Workshop

Kun je het geluk van kinderen door een eenvoudige activiteit

beïnvloeden?

Peter Ruit

Positieve psychologie (vanaf 2000, o.l.v. Seligman)

• Kritiek: psychologie is op de verkeerde weg geraakt

• Seligman: Zet liever in op versterken van welbevinden via de aanwezige kracht van mensen

• Nadruk op kernkwaliteiten (character strengths), psychologisch kapitaal en veerkracht

• Fredrickson: Broaden and build model

handig, zorgzaam, creatief, spontaan, avontuurlijk, daadkrachtig, geduldig, eerlijk, moedig, optimistisch, zelfstandig, bescheiden, betrokken, flexibel, onafhankelijk, visionair, ijverig, sportief, verantwoordelijk, liefdevol, assertief, consequent, doelgericht, analytisch, gevoelig, humoristisch, helder, inspirerend, ordelijk, gepassioneerd, nauwkeurig, relativerend, rustig, veelzijdig, gestructureerd, hulpvaardig, betrokken, initiatiefrijk, ondernemend, praktisch, zorgvuldig, verbindend, respectvol, muzikaal, zelfverzekerd, vastberaden, empathisch, attent, ……..

Wat zijn kernkwaliteiten?

Kernkwaliteiten

• Kernkwaliteiten zijn onze meest „eigene‟ eigenschappen. Ze vormen het potentieel aan persoonlijke mogelijkheden die wij tot onze beschikking hebben en die we al dan niet gebruiken.

• Ondeelbaar - in beginsel in mensen aanwezig - breed inzetbaar.

Een klein testje: Waar liggen UW kernkwaliteiten?

Een fascinerend experiment

• Een kernkwaliteit inzetten op een nieuwe manier

• Leidt tot opmerkelijk lange-termijneffect op welzijn

Doel onderzoek

• Dit onderzoek richt zich op het effect van het bewust gebruiken van persoonlijke kwaliteiten bij kinderen;

• Psychologische groei / ontwikkeling;

• We maken daarbij gebruik van kernreflectie aanpak en de inzichten van de positieve psychologie.

• Door het gebruiken van kernkwaliteiten ontstaat een overvloed aan voldoening in de belangrijkste domeinen van het leven waardoor de weg gevormd wordt naar een betekenisvol leven (Seligman, 2002).

Aanleiding tot onderzoek

• Mijn fascinatie;

• Aandacht verleggen van deficiënties naar positieve ervaringen, kracht, psychologische groei;

Welbevinden of geluk

• “Geluk en welbevinden zijn de gewenste resultaten van de positieve psychologie.”

• Positieve emotie en ervaring, betekenis en zingeving.

• Immaterieel, door gebruik te maken van menselijk kapitaal.

Onderzoeksvraag

• ““Wat zijn de effecten van een interventie gericht op vergroting van bewustwording en ontwikkeling van kernkwaliteiten bij leerlingen in het basisonderwijs?”

Zet gedurende een week elke dag je kernkwaliteit, die jij

gekozen hebt aan de hand van de vragenlijst, opnieuw in

en op een andere manier. Schrijf aan het eind van de

schooldag een situatie op waarbij je je kernkwaliteit

gebruikt hebt en waar jij tevreden over bent.

Onderzoeksopzet

• 33 groepen uit het PO en SBO, w.o. 7 controlegroepen;

• 781 leerlingen, vanaf groep 4;

• Uitgevoerd door schoolopleiders (i.o.) en leraren PO;

• NB uitwisseling VS.

Drie condities

• De experimentele groep die de interventie uitvoert;

• De eerste controlegroep: een groep waarbij alleen de vragenlijsten afgenomen worden, om te kijken welk onbedoeld effect dit zou kunnen hebben;

• De tweede controlegroep: placebocontrolegroep die een eenvoudige interventie krijgt.

De interventies

• Zet gedurende een week elke dag je kernkwaliteit, die jij gekozen hebt aan de hand van de vragenlijst, opnieuw in en op een andere manier. Schrijf aan het eind van de schooldag een situatie op waarbij je je kernkwaliteit gebruikt hebt en waar jij tevreden over bent.

• Schrijf gedurende één week aan het eind van de schooldag iets op wat je je herinnert van vroeger toen je nog jonger was.

Kernkwaliteitenvragenlijst voor leerlingen

• Nieuwsgierigheid

• A. De uitspraak “Zelfs als ik alleen ben, verveel ik me nooit.”

• klopt heel erg voor mij 5

• klopt voor mij 4

• klopt een beetje voor mij 3

• klopt niet voor mij 2

• klopt helemaal niet voor mij 1

Uitvoering onderzoek

Uitproberen op bruikbaarheid en betrouwbaarheid van alle vragenlijsten en de interventie.

Uitvoering onderzoek

• Nulmeting vragenlijst 1 - 4;

• Kernkwaliteiten vragenlijst;

• Eén week uitvoeren interventie:

• Tweede meting direct na de interventieweek;

• Derde meting na een maand;

• Vierde meting na drie maanden + korte vragenlijst.

Zet gedurende een week elke dag je kernkwaliteit, die jij gekozen hebt

aan de hand van de vragenlijst, opnieuw in en op een andere manier.

Schrijf aan het eind van de schooldag een situatie op waarbij je je

kernkwaliteit gebruikt hebt en waar jij tevreden over bent.

Kwantitatieve data verzameling

• Welbevinden:

• Emotietest van Fordyce

• Test voor het algemeen geluksniveau

Kwalitatieve data

• Logboekje van de leerlingen;

• Kort interview gehouden met 20 leerlingen;

• Kort interview met de ouders van deze kinderen;

• Reflectievragenlijst.

Data analyse

• Hoofdvraag: ““Wat zijn de effecten van een interventie gericht op vergroting van bewustwording en ontwikkeling van kernkwaliteiten bij leerlingen in het basisonderwijs?”

• Sub vragen: 1. Wat is het effect bij de leerlingen van het invullen van de

vragenlijsten?

2. Wat is het effect bij de leerlingen van het uitvoeren van de activiteit?

3. Herinneren de leerlingen na drie maanden nog hun kernkwaliteit en gebruiken ze die nog bewust?

4. Is er een significante toename in de scores op de vragenlijst voor geluk bij de leerlingen in vergelijking met de controlegroepen?

Validiteit • „Member check„, werd de geloofwaardigheid van

de resultaten beoordeeld in de ogen van de leraren

• „Tegenlezer‟:

• Vind jij het terecht wat ik uit de data opmaak?

• Vind jij iets heel anders?

• Vind jij misschien wel het tegendeel van wat ik beweer?

Wat is het effect van het invullen van de vragenlijsten bij de leerlingen?

• Ervaringen van de leerlingen bij het invullen van de vragenlijsten volgens de leraren.

• interessant

• ontdekken

• begeleiding

• trots

• confronterend

• Gekozen kernkwaliteiten door de leerlingen. • vriendelijkheid (83) en dapperheid (77) het meest gekozen

Kernkwaliteit #

Vriendelijkheid 83

Dapperheid 77

Humor 53

Liefde voor leren (leergierigheid) 40

Enthousiasme 33

Dankbaarheid 23

samenwerken 23

Zelfbeheersing 22

Doorzettingsvermogen 19

Eerlijkheid 19

Liefde geven (liefdevol) 17

Bescheidenheid 14

Kernkwaliteit #

Hoop / optimisme 10

Betrouwbaarheid 9

Nieuwsgierigheid 9

Sociale intelligentie 9

Verstandigheid 5

Vindingrijkheid 5

Waardering voor schoonheid 4

Spiritualiteit 3

Vergevingsgezindheid 3

Beoordelingsvermogen 2

Leiderschap 2

Perspectief 1

Wat is het effect van de activiteit door de leerlingen uitgevoerd?

• De ervaringen van de leerlingen bij het uitvoeren van de activiteit (het bewust gebruiken van hun kernkwaliteit), volgens de leraren.

• enthousiast

• geworsteld

• zinvol

• De ervaringen van de leerlingen bij het uitvoeren van de activiteit (het bewust gebruiken van hun kernkwaliteit), volgens de leerlingen.

• verschillend

• “Fijn om te doen en ook een beetje spannend.”

• “Niet zo leuk, want ik vind het moeilijk om wat van mezelf te zeggen.”

• zinvol

• Leerlingen zijn in staat hun kernkwaliteit te verbinden met hun handelen.

• het zich bewust worden van hun kernkwaliteit beïnvloedt het gedrag. Het gedrag wordt in deze voorbeelden van binnenuit gestimuleerd.

• Niet alle leerlingen zijn in staat om de kernkwaliteit op de juiste wijze te interpreteren.

• blijkt dat een enkele keer leerlingen niet altijd de kernkwaliteit op de juiste manier interpreteren.

• Het gebruiken van hun kernkwaliteit door de leerlingen, geeft meestal een positieve emotie.

• Wanneer het gebruik van de kernkwaliteit als een positieve activiteit ervaren wordt roept dit een positieve emotie op.

• Leerlingen krijgen soms meer oog voor de ander.

• blijkt dat leerlingen door het bewust inzetten van hun kernkwaliteit, oog krijgen voor de ander.

• dat zij zicht krijgen op de kernkwaliteit van de medeleerling.

Herinneren de leerlingen na drie maanden nog hun kernkwaliteit en gebruiken ze die nog bewust?

• 80,7% weet zich nog hun gekozen kernkwaliteit te herinneren.

• 350 leerlingen (58%) geven aan dat ze hun kernkwaliteit af en toe nog gebruiken, tegen 224 (37%) die aangeven hun kernkwaliteit niet te gebruiken (van 33 leerlingen - 5% - is het antwoord niet duidelijk of ontbreekt het)

• Gevoel: leuk´, ´blij´ en ´fijn´; ´saai´ of ´stom´; „spannend‟, „vrolijk‟, „fier‟ en ´trots´.

• Iets meer dan de helft van het aantal leerlingen beschrijft met een voorbeeld hoe hij zijn kernkwaliteit heeft ingezet.

• Niet alle leerlingen zijn zich bewust van het gebruik van hun kernkwaliteit.

Is er een significante toename in de scores op de vragenlijst voor wellbeing bij de leerlingen?

• De verschillen in toename van de scores van de experimentele groep zijn in vergelijking met de controlegroep niet significant.

• Aan de hand van een t-toets kan geconcludeerd worden dat gemiddeld genomen leerlingen uit het PO significant hoger scoren op geluk dan leerlingen uit het SBO.

• Op grond van een t-toets blijken leerlingen uit het PC onderwijs hoger te scoren dan leerlingen uit het reformatorisch onderwijs.

• Op grond van een t-toets zijn gemiddeld genomen leerlingen die les hebben van een man gelukkiger dan leerlingen die les hebben van een vrouw.

• Op grond van een ANOVA blijkt dat gemiddeld genomen oudere kinderen(groepen 6 – 8) significant hoger scoren (p = 0,02) op de vragenlijsten voor geluk dan jongere kinderen ( uit de groepen 4, 4/5, 5 en 5/6).

Conclusie

• Kinderen worden zich bewust van hun kernkwaliteit (Vooral vriendelijkheid en dapperheid) trots;

• driekwart van de leerlingen blijkt goed in staat om hun kernkwaliteit opnieuw en zelfstandig te gebruiken, in verschillende contexten;

• Het bewust inzetten van kernkwaliteiten wordt door ruim driekwart van de leerlingen als een positieve activiteit ervaren wat in bijna alle gevallen een positieve emotie geeft (flow).

• het bewust worden en inzetten door de leerlingen van hun kernkwaliteit, als een bron van welzijn ervaren wordt;

• Er is blijkbaar bij veel leerlingen sprake van een langetermijneffect;

• niet alleen een positieve kijk op zichzelf, maar ook op hun medeleerlingen krijgen (positief pedagogisch klimaat);

• het gebruik van hun kernkwaliteit is iets vanzelfsprekends, niet bewust (Damasio);

Discussie

• Geen extra aandacht door de leerkracht;

• De activiteit is maar vijf dagen uitgevoerd;

• Leraren die geen inhoudelijke kennis en ervaring hebben met het werken met kernkwaliteiten;

• Zorgvuldige begeleiding door de leraar bij het invullen van de vragenlijsten;

• Voorkomen onjuiste interpretatie van kernkwaliteit door een groepsgesprek;

• Elke dag groepsreflecties.

Opvallend dat wij, anders dan in het experiment van Seligman geen significante verschillen hebben waargenomen

• Seligman: volwassenen, vrijwillig, depressiviteit, twee fijnmazige vragenlijsten;

• Ons onderzoek: kinderen (6-12 jaar), min of meer verplicht, eenvoudige korte vragenlijsten, christelijke / ref. scholen.

Samenvattend

Het nieuwe aan de besproken manier van werken met leerlingen is dat hierdoor het 'leren van binnenuit' bij kinderen stimuleert. Met ons onderzoek is duidelijk geworden dat het mogelijk is door middel van een relatief korte en eenvoudige interventie invloed uit te oefenen op de persoonlijke groei van kinderen, door voort te bouwen op hun kernkwaliteiten, wat wel ons menselijk kapitaal genoemd wordt. Hiermee maakt ons onderzoek, wat uniek is omdat het onder jonge kinderen is uitgevoerd, duidelijk dat ontwikkeling van binnenuit te realiseren is. Welzijn is waard om onderwezen te worden.

Hoe verder?

• Verbreden naar meer scholen en leraren

• Verbreden naar lerarenopleidingen!

• Uitbreiden van interventies

• Nodig: korte scholing

• Opbrengst: duurzame effecten op pedagogisch-didactisch handelen,

• die sporen met ontwikkelingen zoals passend onderwijs en handelingsgericht werken

Meer informatie en contact

Peter Ruit:

P.Ruit@driestar-educatief.nl

Fred Korthagen:

F.Korthagen@uu.nl

WEBSITE: www.korthagen.nl