Kunst in kerken

langs

oude dijken2016

Kunst in kerken langs oude dijken

Iedere zaterdag van 2 juli t/m 10 september 2016 van 13.30 -17.00 uur, toegang gratis.

Twee aantrekkelijke fiets-, loop-, rij- en vaarroutes voeren u over eeuwenoude zeedijken, langs pronkjes van kerken en tonen u hedendaagse kunst van Friese kunstenaars.

De oostelijke route (lengte 21 km) loopt van Berltsum, Wier, Minnertsga, via de Beintenwei naar Ried, door Peins en via Skingen en Slappeterp weer terug naar Berltsum. De kerk in Slappeterp is wel open maar exposeert geen kunst. De kerk van Peins is gesloten. Overige bezienswaardigheden op de route zijn: de Buorren in Berltsum (straat met middeleeuws verleden) en het Hemmemapark (historische boomgaard), het astronomisch uurwerk in Wier en de oudste Friese zeedijk uit de 2e eeuw voor Christus die tussen Peins en Skingen is opgegraven.

De westelijke route (lengte 21 km) loopt van Dongjum via Tzummarum naar Oosterbierum, waar ook de pas aangelegde Kloostertuin te bezichtigen is. Via de Hoarnestreek en de Latsmaleane naar Sexbierum (geen expo, wel open). Vervolgens via Pietersbierum naar Wijnaldum en van daar langs de Getswerdersyl terug naar Dongjum. Een fraaie omweg kunt u nemen vanaf Tzummarum via Firdgum (kerktoren, museum en zodenhuis) naar Oosterbierum (Kloostertuin) en over de Hoarnestreek rechtdoor langs Liauckamastate (poortgebouw en stinzenterrein) naar Sexbierum.

Bij de start in Berltsum is er naast de kerk gelegenheid om bij rijwielhandel J. Feenstra een goede fiets te huren. In Slappeterp kunt u genieten in een gezellige theetuin. De kunstroute door het oude Noord West Friese land is in alle opzichten een verrijking voor hart en ziel.

Culturele initiatiefnemers van deelnemende kerken en Stichting Keunstwurk hebben nauw samengewerkt aan deze kunstroute. Een project als dit is alleen mogelijk door de medewerking van sponsoren die kerk en kunst een warm hart toedragen.

Met dank aan:

de plaatselijke kerkgemeenschappen

en alle vrijwilligers

FGD Assurantiën, Leeuwarden

Stichting Keunstwurk

Provinsje Fryslân

Gemeente Franekeradeel

Gemeente Menameradiel

Fonds Nij Bethanië

Minicamping & Theetuin, Slappeterp

Rijwielhandel J. Feenstra, Berlikum

Stichting Tsjerkepaad

Stichting Alde Fryske Tsjerken

Fonds Nij Bethanië

fietsverhuur

Berltsum

Wier

Minnertsg

a

Ried

Slapp

eterp

Skingen

Peins

Schalsum

Bo

er

Do

ngjum

A31

N384

N393

N383

Menaam

Dro

nrypFraneker

Tzumm

arum

Oo

sterbierum

Sexbierum

Pietersb

ierum

Wijnald

um

N393

N393

A31

theetuin

Firdg

um

Twee aantrekkelijke fiets-, loop

-, rij- en vaarroutes voeren u over eeuwenoud

e zeedijken, lang

s pronkjes van kerken en tonen u hed

endaag

se kunst van Friese kunstenaars:

Kunst in kerken lang

s oud

e dijken

Iedere zaterd

ag van 2 juli t/m

10 septem

ber 2016

van 13.30 -17.00 uur, toegang

gratis

De oostelijke route (21 km

) loopt van B

erltsum, W

ier, Minnertsga, via de

Beintenw

ei naar Ried, door Peins en via Skingen en Slappeterp w

eer terug

naar Berltsum

. De kerk in Slap

peterp

is wel op

en maar exp

oseert geen

kunst. De kerk van Peins is g

esloten. Overig

e beziensw

aardig

heden op

de

route zijn: de B

uorren in Berltsum

(straat met m

idd

eleeuws verled

en) en het H

emm

emap

ark (historische boom

gaard

), het astronomisch uurw

erk in Wier

en de oud

ste Friese zeedijk uit d

e 2e eeuw voor C

hristus die tussen Peins en

Skingen is op

geg

raven.

De

westelijke

route (21

km)

loopt

van D

ongjum

via

Tzumm

arum

naar O

osterbierum

, waar ook d

e pas aang

elegd

e Kloostertuin te b

ezichtigen is.

Via de H

oarnestreek en de Latsm

aleane naar Sexbierum

(geen exp

o, wel

open). Vervolg

ens via Pietersbierum

naar Wijnald

um en van d

aar langs d

e G

etswerd

ersyl terug naar D

ongjum

. Een fraaie omw

eg kunt u nem

en vanaf Tzum

marum

via Firdg

um (kerktoren, m

useum en zod

enhuis) naar Oosterb

ierum

(Kloostertuin)

en over

de

Hoarnestreek

rechtdoor

langs

Liauckamastate

(poortg

ebouw

en stinzenterrein) naar Sexbierum

.

Donatuskerk, Dorpsstraat 8, 8808 HL Dongjum

De oude kerk, een groot gebouw met stompe toren is in 1776 afgebroken en in 1777 vervangen door een bakstenen kerk met spitse toren. Pronkstuk is de tegen de oostwand gesitueerde graftombe voor S. van Goslinga en Joh. Is van Schwartzenberg. Het eenklaviersorgel is in 1849 gemaakt door L. van Dam & Zonen uit Leeuwarden.

Hanny de Beer

Hanny de Beer (Drachten, 1979) schildert voornamelijk mensen. Aan-vankelijk staat vooral de oudere mens op de voorgrond maar tegen-woordig ook steeds vaker jonge mensen. Hanny is gefascineerd door rimpels, plooien, vouwen en patronen in stoffen. Huid en stof zijn in haar werken een belangrijke bron van inspiratie. De portret-ten zijn vaak ten voeten uit en geschilderd op linnen dat bewerkt is met een transparante onderlaag. De afgelopen jaren heeft Hanny veel getekend en in de tekeningen komen dezelfde fascinaties naar voren. www.hannydebeer.nl

Sint Joriskerk, Haerdawei 1,8854 AA Oosterbierum

De Sint Joriskerk van Oosterbierum is gebouwd in de 13e eeuw. Het interieur dateert grotendeels uit de 18de eeuw.

Bijzonder is het bord met de tien geboden en de engel met bazuin daarboven. Tijdens Tsjerkepaad zijn oude vondsten te zien van voor de reformatie, o.a. een stuk vloer uit midden 1300 en de piscine, gebruikt door de priester bij de eucharis-tie. Het orgel, een Van Dam, is onlangs prachtig gerestaureerd.

Dolph Kessler

Dolph Kessler (Amsterdam, 1950) is fotograaf en woont en werkt in Friesland. Naast het vast-leggen van de moderne mens in zijn sociale en culturele hedendaagse context, fotografeert hij landschappen en is hij gefascineerd door de betekenis die aan landschap en natuur wordt gegeven. Daarnaast onderzoekt hij het gebied tussen autonome en documentaire fotografie.

Hij laat foto’s zien van de Atlantische Oceaan en van de dramatische geschiedenis van de Habsburgse stad Lviv in Oekraine (het voormalige Lemberg). www.dolphkessler.nl

Petruskerk, Tsjerkhofspaed 1, 8856 BZ Pietersbierum

Na een blikseminslag is het schip van de kerk herbouwd in 1845 volgens het plan van de de neoclassicistische bouwmeester Thomas Romein. Met grote gietijzeren ramen – wat voor veel licht zorgt – en als het donker werd kon de gasverlichting aan: ook in Pietersbierum brak de nieuwe tijd aan. Het interieur is dat van de zogenaamde waterstaatskerk: een zaalkerk met romaanse (neoklassieke) elementen. De toren is in 1878 gebouwd in neogotische stijl. In 2012 zijn grafzerken ontdekt uit eind 15e eeuw.

Klaas Werumeus Buning

Klaas Werumeus Buning (Workum,1955) heeft in het schip van de kerk van Pietersbierum zijn atelier en galerie. Zijn werk is figuratief en waaiert uit over allerlei terreinen: naast paarden, kathedra-len, groepsportretten, literaire verbeeldingen en losse lippen zijn er ook stedelijke fantasieën zon-der perspectief. In zijn schilderijen zijn allerlei lagen (in onderwerp en techniek en concept) te ontdek-

ken en het beweegt op allerlei nivo’s (verfhuid, voorstelling en worsteling). De kijker wordt meegenomen op een tocht door alledaagse maar ook ongewone geschiedenis-sen en verbeeldingen. www.werumeusbuning.nl

Andreaskerk, Buorren 2, 8857 BL Wijnaldum

De laat gotische kerk werd in de 15e eeuw gebouwd. De toren stortte in 1684 ineen en werd in dat jaar vervangen. In 1904 werd de toren samen met de westzijde van de kerk opnieuw vervangen. In 1931 werd o.l.v. Hendrik

Hendriks Kramer de kerk ingrij-pend gerestaureerd. De kerk is een rijksmonument. De preekstoel is in 1728 vervaardigd door Arjen Lous uit Harlingen en de kerkbanken dateren ook uit de 18e eeuw. Het orgel is gemaakt door Van Dam.

Freark van der Wal

Freark van der Wal (Oppenhuizen, 1955) onderzoekt hoe kleur werkt op het doek en in de ruimte in een installatie van vijf werken uit zijn lopende project Wintertuin (instal-latie Gouden licht). Freark woont en werkt in Zurich. www.frearkvanderwal.nl

Koepelkerk, Tsjerkestrjitte 2, 9041 AV Berltsum

De koepelkerk met de achtkantige koepel werd gebouwd tussen 1777 en 1779 op de fundamenten van de oude kruiskerk uit de 14e eeuw. In de lantaarn (de koepel bovenop de kerk) hangt een kleine luidklok (1593), nog afkomstig uit die eerste kerk. De versiering op de kathedervormige preekstoel is uitgevoerd in Louis XVI-stijl, maar de versiertrant uit de tijd daaraan voorafgaand komt naar voren in de symbolen van de vier jaargetijden met o.a. land-bouwgewassen en fruit (een verwijzing naar de vele ‘hofkers’ (fruittelers) in de 18e en19e eeuw). Het orgel stamt uit 1780 en is gebouwd door Johannes Mitterreither uit Leiden.

Gert Jan Slotboom

Gert Jan Slotboom (Wageningen, 1957) heeft door de jaren heen een machtig schilderoeuvre opgebouwd. Dit kenmerkt zich door verwonde-ring, desolaatheid en eenzaamheid. Zijn doeken zijn overweldigend (ook in omvang), geschil-derd vanuit de verwondering van een kind. Een kind dat overdonderd is door de onbevattelijke grootheid van de bouwwerken en structuren;

een buitenstaander in de haast mystieke wereld van ‘de grote mensen’. De desolaatheid van de leegstaande kassen, waar de thans in IJlst wonende schilder als kind in speelde, roepen als schilderij een unheimische melancholie op. www.gertjanslotboom.nl

Ioannis Theatertsjerke, Lautawei 5a, 9043 VN Wier

De kerk stamt uit de 12e eeuw en heeft een spits-bogig eikenhouten tongewelf uit de 15e eeuw. Bijzonder is de avondmaalsruimte in het koor. Het orgel van Radersma dateert uit de 19e eeuw. Het astronomisch uurwerk aan de toren is in de tweede wereldoorlog door een onderduiker gemaakt.

Hannie Kamstra

Midden in een overdaad aan bloeiende planten en bomen heeft Hannie Kamstra (Makkum, 1943) haar atelier. Geen wonder dat die tuin ook een inspiratie-bron is voor haar schilderijen. Schilderijen waarin ze de betoverende werking van de natuur probeert vast te leggen.www.kunsthiem.nl

Meinardskerk, Meinardswei 3, 9047 KD Minnertsga

De eenbeukige kerk uit de 16e eeuw (met delen uit de 13e eeuw) was oorspronkelijk gewijd aan de hei-lige Martinus. De toren uit 1505 had een spits die in 1552 door bliksem werd getroffen. Omstreeks 1590 kreeg de toren een zadeldak. Naast het ‘noorder-poortje’ is een dichtgemetseld raam met een laag venster dat het tegenovergelegen hoofdaltaar ver-lichtte. Mensen met een besmettelijke ziekte of geëxcommuniceerden konden de mis zo van buitenaf bijwonen. In 1955 werd het orgel vervangen door een orgel uit 1785.

Gerrit Offringa

Gerrit Offringa (Drachten,1943), woont en werkt in Nes, achter de dijk bij de Waddenzee. Hier hebben de elementen vrij spel en maakt hij zijn beelden. Beel-den die zich niet zo gemakkelijk laten indelen in stijl of type, maar wel heel verrassend en direct zijn. Met sim-pele middelen geeft Offringa het menselijk lichaam weer. Leidend motief in zijn werk is de spagaat tus-sen geest en materie. Een permanente balans tussen figuratief en abstract, tussen ideaal en werkelijkheid, tussen droom en realiteit. www.gerritoffringa.com

Walburgakerk, Kerkepad 1, 8811 HE Ried

De oorspronkelijke kerk is van omstreeks 1100 en de toren uit 1625. In 1653 volgde een ingrijpende verbouwing, waarbij grote ramen werden aange-bracht en de ramen aan de noordzijde dichtgezet. In 1871 werd de kerk voorzien van ijzeren spits-boogvensters en witte bepleistering. In de 19e en 20e eeuw volgenden meerdere verbouwingen en

restauraties en in 2015 zeer groot onderhoud aan ramen, muren, leiendak en toren. De kerk heeft een rijkelijk met houtsnijwerk versierde preekstoel met trap, achterschot en klankbord. Het door Jan Franssen (orgelmaker in Zweins) begin 18e eeuw gebouwde orgel is in 1829 gerestaureerd door L.J. en J. van Dam.

Bartle Laverman

In zijn expressieve handschrift laat Bartle Laverman (Leeuwarden, 1948) verbeeldingen van het Friese landschap en de zee zien.www.kunsthiem.nl

foto: John Stoel

Stevenskerk, Buorren 29, 8816 HT Skingen

Op de plaats van de huidige kerk heeft vanaf de elfde of twaalfde eeuw een kerk gestaan, waarvan eigenlijk alleen bekend was dat die waarschijnlijk in Romaanse stijl was opgetrokken. Deze werd in 1600 vervangen door een kerk met een zadeldaktoren. In 1878 is er een nieuwe kerk gekomen in neoklassieke bouwstijl. In 2003 is de kerk na een grondige restauratie weer in gebruik genomen.

Kaneli & Smit

Het landschap en het licht van het noorden: de klei, het oneindige

blikveld. In hun atelier werkt kunstenaarsduo Kaneli & Smit (Constantinopel, 1970 en Schingen, 1976) met de meest uiteenlopende materialen om zich uit te drukken en het samenvallen van incidenten te manipuleren. Op het wad zoeken ze de synergie met de zee, waar ze eb en vloed laten inwerken op hun doeken, om zo de onbepaalde grens tussen zee en land te accentueren. Het schilderij is het landschap; ontstaan onder de invloed van natuurlijke krachten, waaronder menselijk ingrijpen.www.kaneli-smit.nl

Dionysiuskerk, Menamerdyk 3,9037 JV Slappeterp (geen expositie)

De recht gesloten zaalkerk in expressionistische vormen werd in 1926 gebouwd naar plannen van Hendrik Hendriks Kramer. De hervormde kerk verving een oudere kerk. Het schip en pseudo dwarsschip zijn voorzien van smalle getrapte vensters. De zadeldaktoren heeft een torenuurwerk met keramische wijzerplaten. De gewelfribben op consoles zijn versierd met afbeeldingen van de vier evangelisten, mogelijk vervaardigd door W.C. Brouwer. Het orgel uit 1927 is gemaakt door Bakker & Timmenga.