Bespaar een paar honderd euro per jaar

Een gemiddeld Nederlands huishouden geeft per jaar ongeveer € 2.100,- uit aan gas en elek-triciteit, inclusief vastrecht. Dit bedrag kan met

weinig moeite 10 tot 25 procent omlaag. Dit scheelt al gauw een paar honderd euro per jaar!

Lagere energiekosten en toch meer woongenot

Vaak is energie besparen simpelweg een kwestie van een beetje opletten. Apparaten uitzetten in

plaats van op stand-by, en de verwarming omlaag als er niemand thuis is of wanneer iedereen slaapt. Wie dit gemakkelijk vergeet, kan zich door talloze hulpmiddelen laten ondersteunen. Een slimme ther-mostaat bijvoorbeeld, die niet alleen zorgt dat het huis op temperatuur is wanneer u thuiskomt, maar ook dat de temperatuur daalt als u weer vertrekt of gaat slapen. Op deze manier is energie besparen voor iedereen mogelijk.

Burgers én overheidAls iedereen thuis energie bespaart, helpt dat echt voor het klimaat. Huishoudens zorgen namelijk voor

25 procent van het Nederlandse energiegebruik. Ook de overheid neemt hiervoor maatregelen. Nieuw-bouwwoningen worden tegenwoordig bijvoorbeeld veel energiezuiniger gebouwd. Dankzij de overheid telt het energielabel mee voor de hoogte van de huurprijs; woningcorporaties worden hierdoor gesti-muleerd om energiemaatregelen te nemen.

Vergelijk uw verbruikWilt u weten of u meer of juist minder verbruikt dan anderen in een vergelijkbare leefsituatie? Bekijk dan de webapplicatie ‘vergelijk mijn energiegebruik’ op www.milieucentraal.nl. En zie wat u nog meer kunt doen om energie te besparen!

De KlimaatKrant met veel praktische handvatten om energie en geld te besparen

Nicolette Kluijver Televisiepresentatrice

Kijk voor het interview op pagina 2

‘Ik voel me goed bij een klimaatbewuste

levensstijl’

Editie 2012/2013

Prijzen voor gas en elektra 2012

Verwarming grootste kostenpost energie

Wilt u meer energie besparen? Met www.bespaartest.nl. van Milieu Centraal en Nibud ontdekt u eenvoudig hoe u tot honderden euro’s kunt bespa-ren met eenvoudige maatregelen. U kunt dit advies helemaal afstemmen op uw persoonlijke omstandigheden.

Test uw energiekennis!

1. Apparaten stand-by laten staan, kost een gemiddeld huishouden:

a. € 50,- per jaarb. € 75,- per jaarc. € 100,- per jaar

2. Hoeveel betaalt een ge-middeld huishouden aan verwarmingskosten?

a. € 650,-b. € 950,-c. € 1.250,-

3. Hoeveel van de Nederlandse huishoudens hebben een spaar-douche?

a. Een kwartb. De helftc. 75 procent

Hoeveel weet u over energiebesparing? Ontdek het zelf door onderstaande vragen te beantwoorden. De antwoorden staan ondersteboven na de laatste vraag.

1:c 2:b 3:b Juiste antwoorden:

Foto

: RD

VA

Bespaartest

Hoe minder energie we gebruiken, hoe beter. Voor het milieu en onze portemonnee. In de meeste huis-houdens is met simpele maatregelen een paar honderd euro per jaar te besparen op de energierekening.

Milieu Centraal gaat voor de eerste helft van 2012 uit van de volgende energieprijzen:• gas: € 0,58 per m3

• elektra: € 0,22 per kWh

Deze consumentenprijzen zijn inclusief energiebelasting en btw, maar exclusief vastrechtkosten. Er zijn wel prijsverschillen tussen de diverse leveranciers. Ga bij belangrijke berekeningen en besluiten vooral uit van de prijzen die gelden voor uw eigen leverancier, regio en gebruik. Wilt u weten of u goedkoper gas of elektra kunt inkopen? Kijk dan eens op www.energieprijzen.nl.

Van alle energie die een gemiddeld huishouden verbruikt, gaat ruim de helft op aan verwarming van de woning. Lees op pagina 3 van deze krant hoe u zuinig kunt stoken.

Huur woning gekoppeld aan energielabelSinds juni 2011 telt het energielabel mee voor de hoogte van de huurprijs. Woningcorporaties mogen dan meer huur vragen voor woningen met een goed energielabel (A, B en C). Voor woningen met een slecht energielabel mag de huur juist niet verder stijgen. Vanaf 2014 kan de huur van deze woningen zelfs omlaaggaan. Aedes, de branchevereniging van woningcor-poraties, schat dat circa 100.000 woningen in aanmerking komen voor zo’n huurverlaging. Woningcorporaties hebben afgesproken dat extra energie- maatregelen moeten leiden tot lagere woonlasten voor de huurder; de lagere energierekening moet de kosten van de huurverhoging dus ruimschoots opvangen.

‘Lekker, makkelijk en... goed

voor het milieu’

Pierre Wind kokoloog en tv-kok

Kijk voor het interview op pagina 3

1 Zet de verwarming in huizen gebouwd vóór 1994 ‘s nachts 5 tot 7 graden en in nieuwere woningen 2 tot 4 graden lager.

Besparing: 20% op gasrekening bij de oudere woningen en 10% bij de woningen van na 1993. Bij een gasrekening van 1.300 m3, is dit een besparing van dat respectievelijk € 150,- en € 75,- per jaar.

De verwarming een uur voor het slapen gaan omlaag, bespaart bij alle woningen nog eens € 30,- per jaar extra.

2 Droog de was vrijwel altijd aan de lijn in plaats van altijd in de wasdroger. Besparing: ruim € 95,- 3 Een spaardouchekop koopt u al vanaf € 10,-.

De douchebeleving is dezelfde als met een standaard douchekop. Besparing: € 30,- (gemiddeld huishouden met combiketel)

4 Plak folie achter de radiatoren van de cv. Besparing: € 20,-

5 Doe de tweede koelkast de deur uit. Vooral als dit een oude koelkast is, levert dit een fikse besparing op. Besparing: € 75,- (tien jaar oude koel- vriescombi, ener-gielabel C)

5 tips om energie en geld te besparen

Bron: Milieu Centraal

51%

14%

8%

6%

6%6%

6% 3% Woningverwarming

Koken

Schoonmaken

Audio, tv en computer

Warm water

Verlichten

Koelen

Overig

Energiemaatregelen eigen woning

Heeft u een eigen woning en wilt u ook meer weten

over grotere maatregelen zoals het isoleren van de

woning of het plaatsen van zonnepanelen?

Kijk dan op www.verbeteruwhuis.nl.

Energiezuinige lampen: weet wat u koopt

Was: in de droger of aan de lijn?

Energielabel voor lampenSinds 2012 bestaat er een speciaal energielabel voor lampen. Dit label is verplicht voor alle consu-mentenlampen met een vermogen van meer dan 4 watt, behalve nog voor led-lampen. Het label is handig voor wie wil weten hoeveel energie de lamp verbruikt. De meeste spaarlampen en tl-lampen vallen in de zuinigste categorieën A of B; halogeenlampen zijn minder zuinig en vallen in categorie B

tot en met D. Bij led-lampen is er een grote variatie, van categorie A tot en met G. Daarom is het advies om alleen led-lampen te kopen met een (gunstig) energielabel.

Computer: aanschaf en gebruik • Laat uw huidige desktop of laptop langer meegaan:

waardeer hem bijvoorbeeld op met meer geheugen of een grotere harde schijf.

• Koop liever een laptop dan een desktop; kies bij een desktop geen groter scherm dan nodig.

• Koop een computer ‘op maat’: voor tekstverwerken, surfen en e-mailen volstaat een eenvoudige computer. Voor videobewerking en gamen is zwaardere appara-tuur nodig, die meer energie verbruikt.

• Zet uw computer bij pauzes direct in de slaap- of slui-merstand.

• Sluit de computer met randapparatuur aan op een stekkerdoos met schakelaar, zo schakelt u na gebruik alles in één keer uit.

• Zet een afgedankte computer nooit bij het huisvuil. Bied hem aan voor hergebruik, lever hem in bij de win-kel bij aankoop van een nieuwe, of geef hem af bij de gemeentelijke milieustraat.

Nicolette Kluijver

‘Ik voel me goed bij een klimaatbewuste levensstijl’

Televisiepresentatrice

Besparen met apparatenElektrische apparaten zorgen voor ongeveer 30 procent van het energieverbruik in een huishouden. Tips om hiermee te besparen op de energierekening.1. Kies bij aankoop voor apparaten met een laag

energieverbruik. Ze zijn te herkennen aan ener-gielabel A+++.

2. Vervang oude huishoudelijke apparaten die veel energie verbruiken, door nieuwe energiezuinige. U verdient de aanschaf veelal binnen enkele jaren terug. Dit geldt bijvoorbeeld voor wasdrogers en voor koelkasten en vriezers van vóór 2000.

3. Bij koelkasten is het beter om één grote, energie-zuinige kast te gebruiken dan twee kleine, vooral wanneer een van beide koelkasten ouder is dan tien jaar. Oude koelkasten zijn sowieso ener-gievreters, u bespaart tot € 100,- per jaar aan stroomkosten wanneer u zo’n oude koelkast of vriezer vervangt door een zuiniger exemplaar.

4. Wist u dat het stand-by laten staan van appara-ten een gemiddeld huishouden wel € 100,- per jaar kan kosten?

5. Een airco verbruikt jaarlijks € 35,- tot € 95,- aan stroom. Een energiezuinig alternatief is een venti-lator; deze kost gemiddeld € 70,- en verbruikt € 2,50 à € 3,50 aan stroom per jaar. Een ventila-tor zorgt voor een frisse luchtstroom, waarvoor het koeler voelt in huis.

VErgELIjKINg

gebruik: minder energiezuinig dan spaarlamp en led-lampLevensduur: redelijk Aanschafprijs: laagAandachtspunten:Snelle starter, gezellig licht, dimbaarBruikbaarheid: vanwege hoog energieverbruik vooral geschikt voor kortdurend gebruik (o.a. wc)

gebruik: heel zuinigLevensduur: lang Aanschafprijs: redelijk laag,

grote prijsverschillenAandachtspunten:trage starter, soms ongezellig licht, niet alle-maal dimbaar, na gebruik

inleveren bij winkel of milieustraat vanwege (recyclebaar) kwikBruikbaarheid: voor elke plek

gebruik: bij goede

kwaliteit heel zuinigLevensduur: lang

Aanschafprijs: hoogAandachtspunten:

snelle starter, gezellig licht, niet allemaal dimbaar, grote variatie

in kwaliteit en rendement, (nog) weinig lichtopbrengst

Bruikbaarheid: op plaatsen met lange brandduur en geringe

lichtbehoefte

De was aan de lijn is nog altijd de milieuvriendelijk-ste en goedkoopste manier om was te laten drogen. De meeste wasdrogers verbruiken jaarlijks in een gemiddeld huishouden ongeveer € 50,- aan stroom. Inmiddels zijn er ook wasdrogers die minder energie verbruiken. Een warmtepompdroger verbruikt bij-voorbeeld bij gelijk gebruik ongeveer € 28,- per jaar en een gasdroger € 34,-. Beide typen drogers zijn in aanschaf aanzienlijk duurder, maar de meerkosten verdienen zich in 4 tot 13 jaar terug.

Led-lampen, spaarlampen, tl-lampen, eco-halogeenlampen … er is volop keuze in energiezuinige verlichting. Allemaal hebben ze hun eigen sterke en zwakke punten. Wie een nieuwe lamp nodig heeft, doet er daarom goed aan in de winkel de infor-matie op de verpakking te bekijken: of een lamp dimbaar is, wat het energieverbruik is (watt), en wat de lichtkleur en lichtsterkte (lumen).

LichtsterkteNet als bij gloeilampen wordt bij spaarlampen het wattage ver-meld. Dat zegt iets over hoeveel energie de lampen verbruiken. Een betere vergelijkingsmethode is de hoeveelheid licht die ze opleveren: lumen is de maat voor de lichtopbrengst. De volgende omrekentabel maakt het makkelijk een lamp met de juiste lichtsterkte te vinden:Wattage gloeilamp: Lumen:25 watt 200 tot 300 40 watt 400 tot 500 60 watt 700 tot 850 100 watt 900 tot 1100

‘Je hoort tegenwoordig meer over de economische crisis dan over het klimaat en dat vind ik best ingewikkeld. Want wat heb je nu aan geld als je op een verwaarloosde aarde leeft?’

De presentatrice van de televisieprogramma’s ‘Spuiten en slikken’ en ‘3 op reis’ vindt het klimaat heel belangrijk. ‘De meest relaxte manier om energie te besparen is volgens mij gewoon opletten dat je niet te veel verbruikt. Ik haal bijvoorbeeld alle stekkers uit het stopcontact, gebruik een klokje zodat ik niet te lang douche en laat de kraan niet openstaan als ik mijn tanden poets.

Soms is het best moeilijk om milieuvriendelijke keuzes te maken. Ik heb privé de afgelopen drie jaar met de trein gereisd maar bezit nu toch weer een auto omdat het met de trein soms lastig is. Dan kies ik heel even voor de gemakkelijke weg, maar ik probeer dat zo weinig mogelijk te doen. Ik voel me lekkerder bij een klimaatbewuste manier van leven. Omdat ik hiermee iets terugdoe voor alle goede dingen die ik op mijn pad tegenkom.’

Bron: Consumentenbond

Halogeenlamp Spaarlamp en tl-lamp Led-lamp

De Gloeilamp verdwijntDe gloeilamp verdwijnt zoetjesaan uit de schappen. Vanaf september 2012 mogen winkels alleen hun oude voorraden verkopen . Dit komt doordat de Europese Unie strengere energie-eisen stelt aan lampen.

Hulpje bij lampkeuze

Wilt u graag advies voor het vervangen van

een of meerdere lampen? Vul dan op

www.milieucentraal.nl/verlichting

het ‘Advies op Maat’ in.

Was aan de lijn

Hang de was bij mooi weer vooral buiten te drogen. Dit is gratis en de was ruikt extra fris.

Foto: RDVA

5 ideeën voor een gezonde binnenlucht:1. Zorgdateraltijdvoldoendefrisseluchtuw

huisinkanstromen.Viaventilatieroosters,ofdooreenofenkeleramenopeenkiertjetezetten.

2. Isereenmechanischafzuigsysteem?Laatditpermanentaanstaanenmaakhetregelmatigschoon.

3. Voorkomdatdebinnenluchtvochtigis.Vochtbevordertonderandereschimmelgroeienhuisstofmijt.Droogdewasdaaromzoveelmogelijkbuitenenmaaknaeendweilbeurtdevloerendroog.

4. Ventileerextragoedtijdenskoken,douchen,schoonmakenenklussen,zodatvochtenvuileluchtsnelverdwijnen.

5. Beperkdeaanwezigheidvanfijnstofenver-brandingsgassen.Heeftueenopenhaard?Laatdeschoorsteendanjaarlijksvegen.

WeervrouwHelga van Leur:

‘Besparen en comfort gaan prima samen’Bijna dagelijks houdt weervrouw Helga van Leur zich bezig met het weer. Geen wonder dus dat klimaat en duurzaamheid haar aan het hart gaan. De laatste jaren geeft ze hier regelmatig lezingen over. Van Leur: ‘Ik begin dan vaak te vertellen over de zon, want die is de motor van het leven op aarde. Zij zorgt voor temperatuurverschillen en daar-door ontstaan wind en waterstromen in de oceaan. Omdat de aarde rondjes draait, om de zon en om zichzelf, kennen we dag en nacht. Eigenlijk is de aarde gewoon een knikker in het heelal, meer niet.’ Om deze ‘knikker’ leefbaar te houden kunnen we volgens Helga over-stappen op wat de zon ons gratis geeft aan zonne-, wind- en water-

De mening van...

IsolerenGoede isolatie houdt in herfst en winter de kou buiten en zorgt ’s zomers voor koelte in huis. Dit kan met spouwmuur-, dak- en vloerisolatie en dub-bele beglazing. In oude huizen loont het bovendien vaak om op kierenjacht te gaan en tochtstrips te gebruiken. Al deze maatregelen leveren samen een flinke besparing op aan stookkosten.

VentilerenHeeft u een goed geïsoleerd huis zonder kieren? Zorg dan wel voor ven-tilatie: zowel mensen als huisdieren hebben frisse lucht nodig om vrij en gezond te kunnen ademen. Ventilatie zorgt ook voor de afvoer van vocht, afvalstoffen en luchtjes.

energie. ‘De technieken zijn er. Misschien dat het perfecter kan, maar dat komt wel als mensen hierin investeren. Vroe-ger waren we ook gewoon blij met onze computers, wisten wij toen wat een smartphone of iPad allemaal kan.’Door thuis bewust om te gaan met energie kunnen we ook veel doen, vindt Van Leur: ‘Ik heb thuis bijvoorbeeld overal gordijnen hangen die ’s winters de kou buiten houden en in de zomer de warmte. In een glazen uitbouw hangen door-

zichtige gordijnen want daar wil ik naar buiten kunnen kijken. Op zo’n manier kun je je huis ook nog eens gezellig aankleden.

Overigens vind ik dat we moeten besparen, maar dat dit niet ten koste hoeft te gaan van ons comfortniveau. Gelukkig gaan deze twee prima samen. Zo heb ik een paar jaar geleden een nieuwe koelkast gekocht, omdat die in tien jaar tijd zoveel energiezuini-ger waren geworden dat ik dacht: oké Helga, nu investeren. En als je apparaten uitzet in plaats van stand-by, heb je nog steeds hetzelfde comfortniveau. Maar ik hoef niet het nieuwste van het nieuwste te bezitten. Want geeft een iPad3 nou zoveel meer comfort dan een iPad1? Nou nee.’

5 Tips voor comfortabel en zuinig verwarmen

1. Geef uw radiatoren ruimte, zo-dat de warmte vrij de ruimte in kan. Plaats of hang er dus geen bankstel of gordijnen voor.

2. Stel de thermostaat in op uw eigen dag- en nachtritme. Dit levert het meeste comfort en besparing.

3. Zorg dat de thermostaat ‘s nachts op 13 tot 15 graden staat. Dit kan feitelijk al een uur voor u naar bed gaat; zo lang blijft het huis nog wel warm. U bespaart zo zeker tien procent op de verwarmingskosten.

4. Probeer eens hoe het bevalt als u de verwarming overdag een graad lager zet. Dit scheelt gemiddeld 7 procent op de verwarmingskosten, ofwel zo’n € 75,- per jaar. Met iets war-mere kleding houdt u het toch aangenaam.

5. Laat de warmte niet ontsnap-pen. Houd de deuren van verwarmde kamers zoveel mogelijk dicht. En laat gordij-nen helpen om ’s avonds en ‘s nachts de warmte binnens-huis te houden.

CV-onderhoudGeef de

radiator de ruimte

U benut de warmte van radiatoren het beste als u de straling de ruimte geeft. Een bankstel of gordijnen voor de radiator houdt straling tegen en vermindert het comfort.

‘Lekker, makkelijk en... goed voor het milieu’

‘Kinderen, eten en het milieu hebben mijn hart’, zegt kokoloog en tv-kok Pierre Wind. En dus bedacht Pier-re smaaklessen voor basisscholen, en richtte hij een Groene Academie op die lessen voor jongeren maakt over klimaat, milieu en voeding. Toch wil Pierre geen milieuridder zijn, want: ‘Ik heb altijd een hekel gehad aan belerende vingertjes. Ik leg daarom alleen uit hoe het zit, en laat mensen lekker zelf beslissen wat ze ermee doen. Het klimaat vind ik belangrijk, maar je moet wel fijn kunnen leven. Gelukkig geeft het juist een fijn gevoel als je goed bezig bent voor het klimaat.’

‘Als je klimaatbewust wilt eten, kun je beginnen minder voedsel te verspillen. Voedselproductie kost namelijk heel veel CO2. Denk aan al die fabrieken en telers die met dat eten bezig zijn geweest, en aan het vervoer. Een gemiddeld gezin kan wel € 300,- per jaar besparen door geen eten meer weg te gooien. Ik weet dat het oubollig klinkt maar een boodschappenlijstje helpt hierbij. Je voorkomt hier-mee dat je impulsief te veel eten inkoopt.’

‘Nog een klimaattip? Vervang je vlees een paar keer per week door extra groente. Met het geld dat je hiermee uitspaart, kun je op andere dagen mis-schien een stukje kwaliteitsvlees kopen. Zo worden je maaltijden nog lekkerder ook.’

Pierre Wind

Kokoloog en tv-kok

Zorg dat uw cv in goede conditie is voor veilig en warm wonen zonder onnodige stookkosten:• Laat de ketel jaarlijks controleren en afstellen. • Zorg dan ook dat het water in de ketel en radiatoren wordt bijgevuld. • Maken de radiatoren lawaai? Dan zit er lucht in de radiatoren. Dit is niet alleen hinderlijk, maar de cv werkt er ook minder efficiënt door. Ontlucht ze volgens de aanwijzingen in de hand- leiding.

Foto

graa

f: N

ick

van

Orm

ondt

Weetjes en ideetjes• Als iedereen in Nederland één minuut minder lang

zou douchen, besparen we jaarlijks 34 miljard liter water.

• Wilt u weten hoeveel stroom en gas u verbruikt? Veel energieleveranciers bieden energiemonitoren aan, die ze aansluiten op de gas- en elektriciteitsmeters. Hiermee ziet

u meteen welke apparaten veel gas of stroom verbruiken.

• Er zijn ook goedkope energiemeters van € 10,- à €20,- waarmee u eenvou-dig kunt nagaan hoeveel stroom uw tv, magnetron of computer verbruikt, ook als ze niet aan staan.

• Bronwater uit een fles is niet gezonder dan leidingwater, maar wel enkele honderden keren duurder. Én het belast het milieu veel meer. Tip: koop eens een hervulbaar flesje en vul deze met kraanwater.

: Klimaatneutraal leven is gemakkelijker dan u denkt! Als uw levens- stijl het klimaat niet belast, dan bent u klimaatneutraal. Hierin stappen zetten is makkelijker dan u denkt, vindt HIER-Klimaatcampagne. Deze campagne is een initiatief van zo’n dertig maatschap-pelijke organisaties die Nederland willen betrekken bij het oplossen van het klimaatprobleem. Volgens HIER kan een gemiddeld gezin zijn uitstoot met 40 procent verminderen, als het een aantal belangrijke maatregelen neemt. Op www.hier.nu is hierover veel informatie te vinden. HIER adviseert om de reste-

rende CO2-uitstoot te compenseren door bijvoorbeeld bosaanplant of schonere energievoorziening elders in de wereld. Dit betekent dat op een andere plek in de wereld uitstoot van CO2 wordt voorko-men of verminderd.

Energievriendelijke apparatenMaatschappelijke organisaties en be-drijven kunnen na toekenning het HIER Klimaatbewust-logo gebruiken bij de pro-motie van klimaatvriendelijke producten en activiteiten. Zo is het HIER Klimaatbe-wust-logo te vinden op lijsten van

energievriendelijke apparaten, zoals op www.hier.nu en www.kieskeurig.nl.Op de sites is te zien hoeveel de be-langrijkste apparaten gemiddeld per jaar verbruiken, wat ze kosten en wat de besparing is. Raadpleeg deze sites bijvoorbeeld als u een nieuwe tv, auto, koelkast, vriezer, vaatwasser, wasmachine of wasdroger gaat kopen: ze kunnen een enorme besparing op de energierekening opleveren. Ook de detailhandel besteedt in toenemende mate aandacht aan energiezuinige apparatuur. Steeds vaker ziet u het klimaatvriendelijke HIER-logo op apparaten

Hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering

Herman Wijffels:

‘We zouden al onze gebouwen energieneutraal moeten maken’‘We hebben de kennis, het inzicht en de technieken om in onze levensbehoeften te voorzien zonder de aarde uit te putten.’ Deze positieve boodschap komt van Her-man Wijffels, voormalig topman van de rabobank, oud-voorzitter van de SEr en nu onder andere hoogleraar duurzaam-heid en maatschappelijke verandering.

Rustig en bedachtzaam legt hij uit hoe hij een duurzame verandering van energie-voorziening voor zich ziet: ‘Het is belang-rijk dat we gaan oogsten van permanente bronnen zoals de zon, de wind en bio-massa, zoals planten, hout of mest. Dit moeten we op zo’n manier doen dat er altijd een energiekringloop blijft bestaan, waaruit we ook in de toekomst kunnen blijven oogsten. Nu maken we energie-bronnen nog op. Bijvoorbeeld door gas of olie uit de grond te halen en hier produc-

ten uit te maken of het te verstoken. Daar-naast vervuilen we het milieu door weg te gooien wat we niet nodig hebben.

Veranderingen komen niet van vandaag op morgen maar moeten in de komende twintig, dertig jaar vorm krijgen. Een mooi voorbeeld vind ik de lokale initiatieven waarbij wijkbewoners gezamenlijk zonne-panelen op daken leggen en de gewonnen energie samen consumeren. De kostprijs van zonnepanelen is de afgelopen paar jaar met 80 procent gedaald. Hierdoor kan zonne-energie worden opgewekt tegen een prijs die kan concurreren met de prijzen van gewone energieleveranciers. Je ziet hier dus een nieuwe energiehuis-houding ontstaan, doordat de techniek een rendabele productie mogelijk maakt, en mensen zich op een nieuwe manier organiseren.

Eigenlijk zouden we alle gebouwen van Nederland energieneutraal moeten maken. Hiervoor is het nodig dat we gebouwen energie-efficiënter maken, bijvoorbeeld door goede isolatie. Daar-naast moeten onze huizen, industrieën en kantoren zelf de energie leveren die we nodig hebben. Als we dat doen, slaan we drie vliegen in één klap: we worden energieneutraal, zijn onafhankelijk van buitenlandse energie, en we scheppen lokale werkgelegenheid.’

WaterverbruikGemiddeld verbruiken we in Nederland in huis 120 liter water per dag. Dit is 15 liter min-der dan tien jaar geleden. Enerzijds is er een verminderd verbruik door spoelkeuzeknoppen op het toilet, spaardouches en zuiniger ap-paraten. Tegelijk zijn we meer water gaan ge-bruiken voor douchen, omdat we gemiddeld langer douchen en vaker comfort douchekop-pen gebruiken. In 1992 gebruikten we nog 39,5 liter per persoon per dag voor douchen, inmiddels is dit 48,6 liter.

Gemiddeld verbruik per persoon per dag Douche 49 literToilet 34 literKleding wassen 15 literOverig (afwas, koken, bad, planten) 22 literTotaal 120 liter

Milieu Centraal: besparen kunnen we allemaal! Als je rekening wilt houden met het milieu, heb je al snel allerlei vragen, zoals: hoe kan ik het beste energie besparen? Welk apparaat, schoonmaakmiddel of vervoermiddel belast het milieu het minst? Milieu Centraal biedt hiervoor alle nodige informatie op www.milieucentraal.nl.

Milieu Centraal is een onafhankelijke, lande-lijke organisatie met praktische, betrouwbare informatie voor consumenten over milieu en energie. De website geeft concrete adviezen en informatie over onderwerpen als energie, apparaten, voeding, afval, tuinieren en vervoer. Alle informatie is wetenschappelijk getoetst. De besparingscijfers in deze KlimaatKrant zijn gevalideerd door Milieu Centraal.

Advies op MaatMilieu Centraal biedt ook ‘Advies op maat’. Slimme online applicaties geven hierbij ant-woord op vragen als: welke energiebesparingen zijn in mijn woonsituatie het meest gunstig? Is het slim om mijn huidige koelkast te vervan-gen door een energiezuinig exemplaar? Kan ik zelf energie opwekken met zonnepanelen of een zonneboiler? Ga voor de antwoorden naar www.milieucentraal.nl.

Regenton Met een regenton heeft u in de tuin

bijna altijd water bij de hand. Het zachte water is geschikt voor zowel tuin- als kamerplanten.

Ook handig om de auto mee te wassen en ramen te lappen.

5 bespaartips voor

water in huisTweederdevanhetNederlandseleidingwatergaatopaanhuishoudelijkgebruik.Enkelebespaartips:

1.Draaidekraandichttijdenshettandenpoetsenofsche-ren,enbespaarhiermeeliterswater.2.Kijkeensofhetdoucheneenoftweeminutenkorterkan.Eenhandighulpjehierbijisdedouchecoach;ditiseentimerofzandloper.3.Gebruikeenwaterbesparen-dedouchekop.Ditkostweinigenbespaartveel.4.Eenbadverbruiktminstenstweekeerzoveelwateralseendouchebeurt.Meteenspaar-douchewordtditverschilnoggroter.5.Veeltoilettenhebbeneenspoelkeuzeknopvoorspoelenmetveelofweinigwateren/ofeenknopdiedespoelingkanstoppen.Zorgdatookuwhuisgenotenwetenhoedespaarknoppenwerken. Colofon

Concept, samenstelling en redactieWoonwijzer Media, Judith KarsTekstcorrectie Hester Bruning Tekst & RedactieIllustraties A3, TekenteamVormgeving en beeldredactie Toro Vormgeving

De KlimaatKrant is een uitgave van Woonwijzer MediaMeer informatie: www.woonwijzermedia.nl

De besparingscijfers in deze KlimaatKrant zijn gevalideerd door Milieu Centraal.

Het Klimaatverbond – een vereni-ging van gemeenten, provincies en waterschappen die door beleid ongewenste klimaatveranderin-gen willen beperken – beveelt het inzetten van deze KlimaatKrant van harte aan.

© Woonwijzer Media, augustus 2012. De inhoud van deze KlimaatKrant mag niet worden gebruikt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.

Gedrukt met Wij drukkenBio inkt & lak

© Drukkerij Tesink

©

CO2 neutraal© Drukkerij Tesink

COneutraal

De KlimaatKrant is met biologische inkt gedrukt op FSC-papier.