KON-TIKI

Bekijk ook

de digitale

filmfiche via

www.filmfiches.be

1

KON-TIKI

InfoficheKopieer de infofiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn

ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan dit een handige leidraad zijn.

InhoudstafelInfofiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _2 Technische kaart Synopsis Officiële website Filmprijzen In de pers Vóór je naar de film kijkt… Regie en productie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _3 Twee regisseurs Kijktip: Interview met de regisseurs Twee films in twee talen Vragen voor de leerlingen OpdrachtReacties verzamelen bij de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _5Personages _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _6Focus op … Beeld (oud & nieuw) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _8 Vragen voor de leerlingen Found footage uit de documentaire (1951) Vragen voor de leerlingen OpdrachtGeschiedenis (her)schrijven _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _10 Vragen voor de leerlingenRadiocontact via een draadje _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _12 Vragen voor de leerlingen OpdrachtGroepsdynamiek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _14 OpdrachtWist je dat… ? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _17Fiche voor de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _19

Film en educatie…... in het vertoningscircuit van

Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival MOOOV, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Je-kino of van een film in de klas...

Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afge-lopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen met kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindter-men en ontwikkelingsdoelen.

In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhou-delijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.

Doelgroep KON-TIKI:

1e, 2e en 3e graad SO

www.jekino.bewww.mooov.bewww.lesseninhetdonker.be

Filmfiche op het smartboard!

www.filmfiches.beDe digitale en visuele

filmfiche bij Kon-Tiki is ide-aal om de filmbespreking klassikaal via je smartboard te starten! Je vindt er de film-trailer, interviews, beelden en interessante quotes! Een ide-ale aanvulling op de lesmap. (je vindt een fiche bij alle films uit het aanbod).

2

Technische kaartNoorwegen - 2012 - 114 minuten Engels gesproken, Nederlands ondertiteld

Regie: Joachim Roenning & Espen Sandberg Scenario: Petter SkavlanCamera: Geir Hartly AndreassenComponist: Johan SöderqvistMuziek: Baard H. Ingebretsen & Tormod RingnesCast: Pål Sverre Hagen (Thor Heyerdahl), Anders Baasmo Christi-ansen, Jakob Oftebro, Tobias Santelmann, Odd-Magnus William-son, Gustaf Skarsgård, Agnes KittelsenDistributie in België: Imagine Film DistributionBudget: $16.600.000 (zo’n € 12.500.000)

SynopsisKON-TIKI vertelt het waargebeurde verhaal van de Noorse

avonturier Thor Heyerdahl die zich in 1947 aan een heel bijzon-dere expeditie waagt: met een zelfgemaakt vlot uit balsahout sa-mengehouden met touw, en zonder moderne apparatuur, steekt hij samen met een team van vijf man de Grote Oceaan over. Hier-mee wou Heyerdahl zijn stelling bewijzen dat de inwoners van Zuid-Amerika 1500 jaar eerder op deze manier Polynesië hadden bereikt. KON-TIKI voert je mee op een 101 dagen durende en meer dan 8000 kilometer lange tocht op zee. Een spannend avon-tuur waarbij de avonturiers zich schrap moeten zetten voor alle gevaren die deze tocht met zich meebrengt: woeste stormen en zeestromingen, haaien en walvissen … Maar KON-TIKI is bo-venal een verhaal van ongelooflijke moed en doorzetting.

Officiële websitehttp://www.kontikidefilm.nl/Neem ook een kijkje op de Facebookpagina van deze film.

FilmprijzenOscar® 2013 nominatie voor Beste Buitenlandse Film – Gol-

den Globes 2013 nominatie voor Beste Buitenlandse Film – Satel-lite Award nominatie – Publieksprijs op het Noors Internationaal Film Festival – Directors to Watch prijs op het Palm Springs In-ternationaal Film Festival.

In de pers“Een fantastische reis in goddelijke waanzin… Wat een trip!”

Indiewire

“Een wonderbaarlijke film, inspirerend om te zien hoe een man blijft vasthouden aan zijn idee en het ook bewijst.”

Markus Schleinzer

“Eén van de meest geroemde escapades van de 20e eeuw krijgt een plaats op het witte doek in deze prachtige actie-avonturenfilm.”

The Hollywood Reporter

Vóór je naar de film kijkt…Loop niet meteen weg na de film en bekijk zeker de korte

clips net voor de aftiteling. Je krijgt er origineel beeldmateriaal te zien, gemaakt door Thor Heyerdahl zelf in 1947, nagespeeld door de acteurs van KON-TIKI. Daarnaast krijg je ook frag-menten te zien van het pad dat elk bemanningslid opgaat na deze wonderlijke expeditie.

Infofiche

3

Joachim Roenning en Espen Sandberg

Regie en productie

Thor Heyerdahl beschreef zijn bijzondere expeditie in zijn boek ‘Kon-Tiki’: in het gezelschap van een 5-koppig team, de Grote Oceaan oversteken van Zuid-Amerika naar Polynesië op een zelfgemaakt vlot uit balsahout. Het boek werd vertaald in meer dan 70 talen, er werden meer dan 50 miljoen exemplaren verkocht over heel de wereld. De documentaire die hij over zijn spectaculaire tocht maakte, werd in 1951 bekroond met een Os-car. Meer dan 60 jaar na datum is het waargebeurde verhaal nu ook te zien in de langspeelfilm met gelijknamige titel: KON-TIKI.

Al sinds 1951 kloppen alle grote Hollywoodhuizen aan bij Thor Heyerdahl om de rechten op het boek op te kopen. Thor wou dit zelf niet: “Ik heb zóveel meer expedities ondernomen. Ik wil niet de Kon-Tiki-man worden!”.

Toen Thor op een gegeven moment echter geld nodig had, is hij gezwicht en kon een Noorse uitgever de rechten dan toch ko-pen. Hij stelde echter wel zijn eisen voor het aanstellen van een scenarist. Die vonden ze enkele jaren later in de persoon van Pet-ter Skavlan, die niet alleen de expeditie wou verfilmen, maar ook de geschiedenis van Thor en zijn eerste vrouw, Liv. Het succes dat Thor Heyerdahl in zijn leven kende, had immers een hoge prijs: zijn huwelijk met Liv liep op de klippen.

Als hoofdacteur voor de film hadden de producenten onder andere Jude Law en Hugh Jackman in gedachten. Maar omdat het een Noorse productie zou worden met een Scandinavische crew, wilden de producenten op het hele filmproject en de postproduc-tie, maar ook op de cast, een Noorse stempel drukken.

Twee regisseursKON-TIKI werd niet door één persoon geregisseerd (zoals

gebruikelijk is), maar door twee: Joachim Roenning (Rønning, 1972) en Espen Sandberg (1971), beiden Noors. Het zijn jeugd-vrienden die als kind in hun vrije tijd samen films maakten en dit doen ze nog steeds!

In de jaren ‘80 maakten ze met de grote logge camera van Joa-chims vader kortfilms.

4

In 1991 richtten ze hun eigen bedrijf op: ‘Roenberg’ (een sa-menvoeging van hun beide familienamen). Samen gingen de re-gisseurs vanaf 1995 aan de slag in de reclamewereld en werden met hun commercials van Airbus, Nintendo, Coca Cola en Nokia bekend over heel Europa. Toen ze in 2001 met hun Budweiser reclame de USA Today Superbowl wonnen, werden Roenning en Sandberg ook bekend in Amerika. Misschien heb je het filmpje zelf ooit nog gezien (http://vimeo.com/8990453).

In 2006 komt het regieduo naar buiten met het filmdebuut BANDIDAS (met Pénélope Cruz en Salma Hayek in de hoofd-rollen) en twee jaar later komt het waargebeurde verhaal van de verzetsheld MAX MANUS in de zalen. Vooral deze prent werd met veel enthousiasme onthaald.

‘Het maken van reclamespots was een fantastische leerschool, het leert je om een verhaal te vertellen. Wij stemmen onze story-telling stijl altijd af op het verhaal. Ik denk dat we er goed in zijn aangezien we niet echt een bepaalde stijl hebben, die zoeken we gaandeweg. Espen concentreert zich vooral op de acteurs terwijl ik mij meer op de visuals focus, maar we werken altijd samen. Het is een heel natuurlijk proces. Wij kennen geen andere manier van filmmaken.’- Joachim Roenning

Kijktip: Interview met de regisseursWil je de twee regisseurs zelf even aan het woord zien? CBS

News brengt The Story of Kon-Tiki, met fragmenten uit de lang-speelfilm, de originele documentaire (1951) én het interview met regisseur Roenning en Sandberg.

Of zoek naar “story of kon-tiki” op www.cbsnews.com.

Twee films in twee talenDe film werd niet

enkel geregisseerd en geproduceerd door twee personen, maar werd ook nog eens in twee talen gefilmd: in het En-gels en het Noors. De re-den hiervoor was dat er

24 verschillende sponsors waren uit 7 landen. Eén van de grootste sponsors, afkomstig uit Duitsland, wilde de film financieren op één voorwaarde: dat de film in het Engels opgenomen zou wor-den. Dit omdat voor een Engelstalige film makkelijker distribu-teurs gevonden kunnen worden en omdat de film beter zou ver-kopen. Bijgevolg werd beslist de film in twee talen op te nemen.

Beide films werden op hetzelfde moment gefilmd: eerst werd een scène in het Noors opgenomen en meteen daarna diezelfde scène in het Engels. De films zijn zo goed als dezelfde, hoewel de Engelstalige versie een paar minuten korter is, enkel en alleen om-wille van de taal. De Engelse taal is immers een veel efficiëntere taal dan de Noorse.

Vragen voor de leerlingenBekijk de trailers van de Engelstalige en Noorse versie en zie het

met je eigen ogen. Welke versie spreekt jou het meest aan?• Engelstalige versie (Of zoek op www.youtube.com naar

“kon-tiki official trailer”)• Noorse versie (let wel: de begindialogen zijn wel in

het Engels door gesprek met Amerikaan) Of zoek op www.youtube.com naar “kon-tiki official trailer 2”

OpdrachtMaak je eigen trailer van één minuut. Maak hetzelfde filmpje

tweemaal, in twee verschillende talen, net zoals de trailers die je net zag. Zorg dat enkel de taal het verschil maakt!

5

Vlak na de vertoning willen leerlingen vaak hun eerste indruk-ken kwijt. Je hoeft niet onmiddellijk dieper in te gaan op de be-denkingen van iedereen, laat de leerlingen gewoon even ‘stoom aflaten’. Daarbij kunnen enkele eenvoudige vragen helpen:

•Vondjeheteengoedefilm?Waarom(niet)?

•Hebjedefilmmetplezierbekeken?

•Vondjedeacteursgeloofwaardig?

•Vondjedefilmspannend?Konjejeinlevenineenpersonage(s)?Waarom wel? Waarom niet?

•Krijgjezinomzelfopavontuurtegaan?

•VindjedatdezefilmeenOscarverdient?Welke?Welkezekerniet?

•Waserietswatjemindergoedvond?

•Waserietswatjenietbegreep?

•Welkescèneuitdefilmisjehetmeestbijgebleven?

• Zou je de film aanraden aan je vrienden? Aan je ouders?Waarom wel/niet?

•Metwelkgevoelbleefjeachterinjebioscoopzetel?

•Kwamenerdingenaanbodwaarjemeeroverwilweten?

•Weetjenogwathetallereerstebeeldvandefilmwas?Enhetlaatste?

Reacties verzamelen

bij de leerlingen

6

De bemanningTHOR HEYERDAHL (PÅL SVERRE HAGEN) (°1914 - †2002)Leider van de expeditie.

Thor Heyerdahl organiseert de ex-peditie om te bewijzen waar hij in ge-looft. Hij heeft een omstreden theorie dat inwoners van Zuid-Amerika met behulp van stromingen per vlot naar Polynesië hebben kunnen varen en hier hun sporen hebben achtergelaten. Thor Heyerdahl is een koppig man die het

woord ‘onmogelijk’ nooit heeft geaccepteerd. Ondanks het feit dat hij niet kan zwemmen en in zijn jeugd bijna is verdronken, is hij vastberaden te bewijzen dat mensen in het jaar 500 jaar v. Chr. de zee niet als obstakel, maar als weg zagen. Heyerdahl is één van de belangrijkste avonturiers van Noorwegen geworden en wordt tot de dag van vandaag gezien als een nationale held.

HERMAN WATZINGER (ANDERS BAASMO CHRISTIANSEN)Technisch ingenieur.

Herman Watzinger is de eerste die besluit deel te nemen aan de expeditie. Hij is verantwoordelijk voor de mete-orologische en hydrografische metin-gen. Herman Watzinger last in zijn stu-die en huwelijk een pauze in om deel te nemen aan de expeditie. Hij is tweede in bevel op de Kon-Tiki en verzamelt

data over de reis. Deze zijn erg gewild omdat dit deel van de zee nooit eerder is onderzocht.

Personages

7

KNUT HAUGLAND (TOBIAS SANTELMANN)Noorse verzetsheld en radiocommunicatie-expert. Thor Heyerdahl vraagt Knut Haugland deel te nemen aan de

Kon-Tiki expeditie als communicatiespecialist. Haugland is ver-antwoordelijk voor het radiocontact tussen het vlot en het land. Hij is oorlogsveteraan en zat tijdens de Tweede Wereldoorlog bij het Noorse verzet. Zijn activiteiten daar leverden hem meerdere Britse onderscheidingen op.

TORSTEIN RAABY (JAKOB OFTEBRO)Noorse verzetsheld en radiotelegrafist. Torstein Raaby is samen met Knut

Haugland verantwoordelijk voor het radiocontact en het informeren van kranten over de voortgang van de reis. Thor Heyerdahl nodigt Torstein uit op de expeditie voor zijn radiotalent. Tors-

tein Raaby diende tijdens de Tweede Wereldoorlog immers als geheim agent; in die functie verzond hij gedetailleerde rapporten via geheime radioapparatuur.

ERIK HESSELBERG (ODD-MAGNUS WILLIAMSON)Navigator en kunstenaar.

Erik Hesselberg is het enige beman-ningslid dat ervaring heeft met varen. Daarnaast is hij kunstenaar en schildert hij de Kon-Tiki figuur op het zeil van het vlot. Hesselberg is een jeugdvriend van Thor Heyerdahl. Hij navigeert het vlot en vermaakt de bemanning met liedjes op zijn gitaar.

BENGT DANIELSSON (GASTAF SKARSGÅRD)Kwartiermeester.

Bengt Danielsson is een Zweedse etnograaf met een interesse in het mi-gratiegedrag van de mens. Danielsson is een belezen man en de bagage die hij op het vlot meeneemt bestaat dan ook vooral uit boeken. Danielsson is het enige bemanningslid dat Spaans spreekt en hij fungeert dus ook als ver-taler. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de voedselrantsoenen op het vlot.

8

De opnames voor KON-TIKI werden gemaakt in zes verschil-lende landen: Noorwegen, Malta, Bulgarije, Thailand, Zweden en de Malediven. Tegen alle advies in, beslisten de filmmakers om de scènes op de oceaan effectief op de open oceaan te filmen in plaats van op een set.

‘Uiteindelijk komt alles neer op logistiek en budget. We filmden voor KON-TIKI in zes verschillende landen, vooral op het eiland Malta, waar ze een enorme watertank hebben die gebruikt wordt voor films. We brachten vier weken door op de open zee, de Middel-landse Zee vlakbij Malta, en gebruikten het eiland als uitvalsbasis.’ - Joachim Roenning

Op een bepaald moment bevindt Thor Heyerdahl zich in New York. Zoals je kan merken in de opsomming hierboven, werden er echter geen opnames gemaakt in de Verenigde Staten. Alle scè-nes die zich afspelen in New York werden opgenomen in de Nu Boyana Film Studio in Sofia (Bulgarije) waar op een oppervlakte van 8000m² de stad gedeeltelijk werd nagebouwd.

De film speelt zich dus grotendeels af op het water. Voor de filmmakers was dit een enorme uitdaging. De kijker gedurende twee uur boeien met zes mannen op een vlot is geen evidente op-gave. Toch zijn zij er wonderwel in geslaagd de kijker geen se-conde te vervelen, maar net te boeien en hem op het puntje van zijn stoel te krijgen. Gelukkig is KON-TIKI geen typische Holly-woodproductie en is het verhaal realistisch gebracht met heel veel afwisseling. Zo zien we de personages niet enkel in gevecht met stormen, zeestromingen, haaien en walvissen, maar ook met hun medepassagiers én zichzelf. Hoewel het verhaal op zich boeiend genoeg is, maken de filmmakers toch vaak gebruik van speciale filmtrucs.

Focus op … Beeld

(oud & nieuw)

9

Vragen voor de leerlingen1. Kennen de leerlingen nog andere films die voor een grotendeels

op zee zijn gefilmd? Bv. Life of Pi , Open Water … (de trailers zijn te vinden op www.youtube.com)

2. Ga met je leerlingen op zoek naar de typische beeldtaal die in deze film wordt gebruikt:

• Welke camerastandpunten zie je heel vaak terugkeren in de film?• Kan je bij elk een voorbeeld geven? Herbekijk hiervoor de trailer

in de klas: Of zoek op www.youtube.com naar “kon-tiki official trailer”.

• Als je niet naar de trailer kan kijken, denk dan aan volgende scènes:

o De haai die onder Thor zwemt als hij het vlot vanuit zijn reddingssloepje aan het filmen is.

o Standpunt door de ogen van Thor die door zijn crew binnengetrokken wordt als ze de haai opmerken (en omgekeerd)

o De walvishaai die onder het vlot zwemt (twee ver-schillende spectaculaire camerastandpunten)

o Als één van de mannen in het water valt tussen de haaien die rond het vlot cirkelen.

Found footage uit de documentaire (1951)De begin- en eindgeneriek van de film zijn bijzonder. Ze lich-

ten elk een tipje van de sluier over respectievelijk het verleden van Thor Heyerdahl en de toekomst van de volledige bemanning.

In de openingsscène komen we eigenlijk al heel wat te weten over het hoofdpersonage, Thor Heyerdahl. Als kind was hij bijna verdronken en we leren dat hij niet kan zwemmen. De onver-schrokken avonturier blijkt geen angst te kennen.

In de eindgeneriek zit een stuk nagemaakte found footage ver-werkt: dat is een bestaand stuk film uit zijn eerder gemaakte do-cumentaire, dit stuk maakt deel uit van deze nieuwe film en krijgt zo een nieuwe context.

Vragen voor de leerlingen- Wat gebeurt er in de openingsscène?Wat leren we over het

hoofdpersonage en wat zegt dit over hem? - Start een klasgesprek met je leerlingen aan de hand van vol-

gende vragen. Peil naar hun kennis en bespreek het genre do-cumentaire aan de hand van originele beeldfragmenten uit de documentaire van Thor Heyerdahl uit 1951: Of zoek op www.youtube.com naar “ teaser kon-tiki original documentary”.

1. Beschrijf het filmgenre documentaire.2. Welke aspecten zijn kenmerkend voor de allereerste do-

cumentaires? (Denk bijvoorbeeld aan: stomme film, harde overgangen, geen special effects…)

3. Wat zijn de grote verschillen tussen een documentaire ge-maakt in de jaren ’50 of vandaag?

4. Over welk onderwerp zou je zelf graag een documentaire willen maken?

OpdrachtMaak in groep zelf een filmpje in de stijl van de jaren ’50, net

zoals Thor Heyerdahl het deed. Zorg ervoor dat je zonder woorden je boodschap duidelijk maakt. Laat je medeleerlingen en leerkracht raden waarover je documentaire gaat.

10

Thor Heyerdahl kwam op de proppen met een controversi-ele theorie: Zuid-Amerikanen zouden zich meer dan 1500 jaar geleden op Polynesië gevestigd hebben, en niet de Aziaten zoals de toen gangbare theorie verkondigde. Geen enkele wetenschap-per hechtte geloof aan de theorie van Heyerdahl en elke uitgever stuurde hem wandelen. Tot één van die uitgevers hem al lachend het volgende zei: “Do you want your theory to be accepted? Then go ahead, drift from Peru to Polynesia on a balsa wood raft.” ( “Als je wil dat je boek gepubliceerd wordt en dat mensen je serieus nemen, bouw dan een vlot uit balsahout en vaar van Peru naar Polynesië.”)

Op dat moment realiseerde Thor zich dat dit hetgeen was wat hij moest doen. Hij besloot zijn theorie te bewijzen door de legen-darische reis zelf te maken. Met een crew van zes man (waarvan er slechts één wist hoe te varen) hijst Kon-Tiki de zeilen. Hoewel hij bang was van water en niet kon zwemmen (herinner je de begin-scène van de film?), zette Thor alles op het spel om zijn theorie te bewijzen. Via een radio hielden de bemanningsleden contact met het vasteland. De hele wereld was in de ban van hun avonturen en volgde hen op de voet. Je zou het bijna kunnen beschouwen als één van de eerste realityshows.

Wat niet onbelangrijk is bij dit hele verhaal van Thor Heyer-dahl is dat hij heel kritisch was en inging tegen de gangbare the-orie. Interessant om even in de groep te gooien: het belang van kritisch denken (en niet alles zomaar aannemen wat je ziet, hoort of leest).

Vragen voor de leerlingenJe zou dit kunnen zeggen over de expeditie: hoewel geen enkele

serieuze wetenschapper geloof hechtte aan de theorie van Thor Hey-erdahl waagde hij zich op basis van een veronderstelling aan een toch wel heel bijzonder experiment.• Zou je Thor Heyerdahl bestempelen als een bevlogen avontu-

rier, een vastberaden held of een gevaarlijke fantast? Waarom? • Welke prijs moeten Thor en de mensen uit zijn omgeving (zijn

vrouw en kinderen bijvoorbeeld) betalen voor zijn avontuur?

Geschiedenis (her)schrijven

11

• Ken je nog wetenschappers die een heel gek idee hadden of een merkwaardig experiment uitvoerden? Ken je nog wetenschap-pers die een heel gek idee hadden of een merkwaardig experi-ment uitvoerden? Kijk hier voor meer inspiratie of zoek naar “de 10 meest bizarre wetenschappelijke experimenten” op www.knack.be

• Welke expeditie zou jij graag ondernemen of welke expeditie zou je zelf eens opnieuw willen beleven?

• Ken je iemand die een heel speciale of avontuurlijke reis heeft gemaakt? Zou je dat zelf ook aandurven? Zou je het op dezelfde manier doen of het anders aanpakken?

• Hoe ver zou jij gaan om je stelling of punt te bewijzen?• Is de huidige generatie minder strijdvaardig en gedreven dan de

vorige denk je? Kan de huidige generatie nog op de barricades staan (protesteren, op straat komen, petitie opstarten …)?

• Als je zelf een tocht van 3 maanden op zee zou moeten maken met beperkte bagage, wat zou jij zoal meenemen?

• Geloof jij alles wat je leest in kranten, online of hoort op radio en televisie? Denk je soms verder na of zoek je al eens meer in-formatie op over bepaalde onderwerpen, verhalen?

12

De enige moderne apparatuur die de mannen meenamen op hun vlot, waren een radio en een sextant. Als radioantenne ge-bruikten ze een ballon die ze aan een koord in de lucht lieten stij-gen. Thor Heyerdahl zag immers toen al het belang van media in! Als de media dit verhaal zouden oppikken, zouden ze we-reldberoemd worden en zou dit kunnen helpen de expeditie te financieren. En zo is het ook gegaan: van een korte vermelding achteraan in de krant, schoof het verhaal geleidelijk op naar voren tot het zelfs voorpaginanieuws werd! Het heldenverhaal van Thor Heyerdahl en zijn crew was niet onbelangrijk in de periode net na de oorlog. Mensen hebben immers nood aan mooie verhalen. Mensen willen terug leven, avonturen meemaken …

De expeditie was in veel opzichten belangrijk: onderweg za-gen de bemanningsleden allerlei vissoorten die ze bij thuiskomst omschreven. Vele daarvan waren nog nooit door iemand waarge-nomen en dus ‘nieuw’ ontdekte diersoorten. Een groot stuk van de oceaan was immers nog nooit wetenschappelijk ontdekt. De zes mannen konden zich voeden met zelf gevangen vis, zoals vliegende vissen, goudmakrelen, geelvintonijn en inktvissen. Thor Heyerdahl gaf levendige beschrijvingen van vissen, een walvishaai, haaien en andere zeedieren zoals walvissen en zag dat de loodsmannetjes die de haaien begeleiden het vlot kozen als gastheer.

17 mei 1947: Snake Mackerel. Dit was de eerste keer dat deze vis ooit levend is gezien

Radiocontact via een draadje

13

Vragen voor de leerlingen• Waarom denk je dat er twee radio-experten mee waren op

het vlot?• Watvindenjulievanvolgendescène:

Herman Watzinger: “We should have used wire!” Thor Heyerdahl: “This was good enough 1500 years ago.”

• Wat vinden jullie van deze uitspraak:“Onmogelijk is gewoon een groot woord dat opgeworpen wordt door kleingeestige mensen die het gemakkelijker vinden om te leven in een wereld die ze kregen, dan te onderzoeken welke macht ze bezitten om die wereld te veranderen. Onmogelijk is geen feit. Het is een mening. Onmogelijk is geen verklaring. Het is durven. Onmo-gelijk houdt mogelijkheden in. Onmogelijk is tijdelijk. Niets is onmogelijk.”Gaan jullie hiermee akkoord? Is alles mogelijk zoals Thor Heyerdahl zelf beweert?

Opdracht1. Doe zoals de crew van Thor Heyerdahl en leef je in in een

ander tijdperk: Daag je leerlingen uit om een dag/week zonder hedendaagse communicatiemiddelen te overleven. Of ‘Ga op vakantie zonder gsm, facebook, internet …’. Vraag hoe ze die dag/week ervaren hebben.

2. In 2010 ondernam David Mayer de Rothschild met zijn crew, waaronder ook de kleinzoon van Thor Heyerdahl, Olav Heyerdahl, zijn eigen expeditie met een zelfgemaakt vlot: de PLASTIKI-EXPEDITIE. Voor deze actie maakten ze een vlot dat bestond uit lege plasticflessen en ander afval. De bedoeling was om de zorgelijke toestand van de open oceanen aan te kaarten en de aandacht te vestigen op de vervuiling van de oceanen. Een hoog percentage van de vervuiling van het oceaanwater is immers afkomstig van afvalplastic. Met deze expeditie wilden ze laten zien dat afval altijd hergebruikt kan worden. De expeditie was ook bedoeld om mensen uit diverse disciplines te laten samen-werken in één project om zo te komen tot andere visies, nieuwe opvattingen en organisaties. Laat je leerlingen sur-fen naar de website van de Plastiki-expeditie en werk rond een klimatologisch thema: http://theplastiki.com/

• Hoe kan je zelf nog duurzamer leven? Denk maar aan initia-tieven als Swishing, de Kringwinkel …

• Ken je nog gelijkaardige projecten?

14

Bij aanvang van dit avontuur vraag je je natuurlijk af of het wel goed zal aflopen: raken ze veilig op hun bestemming?! Maar ook… lukt het om met zes mannen gedurende drie maanden sa-men op zo’n kleine oppervlakte te leven in wel zéér primitieve omstandigheden? Verdraagzaam zijn, je sociaal en empathisch opstellen en vooral: overleven!

Het kan heel boeiend zijn om stil te staan bij de groepsdy-namiek.

Groepen vindt men immers altijd en overal. Denk alleen maar al aan je klasgroep. Groepen starten als een verzameling van losse individuen. Bovendien is het zo dat elke groep een invloed heeft op elk individu. Deze invloed kan zowel positief als negatief zijn. Na verloop van tijd ontstaan er interactiepatronen (wie zegt veel/weinig; wie neemt de leiding; wie is een volger/rebel; …). In een groep zoekt elk individu zijn eigen plaats en neemt een welbe-paalde rol in. De groepsleden moeten elkaar leren vertrouwen en accepteren.

In KON-TIKI worden we als kijker geconfronteerd met een groep die bestaat uit personen die elkaar nauwelijks kennen. De enige gemeenschappelijk deler is Thor Heyerdahl die elk van zijn crewleden heeft uitgenodigd om mee te varen op zijn vlot. Elk van de bemanningsleden van de Kon-Tiki heeft zijn eigen specifieke talenten.

Langzaam maar zeker merken we dat er een team ontstaat en een ‘wij’-gevoel of samenhorigheid in de groep overheerst. Zeker naar het einde van het avontuur toe als ze hun gezamenlijk doel bereiken: Polynesië.

Groeps-dynamiek

15

Opdracht1. Herinner jij je volgende momenten nog? Hoe reageren de be-

manningsleden op elkaar in de verschillende situaties? Begrijp je hun reactie? Zou jij anders reageren?• Wanneer het vlot vertrekt en de mannen hun expeditie aan-

vatten;• Het moment dat Erik Hesselberg ontdekt dat ze eindelijk op

de juiste koers zitten;• Als er een discussie ontstaat over de veiligheid van het touw

en Herman Watzinger voorstelt om staaldraad te gebruiken;• Als Lolita de papegaai het touw van de radio laat knappen;• De haai die Lolita aanvalt en de reactie van Knut daarop;• Wanneer ze overleggen hoe ze het Raroia-rif over zullen gera-

ken en de uitdaging aangaan;Laatdeleerlingenzelfenkelescènesaanvullen.Geefhenvervolgensdekanszelfeenscènenatespelen.Ditkaneenscèneuitdefilmzijn,maarkanevengoedeengeïmproviseerdesitu-atie. Laat andere leerlingen observeren en nadien vertellen wat hun is opgevallen.

2. Werk met je leerlingen rond het thema groepsdynamiek aan de hand van één van volgende oefeningen:

A. VERTROUWENSVALEen leerling staat op een verhoogje met zijn rug naar de andere

toe. De andere leerlingen staan achter de leerling tegenover elkaar (steeds met 2 personen) met hun handen naar voren en houden elkaar vast bij de polsen met gekruiste armen. De leerling die op het verhoogje staat, moet zich, met zijn armen gekruist en stijf als een plank, laten vallen.

B. SCHUIFSPELLaat je klasgroep plaatsnemen in een raster. Eén vak moet leeg

blijven. De groep krijgt een bepaalde opdracht (vb. Ga van jong naar oud staan; ga volgens grootte staan; ga volgens alfabetische volgorde staan …). Geen enkele van de leerlingen mag uit het raster stappen om in de juiste volgorde te gaan staan. De groep mag enkel

horizontale en verticale bewegingen maken – dus geen diagonale. Bij een even aantal leerlingen kan je werken met een observator of met iemand die buiten het raster meedoet en instructies geeft.

C. HET DOEKLaat je leerlingen met de hele groep (of een deel van de groep af-

hankelijk van het aantal leerlingen) op een stuk stof staan. Het doel van de oefening is om het doek om te draaien zonder dat iemand van de spelers de grond raakt. Gebeurt dit wel, dan moet de volle-dige groep herbeginnen.

D. ELECTRIC WALLSpan een touw horizontaal tussen twee vaste punten op de

hoogte van de heup van de gemiddelde leerling. De groep staat aan één kant van het touw. De hele groep moet over het touw geraken zonder het te raken. Bij de minste aanraking met het touw moet iedereen terug herbeginnen.

16

Bespreek daarna aan de hand van volgende voorbeeldvragen hoe de leerlingen het samenwerken in groep hebben ervaren:• Hoe heb je de samenwerking ervaren? Verliep alles even vlot?• Waren er moeilijkheden in de communicatie?• Wat of wie verraste jou? Gebeurde er iets onverwacht? Wat?• Vonden jullie het moeilijk om de opdracht te volbrengen?• Welke momenten waren het moeilijkst? Wat maakte dat jullie

door dat moeilijk moment zijn gekomen? Of wat maakte dat het mislukte?

• Wie nam de leiding?• Hoe voelde je je als groep?• Hoe voelde je je als leider/volger?• Was er organisatie? Was er inspraak en overleg?• Hebben jullie aan hulpmiddelen gedacht?• Hoe zou je het de volgende keer aanpakken?• Kan je na deze opdracht iets meer vertellen over kwaliteiten en/

of leerpunten van de anderen?• Watbeïnvloeddejegedragenwaarom?• Welke rol nam je aan en waarom?• Wat apprecieerde je van de anderen?• …

17

• … Joachim Roenning en Espen Sandberg de nieuwe Pirates of the Caribbean 5 gaan regisseren?

• … Kon-Tiki de naam was van het vlot en dat dit genoemd was naar de Inca-zonnegod, Viracocha, wiens oude naam “Kon-Tiki” zou zijn?

• … Thor Heyerdahls documentaire over de reis een Oscar won in 1951 en tot op heden de enige Noorse film is die met een Oscar is bekroond?

• … het boek dat Thor Heyerdahl schreef over deze expeditie werd vertaald in 70 talen en er meer dan 50 miljoen exempla-ren verkocht werden over de hele wereld?

• … het oorspronkelijke vlot tentoongesteld wordt in het Kon-Tiki Museum in Oslo? Ga gerust een kijkje nemen op http://www.kon-tiki.no/

• … het niet klopt dat elke dertiende golf groter is dan de vo-rige zoals we in de film zagen? Er is helemaal geen patroon te vinden in de grootte van golven. In de originele Kon-Tiki documentaire uit 1951 wachtten de bemanningsleden van het vlot gewoon op een golf die groot genoeg was om hen over het koraalrif te loodsen.

• … de walvishaai geen lucht ‘uitblaast’ zoals in de film wordt getoond? De walvishaai is een vis en vissen doen dit niet. En-kel walvissen ademen met longen en kunnen lucht uitblazen.

• … de zes mannen op het vlot niet bezorgd waren of de tou-wen al dan niet zouden knappen? Integendeel, het hout was veel zachter dan de touwen en in feite was het net het touw dat door het hout at. Het resultaat was dat het touw uiteindelijk werd beschermd door het hout dat het omringde.

Wist je dat…

18

• Masterclass met Petter Skavlan & Aage Aaberge in Bozar op maandag 3 juni 2013.

• Persmap Kon-Tiki (Imagine)• IMDB• De Filmkrant• Wikipedia• http://www.vulture.com/2013/02/oscar-nominated-kon-tiki-

will-hit-america-in-non-oscar-nominated-english-version.html

• http://www.sbs.com.au/films/movie-news/905070/kon-tiki-joachim-r-nning-interview

Fiche voor de leerlingenOp de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen.

Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben. Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de bespreking van de film.

Bronnen

19

Zou je Thor Heyerdahl bestempelen als een bevlogen avonturier, een vastberaden held of een gevaarlijke fantast? Waarom? Welke expe-ditie zou jij graag ondernemen of welke expe-ditie zou je zelf eens opnieuw willen beleven?

De documentaire die Thor Heyerdahl maakte met de beel-den van de camera die hij bij had op de Kon-Tiki, won in 1951 een Oscar. Het gelijknamige boek dat hij schreef, werd in 70 talen vertaald en er werden meer dan 50 mil-joen exemplaren wereldwijd verkocht!

“Onmogelijk is gewoon een groot woord dat opgeworpen wordt door kleingeestige mensen die het gemakkelijker vinden om te leven in een wereld die ze kregen, dan te onderzoeken welke macht ze bezitten om die wereld te veranderen. Onmogelijk is geen feit. Het is een mening. Onmogelijk is geen verklaring. Het is durven. Onmoge-lijk houdt mogelijkheden in. Onmogelijk is tijdelijk. Niets is onmogelijk.”Gaan jullie hiermee akkoord? Is alles mogelijk zoals Thor Heyerdahl zelf beweert?

Doe zoals de crew van Thor Heyer-dahl en leef je in in een ander tijd-perk: Probeer een dag/week zonder hedendaagse communicatiemidde-len te overleven. Of ‘Ga op vakantie zonder gsm, facebook, internet …’.

Herman Watzinger: “We should have used wire!” Thor Heyerdahl: “This was good enough 1500 years ago.”

Bekijk originele beeldfrag-menten uit de documentaire van Thor Heyerdahl uit 1951: http://www.youtube.com/watch?v=yS2AquqLU-g

KON-TIKI werd in 2 talen opgenomen door 2 regisseurs in 6 verschillende landen. Zo werden scènes in New York gefilmd in de Nu Boyana Film Studios in Sofia, Bulgarije. Tegen alle advies in, beslisten de filmmakers om de scènes op de oceaan effectief op de open oceaan te filmen in plaats van op een set.