Landgenoten Lente 2007
description
Transcript of Landgenoten Lente 2007
www.vilt.be
Tv-kok ontdekt het mooiste beroep ter wereld
Frank Fol: “Meer groenten op het menu van de toekomst”
Boer en jeugdBewegingOver speelweides,
kampplaatsen en platgetrapte maïs
+ dossier Mest in de bodeM: praktijktips om het nitraatresidu te beheersen
6 weTTerse BooMkwekers“onze coöperatie zorgt voor Meer afzetzekerheid”
Magazine voor boer en buiten | Lente 2007
Beste Landgenoten,
e lentelucht is zwanger van nieuw leven. Op het ritme van de seizoenen weet een boer beter dan
wie ook dat het aardse bestaan een verhaal van eeu-wig herbeginnen is. Van zaaibed tot oogstfeest, en na map2bis komt… Neen, minister Peeters wil het woord map3 niet meer horen. Mestdecreet, zo heet simpel-weg de verzameling nieuwe normen en bepalingen die de veehouderij eindelijk weer groeikansen moet geven. De term klinkt zelfs een beetje banaal, alsof de gevolgen van het herwerkte mestbeleid op het ter-rein in een handomdraai verteerd zijn.
In het nieuwe mestdecreet volstaat het niet langer om zonder meer de bemestingsnormen te volgen. Wie perfect volgens de voorgeschreven normen be-mest, kan toch het toegelaten nitraatresidu van 90 kg n per hectare overschrijden. Bij de Bodemkundige Dienst klopten we aan met de vraag hoe we het n-re-sidu voor verschillende teelten kunnen beperken. De natuurlijke bemesting op begraasde weides wordt vaak onderschat, luidt het daar. Maar is het wel een goeie zaak om onze koeien voortaan in september weer de stal in te jagen?
En hoe zal de Mestbank zijn hertekende rol vervul-len? Varkenshouder Neel Gorssen ging uitvissen hoe boervriendelijk de gevreesde mestpolitie geworden is. Dat leverde mooie intentieverklaringen op: ‘We zijn blij dat begeleiding en advies voortaan prioritair zijn’, en ‘vooral sensibilisatie en advies kunnen tot de oplossing leiden’. Maar de Mestbank steekt ook een waarschuwende vinger op: ‘Landbouwers moeten goed beseffen dat de bemestingsnormen maxima zijn: je moet geven wat je gewas nodig heeft, en in heel wat situaties is dat minder dan de norm’. n dit nummer blijkt dat boeren en tuinders graag geziene gasten zijn: de deur van de provinciale af-
delingen van de Mestbank staat wijd open, de fruit-wereld zoekt telers om toe te treden tot zijn clubs, en de jeugdbewegingen nodigen de boeren uit op hun lokale pannenkoekenfestijnen om er misschien wel een contractje voor een kampeerplaats los te weken. Misschien wordt het voor sommige landbouwers in de toekomst dan ook interessanter om ‘nieuw groen’ te creëren? Vanuit onze biechtstoel stelt Jos Gysels van Natuurpunt u gerust: ‘Nieuwe realisaties moe-ten voor ons niet altijd definitief zijn’. Laat de lente maar beginnen…
Griet Lemaire, hoofdredacteur
4 SamenhetKanaalover Boweco:zesboomkwekersuitWetteren
diesamenwerkenrondafzet,exportenpromotie.
7 OudeKoeien/Houtkanten Vangroenenadenmeteconomischnuttot
tijdrovendegrondverspillingenterug?
8 DeBiechtstoel/Natuurpunt OnzestrengebiechtvaderpraatmetJos
Gyselsoverbebossing,deverwevinglandbouw-natuurenzeldzamekeversoorten.
10 Prettigplatteland/Jeugdbewegingen
Werkenboerenenjeugdbewegingenvoldoendesamen?OpdekoffiebijdeVlaamsescoutsenChiro.
13 Vakwerk/Mestindebodem PraktijklessenvandeUniversiteitGent
endeBodemkundigeDienstomhetnitraatresidubetertebeheersen.
18 Reportertevelde/BoervriendelijkeMestbank?
VarkenshouderNeelGorssenvraagtuitlegaanRolandDePaepeenDirkStruyfvandeMestbank.
21 Column Overhetaltaarvandemassaconsumptie
enhetonderdematvegenvanhaalbaredossiers.
22 Buitenlander/FrankFol Degepatenteerdegroentekokontdektde
landbouwpraktijkbijJosenMoniqueAbtsuitBierbeek.
24 Uitdeprovincie/Antwerpseplattelandsinnovatie
Kaviaartussendekoeien:eengrensoverschrijdendprojectstemtproductenenmarktopelkaaraf.
26 HalloBrussel/Administratiesbekroond
Minderpapiervoordeboer,eenSpitsprijsvoordeeenmaligeperceelsregistratieenhete-loket.
28 Uitgepraat/Investereninonderzoek
Ishetclubsysteemeengoedemanieromalsland-oftuinbouwerinonderzoekteinvesteren?
LandgenotenwordtuaangebodendoorVILT. HetVlaamsInformatiecentrumover
Land-enTuinbouwinformeerteenbreedpubliekoverdehedendaagseland-en
tuinbouw.Daarvoorkrijgthetmiddelenvanprivé-organisatiesendeoverheid.
13MestindeBodem
�
in dit nummer
4Samenwerkenindeboomkwekerij
22Buitenlander
D
I
�
Samenwerking
Landgenoten Lente 2007
oweco,BoomkwekersWetterenCoöperatie,
bestaatsindsjuli2006.Dezesboomtelers
dieerdeelvanuitmakenkennenelkaaral
jaren,ondermeeralsbestuursledenvandestudie-
kringvanWetterseboomtelers.ToenJanVanHer-
rewegheomgezondheidsredenenhetkwekerijge-
deeltevanzijnbedrijfbeslootaftebouwen,bleek
datnieuwemogelijkhedentebieden.‘Eenaantal
boomtelersuitdestreekzochtaljareneenmanier
omsamentewerkenrondafzet.Toenikbeslisteom
memeeropexportenhandelteconcentreren,ont-
stondhetideevoorBoweco.’
Win-winsituatie.Bowecorichtzichineerstein-
stantieopdeEngelsemarkt.DekwekerijvanJan
heeftalmeerdan60jaarklanteninEngeland.‘Ik
verkochteigenkweekenwatikzelfniethad,ging
ikzoekenwaarhetgoedkoopwas,vaakinNeder-
land.Tegelijkzagikdatdetelershiervaakmethun
stockblevenzitten.MetBowecowillenwemeerei-
genmateriaal,vangoedekwaliteit,verkopeninEn-
geland.’Vandeanderepartnershandeldenognie-
mandoverhetKanaal,zodatzeeralleenbijkonden
winnen.BovendienstaandeBrittenerombekend
tehoudenvanvariatieintuinplanten.
Dezes–diesameneenareaalvan55hahebben–be-
zorgenomdezeswekenaande(potentiële)klanten
eenvoorraadlijstmetalleplantendiezeaanbieden.
‘Wehaddenelkaleenvrijgrootaanbod,zodatons
assortimentnuheelruimis:fruitbomen,sierbomen,
heesters,rozen,coniferen.Erwordennogaltijddin-
genbestelddienietopdelijststaan,maartochzijn
wijnuzekerdervandeafzetvanonzestock.’
Constante kwaliteit. Bowecowildekomendeja-
reneencliënteelaantrekkendatkiestvoordecon-
stantekwaliteitvandeWetteraars.‘Zoprofileren
weonsookopbeurzen:eenbreedgammauiteigen
kweekmeteenconstantekwaliteit.Alsjebijonseen
bepaaldeboomofheesterbestelt,enzesmaanden
laterbesteljediezelfdeboomofheesteropnieuw,
danheeftdienietalleendezelfdeafmeting,maar
ookdezelfdevorm,dezelfdedikte,dezelfdekluit,
enzovoort.Alsjemettweeverschillendekwekers
werkt,zitdaaronvermijdelijkeenverschilop.Voor
bepaaldeklanten,zoalsbijvoorbeeldtuincentra,is
eendergelijkeconstantekwaliteiteenpluspunt.’
Vijf van de zes telers
hebbenvoortseenvms-
a-label, en vier ervan
makendeeluitvanbest-
Select,eensamenwerkingsverbandtusseneenrui-
megroepboomkwekersenhetilvodatnieuwecul-
tivarsmaaktenopdemarktintroduceert.
Onbeperkte aansprakelijkheid. Voordestruc-
tuurvanBowecokozendezesvooreencvoa,een
coöperatieve vennootschap met onbeperkte aan-
sprakelijkheid.‘Wewilden
met zo weinig mogelijk
kostendezaakdoendraai-
en.Deoprichtingkostbij-
naniks,maarjebentwel
onbeperkt aansprakelijk.
Datvangenweopmeteen
goeie kredietverzekering.
Eensdeomzetstijgt,kunnenwealtijdnogover-
gaanopeenanderevennootschapsvorm.’Boweco
maaktookaanspraakopdevlif-steunvoorcoöpe-
raties.‘Meteencoöperatiediezichbezighoudtmet
afzet,exportenpromotie,haddenzebijhetvlifnog
geenervaring,maarwegaanervanuitdatonsdos-
sierinordekomt.’
DezestelersverkopentelkenshunplantenaanBo-
wecoenBowecoverkooptdeplantenmeteenmar-
geaandeklanten.‘Vorigjaarhebikaleenheeljaar
hetlogovanBowecoindecommunicatiemetmijn
klanten gebruikt, om voor een geleidelijke over-
gangtezorgen.Nuishetlogovanmijneigenbedrijf
weggevallen.Deklantenmerkenweinigverschil,de
contactpersoonblijftdezelfdeenmijnrelatietotde
klantblijftgelijk,albeniknuindienstvanBoweco.’
Dezesmakenookteelt-enandereafspraken.‘We
proberenzoweinigmogelijkoverlappendtepro-
‘We zijn nu zekerder van de afzet van onze stock.’
‘De onbeperkte aansprakelijkheid vangen we op met een kredietverzekering.’
Wetterse boomkwekers steken het Kanaal overIn de streek rond Wetteren hebben zes boomkwekers de handen
in elkaar geslagen om de Engelse markt te bestormen. Met hun
coöperatie willen ze de afzet van de eigen producten bevorderen,
maar ook de volgende generatie vlot laten instromen.
B
Jan Van Herreweghe: ‘We willen de komende jaren een cliënteel aantrekken dat bewust kiest voor de constante kwaliteit die Boweco biedt.’
�
>>>
duceren. Een paar
keerperjaarsteken
wedekoppenbijel-
kaar om te bespre-
ken waar er vraag
naaris,wiewatzal
telenenopwelkegrond.Degronddieiknietmeer
gebruikdoordatikhebafgebouwd,wordtnuim-
mersgebruiktvoorBoweco.’
Toekomstkansen voor jongeren. Naastdevoor-
delenophetvlakvanafzet,omzetenklantenver-
trouwen,hebbendetelersmetBoweconogeenan-
derdoelvoorogen.‘Hetisookeenmanieromonze
bedrijvenlangerdaneengeneratiemeetelaten
gaan.Jongerendievandaaghetouderlijkebedrijf
overnemen, erven vaak een vastgeroest geheel.
Hetismoeilijkomerietsvanjezelfvantemaken.
Endaarkomendannogdeenormefinanciëlelas-
tenbovenop.Metdecoöperatiekunnenwedejuis-
temensenopdejuisteplaatszetten.Onzekinde-
renkunnenlaterinBowecostappendooraandelen
tekopenenhuntijdnemenomzichintewerkenin
hetbedrijf.MetBowecooverstijgenwehetfamilie-
verbandengevenwedejongerentoekomstkansen,
opvoorwaardenatuurlijkdatwekiezenvooreen
soliderebedrijfsvormzoalseenbvba,cvofnv.’
Jandoethetallemaalzoeenvoudigklinken.Maarishet
echtzosimpel?‘Wehebbennatuurlijkhardgewerkt
omgoedeafsprakenoppapiertezetten.Enwezijner
nogniet.Hethelptweldatwealjarengoedevrienden
zijn.Hetvertrouwenwaseralenwezittenallemaalop
dezelfde golflengte. Het
idee hebben is niet moei-
lijk, maar je moet gelijk-
gestemdenvindenomhet
meeuittevoeren.’D
‘Met de coöperatie kunnen we de juiste mensen op de juiste plaats zetten.’
‘Het helpt dat we al jaren goede vrienden zijn.’
Wetterse boomkwekers steken het Kanaal over
De boomkwekers van Boweco: v.l.n.r Jan Van Herreweghe, Paul Weymeersch, Erik Dooghe, Werner Beeckman, Peter Rimbaut, Hans De Neve en Freddy Rimbaut.
Landgenoten Lente 2007 �
Samenwerking
FloréacverkooptmeerdanplantenAls het gaat over sierteelt en marketing is
de aanpak van Floréac het bekijken waard.
Floréac is het grootste bedrijf uit de Vlaamse
sierteeltsector. Het is actief in de produc-
tie van jongplanten en potplanten, en in de
handel en distributie van sierteeltproduc-
ten. Het bedrijf telt een tiental vestigingen
in België, Nederland en Portugal en er zijn
400 werknemers aan de slag. Drie jaar gele-
den werd daar een nieuwe marketingkoers
gekozen, die vandaag zijn vruchten afwerpt.
‘We stellen al jaren voor elke klantengroep
– groothandels, tuincentra, enzovoort – een
compleet assortiment samen,’ zegt marke-
ting manager Bart Ravelingien. ‘Wij nemen
als het ware de inkoop over van onze klanten,
zodat zij zich volledig op de verkoop kunnen
concentreren.’ Zo’n assortiment bevat de ba-
sisproducten, maar ook creatieve en innova-
tieve zaken, bijvoorbeeld nieuwe variëteiten
of nieuwe combinaties met overpotten.
TotaaloplossingenDrie jaar geleden werd die commerciële
aanpak verder verdiept. ‘Klanten willen meer
dan een assortiment. Ze willen ook weten
hoe ze hun eigen klanten het best kunnen
bereiken.’ Floréac biedt hen nu totaaloplos-
singen aan: een uitgekiend assortiment rond
een bepaald thema, compleet met vlaggen
en ander decoratiemateriaal voor op het
winkelpunt, in een kant-en-klaar pakket.
Vandaag de dag mag je niet langer denken
vanuit je product. Je moet denken vanuit de
eindklant. Wat wil die eindklant? Waar is hij
op dit moment mee bezig? Waarom wil hij
deze week een plant in huis halen, en hoe-
veel wil hij eraan besteden? Om die eind-
klant zo goed mogelijk aan te spreken, maakt
Floréac een jaarkalender waar een hele reeks
thema’s of specials op worden uitgezet.
Robuuste plant uit AfrikaKlassiek zijn de specials rond feestdagen,
maar Floréac gaat een stap verder, met bij-
voorbeeld specials rond productgroepen. ‘Zo
is er een geweest rond Clivia’s. We bouwen daar
een verhaal rond – de robuuste plant uit Afrika
– en laten bijvoorbeeld ook speciale overpotten
ontwerpen. Een ander thema was fluweel, met
allerlei zachte planten. Maar ook gebruiksge-
mak, wit-zwart, geometrie, hout, enzovoort
zijn al de revue gepasseerd. We maken ook
specials rond kleuren en er komt een lijn rond
lifestyle, met assortimenten die aansluiten
bij bepaalde interieurs.’ De Floréac-klanten
ontvangen rond elk thema een folder, en in de
gloednieuwe bedrijfsgebouwen in Lochristi
wordt voor elk thema een opstelling gemaakt.
De specials vertegenwoordigen momenteel een
eerder beperkt percentage van de omzet, maar
ze ondersteunen wel het imago van Floréac
en ze zorgen voor een constante vernieuwing
van het assortiment. ‘Het is echter vooral een
manier om ons te differentiëren, en zo uit de
negatieve prijsspiraal te komen. Doordat we
ons onderscheiden van de rest, zijn onze klan-
ten ook bereid iets meer te betalen. Want zelf
kunnen ze op de producten ook meer marge
maken. Je kunt dat moeilijk in omzet of winst
meten, maar we geloven in elk geval dat het
Floréac aantrekkelijker maakt als leverancier.’D
Oude kOeien
Inde19deeninhetbeginvande20steeeuwwa-
renhoutkanteninhetgrootstedeelvanVlaande-
renalomtegenwoordig.Hetlandschapwaséén
lappendekenmetgroenenaden,diebegroeidwa-
renmetbomen,struikenenkruiden.Bijnanergens
andersinEuropabestonderzo’ndichtnetwerkvan
houtkanten.InhetVlaamsebinnenlandstonden
naarschattingweldertigbomenperhectare.
Contraproductief? Na de Eerste Wereldoorlog
verdwenenhoutkantenechtergrotendeelsuithet
landschap.Desteedsgroterelandbouwmachinesen
percelen,enhettoenemendaantalwoonwijkenen
industriegebieden,dedenhetaantalperceelsgren-
zenzeersterkafnemen.Depercelenwerdenviaruil-
verkavelingengegroepeerd,houtkantenbehouden
stonddaarbijgelijkaanschaarsegrondverliezen.
Nattegrondenwerdengedraineerd,toegangswe-
genverbreedenverhard.Bomenofstruikenwerden
alsverkeersobstakelsgezienengerooid.
Daarnaast kwamen er steeds meer vervangings-
productenvoorhout,zoalsalternatievebrandstof-
fen en betonnen afrasteringpalen. Perceelsgren-
zen werden niet langer door houtkanten, maar
doorprikkeldraadafgeba-
kend.Houtkantenveroor-
zaaktenopbrengstverlies,
dacht men: ze overscha-
duwdendegewassenaan
de rand van het perceel,
waardoordiemindersnel
groeiden.
Meeropbrengst.Vooralomecologischeredenen
ontstondervanafdejaren’70eentegenbeweging.
OpveleplaatseninVlaanderenvormenhoutkan-
tenimmersdeenigeminofmeernatuurlijkemi-
lieus binnen het landschap. Vandaag stimuleert
deVlaamseoverheidhoutkantendoormiddelvan
beheersovereenkomsten.Zesubsidieertopditmo-
mentjaarlijks14europerarehoutkant.
Ook economisch hebben houtkanten in de 21ste
eeuwnogheelwattebieden:zezijnnogsteedseen
belangrijkebronvanbrandhout,envooralalswind-
schermzoudenzevooreenaanzienlijkemeerop-
brengstindeakker-enveeteeltzorgen.Veelwind
zorgtervoordatgewassensnelleruitdrogenofplat
gaanliggen,teeltenmisvormen,enfruitvroegtijdig
afvalt.Debeperkingvanhetwaterverliesdoorver-
dampingdraagtbijtoteenverhoogdegroei.Boven-
dienbeschermenhoutkantendebodemooktegen
wind-enwatererosie.D
(Bronnen: onder meer de brochure ‘Hagen, houtkan-
ten en houtwallen’, die je kunt bestellen bij het Agent-
schap voor Natuur en Bos)
Windscherm, beschutting voor het vee, afsluiting van percelen,
natuurlijke waterpomp, houtleverancier. Tot voor de Eerste Wereld-
oorlog waren houtkanten praktisch onmisbaar voor de landbouw in
Vlaanderen. Ook vandaag hebben deze groene naden weer econo-
misch nut.
Steeds grotere landbouwmachines en percelen verdrukten de houtkanten.
I
Houtkanten
Perceelsgrens met meeropbrengst?
de BiechtStOel
Landgenoten Lente 2007 �
‘Nood aan duidelijkheid en rust’
Bestempelen jullie de landbouw nog altijd als een
moeilijke leerling?
Natuurenlandbouwhebbenaltijdeenhaat-lief-
deverhoudinggehadmetelkaar.Inlokalemilieu-
radenwerkenwenauwersamenmetdelandbouw
danmetwelkeanderesocio-economischegroep
ook.Beidepartijenhebbendevoorbijejareneen
degelijkcontactmetelkaaruitgebouwd.Wevin-
denelkaarenonzerelatieiszakelijkergeworden.
Alleenontbreekthetdejongstetijdlangsbeide
kantenaansereniteitenrust.OphetBoerenbond-
congreszieikeensectordiesterkinbewegingis.
Enookwijveranderenvolop.Defusietussenver-
schillendenatuurverenigingenisnogmaar5jaar
achterderugenwekrijgenerjaarlijks8à9procent
ledenbij.
Kunt u aan onze sector uitleggen waarom jullie met
overheidsgeld grond mogen kopen, terwijl boeren
die daar zelf voor betalen toch eisen opgelegd krij
gen van buitenaf?
Datiseenmythediewemisschienookeensineen
boekzoudenmoetenontkrachten,zoalsYvesLeter-
medatvoordelandbouwdoet.Aanonswordenook
talvanregelsopgelegd,ondermeerdatwemaxi-
maal10procentinlandbouw-
gebiedmogenaankopen.Inde
praktijkkomenwedaarlang
nietaanengaathetmaarom6
à7procentvan700hectare,of
eenpaartientallenhectareperjaar.Invergelijking
metdeplaatsenwaarwegoedsamenwerkenmet
delandbouw,verdwijntdathelemaalinhetniets.
Bovendienkopenwijopdevrijemarktenhebben
wenogniemandtotverkoopgedwongen.
Hoe reageren jullie op de nieuwe Boerenbonddoel
stelling die pleit voor een maximale scheiding tussen
landbouw en natuur?
Wekunnenelkaarindiezinvindendatiedereen
nood heeft aan een duidelijke scheiding en de
bijhorende planologi-
scherust.Wijwillenook
daterzosnelmogelijk
750.000 ha landbouw-
gebied en 125.000 ha
natuurwordenafgeba-
kend.Pasalsdebakenszijnuitgezet,kunjeinover-
legmetelkaarproberenommaximaalnevendoel-
stellingenteverwezenlijken.
Waarom hoort er volgens jullie geen inheems vlees
vee in natuurgebieden?
Datisvooronsgeendogmaendatziejeookinde
praktijk.Internbestaaterdiscussieoverdevraag
inwelkemate,ofmethetoogwaarop,wijzelfkud-
desmoetenhouden.Wehebbenooitgeprobeerd
omdebegrazingsmogelijkhedenteinventariseren
endaarbijbleekdaternietzoveelkansenonbenut
wordengelaten,behalvewaarergeenboerenmeer
zijn.Ikvraagmewelafofweindetoekomstnog
veelgeïnteresseerdeboerenzullenvindenalsikzie
hoehetBoerenbond-congresdekaartvangrotere
bedrijventrekt.Maarmisschienzulleneenaantal
bedrijvenzichwelindienichespecialiseren.
Kan ik als boer met natuuronderhoud mijn gezin
onderhouden?
Daardurfikmenietoveruittespreken.Ikkenwei-
nigvoorbeelden,maarikkenteweinigvanland-
bouweconomieominteschattenofhet,eventu-
eelincombinatiemethoevetoerismeofietsanders,
opkorteoflangeretermijnrendabelis.Erontstaan
welcoöperatiesomhetlandschapsonderhouden
dergelijkebeterteorganiseren.Ikvermoedalles-
zinsdatdesectordatzelfwelzalontdekken.
Kan de landbouw meer natuur realiseren zonder
opbrengstverlies?
Ophetvlakvanlandschapsbeheerzijnernogwel
mogelijkheden.Maarombeterebiotopentecreë-
ren,hebjegroteregrondoppervlaktesnodig,wat
nietevidentis.Wezijnalleszinstevredendatde
beheersovereenkomstenindelandbouwsectorals
eennieuwekansgezienworden.Datverhaalisnog
relatiefjong,enkanzekernoggroeien.Aangezien
verbredingalsmaarbelangrijkerwordtindeland-
bouw,wordtdeaantrekkingskrachtvanhetland-
bouwlandschapalleenmaarbelangrijker.
Werkt het principe ‘nieuw groen is blijvend groen’
niet contraproductief?
Ook op dat vlak zijn we pragmatisch: nieuwe
realisaties moeten voor ons niet altijd definitief
zijn.Wehebbenonsnooitverzettegendetijdelij-
ke bebossing van land-
bouwgronden. En ook
met de havens hebben
weovereenkomstenom
5 procent natuur te rea-
liseren, die binnen hun
gebiedwelvanplaatskanverhuizen.Wehebbener
allebegripvoordatboerenhunbedrijfzoefficiënt
mogelijkwillenuitbaten.Alsdeoverheiddaarvoor
sommige voorwaarden van beheerovereenkom-
stenwilaanpassen,willenwedatzekerbekijken.
bekijken.Ikgeefdusgerusttoedatdeslogan‘nieuw
groenisblijvendgroei’watongelukkiggekozenwas.
Maaronzeboodschapblijftweldatvergoedingen
zekernietvrijblijvendmogenzijn.
Waarom is er eigenlijk 12�.000 hectare natuur nodig?
Magikeerstopmerkendat125.000invergelijking
‘Onze relatie is zakelijker geworden.’
�
‘Nieuwe realisaties hoeven niet altijd definitief te zijn.’
Dit keer neemt Jos Gysels, chef Beleid van Natuurpunt, plaats in onze
Biechtstoel. vilt-voorzitter Dirk Lips confronteerde hem met vragen
over gesubsidieerde bebossing, de verweving landbouw-natuur en
het belang van zeldzame keversoorten.
‘Er zit nog groei in het verhaal van beheerovereenkomsten.’
�
de BiechtStOel
‘Nood aan duidelijkheid en rust’met750.000hectarelandbouwgrondeenpeulschil
is?Beidepartijenkunnendieoppervlaktesvinden
zondermetelkaarinconflicttekomen.Demoei-
lijkheidisvooralhoeje
dezonevreemdestuk-
jesvandepuzzelkunt
verplaatsen. Dat min-
der landbouwgrond
tothongerzouleiden,isookaleenmythe.Hetklopt
nietopwereldvlak.Zelfsinonzeregiokunnenwe
delandbouwgrondnogveelefficiënterbenutten.
Landbouwennatuurzoudenbetersamenwerken
omdedrukvandeindustrieenwoningbouwopte
vangen.
Heeft de Vlaming niet meer aan een mooi landbouw
landschap dan aan het in stand houden van een
zeldzame keversoort?
Hetgaatnietomdiekeversoortmaaromdebio-
toop,deomgeving,waarindiekeverleeft.Aande
basisvaneenruimtelijkeordeningligtdevraaghoe
weonzeVlaamsesamenlevingwilleninrichtenom
indeschaarsegebiedeneenmaximalemeerwaar-
detecreëren.Hetisnietoflandbouwofnatuur,
maarénlandbouwénnatuur.Iedereenzoektzijn
meerwaardeinietsanders.Naasthetlandbouw-
landschapiserzekernoodaangespecialiseerdna-
tuurgebied.AlsmaarmeerVlamingenblijkendaar
interessevoortehebben.Natuurlevertookeen
economischereturnophetvlakvanrecreatieen
toerisme,dietegelijkkansenbiedtvoorverbrede
landbouw.
Zouden we niet sterker moeten samenwerken om
streekeigen landbouwproducten te ondersteunen?
Wij zitten zeker op die piste. Misschien zouden
wewatmeeraandekarkunnentrekken,maardat
komtdoordatwijnietwillenzeggenwelkerichting
delandbouwuitmoet.Wehebbenooknooitge-
zegddatdeintensieveveehouderijmoetverdwij-
nen,alleendatjulliemilieudoelstellingenmoeten
halen.Julliemoetenzelfbepalenhoejedataan-
pakt.Wehebbenalvaakgepleitvoorbioenkor-
teketenverkoop.Enonzeledenhoudendaarzeker
rekeningmee.Maaralsjullievanuitdesectormet
voorstellen komen,
kunnen we zeker be-
kijkenwatwesamen
kunnendoen.D
‘Er is alsmaar meer interesse voor natuurgebieden.’
‘De landbouw moet zelf bepalen welke richting hij uit wil.’
Volgens Jos Gysels, chef Beleid van Natuurpunt, krijgt zijn vereniging er jaarlijks 8 à 9 procent leden bij.
Prettig Platteland
e boer is een partner waar we geregeld
een beroep op doen, maar die we eigen-
lijknietgoedgenoegkennen,’zegtAnLe-
roy,adjunct-verbondscommissarisvandeVlaam-
seScoutsenGidsen,degrootstescoutsfederatiein
Vlaanderen.Samenmetnationaalvoorzittervan
ChirojeugdVlaanderen,ElsLenaerts,gingzedaar-
omgraaginoponzevraagomteoverlopenopwel-
kemanierenjeugdbewegingenenlandbouwersbe-
termetelkaarkunnensamenwerken.
Platform en speelweiden. Op dit moment be-
staatergeenenkeloverlegorgaanwaarlandbou-
wersenjeugdbewegingenvangedachtenkunnen
wisselen.Dejeugdbewegingenendebos-enmi-
lieusectortreffenelkaarwelinhetoverlegplatform
GroeneRuimte.Maarvreemdgenoegzijnboerenen
tuindersdaarnietinopgenomen.An:‘Bijmijnwe-
tenisdatooknooitoverwogen.Hetplatformisont-
staanvanuitpraktijkcontactenvanhetSteunpunt
Jeugdendejeugdsectormetnatuurbeheerders.Op
onzebijeenkomstenpratenweookaleensoveron-
derwerpen die boeren zure oprispingen zouden
kunnenbezorgen,zoalsbosuitbreiding.Maarmet
delandbouwsectorerbijzoudenweinhetplatform
evengoedookanderezakenkunnenbespreken.’
Bijsamenwerkingmetboerendenkenbeidevrou-
wenopdeeersteplaatsaannieuwespeelruimte.
‘Jeugdbewegingen hebben een chronisch tekort
aan speelbossen, speelweides en schuren,’ zegt
Els. ‘Sommige lokale groepen vinden geen enke-
10 Landgenoten Lente 2007
Jeugdbewegingen en boeren, ze komen vaak in elkaars vaarwater
terecht, maar kennen elkaar niet echt. Wij vroegen aan de Chiro
en scouts op welke manier beide partijen meer voor elkaar kunnen
betekenen.
‘Extra speelruimte is altijd welkom’
D
An Leroy (Vlaamse scouts en gidsen) en Els Lenaerts (Chirojeugd Vlaanderen).
De jeugdbewegingen willen samen met de vzw Trage Wegen en in overleg met de boer meer veldwegen openstellen.
11
le geschikte locatie, in
anderegemeentenmo-
genergerustnogenke-
le mooie speelweides
bijkomen. Velden waar
opditmomentgeenge-
wassen op staan, zijn
misschienwelmogelijkelocaties.’Alblijktmeteen
datdejeugdbewegingenmaarweinigmiddelen
hebbenomboerendiehunweideofschuuropen-
stellentevergoeden.
Vergoeding? ‘Jekuntalsboerproberenomeen
overeenkomstaftesluitenmeteenlokalegroep.
Maarvoordespeelbossendiewegebruiken,hoe-
venwenormaalniettebetalen,’zegtAn.Datdoet
deVlaamseoverheidnamelijkvoorhen.Eigenaars
diehunprivébosopenstellenvoorhetpubliek,krij-
geneenvergoedingvoordeextraonderhoudskos-
ten.Zeontvangendaarvoortweeeuropermeter
opengesteldebosweg,meteenmaximumvan50
europerhectareopengesteldbosperjaar.Vooreen
speelzonekandaarzelfsnogeenextrasubsidiebo-
venopkomenvan100europerhectare.
Geldblijktwelvakereenprobleemvoorverderesa-
menwerkingtussenboerenjeugdbeweging.‘Hoe-
vetoerisme bijvoorbeeld, is veel te duur voor de
gemiddeldejongerengroep,’zegtAn.‘Zekeralsje
weetdateenovernachtingvanmeerdanzeseuro
vooronsalveelgeldis.Teldaarbijnoghetbudget
vooretenenvervoer,envooreenweekendbenje
algauwtwintigeurokwijt.Meerkunnenweecht
nietvragenaandeouders.Maaralswijtijdenseen
tweedaagseopeenhooizolderovernachten,ver-
wachtenwenatuurlijkookgeengroteluxe.’
Kampplaats te huur. Ook plattelandsklassen,
boerderijweekends en -bezoeken zijn volgens
AnenElsnietmeteenopjeugdbewegingenafge-
stemd.‘Datismeervoorscholen,’zegtAn.‘Hetis
onzecorebusinessomzelfactiviteitenteverzinnen.
Alsiemandandersdatvooronsheeftgedaan,ishet
grootstedeelvandepreteralaf.Allijkthetmewel
leukomzelfeenseenactiviteitteorganiserenop
eenboerderij.’
Mocht je als boer een schuur of speelweide ter
beschikking willen stellen, dan meld je dat vol-
gensdedameshetbestaandejeugddienstvan
jegemeenteofaande
Jeugdraad,waarinalle
lokale afdelingen van
jeugdbewegingeneen
zitje hebben. Het bes-
tekanaalomeenwei-
deteverhuren,isviahetSteunpuntJeugd,datde
websitewww.kampterrein.bebeheert,ofviade
websites van de scouts en de Chiro. Daarnaast
geefthetCentrumvoorJeugdtoerisme(cjt)jaar-
lijkseenbrochureuitmetallekampeergebouwen.
Gemiddeldblijkendejeugdbewegingen400euro
overtehebbenvooreenverblijfvantiendagenop
eengoedkampeerterrein.Almaghetopeenidylli-
schepleklangseenrivierofmiddeninhetbosbest
watmeerkosten.
Fermweb en meldpunt.Datzoweljeugdbewe-
gingenalslandbouwerswelvarenbijmeersamen-
werking,bewijsteeninitiatiefalsFermweb.bevan-
daagal.Sindseenjaar
kunnen jeugdbewe-
gingen op die websi-
tenagaanwaarzede
hoeveproducentenin
hun(kampeer)streek
kunnen vinden, en wat die producenten hen te
biedenhebben.Dezoekmachinewerduitgewerkt
doorkvlv-Agra,innauwoverlegmethetcjtenhet
SteunpuntJeugd.ElsenAngeventoedatdeweb-
sitenognietbekendgenoegisonderdejongeren,
endathunverenigingendaargerustwatmeeraan-
dachtvoorzoudenmogenhebben.
Jeugdbewegingenboerzijnnatuurlijknietaltijd
debestevrienden.Dejongerengroepdiehetspan-
nendvindtomtijdenseentrektochtdooreenmaïs-
veldtelopeninplaatsvanerrond,maardaarbijde
gewassenbeschadigt,iseenechteklassieker.‘Het
isheelmoeilijkomdattevoorkomen,’zegtAn.‘Al
doenwezekeronsbest.Indatkaderpleitenweer
samenmetdevzwTrageWegenvoorominoverleg
metboerenzoveelmogelijkweggetjesbijtemaken.
Enwegelovendatmeercontacttussenjongerenen
delandbouwookhetrespecttussenbeidepartijen
kanstimuleren.’
Als een boer een klacht heeft, moet hij daar er-
gensmeeterechtkunnen. ‘Opditmomentisdat
doorgaansbijhetnationaalsecretariaatvan
Speelbossen krijgen subsidies, waarom speelweides niet?
‘In het platform Groene Ruimte zouden we ook met de landbouw kunnen praten.’
De gemiddelde prijs voor een kampweide is �00 euro per week.
>>>
Jongeren houden vaak een heel positief beeld over aan van het contact met een kampboer.
12 Landgenoten Lente 2007
de jeugdbeweging,’ zegt
An.‘Wijdoenonsbestom
dieklachtenoptevolgen,
maar gemakkelijk is dat
niet. Vaak weet de boer
niet meer dan dat de da-
derseendasenkortebroek
droegen.’Eventueelkunjeookbijdejeugdraad
vanjegemeenteaankloppen.‘EnookhetSteun-
puntJeugdhoudteeninventarisbijvandergelij-
keklachten.Zokunnenwevaakvaststellenofhet
daadwerkelijkomeenprobleemgaat,ofslechts
omperceptie.’
Vanhunkanthebbenookjeugdbewegingenwel
eensredentotklagen.‘Elkjaarkomthettocheen
paar keer voor dat een afdeling op de geboekte
kampplaatsarriveert,endaareenanderejeugd-
bewegingtreftdiehaartentenertweedageneer-
derheeftopgeslagen.Deboerblijktzijnweidedan
dubbelgeboekttehebben,endatgebeurtnietal-
tijdperongeluk,’zegtAn.‘Omgekeerdkomthetook
weleensvoordateenboeronsbeltomtevragen
waardegroepblijftdiezijnweideheeftgereser-
veerd.Inbeidegevallenstaandebenadeeldenvaak
machteloos,omdaterovercontractbreuknietsin
hetcontractstaat.Erisdusduidelijknoodaangoe-
destandaardcontracten.Diebestaanal,maarwor-
dennogteweiniggebruikt.’
Dubbel imago.Albijalheeftdeboerbijdejeugd-
bewegingeneendubbelimago.‘Opkamphebben
jongerenvaakeenheelpositiefbeeldvandeboer,’
zegtEls.‘Ikdenkaandeboerdieeenpraatjekomt
slaanwanneerhijeenvollewatertankkomtafzet-
ten,ofdiezijntractorleentomhouttevervoeren.’
MaaroptrektochtenligtdatvolgensElsenAnan-
ders:‘Danoverheersttochhetgevoelvanwemo-
genhiernietsverkeerddoenofwekrijgendie
boerachteronsaan.’
Onbekendisonbemind,daarkomthetuitein-
delijkgrotendeelsopneer.Els:‘Veeljeugdbewe-
gingenkennendeboereninhungemeenteniet.
Eenuniekekansligthierbijdeactiviteitendie
jeugdbewegin-
genorganiseren
in hun eigen ge-
meente. Ik denk
danbijvoorbeeld
aan het jaarlijkse pannenkoekenfestijn of de
kaas-enwijnavondvandeplaatselijkejeugdbe-
weging.Vaakmakendieafdelingenereentradi-
tievanomhuneierenofkazeniederjaarbijde-
zelfdeboertegaanhalen.Vooreenboerisdatde
idealegelegenheidomzichzelfenzijnbedrijfte
tonen,enomzijnimagooptevijzelen.’D
‘Meer contact kan ook het respect voor elkaar vergroten.’
‘Sommige weides worden niet per ongeluk dubbel geboekt.’
Jeugdbewegingen zouden voor activiteiten die ze in hun eigen gemeente organiseren nog veel meer met boeren kunnen samenwerken.
Vakwerk – meSt in de BOdem
1� 1�
‘Bemestingsadvies blijft
een moeilijke oefening’
Wat moet elke landbouwer volgens u weten over de
afbraak van mest in de bodem?
Alsakkerbouwerzouikmestenkelenalleenaan-
vaarden onder drie voorwaarden: 1. als hij gele-
verdwordtophetmomentdatikhemnodigheb,
2.alsikminstenseenideehebvandesamenstel-
ling,en3.alsikereenkleinevergoedingvoorkrijg,
isdatmooimeegenomen.Dievergoedingkanin-
houdendatdemestopmijnlandwordtuitgereden,
aldannietgecombineerdmeteenfinancieelsur-
plus,datafhangtvanhetmarktevenwichtendus
vooreengrootdeelvaneenmogelijkeuitbreiding
vandemestverwerkingscapaciteit.Uitmijnerva-
ringweetikdatvooralhetbelangvanvoorwaarde
tweenogaleensuithetoogwordtverloren.Maar
weetjedatmestvandezelfdediersoortbijdeene
boerdubbelzoveelstikstofkanbevattenalsbijde
andere?
Almaar meer boeren gebruiken de tabellen van
de Bodemkundige Dienst, maar welke garanties
bieden die?
Hetisenormbelangrijkdatjealleenbemestals
dat nodig is. De tabellen geven naargelang het
soort mest mooi aan hoeveel stikstof er gemid-
deldzalwordenvrijgesteld,afhankelijkvanhet
tijdstipvantoediening.Maarzonderchemische
analysevandesamenstellingbekomenwealleen
eenruweschatting.Daarnaastwordterookstik-
stofvrijgestelddoordeafbraakvanorganischestof.
Hetisdikwijlsdiehoeveelheiddievoormoeilijkhe-
denzorgt,doordatzevaakwordtonderschat.Ter-
wijlzekanoplopentotmeerdan50procentvande
totalestikstofbehoeftevanhetgewas.Inregio’s
waardebodemdevoorbijejarensterkbemestis
metorganischmateriaal,zoalsdestreekvanSint-
Katelijne-WaverenWest-Vlaanderen,kanerzoop
jaarbasismeerdan150kgstikstofperhectareter
beschikkingvanhetgewaskomen.
Kan daar geen rekening mee worden gehouden bij de
berekening van het bemestingsadvies?
Ineenwetenschappelijkonderbouwdbemestings-
advieswordterwelrekeningmeegehouden,maar
soms onvoldoende om-
dat relatief jonge orga-
nischestofsterkerblijkt
temineraliserendanou-
dere. Het bemestings-
advies blijft altijd een
schatting,dieweverder
moetenverfijnen.Inde
praktijkmaaktdeBodemkundigeDienstgebruik
vanden-indexmethode,diewelrekeninghoudt
met het percentage organische koolstof, maar
geenonderscheidmaakttussenjongeenoudere
verbindingen.Ookdestikstofbalansmethodedie
onzevakgroepgebruikt,houdtdaaronvoldoende
rekeningmee.Daarombewandelenweverschil-
lendepistesomdaareenmouwaantepassen,>>>
‘Mest van 1 diersoort bevat bij de ene boer dubbel zo veel stikstof als bij de andere.’
Het wordt almaar belangrijker om de stikstofvrijstelling in de bo-
dem zo correct mogelijk te begroten. Maar hoe doe je dat? Professor
Georges Hofman van de Universiteit Gent, eminence grise inzake
nutriëntenbeheer, licht het Vlaamse mestgebruik door.
In iedere Landgenoten zetten we rond één thema nuttige vakkennis in de kijker. Dit keer verdiepen we ons in de afbraak van mest in de bodem.
Professor Georges Hofman
1� Landgenoten Lente 2007
maardiemogelijkhedenstaannoginhunkinder-
schoenen.Viazogenaamdefractioneringvande
organischestofmoethetwelmogelijkzijn,maarer
isnogonderzoeknodigomdiemethodevertaaldte
krijgennaareenbetaalbaretestvoordepraktijk.
Welke andere factoren spelen een rol naast die orga
nische stikstof?
Hetnieuwemestdecreetmaakteenonderscheid
tussendierlijkemestenanderemeststoffen.Onder
deeerstecategorieverstaatmenallesvandierlijke
oorsprong: mengmest, stalmest, maar ook efflu-
enten,dietrouwensgeenproblemenveroorzaken
alsjehetzoutgehaltevanjebodemgeregeldcon-
troleert.Detweedecategoriebestaatuitalleswat
niet-dierlijk is, zoals
oogstresten of rest-
stromen van de ver-
werkende industrie.
Over de oogstresten
van groenten we-
ten we onder meer
dankzijtweerecente
doctoraten vrij goed
hoeveelbeschikbarestikstofzekunnenopleveren.
Maarerzijnooknogeenaantalreststromenvande
verwerkendeindustrie,waarvanwenognietpre-
cieswetenwaterjuistinzitenaanwelkesnelheid
allespreciesvrijkomt.
Welke impact zullen de nieuwe bemestingsnormen
hebben op de praktijk?
Voordeboerkomtheternogmeerdanvroegerop
aan om optimaal te produceren, binnen de nor-
men van het mestdecreet,
met een minimale belas-
tingvoorhetmilieu.Datzal
voorhetenegewasmoeilij-
kerzijndanvoorhetandere.
Binnendestuurgroepvan
deMestbankhebikdaarom
altijdvooreenzekerediffe-
rentiatievandestikstofresidunormengepleit,per
gewasgroepenpergrondsoort.Maarmenvreesde,
niethelemaaltenonrechte,datdieopsplitsingde
regelgevingteingewikkeldzoumaken.Onderdruk
vanEuropaisernuweleenaanzetgegevenomde
maximaaltoegelatenstikstofhoeveelheidtediffe-
rentiërentussenzand-enniet-zandbodems.
Voor welke gewassen wordt het moeilijk?
Hierbij moeten we een onderscheid maken tus-
sendeaangepastebemestingsnormenenhetha-
lenvandestikstofresidunormeninhetnajaar.Over
deakkerbouwgewassenzijnwegoedopdehoog-
te,maarvooreenaantaltuinbouwgewassenisnog
meeronderzoekvereist.Vaststaatdatsuikerbieten
geenproblemenmogengeven,zowelnaaroptima-
lisatievandeproductiealsnaareenaanvaardbaar
stikstofresidu.Ookgraankrijgthetnietechtmoei-
lijk,almoetjedaarbijweldeperiodetussendeoogst
enhetnajaarindegatenhouden.Groenbemesters
kunnen helpen om de reststikstof in het najaar
laagtehouden,maardanmagmenvoordiegroen-
bemestershoogstenseenergbeperktebemesting
toelaten.Hetzelfdegeldtvoormaïs:datiseenteelt
waarmeejegerustbinnendenormenkuntblijven,
zolangjelouternaardenodenvandeplantkijkt.
Welke sectoren krijgen het dan wel moeilijk?
Watproductiebetreftzijndeaangescherptenor-
menvoorgraslandineenaantalgevallenopdeli-
miet. Wat de stikstofresidu’s betreft, blijven er
problemenvooreenaantalgewassen.Vooraard-
appelenblijfthetmoeilijkomdelandbouwerste
overtuigenommindertebemestenomdateenho-
gerebemesting,zelfshogerdanhetadvies,kansa-
mengaanmethogereopbrengsten.Maarhetge-
volgvandiehogerebemestingisweleenietshoger
mineraalstikstofresiduinhetnajaar.Bovendien
isdeaardappelplantgevoeligvoordroogte,waar-
doorerbijdroogweernogmeernitraatstikstofin
debodemdreigtachterteblijven.Voorgroenten
moetjemetdriefactorenrekeninghouden:1.de
opnamecapaciteitvandeplant,dieafhangtvande
bewortelingsdiepteendewortelspreiding,2.het
oogsttijdstip,omdateenplantdiezoalseenaan-
talbladgewasseninvollegroeigeoogstwordttot
opheteindeveelstikstofnodigheeft,en3.hetach-
terblijvenvanoogstresten.Ditmaakthetmoeilijk
om voor een aantal vollegrondsgroenten in alle
omstandighedendegrensvan90kgn perhateha-
len.Bloemkoolrestenbijvoorbeeldkunnenopkorte
termijntot100kgnitraatperhectarevrijgeven.In
hetlabhebbenwegoederesultatenbehaalddoor
dierestenmetstrotemengen,maarindepraktijk
blevenderesultatenonderdeverwachtingen.Een
pasklareoplossingiser
niet,maaralserhoge
residu’sverwachtwor-
den, kun je altijd de
oogstresten afvoeren
endezeinhetvoorjaar
‘Suikerbieten, graan en maïs mogen geen problemen opleveren.’
‘De nindexmethode maakt nog geen onderscheid tussen jonge en oudere organische verbindingen.’
‘Bloemkoolresten kunnen tot 100 kg stikstof per ha vrijgeven.’
‘Groenbemesters kunnen helpen om de reststikstof in het najaar laag te houden, maar alleen als die nauwelijks bemest worden.’
‘Iedereen die mest uitrijdt, zou minstens een idee moeten hebben van de samenstelling ervan.’
1�
‘We willen meer aandacht besteden aan integrale bodemkwaliteit.’
Vakwerk – mest in de bodem
Nieuw: coördinator mestonderzoek
Omdatdekennisovermestalsmaarbelangrijkerwordt,werfthetilvobinnen-
korteencoördinatorvoormestonderzoekaan.Diemoetoveralledeelsectoren
heendekennisopvolgendieverspreidzitbijverschillendeuniversiteiten,prak-
tijkcentra,enanderespelerszoalsdeBodemkundigeDienstofhetVlaamsCoör-
dinatiecentrumvoorMestverwerking.Defunctiewerdgecreëerdbijdeeenheid
Plant,inhetonderzoeksdomeinTeeltenOmgeving.InoverlegmethetDeparte-
mentLandbouwenVisserijzaldenieuweattachézowelcoördinatiewerkalsstu-
diewerkenpraktijkonderzoekverrichteninsamenwerkingmetdeanderespe-
lersophetterrein.
Meerweten?
www.ilvo.vlaanderen.beof092722500
3 x goede landbouwpraktijken nutriënten
Wiemeerwilwetenoverduurzaambemesten,kaneigenlijknietomdedrieCo-
des van goede landbouwpraktijken – NutriëntenvanhetDepartementLandbouw
enVisserijheen.DedriecodeszijnrespectievelijktoegespitstopAkkerbouw,op
Grasland en voedergewassen,enopVollegrondsgroenten en fruitteeltDaarnaast
wordeninelkecodeeenaantalalgemeneprincipesuitgelegdinverbandmetbe-
mesting,groenbedekkingenerosie.
Jekuntdebrochuresgratisbestellenviatel.025527870,via carine.van.eeckhoudt
@lv.vlaanderen.be,ofzedownloadenopwww.vlaanderen.be/landbouw.
Nieuw Mestbank-onderzoek naar nitraatresidu
DeMestbankonderzoektdestikstofopnamevaneenaantalvollegrondsteelten
tussen1oktoberen15november.Dewetenschappelijkestudiewerdinopdracht
vanVlaamsministervanLeefmilieuKrisPeeters(cd&v)opgestartinfebruarien
zaléénjaarduren.Concreetworden5000bodemstalenuitdeperiodetussen1
oktoberen15novembergeanalyseerd.Doordiegegevenstecombinerenmet
deresultatenvaneenenquêtebijeen800-taltelerswildeMestbankeenaantal
aanbevelingenformulerenoverbeïnvloedingsfactorenwaarmeetelersrekening
kunnenhouden.DaarnaastdenktministerPeetersaaneeneventueeluitstelvan
hetstaalnametijdstiptot1november,ofaaneenmogelijkedifferentiatievande
grenswaardenaargelangvandeteeltofteelteigenschappen.
alsgecomposteerdmateriaalterugbrengen,alkost
datnatuurlijktijdengeld.
Ziet u tot slot nieuwe mogelijkheden om het bodem
beheer effectiever te sturen, bijvoorbeeld via micro
organismen?
Deafbraakenopbouwvanorganischestofisines-
sentieeenmicrobieelproces,waarmeewedusal
rekeninghouden.Ikgeloofweldatweophetvlak
van algemene bodem-
kwaliteit nog kunnen
bijleren. In Nederland
ismenzowelinhetwe-
tenschappelijk onder-
zoek als in de praktijk
vertrouwder met het
begripvanbodemkwaliteitindebredezinvanhet
woord.Onzevakgroepisindatverbandeennieu-
weonderzoekslijnaanhetuitbouwen,diemeerte
wetenwilkomenoverdeenzymatischeactiviteit
indebodemenhoewediebeterkunnensturen
methetoogophetefficiënteromgaanmetnutri-
entenindebodem.’D
Meerweten?
Leesmeeroverdenieuwsteonderzoekenop
www.soilman.ugent.be
OfneemcontactopmetprofessorHofman:
Landgenoten Lente 2007 1�
De Bodemkundige Dienst is in Vlaanderen veruit de grootste speler
op het vlak van bodemonderzoek en advisering. We vroegen aan de
al in 1946 opgerichte spin-off van de KULeuven wat de impact van
het nieuwe mestdecreet wordt op de praktijk. En vooral: hoe we het
n-residu voor verschillende teelten kunnen beperken.
envandebelangrijkstewijzigingeninhet
nieuwemestdecreetisdathetnietlanger
volstaat om zonder meer de bemestings-
normentevolgen.Ookmeteenmestgiftconform
denormen,kanhetnitraatresidunamelijkde90kg
nperhectareoverschrijden.VolgensJanBries,di-
rectielidvandeBodemkundigeDienst,komtheter
alsland-oftuinbouwermeerdanooitopaanomde
nodenvanjeperceleninteschatten.‘Alsboermoet
jestraksveelnauwkeurigergaanbepalenwateen
bepaaldgewas–opdateneperceelenvolgenszijn
groeicurve–nodigheeft.Opbasisdaarvanmoeten
dankeuzeswordengemaaktzoalshoeveelmest-
stofjebijgeefteninwelkevorm:organischofmi-
neraal.’
5000 stalen per jaar.Hetnitraatresiduwordtbe-
invloeddoortalvanfactoren(zieschemahiernaast),
waarvandeinputvanorganischeenvooralvanmi-
neralebemestinghetmakkelijkstbijtesturenis.
Voororganischemestlijkthetdanookmeerdan
ooit aangewezen om geregeld de samenstelling
telatenanalyseren.‘Hetbelangvanmestanalyses
zalzekertoenemen,’zegtGinoCoppens,adviseur
vandeBodemkundigeDienst.‘Op
ditogenblikanalyserenwemaar
een5000-talmeststalenperjaar.
Demeestelandbouwersbaseren
zichopdegemiddeldewaarden
vandeMestbank.Terwijlwewe-
tenuitonzeervaringdathetstik-
stofgehaltezelfsvoordezelfdediersoortenorme
verschillenvertoont.Bovendienspelenookandere
elementenzoalshetfosfor-ofkaliumgehalteeen
nietonbelangrijkerol.’
Deanalysesdiedevoorbijejarenhetmeestein-
gangvondenindeland-entuinbouwsector,waren
destandaardbodemontledingenendebemonste-
ringenvoorden-index.VolgenscijfersvandeBo-
demkundigeDienstleverendieanalysesmakkelijk
eenfinanciëlemeeropbrengstopvoordelandbou-
wer,endoorhetnieuwedecreetzalhetbelangvan
den-indexalleenmaartoenemen.Gino:‘Wieont-
dektdathijmindermeststoffennodigheeft,be-
spaartopgrotearealentochalsneleenredelijke
som.Incombinatiemetdevergoedingenuitbe-
E
‘Hoeveel meststof geef je bij en in welke vorm?’
Dekunstvanhetbemesten
‘Noden nog scherper inschatten’
Gino Coppens en Jan Bries voor hun archiefkast.
17
Vakwerk – mest in de bodem
heerovereenkomstenmaaktdatvoorteeltenals
graanechtweleenverschil.Onzebodemanalyses
gevenookeenbeeldvandealgemenegezondheid
vandebodem,waardoorjebijvoorbeelddezuur-
tegraadkuntbijsturenomeenaantalzogenaamde
gebreksziektentevoorkomen.’
Voorzorg en nazorg.Eenvandestrategieënom
nitraatuitspoeling te beperken, is ervoor te zor-
gendatjestikstofvoorraadophetjuistemoment
beschikbaarisvoorjeplanten.Zekervoorteelten
dievoordeopbrengststerkafhankelijkzijnvande
stikstofgift,bijvoorbeeldaardappelen,wordthet
belangrijk om de input strikt te doseren. De Bo-
demkundigeDienstheeftdaaromsamenmethet
Proefcentrum voor Aard-
appelteelteendemonstra-
tieproject opgezet, waar-
bijwordtnagegaanhoeje
tijdens het aardappelsei-
zoen de bemesting kunt
bijsturennaeenvoorzichtigbegininhetvoorjaar,
zonderdatjeopbrengstdaaronderlijdt.
Ookwaternadeoogstgebeurt,oefenteengrotein-
vloeduitophetnitraatresiduvanjeperceel.‘Zeker
bijgranenishetnuttigomeengroenbemesterinte
zaaien,’zegtJanBries.‘Wantzelfszondern-over-
schotophetmomentvandeoogst,isdekansgroot
datjeperceeldoordemineralisatietussenaugus-
tusenoktobereentehogen-waardelaatopteke-
nen.’VoortsblijktuitcijfersvandeBodemkundige
Dienstdatoogstrestendieondergewerktworden
hetnitraatresiduinhetnajaarverhogen.No-till-
grondbewerking in de
plaats van ploegen in
het vroege najaar kan
danweereenpositieve
invloed uitoefenen op
hetnitraatresidu,door-
datjeminderluchtindebodembrengtendushet
nitraatvormingsprocesnietextraaanwakkert.
Koeien in de stal? Onder
meeruitdebodemstalen
van de Mestbank blijkt
datdekansopeenhoog
residubijdeeneteeltveel
groterisdanbijandere.Zo
zijnerweinigproblemenmetsuikerbietenenmet
spruitkolenomdatdiegewassenheelefficiëntstik-
stofopnemen,waardoorhetnietindebodemach-
terblijft.Datiseentotaalanderesituatiedanbij
veelgroentesoorten.Voorgewassenalsbleeksel-
derofsla,waarvandekwaliteitdaaltalsdeplant
overonvoldoendestikstofbeschikt,heeftdeBo-
demkundige Dienst daarom samen met de uni-
versiteitvanGenteenonderzoekopgestartnaar
deimpactvanrijbemesting,volgteeltenenandere
technieken.
Ookopgraslandblijkthetnietevidentomonder
denitraatnormteblijven.‘Denatuurlijkebemes-
tingopbegraasdeweideswordtvaakonderschat,’
zegtGino.‘Wiezijnkoeienbijvoedert,voegtnutri-
ententoe,terwijldenutriëntenafvoerviamelkniet
zogrootis.Methetnieuwedecreetzullenboeren
daarbewustermeemoetenomgaan,enbijvoor-
beeldvanafseptemberdekoeienbinnenhouden.
Hetkanooknuttigzijnominhetvroegenajaar
nogeengrassnedebinnentehalen.Alzouikopde
eersteplaatssnellerstoppenmetbijbemesting.Na
juniisdatbijvoorbeeldvaaknietmeernodig.Daar-
naastwordthetvooriedereennogbelangrijkerom
alleenmestuitterijdenalsdiemeteendoordebo-
demkanwordenopgenomen,dusalsergeenaan-
houdendedroogtevoorspeldis.’
Organische stof.Binnenhetnieuwemestdecreet
wordthettotslotooknietmakkelijkomhetalaf-
genomengehalteaanorganischestofindeVlaam-
sebodemnietverdertelatendalen.JanBries:‘On-
langs bleek uit analyse van onze stalen dat het
koolstofgehaltedevoorbijejarenopvallendisafge-
nomen.Datisnietdrama-
tisch,maaropeentermijn
vantientottwaalfjaaris
bezorgdheid wel op zijn
plaats. Het koolstofge-
haltekunjenietvanvan-
daagopmorgenherstellen.Erkomenweluitvoe-
ringsbesluitenwaardoorjeeenmaligeenbepaalde
dosiscompostmaggebruiken.Maaraangezienje
nitraatresiduookindatgevalonderdenormmoet
blijven,kunjemaarbeterjeteeltplanaanpassenof
oogstresteninwerkenophetgepastemomentom
datuitzonderingsscenariotevermijden.’D
Meerweten?
www.bdb.beof016310922, [email protected]
‘De natuurlijke bemesting op grasland wordt vaak onderschat.’
‘Het belang van mestanalyses wordt zeker groter.’
‘Op een termijn van 10 tot 12 jaar is bezorgdheid op zijn plaats.’
‘Onze analyses leiden tot een financiele meeropbrengst.’
nitraatvoorraad
voorjaar
nitraatresidu
(1.10 – 1�.11)
organische bemesting
minerale bemesting
Nopname door gewas
Nopname door groenbemester
organische bemesting
Nuitspoeling Nvrijstelling uit oogstresten
Nuitspoeling en denitrificatie
Nmineralisatie voorjaar
Nmineralisatie najaar
vervluchting en denitrificatie
oogst
Gorssen: In het mestdecreet lees ik in de taakbe
schrijving van de Mestbank woorden als klantvrien-
delijk en oplossingsgericht, voorlichten en begeleiden,
advies, bemiddelen en zo meer. Is de Mestbank daar
gelukkig mee?
De Paepe:Ja.Dierolwasvolgensonsaltijdalvoor
deMestbankweggelegd.OoknuisdeMestbankal
zeertoegankelijk:indeprovincialeafdelingenkan
eenlandbouwerelkevoormiddagzonderafspraak
terecht.Wijzijnvooralblijdatdeverschillendeta-
kennuduidelijkafgescheidenzijnendatbegelei-
dingenadvieseerstwordengenoemd,vóórhand-
having.Volgensonskunnenvooralsensibilisatieen
adviestotdeoplossingleiden.
Is de Mestbank wel klaar voor die begeleidende taak?
De Paepe:Wezijnvorigjaaralgestartmetonsin-
terntereorganiseren.Zowordterinelkeprovin-
cialeafdelingeendienstbas–begeleiding,advi-
sering,sensibilisering–opgericht.Hetpersoneel
wordtbijgeschoold,endeministerheeftooknieu-
weaanwervingenmogelijkgemaakt.
Veel boeren ervaren de Mestbank als zeer bureau
cratisch. Je moet maar één cijfertje vergeten in te
vullen, en je bent voor jaren vertrokken. Terwijl het
vaak gaat om dingen die met wat gezond verstand
zo op te lossen zijn. Is er bij de Mestbank genoeg
boerengevoel?
Struyf:Alsadministratiemoetenwijderegelge-
vingvolgen.Diemakenweooknietzelf.Demar-
gesdiewehaddenbinnendewetgeving,hebben
wealtijdproberentegebruiken,denkmaaraande
manierwaaropweindepraktijkomgaanmetde
stikstofverliezen.
De Paepe:Alvanbijhetbeginrekruterenwijheel
sterk in landbouwmiddens. Er werken hier heel
veellandbouwingenieursenmensenmeteengra-
duaat landbouw, en heel
veel medewerkers zijn af-
komstiguitlandbouwers-
families. Wij krijgen uit
groenehoektrouwensde
opmerkingdatweveelte
dichtbijdeboerenstaan.
Een andere taak is wetenschappelijk onderzoek:
wordt de sector daarbij betrokken? Wie brengt bij
voorbeeld de onderwerpen aan?
Struyf:Ookdatisgeennieuwetaak.Sommigeon-
derzoekenzijnwettelijkvastgelegd,anderekomen
eropvraagvandelandbouwsectorofoponseigen
initiatief.Zoiserrecenteenonderzoekgestartnaar
hetbemestingsgedragvanlandbouwers.Datge-
beurtopvraagvandestuurgroepmestproblema-
tiek,waarinookdesectorvertegenwoordigdis.Het
isechteraltijddeministerdiebeslistwelkonder-
zoekwordtuitgevoerd.Bovendienrichtenwevoor
elkonderzoekeenbegeleidingsgroepopwaarinde
sectorruimvertegenwoordigdis.
Komt er ook onderzoek rond mineralisatie en de
bepaling van het nitraatresidu? Dat blijft een pijn
punt. Vorige zomer heeft de enorme droogte de maïs
parten gespeeld, met slechte uitslagen tot gevolg,
ook op percelen die zeker niet overbemest waren.
Mineralisatie kun je blijkbaar toch echt niet in wis
kunde vatten?
1� Landgenoten Lente 2007
Welke veehouder droomt er niet
van om persoonlijk bij de Mest-
bank op tafel te gaan kloppen?
Met het nieuwe mestdecreet op
zak vuurde de Limburgse var-
kenshouder Neel Gorssen zijn
vragen af op Roland De Paepe,
gedelegeerd bestuurder van de
Vlaamse Landmaatschappij,
en op Dirk Struyf, hoofd van de
Mestbank.
‘Wij krijgen uit groene hoek de opmerking dat we te dicht bij de boeren staan.’
rePOrter te Velde
‘Is er bij de Mestbank genoeg boerengevoel?’Varkenshouder Neel Gorssen (rechts) in gesprek met Dirk Struyf (links), hoofd van de Mestbank, en Roland De Paepe, gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse Landmaatschappij, waar de Mestbank een onderdeel van is.
1�
Struyf: Een residubepa-
ling is vooral een signaal
aan een landbouwer: die
reststikstof hoeft daar
niet te zitten. Milieukun-
dig gezien zijn er bij een
residutussen50en110kg
n/ha meestal weinig pro-
blemen voor de water-
kwaliteit.Juistomdathetgeenexactewiskunde
is,wordterpasbij150kgn/haeenrodekaartge-
trokken.Erisdusnogeenwaarschuwingszonein-
gebouwd.Landbouwersmoetengoedbeseffendat
debemestingsnormenmaximazijn:jemoetgeven
watjegewasnodigheeft,eninheelwatsituaties
isdatminderdandenorm.Datisdeboodschapdie
hetnitraatresidubrengt.Okee,somskunjeerals
boerechtnietsaandoen,maarevengoedgebeu-
renernogzakendienietdoordebeugelkunnen.
Dat het water zuiver moet, weten we. Maar ander-
zijds moet de sector toch ook nog voldoende kansen
krijgen? Als je ecologie en economie wil samenbren-
gen, zou een oplossingsgerichte Mestbank toch voor
maximale spreiding moeten pleiten?
Struyf: We mogen echt niet langer bemesten in
functievanhetoverschot.Alswedenormenmaxi-
maalblijveninvullen,blijvenweproblemenhebben
met onze waterkwaliteit, en kunnen we bijvoor-
beeldindetoekomstonzederogatieverliezen.
Daarvoor moet je wel voldoende opslag hebben.
Moet de Mestbank daar niet meer inspanningen voor
doen? Op tafel kloppen bij vergunningsaanvragen?
Gemeenten overtuigen om gemeenschappelijke
mestopslag toe te laten?
Struyf:Daarinhebjegelijk.Mestopslagblijfteen
probleem.Demestzouindewinternaardeakker-
bouwgebiedenmoetenwordengebracht.Weheb-
benheelveelnagedachtovergemeenschappelijke
mestopslag,maarookdaargeldenregelsvoor.En
degemeentenhebbenhetlaatstewoord:zijmoe-
tendevergunninggeven.Wehebbeninhetverle-
denwelalopslagplaatseninafzetgebiedengepre-
financierd.Erlooptnuookeenonderzoekomhet
bemestingsgedraginkaarttebrengen.Erzijnnog
altijdlandbouwersdieeengroteraandeeldierlijke
mestzoudenkunneninzetten.Wijwillenteweten
komenhoewehenkunnenmotiveren.Deenquête
zalaanenkeleduizendenboerenwordenbezorgd,
eniseengoedvoorbeeldvaneenonderzoekdatwe
samenmetdesectortotstandbrengen.
Dan is er ook de kwestie van het grondwater. De
kwaliteit daarvan heb je
als boer op een bovenlig
gend perceel toch niet in
de hand?
Struyf:Erisgeenenkele
regeldiemetdevinger
wijst naar de landbou-
werdienetboveneengrondwatermeetpuntzit.Als
eenwatervoerendelaageenslechtresultaatgeeft,
zoekenwehetprobleembijallelandbouwersdie
opdielaageenmogelijkeinvloedhebben.Maardie
vervuilingkomtmeestalnietvanheelver.Bijslech-
teresultatenbakenenweeenregioafwaarweon-
dermeerviahetnitraatresiduperceelsgewijsde
problemenopsporen.Hetdecreetvermeldtookde
mogelijkeoprichtingvanwaterkwaliteitsgroepen,
waarinboerenonderbegeleidingvandeMestbank
samenwerkenaaneenbeterewaterkwaliteit.Ook
diekunneneenbelangrijkerolspelen.Hetiseer-
der al gebleken dat sociale controle vaak verba-
zendgoedwerkt.D
rePOrter te Velde
‘Landbouwers moeten goed beseffen dat de bemestingsnormen maxima zijn.’
‘De mest moet in de winter naar de akkerbouwgebieden worden gebracht.’
‘Is er bij de Mestbank genoeg boerengevoel?’
Neel Gorssen: ‘Naast het milieu en de waterkwaliteit, moet toch ook de sector nog voldoende kansen krijgen?’
‘ ’Hoe kijkt onze reporter te velde achteraf
zelf terug op het gesprek? Heeft hij een
antwoord gekregen op zijn vragen?
‘Ik ben nog niet overtuigd van de boeren
wil van de Mestbank, al heb ik tijdens het
gesprek gemerkt dat de ene persoon daar
meer meedenkt met de boeren dan de an
dere. Verder blijf ik vinden dat ze de eco
nomische afweging meer zouden moeten
maken, en dat ze ons niet verantwoorde
lijk kunnen houden voor de historische
vervuiling van het grondwater. Ik behoud
dus mijn reserves, maar ik vond het zeker
geen verloren tijd. Het was goed om die
mensen het eens zelf te horen zeggen.’
20 Landgenoten Lente 2007
21
cOlumn
DebioscoopdocumentaireOurDailyBreadvandeOostenrijksecine-
astNikolausGeyrhaltersprokkeldepuikekrantencommentaren.Een
kleinebloemlezing:‘Eenfascinerende,verontrustende,bijmomen-
tenschokkendemaarhoedanookbijzonderleerrijkedocumentaire’
(DeTijd).‘Gakijkenenuwetenzalunooitmeerzosmakenalsvoor-
heen’(DeStandaard).‘Debewonderingvoorzoveelmenselijkvernuft
wordtafgewisseldmeteenstijgendgevoelvanonbehagendoorde
vervreemdendemanierwaaroponzevoedselketeninelkaarsteekt’
(DeMorgen).
Deze citaten scheppen een verwachtingspatroon dat in de
cinemazaalniethelemaalwordtingelostbijkijkersdiedagelijksactief
zijnindevoedselketen.Daarvoorzijndecamerastandpuntenteaf-
standelijk,demontagetetraag,envooral:debeeldenzijntefamiliair,
ookaltonennogalwatsequentieseenindustriëlegrootschaligheid
dietweemaatjesbovendeoverwegendfamilialevoedselproductie
inonzeregiostaat.Watvoormensenindevoedingssectoreenordi-
nairepikdorseris,wordtindekwaliteitskrantenomschrevenalseen
sciencefiction-achtigeverschijning.Kolossenvankoeienlatenzich
inhetslachthuisalsweerlozeschaapjesnaardeslachtbankleiden
omvervolgensaaneenzwaargemechaniseerdeslachtlijnversneden
teworden.Vooreenvleesverwerkerdagelijkseroutine,voorbuiten-
staandersisheteven(niet)slikkenbijzo’nindringenderelativering
vanhetaardsebestaan.
Volautomatischescharen,elektronischemessenenbranderszouje
eerderverwachtenbijVolkswagenVorstofSidmarGent,zoluidende
krantencommentaren.Alsdeconsumentvervreemdisgeraaktvan
delandbouw,dangeldtditnogveelmeervoordevoedingsindustrie.
MaarlatenweelkaargeenLiesbethnoemen:erzijnevengoedeen
aantalpraktijkendiejenietofnauwelijksontzenuwtdoormeeren
betertecommuniceren.Denkaandebiggencastratieofdesystema-
tischekeizersnedenbijwitblauwerunderen.Demiljoenenmannelij-
kekuikensdieiederedagvandeproductiebandverdwijnen,worden
doodgezwegenophetaltaarvandezogeliefdemassaconsumptie.
Nietalleendoordekippenindustrie,maarevengoeddoorhardwer-
kendegezinnendieelkeweekhunbestdoenomdeinhoudvanhet
winkelkarretjeniettelatenaanzwellenbovenhonderdeuro.
NikolausGeyrhalteronthoudtzichinzijndocumentairevancommen-
taarbijdebeelden.Datishandig,wantnietopalleparadoxenbestaan
kant-en-klareantwoorden.Nooiteerderwasonsvoedselzoveiligén
zogoedkoop.Nooiteerderisdemensheideringeslaagdomzoveel
mondentevoedenalsvandaag.Dieargumentenkunnennietgenoeg
herhaaldworden,maarlatenwezenietgebruikenalsdekmantelom
haalbaredossiersonderdemattevegen.Mochtdevarkenssectorbin-
nenenkelejarennogsteedsonverdoofdcastreren,danneigtditdoor
dediversealternatievendiebinnenhandbereikliggennaarschuldig
verzuimenteweinigrespectvooronzeeigenkostwinning, our daily
bread.
Onsdagelijksbrood
SNEL OP WEG MET HET RIJBEWIJS GWil u veilig op weg geholpen worden bij de voorbereiding op het officiële theorieexamen voor het rijbewijs g? Met zijn handboeken stoomt Wees Wegwijs al meer dan dertig jaar kandidaatbestuurders klaar. Nu is ook het handboek voor het rijbewijs g beschikbaar. Het boek legt in mensentaal moeilijke begrippen uit en geeft tips om veilig aan het verkeer deel te nemen. Na elk hoofdstuk volgt een reeks oefenvragen.De �0 landbouwers die het snelst via het emailadres [email protected] een handboek aanvragen, krijgen een gratis exemplaar toegestuurd. Verwijs naar Landgenoten en vermeld uw contactgegevens.
22 Landgenoten Lente 2007
lsJosbijdeeerstekennismakingdeteeltenopzijnbedrijfoverloopt
–grondwitloof,aardappelen,suikerbieten,wintertarwe,gerst,cicho-
reienaardbeiplantgoed–isFrankFolmeteeninzijnsas.‘Mmm,ikeet
zograaggrondwitloofdatikerbijnaverslaafdaanben.Ikhebaltijdietsmet
sterkesmakengehad.Alskindatikzelfsrauweuienzoalsjeeenappelopeet.’
Dekokblijktzijnjeugdherinneringenvandeboerenbuitensterktekoesteren,
envindtdatdieperiodezijnculinairesmaakvooreenaanzienlijkdeelmee
heeftvormgegeven.
Minder werk, minder verdienste.IndewitloofloodsdoetJosvolvuuralle
detailsvanhetteeltprocesvangrondwitloofuitdedoeken.KokFrankFoltrekt
dewenkbrauwenwelerghoogopwanneerJosopmerktdatervoorzevenare
grondwitloofmeermanurennodigzijndanvoorzijnzestighectareakkerbouw.
A
‘Bijna verslaafd aan witloof’Groenten kennen geen geheimen voor Frank Fol,
de ex-kok van het sterrenrestaurant Sire Pynnock.
Maar hoe vertrouwd is de groentekok van
programma’s op één en Vitaya met de landbouw?
We namen hem mee naar het akkerbouw- en
witloofbedrijf van Jos en Monique Abts-Goovaerts
uit Bierbeek.
2�
‘Onze machines zijn de
voorbije jaren alsmaar
gesofisticeerder gewor-
den,’ zegt Jos. ‘Dat lijkt
eenmooieevolutie,maar
samenmetdewerkuren
isookdeverdienstevoor
deboergedaald.Indatopzichtblijftgrondwitloof
eeninteressanteteelt.Wantsindsereenapartcir-
cuitisvoorambachtelijkenvoorhydrowitloof,krij-
genwijwelredelijkeprijzen.’
Ook Frank Fol is erg opgetogen dat grondwit-
loofnetalsandereminderbekendegroentenop-
nieuwmeeraandachtkrijgt.‘Hetzoutochzonde
zijnmochthetVlaamseculinaireerfgoedverloren
gaan? Ik vind het prach-
tigdateensupermarktals
Delhaize het verschil tus-
sengrond-enhydrowitloof
uitlegt. Ook initiatieven
zoals het Fine Fleur-pro-
jectwaarmeedeveilingenvergetengroentenpro-
moten,moetenmeernavolgingkrijgen.Dooraf-
sprakentemakenmetverschillendespelersuitde
ketenkunnenweopdatvlaknogeenforsegroei
realiseren.’
Groenten in de lift.VolgensdezakenmaninFrankFoliserwelmeercommu-
nicatienodigomspecialiteitentepromoten.Demanheeftdanooknietalleen
eenbedrijfwaarmeehijgroentebereidingenzoalszijnlegumaiseverkoopt,
omzijnverhaalteondersteunenrichttehijookeenbedrijfopdatkookboe-
kenuitbrengt,evenementenorganiseertenzovoort.‘Deverkoopvangroenten
zitaleentijdjeindeliftendatisgoednieuwsvoorallespelers,’zegtFrank.‘Ik
denkdatwevooraldooringroentebereidingenenspecialeregroentesoorten
en-rassenteinvesteren,nogveelmeergroentenophetmenuvandetoekomst
kunnenkrijgen.’
Moniquekniktinstemmend,maarwijsteropdat
hetals landbouwernietmakkelijk isomjebij-
voorbeeldopouderassentoeteleggen.‘Jekuntjebedrijfmoeilijkomgooien
zolangjegeenafzetzekerheidhebt.Ensupermarkteneiseneenbepaaldvo-
lumevooraleerzeietspromoten.Ikvreesdathetgrondwitloofdaardoorooit
indeproblemengaatkomen.DevzwGrondwitloofteltnogeen300-talleden,
maarwijzijnbijnadejongsteleden.Nochtanskunjevandegrondwitloof-
teeltgoedlevenenhebjeeralsjongestarternietveelgrondeninvesterings-
middelenvoornodig.Deenigevoorwaardeisdatjenietviesbentvanhetno-
digehandwerk.’
Met of zonder truffel.Wezettenderondleidingkeuvelendvoortenkomen
bijdevoorraadbintjesdieJosenMoniquevoorthuisverkooptelen.Wanneer
detweeopdebelabberdeaardappeloogstvanhet
voorbijejaarterugkijken,kniktFrankFolbegripvol.
‘Maarja,zonderslechteseizoenenspringendegoeie
erooknietuit,’filosofeertJos.‘Inplaatsvanteklagen,
genietiklievervanwatnogaltijddeplezantstejob
terwereldis.’WaaropMoniquefieraanvultdatookhuntweezonendatvin-
den,enrespectievelijkvoorbio-ingenieurenvoorgeaggregeerdeindeagro-
enbiotechniekstuderen.
TerwijlJosalsafrondingvanhetbezoekeenpaarfikseportieswitloofbijeen-
raapt,heeftzijnvrouwnogéénprangendevraagvoordesterrenkok:watnu
eigenlijkzijnmeestfavorietewitloofreceptallertijdenis.‘Wel,datisbijzon-
dereenvoudig,’glimlachtFrankFol.‘Ikhouhetmeestevangewoongebakken
witloof,zonderietserbij.Datsmaaktvoormijallekkergenoeg.Maaralsjeiets
specialerswilt,raadikjeaanomzekerdecombinatievanwitloofmetlegu-
maiseopbasisvantruffeleensteproberen.’D
Buitenlander
‘Als kind at ik rauwe uien zoals je een appel opeet.’
‘Met de werkuren daalde ook de verdienste voor de boer.’
‘Tegenwoordig kun je van grondwitloof goed leven.’
‘Dit is nog altijd de plezantste job ter wereld.’
HistorischegroentenenfruitEind maart verschijnt een nieuw, tweedelig
kookboek van Frank Fol: Smaken van het land.
In het eerste deel beschrijft de kok het verhaal
van een aantal historische groenten en fruit,
zoals pastinaak of aardpeer. Het tweede deel
is een bundeling van de favoriete recepten
met die groenten. Het boek kost ��,�0 euro en
is uitgegeven bij Uitgeverij Davidsfonds.
www.degroentekok.com
2�
Verbreding in de land- en tuinbouw kan vele vormen aannemen.
Zo start een aantal bedrijven in de provincie Antwerpen met arran-
gementen voor bedrijfsuitstappen. Een spelletje boerengolf, kavi-
aar tussen de koeien, schapen drijven of wijn proeven: telkens een
originele combinatie van activiteit en appetijt.
Belevingsarrangementen in Antwerpen
Kaviaar tussen de koeien
innenhetproject Innoverende Plattelands-
economie zochtdevzwRurant,dievoorde
provincieAntwerpenrondplattelandsont-
wikkelingwerkt,land-entuinbouwersdieeenaan-
bodwildenverzorgengerichtopbedrijven.‘Heel
watbedrijvenhoudenjaarlijkseenbedrijfsuitstap
voorhunpersoneel,enopdiemarktisdeland-en
tuinbouwinonzeprovincienognietechtactief,’
zegtClaireBaetensvanRurant.‘Inplaatsvande
zoveelsteuitstapnaardekustofdeArdennenwil-
lenwebedrijvenhetplattelandlatenverkennen
vanopeenactiefland-oftuinbouwbedrijf.’
B Extra cachet. IntussenzijnvierAntwerpsebe-
drijvenklaarmethunarrangement.Zevenandere
zittennogindepijplijn.Eenvandeaanbiedersis
dePonyhoeveinTurnhout.DefamilieKooremans
heefteraltwintigjaarervaringmetplattelands-
klassenenponykampen.Alsstartpuntvanhetbe-
kroondeBoerenfluiterspadenmetheelwaten-
thousiasteboerenindebuurt,bodenzichtalvan
mogelijkhedenaanomietsuittewerken.
‘Alsaanbodvoorbedrijvenwildenweeenarran-
gementmeteenextraca-
chet,’zegtdochterDiane
Kooremans. ‘Zo kwamen
we bij onze
vriend Flor Joosen te-
recht.’ Het Turnhoutse
mengvoederbedrijfJoo-
sen-Luyckx oogst sinds
enkelejarensuccesmet
kaviaar van Belgische
bodem.Hetkaviaararrangementwasgeboren.
Wonderlijke steuren. Bij Joosen-Luyckx kwa-
menin1990,nadevalvanhetIJzerenGordijnen
hetbeginvandehandelmetOost-Europa,deeer-
stesteurlarvenaan.Hetbedrijf,datvoluitdekaart
trektvannichemarktenendiversificatie,wisteen
hele schare wetenschappers aan te trekken, en
brachtuiteindelijkin2001deeersteenenigeBel-
gischekaviaaropdemarkt.De Royal Belgian Caviar
verkooptsindsdienalszoetebroodjes,ennatuur-
lijkwilookiedereendesteuren,wonderlijkepre-
historischedieren,komenbekijken.
‘Wekrijgenelkeweekaanvragenvoorbedrijfsbe-
zoeken,’zegtFlorJoosen.‘Maarwekunnendaar
onmogelijkmeebeginnen.Zekeralsweiedereen
moetenlatenproeven,hebbenweopheteindevan
hetjaargeenkaviaarmeerover.’Hetkaviaararran-
gementopdePonyhoeveisdusookeenmanierom
dieinteressevanhetpubliektekanaliseren.‘Ikvind
hetinhetalgemeenergbelangrijkdat
wedeburgerterugdich-
‘We willen de burger dichter bij de landbouw brengen.’
Je kunt ook golfen tussen de koeienvlaaien of schapen drijven.
Landgenoten Lente 2007 Herfst 2006 2�
uit de PrOVincie
terbijdelandbouwbrengen,’zegtFlorJoosen.‘Ie-
dereenmeteenhartvoordelandbouwzoudaar-
aanmoetenmeewerken.’
BedrijvenhebbenopdePonyhoevedekeuzeuit
driemodules,meteenmaximumvantweeopeen
dag:eeninteractievewandelingophetBoerenflui-
terspad,opverkenningopeenmelkveebedrijfen
natuurlijkdekaviaardegustatie,metFloralsspre-
ker,eeninformatievefilmeneenproeverijmetbij-
passendewijnen.
Golfen tussen de vlaaien.Opelkbedrijfuithet
projectwordteenanderaccentgelegd.Zokunje
opdeBouwhoevegolfentussendekoeienvlaaien,
schapendrijvenopschapenboerderij15Innenbij
dewijnmakersvanTenKapittelbergkunjeonder
meerdewijngaardbezoeken.Telkenszijneruitge-
breidemogelijkhedenophetvlakvanetenendrin-
ken,enkunnenerarrangementenopmaatworden
gemaakt.
Rurantondersteuntdeland-entuinbouwersmet
adviesenvormingenmeteenmarketingcampag-
ne.Zowerdendearrange-
menten via een mailing
voorgesteldaan900kleine
en middelgrote bedrijven
uit de provincie. Er komt
ook een website. Claire:
‘Uithetmarktonderzoekdatwevoorafhebbenge-
daan,bleekdaterruimtewasvoorietsnieuws.De
bedrijfsmensendiedergelijkeuitstappenmoeten
‘Iedereen wil terug naar de buiten, naar het ambachtelijke.’
organiseren,zijnzekervragendepartij.Bovendien
ishetdichtbij,entochinhetgroenendenatuur.
Hetsluitookaanbijeenbestaandetrend:iedereen
wilterugnaardebuiten,naarhetambachtelijke,
hetoorspronkelijke.Alsiemanddaaropkaninspe-
len,zijnhetonzelandbouwerswel.’D
Innoverenophetplatteland
Het Antwerpse project rond teambuil
ding op het platteland is een onderdeel
van het Interregproject Innoverende
Plattelandseconomie (ipe). Binnen dat project
wil men de moderne consument allerlei be
levenissen voorschotelen op het platteland,
met als uiteindelijke doel de economische
structuur van het platteland te versterken.
Via allerlei deelprojecten worden nieuwe
activiteiten op het platteland ontwikkeld,
professioneel omkaderd en uitgetest. Zo zijn
er bijvoorbeeld netwerken uitgebouwd rond
hoeveproducten en dagrecreatie. Ook de
innoverende productmarktcombinaties,
waarbij er producten worden uitgedacht
voor markten zoals het bedrijfsleven, de
zorgsector of jongeren, passen in die visie.
Het project vindt plaats in de Vlaamse
provincies Antwerpen en Limburg, in een
deel van VlaamsBrabant (arrondissement
Leuven) en in de Nederlandse provincies
NoordBrabant en Limburg, samen de Euregio
Benelux Middengebied. Achttien partners
werken erin samen, onder meer de betrokken
provinciebesturen, maar ook landbouwers
organisaties en organisaties zoals de vzw
Plattelandsklassen of Landelijke Gilden.
Meerinformatie:
www.plattelandsinnovatie.be
Bedrijven kunnen bij de Ponyhoeve kiezen uit een interactieve wandeling op het Boerenfluiterspad,
een rondleiding op een melkveebedrijf en een kaviaardegustatie.
2�
hallO BruSSel
Administratieve vereenvoudiging bekroond
‘Een uitzonderlijk samenwerkingsproject’
etAgentschapvoorLandbouwenVisse-
rij(alv) en de Vlaamse Landmaatschap-
pij(vlm)zijnindeprijzengevallenvoorde
oprichtingvanhete-loketdoorhetagentschapen
voordegezamenlijkeuitwerkingvandeeenmali-
geperceelsregistratie.Zeontvingenmiddenfebru-
arieenvandedrieSpitsprijzenwaarmeeVlaams
ministervanBestuurszakenGeertBourgeois(nva)
voortaandemeestinnovatieveprojectenvande
Vlaamseoverheidsdienstenlauwert.
Ingrijpende verbetering.Sindsvorigjaarkun-
nenland-entuinbouwersdankzijhete-lokethun
meestrecenteproducent-enbedrijfsgegevenson-
lineraadplegenenallerleiaanvragenelektronisch
indienen.Ditvoorjaarkomtdaardenieuweeen-
maligeperceelsregistratiebijdiedeaparteper-
ceelsregistratie bij vlm overbodig maakt. In het
nieuwesysteemvolstaathetomjeverzamelaan-
vraag,aldannietonline,intevullen.Alvbeheert
alle gegevens in een nieuwe centrale alv-data-
bank,dieeropvoorzienisdatalvdegemeenschap-
pelijkegegevensgemakkelijkonderlingkanuitwis-
selenmetvlm.
De nieuwe technologie is het resultaat van een
proefprojectdatalin2003werdopgestart,nadat
ookLandbouweenVlaamsebevoegdheidwasge-
worden.Hetprojectheeftheelwatvoetenindeaar-
degehad.Maarnogmaarzeldenwerktentweeenti-
teiten,inditgevalLandbouwenLeefmilieu,zonauw
samen.Uitdepilootprojectenblijktalleszinsdater
voordeeindgebruikereenechtingrijpendeverbete-
ringisgerealiseerd.Alslandbouwerzoujetotzeven-
tigprocentmindergegevensmoeteninvoeren.
Mogelijkheden voor de toekomst.Denieuwe
onlineperceelsregistratieisvoordeadministratie
trouwensgeeneindpunt.Vanafvolgendjaarzou
delandbouwerophete-loketookonlineperceels-
grenzen moeten kunnen aanpassen. Daarnaast
wordteraangedachtomdedatabaseindetoe-
komstuittebreidenmetdeniet-aangifteplichtige
percelen.Daardoorkandekennisbankuitgroeien
toteenvollediglandbouwkadaster,waarinjecon-
tinuzietwiewelketeeltenwaarheeftstaan.Bij-
voorbeeldomplagenbetertebeheren,kandatook
voordelandbouwerheelinteressantzijn.D
Meerweten?Ziewww.vlaanderen.be/landbouw
of www.landbouwvlaanderen.be
OfneemcontactopmetjebuitendienstMarkt-en
Inkomensbeheer:
Vlaams-Brabant:025527300
Antwerpen:036418090
Limburg:011742650
Oost-Vlaanderen:092722200
West-Vlaanderen:050207620
Enkele maanden na de lancering van haar e-loket Landbouw
en Visserij start het Agentschap samen met de Vlaamse
Landmaatschappij nu de eenmalige perceelsregistratie
op. Twee veelbelovende projecten op een rij, waarmee de
landbouwadministratie en de vlm alvast een Innovatieprijs van de
Vlaamse overheid in de wacht sleepten.
H
Landbouwdiensten verhuizenIn de loop van 2007 nemen verschil
lende entiteiten van het Beleidsdomein
Landbouw en Visserij hun intrek in een
nieuw kantoorgebouw. Hieronder
vindt u de nieuwe adressen en telefoon
nummers:
– VILT: Koning Albert IIlaan �� bus �7, 10�0
Brussel, 02 ��2 �1 �1
– VLAM: Koning Albert IIlaan �� bus �0,
10�0 Brussel, 02 ��2 �0 11
– Departement Landbouw & Visserij:
Koning Albert IIlaan �� bus �0, 10�0
Brussel, 02 ��2 77 70
– Agentschap voor Landbouw & Visserij:
Koning Albert IIlaan �� bus �1, 10�0
Brussel, 02 ��2 77 70
Landgenoten Lente 2007 2�
27
Afgiftekantoor Gent XLandgenoten 9Tijdschrift-kwartaalbladKwartaal 1, 2007
België-Belgique9099GentX
bc 10292
V.u.DirkLips–p.a.ViltKoningAlbertii-laan–1030Brussel
p509285
uitgePraat
In de hardfruitteelt worden nieuwe rassen op dit moment vooral
ontwikkeld via het clubsysteem, waarin ook de vermarkting heel
sterk wordt gestuurd. Telers die in zo’n club stappen, dragen in de
praktijk bij aan het broodnodige onderzoek in de sector. Of zijn er
goede redenen om dat juist niet te doen?
Investeren in onderzoek via het clubsysteem?
Louis Geerdens,
fruitteler, Diepenbeek
‘De sector heeft nood aan vernieuwing, dat is zeker.
Ik vind dat we als telers zelf het onderzoek moeten sturen,
vanuit onze praktijkervaring, in plaats van het over te laten aan de we-
tenschappelijke wereld. En daar wil ik als teler best in investeren.’
‘Een van de manieren waarop het nu gebeurt, is via de clubrassen. De sector
moet daar zoveel mogelijk zijn zeg in proberen te hebben. Vooral omdat ook
de grote distributieketens en wa- renhuizen op die nieuwe
rassen azen. Ik wil niet in de situatie komen waar-
in een grootwa- renhuis mij een teelt-
contract voorschotelt
dat te nemen of te laten is.
In de klassieke landbouw hebben we
gezien dat dergelijke contractteelt vaak geen
goede zaak is.’
‘In het clubsysteem van Better3Fruit (Kanzi, Greenstar) is
de ontwikkeling van de nieuwe rassen eigenlijk geprefinancierd
met privékapitaal. Het wordt terugverdiend via de verkoop van
de bomen. In het systeem van Inova Fruit (Rubens, Junami, Wel-
lant) is het een samenwerkingsverband van afzetorganisaties,
beroepsorganisaties, onderzoeksinstellingen enzovoort dat de
rassen ontwikkelt. De ontwikkelingskost wordt eerder terugge-
wonnen via de inkomsten van de veilingen. Om het even hoe het
gebeurt, het is volgens mij een manier om als sector het voor-
touw te nemen. Zolang we maar medezeggenschap blijven heb-
ben over wat er met die appelrassen gebeurt.’
Rudi Timmermans,
fruitteler, Kortessem
‘Natuurlijk zijn onderzoek en ontwikkeling van levensbe-
lang van de sector. Daar kun en mag je niet tegen zijn. Onze
proeftuinen en opzoekingsstations hebben vroeger al bewezen
dat je een kennisvoorsprong moet uitbouwen om de Europese con-
currentie voor te blijven. Maar de resultaten van het onderzoek moeten voor
iedere teler even toegankelijk zijn, en dat is met het huidige clubsysteem
niet het geval. Dat is per definitie een gesloten systeem.’
‘Ik kan als teler wel toetreden tot de club, net als elke Belgische teler.
Maar één bepaalde veiling heeft de touwtjes in handen, en dat is
voor de meeste telers van andere veilingen een drempel. De
telersverenigingen die niet met clubs werken, hebben
indertijd gekozen voor een ander concept dan
het clubconcept. Daardoor is het er voor
hun leden niet eenvoudiger op gewor-
den om tot de clubs toe te treden eens
die trein vertrokken was.’
‘Ik had als teler liever gezien dat een or-
ganisatie over de veilingen heen het club-
gebeuren zou coördineren, met een hoofdze-
tel en vertakkingen in alle veilingen. Volgens
mij zou het dan een kleinere stap zijn voor een te-
ler om tot zo’n club toe te treden. Zijn aanspreek-
punt zit dan immers in de vertrouwde omgeving
van zijn telersvereniging. Misschien is dat ook wel
de reden waarom we in oppervlakte achterblijven
ten opzichte van de buurlanden, zodat België wel
eens de kleinste speler in het clubgebeuren zou kun-
nen worden.’D