K!X:Empoweren ennetwerken

Handleiding voor K!X coördinatoren

FORUM, Instituut voor Multiculturele Vraagstukken

K!X:Empoweren ennetwerken

K!X wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

© 2013 FORUM

Voor meer informatie: FORUM (030) 297 43 21 en www.kixteams.nl

Handleiding voor K!X-coördinatoren

Handleiding voor K!X-coördinatoren

Deze handleiding voor K!X-coördinatoren is een uitgave van FORUM, Instituut voor Multiculturele Vraagstukken.

Coördinatie Zeki Arslan

RedactieJamal Chrifi en Farida Yahyaoui

Met medewerking vanTanja Rambhadjan, Sean Tumber, Benny Jhinnoe en Lisette Massink

EindredactieFrans van der Heijden

Fotografie Anouk Hebing / Mladen Pikulic

Vormgeving en lay-out Ontwerpstudio 1 plus 1, Vincent Bons

© Juli 2013Alle rechten voorbehouden. Niets in deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door middel van druk, fotokopie, opname of op welke wijze dan ook, zonder voorgaande schriftelijke toe-stemming van de uitgever.

Postbus 2013500 AE UtrechtTelefoon (030) 297 43 21www.forum.nlwww.forum.nl/kix

inhoud

1 Inleiding: wat houdt K!X in? 4

Waarom een promotieteam? 4 Op wie en waarop is K!X gericht? 4 Hoe wordt een K!X-team georganiseerd? 5 Taken van de coördinator 5 De jongeren: inbreng en beloning 5 Elk jaar een activiteitenplan 6

2 Wat kan K!X ondernemen? 8

In contact met werkgevers 8 Training on the job 9 Toegang tot het juiste netwerk 9 K!X als rolmodel voor anderen: de K!X-ambassadeurs 9 Brug naar ouders 10 Meedebatteren en ‘mediagebruik’ 10 School: een beter klimaat en imago 10 Buurt met een ‘slechte naam’? 10 Gastdocenten 10

3 De rol van de K!X-coördinator 12

Coachen, begeleiden en promoten 12 Toolkit K!X 13 Aandachtspunten 13 Contact met FORUM 13

4 In 10 stappen naar een goedlopend K!X-team 14

Stap 1: Stel het K!X-team samen 14 Stap2: Bereid de eerste vergadering voor 14 Stap 3: Leg de vervolgbijeenkomsten vast 14 Stap 4: Bepaal het profiel en de doelen 14 Stap 5: Stel een activiteitenplan op 15 Stap 6: Wanneer is een activiteit K!X-proof 16 Stap 7: Maak een planning en kijk naar het geld 17 Stap 8: Verdeel de taken en vorm commissies 17 Stap 9: Bijhouden van de behaalde competenties 18 Stap 10: Deelname aan K!X-coördinatoren bijeenkomsten 18

5 De handleiding in schema 20

6 K!X in actie 22

Bijlagen

1) Inleiding: wat houdt K!X in?

Jongeren empoweren en leren netwerken: dat is de kern van een ‘kleurrijke impuls voor kleurrijk succes’, afgekort tot K!X. Door jongeren samen activiteiten te laten ondernemen in promotieteams geeft K!X ze de mogelijkheid zich positief te profileren en het beste uit zichzelf te halen. Deelname aan dit project stimu-leert hun persoonlijke ontwikkeling en vergroot de kansen op een voorspoedige maatschappelijke carrière.

Waarom een promotieteam?Door ze in promotieteams hun talent verder te laten ontwikkelen wil K!X jongeren de kans bieden om aan een goede toekomst te werken. In K!X leren jongeren allerlei nieuwe vaardigheden, doen ervaringen op en ontmoeten mensen die belangrijk zijn voor hun loopbaan. Daarnaast leert K!X de jongeren om eigen verantwoordelijkheid te nemen en zich pro-actief op te stellen. K!X is óók bedoeld om jongeren op school en bij werkgevers op een positieve manier in beeld te brengen: alle jongeren zijn samen de toekomst van Nederland.

Deelname aan dit project stimuleert de persoonlijke ontwikkeling en vergroot de kansen op een mooie carrière. Door de huidige economische omstandigheden hebben veel jongeren het moeilijk op de arbeidsmarkt. K!X geeft ze de mogelijkheid zich positief te profileren en het beste uit zichzelf te halen.

Deelname aan de promotieteams helpt jongeren om geïnspireerd te raken en trots te zijn op zichzelf, waardoor een positiever zelfbeeld ontstaat. Bovendien, en niet minder belangrijk: vanuit een positief en evenwichtig zelfbeeld ontwikkel je veel gemakkelijker het vermogen tot zelfreflectie én een gezond kritische kijk op de samenleving. Dit maakt je weerbaarder als zich daarbinnen (of daaromheen) problemen voordoen. Emancipatie, empowerment en participatie zijn de kernbegrippen van K!X. Ze verbeteren de beeldvorming en vormen de sleutel tot een veelbelo-vende toekomst.

Op wie en waarop is K!X gericht?De primaire doelgroep van het K!X-project bestaat natuurlijk uit de jongeren zelf. Het gaat hierbij om jongeren die een vmbo of mbo opleiding volgen, ongeacht richting of niveau.

De tweede doelgroep van K!X zijn de professionals (en soms ook vrijwilligers) die binnen onderwijsinstellingen met jongeren werken. Meestal betreft het schoolleiders, leerkrachten, coördinatoren en decanen. Zij worden benaderd om jongeren te enthousiasmeren voor deelname, teams samen te stellen en deze actief te begeleiden. Voor de im-plementatie van K!X op school is het management (de directie) een onmisbare schakel.

4

Ten slotte is er een grote, gevarieerde groep van ‘eindgebruikers’ die K!X wil bereiken: het bedrijfsleven, de politiek, (andere) scholen en jongeren, diverse culturele en maatschappelijke instellingen, de media – en uiteindelijk de gehele samenleving.

Hoe wordt een K!X-team georganiseerd?Een K!X-promotieteam bestaat uit een aantal deelnemers of een hele klas en een K!X-coördinator die door de school wordt aangesteld en gefaciliteerd. Deze coördinator kan een docent, coördinator of decaan zijn en wordt beschikbaar gesteld om jongeren enthousiast te krijgen en een team samen te stellen. Essentieel is dat de beoogde coördinator gedreven is, gelóóft in de voordelen van een promotieteam en de onderwijsinstelling volledig achter zich heeft. Deze docent coacht de jongeren naar zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid.

De K!X-teams bestaan in de meeste gevallen uit een klas die samen met hun docent een promotieteam vormen. De activiteiten die met K!X worden uitgevoerd vallen dan ook vaak samen met vakken als Maatschappijleer, Maatschap-pelijke stage, Burgerschap en/of het mentoruur. Ook andere vakken kunnen bij K!X betrokken worden. In enkele gevallen bestaan de K!X-promotieteams uit een groepje vrijwillige deelnemers (soms uit verschillende leerjaren en opleidingen) en een docent. In dat geval vallen de uit te voeren activiteiten niet in de lesuren, maar daarbuiten. De jongeren die in deze vorm meedoen aan K!X kunnen dit vaak wel gebruiken voor de door hen te behalen compe-tenties in het kader van het vak Burgerschap op het mbo.

Taken van de coördinatorNaast het enthousiasmeren en coachen van deelnemers (potentiële leden) en het samenstellen van het team, is de coördinator verantwoordelijk voor:

Een heldere profilering en doelstelling van het team; Het samen met de jongeren bepalen van de uit te voeren activiteiten; Het opstellen van een inhoudelijk jaarplan en planning van de activiteiten; Het opstellen van een inhoudelijk jaarverslag aan het eind van het studiejaar; Coachen en begeleiden van de jongeren; Begeleiding bij de public relations van het team; Het regelen van aanvullende financiën voor teamactiviteiten (waar nodig); Het onderhouden van contact met FORUM; Het fungeren als aanspreekpunt voor directie/bestuur van de onderwijsinstelling; Het begeleiden van het team bij de organisatie van activiteiten; Deelnemen aan de K!X-coördinatorenbijeenkomsten; Het bewaken van het proces; Het profileren van K!X zowel in, als buiten de school.

De jongeren: inbreng en beloningHet K!X-team, eenmaal samengesteld, kiest uit hun midden een voorzitter, een vice-voorzitter, een penningmeester en een notulist. Er wordt als het ware een dagelijks bestuur opgericht. De voorzitter treedt namens het team naar buiten en werkt samen met de coördinator. De voorzitter, de vice-voorzitter, de penningmeester en de coördinator zorgen er samen voor dat alle teamleden betrokken blijven. Het is aan de jongeren zelf om activiteiten te bedenken in de geest van K!X; de coördinator begeleidt hen hierbij. Er wordt van de deelnemers creativiteit, betrokkenheid en een actieve houding verwacht. Zij zijn tenslotte een team!

5

Een goede manier om deelnemers bij het team te betrekken is het geven van cijfers of het afstrepen van behaalde competenties wanneer het gaat om het vak Burgerschap of Maatschappelijke stage. Jongeren krijgen daarnaast kosteloos trainingen aangeboden vanuit FORUM. Er is keuze uit de volgende trainingen:

Communicatie & Presentatie; Empowerment; Sollicitatie; Netwerken; Samenwerken; Vergaderen; Stage.

De inhoud van de trainingen kunt u bekijken in de hand-outs onder het onderdeel ‘ondersteuning’.

De jongeren investeren tijd en moeite in het teamwerk en zullen door beloning extra gemotiveerd zijn. Bovendien maakt dat hun deelname minder vrijblijvend. Op deze manier is K!X een aanvullende onderwijsmodule een daarmee een verrijking voor de bestaande leeromgeving. Dit kan bijvoorbeeld in het kader van mentoruren, maatschappelijke stage, en competentie-ontwikkeling van leren, loopbaan en burgerschap.

Tot slot reikt FORUM aan alle jongeren die succesvol een jaar aan K!X hebben deelgenomen een certificaat uit. Hierop staat beschreven wat zij binnen K!X hebben gedaan en welke vaardigheden daarbij extra aandacht kregen. Dat certificaat kunnen jongeren aan hun CV toevoegen en gebruiken bij sollicitaties.

Elk jaar een activiteitenplan en een jaarverslagIeder K!X-team werkt aan de hand van een jaarplan dat door henzelf is opgesteld. Hierin staan de activiteiten (en de bijbehorende doelen) beschreven die het team in dat jaar wilt uitvoeren. Voor het maken van zo’n jaarlijks acti-viteitenplan stelt FORUM een blauwdruk beschikbaar (zie K!X-Toolkit op www.forum.nl/kix/toolkit ). De definitieve vaststelling van het plan gebeurt altijd in overleg met FORUM.

Aan het eind van het jaar stelt het K!X-team een jaarverslag op. Het jaarverslag is een evaluatie van het afgelopen jaar. Voor het maken van dat jaarverslag stelt FORUM eveneens een blauwdruk beschikbaar op de website onder toolkit.

6

7

Een K!X-promotieteam wordt gestimuleerd om op allerlei gebieden initiatief te nemen. Het zwaartepunt ligt uiteraard bij arbeidsmarktoriëntatie en het verbeteren van kansen. Dit gebeurt door bij werkgevers op bezoek te gaan, netwerken op te bouwen en aan de eigen skills te werken. Dit soort activiteiten zijn een vast onderdeel van het programma van een K!X-team.

Daarnaast kunnen activiteiten gericht zijn op beeldvorming en netwerken in het algemeen of maatschappelijk en cultureel van opzet zijn. Als het team het bijvoorbeeld belangrijk vindt om in de publieke discussie over gelijke kan-sen op de arbeidsmarkt zélf een steentje bij te dragen, dan weerhoudt niets hen ervan om een debat te organiseren. De coördinatie van het geheel ligt in handen van de K!X-coördinator.

In contact met werkgeversEen belangrijk onderdeel van de K!X-methodiek wordt gevormd door de bedrijfsbezoeken. K!X-teams leren met de bedrijfsbezoeken netwerken op te bouwen en de beeldvorming te verbeteren. De deelnemers maken zelf een activitei-tenplan en kiezen welk(e) bedrijf of organisatie zij willen bezoeken. Om er zeker van te zijn dat de bezoeken K!X-proof zijn, dienen de bedrijfsbezoeken vooraf met FORUM te worden besproken. Met K!X-proof wordt bedoeld dat de be-drijfsbezoeken voldoen aan de voorwaarden die passen bij de methodiek, namelijk dat deelnemers in contact komen met werkgevers en tijdens het werkbezoek leren over de functies die er voor handen zijn en wat je nodig hebt om voor een functie in aanmerking te komen. Daarnaast dienen de K!X-deelnemers zich bij de werkgever als K!X-team te profileren, zodat de werkgever weet vanuit welk kader het bedrijfsbezoek wordt ondernomen. De deelnemers leren zich tijdens een bedrijfsbezoek zich aan de werkgever te presenteren. Om u en de K!X-deelnemers hierin te onder-steunen heeft FORUM een werkgeverspool beschikbaar. Deze kunt u bij uw contactpersoon binnen FORUM opvragen.

Verder worden werkgevers ook naar school gehaald. Dit doet het K!X-team door vanuit haar eigen netwerk en het netwerk van FORUM een gastdocent uit te nodigen. Een gastdocent vertelt in de klas over diens werk en ervaringen.

Training ‘on the job’Naast de trainingen die de K!X-teams in de klas van FORUM krijgen, wordt bij minimaal één werkbezoek ook een ‘training on the job’ verzorgd. Hierbij worden de vaardigheden die tijdens de klassikale trainingen zijn opgedaan, in de praktijk gebracht. Om de deelnemers klaar te stomen voor hun presentatie als K!X-team, vindt de training een uur voorafgaand aan het bedrijfsbezoek plaats. De combinatie van een bedrijfsbezoek met een training ‘on the job’ is een uitstekende methode om jongeren bewust te maken van hun eigen presentatie- en netwerkcompetenties. De training is praktisch en direct toepasbaar. Een ander voordeel is dat de deelnemers zich bij een werkgever in een andere setting bevinden en daardoor nog beter meedoen.

2) Wat kan een K!X-team ondernemen?

8

Toegang tot het juiste netwerkHet mag duidelijk zijn: een belangrijk onderdeel van het K!X-teamwork is contact leggen met het lokale bedrijfs-leven. Dit kan immers uitmonden in een stage of zelfs een baan. Bijeenkomsten bieden hier een goed podium voor. Daarbij kunnen teams ook in gesprek gaan met vakbonden en werkgeversorganisaties. Omgekeerd kan het ook voor bedrijven zelf heel zinvol zijn om in contact te komen met een K!X-team, bijvoorbeeld als ze op zoek zijn naar nieuw en gemotiveerd talent.

Via de contacten met werkgevers krijgt het K!X-team bovendien toegang tot de juiste kanalen en netwerken. Dit is heel strategisch, want op deze manier kunnen zij kennis opdoen vanuit het informele circuit. Dit circuit speelt een grote rol bij het krijgen van een stageplaats of een betaalde baan. Doordat de teamleden zelf aan de slag gaan met het leggen van contacten, het verzamelen van informatie en het voorbereiden van gesprekken doen zij bovendien ervaring op die hen in hun verdere carrière goed van pas zal komen. Van de jongeren wordt verwacht dat zij voor en na het bedrijfsbezoek opdrachten maken. Dit dwingt hen tot een meer inhoudelijke voorbereiding. Voor richtlijnen bij de opdrachten bij bedrijfsbezoeken kunt u de hand-outs onder het onderdeel ‘ondersteuning’ raadplegen.

K!X als rolmodel voor anderen: de K!X-ambassadeursLeden van een K!X-team hebben zowel op de eigen school als in hun sociale omgeving een voorbeeldfunctie voor andere jongeren. Zij kunnen hen het besef bijbrengen dat zij niet bij de pakken hoeven neer te zitten, maar dat zij er tegelijkertijd wel wat voor moet doen. Ook kunnen zij hen stimuleren om uit hun slachtofferrol te kruipen, het heft in eigen handen te nemen en zich actief op te stellen in hun streven naar een goede toekomst.

Brug naar oudersOok richting ouders kunnen K!X-teams een brug vormen, bijvoorbeeld door hen te informeren over opleidingen en het reilen en zeilen op school. Het aangaan van discussies met ouders kan eveneens heel interessant zijn. Hoe het team de ouders benadert hangt vooral van de jongeren zelf af. Zij weten immers het beste welke thema’s bespreek-baar moeten worden gemaakt en waar hiaten zitten in de kennis van de ouders. Vaak weten de jongeren ook heel goed hoe zij hun ouders naar school kunnen krijgen.

Meedebatteren en ‘mediagebruik’K!X-teams worden aangespoord (en daarin begeleid) zich te mengen in het maatschappelijke debat over jongeren in de Nederlandse samenleving. Daarmee kunnen zij laten zien dat jongeren zélf ook een mening hebben over kwes-ties die hen aangaan. Manieren creëren om die mening te uiten is een wezenlijk onderdeel van de K!X-methodiek. Wie de media wilt beïnvloeden, moet deze optimaal kunnen benutten. Het is goed mogelijk dat evenementen en activiteiten van de K!X-teams bijzonder mediageniek blijken te zijn. FORUM ondersteunt bij het ontwikkelen van media-aandacht.

9

School: een beter klimaat en imagoK!X-promoteams kunnen een positieve bijdrage leveren aan het schoolklimaat. Overleg met de leiding en docenten kan bijvoorbeeld leiden tot verbetering van aspecten die het leerproces van leerlingen gunstig beïnvloeden. De jon-geren kunnen aangeven met welke knelpunten zij zelf te maken hebben en hoe die volgens hen zijn weg te nemen. Via het promotieteam ontstaat wederzijds begrip en wordt bewezen hoeveel er te bereiken valt met samenwerking.

Buurt met een ‘slechte naam’?Onderwijsinstellingen hebben lang niet altijd een positief imago in hun omgeving. Sommige scholen worden met maatschappelijke problemen en onveiligheid geassocieerd. Het beeld dat de buurt van de school heeft valt vaak samen met het beeld dat er van de leerlingen bestaat. Het K!X-promoteam kan hier dan ook een positieve draai aan geven. Zo zijn er een aantal K!X-teams die een wijkfeest hebben georganiseerd waarbij de hele wijk werd uit-genodigd. Ook is er een team dat kerstkransjes heeft gemaakt om aan de wijkbewoners uit te delen. Dit zijn allemaal initiatieven van K!X-teams die in een positief beeld van de school en de leerlingen hebben geresulteerd.

GastdocentenRolmodellen van ‘buiten’ kunnen een enthousiasmerende werking hebben op de jongeren uit de teams. Het zelf-bewustzijn, de eigen ambitie en het besef dat de opleiding een investering in jezelf is kan hierdoor een extra impuls krijgen. Wij willen dat ieder team minimaal één gastdocent per jaar uitnodigt. Dat kunnen mensen uit het bedrijfsleven, de politiek, de sportwereld en uit andere sectoren zijn. Een andere meerwaarde van het inzetten van gastdocenten is het vergroten van het contact tussen scholen en werkgevers enerzijds, en de deelnemers en de toe-komstige werkgevers anderzijds.

10

11

3) De rol van de K!X-coördinator

Een korte opsomming van de taken van een coördinator trof u al aan in hoofdstuk 1. Samengevat bestaat uw rol uit: het enthousiasmeren van de deelnemers, het coachen van het K!X-team en het dragen van de zorg voor de beleiding en realisering van de doelstellingen. Hierna gaan wij uitgebreider in op die rol. Overigens is enthousiasmeren natuurlijk alleen mogelijk als u zelf ook enthousiast bent...maar dat bént u ongetwijfeld, anders had u zich niet als coördinator opgegeven!

Wanneer eenmaal duidelijk is met welke klas of met welke deelnemers u met het K!X-project van start gaat, is het belangrijk om zo snel mogelijk tot een heldere profilering en doelstelling te komen. Het eerste wat u zich hierbij zou moeten afvragen is in welke setting het K!X-team gevormd is. Is het team ontstaan vanuit een klas, een bepaald vak of een bepaalde competentieontwikkeling, zoals Leren, Loopbaan en Burgerschap?

Coachen en begeleidenIs het ook duidelijk welke activiteiten het K!X-team gaat ondernemen? Dan is het zaak om de jongeren als begeleider een structuur te bieden waarin ze aan de slag kunnen. Dit gaat door het opstellen van een inhoudelijk activiteiten-plan waarin de planning van de activiteiten beschreven wordt. Een format hiervoor vindt u terug in de K!X-Toolkit. De rol van de coördinator bestaat hierbij uit het coachen van de K!X-leden. Daarnaast krijgen de teamleden vanuit FORUM trainingen op maat: deze bereiden hen onder andere voor op hetgeen er komt kijken bij het organiseren van activiteiten.

De K!X-coördinator begeleidt het team tijdens vergaderingen (lessen). Het is de bedoeling dat het team uiteindelijk onder leiding van de voorzitter zelfstandig kan vergaderen. Omdat dit niet vanzelf gaat, biedt FORUM een training vergaderen aan. Na verloop van tijd zal merkbaar zijn dat de zelfstandigheid toeneemt. De intensiteit van de be-geleiding van het team door de K!X-coördinator zal per team verschillen.

Om te assisteren bij de opstart van het team zal in het begin vanuit FORUM een aantal vergaderingen worden bij-gewoond. Ook zal hierbij door FORUM nadere uitleg worden gegeven over de bedoeling van K!X en het streven naar een zelfstandige manier van werken door het team en de coördinator/begeleider op school.

PromotenEen ander belangrijke taak van de coördinator is de begeleiding van de K!X-leden bij het promoten van zichzelf en hun team, zowel binnen als buiten de school. Verder helpt u de teamleden daar waar dat nodig is sponsors te zoeken voor activiteiten. Tot slot onderhoudt u het contact met FORUM en fungeert u als aanspreekpunt voor de directie en/of het bestuur van de school.

12

Toolkit K!X

Uw eigen K!X in elkaar zetten met de ToolkitOp verzoek van de scholen heeft FORUM een digitale Toolkit K!X samengesteld. Scholen kunnen zelfstandig onder-delen selecteren uit de Toolkit en deze gebruiken wanneer zij dat willen. De Toolkit K!X is een digitale gereedschaps-kist om K!X op school uit te voeren. Met de Toolkit kunt u een jaarplan samenstellen, activiteiten uitvoeren aan de hand van voorbeelden en trainingen uitkiezen waarmee diverse competenties van uw leerlingen zoals presenteren, organiseren, vergaderen en netwerken verder ontwikkelen worden.

Voor wie is de Toolkit? De toolkit is bedoeld voor de K!X-coördinatoren en leden van een K!X-team. Indirect is de tool ook bestemd voor directies, onderwijsmanagers en andere potentiële K!X-gebruikers.

Doel en gebruik. De toolkit is ertoe bestemd digitale hulp te bieden bij de uitvoering van de K!X-methodiek. U kunt met de toolkit uw eigen programma samenstellen door ‘gereedschap’ voor verschillende onderdelen te downloaden en daarmee in te spelen op het niveau van uw K!X-team.

De toolkit K!X vindt u op: www.forum.nl/kix/toolkit

AandachtspuntenTen slotte dient u als K!X-coördinator alert te zijn op de volgende punten:

Wanneer er leden uitvallen (bijvoorbeeld teamleden die afstuderen) dient u – om te voorkomen dat het team alles opnieuw moet opbouwen – te zorgen voor nieuwe aanwas;

Nodig deskundigen uit van wie ze kunnen leren en nieuwe dingen te horen krijgen; Onderhoud regelmatig contact met FORUM door een vast contactmoment af te spreken met uw contactpersoon binnen FORUM;

Zorg voor draagvlak binnen uw afdeling en bij de directie door K!X bijvoorbeeld op de agenda te zetten bij teamvergaderingen. Zo zijn uw collega’s op de hoogte van hetgeen waar u mee bezig bent. Zo kunt u op meer begrip rekenen wanneer K!X-leden mogelijk een keer een lesuur moeten missen vanwege een K!X-activiteit. Ook kunt u FORUM inzetten om een korte presentatie over K!X te geven tijdens een teamvergadering.

Boor financiële middelen aan en bewaak het budget; Bewaak de belasting van de teamleden: eenmaal bekend worden ze overal voor gevraagd; Stel prioriteiten en doe vooral hetgeen waarvoor gekozen is; Werk met groepjes (commissies) die op taken zijn ingedeeld; Stel een reglement op, zodat leden weten waar ze zich minimaal aan te houden hebben en daarop aanspreekbaar zijn. Bijvoorbeeld: vier uur per week aan het promotieteam besteden. Stel het reglement gezamenlijk op.

Alle taken en verantwoordelijkheden van de K!X-coördinator worden in het volgende hoofdstuk stapsgewijs belicht. Daarnaast staat u vanuit FORUM een projectmedewerker ter beschikking die u adviseert en ondersteunt.

Contact met FORUMVoor vragen en overleg kunt u altijd rekenen op de K!X-medewerkers van FORUM.

Contactgegevens:

FORUM T.a.v. K!X Postbus 201 3500 AE - UTRECHT Telefoon: (030) 297 43 21 E-mail: kix@forum.nl

13

4) In 10 stappen naar een goed lopend K!X-team

Stap 1 Stel het K!X-team samenWanneer de schoolleiding het fiat heeft gegeven voor de opzet van een K!X-promotieteam, is de eerste stap natuur-lijk het samenstellen van het team. Dit kan op verschillende manieren.

Een klas wordt tot K!X-team benoemd en gaat onder een bepaald vak (bijvoorbeeld Maatschappijleer, Burgerschap of een mentoruur) activiteiten ondernemen. Jongeren worden via posters en flyers geattendeerd op een voorlichtingsbijeenkomst over K!X. Als tegenpresentatie krijgt het team een cijfer wanneer K!X onder een bepaald vak wordt ondergebracht of een afschrijving van een be-paalde competentie wanneer het onder Burgerschap valt.

Nadat het team is samengesteld, is het goed om de deelnemers verder te enthousiasmeren. Als er nog geen presen-tatie over K!X gehouden is en/of de jongeren nog niet face to face aangesproken zijn, is het een mogelijkheid om de leden middels een presentatie alsnog te motiveren tot actieve deelname.

Stap 2 Bereid de eerste vergadering voorAls het team gevormd is, stel dan meteen een (e-mail)adressenlijst op. Daarna kan er een eerste vergadering worden gepland. Vooraf stelt u als coördinator alvast een agenda op, zodat de teamleden zicht krijgen op hetgeen hen de eerste vergadering te wachten staat. Deze agenda stuurt u rond via de e-mail. Een format van een agenda vindt u terug in de handouts voor de K!X-teams. FORUM maakt in deze fase een foto van het K!X-team voor op de website (www.forum.nl/kix).

Stap 3 Leg de vervolgbijeenkomsten vastNu is het zaak om de vergaderingen/bijeenkomsten te plannen. Het kan zijn dat die al via het lesrooster zijn vast-gesteld. Wanneer de K!X-leden echter niet bij elkaar in de klas zitten en dus verschillende lestijden hebben, is het handig om vooraf de vergaderingen vast te leggen. Het is van belang om de data van de vergaderingen ook door te geven aan FORUM. Het beste is om een overzicht te maken en dit toe te voegen aan het activiteitenplan.

Stap 4 Bepaal het profiel en de doelenAfhankelijk van het vak waaronder K!X valt, bepaalt de coördinator – eventueel samen met de K!X-leden – hoe het team zich wil profileren en welke doelen het nastreeft.

14

Als K!X willen wij: een voorbeeld zijn voor alle Nederlanders; laten zien dat met enthousiasme, intelligentie en doorzettingsvermogen voor alle jongeren in Nederland een goede toekomst is weggelegd;

werkgevers en overheden ervan overtuigen dat wij veel te bieden hebben; onze eigen ouders, familieleden en medeleerlingen rijp maken voor die extra stap die nodig is om in Nederland succes te boeken;

volop meedoen aan de Nederlandse samenleving; de beeldvorming over jongeren verbeteren; enzovoort.

Stap 5 Stel een activiteitenplan opWanneer duidelijk is wat het K!X-team wilt bereiken, stellen de leden een activiteitenplan op. De coördinator bege-leidt hen hierbij en houdt de haalbaarheid in het oog.Het beste is om het activiteitenplan voor één van de eerste vergaderingen op de agenda zetten. De teamleden kun-nen dan volop brainstormen: wat gaan we dit jaar ondernemen?

Dit kan er als volgt uitzien. We breiden onze netwerken uit door bedrijven op te zoeken en daar mensen te leren kennen; We brengen discussies op gang over discriminatie op de arbeidsmarkt en over de rol die werkgevers en jongeren hierbij hebben. Wij willen deze thema’s bespreekbaar maken;

We organiseren dit jaar een tentoonstelling over verschillende culturen op school. Deze kan door alle deelnemers en docenten bekeken worden. Dit doen we om meer onderling respect te creëren;

Door een wijkfeest te organiseren willen we iets positiefs doen voor de wijk waar onze school ligt. Hierdoor krij-gen de wijkbewoners ook een positieve indruk van de school en de jongeren die op die school zitten;

We werken aan onze vaardigheden door actief in trainingen te participeren.

15

Stap 6 Wanneer is een activiteit K!X-proof?Algemene voorwaarden:

Voor aanvang van een activiteit dient de K!X-coördinator de activiteit af te stemmen met FORUM; Jongeren organiseren de activiteit zelf; De activiteit dient K!X-gerelateerd te zijn (K!X-proof). Dit betekent: de activiteit dient als arbeidsmarktoriëntatie voor de deelnemers. Hierbij worden beroepsvoorlichting en keuzemogelijkheden belicht. Voor de deelnemers dient beroepsvoorlichting mede als horizonverbreding. Bij de uitvoering van de activiteit dienen het bedrijf of de instelling en de gastdocent informatie te geven over verschillende beroepen binnen de organisatie, zoals admi-nistratie, receptie, management, ICT, etcetera;

De activiteit dient bij te dragen aan de persoonlijke ontwikkeling van de jongeren. De volgende vaardigheden (soft skills) dienen aandacht te krijgen:

Activiteiten zelf voorbereiden en organiseren;

Communiceren en presenteren;

Vergroten van zelfstandigheid;

Presentaties houden;

Positief profileren;

Positieve beeldvorming;

Zelfvertrouwen;

Gedrevenheid en discipline;

Netwerken;

Anderen overtuigen;

Werken in teamverband. De activiteit dient te starten met een opdracht voor de deelnemers en dient te eindigen met een opdracht waarbij de deelnemers worden getoetst. FORUM heeft een opdracht samengesteld. De K!X-coördinator past deze aan op de deelnemers;

De activiteit draagt bij aan de stagemogelijkheden en de te verrichten maatschappelijke stage; Jongeren schrijven samen met de K!X-coördinator een verslag t.b.v. de K!X website en het dossier voor de admi-nistratie bij FORUM;

Media worden benaderd (regionale krant, radio of regiotelevisie) en deze plaatsen een artikel over de activiteit; Bij het uitvoeren van de activiteit dient K!X duidelijk geprofileerd te worden, bijvoorbeeld door het logo van K!X zichtbaar te plaatsen of K!X gedurende de activiteit te vermelden en te benoemen.

Voorwaarden bedrijfsbezoekHet bedrijfsbezoek wordt vooraf afgestemd met de begeleider vanuit FORUM.FORUM neemt eventueel contact op met het bedrijf of de instelling om het bedrijfsbezoek inhoudelijk af te stemmen.

Jongeren krijgen een rondleiding; Jongeren krijgen indien mogelijk een training “on the job” (bij voorkeur binnen het bedrijf zelf); Jongeren presenteren de K!X-methodiek aan het bedrijf of de instelling; Het bedrijfsbezoek wordt zoveel mogelijk met het openbaar vervoer bezocht. FORUM regelt, indien nodig en financieel mogelijk, een bus.

Voorwaarden overige activiteitBij een overige activiteit kan worden gedacht aan het organiseren van een gastles, een debat, een uitwisseling met andere scholen of een training die aansluit bij de ontwikkeling van ‘soft skills’. De activiteit wordt vooraf afgestemd met de begeleider vanuit FORUM. De onderwerpen die behandeld worden hebben altijd een maatschappelijke relevantie (bijv. homoseksualiteit, sociale veiligheid, discriminatie, participatie) en zijn bij voorkeur gericht op de arbeidsmarkt (bijv. werkloosheid, arbeidsmarktkansen, keuzemogelijkheden).

16

Stap 7 Maak een planning en kijk naar het financiële plaatjeBij het opstellen van een activiteitenplan komen uiteraard ook de volgende belangrijke vragen aan bod: hoe wordt de voorgenomen activiteiten gepland, hoe vindt de financiering en de organisatie plaats? Wie doet wat? Planning van de activiteiten is een kwestie van goed kijken naar het schooljaarrooster: zo wordt voorkomen dat activiteiten bijvoorbeeld in vakanties vallen. Hier speelt u als coördinator een belangrijke begeleidende rol. Ook bij de inschat-ting van de benodigde tijd voor het organiseren van een activiteit zodat alles goed op elkaar aansluit, speelt u een cruciale rol.

Om vanuit FORUM gebruik te kunnen maken van een activiteitenbudget is een concrete omschrijving van de ac-tiviteit in het activiteitenplan vereist. Of de geplande activiteiten door FORUM gefinancierd kunnen worden zal namelijk aan de hand daarvan beoordeeld worden. Een andere mogelijkheid om de activiteit te financieren is door het aantrekken van sponsors. Hiervoor is een hand-out beschikbaar (zie handouts voor K!X-team) die het K!X-team stapsgewijs begeleidt bij het zoeken naar sponsors. Het complete pakket van hand-outs zal voor elk K!X-team ter beschikking worden gesteld.

Stap 8 Verdeel de taken en vorm commissiesLigt er een gedegen activiteitenplan? Dan is het zaak om de taken te verdelen onder de K!X-leden. Allereerst dient er een soort dagelijks bestuur te komen (maximaal 3 à 4 deelnemers) met een voorzitter en een vice-voorzitter. De taken van de voorzitter zijn:

het voorzitten van de vergaderingen; de agenda opstellen; knopen doorhakken en het team aansturen; eerste aanspreekpunt zijn voor de coördinator en externen.

De coördinator kan de voorzitter helpen bij de vergaderingen en het opstellen van de agenda. Voor dit laatste is een format beschikbaar in de handouts voor K!X-teams. Daar vindt u ook een profiel van de voorzitter. Dit kunt u gebruiken bij het selecteren van een voorzitter. Met het profiel kunnen de deelnemers nalezen wat de taak van een voorzitter precies inhoudt. Dit geldt overigens ook voor de taken van de vice-voorzitter, de penningmeester en de notulist.

Verder is het handig om een penningmeester (of twee) te benoemen, die zich met de financiële bestedingen bezig-houdt. Tot slot zal er een notulist nodig zijn om de verslagen van de vergaderingen te maken. Als niemand deze rol op zich wil nemen, kan hiervoor per vergadering iemand anders worden aangewezen. Ook voor het notuleren is informatie te vinden in de handouts voor K!X-teams.

Bij een groot team is het raadzaam om aan de hand van de geplande activiteiten commissies (of werkgroepjes) te vormen. Zo kan er een commissie ‘Debat’ zijn die zich bezighoudt met het organiseren van debatten, een commissie ‘Gastdocenten’ en een commissie ‘Bedrijfsbezoeken’.

Ook een klein team (± 10 deelnemers) kan desgewenst gebruikmaken van commissies, maar in het algemeen zijn de taken in een kleiner verband makkelijker en flexibeler te verdelen.

De commissies kunnen bij de vergaderingen aan de rest van de groep over de stand van zaken berichten. Ook kan er dan gezamenlijk gebrainstormd worden over obstakels waar de commissies tegenaan lopen en bekeken worden of de rest van het team hen misschien kan adviseren. Zo blijft iedereen op de hoogte van elkaars werkzaamheden en kunnen de K!X-leden elkaar helpen waar dat nodig is.

17

Stap 9 Bijhouden van de behaalde competentiesAls een K!X-deelnemer het hele schooljaar met goed gevolg aan de K!X-activiteiten heeft deelgenomen, verdient hij/zij een K!X-certificaat. In de beoordeling hiervan wordt voorzien door de K!X-coördinator. De te behalen com-petenties met K!X zijn:

Algemene vaardigheden Samenwerken en overleggen Beslissen en activiteiten initiëren Plannen en organiseren Instructies en procedures volgen Relaties en netwerken opbouwen Omgaan met verandering en leren aanpassen Gedrevenheid en ambitie tonen

Extra competenties Leidinggeven Initiatief nemen Verbindingen leggen Kunnen netwerken

Training communiceren Luisteren (verbaal en non verbaal) Vragen stellen en interviewen, zowel 1-op-1 als in een groep Feedback geven en ontvangen (verbaal en non-verbaal) Communiceren in een team: samenvatten, doorvragen en gesprek leiden

Training presenteren Jezelf presenteren 1-op-1 en voor een groep Opbouwen en structureren van een presentatie Werken met verschillende presentatiestijlen Snel en kort presenteren

Het is aan de K!X-coördinator om de behaalde vaardigheden/competenties tijdig (nog voor het eind van het school-jaar) aan FORUM door te geven. FORUM zal dan de K!X-certificaten op maat maken en deze aan de K!X-coördinator overhandigen.

Stap 10 Deelname aan K!X-coördinatoren overleggenVan de K!X-coördinator wordt verwacht dat hij/zij aanwezig is bij de regionale en landelijke bijeenkomsten voor K!X-coördinatoren. Deze bijeenkomsten zijn onder andere bedoeld om de K!X-coördinatoren de gelegenheid te bieden om ervaringen uit te wisselen en te netwerken. Op deze bijeenkomsten wordt ook aandacht besteed aan de ondersteuning vanuit FORUM aan de K!X-coördinatoren. Dit gebeurt onder andere door het realiseren van het plan van aanpak, het profileren van de K!X-methodiek op school en het inventariseren waar de behoefte aan ondersteu-ning ligt.

18

19

5) De handleiding in schema

Hoe is het team samengesteld?

Deze planning toevoegen aan het activiteitenplan;

Zie voor een format handout K!X-teams.

Voor de vergadering een agenda opstellen;

Zie voor een format handout K!X-teams.

Zie voor een format de handout voor K!X-teams.

Door de jongeren persoonlijk aan te spreken;

Door een presentatie te laten verzorgen door FORUM.

Dit kan bijvoorbeeld zijn:

Netwerken uitbreiden;

Bedrijven bezoeken;

Raadpleeg voor ideeën ook het complete pakket van hand-outs.

Samenstellen van het team

Enthousiasmeren van de jongeren

Opstellen van een lijst met basis-gegevens

Plannen van de eerste vergadering

Planning maken van de vergader- momenten

Doelstellingen van het team vastleggen

20

Wat willen we dit jaar bereiken?

Welke activiteiten gaan we organiseren?

Hoe gaan we dit bereiken?

Zie voor een format handout K!X-teams.

Opstellen van een activiteitenplan

Wat hebben we aan activiteitenbudget nodig?

Zoeken we ook naar sponsors?Opstellen van een financieel plan

Bestuur samenstellen: voorzitter en vice-voorzitter en pen-ningmeester;

Notulist(en) benoemen;

Commissies vormen (eventueel).

Taken verdelen

Enthousiasmeren en empoweren van de K!X-deelnemers;

Organiseer activiteiten voor teambuilding;

Zorg voor aanwas van nieuwe leden;

Verdeel de te besteden tijd goed over de teamleden;

Werk niet alleen, zorg voor betrokkenheid en draagvlak binnen de school

Begeleiding van het team

21

6) K!X in actie

Het K!X-team is nu gevormd. Het activiteitenplan en de planning zijn opgesteld en de taken zijn verdeeld. Tijd om aan de slag te gaan! Dit hoofdstuk gaat over het verdere verloop, namelijk over de fase waarin de teams in actie komen. Wat kunt u verwachten en wat verwachten wij vanuit FORUM van u?

Uitvoeren van de activiteitenAls het activiteitenplan eenmaal is vastgesteld gaat het team van start met het organiseren van de activiteiten. Waar de K!X-leden aan moeten denken bij het organiseren van een activiteit kunnen zij voor een groot deel uit de hand-outs halen. Verder wordt hierin uw ondersteuning verwacht. U kunt hierbij denken aan het toegankelijk maken van netwerken zowel binnen, als buiten de school. De jongeren zullen ongetwijfeld ook gebruik willen maken van uw expertise en inzichten. U kunt hen daarbij helpen door ze te begeleiden en in de goede richting te sturen. Voor netwerken buiten de school kan ook FORUM worden ingezet.

Minimale voorwaarden voor de uit te voeren activiteitenEr zijn een aantal voorwaarden aan de K!X-activiteiten gekoppeld die in ieder geval in de activiteitenplanning dienen terug te komen:

Voor de eerste helft van het schooljaar (september t/m december) dienen er minimaal één werkbezoek en één training plaats te vinden.

Voor de tweede helft (januari t/m juli) dienen er ook minimaal één werkbezoek en één training plaats te vinden. Deze activiteiten dienen prioriteit te krijgen op de andere activiteiten die gepland staan.

Daarnaast dienen de K!X-teams te werken aan het organiseren van een overige activiteit en het inzetten van een gastdocent.

Het K!X-team schrijft geregeld over haar activiteiten een artikel voor op de K!X-website. Het K!X-team doet minimaal één jaar mee met het K!X-project.

Deze voorwaarden zijn nodig om de kern van K!X niet uit het oog te verliezen, namelijk jongeren empoweren en leren netwerken! Het vergroten van hun carrièrekansen is de basisgedachte van K!X.

Verslag doen van elke activiteitOm de jongeren stil te laten staan bij hetgeen ze ondernomen hebben, is het goed om hen van elk uitgevoerde acti-viteit een verslag te laten maken. Dit verslag kan weer worden gebruikt om aan het eind van het jaar een eindverslag te maken. Het verslag dient ook als toetsmiddel om te kunnen beoordelen wat het leerrendement voor de jongeren is geweest. Wat ging er goed en wat ging er fout of minder goed? Hoe kan het de volgende keer beter en waar moeten wij de volgende keer op letten? Dit zijn vragen die centraal staan in het verslag na elke activiteit. Het verslag zal ook gebruikt worden om hun ruimte op de K!X-site te vullen, zodat dit ook echt hún deel van de site wordt.

22

OndersteuningMaak gebruik van de faciliteiten die FORUM u biedt. In de handouts voor K!X-teams vindt u verschillende formats die u kunt gebruiken, namelijk:

Basisgegevens Profielen Agenda Notulen Activiteitenplan Jaarverslag Voorbeelden hand-out activiteiten Toolkit

Daarnaast kunt u gebruik maken van de werkgeverspool en gastdocentenpool. Deze kunt u opvragen bij uw con-tactpersoon binnen FORUM. Als u met uw team bij een werkgever op bezoek gaat, kunt u FORUM ook inzetten voor een ‘training on the job’. Zorg er wel voor dat u dit tijdig aan de projectmedewerker van FORUM doorgeeft.

In de handout voor K!X-teams en de Toolkit op www.forum.nl/kix/toolkit staan de verschillende trainingen beschre-ven die FORUM uw team kan aanbieden. Ook hier kunt u gebruik van maken. Verder krijgt u de beschikking over de volledige hand-outs waarin verschillende activiteiten stapsgewijs voor het K!X-team staan beschreven.

Tenslotte: schroom niet om voor advies telefonisch of via e-mail contact op te nemen met FORUM. Elk team krijgt een contactpersoon aangewezen waar u met uw vragen terecht kunt!

Regelmatig input leveren voor de K!X-websiteZoals in de vorige paragraaf al aan de orde is gekomen fungeren de verslagen van de activiteiten als input voor de website. Trainingen, werkbezoeken en andere activiteiten kunnen op de site worden aangekondigd. Daarna kunnen de gerelateerde verslagen worden toegevoegd.

De kunst voor u als K!X-coördinator is ervoor te zorgen dat alle relevante input van uw promotieteam tijdig aan FORUM wordt doorgegeven. Daarnaast mogen jongeren zelf ook met ideeën komen en content leveren voor hun deel op de K!X-website. Hierbij wordt ook ruimte vrijgehouden voor zelfgemaakte filmpjes, columns, blogs, foto’s, etc. De website is namelijk een krachtig promotiemiddel voor het team. Het laat zien wie zij zijn, wat zij zijn en wat zij willen. Dit niet alleen richting werkgevers, school of leeftijdgenoten, maar ook richting vrienden en familie.

23

Jaarverslag en afrondingUiteindelijk rondt het team het jaar af met een jaarverslag. De vragen die hierbij o.a. centraal staan zijn:

Wat hebben we gedaan? Wat hebben we hiervan geleerd? Wat ging er goed en wat is voor verbetering vatbaar? Welke competenties hebben we opgedaan? Zijn de doelen uit het activiteitenplan bereikt?

Om de K!X-leden hierbij te helpen is er een format beschikbaar, zie hiervoor de handout.

Uw rol hierin is ervoor te zorgen dat er met de jongeren een datum wordt afgesproken waarop het jaarverslag af is. Als tegenprestatie zullen zij allen een K!X-certificaat ontvangen als bewijs van deelname en succesvolle afronding. Indien de jongeren in het kader van een vak aan K!X hebben deelgenomen kan het jaarverslag ook als verantwoor-ding worden gebruikt aan de schoolleiding.

Nieuw jaar, nieuw team?Het schooljaar is beëindigd. Het project niet. De keus is aan u of u door kunt en wilt gaan met het begeleiden van een promotieteam. Het is dan ook zaak om te kijken wat de mogelijkheden zijn binnen uw school:

Gaat u verder? Zo ja, met welke jongeren? Zijn dat dezelfde jongeren waarmee u het vorige studiejaar hebt gewerkt in het kader van K!X of wilt u de kans misschien aan andere deelnemers bieden?

Zo nee, zijn er collega’s die het graag willen overnemen? Is er nog belangstelling voor het project binnen de school?

Te zijner tijd zal FORUM hier ook contact met u over opnemen. U kunt dan de mogelijkheden en/of obstakels be-spreken.

Inbedding K!XFORUM heeft voor schooldirecties een leidraad ontwikkeld om de implementatie van de K!X-methodiek op uw school te kunnen realiseren. Om dit proces op gang te brengen zal FORUM met de schooldirectie in contact treden.

K!X wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid© 2013 FORUMVoor meer informatie: FORUM (030) 297 43 21, www.forum.nl/kix en kix@forum.nl

24

K!X:Empoweren ennetwerken

K!X wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

© 2013 FORUM

Voor meer informatie: FORUM (030) 297 43 21 en www.kixteams.nl