Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de...

6
Jongeren en ouders in hun kracht zetten Betrokkenheid organiseren Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het cliëntenperspectief Hoe u deze informatie kunt gebruiken Hoe informeert u en betrekt u burgers bij de transitie van de jeugdzorg? Op die vraag geeft Zorgbelang Gelderland in deze brochure antwoord. Cliëntenorganisaties (Wmo-raden en cliëntenraden), gemeenten en instellingen krijgen handvatten om de cliënt/ burger een positie te verschaffen op de volgende drie onder- werpen: informatie- en klachtrecht; inhoudelijke kwaliteitscriteria en cliëntenparticipatie. De brochure begint met een korte schets van de zaken die wettelijk gaan veranderingen. We vervolgen met de visie van- uit cliëntenperspectief op die veranderingen. Daarna gaan we in op de drie hierboven genoemde onderwerpen. In aparte kaders geven we toelichting op specifieke thema's en leest u over best practices. Zorgbelang Gelderland wil provincie en gemeenten helpen bij het opstellen van regionale transitieplannen. Gemeenten kunnen deze brochure gebruiken bij het maken van beleids- plannen en het opstellen van hun inkoopbeleid. Instellingen kunnen de informatie gebruiken om cliënten een stem te geven. En uiteraard willen we cliënten(organisaties) helpen bij het bepalen van hun standpunten en het innemen van hun positie om invloed te kunnen uitoefenen op de totstand- koming van het nieuwe systeem. Zorgbelang Gelderland is beschikbaar om partijen bij te staan als daaraan behoefte bestaat. ? ? ? Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers Centrum voor Jeugd en Gezin: midden in de maatschappij Met de decentralisatie van de jeugdzorg krijgt dit centrum veel meer taken: monitoren screenen ondersteuning voorlichting advies en informatie Het centrum wordt geacht zelf zoveel mogelijk hulp te bieden en bij complexe of specialisti- sche hulpvragen in een zo vroeg mogelijk stadium hulp in te schakelen. Verder moet het integrale zorg rondom het gezin organiseren en samen- werking met het onderwijs. De uitbreiding van taken levert één gevaar op: als het centrum een instituut blijkt waar ouders niet binnen durven te komen uit angst het stempel 'slechte opvoeder' te krijgen. ? ? ? ? ? Centrale opdracht is echter dat het daadwerkelijk laag- drempelig is en dat het kin- deren en hun ouders in de eigen kracht zet, in plaats van dat hun problemen en leven worden overgenomen. Wat gaat er wettelijk veranderen De hoofddoelen van de verandering luiden: ondersteuning + zorg op maat in een eerder stadium en betere samenwer- king rond jeugdigen en gezinnen. ? ? ? De rijksoverheid legt taken bij de gemeenten neer die zij eerder zelf uit- voerde. De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster- ken van de eigen kracht en het opbouwen van sociale netwerken rond kinderen en gezinnen. Het huidige systeem kent veel knelpunten, zoals sterke groei van de gespecialiseerde jeugd- zorg, stijging van kosten, lange wachtlijsten en tekortschietende samen- werking. Straks kunnen ouders en kinderen - gemakkelijker en eerder dan nu - bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) terecht met hun vragen over opvoeden en opgroeien. versie 1.0 - maart 2012 Deze brochure is een uitgave van Zorgbelang Gelderland Als u uw mailadres stuurt naar [email protected] ontvangt een update op deze publicatie als het onderliggend wetgevingstraject is afgerond. Vermeld in de onderwerpregel a.u.b. 'update Kwaliteitscriteria transitie Jeugdzorg'. 2

Transcript of Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de...

Page 1: Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster-ken van de eigen

Jongeren en ouders in hun kracht zetten

Betrokkenheid organiseren

Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd-

zorg vanuit het cliëntenperspectief

Hoe u deze informatie kunt gebruiken

Hoe informeert u en betrekt u burgers bij de transitie van

de jeugdzorg? Op die vraag geeft Zorgbelang Gelderland

in deze brochure antwoord.

Cliëntenorganisaties (Wmo-raden en cliëntenraden),

gemeenten en instellingen krijgen handvatten om de cliënt/

burger een positie te verschaffen op de volgende drie onder-

werpen:

informatie- en klachtrecht;

inhoudelijke kwaliteitscriteria en

cliëntenparticipatie.

De brochure begint met een korte schets van de zaken die

wettelijk gaan veranderingen. We vervolgen met de visie van-

uit cliëntenperspectief op die veranderingen. Daarna gaan

we in op de drie hierboven genoemde onderwerpen.

In aparte kaders geven we toelichting op specifieke thema's

en leest u over best practices.

Zorgbelang Gelderland wil provincie en gemeenten helpen

bij het opstellen van regionale transitieplannen. Gemeenten

kunnen deze brochure gebruiken bij het maken van beleids-

plannen en het opstellen van hun inkoopbeleid. Instellingen

kunnen de informatie gebruiken om cliënten een stem te

geven. En uiteraard willen we cliënten(organisaties) helpen

bij het bepalen van hun standpunten en het innemen van

hun positie om invloed te kunnen uitoefenen op de totstand-

koming van het nieuwe systeem. Zorgbelang Gelderland is

beschikbaar om partijen bij te staan als daaraan behoefte

bestaat.

?

?

?

Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers

Centrum voor Jeugd

en Gezin: midden in

de maatschappij

Met de decentralisatie van de

jeugdzorg krijgt dit centrum

veel meer taken:

monitoren

screenen

ondersteuning

voorlichting

advies en informatie

Het centrum wordt geacht zelf

zoveel mogelijk hulp te bieden

en bij complexe of specialisti-

sche hulpvragen in een zo

vroeg mogelijk stadium hulp in

te schakelen. Verder moet het

integrale zorg rondom het

gezin organiseren en samen-

werking met het onderwijs.

De uitbreiding van taken levert

één gevaar op: als het centrum

een instituut blijkt waar ouders

niet binnen durven te komen

uit angst het stempel 'slechte

opvoeder' te krijgen.

?

?

?

?

?

Centrale opdracht is echter

dat het daadwerkelijk laag-

drempelig is en dat het kin-

deren en hun ouders in de

eigen kracht zet, in plaats

van dat hun problemen en

leven worden overgenomen.

Wat gaat er

wettelijk veranderen

De hoofddoelen van de

verandering luiden:

ondersteuning + zorg

op maat

in een eerder stadium

en betere samenwer-

king rond jeugdigen

en gezinnen.

?

?

?

De rijksoverheid legt

taken bij de gemeenten

neer die zij eerder zelf uit-

voerde. De transitie van

de jeugdzorg is daar

onderdeel van. Centraal

daarbij staat het verster-

ken van de eigen kracht

en het opbouwen van

sociale netwerken rond

kinderen en gezinnen.

Het huidige systeem kent

veel knelpunten, zoals

sterke groei van de

gespecialiseerde jeugd-

zorg, stijging van kosten,

lange wachtlijsten en

tekortschietende samen-

werking. Straks kunnen

ouders en kinderen -

gemakkelijker en eerder

dan nu - bij het Centrum

voor Jeugd en Gezin

(CJG) terecht met hun

vragen over opvoeden

en opgroeien.

versie 1.0 - maart 2012

Deze brochure is een

uitgave van

Zorgbelang Gelderland

Als u uw mailadres stuurt naar

[email protected]

ontvangt een update op deze

publicatie als het onderliggend

wetgevingstraject is afgerond.

Vermeld in de onderwerpregel

a.u.b. 'update Kwaliteitscriteria

transitie Jeugdzorg'.

2

Page 2: Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster-ken van de eigen

Volgens cliënten

Succesfactoren voor het

slagen van het Centrum

voor Jeugd en Gezin

de medewerkers zijn

onafhankelijk van instellingen

er heerst een laagdrempelige

(huiskamer)sfeer

medewerkers helpen je

de vraag goed te formuleren

en nemen je probleem niet

over

privacy is gegarandeerd

anoniem vragen stellen per

telefoon of e-mail is mogelijk

er wordt zeer terughoudend

omgegaan met het aanleg-

gen van een dossier

er is één aanspreekpersoon

of gezinscoach

de ouders wordt duidelijk

verteld waarom soms

ingegrepen moet worden,

en daarover wordt verant-

woording afgelegd aan de

ouders

er wordt gebruik gemaakt

van de diensten van

ervaringsdeskundigen,

zoals het Oudernetwerk

Jeugdzorg Gelderland, of

jongeren die als mentoren

of coaches kunnen optreden

de huisvesting is in een

en laagdrempelig

gebouw

normaal

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

Zorg voor jeugd naar gemeenten

?

?

?

?

Om de gewenste verandering te bereiken is in het Regeer-

akkoord afgesproken dat alle ondersteuning en zorg voor

jeugd naar gemeenten gaat. Zowel bestuurlijk als financieel.

Gemeenten krijgen verantwoordelijkheid voor:

de huidige provinciale(geïndiceerde) jeugd zorg;

de jeugdzorgPlus (gesloten jeugdzorg);

de zorg voor jeugd met een licht verstandelijke beperking

de jeugdbescherming en jeugdreclassering.

Bij gemeenten komt zo de taak te liggen om integraal beleid

te ontwikkelen en maatwerk te bieden, afgestemd op de loka-

le en individuele situatie. Behalve voor de jeugdzorg decen-

traliseert het Rijk ook andere taken naar de gemeenten.

Zo komen ook

de functie begeleiding van de AWBZ naar de Wmo

de nieuwe Wet werken naar vermogen

de invoering van het passend onderwijs en

de voorgenomen verlaging van de IQ-grens

onder de gemeentelijke beleidsregie te vallen. Veel van deze

maatregelen hebben betrekking op kwetsbare jongeren.

De stelselwijziging gaat per 1 januari 2015 in. Het gaat niet

alleen om de decentralisatie van taken en verantwoordelijk-

heden, maar ook om een transformatie en vernieuwing in de

organisatie van de zorg en de werkwijzen daarbij. Een lan-

delijke transitiecommissie gaat toezicht houden op het tran-

sitieproces.

?

?

?

?

Enkele citaten over

het nieuwe stelsel

In de Beleidsbrief Stel-

selwijziging Jeugd, die

de titel draagt 'Geen kind

buiten spel' van het

Ministerie van Volksge-

zondheid, Welzijn en

Sport lezen we onder

meer:

"…er moet in elke gemeente

een herkenbare en laag-

drempelige plek komen van

waaruit preventieve

gezondheidszorg, opvoed-

ondersteuning en hulp aan

jeugdigen, gezinnen en

medeopvoeders integraal

wordt aangeboden, in

afstemming met de onder-

steuning op school (de scho-

len moeten hun zorgplannen

afstemmen met gemeenten

en jeugdzorg)."

"…er komt een landelijk

transitieplan, met daarin de

fasering en de wijze van

ondersteuning van gemeen-

ten."

"…in de loop van 2012

wordt het wetsvoorstel Zorg

voor jeugd aan de Tweede

Kamer aangeboden, met

daarin als uitgangspunten

een algemene zorgplicht

voor de gemeente om

jeugdigen en hun

opvoeders opvoed- en

opgroeiondersteuning te

bieden

een plicht voor de

gemeente om daar waar

noodzakelijk een

individuele voorziening

te treffen voor de

jeugdige of zijn

opvoeders, vast te leggen

in het gemeentelijk

beleid, via een

verordening."

?

?

"…gemeenten zijn niet ver-

plicht tot het verstrekken

van een persoonsgebonden

budget en kunnen zelf bepa-

len wanneer een burger

hiervoor in aanmerking

komt."

"...de burgemeester krijgt

doorzettingsmacht waar

sprake is van problemen in

de samenwerking tussen

instellingen."

"…gemeenten moeten de jeugdbescherming en jeugdreclassering

inkopen bij organisaties die gecertificeerd zijn door een onafhan-

kelijk kwaliteitsinstituut."

"…de meld- en adviesfunctie op het gebied van kindermishandeling

wordt belegd bij gemeenten die dat (bovenlokaal) gaan organise-

ren, in samenhang met het steunpunt huiselijk geweld en het veilig-

heidshuis."

Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers3

Page 3: Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster-ken van de eigen

Visie op de veranderingen vanuit

het perspectief van de cliënt

Vanuit het oogpunt van de cliënt zijn de algemene doelstel-

lingen van de aangekondigde verandering prima! Het gaat

immers om:

laagdrempelige hulpverlening aan ouders met

opvoedproblemen;

laagdrempelige hulpverlening aan jongeren met

opgroeiproblemen;

meer benutten van de eigen kracht van burgers en

hun omgeving;

meer ruimte voor gemeenten om onderwijs, arbeid

en welzijn op elkaar af te stemmen.

Dat zijn stuk voor stuk (beoogde) verbeteringen ten opzichte

van het huidige systeem, waarin cliënten (ouders en jonge-

ren) toch vooral knelpunten tegenkomen als:

niet weten waar ze terecht kunnen voor eenvoudige

opvoed- of opgroeivragen;

lang wachten voordat zorg wordt geboden of er

wordt overgegaan tot uithuisplaatsing;

klachten over de bejegening;

slechte informatie over rechten en plichten;

beperkte betrokkenheid van jongeren bij hun eigen

zorgplan.

Om deze en andere knelpunten te verhelpen noemen jonge-

ren en ouders verschillende punten die beter kunnen in de

jeugdzorg. Zoals:

meer voorlichting over rechten en plichten van

cliënten;

het oprichten van cliënten- en jongenraden

of andere vormen van participatie;

het inzetten van passende hulpverleningsvormen;

meer aandacht voor jongeren die op hun achttiende

de jeugdzorg verlaten;

meer inspraak bij het opstellen en uitvoeren van het

hulpverleningsplan.

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

Best practice

Tussen het wal en het schip

Samen met de gemeente Apel-

doorn stelde het Jongerenin-

formatiepunt (JIP) een aantal

speerpunten op waarbinnen

het JIP behoorlijk wat bewe-

gingsruimte kreeg. Gezien de

dynamiek die het werken met

de doelgroep meebrengt een

goede beslissing. Het JIP sig-

naleerde dat veel jongeren

vanaf hun achttiende tussen

het wal en het schip dreigen te

vallen omdat zij geen doel-

groep meer van de jeugdzorg

zijn, maar nog wel ondersteu-

ning nodig hebben. Het JIP

behartigt de belangen van

deze kwetsbare doelgroep en

heeft inmiddels veel jongeren

in Apeldoorn naar volwassen-

heid gesteund.

Als gemeenten de

verantwoordelijkheid

nemen om deze verbe-

terpunten tot stand te

brengen, draagt dat er

toe bij dat burgers hun

eigen kracht optimaal

aanspreken. Dit zal er

toe leiden dat zij zo

vroeg mogelijk de regie

over hun eigen leven

(weer) volledig kunnen

oppakken. De voorstellen

die er nu liggen, lijken dit

mogelijk te maken, al zijn

er op dit moment ook

punten die om extra aan-

dacht vragen. We noe-

men hier de combinatie

van vrijwillige en

gedwongen hulpverle-

ning onder het ene dak

van het Centrum voor

Jeugd en Gezin. De kans

is niet denkbeeldig dat er

een associatie met het

Bureau Jeugdzorg ont-

staat en dit ouders belet

naar het centrum te

gaan.

recht op informatie en

op klachtenmogelijk-

heden voor cliënten,

waardoor hun positie

sterker wordt;

voldoende betrokken-

heid van burgers,

zowel in de ontwikke-

ling- als in de uitvoe-

ringfase, waardoor het

nieuwe systeem laag-

drempelig en klant-

gericht gaat werken;

In de periode dat de over-

gang van verantwoorde-

lijkheden naar de ge-

meente wordt ingevuld,

moet er wat betreft de

cliënten op de volgende

punten worden gelet, wil

het nieuwe systeem van

zorg voor de jeugd goed

gaan functioneren:

?

?

Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers4

Page 4: Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster-ken van de eigen

?

?

?

?

?

?

voorkomen van opeen-

hoping van allerlei

maatregelen bij de

meest kwetsbare groep

jongeren

;

integraal beleid (dat wil

zeggen afstemming

tussen de verschillende

beleidssectoren zoals

onderwijs, arbeid en

Wmo), waardoor de

cliënt niet meer met

verschillende loketten

en hulpverleners te

maken krijgt;

goede training van de

huidige jeugdhulp-

verleners in (nieuwe)

vormen van bejegening

en werkwijzen, waar-

door zij daadwerkelijk

de regie bij de cliënt

kunnen leggen.

Voor het tot uitvoer

brengen van deze aan-

bevelingen, moeten we

de cliënt/burger een posi-

tie (helpen) verschaffen

op informatie- en

klachtrecht

op inhoudelijke criteria

en cliëntenparticipatie.

Hoe dat valt aan te pak-

ken beschrijven we hier-

na.

( :

een jongere die met de

jeugdzorg te maken

heeft, na de invoering

van de wet werken

naar vermogen geen

recht meer heeft op

een Wajong uitkering

en na de decentra-

lisatie van de functie

begeleiding naar de

Wmo, mede als gevolg

van de IQ-maatregel,

wellicht geen aan-

spraak meer kan

maken op begeleiding

uit de AWBZ)

bijvoorbeeld

Positie bepalen

Informatie- en klachtrecht

In de huidige Wet op de jeugdzorg heeft de cliënt informatie-

en klachtrecht. Waar het om heel directe ingrepen in het per-

soonlijke leven kan gaan, is het nuttig om dit recht te kunnen

claimen. Het moet afdoende bescherming bieden en voorko-

men dat mensen zich stil houden uit angst voor represailles.

Ook in de nieuwe Wet zorg voor jeugd dient het informatie-

en klachtrecht te worden opgenomen. De burger moet aan-

spraak kunnen maken op objectieve informatie over verschil-

lende mogelijkheden voor ondersteuning en het recht heb-

ben op inzage in het eigen dossier. Dat zal er op neerkomen

dat gemeenten verplicht zijn de burger te informeren en een

klachtenregeling moeten instellen. De meeste klachten van

cliënten in de jeugdzorg gaan over:

de uitvoering van de hulpverlening;

beslissingen waarmee men het niet eens is;

bejegening van cliënten.

verwerkt het klachtrecht in de gemeentelijke veror-

dening over het recht op individuele voorzieningen.

?

?

?

Tip:

Ook een recht: vertrouwenspersoon meenemen

Een vertrouwenspersoon (een familielid of een onafhankelij-

ke ander) meenemen naar gesprekken met gemeenten en

zorgaanbieders, is ook een recht dat in de nieuwe wet goed

geregeld moet zijn. Sommige cliënten slagen er namelijk niet

in hun ervaringen en wensen goed te verwoorden en voelen

zich zwak als zij tegenover een professional of ambtenaar

staan.

Aanbevelingen om het

informatie- en klachtrecht

goed te regelen

?

?

?

?

?

?

leg de functie van

vertrouwenspersoon vast in

de nieuwe Wet zorg voor

jeugd;

regel het informatie- en

klachtrecht van de cliënt in

de gemeentelijke

verordening;

geef de burger recht op

objectieve informatie over

de verschillende hulp-

verleningsmogelijkheden;

maak het dossier van de

cliënt toegankelijk, leesbaar

en begrijpelijk;

geef de burger het recht op

inzage in het eigen dossier;

geef de burger het recht een

vertrouwenspersoon (zowel

een professional als een

vrijwilliger) mee te nemen

naar gesprekken.

Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers5

Page 5: Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster-ken van de eigen

Inhoudelijke kwaliteitscriteria

Wat de burger/cliënt kwaliteit vindt, moet als criterium gelden

voor gemeenten, welzijnsorganisaties en zorginstellingen.

Dit uitgangspunt helpt gemeenten bij het schrijven van een

beleidsplan of het opstellen van een verordening rond het

inkoopbeleid. Zorg- en welzijnsinstellingen kunnen er hun

kwaliteitsbeleid mee vormgeven. De volgende aanbevelin-

gen gaan hier nader op in:

verwerk de wensen van de cliënt over het Centrum

voor Jeugd en Gezin in het gemeentelijk beleid

stel een individueel participatieplan op dat gericht is

op deelname aan de samenleving en dat alle leef-

gebieden (zoals onderwijs en eventueel arbeid)

omvat

laat de cliënt in principe zijn eigen participatieplan

opstellen, desgewenst met ondersteuning van een

vertrouwenspersoon

laat het participatieplan pas in werking treden als de

cliënt het heeft ondertekend

geef elke hulpvrager het recht op een persoons-

gebonden budget of een voucher voor dienst in

natura

geef elke hulpvrager het recht op een vorm van

begeleiding die appelleert aan zijn eigen kracht

(voordat zwaardere hulp wordt ingezet)

regel en coördineer via één casemanager

(aanspreekpersoon) de begeleiding en

ondersteuning per cliënt of per gezin

gebruik als gemeente actief 'doorzettingsmacht' als

er impasses tussen instellingen dreigen over de

hulpverlening

geef de cliënt het recht de casemanager te kiezen

die bij hem past

bereid de jongere door middel van een participatie-

plan, stages, goede verbindingen met het onderwijs

en woningcorporaties op tijd voor op het leven als

burger in de maatschappij

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

?

stel als instellingen en

gemeenten gezamen-

lijk met de jongere

een 'nazorgplan' op

voor dat leven in de

maatschappij, garan-

deer begeleiding

gedurende een half

jaar na vertrek uit de

instelling en zorg dat

de jongere een vrijwil-

lige, niet professione-

le coach krijgt

bevorder de inzet van

mentoren en

jongerencoaches,

zodat jongeren

gedeeltelijk door niet-

professionals worden

begeleid

stel als gemeenten

middelen beschikbaar

voor initiatieven van

burgers zelf (zoals het

project jongerencoach

- zie kader - gastles-

sen door jongeren op

scholen en het Ouder-

netwerk Jeugdzorg

Gelderland)

zet ervaringsdeskun-

digen - zie kader - in

bij de deskundigheids-

bevordering van

professionals, opdat

die zo cliëntgericht

mogelijk gaan werken

maak speciale, langer

durende zorg beschik-

baar voor gezinnen

waar geen snelle ver-

betering mogelijk is en

waar soms meerjarig

begeleiding nodig is

betrek burgers en

cliënten bij het opstel-

len van kwaliteits-

criteria en bij het toet-

sen er van

Best practice

Best practice

Een coach biedt

ondersteuning

Ervaring en betrokkenheid

werkt voor Lindenhout

De stichting Jongerencoaches

in Harderwijk stelt zich tot doel

jongeren tussen 16 en 27 jaar

op de Noordwest-Veluwe te

ondersteunen als het gaat over

zaken die hun leven, werk

en/of opleiding betreffen. De

coaches zijn geen professione-

le hulpverleners, maar eerder

een vertrouwenspersoon voor

de jongere zelf. De coaches

staan in contact met professio-

nals van bijvoorbeeld het Cen-

trum voor Jeugd en Gezin en

zorgadviesteams.

De directie van de jeugdzorg-

instelling Lindenhout heeft een

medezeggenschapsraad naar

nieuw model ingesteld. In deze

raad hebben zowel ervarings-

deskundigen als betrokken bur-

gers zitting. De ervaringsdes-

kundigen hebben te maken

(gehad) met de jeugdzorg.

De andere leden zijn burgers

die zich betrokken voelen bij

cliënten in de jeugdzorg. Deze

combinatie levert verrassende

invalshoeken en blijkt verrij-

kend. Enerzijds garandeert de

inbreng van de ervaringsdes-

kundigen dat de raad praktisch

en dichtbij de ervaringen van

de cliënten blijft. Anderzijds

bevordert de bijdrage van

betrokken burgers dat de

individuele ervaringen worden

verwerkt in beleidssuggesties

op een meer zakelijk niveau.

Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers6

Page 6: Kwaliteitscriteria Transitie Jeugd- zorg vanuit het … · 2013-11-13 · De transitie van de jeugdzorg is daar onderdeel van. Centraal daarbij staat het verster-ken van de eigen

Cliëntenparticipatie

Collectieve belangenbehartiging is een taak van Wmo-raden

en cliëntenraden binnen de jeugdzorg- en eventueel andere

instellingen. Daarbij komt het aan op 'echt willen' want aan

instrumenten voor cliëntenparticipatie in de jeugdzorg is

geen gebrek*.

Obstakel is wel dat Wmo-raden nog niet of nauwelijks

bekend zijn met jeugdzorg. De cliëntenraden en Wmo-raden

kennen elkaar nauwelijks. Ook moet rekening gehouden wor-

den met het feit dat er burgers zijn die zich niet betrokken

voelen bij de formele vormen van cliëntenparticipatie via

medezeggenschapsraden. Deze burgers zullen dus op ande-

re manieren betrokken moeten worden. Voor het zorgvuldig

verlopen van de transitie in de jeugdzorg is het meer dan

wenselijk dat burgers zo vroeg mogelijk bij de planontwikke-

ling worden betrokken, zowel bij de gemeenten als bij de

zorgaanbieders. Dat kan op heel veel verschillende manie-

ren. Die diversiteit in aanpak is belangrijk om zoveel mogelijk

ervaringen en wensen van burgers naar boven te kunnen

halen.

Rondom het goed op gang laten komen van cliënten-

participatie zijn de volgende aanbevelingen te doen:

betrek als provincie en gemeenten relevante

cliënten(ondersteunings)organisaties als Wmo-

raden, cliëntenraden en Zorgbelang Gelderland bij

het opstellen van de regionale transitieplannen en

geef de gelegenheid criteria vanuit cliënten-

perspectief in te brengen

trek als Wmo-raden en cliëntenraden gezamenlijk

op in een regio en wissel ervaringen uit

betrek de burgers die niet in raden zijn vertegen-

woordigd andere manieren (via cliëntenpanels,

gesprekken met jongeren)

vorm per regio een klankbordgroep van burgers en

cliënten om de transitie in de regio vanuit cliënten-

perspectief te begeleiden

stimuleer instellingen nieuwe vormen van cliënten-

participatie uit te proberen (bijvoorbeeld het model

van een raad van ervaringsdeskundigen en

betrokken burgers)

betrek de door cliënten(organisaties) opgestelde

kwaliteitscriteria in het inkoop- of aanbestedings-

beleid van de gemeente

betrek cliënten bij de toetsing van het kwaliteits-

beleid van de instellingen die u als gemeente onder

contract neemt

vraag cliënten naar hun oordeel over de kwaliteit

van de geleverde dienstverlening

geef geld aan groepen jongeren om zelf activiteiten

in uw gemeente te organiseren

Aanbevelingen

?

?

?

?

?

?

?

?

?

*Vormen van

cliëntenparticipatie

?

?

?

?

?

?

?

?

?

Er zijn vormen van cliënten-

participatie door cliënten van

de jeugdzorg, variërend van

formeel tot informeel. Ook is er

een lijn van toenemende

invloed van raadplegen en

adviseren via inspraak en

coproduceren naar meebeslis-

sen. Voorbeelden van werkvor-

men op die niveaus van parti-

cipatie zijn:

raadplegen: voorlichtings-

bijeenkomsten, panels,

klanttevredenheids-

onderzoek;

adviseren: Wmo- of

cliëntenraad, mystery

guests, spiegelgesprek;

focusgroep;

inspraak: digitale mogelijk-

heden (e-panel, meld-

week, verbeterlijst);

coproduceren: wijk-

contracten, praatcafé,

stakeholdersdialoog;

meebeslissen: partici-

patieve begroting,

innovatieve projecten.

Ook kunnen instrumenten van

cliëntenparticipatie worden

geselecteerd op basis de vorm

van participatie die ze beogen:

informatie

advies

consultatie

of een mengvorm

Alle instrumenten zijn per loka-

le behoefte nader toe te spit-

sen. Ook voor (kleine) kinde-

ren zijn specifieke, meer speel-

se instrumenten ontwikkeld.

Zorgbelang Gelderland heeft

informatie over al de gangbare

instrumenten voor cliënten-

participatie beschikbaar.

Best practice

Oudernetwerk

Jeugdzorg Gelderland

Ouders in de jeugdzorg heb-

ben vragen over hun rechten

en mogelijkheden. Het Ouder-

netwerk Jeugdzorg Gelderland

biedt ouders een platform om

ervaringen uit te wisselen en

om hen op tal van manieren te

ondersteunen. Van april 2010

tot 1 augustus 2011 was er

met bijna 1.000 ouders contact

via de Helpdesk en het

Maatjesproject en tijdens

thematische en huiskamerbij-

eenkomsten. De ouders gaven

aan behoefte te hebben aan

een luisterend oor en het net-

werk te zien als een klankbord

waar zij hun ervaringen kun-

nen delen. In de contacten met

het Maatjesproject van het

Oudernetwerk kregen ouders

praktische adviezen hoe om te

gaan met de jeugdzorg. De

ervaringen vormen input voor

de ontwikkeling van beleid

voor onder andere Bureau

Jeugdzorg, jeugdzorginstel-

lingen, de Provincie Gelder-

land en de landelijke politiek.

Zorgbelang Gelderland stond

aan de wieg van Oudernet-

werk door het initiatief te

nemen ouders uit te nodigen

voor de uitwisseling van erva-

ringen.

Zorgbelang Gelderland: maakt een punt... van betrokken burgers7

2012 Zorgbelang G

elderland - 1.0/0312

? neem als gemeente

alleen instellingen

onder contract die

aantoonbaar invulling

geven aan cliënten-

participatie en regel-

matig klanttevreden-

heidsonderzoeken

laten uitvoeren