Kwaliteit Op De Bouwplaats

Kwaliteit op de bouwplaats .doc Auteur: Ing. L. Brokelman, Senior consultant PRC Pagina 1 van 8

Tevreden klanten zijn ook mondige klanten. Bedrijven in de uitvoerende bouw moeten er daarom alles

aan doen om de zorg voor de kwaliteit van bouwproducten op een gestructureerde wijze in hun be-

drijfsvoering in te passen. Om kwaliteitsbepalende proces- en productfactoren te kunnen beheersen,

ontwikkelden zij een stelsel van kwaliteitszorg. Daarin zijn procedures en documenten vastgelegd, ta-

ken en verantwoordelijkheden afgebakend en middelen gedefinieerd.

Toch melden afnemers van bouwproducten gebreken en tekortkomingen in geleverde product- en ge-

bruikskwaliteiten. Kwaliteitszorg door afzonderlijke bedrijven leidt dus blijkbaar niet automatisch

tot een goed eindproduct. Willen bedrijven de gevraagde kwaliteit kunnen leveren, dan moet kwali-

teitszorg ‘van de tekentafel af tot op de bouwplaats worden doorgezet’. De kwaliteit van bouwpro-

ducten is immers het resultaat van de activiteiten van alle bij een bouwproces betrokkenen. Het is

daarom de gedeelde verantwoordelijkheid van de bouwpartners: het is de optelsom van de bijdragen

die ieder van die partners realiseert.

Kwaliteit op de bouwplaats:

Zeg wat je doet, en doe wat je zegt!

Auteur: Lenard Brokelman, senior consultant, PRC

Bron: Kwaliteit op de bouwplaats: zeg wat je doet, en doe wat je zegt! Uitgever: Stichting Research Rationalisatie Bouw , Baarn : (2000)

1 KWALITEITSVERLIES DOOR ONVOLDOENDE PROCESBEHEERSING

De inhoud van het artikel is gebaseerd op zogenaamde rondetafelgesprekken die zijn gevoerd met

ruim 40 deelnemers uit alle disciplines van het bouwproces. De gesprekken hadden tot doel om de er-

varingen met bouwproductkwaliteit van de deelnemers te horen en hun visie daarop te vernemen.

Unaniem zijn de gespreksdeelnemers van oordeel, dat kwaliteitsverlies op de bouwplaats ontstaat

door onvoldoende procesbeheersing. Oorzaken voor onvoldoende procesbeheersing zijn:

• Gebrekkige samenwerking.

Deze uit zich in een geringe betrokkenheid en in onvoldoende onderlinge afstemming van betrok-

kenen bij het totaal van de bouwopgave en is het gevolg van:

− prijsconcurrentie

− door de arbeidsverdeling gefragmenteerde verantwoordelijkheden.

• Tijdsdruk.

Deze is het gevolg van:

− te weinig speling in de planning in de fasen voorafgaand aan de uitvoeringfase

− stagnatie in de informatievoorziening

− onvoldoende vakmanschap

− tekorten aan personele en materiële capaciteiten

− inefficiency tijdens de uitvoeringsfase.

• Onvoldoende toe- en opzicht in vooral de woningbouw.


1.1 Gebrekkige samenwerking

In de bouw worden tot op heden de verschillende bouwfuncties meestal strikt gescheiden (= arbeids-

verdeling) en in onderscheiden bouwprocesfasen door bouwpartners uitgevoerd. Daarbij wisselen per

project de samenwerkingsverbanden en wordt op de bouwmarkt op prijs geconcurreerd. De arbeids-

verdeling leidt tot gefragmenteerde verantwoordelijkheden.

De gespreksdeelnemers kozen als vertrekpunt voor hun visie het productiepersoneel op werkplekken

in kantoor, fabriek en bouwplaats. Zij leveren immers op die plaatsen bijdragen aan de totstandko-

ming van het bouwproduct. Omdat de bouwplaats als het ware het brandpunt is waarin de resultaten van alle bijdragen samenkomen, komen gebreken en tekortkomingen in die resultaten uiteindelijk op

de bouwplaats aan het licht. Zij verstoren daar het productieproces en leiden tot kwaliteitsverlies.

Een goede organisatie van het bouwproject vormt dan ook de basis voor kwaliteitszorg. De ingrediën-

ten zijn bekend: plannen, uitvoeren, controleren en corrigeren/bijsturen. Deze ingrediënten leiden

tot een efficiënt productieproces als voorwaarde om de bouwproductkwaliteit te kunnen leveren die

de afnemers wensen.

Alle activiteiten ten behoeve van het bouwproduct moeten erop gericht zijn het werk op de bouw-

plaats beheerst - dat wil zeggen: planmatig en ongestoord - te laten verlopen. Alle betrokkenen bij

het project moeten hun bijdragen daarop afstemmen.

1.2 Tijdsdruk

Vaak staat de productie onder tijdsdruk. Vakwerk slaat dan door tijdsdruk om in haastwerk. Vaak

noodgedwongen. Haastwerk leidt tot fouten, die hersteld moeten worden. En dat kost tijd! Tijd die

er onvoldoende is. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van een steeds verder oplopende tijdsdruk. Kort-

om, fouten tasten de efficiency en de voortgang van het productieproces aan en leveren - al dan niet

hersteld - kwaliteitsverlies op.

Tijdsdruk bouwt zich in de productieketen op. Loopt één van de bedrijven in de productieketen een

productieachterstand op, dan moet die achterstand door de volgende bedrijven in de keten worden

opgevangen en ingelopen. Doorgeven van productieachterstand heeft tot gevolg dat de tijdsdruk het

hoogst is - het meest gevoeld wordt - in de bedrijven die het laagst in de productieketen zitten.

Achtereenvolgens zijn dat: de aannemers, de toeleveranciers van goederen en de gespecialiseerde

aannemers.

De belangrijkste oorzaken van de toenemende tijdsdruk zijn:

• Niet reële planning

De speling in de planning komt al in het voortraject in het gedrang. Dat gebeurt omdat opdrachtge-

vers de oplevering van het gebouw om vaak economische reden op een bepaalde kalenderdag stellen

en die handhaven ook al start de uitvoering van het project later dan aanvankelijk gepland. De be-

langrijkste redenen om de geplande start van de uitvoering uit te stellen zijn (combinaties van):

− te laat verleende bouwvergunningen door bezwaarprocedures, schoongrondverklaringen et cetera

− opdrachtgevers schrijven korte bouwtijden voor om de prijs te drukken

− de financiering is nog niet rond

− stagnatie in de verkoop van woningen of in de verhuur van m2 vloeroppervlak bedrijfsgebouw

waardoor de architect en zijn adviseurs te laat opdracht krijgen om het project uit te werken.


• Stagnerende informatievoorziening

Beslissingen die belangrijk zijn voor de voortgang van het project worden te laat genomen. Daardoor

hapert de informatievoorziening: informatie (tekeningen, technische omschrijvingen, afspraken) komt

te laat en/of is niet compleet en/of bevat fouten. Het legt een druk op de werkvoorbereiding en via

de werkvoorbereiding op de uitvoering.

• Onvoldoende capaciteit

De krapte op de arbeidsmarkt aan vooral geschoold, kundig personeel, leidt in personeel opzicht tot

een tekort aan productiecapaciteit. Om klanten tevreden te stellen (aan zich te binden) en om moge-

lijke leegloop op te vangen als al aangenomen projecten worden uitgesteld, worden niettemin en vaak

tegen beter weten in, productieplanningen opgesteld die niet zijn afgestemd op de beschikbare pro-

ductiecapaciteiten. Daardoor treedt stagnatie op in de levering van goederen en diensten. De capaci-

teitsproblemen worden nog versterkt als goederen en diensten op het laatst mogelijke moment wor-

den ingekocht, omdat prijs prevaleert boven kwaliteit.

Door (constante) tijdsdruk kunnen medewerkers het opgedragen werk soms niet meer aan. Zij kunnen

de problemen waarmee ze worden geconfronteerd oplossen en krijgen (daarbij) geen steun van hun

leidinggevenden. Daardoor voelen ze zich ‘in de steek gelaten’. In zulke situaties ervaren medewer-

kers tijdsdruk als werkdruk. Indien medewerkers voortdurend werkdruk ervaren, beïnvloedt dat het

moreel en raken ze gedemotiveerd. Het gevolg is dat zij geen extra inspanning (bijvoorbeeld in de

vorm van overuren) meer wensen te leveren, afspraken niet meer (stipt) nakomen en geen verant-

woordelijkheid meer willen dragen voor de kwaliteit van het werk. Medewerkers die zich onder die

omstandigheden wel extra willen inspannen, lopen het risico af te knappen door stress (burn-out,

overspannen).

1.3 Onvoldoende toe- en opzicht

Tussen de utiliteit- en woningbouw bestaat een verschil tussen toe- en opzicht door uitvoerders en

opzichters.

In de utiliteitsbouw is opzicht eerder regel dan uitzondering. Daar controleren kundige opzichters of

technisch adviseurs de kwaliteit van het (op te leveren) werk.

In de woningbouw is opzicht echter eerder uitzondering dan regel. In elk geval doen opzichters dat

niet dagelijks. Ook wordt soms de kundigheid in twijfel getrokken van degenen die namens de op-

drachtgevers (de toekomstige bewoners) bij (deel)opleveringen worden betrokken.

In de utiliteit- en woningbouw hebben uitvoerders nauwelijks meer de tijd om hun toezichthoudende

taak naar behoren te kunnen uitvoeren.

Onvoldoende toe- en opzicht komen de bouwproductkwaliteit niet ten goede. Als regelmatig en kundig

toe- en opzicht ontbreekt, is de verleiding voor de uitvoeringsverantwoordelijken groot om fouten

niet te herstellen, maar voor lief te nemen en te verdoezelen. Er zijn niet veel projectleiders of uit-

voerders die ter wille van de voortgang van de werkzaamheden onder druk van de tijd die verleiding

kunnen weerstaan.


2 RISICOPROFIEL ALS VERBETERINSTRUMENT

Op basis van de onderzoeksresultaten zijn op hoofdlijnen maatregelen geformuleerd die een gunstige

uitwerking hebben op het leveren van bouwproductkwaliteit op de bouwplaats. Maatregelen die de

samenwerking bevorderen, die de tijdsdruk verminderen en het toe- en opzicht verbeteren. Deze

maatregelen zijn in de onderstaande tabel weergegeven. Gegeven een project, biedt de tabel de mo-

gelijkheid om aan te geven of de maatregelen in dat project worden toegepast.

2.1 Risicoprofiel

Maatregelen Nee Ja

1 Bevorderen samenwerking 1.1 Bij de projecten werkvoorbereiding zijn ervaren uitvoeringsdeskundigen betrok-

ken

1.2 Er wordt gewerkt met vaste toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers

1.3 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers beschikken over de voor hen relevan-

te informatie

1.4 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers zijn geselecteerd op

prijs/kwaliteitverhouding

1.5 Besluitvorming- en overlegstructuren liggen vast

1.6 Met alle partners is het project tijdens een kick-off meeting doorgesproken

2 Verminderen tijdsdruk 2.1 Bouwtijd (werkvoorbereiding + uitvoering) is reëel

2.2 Benodigd bouwplaatsmanagement/staf is qua omvang aanwezig en competent

2.3 Benodigde productiecapaciteiten (mensen, materiaal, materieel) zijn tijdig aanwe-

zig

2.4 Informatie is tijdig aanwezig, compleet en van goede kwaliteit

2.5 Er wordt gewerkt met vaste, competente ploegen medewerkers

2.6 Bouwplaats/werkplekken zijn veilig en efficiënt ingericht

2.7 Het uitvoeringsproces wordt doeltreffend beheerst (gepland, gestuurd en bijge-

stuurd)

2.8 Werkoverleg wordt doeltreffend en doelmatig gevoerd

2.9 Ieder weet wat hij moet doen: taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden lig-

gen duidelijk

2.10 Problemen zijn bespreekbaar, oplossingen worden gefaciliteerd

3 Verbeteren toe- en opzicht 3.1 Uitvoerend personeel respecteert elkaars werk en signaleert fouten

3.2 Uitvoerder voert dagelijks toezicht uit op de werkzaamheden

3.3 Van de zijde van de bouwdirectie/klant wordt regelmatig deskundig opzicht uitge-

oefend

3.4 Kwaliteiten/hoeveelheden van goederen worden bij af- en opleveringen objectief

gecontroleerd

Veronderstelt mag worden, dat sommige van de maatregelen een gunstiger uitwerking hebben op de

bouwproductkwaliteit dan andere. Dat zou betekenen dat aan elke maatregel een zeker gewicht moet

worden toegekend om tot uitdrukking te brengen in welke mate de maatregelen de bouwproductkwali-

teit gunstig beïnvloeden. Daarvan is afgezien, omdat het risicoprofiel is opgezet met het doel de ef-

fecten van de maatregelen op de bouwproductkwaliteit indicatief te duiden. Niet om die effecten

met mathematische zekerheid te voorspellen.


2.2 Risicoprofiel ingevuld (fictief)

Voor een project zou het risicoprofiel als volgt kunnen worden ingevuld:

Maatregelen Nee Ja

1 Bevorderen samenwerking 1.1 Bij de projecten werkvoorbereiding zijn ervaren uitvoeringsdeskundigen betrok-

ken

x

1.2 Er wordt gewerkt met vaste toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers x


te informatie

x



x

1.5 Besluitvorming- en overlegstructuren liggen vast x

1.6 Met alle partners is het project tijdens een kick-off meeting doorgesproken x

2 Verminderen tijdsdruk 2.1 Bouwtijd (werkvoorbereiding + uitvoering) is reëel x

2.2 Benodigd bouwplaatsmanagement/staf is qua omvang aanwezig en competent x


zig

x

2.4 Informatie is tijdig aanwezig, compleet en van goede kwaliteit x

2.5 Er wordt gewerkt met vaste, competente ploegen medewerkers x

2.6 Bouwplaats/werkplekken zijn veilig en efficiënt ingericht x


stuurd)

x

2.8 Werkoverleg wordt doeltreffend en doelmatig gevoerd x


gen duidelijk

x

2.10 Problemen zijn bespreekbaar, oplossingen worden gefaciliteerd x

3 Verbeteren toe- en opzicht 3.1 Uitvoerend personeel respecteert elkaars werk en signaleert fouten x

3.2 Uitvoerder voert dagelijks toezicht uit op de werkzaamheden x


oefend

x


gecontroleerd

x

Totaal aantal nee’s en ja’s 12 8

Het aantal nee’s bedraagt 12; het aantal ja’s 8. Het aantal van de 12 nee’s betekent, dat de niet ge-

nomen maatregelen de overhand hebben. Dat is een indicatie dat het risico van kwaliteitsverlies

groot is. Kortom, de bouwproductkwaliteit staat onder druk.

Dit voorbeeld is verbeeld in de onderstaande tabel. De tabel waarin het risico van kwaliteitsverlies

op indicatieve wijze in relatie is gebracht met het aantal keren dat in het risicoprofiel nee’s worden

gescoord.


2.3 Risico duiding

Aantal nee’s →→→→

20x 15x voor-

beeld

10x 5x 0x

⇓⇓⇓⇓ 19 18 17 16 14 13 12 11 9 8 7 6 4 3 2 1

Foute boel !

Risico onaanvaardbaar.

Organiseer procesbeheer-sing

opnieuw, maar nu goed.

Oppassen !

Risico te groot.

Verbeter de procesbeheersing op

onderdelen.

Prima zo !

Risico acceptabel.

Houd niveau van procesbeheer-

sing in stand.


Bijlage: Formulier risicoprofiel

Maatregelen Nee Ja

1 Bevorderen samenwerking

1.1 Bij de projecten werkvoorbereiding zijn ervaren uitvoeringsdeskundigen betrok-

ken

1.2 Er wordt gewerkt met vaste toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers


te informatie



1.5 Besluitvormings- en overlegstructuren liggen vast

1.6 Met alle partners is het project tijdens een kick-off meeting doorgesproken

2 Verminderen tijdsdruk

2.1 Bouwtijd (werkvoorbereiding + uitvoering) is reëel

2.2 Benodigd bouwplaatsmanagement/staf is qua omvang aanwezig en competent


zig

2.4 Informatie is tijdig aanwezig, compleet en van goede kwaliteit

2.5 Er wordt gewerkt met vaste, competente ploegen medewerkers

2.6 Bouwplaats/werkplekken zijn veilig en efficiënt ingericht


stuurd)

2.8 Werkoverleg wordt doeltreffend en doelmatig gevoerd


gen duidelijk

2.10 Problemen zijn bespreekbaar, oplossingen worden gefaciliteerd

3 Verbeteren toe- en opzicht

3.1 Uitvoerend personeel respecteert elkaars werk en signaleert fouten

3.2 Uitvoerder voert dagelijks toezicht uit op de werkzaamheden


oefend


gecontroleerd

Totaal aantal nee’s en ja’s

Aantal nee’s →→→→

20x 15x 10x 5x 0x

19 18 17 16 14 13 12 11 9 8 7 6 4 3 2 1

Foute boel !

Risico onaanvaardbaar. Organiseer procesbeheersing op-

nieuw, maar nu goed.

Oppassen !

Risico te groot. Verbeter de procesbeheersing op

onderdelen.

Prima zo !

Risico acceptabel. Houd niveau van procesbeheersing

in stand.

Kwaliteit Op De Bouwplaats

Documents

Transcript of Kwaliteit Op De Bouwplaats