnwettelijkvastgelegd,anderekomen

eropvraagvandelandbouwsectorofoponseigen

initiatief.Zoiserrecenteenonderzoekgestartnaar

hetbemestingsgedragvanlandbouwers.Datge-

beurtopvraagvandestuurgroepmestproblema-

tiek,waarinookdesectorvertegenwoordigdis.Het

isechteraltijddeministerdiebeslistwelkonder-

zoekwordtuitgevoerd.Bovendienrichtenwevoor

elkonderzoekeenbegeleidingsgroepopwaarinde

sectorruimvertegenwoordigdis.

Komt er ook onderzoek rond mineralisatie en de

bepaling van het nitraatresidu? Dat blijft een pijn­

punt. Vorige zomer heeft de enorme droogte de maïs

parten gespeeld, met slechte uitslagen tot gevolg,

ook op percelen die zeker niet overbemest waren.

Mineralisatie kun je blijkbaar toch echt niet in wis­

kunde vatten?

1� Landgenoten Lente 2007

Welke veehouder droomt er niet

van om persoonlijk bij de Mest-

bank op tafel te gaan kloppen?

Met het nieuwe mestdecreet op

zak vuurde de Limburgse var-

kenshouder Neel Gorssen zijn

vragen af op Roland De Paepe,

gedelegeerd bestuurder van de

Vlaamse Landmaatschappij,

en op Dirk Struyf, hoofd van de

Mestbank.

‘Wij krijgen uit groene hoek de opmerking dat we te dicht bij de boeren staan.’

rePOrter te Velde

‘Is er bij de Mestbank genoeg boerengevoel?’Varkenshouder Neel Gorssen (rechts) in gesprek met Dirk Struyf (links), hoofd van de Mestbank, en Roland De Paepe, gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse Landmaatschappij, waar de Mestbank een onderdeel van is.

Page 19: Landgenoten Lente 2007

1�

Struyf: Een residubepa-

ling is vooral een signaal

aan een landbouwer: die

reststikstof hoeft daar

niet te zitten. Milieukun-

dig gezien zijn er bij een

residutussen50en110kg

n/ha meestal weinig pro-

blemen voor de water-

kwaliteit.Juistomdathetgeenexactewiskunde

is,wordterpasbij150kgn/haeenrodekaartge-

trokken.Erisdusnogeenwaarschuwingszonein-

gebouwd.Landbouwersmoetengoedbeseffendat

debemestingsnormenmaximazijn:jemoetgeven

watjegewasnodigheeft,eninheelwatsituaties

isdatminderdandenorm.Datisdeboodschapdie

hetnitraatresidubrengt.Okee,somskunjeerals

boerechtnietsaandoen,maarevengoedgebeu-

renernogzakendienietdoordebeugelkunnen.

Dat het water zuiver moet, weten we. Maar ander-

zijds moet de sector toch ook nog voldoende kansen

krijgen? Als je ecologie en economie wil samenbren-

gen, zou een oplossingsgerichte Mestbank toch voor

maximale spreiding moeten pleiten?

Struyf: We mogen echt niet langer bemesten in

functievanhetoverschot.Alswedenormenmaxi-

maalblijveninvullen,blijvenweproblemenhebben

met onze waterkwaliteit, en kunnen we bijvoor-

beeldindetoekomstonzederogatieverliezen.

Daarvoor moet je wel voldoende opslag hebben.

Moet de Mestbank daar niet meer inspanningen voor

doen? Op tafel kloppen bij vergunningsaanvragen?

Gemeenten overtuigen om gemeenschappelijke

mestopslag toe te laten?

Struyf:Daarinhebjegelijk.Mestopslagblijfteen

probleem.Demestzouindewinternaardeakker-

bouwgebiedenmoetenwordengebracht.Weheb-

benheelveelnagedachtovergemeenschappelijke

mestopslag,maarookdaargeldenregelsvoor.En

degemeentenhebbenhetlaatstewoord:zijmoe-

tendevergunninggeven.Wehebbeninhetverle-

denwelalopslagplaatseninafzetgebiedengepre-

financierd.Erlooptnuookeenonderzoekomhet

bemestingsgedraginkaarttebrengen.Erzijnnog

altijdlandbouwersdieeengroteraandeeldierlijke

mestzoudenkunneninzetten.Wijwillenteweten

komenhoewehenkunnenmotiveren.Deenquête

zalaanenkeleduizendenboerenwordenbezorgd,

eniseengoedvoorbeeldvaneenonderzoekdatwe

samenmetdesectortotstandbrengen.

Dan is er ook de kwestie van het grondwater. De

kwaliteit daarvan heb je

als boer op een bovenlig­

gend perceel toch niet in

de hand?

Struyf:Erisgeenenkele

regeldiemetdevinger

wijst naar de landbou-

werdienetboveneengrondwatermeetpuntzit.Als

eenwatervoerendelaageenslechtresultaatgeeft,

zoekenwehetprobleembijallelandbouwersdie

opdielaageenmogelijkeinvloedhebben.Maardie

vervuilingkomtmeestalnietvanheelver.Bijslech-

teresultatenbakenenweeenregioafwaarweon-

dermeerviahetnitraatresiduperceelsgewijsde

problemenopsporen.Hetdecreetvermeldtookde

mogelijkeoprichtingvanwaterkwaliteitsgroepen,

waarinboerenonderbegeleidingvandeMestbank

samenwerkenaaneenbeterewaterkwaliteit.Ook

diekunneneenbelangrijkerolspelen.Hetiseer-

der al gebleken dat sociale controle vaak verba-

zendgoedwerkt.D

rePOrter te Velde

‘Landbouwers moeten goed beseffen dat de bemestings­normen maxima zijn.’

‘De mest moet in de winter naar de akkerbouw­gebieden worden gebracht.’

‘Is er bij de Mestbank genoeg boerengevoel?’

Neel Gorssen: ‘Naast het milieu en de waterkwaliteit, moet toch ook de sector nog voldoende kansen krijgen?’

‘ ’Hoe kijkt onze reporter te velde achteraf

zelf terug op het gesprek? Heeft hij een

antwoord gekregen op zijn vragen?

‘Ik ben nog niet overtuigd van de boeren­

wil van de Mestbank, al heb ik tijdens het

gesprek gemerkt dat de ene persoon daar

meer meedenkt met de boeren dan de an­

dere. Verder blijf ik vinden dat ze de eco­

nomische afweging meer zouden moeten

maken, en dat ze ons niet verantwoorde­

lijk kunnen houden voor de historische

vervuiling van het grondwater. Ik behoud

dus mijn reserves, maar ik vond het zeker

geen verloren tijd. Het was goed om die

mensen het eens zelf te horen zeggen.’

Page 20: Landgenoten Lente 2007

20 Landgenoten Lente 2007

Page 21: Landgenoten Lente 2007

21

cOlumn

DebioscoopdocumentaireOurDailyBreadvandeOostenrijksecine-

astNikolausGeyrhaltersprokkeldepuikekrantencommentaren.Een

kleinebloemlezing:‘Eenfascinerende,verontrustende,bijmomen-

tenschokkendemaarhoedanookbijzonderleerrijkedocumentaire’

(DeTijd).‘Gakijkenenuwetenzalunooitmeerzosmakenalsvoor-

heen’(DeStandaard).‘Debewonderingvoorzoveelmenselijkvernuft

wordtafgewisseldmeteenstijgendgevoelvanonbehagendoorde

vervreemdendemanierwaaroponzevoedselketeninelkaarsteekt’

(DeMorgen).

Deze citaten scheppen een verwachtingspatroon dat in de

cinemazaalniethelemaalwordtingelostbijkijkersdiedagelijksactief

zijnindevoedselketen.Daarvoorzijndecamerastandpuntenteaf-

standelijk,demontagetetraag,envooral:debeeldenzijntefamiliair,

ookaltonennogalwatsequentieseenindustriëlegrootschaligheid

dietweemaatjesbovendeoverwegendfamilialevoedselproductie

inonzeregiostaat.Watvoormensenindevoedingssectoreenordi-

nairepikdorseris,wordtindekwaliteitskrantenomschrevenalseen

sciencefiction-achtigeverschijning.Kolossenvankoeienlatenzich

inhetslachthuisalsweerlozeschaapjesnaardeslachtbankleiden

omvervolgensaaneenzwaargemechaniseerdeslachtlijnversneden

teworden.Vooreenvleesverwerkerdagelijkseroutine,voorbuiten-

staandersisheteven(niet)slikkenbijzo’nindringenderelativering

vanhetaardsebestaan.

Volautomatischescharen,elektronischemessenenbranderszouje

eerderverwachtenbijVolkswagenVorstofSidmarGent,zoluidende

krantencommentaren.Alsdeconsumentvervreemdisgeraaktvan

delandbouw,dangeldtditnogveelmeervoordevoedingsindustrie.

MaarlatenweelkaargeenLiesbethnoemen:erzijnevengoedeen

aantalpraktijkendiejenietofnauwelijksontzenuwtdoormeeren

betertecommuniceren.Denkaandebiggencastratieofdesystema-

tischekeizersnedenbijwitblauwerunderen.Demiljoenenmannelij-

kekuikensdieiederedagvandeproductiebandverdwijnen,worden

doodgezwegenophetaltaarvandezogeliefdemassaconsumptie.

Nietalleendoordekippenindustrie,maarevengoeddoorhardwer-

kendegezinnendieelkeweekhunbestdoenomdeinhoudvanhet

winkelkarretjeniettelatenaanzwellenbovenhonderdeuro.

NikolausGeyrhalteronthoudtzichinzijndocumentairevancommen-

taarbijdebeelden.Datishandig,wantnietopalleparadoxenbestaan

kant-en-klareantwoorden.Nooiteerderwasonsvoedselzoveiligén

zogoedkoop.Nooiteerderisdemensheideringeslaagdomzoveel

mondentevoedenalsvandaag.Dieargumentenkunnennietgenoeg

herhaaldworden,maarlatenwezenietgebruikenalsdekmantelom

haalbaredossiersonderdemattevegen.Mochtdevarkenssectorbin-

nenenkelejarennogsteedsonverdoofdcastreren,danneigtditdoor

dediversealternatievendiebinnenhandbereikliggennaarschuldig

verzuimenteweinigrespectvooronzeeigenkostwinning, our daily

bread.

Onsdagelijksbrood

SNEL OP WEG MET HET RIJBEWIJS GWil u veilig op weg geholpen worden bij de voor­bereiding op het officiële theorie­examen voor het rijbewijs g? Met zijn handboeken stoomt Wees Wegwijs al meer dan dertig jaar kandidaat­bestuur­ders klaar. Nu is ook het handboek voor het rijbewijs g beschikbaar. Het boek legt in mensentaal moeilij­ke begrippen uit en geeft tips om veilig aan het ver­keer deel te nemen. Na elk hoofdstuk volgt een reeks oefenvragen.De �0 landbouwers die het snelst via het e­mailadres [email protected] een handboek aanvragen, krijgen een gratis exemplaar toegestuurd. Verwijs naar Landgenoten en vermeld uw contactgegevens.

Page 22: Landgenoten Lente 2007

22 Landgenoten Lente 2007

lsJosbijdeeerstekennismakingdeteeltenopzijnbedrijfoverloopt

–grondwitloof,aardappelen,suikerbieten,wintertarwe,gerst,cicho-

reienaardbeiplantgoed–isFrankFolmeteeninzijnsas.‘Mmm,ikeet

zograaggrondwitloofdatikerbijnaverslaafdaanben.Ikhebaltijdietsmet

sterkesmakengehad.Alskindatikzelfsrauweuienzoalsjeeenappelopeet.’

Dekokblijktzijnjeugdherinneringenvandeboerenbuitensterktekoesteren,

envindtdatdieperiodezijnculinairesmaakvooreenaanzienlijkdeelmee

heeftvormgegeven.

Minder werk, minder verdienste.IndewitloofloodsdoetJosvolvuuralle

detailsvanhetteeltprocesvangrondwitloofuitdedoeken.KokFrankFoltrekt

dewenkbrauwenwelerghoogopwanneerJosopmerktdatervoorzevenare

grondwitloofmeermanurennodigzijndanvoorzijnzestighectareakkerbouw.

A

‘Bijna verslaafd aan witloof’Groenten kennen geen geheimen voor Frank Fol,

de ex-kok van het sterrenrestaurant Sire Pynnock.

Maar hoe vertrouwd is de groentekok van

programma’s op één en Vitaya met de landbouw?

We namen hem mee naar het akkerbouw- en

witloofbedrijf van Jos en Monique Abts-Goovaerts

uit Bierbeek.

Page 23: Landgenoten Lente 2007

2�

‘Onze machines zijn de

voorbije jaren alsmaar

gesofisticeerder gewor-

den,’ zegt Jos. ‘Dat lijkt

eenmooieevolutie,maar

samenmetdewerkuren

isookdeverdienstevoor

deboergedaald.Indatopzichtblijftgrondwitloof

eeninteressanteteelt.Wantsindsereenapartcir-

cuitisvoorambachtelijkenvoorhydrowitloof,krij-

genwijwelredelijkeprijzen.’

Ook Frank Fol is erg opgetogen dat grondwit-

loofnetalsandereminderbekendegroentenop-

nieuwmeeraandachtkrijgt.‘Hetzoutochzonde

zijnmochthetVlaamseculinaireerfgoedverloren

gaan? Ik vind het prach-

tigdateensupermarktals

Delhaize het verschil tus-

sengrond-enhydrowitloof

uitlegt. Ook initiatieven

zoals het Fine Fleur-pro-

jectwaarmeedeveilingenvergetengroentenpro-

moten,moetenmeernavolgingkrijgen.Dooraf-

sprakentemakenmetverschillendespelersuitde

ketenkunnenweopdatvlaknogeenforsegroei

realiseren.’

Groenten in de lift.VolgensdezakenmaninFrankFoliserwelmeercommu-

nicatienodigomspecialiteitentepromoten.Demanheeftdanooknietalleen

eenbedrijfwaarmeehijgroentebereidingenzoalszijnlegumaiseverkoopt,

omzijnverhaalteondersteunenrichttehijookeenbedrijfopdatkookboe-

kenuitbrengt,evenementenorganiseertenzovoort.‘Deverkoopvangroenten

zitaleentijdjeindeliftendatisgoednieuwsvoorallespelers,’zegtFrank.‘Ik

denkdatwevooraldooringroentebereidingenenspecialeregroentesoorten

en-rassenteinvesteren,nogveelmeergroentenophetmenuvandetoekomst

kunnenkrijgen.’

Moniquekniktinstemmend,maarwijsteropdat

hetals landbouwernietmakkelijk isomjebij-

voorbeeldopouderassentoeteleggen.‘Jekuntjebedrijfmoeilijkomgooien

zolangjegeenafzetzekerheidhebt.Ensupermarkteneiseneenbepaaldvo-

lumevooraleerzeietspromoten.Ikvreesdathetgrondwitloofdaardoorooit

indeproblemengaatkomen.DevzwGrondwitloofteltnogeen300-talleden,

maarwijzijnbijnadejongsteleden.Nochtanskunjevandegrondwitloof-

teeltgoedlevenenhebjeeralsjongestarternietveelgrondeninvesterings-

middelenvoornodig.Deenigevoorwaardeisdatjenietviesbentvanhetno-

digehandwerk.’

Met of zonder truffel.Wezettenderondleidingkeuvelendvoortenkomen

bijdevoorraadbintjesdieJosenMoniquevoorthuisverkooptelen.Wanneer

detweeopdebelabberdeaardappeloogstvanhet

voorbijejaarterugkijken,kniktFrankFolbegripvol.

‘Maarja,zonderslechteseizoenenspringendegoeie

erooknietuit,’filosofeertJos.‘Inplaatsvanteklagen,

genietiklievervanwatnogaltijddeplezantstejob

terwereldis.’WaaropMoniquefieraanvultdatookhuntweezonendatvin-

den,enrespectievelijkvoorbio-ingenieurenvoorgeaggregeerdeindeagro-

enbiotechniekstuderen.

TerwijlJosalsafrondingvanhetbezoekeenpaarfikseportieswitloofbijeen-

raapt,heeftzijnvrouwnogéénprangendevraagvoordesterrenkok:watnu

eigenlijkzijnmeestfavorietewitloofreceptallertijdenis.‘Wel,datisbijzon-

dereenvoudig,’glimlachtFrankFol.‘Ikhouhetmeestevangewoongebakken

witloof,zonderietserbij.Datsmaaktvoormijallekkergenoeg.Maaralsjeiets

specialerswilt,raadikjeaanomzekerdecombinatievanwitloofmetlegu-

maiseopbasisvantruffeleensteproberen.’D

Buitenlander

‘Als kind at ik rauwe uien zoals je een appel opeet.’

‘Met de werkuren daalde ook de verdienste voor de boer.’

‘Tegenwoordig kun je van grondwitloof goed leven.’

‘Dit is nog altijd de plezantste job ter wereld.’

HistorischegroentenenfruitEind maart verschijnt een nieuw, tweedelig

kookboek van Frank Fol: Smaken van het land.

In het eerste deel beschrijft de kok het verhaal

van een aantal historische groenten en fruit,

zoals pastinaak of aardpeer. Het tweede deel

is een bundeling van de favoriete recepten

met die groenten. Het boek kost ��,�0 euro en

is uitgegeven bij Uitgeverij Davidsfonds.

www.degroentekok.com

Page 24: Landgenoten Lente 2007

2�

Verbreding in de land- en tuinbouw kan vele vormen aannemen.

Zo start een aantal bedrijven in de provincie Antwerpen met arran-

gementen voor bedrijfsuitstappen. Een spelletje boerengolf, kavi-

aar tussen de koeien, schapen drijven of wijn proeven: telkens een

originele combinatie van activiteit en appetijt.

Belevingsarrangementen in Antwerpen

Kaviaar tussen de koeien

innenhetproject Innoverende Plattelands-

economie zochtdevzwRurant,dievoorde

provincieAntwerpenrondplattelandsont-

wikkelingwerkt,land-entuinbouwersdieeenaan-

bodwildenverzorgengerichtopbedrijven.‘Heel

watbedrijvenhoudenjaarlijkseenbedrijfsuitstap

voorhunpersoneel,enopdiemarktisdeland-en

tuinbouwinonzeprovincienognietechtactief,’

zegtClaireBaetensvanRurant.‘Inplaatsvande

zoveelsteuitstapnaardekustofdeArdennenwil-

lenwebedrijvenhetplattelandlatenverkennen

vanopeenactiefland-oftuinbouwbedrijf.’

B Extra cachet. IntussenzijnvierAntwerpsebe-

drijvenklaarmethunarrangement.Zevenandere

zittennogindepijplijn.Eenvandeaanbiedersis

dePonyhoeveinTurnhout.DefamilieKooremans

heefteraltwintigjaarervaringmetplattelands-

klassenenponykampen.Alsstartpuntvanhetbe-

kroondeBoerenfluiterspadenmetheelwaten-

thousiasteboerenindebuurt,bodenzichtalvan

mogelijkhedenaanomietsuittewerken.

‘Alsaanbodvoorbedrijvenwildenweeenarran-

gementmeteenextraca-

chet,’zegtdochterDiane

Kooremans. ‘Zo kwamen

we bij onze

vriend Flor Joosen te-

recht.’ Het Turnhoutse

mengvoederbedrijfJoo-

sen-Luyckx oogst sinds

enkelejarensuccesmet

kaviaar van Belgische

bodem.Hetkaviaararrangementwasgeboren.

Wonderlijke steuren. Bij Joosen-Luyckx kwa-

menin1990,nadevalvanhetIJzerenGordijnen

hetbeginvandehandelmetOost-Europa,deeer-

stesteurlarvenaan.Hetbedrijf,datvoluitdekaart

trektvannichemarktenendiversificatie,wisteen

hele schare wetenschappers aan te trekken, en

brachtuiteindelijkin2001deeersteenenigeBel-

gischekaviaaropdemarkt.De Royal Belgian Caviar

verkooptsindsdienalszoetebroodjes,ennatuur-

lijkwilookiedereendesteuren,wonderlijkepre-

historischedieren,komenbekijken.

‘Wekrijgenelkeweekaanvragenvoorbedrijfsbe-

zoeken,’zegtFlorJoosen.‘Maarwekunnendaar

onmogelijkmeebeginnen.Zekeralsweiedereen

moetenlatenproeven,hebbenweopheteindevan

hetjaargeenkaviaarmeerover.’Hetkaviaararran-

gementopdePonyhoeveisdusookeenmanierom

dieinteressevanhetpubliektekanaliseren.‘Ikvind

hetinhetalgemeenergbelangrijkdat

wedeburgerterugdich-

‘We willen de burger dichter bij de landbouw brengen.’

Je kunt ook golfen tussen de koeienvlaaien of schapen drijven.

Landgenoten Lente 2007 Herfst 2006 2�

Page 25: Landgenoten Lente 2007

uit de PrOVincie

terbijdelandbouwbrengen,’zegtFlorJoosen.‘Ie-

dereenmeteenhartvoordelandbouwzoudaar-

aanmoetenmeewerken.’

BedrijvenhebbenopdePonyhoevedekeuzeuit

driemodules,meteenmaximumvantweeopeen

dag:eeninteractievewandelingophetBoerenflui-

terspad,opverkenningopeenmelkveebedrijfen

natuurlijkdekaviaardegustatie,metFloralsspre-

ker,eeninformatievefilmeneenproeverijmetbij-

passendewijnen.

Golfen tussen de vlaaien.Opelkbedrijfuithet

projectwordteenanderaccentgelegd.Zokunje

opdeBouwhoevegolfentussendekoeienvlaaien,

schapendrijvenopschapenboerderij15Innenbij

dewijnmakersvanTenKapittelbergkunjeonder

meerdewijngaardbezoeken.Telkenszijneruitge-

breidemogelijkhedenophetvlakvanetenendrin-

ken,enkunnenerarrangementenopmaatworden

gemaakt.

Rurantondersteuntdeland-entuinbouwersmet

adviesenvormingenmeteenmarketingcampag-

ne.Zowerdendearrange-

menten via een mailing

voorgesteldaan900kleine

en middelgrote bedrijven

uit de provincie. Er komt

ook een website. Claire:

‘Uithetmarktonderzoekdatwevoorafhebbenge-

daan,bleekdaterruimtewasvoorietsnieuws.De

bedrijfsmensendiedergelijkeuitstappenmoeten

‘Iedereen wil terug naar de buiten, naar het ambachtelijke.’

organiseren,zijnzekervragendepartij.Bovendien

ishetdichtbij,entochinhetgroenendenatuur.

Hetsluitookaanbijeenbestaandetrend:iedereen

wilterugnaardebuiten,naarhetambachtelijke,

hetoorspronkelijke.Alsiemanddaaropkaninspe-

len,zijnhetonzelandbouwerswel.’D

Innoverenophetplatteland

Het Antwerpse project rond teambuil­

ding op het platteland is een onderdeel

van het Interreg­project Innoverende

Plattelandseconomie (ipe). Binnen dat project

wil men de moderne consument allerlei be­

levenissen voorschotelen op het platteland,

met als uiteindelijke doel de economische

structuur van het platteland te versterken.

Via allerlei deelprojecten worden nieuwe

activiteiten op het platteland ontwikkeld,

professioneel omkaderd en uitgetest. Zo zijn

er bijvoorbeeld netwerken uitgebouwd rond

hoeveproducten en dagrecreatie. Ook de

innoverende product­markt­combinaties,

waarbij er producten worden uitgedacht

voor markten zoals het bedrijfsleven, de

zorgsector of jongeren, passen in die visie.

Het project vindt plaats in de Vlaamse

provincies Antwerpen en Limburg, in een

deel van Vlaams­Brabant (arrondissement

Leuven) en in de Nederlandse provincies

Noord­Brabant en Limburg, samen de Euregio

Benelux Middengebied. Achttien partners

werken erin samen, onder meer de betrokken

provinciebesturen, maar ook landbouwers­

organisaties en organisaties zoals de vzw

Plattelandsklassen of Landelijke Gilden.

Meerinformatie:

www.plattelandsinnovatie.be

Bedrijven kunnen bij de Ponyhoeve kiezen uit een interactieve wandeling op het Boerenfluiterspad,

een rondleiding op een melkveebedrijf en een kaviaardegustatie.

2�

Page 26: Landgenoten Lente 2007

hallO BruSSel

Administratieve vereenvoudiging bekroond

‘Een uitzonderlijk samenwerkingsproject’

etAgentschapvoorLandbouwenVisse-

rij(alv) en de Vlaamse Landmaatschap-

pij(vlm)zijnindeprijzengevallenvoorde

oprichtingvanhete-loketdoorhetagentschapen

voordegezamenlijkeuitwerkingvandeeenmali-

geperceelsregistratie.Zeontvingenmiddenfebru-

arieenvandedrieSpitsprijzenwaarmeeVlaams

ministervanBestuurszakenGeertBourgeois(nva)

voortaandemeestinnovatieveprojectenvande

Vlaamseoverheidsdienstenlauwert.

Ingrijpende verbetering.Sindsvorigjaarkun-

nenland-entuinbouwersdankzijhete-lokethun

meestrecenteproducent-enbedrijfsgegevenson-

lineraadplegenenallerleiaanvragenelektronisch

indienen.Ditvoorjaarkomtdaardenieuweeen-

maligeperceelsregistratiebijdiedeaparteper-

ceelsregistratie bij vlm overbodig maakt. In het

nieuwesysteemvolstaathetomjeverzamelaan-

vraag,aldannietonline,intevullen.Alvbeheert

alle gegevens in een nieuwe centrale alv-data-

bank,dieeropvoorzienisdatalvdegemeenschap-

pelijkegegevensgemakkelijkonderlingkanuitwis-

selenmetvlm.

De nieuwe technologie is het resultaat van een

proefprojectdatalin2003werdopgestart,nadat

ookLandbouweenVlaamsebevoegdheidwasge-

worden.Hetprojectheeftheelwatvoetenindeaar-

degehad.Maarnogmaarzeldenwerktentweeenti-

teiten,inditgevalLandbouwenLeefmilieu,zonauw

samen.Uitdepilootprojectenblijktalleszinsdater

voordeeindgebruikereenechtingrijpendeverbete-

ringisgerealiseerd.Alslandbouwerzoujetotzeven-

tigprocentmindergegevensmoeteninvoeren.

Mogelijkheden voor de toekomst.Denieuwe

onlineperceelsregistratieisvoordeadministratie

trouwensgeeneindpunt.Vanafvolgendjaarzou

delandbouwerophete-loketookonlineperceels-

grenzen moeten kunnen aanpassen. Daarnaast

wordteraangedachtomdedatabaseindetoe-

komstuittebreidenmetdeniet-aangifteplichtige

percelen.Daardoorkandekennisbankuitgroeien

toteenvollediglandbouwkadaster,waarinjecon-

tinuzietwiewelketeeltenwaarheeftstaan.Bij-

voorbeeldomplagenbetertebeheren,kandatook

voordelandbouwerheelinteressantzijn.D

Meerweten?Ziewww.vlaanderen.be/landbouw

of www.landbouwvlaanderen.be

OfneemcontactopmetjebuitendienstMarkt-en

Inkomensbeheer:

Vlaams-Brabant:025527300

Antwerpen:036418090

Limburg:011742650

Oost-Vlaanderen:092722200

West-Vlaanderen:050207620

Enkele maanden na de lancering van haar e-loket Landbouw

en Visserij start het Agentschap samen met de Vlaamse

Landmaatschappij nu de eenmalige perceelsregistratie

op. Twee veelbelovende projecten op een rij, waarmee de

landbouwadministratie en de vlm alvast een Innovatieprijs van de

Vlaamse overheid in de wacht sleepten.

H

Landbouwdiensten verhuizenIn de loop van 2007 nemen verschil­

lende entiteiten van het Beleidsdomein

Landbouw en Visserij hun intrek in een

nieuw kantoorgebouw. Hieronder

vindt u de nieuwe adressen en telefoon­

nummers:

– VILT: Koning Albert II­laan �� bus �7, 10�0

Brussel, 02 ��2 �1 �1

– VLAM: Koning Albert II­laan �� bus �0,

10�0 Brussel, 02 ��2 �0 11

– Departement Landbouw & Visserij:

Koning Albert II­laan �� bus �0, 10�0

Brussel, 02 ��2 77 70

– Agentschap voor Landbouw & Visserij:

Koning Albert II­laan �� bus �1, 10�0

Brussel, 02 ��2 77 70

Landgenoten Lente 2007 2�

Page 27: Landgenoten Lente 2007

27

Page 28: Landgenoten Lente 2007

Afgiftekantoor Gent XLandgenoten 9Tijdschrift-kwartaalbladKwartaal 1, 2007

België-Belgique9099GentX

bc 10292

V.u.DirkLips–p.a.ViltKoningAlbertii-laan–1030Brussel

p509285

uitgePraat

In de hardfruitteelt worden nieuwe rassen op dit moment vooral

ontwikkeld via het clubsysteem, waarin ook de vermarkting heel

sterk wordt gestuurd. Telers die in zo’n club stappen, dragen in de

praktijk bij aan het broodnodige onderzoek in de sector. Of zijn er

goede redenen om dat juist niet te doen?

Investeren in onderzoek via het clubsysteem?

Louis Geerdens,

fruitteler, Diepenbeek

‘De sector heeft nood aan vernieuwing, dat is zeker.

Ik vind dat we als telers zelf het onderzoek moeten sturen,

vanuit onze praktijkervaring, in plaats van het over te laten aan de we-

tenschappelijke wereld. En daar wil ik als teler best in investeren.’

‘Een van de manieren waarop het nu gebeurt, is via de clubrassen. De sector

moet daar zoveel mogelijk zijn zeg in proberen te hebben. Vooral omdat ook

de grote distributieketens en wa- renhuizen op die nieuwe

rassen azen. Ik wil niet in de situatie komen waar-

in een grootwa- renhuis mij een teelt-

contract voorschotelt

dat te nemen of te laten is.

In de klassieke landbouw hebben we

gezien dat dergelijke contractteelt vaak geen

goede zaak is.’

‘In het clubsysteem van Better3Fruit (Kanzi, Greenstar) is

de ontwikkeling van de nieuwe rassen eigenlijk geprefinancierd

met privékapitaal. Het wordt terugverdiend via de verkoop van

de bomen. In het systeem van Inova Fruit (Rubens, Junami, Wel-

lant) is het een samenwerkingsverband van afzetorganisaties,

beroepsorganisaties, onderzoeksinstellingen enzovoort dat de

rassen ontwikkelt. De ontwikkelingskost wordt eerder terugge-

wonnen via de inkomsten van de veilingen. Om het even hoe het

gebeurt, het is volgens mij een manier om als sector het voor-

touw te nemen. Zolang we maar medezeggenschap blijven heb-

ben over wat er met die appelrassen gebeurt.’

Rudi Timmermans,

fruitteler, Kortessem

‘Natuurlijk zijn onderzoek en ontwikkeling van levensbe-

lang van de sector. Daar kun en mag je niet tegen zijn. Onze

proeftuinen en opzoekingsstations hebben vroeger al bewezen

dat je een kennisvoorsprong moet uitbouwen om de Europese con-

currentie voor te blijven. Maar de resultaten van het onderzoek moeten voor

iedere teler even toegankelijk zijn, en dat is met het huidige clubsysteem

niet het geval. Dat is per definitie een gesloten systeem.’

‘Ik kan als teler wel toetreden tot de club, net als elke Belgische teler.

Maar één bepaalde veiling heeft de touwtjes in handen, en dat is

voor de meeste telers van andere veilingen een drempel. De

telersverenigingen die niet met clubs werken, hebben

indertijd gekozen voor een ander concept dan

het clubconcept. Daardoor is het er voor

hun leden niet eenvoudiger op gewor-

den om tot de clubs toe te treden eens

die trein vertrokken was.’

‘Ik had als teler liever gezien dat een or-

ganisatie over de veilingen heen het club-

gebeuren zou coördineren, met een hoofdze-

tel en vertakkingen in alle veilingen. Volgens

mij zou het dan een kleinere stap zijn voor een te-

ler om tot zo’n club toe te treden. Zijn aanspreek-

punt zit dan immers in de vertrouwde omgeving

van zijn telersvereniging. Misschien is dat ook wel

de reden waarom we in oppervlakte achterblijven

ten opzichte van de buurlanden, zodat België wel

eens de kleinste speler in het clubgebeuren zou kun-

nen worden.’D