KPI systematiek voor natuurinclusievekringlooplandbouw

27 november 2019

Jan Willem ErismanFrank Verhoeven

2

In het kort (FD, mei 2019):• De prijzen die boeren krijgen blijven laag, terwijl de

consumentenprijzen juist stijgen.• Een van de redenen is dat boeren hun productie sneller

vergroten dan de vraag toeneemt.• Boeren accepteren ook vaak lage prijzen omdat zij de

continuïteit van hun bedrijf belangrijker vinden dan hun inkomen.• Omdat ze nu alleen op prijs concurreren moeten ze meer met

onderscheidende producten proberen te komen.

3

Het optimaliseren van het bedrijfsrendement in de brede zin, zoveel mogelijk gebruik makend van eigen resources in evenwicht en met respect voor de natuurlijke omgeving (bodem-, lucht-, water- en natuurkwaliteit, landschappelijke waarde, klimaat en dierenwelzijn).

Erisman & Verhoeven, 2019

Wie zijn natuurinclusieve kringloopboeren?

4

?

Hoe verleiden naar natuurinclusieve(emissiearme) kringlooplandbouw?

5

Vier opties voor beloning/financiering

1. Gebiedsgerichte aanpak2. Initiatieven met certificering/randvoorwaarden3. KPI systematiek, zoals biodiversiteitsmonitor, SMK4. Sturen op inputs

Gebiedsgerichte aanpak: Krimpenerwaard

Illustraties:Hjalmar Haagsman

8

Initiatieven metcertificering/randvoorwaarden

• Biologische productie EKO/Skal• Mest aanwending bovengronds (Grondig):

• weidegang van minimaal 1200 uur per kalenderjaar.• kunstmestgift maximaliseren tot 100 kg N/ha –• Ureumgehalte < 21 mg/100 gr melk (van 1 december tot 1 april) –• N-overschot per hectare bedraagt maximaal 100 kg N/ha• Borging Integraal stikstofmanagement: door mineralenbalans: input minus output. Controle

wordt certificering bij onafhankelijke stichting, waarbij zelfregulering het uitgangspunt is.

• Hectare norm bv 12000 kg melk/ha• Bewust omgaan met eigen resources• KPI systematiek: SMK, Biodiversiteitmonitor Melkveehouderij en Akkerbouw

(in ontwikkeling)

9

Biodiversiteitsmonitor: KPI systematiek

Key performance indicators: integrale resultaat gerichte indicatoren voor (onderdelen) van het landbouwsysteem

10

4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve kringlooplandbouw

FunctioneleAgrobiodiversiteit

11

4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve kringlooplandbouw

FunctioneleAgrobiodiversiteit

Landschapselementen

12

4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve kringlooplandbouw

FunctioneleAgrobiodiversiteit

Landschapselementen

Regionalediversiteit

13

4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve kringlooplandbouw

FunctioneleAgrobiodiversiteit

Landschapselementen

Regionalediversiteit Specifieke soorten

14

% permanent grasland

Uitstoot ammoniak

Stikstof bodemoverschot

% Eiwit van eigen land Uitstoot broeikasgassen

Landschapsbeheer

Weidegang

Soortenbeheer

% kruidenrijk grasland

Waterpeilbeheer

Key Performance Indicators (KPI’s): bewaking integraliteit

© FELIXX/WWF NL

0102030405060708090

100

Integraal!

15

PlanetProof: beloning via melkgeld

16

17

Stapeling!

Nieuwe verdienmodellen voor betere kringloopprestaties!

19

4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve kringlooplandbouw

FunctioneleAgrobiodiversiteit

Landschapselementen

Regionalediversiteit

KrachtvoerKunstmestbestrijdingsmiddelen

Dierlijke en plantaardigeproducten

20

Bewust omgaan met eigen resources

KPI’sMelkvee-houderij

Intensieve

veehouderij

Akker-bouw

Volle gronds

Fruit-teelt

Boom-teelt

Glastuin-bouw

Kunstmest ++ ++ ++ + + +

Krachtvoer buiten Nederlan ++ ++

Resources via regionale voer-mest samenwerkingsverbanden < 15 km ++ ++ ++ ++

Gewasbeschermingsmiddelen ++ ++ ++ ++ ++ ++

Antibiotica ++ ++

Fossiele brandstoffen ++ ++ ++ ++ + + ++

Is winst voor stikstof, klimaat, natuur, biodiversiteit, gezondheid, ….

21

Samenhangende KPI’s/thema’s

1. Mate van grondgebondenheid van voer en stikstof op bedrijf of in een regio

2. Bodembeheer: meetinstrument bodemkwaliteit Bodemstrategie1. Waterkwaliteit en –kwantiteit

3. Dierenwelzijn en antibioticagebruik (voor veehouderij)4. Landschapselementen en agrarisch natuurbeheer5. Landschapsbeheer: groen – blauwe dooradering

1. Samenwerking tussen bedrijven en in een regio

6. Energie en klimaat7. Sociale aspecten en de omgeving bv multifunctionaliteit, scholing, etc.

22

Mate van grondgebondenheid van voer en stikstof

dieren

mest

bodem

gewas

voer

Kunstmest

Dierlijkeproducten

Plantaardige producten

Krachtvoeren overigevoeding

Stikstofrendement (NUE) = [afvoer producten: (dierlijke + plantaardige producten)][externe inputs: (Krachtvoer + Kunstmest + overig)]

23

Bodembeheer

• Organische stofbalans• Bodemverdichting voorkomen• Gewasdiversiteit• Gewasbescherming (IPM)• Nutriëntenhuishouding• Waterhuishouding

24

Dierenwelzijn en antibioticagebruik

25

Landschap, energie en klimaat

Klimaatneutraliteit gebeiedsamenwerking landschapselementen

26

Bodembeheer

Waterkwaliteit

Dierenwelzijn

Energie en klimaat Sociale aspekten

Landschapsbeheer

Grondbebondenheid

Landschapselementen en ANB

Samenwerking regio

Waterpeilbeheer

Puntensysteem: weging? Integraliteit?

0102030405060708090

100

27

Zuivelondernemingen

OverheidGrondbezitters /

verpachters

Waterbedrijven

Beloningen stapelen

Financiële instellingen

Consument/markt

28

Boeren praktijk, kennis en ervaring(niet gedocumenteerd)

Gespecialiseerde erfbetreders Praktijk adviseurs

Sector specialisten, LTO’s, kennisinstellingen, Louis Bolk instituut, CLM, Stichting

Veldleeuwerik

Operationeel

Operationeel specialisatie/

handboek

Kennis- en beleidontwikkeling,

certificering,

BesluitvormingMarktpartijen, toeleverende bedrijven,

NGO’s, overheid, GLB

KPI’s,

Rol van KPI’s in het landbouwsysteem

*WINK = Waardevolle Informatie Natuurgedreven Kwaliteit

29

Bedankt voor uw aandachtj.erisman@louisbolk.nl

frank@boerenverstand.nl

19