KOB‹LER ‹‹Ç‹N F‹KRÎ VVE SSINAÎ MÜLK‹YET HHAKLARI

KKOOBB‹‹LLEERR ‹‹ÇÇ‹‹NNFF‹‹KKRRÎÎ VVEE SSIINNAAÎÎ MMÜÜLLKK‹‹YYEETT HHAAKKLLAARRII

“KOB‹’ler ‹çin Fikri ve S›naî Mülkiyet Haklar›” Kitab› TOBB taraf›ndanA.Ü. Fikri ve S›naî Mülkiyet Haklar Araflt›rma ve Uygulama Merkezi’neyapt›r›lm›flt›r.

II

ÖNSÖZ

Ülkemizde ayn› sektörde birden fazla büyük ve güçlü firman›n var oldu¤u,bunlar›n birço¤unun yabanc› firmalar ile iflbirli¤i yapt›¤› ve baz›lar›n›n ulus-lararas› alanda yabanc› firmalarla k›yas›ya rekabet etti¤i, firmalar›m›z›nsadece yurtiçinde de¤il yurtd›fl›nda da birbirleri ile rekabete girdi¤ini hepimizbiliyoruz. Bu aflamada Türkiye, özgün çal›flmalar›n› yaparak özgüntasar›mlar›n› ve yeni bulufllar›n› üretme noktas›na ulaflm›fl" bir ülkedir.

Ülkemizde profesyonelli¤e önem veren birçok firma, AR-GE veya stratejikplanlama departmanlar›n› bünyesinde bar›nd›rmaktad›r. Günümüzün rekabetortam›nda firmalar›n ayakta durabilmesi için ürün gelifltirme stratejisi büyükönem tafl›maktad›r. Öte yandan böylesi bir rekabet ortam›nda, ürünleraras›nda farkl›l›k oluflturmak gittikçe zorlaflmaya bafllam›flt›r.

‹letiflim teknolojisinin h›zla geliflmesi, her türlü bilgiye ulaflman›nkolaylaflmas› üreticilerin neredeyse ayn› bilgi ve teknolojiyi kullanmas›ylaart›k herkes en iyisini, en kalitelisini rakipleri gibi üretebilmektedir.

Firmalar›m›z›n büyük zaman, emek ve para harcayarak oluflturdu¤u yenimarka ve bulufllar› heyecanla piyasaya sürerken, fevkalade hassasiyet göster-meleri gerekmektedir. Büyük bütçelerle hayata geçirilmifl bu yeni ürün veisimlerin taklit edilmesini ve kopyalanmas›n› önlemenin tek yolu, ürününpatent ve marka hakk›n›n al›nmas›d›r. Unutmamak gerekir ki, markalaflmakrekabet gücümüzü art›racak önemli etkenlerden birisidir.

Birli¤imiz ile Ankara Üniversitesi Fikrî S›naî Haklar Araflt›rma ve UygulamaMerkezi Müdürlü¤ü’nün (F‹SAUM) iflbirli¤i ile "KOB‹’leri Fikrî ve S›naîHaklar Konusunda Bilgilendirme Seminerleri" kapsam›nda haz›rlanan, tüccarve sanayicimize Fikrî ve S›naî Mülkiyet Haklar› konusunda pratik bilgilerinverildi¤i bu kitab›n, ülkemizin uluslararas› ticarette lây›k oldu¤u noktayaulaflmas› konusunda önemli bir katk› sa¤layaca¤› düflüncesiyle tüm ilgililere

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i

III

yararl› olmas›n› dilerim.

Sayg›lar›mla,

M. Rifat H‹SARCIKLIO⁄LUBaflkan

IV

YYAAZZAARRLLAARR

Prof. Dr. Bilgin T‹RYAK‹O⁄LU Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Ö¤retim Üyesi, Ankara Üniversitesi

Fikrî ve S›naî Haklar Araflt›rma ve

Uygulama Merkezi Merkez Kurulu Üyesi

Prof. Dr. Arzu O⁄UZ Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Ö¤retim Üyesi, Ankara Üniversitesi

Fikrî ve S›naî Haklar Araflt›rma ve

Uygulama Merkezi Müdürü

Yrd. Doç. Dr. Feyzan Hayal fiEH‹RAL‹ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler

Fakültesi Ö¤retim Üyesi, Ankara

Üniversitesi Fikrî ve S›naî Haklar

Araflt›rma ve Uygulama Merkezi Dan›flman›

U¤ur G. YALÇINER Ankara Üniversitesi Fikrî ve S›naî Haklar

Araflt›rma ve Uygulama Merkezi Dan›flman›

Hasibe Ç›nar IfiIKLI DPT Uzman›, Ankara Üniversitesi Fikrî

ve S›naî Haklar Araflt›rma ve Uygulama

Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi


III

GGEENNEELL TTAANNIIMMLLAARR


1

11.. FFiikkrrîî mmüüllkkiiyyeett hhaakkkk›› nnee ddeemmeekkttiirr??Fikrî mülkiyet hakk›, insanlar›n fikrî çaba ve eme¤i sonucunda ortaya ç›-kan ve yarat›c› nitelik tafl›yan düflünce ürünlerine sa¤lanan haklard›r. Fik-rî mülkiyet haklar›, bireysel bilgi, araflt›rma-gelifltirme faaliyetleri ve yo-¤un bir emek ve sermayenin sonucunda ortaya ç›kan ürünlerin yarat›c›s›-na, bu ürünleri kendisinin izni olmaks›z›n baflkalar›n›n kullan›m›n› belirlibir süre engelleme hakk› sa¤lar.

22.. MMüüllkkiiyyeett kkaavvrraamm›› nnee iiffaaddee eeddeerr??Fikrî mülkiyet hakk›, hukukî anlamda ggaayyrrii mmaaddddîî mmaall diye bilinen birmülkiyet hakk› olarak tan›mlanmakta olup, gerçek ve kiflisel mülkiyethaklar› ile birçok ortak yönü vard›r. Örne¤in, fikrî mülkiyet, di¤er mülki-yet çeflitleri gibi al›n›p sat›labilen, kullan›m hakk› verilen, el de¤ifltirebilenya da ba¤›fllanabilen miras yoluyla intikal eden haciz ve rehne konu ola-bilen bir çeflit öz varl›kt›r. Ayr›ca, fikrî hak sahibi, varl›¤›n›n sat›fl›n› ya daizinsiz kullan›m›n› önleme hakk›na da sahiptir. Di¤er mülkiyet çeflitleri ilefikrî mülkiyet aras›ndaki en belirgin fark ise, fikrî mülkiyetin ssooyyuutt olma-s›d›r.

33.. FFiikkrrîî mmüüllkkiiyyeett hhaakkllaarr›› nneeddeenn kkoorruunnuurr??Her toplum, ilerlemesini, insanlar›n yarat›c› karakteri sonucunda ortayaç›kan düflünce ürünlerine borçludur. Düflünce ürünleri, hem içinde do¤-duklar› ortam› gelifltirir; hem de toplumlar aras›nda h›zla yay›larak top-lumsal iliflkileri güçlendirir. ‹nsanl›¤›n bafllang›c›ndan bu yana, insanlarsürekli yaflam kalitesini yükseltebilmek için yeni ürünler üretmek veyamevcut ürünleri gelifltirmek yolunda çaba harcam›fllard›r. Ayr›ca, ülkelerde, ekonomik bak›mdan geliflmek ve bu geliflmiflli¤i korumak ve daha ile-riye götürmek amac›yla politikalar gelifltirmifller, kaynaklar oluflturmufllar-d›r. Ülkeler bu amaçla, insano¤lunun yarat›c› yetene¤ini destekler nitelik-te önlemler alm›fllard›r. Ayr›ca, uluslararas› toplum da ekonomik ve kül-türel iflbirli¤ini sa¤lamak amac›yla fikrî mülkiyet haklar›n›n korunmas›naözel önem vermektedir.

44.. FFiikkrrîî mmüüllkkiiyyeett hhaakkllaarr›› nneelleerrii kkaappssaarr??Fikrî mülkiyet hakk› kavram›, hem eser sahibinin haklar› ve ba¤lant›l› hak-lar› hem de s›naî haklar› kapsayan bir üst kavramd›r. Eser sahibinin hak-lar› ve ba¤lant›l› haklar; klasik anlamda telif haklar› olarak bilinen bilim


3

ve edebiyat eserleri, güzel sanat eserleri, müzik ve sinema eserleri gibi fi-kir ve sanat eserleri üzerindeki yetki ve menfaatleri kapsamaktad›r. S›naîhaklar ise; patent, ticarî marka, faydal› model, tasar›m, co¤rafî iflaretler,yeni bitki çeflitleri, entegre devre topografyalar› gibi s›naî ürünler üzerin-deki yetki ve menfaatleri içine almaktad›r.

55.. EEsseerr ssaahhiibbiinniinn hhaakkllaarr›› vvee bbaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakkllaarr nneeddiirr??Eser sahibinin haklar› ve ba¤lant›l› haklar, bireylerin edebiyat ve sanatalan›nda gerçeklefltirdikleri yarat›c› faaliyetlerini düzenlemekte olup, ge-nel olarak eesseerr hhaakkllaarr›› kavram›yla ifade edilir. Eser haklar›; fizikî bir ortama kaydedilmifl ifadeleri, fikirleri orijinal bir ya-rat›c›l›k çal›flmas› çerçevesinde ortaya koymak; orijinal eserden baflkaeserler haz›rlamak; müzik, drama, koreografi ve heykel çal›flmalar›ndasunmak ya da icra etmek üzere verilen bir münhas›r hakt›r.

66.. SS››nnaaîî hhaakkllaarr nneeddiirr??S›naî haklar, bireylerin bilim ve sanayinin her alan›nda gerçeklefltirdikle-ri yarat›c› faaliyetlerini düzenleyen haklard›r. Özellikle, yenilikçi endüst-rilere sahip ülkeler, bulufllar›n kopyalanmas›n› önleyerek, yarat›c› fikirlerive yenilikçili¤i özendirmek amac›yla yasal düzenlemeler yapm›fllard›r. Buyasal düzenlemeler ile patent, faydal› model, endüstriyel tasar›m, marka,co¤rafî iflaret, entegre devre topografyas›, bitki çeflitleri ve ticarî s›rlar ko-runmaktad›r.

77.. KKoorruummaann››nn aammaacc›› nneeddiirr??Fikrî mülkiyet haklar›, ürünleri yaratan kifliye, harcad›¤› çaban›n ekono-mik kazanç olarak geri dönmesini sa¤lamak ve böylelikle tüm toplumunyararlanaca¤› gelecekteki yarat›c› faaliyetleri ve yeni eser gelifltirilmesiniteflvik etmek amac›yla korunur.

4

EESSEERR SSAAHH‹‹BB‹‹NN‹‹NN HHAAKKLLAARRII

VVEE

BBAA⁄⁄LLAANNTTIILLII HHAAKKLLAARR


5

11.. EEsseerr nneeddiirr??Eser, sahibinin özelliklerini tafl›yan her nevî fikir ve sanat ürünüdür. Bireserin, sahibinin özelli¤ini tafl›d›¤›ndan söz edilebilmesi için, o eserin, ba-¤›ms›z bir fikrî çal›flma ürünü olmas› gereklidir.

22.. EEsseerr ssaahhiibbii kkiimmddiirr??Eseri meydana getiren kifli eser sahibidir. Birden fazla kimsenin kat›l›m› ilebirlikte vücuda getirilen eser ayr›lmaz bir bütün teflkil ediyor ise eserin sa-hibi, onu vücuda getirenlerin birli¤idir. Aralar›ndaki özel sözleflmedenveya iflin mahiyetinden aksi anlafl›lmad›kça, memur, hizmetli ve iflçilerinifllerini görürken meydana getirdikleri eserler üzerindeki haklar iflveren ta-raf›ndan kullan›l›r.

33.. EEsseerr hhaakkllaarr›› hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmee iillee kkoorruunnmmaakkttaadd››rr??Eser haklar›na koruma sa¤layan temel kanun; 5846 say›l› Fikir ve SanatEserleri Kanunudur (FSEK).

44.. KKaannuunnddaa ssaayy››llaann eesseerr kkaatteeggoorriilleerrii nneelleerrddiirr??FSEK kapsam›nda eser kategorileri, bilim ve edebiyat, müzik, güzel sanat-lar ve sinema eserleri olarak say›lmaktad›r. Bu kapsama roman, fliir, temsil/oyun, dergi gibi edebiyat eserleri; film,müzik eseri ve koreografi; resim, desen, foto¤raf, heykel gibi sanat eserle-ri; harita ve kroki, teknik çizim, bilgisayar program› ve veri taban› gibiürünler girer.

55.. EEsseerrlleerriinn kkoorruunnmmaass›› iiççiinn aarraannaann kkooflfluullllaarr nneelleerrddiirr??FSEK’deki korumadan yararlanacak ürünlerin ssaahhiibbiinniinn öözzeelllliikklleerriinnii ttaaflfl››--mmaass›› (özgün olmas›) ve kanunda say›lan eesseerr kkaatteeggoorriilleerriinnddeenn bbiirriinniinn iiççii--nnee ggiirrmmeessii gerekir. Eserlerin özgün olmas›, esere temel olan düflüncelerinyeni olmas› anlam›na gelmemektedir. Özgün bir eserin kendinden önceyarat›lm›fl eserlerden yararlan›lmaks›z›n ortaya konmufl bir ürün olmas› daflart de¤ildir. Eserin edebî ve güzel sanat özellikleri tafl›yan bir formda ifa-de edilmifl olmas› ve yarat›c›s›n›n kiflisel özelliklerini yans›tmas› yeterlidir.

66.. EEsseerr üüzzeerriinnddeekkii hhaakkllaarr nneelleerrddiirr??Eser üzerindeki haklar mmaaddddîî ve mmaanneevvîî haklar olarak ikiye ayr›lm›flt›r.


7

77.. EEsseerr üüzzeerriinnddeekkii mmaanneevvîî hhaakkllaarr nneelleerrddiirr??� Eserin kkaammuuyyaa ssuunnuullmmaass›› hakk›.

� Eserde yyaarraatt››cc››ss››nn››nn aadd››nn››nn bbeelliirrttiillmmeessii hakk›. � Eserde ddee¤¤iiflfliikklliikk yyaapp››llmmaass››nn›› yyaassaakkllaammaa hakk›.

88.. EEsseerr üüzzeerriinnddeekkii mmaallîî hhaakkllaarr nneelleerrddiirr??Malî haklar, eser sahibine ekonomik olarak yararlanma yetkisi veren hak-lard›r. Bu haklar afla¤›dakilerden oluflmaktad›r:

� ‹‹flfllleemmee hakk›.

� ÇÇoo¤¤aallttmmaa hakk›.

� YYaayymmaa hakk›.

� TTeemmssiill hakk›.

� KKaammuuyyaa iilleettiimm hakk›.

99.. BBaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakk nneeddiirr??Komflu haklar ya da talî haklar olarak da nitelendirilen ve eser sahibininhaklar›na ek olarak kabul edilen ba¤lant›l› haklar, bir müzik eserini yo-rumlayan veya icra eden sanatç›lara, fonogram ve film yap›mc›lar›na veradyo-televizyon kurulufllar›na tan›nm›fl olup, eser üzerinde eser sahibinetan›nm›fl haklara benzer nitelikteki yetkilerden oluflur.

1100.. BBaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakkllaarr››nn kkoorruunnmmaass››nn››nn nneeddeennii nneeddiirr??Fikir ve sanat eserleri, eserleri yorumlayan, temsil ve icra edenler ile butemsil ve icray› çeflitli kitle iletiflim araçlar› ile topluma ileten kifliler tara-f›ndan ülke ve dünya çap›nda yay›l›r ve tan›t›l›rlar. Bu nedenle, bu faali-yetleri gerçeklefltirenlerin haklar› da hukuk düzenlerince koruma alt›naal›n›r.

1111.. BBaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakk ssaahhiipplleerrii kkiimmlleerrddiirr??Ba¤lant›l› hak sahipleri, FSEK’nda; eser sahibinin manevî ve malî haklar›-na zarar vermemek kayd› ile icrac› sanatç›lar, fonogram yap›mc›lar›, rad-yo-televizyon kurulufllar› ve film yap›mc›lar› olarak belirlenmifltir.

1122.. BBaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakk ssaahhiipplleerriinniinn nnee ttüürr hhaakkllaarr›› vvaarrdd››rr??Ba¤lant›l› hak sahiplerinin de mmaanneevvîî ve mmaallîî haklar› bulunmaktad›r. Ma-nevî haklar; sanatç›lar›n icras› ile ilgili olarak, aadd››nn››nn bbeelliirrttiillmmeessii hakk› vebu icra üzerinde ddee¤¤iiflfliikklliikk yyaapp››llmmaass››nn›› yyaassaakkllaammaa hakk›d›r. Malî haklar

8

ise, sanatç›lar›n kaydedilmemifl icras›na iliflkin olarak, kkaayy››tt iizznnii vveerrmmee vekaydedilmifl icran›n ttoopplluummaa iilleettiillmmeessii ve radyo-televizyonla yyaayy››nnllaann--mmaass››nnaa iizziinn vveerrmmee hakk›d›r. Ayr›ca, genel olarak ba¤lant›l› hak sahiple-rinin malî haklar›; tespitlerinin ççoo¤¤aalltt››llmmaass››nnaa,, yyaayy››llmmaass››nnaa,, kkiirraallaannmmaass››--nnaa,, ööddüünnçç vveerriillmmeessiinnee,, ttoopplluummaa ssuunnuullmmaass››nnaa vvee tteemmssiilliinnee iizziinn vveerrmmeehakk›d›r.

1133.. EEsseerr ssaahhiibbiinniinn hhaakkllaarr›› vvee bbaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakkllaarr nnaass››ll kkoorruunnuurr?? TTeesscciill ggeerreekklliimmiiddiirr?? Eser sahibinin haklar› ve ba¤lant›l› haklar oottoommaattiikk olarak elde edilir. Eseryarat›ld›ktan sonra, eser hakk› korumas›ndan do¤rudan yararlan›l›r ve her-hangi bir biçimde tescil edilmesi gerekmez. Ancak, eser sahiplerinin tale-bi halinde FSEK kapsam›nda korunan tüm eserlerin kay›t ve tescili yap›la-bilir, mali haklara iliflkin yararlanma yetkileri de kay›t alt›na al›nabilir.

1144.. KKoorruummaann››nn kkaappssaamm›› nneeddiirr??Eser sahibinin haklar› ve ba¤lant›l› haklar›n korunmas›, sadece ifade bi-çimlerini içermektedir; fikirler, süreçler, ifllem yöntemleri, matematikselkavramlar, isim ve ünvanlar koruma kapsam›nda de¤ildir.

1155.. KKoorruummaa ssüürreessii nnee kkaaddaarrdd››rr??Eser sahibinin haklar›nda eser sahibinin yaflam› boyunca ve ölümündensonra 70 y›ld›r. Ba¤lant›l› haklarda ise, icralar›n tespitinden, tespit edilme-mifl ise icran›n ilk aleniyet kazanmas›ndan, yap›mlar›n ilk tespitinden,radyo-tv program›n›n ilk yay›nland›¤› tarihten itibaren 70 y›ld›r. Eser sahibinin ttüüzzeell kkiiflflii olmas› halinde koruma süresi, eesseerriinn aalleenniiyyeett ttaa--rriihhiinnddeenn iittiibbaarreenn 7700 yy››lldd››rr..

1166.. EEsseerr hhaakkllaarr›› kkoorruummaass›› üüllkkeesseell oollaarraakk ss››nn››rrllaanndd››rr››llmm››flfl mm››dd››rr??Eser haklar› korumas› ddüünnyyaa ççaapp››nnddaadd››rr. Eser sahibi, bir di¤er ülkede ko-ruma talep etti¤i zaman, tteesscciill flflaarrtt›› oollmmaakkss››zz››nn, uluslararas› anlaflmalarçerçevesinde, ilgili ülke yasas›n›n öngürdü¤ü korumadan yararlan›r. Eserhaklar›n› koruyan en temel uluslararas› düzenleme Bern Sözleflmesi’dir.

1177.. BBeerrnn SSöözzlleeflflmmeessiinniinn aammaacc›› nneeddiirr??Bern Sözleflmesi; eserler, korunacak haklar ve koruma süreleri ile ilgili as-garî koruma koflullar›n›n belirlendi¤i 1886 y›l›nda yürürlü¤e girmifl olan


9

uluslararas› bir düzenleme olup, eser haklar›n›n, sözleflmeye taraf ülkeler-de korunmas›n› sa¤lamak için belirli standartlar ortaya koyar.

1188.. EEsseerrlleerr iinntteerrnneett oorrttaamm››nnddaa ddaa kkoorruunnaabbiilliirr mmii??Eserlerin ana bilgisayarlarda depolanmas› ya da internete gönderilmesidurumunda da, genellikle di¤er ortamlarda oldu¤u gibi koruma sa¤lan›r.Eserlerin fizikî ortamlarda korunmas›na benzer flekilde, eser haklar›na ko-nu olan bir ürünün internette sunumu, da¤›t›m› ya da kiflisel bilgisayarayüklenmesi için de hak sahibinin izni gereklidir.

1199.. ‹‹nntteerrnneett wweebb ssiitteessii kkoorruunnaabbiilliirr mmii??Web sitesinde yer alan herhangi bir ürün, e¤er FSEK kapsam›na giren esertürlerinden biri ise otomatik olarak korumadan yararlan›r. Günlük hayat-ta mevcut bütün fikir ve sanat ürünleri web ortam›nda da sunuluyorsa bukapsamda de¤erlendirilir.

2200.. BBiillggiissaayyaarr pprrooggrraammllaarr››//yyaazz››ll››mmllaarr›› nnaass››ll kkoorruunnuurr??Bilgisayar yaz›l›mlar›, eser haklar› kapsam›nda; bilgisayar yaz›l›mlar›n›kullanan ya da yaz›l›m ba¤lant›l› bulufllar› kullanan cihazlar ise, patentkapsam›nda korunur.

2211.. BBiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mmllaarr›› nniiççiinn iikkii ffaarrkkll›› kkoorruummaa ttüürrüünnee ssaahhiippttiirr??Bu iki farkl› koruma tipi bilgisayar programlar›n›n tarihsel geliflme sürecin-den kaynaklan›r. Yaz›l›mlar ilk üretildikleri zaman bilgisayarlara ba¤l›olarak sat›lmaktayd›lar; yani donan›m›n bir parças›yd›lar ve tek bafl›naekonomik bir de¤ere sahip de¤ildiler. Bu nedenle, yaz›l›m, onu üreteninözelli¤ini tafl›yan bir ürün olarak eser haklar› korumas› kapsam›na al›n-m›flt›r. Ancak, teknolojik ilerleme ve yaz›l›mlar›n bilgisayar ba¤lant›l›ürünler olmaktan ç›k›p, ticarî anlamda önem tafl›yan ürünler haline gel-mesi, bunlar›n patent kapsam›nda da korunmalar›na yol açm›flt›r.

2222.. BBiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mmllaarr›› TTüürrkkiiyyee’’ddee kkoorruunnmmaakkttaa mm››dd››rr??Bilgisayar yaz›l›mlar›, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda edebi eser olarakkabul edildiklerinden bu kanun kapsam›nda korunur. Bilgisayar yaz›l›m-lar›n›n patent korumas›ndan yararlanabilmesi, teknik karakter tafl›yan birbulufla konu olmas› (teknik etkisinin olmas›) veya bulufl konusu bir ciha-z›n çal›flmas›/iflletilmesi ile ilgili olmas› flartlar›na ba¤l›d›r.

10

2233.. BBiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mmllaarr››nn››nn kkoorruummaa ssüürreessii nneeddiirr??“Eser” niteli¤indeki bilgisayar yaz›l›mlar›na tan›nan koruma süresi, di¤ereser türleri gibi eser sahibinin hayat› süresince ve ölümünden sonra 70y›ld›r. ‹lk eser sahibinin ttüüzzeell kkiiflflii olmas› halinde, koruma süresi, yyaazz››ll››mm››nnaalleenniiyyeett ttaarriihhiinnddeenn iittiibbaarreenn 7700 yy››lldd››rr..

2244.. BBiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mmllaarr››nn›› yyaassaall oollaarraakk ssaatt››nn aallaann kkiiflfliinniinn hhaakkllaarr›› nneelleerrddiirr??Bilgisayar yaz›l›m›n› yasal olarak elde eden kiflinin bu program›n bir kop-yas›n› edinme, program› çal›flt›rma, yükleme ve hatalar› düzeltme haklar›vard›r. Ancak, kod çözümü ve program›n çevirisi eser sahibinin iznineba¤l›d›r. Bununla birlikte, bir bilgisayar program›n›n di¤er programlarlauyumlu çal›flmas›n› sa¤lamak amac›yla ara ifllerli¤i için bilgileri elde et-mek hususunda eser sahibinin iznine gerek yoktur.

2255.. BBiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mm››nnaa ppaatteenntt vveerriillmmeessiinniinn kkooflfluulluu nneeddiirr??Bilgisayar yaz›l›m›, bilgisayar üzerinde çal›flt›r›ld›¤›nda daha ileri (ilave)bir “teknik etki” yaratmal›d›r. Teknik bir etki, genellikle teknolojinin ihti-yaç duyulan alan›nda ortaya ç›kan teknolojik bir ilerlemedir.

2266.. BBiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mmllaarr››nn››nn ppaatteenntt iillee kkoorruunnmmaass››nn››nn yyaarraarrllaarr›› nneeddiirr??Eser haklar› ile sa¤lanan koruma, bilgisayar yaz›l›m›n›n ifade biçimine yö-neliktir; yani bir yaz›l›m kodunun bir bölümünün ya da yaz›l›m›n toplucaço¤alt›lmas›n› engelleyici bir amaca sahiptir. Ancak, mevcut yaz›l›mdakibir düflünceden yararlan›larak ayr› bir yaz›l›m üretilmesine de engel de-¤ildir. Bunun yan› s›ra, patent yasalar› ile sa¤lanan koruma daha güçlü-dür; hak sahibinin buluflla ilgili herhangi bir izinsiz kullan›m› önleme hak-k› vard›r. Dolay›s›yla, mevcut yaz›l›mdaki bir düflünceden yararlan›larakayr› bir yaz›l›m üretilebilmesi için hak sahibinden izin al›nmas› gerekir.

2277.. ÜÜllkkeemmiizzddee bbiillggiissaayyaarr yyaazz››ll››mmllaarr›› ppaatteenntt kkoorruummaass››nnddaann yyaarraarrllaann››yyoorr mmuu??Bilgisayar yaz›l›mlar› tek bafl›na patent korumas›ndan yararlanamazlar.Ancak, herhangi bir cihaz›n içinde bu cihaz›n çal›flmas› için gerekli birparça olarak cihaz ile birlikte patent korumas›ndan yararlanabilmektedir.

2299.. MMeesslleekk BBiirrllii¤¤ii nneeddiirr ?? Meslek Birlikleri eser sahipleri ve ba¤lant›l› hak sahiplerinden mali hakla-r› kullanma yetkisini devralarak, FSEK ile tan›nm›fl haklar›n idaresini ve ta-


11

kibini, al›nacak ücretlerin tahsilini ve da¤›t›m›n› sa¤lamak üzere Kültür veTurizm Bakanl›¤›nca tespit edilecek alanlarda (müzik, ,sinema, edebiyat,vb.) kurulan özel hukuka tabi tüzel kiflilerdir.

3300.. EEsseerriinn,, eesseerr ssaahhiibbiinniinn vvee//vveeyyaa bbaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakk ssaahhiibbiinniinn iizznnii oollmmaakkss››zz››nn kkuull--llaann››llmmaass›› hhaalliinnddee,, eesseerr ssaahhiibbii//bbaa¤¤llaanntt››ll›› hhaakk ssaahhiibbii hhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraa--bbiilliirr??Haklar›n baflkalar› taraf›ndan ihlal edilmesi halinde, davadan önce, davaile birlikte veya dava s›ras›nda mahkemeden ihtiyatî tedbir talebinde bu-lunulabilece¤i gibi, hukuk ve ceza dâvas› da aç›labilir. Görevli mahkemeFikri ve Sinai Haklar ‹htisas Mahkemeleri’dir.

12

PPAATTEENNTT


13

11.. PPaatteenntt nneeddiirr??Patent, teknik alanda gerçeklefltirilen bbuulluuflflllaarraa devlet taraf›ndan verilenbbeellggee olup, sahibine buluflunu, belli bir süre ile s›n›rl› olarak tekelci ola-rak kullanma hakk› verir.

22.. BBuulluuflfl nneeddiirr??Buluflun yasal bir tan›m› yoktur. Patent hukuku anlam›nda bulufl, tteekknniikkalandaki bir pprroobblleemmee, teknik araçlar›n kullan›m› yoluyla getirilen teknikççöözzüümmddüürr.

33.. BBuulluuflflllaarr,, ssaaddeeccee ppaatteennttllee mmii kkoorruunnaabbiilliirr??Hukukumuzda bulufllar patent veya faydal› model belgesi verilerek koru-nabilir. Bu iki belge, koruduklar› bulufllar›n nitelikleri aç›s›ndan farkl›l›kgösterir. Faydal› model belgesi ile korunabilen bulufllar, patentle koruna-bilen bulufllara oranla daha az niteliklidir.

44.. BBuulluuflflllaarr››nn ppaatteennttllee kkoorruunnmmaass››nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Bulufllar›n patent verilerek korunmas›n›n bafll›ca dört amac› bulunmakta-d›r:

� Kiflinin buluflu üzerindeki ffiikkrrîî mmüüllkkiiyyeettiinniinn ttaann››nnmmaass››.� Bulufl sahibinin ööddüülllleennddiirriillmmeessii.� Bulufl sahiplerinin ve endüstrinin, bulufl ve yat›r›m yapmaya tteeflflvviikk

edilmesi.� Teknik bbiillggiinniinn mümkün oldu¤u kadar eerrkkeenn aaçç››kkllaannmmaass››nn››nn

desteklenmesi.

55.. PPaatteennttlleerr hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnmmaakkttaadd››rr??Patent haklar›, Patent Haklar›n›n Korunmas› Hakk›nda 551 say›l› KanunHükmünde Kararname ile özel koruma alt›na al›nm›flt›r.

66.. BBiirr bbuulluuflfluunn ppaatteennttllee kkoorruunnaabbiillmmeessii iiççiinn hhaannggii flflaarrttllaarr›› ttaaflfl››mmaass›› ggeerreekkiirr??� YYeennii olmas›.� BBuulluuflfl bbaassaammaa¤¤››nn›› gerçeklefltirmesi (tekni¤in bilinen durumunu

aflmas›). � SSaannaayyiiyyee uuyygguullaannaabbiilliirr olmas›.


15

77.. BBiirr bbuulluuflflaa ppaatteenntt vveerriilleebbiillmmeessii iiççiinn TTüürrkkiiyyee’’ddee yyeennii oollmmaass›› yyeetteerrllii mmiiddiirr??Patent hukukunda mmuuttllaakk yyeenniilliikk kriteri geçerlidir. Bir buluflun yeni say›-labilmesi için, patent baflvurusunun yap›ld›¤› tarihten önce, bulufl konu-sunda dünyan›n herhangi bir yerinde, toplumca eriflilebilir yaz›l› veyasözlü tan›t›m, kullan›m veya bir baflka yolla aç›klanmam›fl olmas› gerekir.Dolay›s›yla, Türkiye’de yeni olan, ancak, daha önce dünyada baflka biryerde bilinen bir bulufl için patent verilemez.

88.. BBuulluuflfluunn ddüünnyyaa ççaapp››nnddaa yyeennii oollmmaass››,, ppaatteenntt vveerriillmmeessii iiççiinn yyeetteerrllii mmiiddiirr??Buluflun, tekni¤in bilinen durumuna belli oranda katk›da bulunmas› ve ta-r›m dahil sanayinin herhangi bir dal›nda uygulanabilir olmas› da gerekir.

99.. BBuulluuflfl ssaayy››llmmaayyaann yyeenniilliikklleerr vvaarr mm››dd››rr??Keflifler ve teknik niteli¤i olmayan ürünler “bulufl” say›lmazlar. Herfleydenönce keflifler, zaten varolan bir durumun ortaya ç›kar›lmas›d›r. Ayr›ca,edebiyat ve sanat eserleri, estetik niteli¤i olan yarat›mlar, bilgisayar yaz›-l›mlar› kkuurraall oollaarraakk teknik niteliklerinin olmamas› nedeniyle “bulufl” say›l-maz. Bunun gibi, bilimsel teoriler, matematik metodlar›, zihinsel ve tica-rî faaliyetler ile oyunlara iliflkin plân, usul ve kurallar da bulufl olarak ka-bul edilmez.

1100.. PPaatteenntt hhaakkkk››nn›› eellddee eettmmeekk iiççiinn nneerreeyyee bbaaflflvvuurrmmaakk ggeerreekkiirr??Patent hakk›n› elde edebilmek için Türk Patent Enstitüsü’ne (TPE) baflvu-ruda bulunulmas› gerekir.Türkiye’de, patent verilmesine iliflkin olarak,“incelemeli” ve “incelemesiz” patent sistemleri uygulanmaktad›r. ‹ncele-meli patent verilmesi sisteminde, patent baflvurusu yap›lan bulufl hakk›n-da, teknik araflt›rma kurumlar›nca incelemeler yap›lmakta iken, inceleme-siz sistemde bu araflt›rma yap›lmamaktad›r.

1111.. PPaatteenntt üüzzeerriinnddeekkii hhaakk nnee zzaammaann ddoo¤¤aarr??Patent üzerindeki hak TPE patent siciline kay›t ile do¤ar. Ancak, patentbaflvurusunun ilgili bültende yay›nland›¤› tarihten veya tecavüz etti¤i id-dia edilenin haberdar edilmesinden itibaren ve baflvuru yürürlükte kald›-¤› sürece, patent sahiplerine tan›nan koruma, patent baflvurusu sahibi içinde geçerlidir. Ancak baflvurudan do¤an hak, verilmifl patentten do¤an hakile ayn› güçte de¤ildir. Zira baflvuruya patent verilmemesi ya da istemleride¤ifltirilmifl olarak farkl› istemlerle patent verilmesi söz konusudur. Bu

16

nedenle baflvuru halindeki patente dayal› olarak haklar›n kullan›lmas› ha-linde Mahkeme patentin verilmesine kadar karar veremez.

1122.. PPaatteenntt iisstteemmee hhaakkkk›› kkiimmee aaiittttiirr??Patent isteme hakk›, buluflu yapana veya onun haleflerine aittir. Bu hak-k›n devri mümkündür. TPE nezdinde ilk baflvuruda bulunan kifli, aksi ka-n›tlanana dek gerçek bulufl sahibi say›l›r.

1133.. BBiirr bbuulluuflfl bbiirrddeenn ffaazzllaa kkiiflflii ttaarraaff››nnddaann aayyrr›› aayyrr›› ggeerrççeekklleeflflttiirriillmmiiflflssee ppaatteenntt iiss--tteemmee hhaakkkk›› kkiimmee aaiittttiirr??Birbirinden ba¤›ms›z kiflilerin ayn› buluflu birbirlerinden habersiz olarakgerçeklefltirmeleri halinde, patent isteme hakk› bbaaflflvvuurruuyyuu iillkk yyaappaannaa ait-tir.

1144.. PPaatteenntt bbaaflflvvuurruussuunnuunn flflaahhsseenn yyaapp››llmmaass›› zzoorruunnlluulluu¤¤uu vvaarr mm››dd››rr??TPE nezdinde yürütülen ifllemlerin flahsen veya bir vekil arac›l›¤›yla ger-çeklefltirilmesi mümkündür. Tüzel kifliler, yetkili organlar› taraf›ndan tem-sil edilirler. ‹fllemler, patent vekilleri arac›l›¤›yla da yürütülebilir. ‹kametgâh› yurt d›fl›n-da olan kiflilerin ise, patent vekilleri taraf›ndan temsil edilmeleri zorun-ludur.

1155.. PPaatteenntt hhaakkkk›› nnee kkaaddaarr ssüürree iillee kkoorruunnuurr?? “‹ncelemeli patentlerde”” patentin koruma süresi baflvuru tarihinden itiba-ren 20 y›ld›r. Bu süre dolduktan sonra bulufl, art›k kamuya mal olmufl de-mektir; dolay›s›yla herkes taraf›ndan kullan›labilir.““‹ncelemesiz petentlerde”” patentin koruma süresi 7 y›ld›r. Ancak, ““ince-lemesiz”” patent al›nd›ktan sonra, bu tür patentlerde koruma süresinin da-ha k›sa olmas› nedeniyle, ““incelemeli”” patent baflvurusunda bulunulma-s›na engel de yoktur. Bu durumda, yap›lan inceleme sonucu buluflun pa-tent verilebilirlik flartlar›n› tafl›d›¤›na karar verilirse patent, ““incelemeli pa-tent”” haline gelir ve koruma süresi 20 y›la uzar.

1166.. PPaatteennttii kkuullllaannmmaa zzoorruunnlluulluu¤¤uu vvaarr mm››dd››rr??Patent sahibi veya yetkili k›ld›¤› kifli (örne¤in lisans alan) patenti kullan-mak zorundad›r. Patent, patentin verilmesine iliflkin ilan›n yay›mlanma-s›ndan itibaren 3 y›l içinde kullan›lmak zorundad›r. Bu süre içinde paten-


17

tin kullan›lmamas› durumunda, patent sahibi, patenti üzerinde zzoorruunnlluu llii--ssaannss vermek durumunda kalabilir.

1177.. PPaatteenntt bbaaflflvvuurruussuu vveeyyaa ppaatteennttiinn bbaaflflkkaallaarr››nnaa ddeevvrrii mmüümmkküünn mmüüddüürr??Patent baflvurusu veya patent baflkas›na devredilebilir. Devirle birlikte pa-tent sahibinin hakk› tamamen sona erer. Devir sözleflmesinin yaz›l› flekilde yap›lmas› ve devrin üçüncü kiflilerekarfl› ileri sürülebilmesi için patent siciline kaydedilmesi gerekir.Patent baflvurusu veya patent miras yolu ile intikal edebilir.

.1188.. PPaatteenntt bbaaflflvvuurruussuu vveeyyaa ppaatteenntt üüzzeerriinnddee bbiirr bbaaflflkkaass››nnaa kkuullllaann››mm hhaakkkk›› ttaann››--

nnaabbiilliirr mmii?? Patent veya baflvurusu üzerinde bir baflkas›na kullan›m hakk› tan›nabilir. Patentin ttaammaammeenn ddeevvrreeddiillmmeeddeenn bir baflkas›na belli bir süre için kulla-n›m hakk›n›n tan›nd›¤› bu tür sözleflmelere lliissaannss ssöözzlleeflflmmeessii denir. Lisans sözleflmesinin geçerli olabilmesi için yaz›l› flekilde yap›lmas› veüçüncü kiflilere karfl› ileri sürülebilmesi için de patent siciline kaydedil-mesi gerekir.

1199.. LLiissaannss ssöözzlleeflflmmeessii iillee bbiirr bbaaflflkkaass››nnaa kkuullllaann››mm hhaakkkk›› ttaann››nndd››¤¤›› ttaakkddiirrddee,, ppaa--tteenntt ssaahhiibbiinniinn hhaakkkk››,, lliissaannss ssöözzlleeflflmmeessii ssüürreessii bbooyyuunnccaa ddeevvaamm eeddeerr mmii??Yap›lan lisans sözleflmesinin basit veya tekelci bir lisans olmas›na göre, pa-tent hakk›n›n, lisans sözleflmesi süresince devam edip etmeyece¤i de¤iflir.

2200.. BBaassiitt lliissaannss ssöözzlleeflflmmeessii nneeddiirr??Patent veya baflvurusu üzerindeki kullan›m hakk› bbiirrddeenn ffaazzllaa kifliye tan›-nabiliyor ve patent sahibi de ppaatteennttii kkuullllaannmmaayyaa ddeevvaamm eeddiiyyoorrssaa basit li-sans sözleflmesi söz konusudur.

2211.. TTeekkeellccii lliissaannss ssöözzlleeflflmmeessii nneeddiirr??Patent veya baflvurusu üzerindeki kullan›m hakk›, ssaaddeeccee bbiirr tteekk kkiiflfliiyyee ta-n›n›yor ve aksi sözleflmede kararlaflt›r›lmad›¤› sürece ppaatteenntt ssaahhiibbii ddee ppaa--tteennttii kkuullllaannaamm››yyoorrssaa tekelci (inhisarî) lisans sözleflmesi söz konusudur.

2222.. PPaatteenntt,, ssaahhiibbiinnee nnee ggiibbii hhaakkllaarr ssaa¤¤llaarr??Patent, sahibine, buluflunu kanunen belirlenmifl süre içinde milli s›n›rlar-da tekelci olarak kullanma hakk›n› verir.

18

Patent sahibi, üçüncü kiflilerin afla¤›daki fiilleri izinsiz olarak gerçeklefltir-melerini engelleyebilir:

� Patent konusu üürrüünnüünn üürreettiillmmeessii,, ssaatt››llmmaass››,, kkuullllaann››llmmaass››,, iitthhaall eeddiillmmeessii veya bu amaçlar için kiflisel ihtiyaçtan baflka herhangi bir nedenle eellddee bbuulluunndduurruullmmaass››.

� Patent konusu uussuullüünn kkuullllaann››llmmaass››.� Kullan›lmas›n›n yasak oldu¤u bilinen veya bilinmesi gereken uussuull

ppaatteennttiinniinn üçüncü kifliler taraf›ndan baflkalar›na tteekklliiff eeddiillmmeessii.� Patent konusu uussuullllee ddoo¤¤rruuddaann ddoo¤¤rruuyyaa elde edilen ürünlerin ssaatt››flflaa

ssuunnuullmmaass›› veya kullan›lmas› veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kiflisel ihtiyaçtan baflka herhangi bir nedenle eellddee bbuulluunndduurruullmmaass››.

2233.. PPaatteennttllii bbiirr bbuulluuflfl,, ssaaddeeccee kkiiflfliisseell aammaaççllaarr iiççiinn bbaaflflkkaallaarr›› ttaarraaff››nnddaann kkuullllaann››--llaabbiilliirr mmii??S›naî veya ticarî bir amaç tafl›mayan ve özel amaçla s›n›rl› kalan fiiller pa-tentten do¤an haklar›n kapsam› d›fl›nda kald›¤›ndan, patentli bulufl, buhallerde baflkalar› taraf›ndan kullan›labilir.

2244.. PPaatteennttllii bbiirr bbuulluuflfluu iiççeerreenn ddeenneemmee aammaaççll›› ffiiiilllleerr ppaatteenntt ssaahhiibbii ttaarraaff››nnddaanneennggeelllleenneebbiilliirr mmii??Patentli buluflu içermesine ra¤men, deneme amaçl› olarak gerçeklefltirilenfiiller, patent hakk›na tecavüz olarak kabul edilmez. Bu nedenle, bu tür fi-illerin gerçeklefltirilmesi hukuka uygundur.

2255.. PPaatteennttllii bbiirr bbuulluuflfl,, bbiirr bbaaflflkkaass›› ttaarraaff››nnddaann kkuullllaann››ll››rrssaa,, ppaatteenntt hhaakkkk›› ssaahhiibbiihhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraabbiilliirr??Patent hakk› tecavüze u¤rayan hak sahibi, mahkemeden ihtiyatî tedbir ta-lebinde bulunarak daval›dan tecavüz fiillerini dduurrdduurrmmaass››nn››, üretilen ve-ya ithal edilen ürünlere eell kkoonnuullmmaass››nn›› isteyebilece¤i gibi, hukuk ve cezadâvas› açma imkân›na sahiptir.Hukuk davalar› kapsam›nda afla¤›daki taleplerde bulunabilir:

� Patentten do¤an haklara tecavüz durumunun dduurrdduurruullmmaass›› ve öönnlleennmmeessii..

� Tecavüzün ortadan kkaalldd››rr››llmmaass››..� Tecavüz nedeniyle u¤ran›lan mmaaddddîî ve mmaanneevvîî zzaarraarr››nn ggiiddeerriillmmeessii.� Patentten do¤an haklara tecavüz suretiyle üretilen ve ithal edilen

ürünlere/araçlara eell kkoonnuullmmaass››, flartlar› varsa imhas›.


19

� El konulan ürünler/araçlar üzerinde tazminat miktar›ndan düflülerek kendisine mmüüllkkiiyyeett hhaakkkk›› ttaann››nnmmaass››.

Patent hakk›na tecavüz eden kifli aleyhine ceza davas› aç›lmas› da müm-kündür. Bu kapsamda hapis, para cezas›, iflyeri kapatma ve ticaretten mencezalar› öngörülmüfltür.

2266.. PPaatteenntt hhaakkkk›› hhaannggii hhaalllleerrddee ssoonnaa eerreerr??Patent hakk›n›n üç nedenle sona ermesi mümkündür:

� Koruma ssüürreessiinniinn ddoollmmaass››.� Patent sahibinin patent hakk›ndan vvaazzggeeççmmeessii.� Y›ll›k üüccrreettlleerriinn ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ööddeennmmeemmeessii.

Hakk› sona eren patentin konusu, sona erme sebebinin gerçekleflmifl ol-du¤u andan itibaren toplumun mal› say›l›r.

2277.. PPaatteenntt iillee kknnooww--hhooww aarraass››nnddaa bbiirr iilliiflflkkii vvaarr mm››dd››rr?? Genel olarak know-how kavram›, iflletmelerin rekabet gücünü artt›ran,özel olarak koruma alt›na al›nmam›fl, gizli olmas› flart olmayan teknik,idarî, ticarî nitelikteki bilgi ve deneyimlerin tümünü kapsamaktad›r.

Bir bilginin know-how say›labilmesi için mutlaka patent verilebilirlik flart-lar›n› tafl›yan bir bulufl olmas› gerekmez ise de, patent verilebilirlik flartla-r›n› tafl›yan bir buluflun know-how olarak kullan›lmas› da mümkündür.

Patent baflvurusu yap›l›p baflvuru yay›mland›ktan sonra ise, art›k buluflunknow-how olma niteli¤i ortadan kalkmaktad›r. Çünkü, bu durumda bulufl,tüm ayr›nt›lar›yla yay›mlanmakta ve toplumun bilgisine sunulmaktad›r.Dolay›s›yla, patent baflvurusunda bulunulmas›yla birlikte buluflun know-how olarak korunmas› seçene¤inden vazgeçilmifl olmaktad›r.

2288.. BBuulluuflfl ssaahhiibbii,, bbuulluuflfluunnuu hhaannggii dduurruummllaarrddaa kknnooww--hhooww oollaarraakk kkoorruummaayy›› tteerr--cciihh eeddeebbiilliirr??Bulufl sahibi, patent verilebilirlik flartlar›n› tafl›yan buluflu için patent bafl-vurusu yap›p yapmamakta serbesttir. Patent baflvurusunda bulunmak, bu-luflun bütün ayr›nt›lar›yla aç›klanmas› zorunlulu¤unu da beraberinde ge-tirmektedir. Bunun yan› s›ra, patent sahibine tan›nan tekelci hak, “incele-meli” patent sisteminde 20; “incelemesiz” patent sisteminde ise 7 y›ll›kbir süre ile s›n›rl›d›r. Çok önemli ve karmafl›k bir bulufl yapt›¤›na inanan

20

bulufl sahibi, buluflunun 20 y›ll›k süre içinde dahi baflkalar› taraf›ndan bu-lunamayaca¤›ndan emin ise, patent korumas›ndan vazgeçerek buluflunugizli tutmay› da tercih edebilir. Bu halde, bulufl konusu ürün veya usul, ifl-letme s›rr› veya know-how olarak gizli tutulur.

2299.. BBuulluuflfluunn kknnooww--hhooww oollaarraakk kkoorruunnmmaass››nn››nn nnee ggiibbii ddeezzaavvaannttaajjllaarr›› vvaarrdd››rr??Bulufl sahibinin, buluflunu know-how olarak de¤erlendirmeyi tercih etme-si, beraberinde önemli bir riski de getirmektedir. Know-how olarak kulla-n›lan bulufl üzerinde, sahibine patentli bulufltan farkl› olarak, sadece fiilîbir tekel tan›nmakta, bulufl sahibinin buluflunu tek bafl›na kullanmas›n›öngören hukukî bir tekel hakk› ise söz konusu olmamaktad›r. Dolay›s›yla,know-how olarak kullan›lan buluflun ayn›s›n›n bir baflkas› taraf›ndan ba-¤›ms›z olarak yap›lmas› halinde, bulufl sahibi bu kifliye karfl› herhangi birtalepte bulunamaz. ‹flletme s›rr›, ticaret s›rr› veya know-how olarak adlan-d›r›lan, özel olarak koruma alt›na al›nmam›fl bilgi ve becerilerin haks›zkullan›m›n›n engellenmesi, TTK’nun 56. ve devam›ndaki maddelerde dü-zenlenmifl olan haks›z rekabete iliflkin hükümler çerçevesinde mümkün-dür. Bu hükümlerin uygulanmas› için ortada dürüstlük kurallar›na ayk›r›bir davran›flla iktisadî rekabetin kötüye kullan›m› say›lan bir durum bu-lunmal›d›r. TTK’nun 57. maddesi, bir iflletme çal›flanlar›n›n, iflletme s›rla-r›n› aç›klamaya yöneltilmesini dürüstlük kurallar›na ayk›r› davran›fllara ör-nek olarak göstermektedir.

3300.. ÖÖzzeell hhuukkuukk iilliiflflkkiissii kkaappssaamm››nnddaa ggeerrççeekklleeflflttiirriilleenn iiflflççii bbuulluuflflllaarr››nnddaa hhaakk ssaa--hhiibbii kkiimmddiirr??Bir özel hukuk iliflkisi çerçevesinde iflverenin gösterdi¤i belli bir iflle ilgiliolarak hizmet iliflkisini yerine getirmekle yükümlü olan kifliler iflçi olup,iflçi bulufllar›, hizmet bulufllar› ve serbest bulufllar olarak ikiye ayr›l›r.

3311.. HHiizzmmeett bbuulluuflfluu nneeddiirr?? Hizmet bulufllar›, iflçinin bir iflletme veya kamu idaresinde yükümlü oldu-¤u faaliyeti gere¤i gerçeklefltirdi¤i veya iflletmenin veya kamu idaresininbüyük ölçüde deneyim ve çal›flmalar›na dayanan, iflçinin ifl iliflkisi s›ras›n-da yapt›¤› bulufllard›r.‹flçi, bir hizmet buluflu yapt›¤›nda, bu buluflunu yaz›l› olarak ve geciktir-meksizin iflverene bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirimi alan iflveren, bil-dirimin kendisine ulaflt›¤› tarihten itibaren 4 ay içinde hizmet buluflu ile


21

ilgili olarak tam veya k›smî hak talep edebilir. ‹flverenin hizmet buluflunailiflkin tam hak talebinde bulunmas› halinde, bununla ilgili bildirimin ifl-çiye ulaflmas› üzerine bulufl üzerindeki tüm haklar iflverene geçmifl olur. ‹flveren, hizmet buluflu üzerinde tam hak talep ederse, iflçinin kendisineuygun bir bedelin ödenmesini isteme hakk› do¤ar. Bedelin hesaplanma-s›nda hizmet buluflunun ekonomik de¤erlendirilebilirli¤i, iflçinin iflletme-deki görevi ve iflletmenin buluflun gerçeklefltirilmesindeki pay› göz önün-de tutulur. K›smî hak talebi halinde ise, iflveren k›smî hakka dayanarak buluflu kulla-nabilir.‹flveren bulufltan yararlanmakta ise, iflçi uygun bir bedelin kendisineödenmesini isteyebilir.

3322.. SSeerrbbeesstt bbuulluuflfl nneeddiirr ??Hizmet bulufllar›n›n d›fl›nda kalan bulufllar serbest iflçi bulufllar› olarak ka-bul edilir. ‹flçi bir ifl akti iliflkisinde iken serbest bir bulufl yapt›¤› takdirde durumu ifl-verene bildirmekle yükümlüdür. Serbest bulufl, iflletmenin ilgili oldu¤u ifl alan›na girmekte ise veya bualanda faaliyette bulunulmas› planlanm›fl ise, iflçi uygun flartlar alt›ndabuluflundan (tam hak tan›maks›z›n) yararlanma imkan› vermek için iflve-rene teklif yapmakla yükümlüdür.‹flveren süresi içinde teklifi kabul edebilir.

3333.. TTeekknniikk iiyyiilleeflflttiirrmmee tteekklliifflleerrii nnee flfleekkiillddee ddee¤¤eerrlleennddiirriilliirr??Patent veya faydal› model belgesi ile korunamayacak nitelikte olan teknikiyilefltirme tekliflerinin iflçi taraf›ndan yaz›l› olarak iflverene bildirilmesi ilebunlardan yararlanma karfl›l›¤›nda iflveren iflçiye uygun bir bedel öde-mekle yükümlü olur. Teknik iyilefltirme teklifleri ile di¤er konular ferdi ve toplu ifl sözleflmeleriile düzenlenir.

3344.. ‹‹flflççiilleerrllee iillggiillii hhüükküümmlleerr eemmrreeddiiccii nniitteelliikkttee mmiiddiirr??‹lgili mevzuatta yeralan iflçilerle ilgili hükümler iflçilerin aleyhine olacakflekilde de¤ifltirilemez.

22

3355.. ‹‹flflvveerreenniinn iiffllaass›› hhaalliinnddee iiflflççiinniinn,, yyaappmm››flfl oolldduu¤¤uu bbuulluuflfluu üüzzeerriinnddee öönn aall››mmhhaakkkk›› vvaarr mm››dd››rr??‹flveren iflas eder ve iflas idaresi de buluflu iflletmeden ayr› devretmek is-terse iflçinin, yapm›fl oldu¤u iflverenin de tam hak talebinde bulundu¤ubuluflu öncelikle alma hakk› vard›r.‹flçi bulufllar›ndan veya teknik iyilefltir-me tekliflerinden do¤an bedel alaca¤›, iflas hukuku anlam›nda imtiyazl›alacaklardand›r.


23

FFAAYYDDAALLII MMOODDEELL


25

11.. FFaayyddaall›› mmooddeell nneeddiirr?? Faydal› model belgesi de t›pk› patent gibi teknik alanda gelifltirilen bulufl-lara devlet taraf›ndan verilen belgedir.

22.. FFaayyddaall›› mmooddeelliinn ppaatteenntttteenn ffaarrkk›› nneeddiirr??Faydal› model belgesi verilerek korunabilecek bulufllar, patent verilerekkorunabilecek bulufllarla karfl›laflt›r›ld›¤›nda daha “küçük” bulufllard›r. Pa-tentlerde aranan “bulufl” basama¤›n› gerçeklefltirme flart›, faydal› model-lerde aranmaz. Buluflun yyeennii ve ssaannaayyiiyyee uuyygguullaannaabbiilliirr olmas›, faydal›model belgesi verilerek korunmas› için yeterlidir.

33.. FFaayyddaall›› mmooddeell kkoorruummaass››nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Faydal› model belgesi ile koruman›n amac›, özellikle “küçük” bulufl sa-hiplerinin, teknik aç›dan büyük bir aflama kaydetmese de yenilikleri vepratik yararlar› nedeniyle korumaya de¤er bulufllar›n›n, patente oranla da-ha az karmafl›k bir usul çerçevesinde belge verilerek korunmas›n›n sa¤-lanmas› ve bu flekilde bu kesimin bulufl yapmaya özendirilmesidir.

44.. FFaayyddaall›› mmooddeelllleerr hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnuurr??Faydal› modeller, Patent Haklar›n›n Korunmas› Hakk›nda 551 say›l› Ka-nun Hükmünde Kararname çerçevesinde özel olarak korunurlar.

55.. HHaannggii ttüürr bbuulluuflflllaarr ffaayyddaall›› mmooddeell bbeellggeessii iillee kkoorruunnaabbiilliirr??Faydal› model belgesi, patentlerde oldu¤u gibi

� mutlak anlamda yyeennii ve � ssaannaayyiiyyee uuyygguullaannaabbiilleenn, ancak � bbuulluuflfl bbaassaammaa¤¤›› veya tekni¤in bilinen durumunun afl›lmas› olarak

nitelendirilecek bir aaflflaammaayy›› iiççeerrmmeeyyeenn bulufllara verilir. Faydal› model belgesine konu olan bulufl, baflvuru tarihinden önce Türki-ye veya dünyada herkesin ulaflabilece¤i flekilde yaz›l› olarak veya bir bafl-ka yolla aç›klanm›fl veya yöresel veya ülke çap›nda kullan›lm›fl ise yenide¤ildir.Dolay›s›yla, faydal› modellerde yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik kriter-leri patentlerde oldu¤u gibidir. Faydal› modelin patentten fark›, buluflunteknik özelliklerinin, patent verilebilir bulufllar düzeyinde olmamas›d›r.


27

66.. ““YYeennii vvee ssaannaayyiiyyee uuyygguullaannaabbiilleenn bbiirr uussuull”” iiççiinn ffaayyddaall›› mmooddeell bbeellggeessii aall››--nnaabbiilliirr mmii??Faydal› model korumas›, sadece ürünleri kapsad›¤›ndan bu tür bir “usul”için faydal› model belgesi al›namaz.

77.. AAyynn›› bbuulluuflfluunn hheemm ppaatteenntt,, hheemm ddee ffaayyddaall›› mmooddeell bbeellggeessiiyyllee kkoorruunnmmaass››mmüümmkküünn mmüüddüürr??Bir buluflun, ayn› anda hem patent, hem de faydal› model belgesi ile ko-runmas› mümkün de¤ildir. E¤er bir bulufl patent verilebilirlik flartlar›n› ta-fl›yorsa, patent baflvurusu yap›lmas› daha avantajl›d›r.

88.. FFaayyddaall›› mmooddeell bbeellggeessiiyyllee kkoorruunnaann bbuulluuflfluunn,, aayynn›› zzaammaannddaa eennddüüssttrriiyyeell ttaa--ssaarr››mm oollaarraakk kkoorruunnmmaass›› mmüümmkküünn mmüüddüürr??Faydal› model belgesiyle korunan bir bulufl, flartlar›n› tafl›yorsa, ayn› za-manda endüstriyel tasar›m olarak da tescil edilebilir. Bu olas›l›¤a uygula-mada oldukça s›k rastlanmaktad›r. Örne¤in, bir ayakkab›n›n tasar›m›, ye-ni ve bilgilenmifl kullan›c› üzerinde b›rakt›¤› etki aç›s›ndan ay›rt edici iseendüstriyel tasar›m olarak kullan›labilir. Ayn› ayakkab›, daha önce görül-memifl fonksiyonel bir özelli¤e sahipse, faydal› model korumas›ndan dayararlanabilecektir.

99.. FFaayyddaall›› mmooddeell üüzzeerriinnddeekkii hhaakk nnee zzaammaann ddoo¤¤aarr??Faydal› model hakk›, TPE’ne yap›lacak baflvurunun kabulü ile elde edilir.Faydal› model üzerindeki hak, faydal› modelin TPE nezdinde sicile kay›tedilmesiyle do¤ar. Faydal› model baflvurusu sahibi faydal› modelin yay›n-lanmas›ndan ya da tecavüz etti¤i iddia edilenin haberdar edilmesindenitibaren haklar›n› üçüncü kiflilere karfl› kullanabilir. Baflvurudan do¤anhak, verilmifl faydal› model belgesinden do¤an hak ile ayn› güçte de¤ildir.Zira baflvuruya itiraz edilmesi halinde, istemleri de¤ifltirilmifl olarak farkl›istemlerle faydal› model belgesi verilmesi söz konusudur. Bu nedenle,baflvuru halindeki faydal› modele dayal› olarak haklar›n kullan›lmas› ha-linde mahkeme faydal› modelin verilmesine kadar karar veremez.

1100.. FFaayyddaall›› mmooddeell kkoorruummaass››nn››nn ssüürreessii nnee kkaaddaarrdd››rr??Patentten farkl› olarak, faydal› model belgesinin sahibine sa¤lad›¤› koru-ma, baflvuru tarihinden itibaren 10 y›ld›r ve bu süre uzat›lamaz. Bu süreboyunca faydal› model korumas›ndan yararlanman›n ön koflulu, y›ll›k üc-retlerin ödenmesidir.

28

1111.. FFaayyddaall›› mmooddeell bbeellggeessii,, ssaahhiibbiinnee hhaannggii hhaakkllaarr›› kkaazzaanndd››rr››rr??Patentin sahibine sa¤lad›¤› koruma, aynen faydal› model belgesi sahibi-ne de tan›n›r. Farkl›l›k, sadece koruma alt›nda bulunan bulufllar›n niteli-¤inden kaynaklanmaktad›r. Faydal› model belgesi sahibi, faydal› modelkonusu ürünün izinsiz olarak üçüncü kifliler taraf›ndan üretilmesini, sat›l-mas›n›, kullan›lmas›n›, ithal edilmesini veya bu amaçlar için kiflisel ihti-yaç d›fl›nda herhangi bir nedenle elde bulunmas›n› engelleme maddi vemanevi zararlar›n tazminini talep etme hakk›na sahiptir.

1122.. FFaayyddaall›› mmooddeell bbiirr bbaaflflkkaass›› ttaarraaff››nnddaann kkuullllaann››ll››rrssaa,, ffaayyddaall›› mmooddeell ssaahhiibbiihhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraabbiilliirr??Patent sahibine sa¤lanan koruma, faydal› model sahibine de tan›nd›¤›n-dan, tecavüz halinde faydal› model sahibi, tecavüzün durdurulmas›na yö-nelik ihtiyatî tedbir karar› ald›rman›n yan› s›ra hukuk davas› açmaya dayetkilidir. Ayr›ca tecavüzde bulunan hakk›nda ceza davas› da aç›labilir.


29

MMAARRKKAA


31

11.. MMaarrkkaa nneeddiirr??Marka, bir iflletmenin mal ve/veya hizmetlerini, baflka iflletmelerin malve/veya hizmetlerinden ay›rdetmek amac›yla kullan›lan iflaretlerdir.

22.. MMaarrkkaallaarr hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnuurr??Markalar, Markalar›n Korunmas› Hakk›nda 556 say›l› Kanun HükmündeKararname çerçevesinde özel olarak korunurlar. Bu düzenlemeler çerçe-vesinde korumadan yararlanabilecek markalar “tescilli” markalard›r.

Tescil edilmemifl markalar›n Türk Ticaret Kanunu’nun 56. ve devam›nda-ki maddelerinde yer alan haks›z rekabete iliflkin hükümler çerçevesindekorunmas› mümkündür. Tescil edilmemifl markalar, baz› istisnaî durum-larda, dolayl› olarak 556 say›l› KHK kapsam›nda da korunabilir.

33.. NNee ttüürr iiflflaarreettlleerr mmaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eeddiilleebbiilliirr??Bir iflletmenin mal veya hizmetlerini bir baflka iflletmenin mal veya hiz-metlerinden ay›rdetmeyi sa¤lamas› kofluluyla, kifli adlar›, sözcükler, flekil-ler, harfler, say›lar, mallar›n biçimi veya ambalajlar› gibi çizimle görüntü-lenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, bask› yoluyla yay›nlana-bilen ve ço¤alt›labilen her türlü iflaret marka olarak tescil edilebilir. Gö-rüldü¤ü gibi, marka olarak kullan›labilecek iflaretlerin kapsam› oldukçagenifltir. Ancak markaya iliflkin olarak tan›mdan ç›kar›labilecek üç tane te-mel özellik bulunmaktad›r:

� Marka, bir iiflflaarreettttiirr.� Marka olacak iflaretin, çizimle veya herhangi bir flekilde

ggöörrüünnttüülleenneebbiillmmeessii gerekir (üç boyutlu flekillerin veya notaya dökülmesi flart›yla bir melodinin de marka olarak tescili mümkündür).

� Marka olarak tescil edilecek iflaretin aayy››rrtt eeddiiccii olmas› gerekir.

44.. RReekkllaamm ssllooggaannllaarr›› mmaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eeddiilleebbiilliirr mmii??Ay›rt edici niteli¤i olmas› kayd›yla reklam sloganlar› marka olarak tesciledilebilir.

55.. MMeellooddiilleerr mmaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eeddiilleebbiilliirr mmii??Melodinin notalara dökülmüfl flekli, bir ifade türü say›ld›¤›ndan, markaolarak tescili mümkündür.


33

66.. MMaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eeddiilleemmeeyyeecceekk iiflflaarreettlleerr hhaannggiilleerriiddiirr??� Ayn› veya ayn› türdeki mal ve hizmetlerle ilgili olarak tescil edilmifl

veya daha önce tescil için baflvurusu yap›lm›fl bir marka ile ayn› veya ay›rt edilemeyecek kadar benzer olan markalar.

� Mal veya hizmetlerin niteli¤i, kalitesi veya üretim yeri, co¤rafi kayna¤› gibi konularda halk› yan›lt›c› iflaretler ve adlar.

� Ticaret alan›nda cins, çeflit, vas›f, kalite, miktar, amaç, de¤er ve co¤rafi kaynak belirten iflaretler.

� Ticaret alan›nda herkes taraf›ndan kullan›lan veya belirli bir meslek sanat veya ticaret grubuna mensup olanlar› ay›rdetmeye yarayan iflaretler.

� Mal›n özgün do¤al yap›s›ndan ortaya ç›kan fleklini veya bir teknik sonucu elde etmek için zorunlu olan iflaretler.

� Paris Sözleflmesi’ne üye ülkelerin hükümranl›k iflaretleri, bayraklar› veya flamalar›.

� Tarihi ve kültürel de¤erleri bak›m›ndan halka malolmufl iflaretler ve adlar.

� Sahibi taraf›ndan izin verilmeyen, Paris Sözleflmesi anlam›nda tan›nm›fl markalar.

� Dini de¤erleri ve sembolleri içeren markalar.� Kamu düzenine ve genel ahlaka ayk›r› markalar.

66.. KKuullllaann››mm aammaaççllaarr››nnaa ggöörree mmaarrkkaallaarr kkaaçç ttüürrllüüddüürr?? Kullan›m amaçlar›na göre markalar, ticaret markalar› ve hizmet markala-r› olmak üzere iki türlüdür.

77.. TTiiccaarreett mmaarrkkaass›› nneeddiirr??Mallar›n hangi iflletme taraf›ndan üretildi¤ini ve/veya piyasaya sunuldu-¤unu gösteren markalar, ticaret markalar›d›r.

88.. HHiizzmmeett mmaarrkkaass›› nneeddiirr??Belli bir malla iliflkisi olmayan ve sadece bir hizmeti di¤er iflletmelerinhizmetlerinden ay›rdetmek amac›yla kullan›lan markalar, hizmet marka-lar›d›r. Bu tür markalar ço¤unlukla bankac›l›k, otelcilik, dan›flmanl›k, si-gortac›l›k, fuarc›l›k gibi sektörlerde kullan›l›r.

34

99.. SSaahhiipplleerriinnee ggöörree mmaarrkkaallaarr kkaaçç ttüürrllüüddüürr??Sahiplerine göre markalar ferdî marka, garanti markas› ve ortak marka ol-mak üzere üç türlüdür.

1100.. FFeerrddîî mmaarrkkaa nneeddiirr??Gerçek veya tüzel kifli iflletmenin tek bafl›na ve ba¤›ms›z olarak kulland›-¤› markad›r.

1111.. GGaarraannttii mmaarrkkaass›› nneeddiirr??Marka sahibinin kontrolü alt›nda birçok iflletme taraf›ndan kullan›lan ve oiflletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, co¤rafî menflelerini vekalitesini garanti etmeye yarayan markalar, garanti markalar›d›r; TSE, Wo-olmark, ISO 9001 gibi. Garanti markalar›, mal veya hizmetlerin belli ni-teliklere sahip oldu¤unu gösterir.

1122.. OOrrttaakk mmaarrkkaa nneeddiirr??Üretim veya ticaret veya hizmet iflletmelerinden oluflan bir grup taraf›n-dan kullan›lan markaya ortak marka denir. Bu tür markalarda, markan›nsahibi markay› kullanan grup de¤il, gruba dahil iflletmelerdir. Tescil içinmarka sahiplerinin birlikte hareketi gerekli iken, yenilenmesi için ortaklar-dan birinin baflvurusu yeterlidir.

1133.. OOrrttaakk mmaarrkkaallaarr››nn hhoollddiinngg mmaarrkkaallaarr››nnddaann ffaarrkk›› nneeddiirr??Holding markalar›nda, ortak markalardan farkl› olarak markan›n sahibiholdingdir. Dolay›s›yla, holding markas› ferdî marka niteli¤indedir. Hol-dinge ba¤l› iflletmeler kendi markalar›n›n yan›nda holdingin ortak marka-s›n› da kullan›r.

1144.. MMaarrkkaayy›› kkuullllaannaaccaakk iiflfllleettmmeenniinn bbeellllii bbiirr bbüüyyüükkllüükkttee oollmmaass›› ggeerreekkiirr mmii?? Marka, hem ticarî iflletmeler, hem de esnaf iflletmeleri taraf›ndan kullan›-labilir.

1155.. MMaarrkkaa kkuullllaannmmaann››nn yyaarraarrllaarr›› nneelleerrddiirr??Marka kullan›m›, sahibine afla¤›daki avantajlar› sa¤lar:

� Mal ve hizmetlerin kkaayynnaa¤¤››nn›› ggöösstteerrmmee (mal›n hangi iflletme taraf›ndan üretilip piyasaya sunuldu¤u).

� Mal ve hizmetlerin di¤er mal ve hizmetlerden aayy››rrddeeddiillmmeessii..


35

� Mal›n kalitesinin ggaarraannttii edilmesi (belli markay› tafl›yan ürünlerin kaliteli oldu¤una güven).

� RReekkllaamm fonksiyonu (halk›n, marka arac›l›¤›yla mal› tan›mas›).

1166.. MMaarrkkaa kkuullllaann››mm›› iillee iillggiillii ssiimmggeelleerr vvee aannllaammllaarr›› nneelleerrddiirr??Markalar›n, kullan›m› s›ras›nda, tescilli olup olmad›¤› ile ilgili olarak mar-ka ile birlikte gösterilen simgeler vard›r. Uluslararas› alanda herkes tara-f›ndan kabul görmüfl olan simgeler;

� ®

� TM

� SM

olmak üzere 3 adettir.

1177.. BBiirr mmaarrkkaann››nn üüzzeerriinnddee yyeerr aallaann ‚‚ iiflflaarreettii nnee aannllaammaa ggeelliirr??® iflareti, uluslararas› kullan›m biçimi olup, sa¤ üst köflesinde yer ald›¤›

markan›n tescilli oldu¤u anlam›na gelir. Ancak, bu iflaretin, sadece mar-kan›n sa¤ üst köflesinde kullan›lmas›, markan›n hangi ülkede hangi numa-ra ile tescilli oldu¤unu aç›klayamamaktad›r. Bu nedenle, bu tür kullan›m-da, markan›n tescilli oldu¤u ülke ve tescil numaras›n›n da ayr›ca belirtil-mesi gerekir.

1188.. BBiirr mmaarrkkaann››nn üüzzeerriinnddee yyeerr aallaann TM iiflflaarreettii nnee aannllaammaa ggeelliirr??

Herhangi bir markan›n sa¤ üst köflesindeki TM iflareti, söz konusu marka-n›n mmaallllaarrllaa ilgili tteesscciillssiizz bbiirr ttiiccaarreett mmaarrkkaass›› oldu¤unu göstermektedir.

1199.. BBiirr mmaarrkkaann››nn üüzzeerriinnddee yyeerr aallaann SM iiflflaarreettii nnee aannllaammaa ggeelliirr??

Herhangi bir markan›n sa¤ üst köflesindeki SM iflareti, söz konusu marka-n›n hhiizzmmeettlleerrllee ilgili tteesscciillssiizz bbiirr hhiizzmmeett mmaarrkkaass›› oldu¤unu göstermekte-dir.

2211.. TTeesscciillssiizz mmaarrkkaa kkuullllaann››mm››nn››nn ssaakk››nnccaass›› vvaarr mm››dd››rr??Her ne kadar tescilsiz marka kullan›m› yasal, hatta marka tescili zorunlude¤il ise de; tescilsiz marka kullan›m› birtak›m sak›ncalar› da beraberindegetirmektedir:

36

� Ayn› mal ya da hizmetler ile ilgili olarak daha önce tescilli bir markan›n varl›¤› karfl›s›nda, hem markaya yap›lan yat›r›mlar›n tümüyle bofla gitmesi, hem de hukuk ve ceza davalar› ile karfl›karfl›ya kalmak riski söz konusudur.

� Tescilsiz bir marka kullan›ld›ktan sonra tescil edilmek istendi¤inde, ayn› ya da benzer bir markan›n varl›¤› nedeni ile tescilin reddedilmesiihtimali her zaman söz konusudur.

� Tescilsiz kullan›lan bir markay› tafl›yan mallar›n ihracat›nda, mallara gümrüklerde el konulmas› da her zaman mümkündür.

Tüm bu durumlar dikkate al›nd›¤›nda, markan›n tescilsiz kullan›m›n›n,ttaappuussuu aall››nnmmaamm››flfl bbiirr aarraazzii üüzzeerriinnee bbiinnaa iinnflflaa eettmmeeyyee benzedi¤i söyle-nebilir.

2222.. MMaarrkkaa hhaakkkk››nn›› eellddee eettmmeekk iiççiinn nneerreeyyee bbaaflflvvuurrmmaakk ggeerreekkiirr?? 556 say›l› KHK çerçevesinde marka korumas›ndan yararlanmas› isteneniflaretin TPE nezdinde tescil ettirilmesi gerekir.

2233.. MMaarrkkaa tteesscciill pprroosseeddüürrüünnüünn aaflflaammaallaarr›› nneelleerrddiirr??556 say›l› KHK kapsam›nda koruma elde edilmesi, kullan›lmak isteneniflaretin marka olarak tescil edilmifl olmas›na ba¤l›d›r. Tescil için baflvuru-su yap›lan iflaret, TPE taraf›ndan önce fleklî incelemeye tâbi tutulur. fieklîinceleme, marka baflvurusunun gerekli fleklî yasal koflullar› tafl›y›p tafl›ma-d›¤›n›n tesbitidir. Baflvuru, fleklî aç›dan eksiksiz olmas› halinde, tescil engellerinin bulunupbulunmad›¤›n›n tesbiti için esasa iliflkin incelemeye tâbi tutulur. Baz› tes-cil engellerinin varl›¤› halinde TPE, baflvuruyu kendili¤inden reddetmeli-dir. Di¤er tescil engellerinin bulunmas› halinde ise, TPE baflvuruyu kendi-li¤inden de¤il, ilgili üçüncü bir kiflinin itiraz› üzerine inceler ve reddede-bilir. TPE’nin baflvuruyu re’sen reddetme yetkisi olan hallere mmuuttllaakk rreeddnneeddeennlleerrii, üçüncü kiflilerin itiraz› üzerine incelenebilen red nedenlerineise nniissbbîî rreedd nneeddeennlleerrii denir. Genel olarak bak›ld›¤›nda mutlak red neden-leri, kamu yarar›n› ilgilendiren veya tescil baflvurusu yap›lan iflaretin mar-ka niteli¤inde olmad›¤› durumlarda söz konusudur. Örne¤in, iflaretin ay›rtedici niteli¤e sahip olmamas›, daha önce tescilli bir markan›n ayn›s› veyaay›rdedilemeyecek kadar benzeri olmas›, belli bir grubu, mallar›n cinsiniveya vasf›n› nitelendirmesi nedeniyle kimsenin tekeline verilememesi gi-


37

bi durumlar, mutlak red nedenleri aras›nda yer almaktad›r. Markan›n tes-cili için mutlak red nedenleri, 556 say›l› KHK’nin 7. maddesinde, nisbîred nedenleri ise KHK’nin 8. maddesinde ayr›nt›l› olarak düzenlenmifltir.Baflvuru flartlar› eksik olmayan marka tescil baflvurusuna karfl›, bununTPE’nin bülteninde yay›nlanmas›ndan itibaren üç ay içerisinde ilgili kifli-ler gerekçeleriyle itiraz edebilirler. TPE itiraz› reddederse baflvuru sicilekaydedilir. Baflvuru sahibine Marka Tescil Belgesi verilir.

2244.. TTPPEE KKaarraarrllaarr››nnaa kkaarrflfl›› iittiirraazz eeddiilleebbiilliirr mmii?? TPE kararlar›na karfl› karar›n bildiriminden itibaren 2 ay içinde itirazedilebilir.

2255.. TTPPEE kkaarraarrllaarr››nnaa kkaarrflfl›› ddaavvaa aaçç››llaabbiilliirr mmii??TPE’nün kesinleflen kararlar›na karfl› karar›n bildirim tarihinden itibaren2 ay içinde yetkili mahkemede dava aç›labilir.

2244.. TTeesscciill eeddiillmmeeddii¤¤ii hhaallddee bbiirr mmaarrkkaann››nn 555566 ssaayy››ll›› KKHHKK hhüükküümmlleerriinnddeenn yyaa--rraarrllaannmmaass›› mmüümmkküünn mmüüddüürr??556 say›l› KHK kapsam›nda korumadan yararlanabilmek için kural, mar-kan›n tescilli olmas› ise de, KHK’nin baz› hükümleri, tescilsiz iflaretlerinde “dolayl›” olarak korunmas›na imkân vermektedir. Bu düzenlemelerden ilki, 556 say›l› KHK’nde mutlak red nedenleri aras›n-da say›lan, Paris Sözleflmesi anlam›nda ttaann››nnmm››flfl mmaarrkkaallaarr››nn korunmas›nailiflkin hükümdür. Buna göre, Paris Sözleflmesi’nin 1. mükerrer 6. madde-sine göre tan›nm›fl markalar›n, üçüncü kifliler taraf›ndan tescil talebi, bumarka sahiplerinin izin vermemesi durumunda TPE taraf›ndan re’sen red-dedilecektir. Bir markan›n, Paris Sözleflmesi anlam›nda tan›nm›fl olup ol-mad›¤›n›n tesbitinde, ilgili ürün pazar›ndaki görüfllerin esas al›naca¤› ka-bul edilmektedir. Bu hüküm sayesinde, Türkiye’de tescilli olmayan, dola-y›s›yla Türkiye s›n›rlar› içinde korunmas› mümkün olmayan bir markan›n,bir baflkas› ad›na tescil edilmesi engellenerek, dolayl› bir koruma sa¤lan-maktad›r.556 say›l› KHK kapsam›nda tescilsiz markaya koruma sa¤layan ikinci dü-zenleme, nisbî red nedenlerine iliflkin 8. maddenin üçüncü f›kras›nda bu-lunmaktad›r. Buna göre, marka tescili için yap›lan baflvuru tarihinden ön-ce, bu iflaret için hak elde edilmiflse veya belirtilen iflaret, sahibine dahasonraki bir markan›n kullan›m›n› yasaklama hakk› veriyorsa, tescilsiz bir

38

markan›n veya ticaret s›ras›nda kullan›lan bir baflka iflaretin sahibinin iti-raz etmesi üzerine tescil talebi reddedilir. Böylelikle, tescil tarihinden ön-ce bir iflareti kulland›¤› halde tescil ettirmeyen kifliye, markay› bir baflkakiflinin tescil ettirmek istemesi durumunda itiraz hakk› tan›nm›flt›r.

2255.. TTeesscciillllii mmaarrkkaann››nn ssaahhiibbiinnee ssaa¤¤llaadd››¤¤›› hhaakkllaarr nneelleerrddiirr??Tescilli marka sahibine tan›nan tekelci hak sayesinde, afla¤›daki fiillerinmarka sahibinin izni olmaks›z›n gerçeklefltirilmesi engellenebilir:

� Markan›n tescil kapsam›na giren aayynn›› mmaall vvee hhiizzmmeettlleerrllee ilgili olarak, tescilli marka ile aayynn›› olan herhangi bbiirr iiflflaarreettiinn kkuullllaann››mm››. Bu ihtimalde, tescilli markan›n ayn›s›n›n ayn› mal ve hizmetler için kullan›lmas› engellenebilir.

� Tescilli marka ile bbeennzzeerr oollaann ve tescilli markan›n kapsad›¤› mal ve hizmetlere bbeennzzeeyyeenn mal ve hizmetleri kapsayan, bu nedenle halk üzerinde kkaarr››flfltt››rr››llmmaa iihhttiimmaallii olan iflaretlerin kullan›m› engellenebilir.Bu ihtimalde, tescilli marka ile benzer olan markalar›n, benzer mal ve hizmetlerde kullan›lmas› da koruma kapsam›na al›nm›flt›r. Koruman›n sa¤lanmas› için ikinci kullan›m›n kar›fl›kl›¤a neden olmas› gerekir. Kar›fl›kl›¤a neden olma hali, tüketicinin almak istedi¤imarka yerine, baflka marka ürünü almas› halinde ortaya ç›kabilece¤i gibi; farkl› markal› mal ald›¤›n› bildi¤i, buna ra¤men, iki ürünün üreticileri aras›nda ekonomik bir birlik oldu¤unu düflündü¤ü hallerde de bulunmaktad›r.

� Tescilli marka ile ayn› veya benzer olan ve tescilli markan›n kapsam›na giren mal ve hizmetlerden ffaarrkkll›› mmaall vvee hhiizzmmeettlleerrddeekullan›lmas› halinde, tescili istenen iflaretin kullan›lmas›yla tescilli mmaarrkkaann››nn iittiibbaarr››nnddaann dolay› hhaakkss››zz aavvaannttaajj elde edecek veya tescilli markan›n aayy››rrtt eeddiiccii kkaarraakktteerriinnee zzaarraarr vveerreecceekk nitelikteki herhangi bir iflaretin kullan›lmas› engellenebilir. Bu kapsamda korunan markalar, ülke çap›nda kalite sembolü haline gelmifl ttaann››nnmm››flfl mmaarrkkaallaarrdd››rr. Tan›nm›fl markalar›n korunmas›nda, mmaarrkkaann››nn ssaaddeeccee tteesscciill eeddiillddii¤¤ii vveeyyaa bbuunnaa bbeennzzeerr ttüürrddeekkii mmaall vvee hhiizzmmeettlleerr aaçç››ss››nnddaann kkoorruummaa ssaa¤¤llaayyaaccaa¤¤››kural›na istisna getirilmektedir. Örne¤in, elektronik eflya üretimi s›n›f›nda bulunan mallar için tescilli olan bir markan›n, bir baflkas› ad›na deterjan için tescili mümkündür. Buna karfl›l›k, e¤er elektronik eflya s›n›f›nda kullan›lan marka, ülke çap›nda olumlu bir itibara sahip olmufl ve o malla ilgili olmayan kifliler taraf›ndan da tan›n›yorsa,bir baflkas› ad›na deterjan için de tescil edilemeyecektir.


39

2266.. TTeesscciillllii mmaarrkkaa nnee kkaaddaarr ssüürree iillee kkoorruunnuurr??Tescilli markan›n koruma süresi baflvuru tarihinden itibaren 10 y›ld›r. Busüre, talep üzerine 10’ar y›ll›k dönemler halinde yenilenerek s›n›rs›z ola-rak uzat›labilir. Yenileme talebinin yap›lmas›, koruma süresinin sona erdi¤i ay›n son gü-nünden önceki 6 ay içinde gerçekleflir. Bu sürenin kaç›r›lmas› durumunda,yenileme talebi, eekk üüccrreett ööddeennmmeessii kofluluyla, koruma süresinin sona erdi-¤i ay›n son gününden itibaren 6 ayl›k süre uzat›m› içinde de yap›labilir.An›lan süre içinde marka korumas›ndan yararlanman›n ön koflulu, y›ll›kücretlerin ödenmifl olmas›d›r.

2277.. TTeesscciill eeddiillmmiiflfl bbiirr mmaarrkkaann››nn kkuullllaann››llmmaass›› zzoorruunnlluu mmuudduurr??Tescil ettirilmifl markan›n sahibi veya yetkilendirdi¤i kifli (örne¤in lisansalan) taraf›ndan kullan›lmas› gerekir. Tescil tarihinden itibaren 5 y›l için-de, hakl› bir neden olmadan kullan›lmamas› veya bu kullan›ma 5 y›ll›ksüre ile kesintisiz ara verilmesi durumunda marka iptal edilir.

2288.. MMaarrkkaa hhuukkuukkîî iiflfllleemmlleerree kkoonnuu oollaabbiilliirr mmii??Tescilli bir marka, baflkas›na devredilebilir, miras yolu ile intikal edebilir,kullanma hakk› lisans sözleflmesine konusu olabilir, rehin edilebilir.

� Rehin hakk› bak›m›ndan Medeni Kanunun rehin hakk›na iliflkin hükümleri uygulan›r.

� Marka tescil edildi¤i mal veya hizmetlerin tümü veya bir k›sm› için devredilebilir.

Bir iflletmenin aktif ve pasifleri ile birlikte devri, aksi kararlaflt›r›lmam›flsa,iflletmeye ait markalar›n da devrini kapsar.Devir, taraflardan birinin talebi üzerine, sicile kay›t edilir ve yay›nlan›r.Devir, sicile kaydedilmedi¤i sürece, taraflar tescilden do¤an yetkileri iyi-niyetli üçüncü kiflilere karfl› ileri süremez.

� Tescilli bir marka, iflletmeden ba¤›ms›z olarak, teminat olarak gösterebilir. Markan›n teminat olarak gösterilmesi, taraflardan birinin talebi üzerine, sicile kaydedilir ve yay›nlan›r.

� Tescilli bir marka iflletmeden ba¤›ms›z olarak, haczedilebilir. Haciz sicile kaydedilir ve yay›nlan›r.

� Tescilli bir markan›n kullan›m hakk›, tescil edildi¤i mal veya hizmetlerin bir k›sm› veya tamam› için lisans sözleflmesine konu olabilir.

40

Aksi sözleflmede kararlaflt›r›lmam›flsa, lisans tekelci (inhisari) de¤ildir. Lisans veren markay› kendi kullanabilece¤i gibi, üçüncü kiflilere ayn› markaya iliflkin baflka lisanslar da verebilir.

2288.. MMaarrkkaann››nn bbiirr bbaaflflkkaass›› ttaarraaff››nnddaann kkuullllaann››llmmaass›› dduurruummuunnddaa,, mmaarrkkaa ssaahhiibbiivveeyyaa lliissaannss aallaann hhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraabbiilliirr?? Tescilli markan›n tecavüze u¤ramas› durumunda, marka sahibi veya li-sans alan davadan önce, dava ile birlikte veya dava s›ras›nda mahkeme-den ihtiyatî tedbir talebinde bulunulabilece¤i gibi hukuk ve ceza dâvas›aç›labilir. ‹htiyatî tedbir kapsam›nda, marka sahibi, marka hakk›na tecavüz fiilleri-nin dduurrdduurruullmmaass››nn››, marka hakk›na tecavüz nedeniyle üretilmesi veya it-hali cezay› gerektiren eflya ile bunlar› üretmeye yarayan araçlara eell kkoonnuull--mmaass››nn›› herhangi bir zarar›n tazmini bak›m›ndan teminat verilmesini iste-yebilir.Hukuk davalar›na konu talepler flunlard›r:

� Marka hakk›na tecavüz fiillerinin dduurrdduurruullmmaass›› ve öönnlleennmmeessii..� Marka hakk›na tecavüz durumunun ggiiddeerriillmmeessii.� Tecavüz nedeniyle oluflan mmaaddddîî ve mmaanneevvîî zzaarraarr››nn ggiiddeerriillmmeessii.� Marka hakk›na tecavüz oluflturan ürünler ve bunlar›n üretiminde

kullan›lan araçlara eell kkoonnuullmmaass››..� El konulan ürün ve araçlar üzerinde marka sahibine mmüüllkkiiyyeett hhaakkkk››

ttaann››nnmmaass››.Tecavüz fiilini iflleyen kifliye karfl› cceezzaa ddaavvaass›› aç›lmas› da mümkündür.Bu kapsamda hapis ve para cezas›n›n yan› s›ra, iflyeri kapatma ve ticaret-ten men cezalar› da öngörülmüfltür.

2299.. MMaarrkkaa hhaakkkk››nnaa tteeccaavvüüzzüünn mmeevvccuutt oollmmaadd››¤¤›› hhaakkkk››nnddaa ddaavvaa aaçç››llaabbiilliirr mmii??Menfaati olan herkes, marka sahibine karfl› dava açarak, fiillerinin markahakk›na tecavüz teflkil etmedi¤ine karar verilmesini talep edebilir.


41

EENNDDÜÜSSTTRR‹‹YYEELL TTAASSAARRIIMM


43

11.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm nneeddiirr??Endüstriyel tasar›m, bir ürünün tümü veya bir parças› veya üzerindeki süs-lemenin, çizgi, flekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insanduyular›yla alg›lanan çeflitli unsur veya özelliklerinin oluflturdu¤u bütün-dür. Endüstriyel tasar›m korumas› ancak “ürün”ler üzerinde söz konusuolabilir. Ürün kavram›na, bilgisayar programlar› ve yar› iletken ürünlerintopo¤rafyalar› dahil de¤ildir.

22.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm kkoorruummaass››nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Tasar›m hakk›yla korunmak istenen, bir ürünün görünümünün o ürünekatt›¤› ekonomik de¤erdir.

33.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnuurr??Endüstriyel tasar›mlar, Endüstriyel Tasar›mlar›n Korunmas› Hakk›nda 554say›l› Kanun Hükmünde Kararname kapsam›nda özel olarak korunurlar.Bu korumadan yararlanabilmesi için, tasar›m›n tescil ettirilmifl olmas› ge-rekir. Tescil ettirilmemifl tasar›mlar, flartlar› bulunmas› halinde, Türk Ticaret Ka-nunu’nun 56. ve devam›ndaki maddelerde düzenlemifl olan haks›z reka-bete iliflkin hükümlerle korunabilir.

44.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr››nn ddii¤¤eerr ffiikkrrîî vvee ss››nnaaîî hhaakkllaarrllaa iilliiflflkkiissii nneeddiirr??Ürünlerin d›fl görünüfl özelliklerini konu alan tasar›mlar, fikrî ve s›naî hak-lar yelpazesinde fikir ve sanat eserleri ile patent-faydal› modeller aras›ndayer almaktad›r. Bu iki hak türüne olan yak›n akrabal›¤› nedeniyle, tasar›m-lar, uzun süre çeflitli ülkelerde eser veya patent/faydal› model korumas›kapsam›nda ele al›nm›fl, ço¤u zaman fikrî ve s›naî haklar›n “üvey evlâd›”olarak nitelendirilmifltir. Bununla birlikte, son y›llarda Avrupa Birli¤i dü-zeyindeki geliflmeler, tasar›mlar›n pazarlama fonksiyonu ön plâna ç›kar-m›flt›r. Di¤er fikrî ve s›naî haklarla ba¤lant›s› sürmekle beraber, tasar›mlarba¤›ms›z bir kiflilik kazanmaya bafllam›flt›r. Estetik tasar›mlar, tasar›mlar›n fikir ve sanat eserleriyle kesifltikleri alandayer al›rken, ifllevsel tasar›mlar da patent ve faydal› modellerle kesiflimnoktas›nda yer almaktad›r.


45

55.. BBiirr eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm››nn,, aayynn›› zzaammaannddaa,, eesseerr vvee ppaatteenntt//ffaayyddaall›› mmooddeell oollaa--rraakk kkoorruunnmmaass›› mmüümmkküünn mmüüddüürr??Bir tasar›m›n, koruma flartlar›n› tafl›mak kofluluyla, ayn› zamanda eser vepatent/faydal› model olarak korunmas› da mümkündür. Sadece tekniközelli¤i bulunan veya tasar›m hukuku anlam›nda ürün say›lmayan konu-lar üzerinde ise (örne¤in bilgisayar yaz›l›mlar›) tasar›m korumas› söz ko-nusu olmayacakt›r. Tasar›mlar›n bu çok yönlü özelli¤i, tasar›m hukukualan›nda kümülatif (çoklu) koruma ilkesi olarak adland›r›lan ve birdenfazla yasal düzenleme kapsam›nda korunmay› mümkün k›lan ilkenin ka-bulüne neden olmufltur.

66.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm hhaakkkk››nn›› eellddee eeddeebbiillmmeekk iiççiinn nneerreeyyee bbaaflflvvuurrmmaakk ggeerreekkiirr??Endüstriyel tasar›m hakk›n› elde edebilmek için, tasar›m›n Türk PatentEnstitüsü’nde tescil ettirilmifl olmas› gerekir. Tescil ettirilmemifl endüstriyel tasar›mlar, Türk Ticaret Kanunu’nun 56. vedevam›ndaki maddelerinde düzenlemifl olan haks›z rekabet hükümleriçerçevesinde korunabilir.

77.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr››nn kkoorruunnmmaa flflaarrttllaarr›› nneelleerrddiirr??� YYeennii ve � AAyy››rrtt eeddiiccii özelli¤e sahip tasar›mlar özel olarak korunur.

88.. SSaaddeeccee TTüürrkkiiyyee’’ddee yyeennii oollaann bbiirr eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm öözzeell kkoorruummaaddaann yyaa--rraarrllaannaabbiilliirr mmii??Bir tasar›m›n özel korumadan yararlanabilmesi için dünya çap›nda yeniolmas› gerekir. Buna “mutlak yenilik kriteri” denir. Tasar›m›n ayn›s›, bafl-vuru veya rüçhan tarihinden önce dünyan›n herhangi bir yerinde kamuyasunulmam›fl ise o tasar›m yeni say›l›r.

99.. BBiirr eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm››nn ddüünnyyaa ççaapp››nnddaa yyeennii oollmmaass››,, öözzeell oollaarraakk kkoorruunnaa--bbiillmmeessii iiççiinn yyeetteerrllii mmiiddiirr??Tasar›m›n, dünya çap›nda yeni olmas›n›n yan› s›ra, ay›rt edici niteli¤e desahip olmas› gerekmektedir. Bir tasar›m›n ay›rt edici nitelikte olup olma-d›¤›n›n tesbitinde, bilgilenmifl kullan›c› üzerinde b›rakt›¤› genel izlenimesas al›n›r. Bir tasar›m›n bilgilenmifl kullan›c› üzerinde yaratt›¤› genel iz-lenim ile k›yasland›¤› di¤er tasar›m›n böyle bir kullan›c› üzerinde yaratt›-¤› genel izlenim aras›nda bbeelliirrggiinn bbiirr ffaarrkkll››ll››kk varsa, ay›rt edici niteli¤inbulundu¤u kabul edilecektir.

46

1100.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr››nn tteesscciillii hhaannggii aaflflaammaallaarrddaann oolluuflfluurr??Endüstriyel tasar›mlar›n tescilinde esasa iliflkin inceleme yap›lmamakta,bir baflka ifadeyle, tasar›mlar›n yeni ve ay›rt edici nitelik tafl›y›p tafl›mad›-¤› araflt›r›lmamaktad›r. TPE, kendisine yap›lan bir endüstriyel tasar›m bafl-vurusunda, sadece gerekli evraklar›n bulunup bulunmad›¤›n› ve ortadaendüstriyel tasar›m konusunu oluflturacak bir ürün olup olmad›¤›n› ince-lemektedir. Gerekli flartlar› tafl›yan tasar›m baflvurusu, tasar›m bültenindeyay›mlanmas›ndan itibaren, 6 ay içinde ilgili kiflilere (gerçek veya tüzelkifliler ile meslek kurulufllar›na) itiraz hakk› tan›nmaktad›r. ‹tiraz›n reddihalinde baflvuru sahibine tasar›m belgesi verilmekte, kabulü halinde isetasar›m belgesi iptal edilmektedir.

1111.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr nnee kkaaddaarr ssüürree iillee kkoorruunnuurr??Tescilli tasar›mlar›n korunma süresi baflvuru tarihinden itibaren 5 y›ld›r.An›lan süre 5’er y›ll›k dönemler halinde yenilenmek üzere toplam 25 y›-la kadar uzat›labilir. Bu süre boyunca korumadan yararlanabilmek içiny›ll›k ücretlerin ödenmifl olmas› gerekir.Tescilsiz tasar›mlar, sadece Türk Ticaret Kanunu’nun 56. ve devam›ndakimaddelerde düzenlenmifl olan haks›z rekabete iliflkin hükümlerine görekorunaca¤›ndan, haks›z rekabetin flartlar›n›n devam etti¤i sürece korumasöz konusu olabilecektir.

1122.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm bbeellggeessii,, ssaahhiibbiinnee nnee ggiibbii hhaakkllaarr ssaa¤¤llaarr??Tescilli tasar›m, sahibine tasar›m› üzerinde tekelci bir kullanma hakk› ta-n›r. Üçüncü kifliler, tasar›m hakk› sahibinin izni olmadan, koruma kapsa-m›ndaki tasarlanan veya tasar›m›n uyguland›¤› bir ürünü üretemez, piya-saya sunamaz, ithal edemez, ticarî amaçl› kullanamaz veya bu amaçlarlaelde bulunduramaz.

1133.. HHaakk ssaahhiibbii kkiimmddiirr??Endüstriyel tasar›m hakk› tasar›mc›ya veya onun hukukî haleflerine aittir.Tasar›m›n kullan›lmas› amac›yla 3. kiflilere lisans verilebilir.

1144.. HHiizzmmeett iilliiflflkkiissii ççeerrççeevveessiinnddee ggeerrççeekklleeflflttiirriilleenn ttaassaarr››mmllaarrddaa hhaakk ssaahhiibbii kkiimm--ddiirr??Aralar›ndaki özel sözleflmeden veya iflin niteli¤inden aksi anlafl›lmad›kçaiflçilerin ifllerini görürken tasarlad›klar› tasar›mlar›n sahipleri iflverendir.


47

1155.. HHiizzmmeett ssöözzlleeflflmmeessii dd››flfl››nnddaakkii ssöözzlleeflflmmeelleerr ççeerrççeevveessiinnddee ggeerrççeekklleeflflttiirriilleenn ttaa--ssaarr››mmllaarrddaa hhaakk ssaahhiibbii kkiimmddiirr??Hizmet sözleflmesi d›fl›nda kalan sözleflmeler çerçevesinde yap›lan tasa-r›mlarda hak sahibi aksine bir anlaflma yoksa ifli veren kiflidir.

1166.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr hhuukkuukkîî iiflfllleemmlleerree kkoonnuu oollaabbiilliirr mmii??Tasar›m›n tescil baflvurusu veya tescilden do¤an tasar›m hakk›, baflkas›nadevredilebilir, miras yolu ile intikal eder, rehin hakk›na ve hacze konuolabilir. Endüstriyel tasar›m baflvurusu veya tescilli tasar›m hakk›ndan do¤an kul-lanma yetkisi tekelci olan veya olmayan, s›n›rl› veya s›n›rs›z lisans fleklin-de bedelli veya bedelsiz olarak 3. kiflilere tan›nabilir. Lisans sözleflmesi,yaz›l› flekle tabi olup, taraflardan birinin talebi üzerine sicile kaydedilir veyay›nlan›r.

1177.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm››nn bbiirr bbaaflflkkaass›› ttaarraaff››nnddaann kkuullllaann››llmmaass›› dduurruummuunnddaa eenn--ddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm bbeellggeessii ssaahhiibbii hhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraabbiilliirr??Bir endüstriyel tasar›m›n baflkas› taraf›ndan kullan›lmas› durumunda,mahkemeden davadan önce, dava ile veya dava s›ras›nda ihtiyatî tedbirtalebinde bulunulabilece¤i gibi, fiili iflleyen kifliye karfl› hukuk ve ceza da-vas› da aç›labilir. ‹htiyatî tedbir kapsam›nda, tasar›m hakk› sahibi, mahkemeden tecavüz fi-illerinin durdurulmas›n›, tasar›mdan do¤an haklara tecavüz edilerek üre-tilen veya ithal edilen ürünlere veya kullan›lan araçlara Türkiye s›n›rlar›içinde, (gümrük, serbest liman ve bölge gibi alanlar da dahil) el konulma-s›n› isteme hakk›na sahiptir.Hukuk davas› kapsam›ndaki talepler:

� Fiilin tecavüz olup olmad›¤›n›n tesbiti.� Tasar›mdan do¤an haklara tecavüz fiilinin durdurulmas› ve önlenmesi.� Tasar›mdan do¤an hakka tecavüzün giderilmesi.� Tecavüz nedeniyle u¤ran›lan maddî ve manevî zarar›n giderilmesi.� Tasar›mdan do¤an hakka tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen

ürünlere, bunlar›n üretiminde do¤rudan do¤ruya kullan›lan araçlara el konulmas›.

� El konulan ürün ve araçlar üzerinde kendisine mülkiyet hakk› tan›nmas›.

Tasar›m› haks›z olarak kullanan kifliye karfl› ceza dâvas› da aç›labilir. Bukapsamda, fiili iflleyenler hakk›nda para ve hapis cezas›n›n yan› s›ra, ifl-yeri kapatma ve ticaretten men cezas›na da hükmedilebilir.

48

CCOO⁄⁄RRAAFFÎÎ ‹‹fifiAARREETT


49

11.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreett nneeddiirr?? Co¤rafî iflaretler, bir ürünün belli bir yöre, alan veya bölgeye aidiyetini,bir baflka ifadeyle ürünün co¤rafî kayna¤›n› gösteren iflaretlerdir.

22.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreettlleerriinn kkuullllaann››llmmaass››nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Co¤rafî iflaretler sayesinde, ürünün belli bir alanla ccoo¤¤rraaffîî bbaa¤¤llaanntt››ss›› vur-gulanarak, o ürüne karfl› iisstteekk ve ggüüvveenn hissi uyand›r›lm›fl olur. Bu iflare-tin kullan›lmas›ndaki amaç, kiflilere ürün üzerinde tekel hakk› tan›makde¤ildir. Temel amaç, belirli bir co¤rafî bölgedeki do¤a koflullar› ve befle-ri unsurlar sayesinde y›llar boyu kazan›lm›fl deneyime dayal› olarak üreti-len kendine özgü nitelikteki ürünlerin sonraki nesillere de¤iflmeksizin ta-fl›nmas›, söz konusu co¤rafî bölgede ekonomik geliflme sa¤lanmas› vekente göçün önlenmesidir.

33.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreettiinn mmaarrkkaaddaann ffaarrkk›› nneeddiirr??Gerek marka, gerek co¤rafî iflaretler, ay›rt edici iflaretlerdir ve mallar›n pa-zarlama de¤erini yükseltir. Buna karfl›l›k, marka hakk›, kullan›ld›¤› mal vehizmeti ferdîlefltiren, sahibine tekelci yetkiler tan›yan bir hak iken, co¤ra-fî iflaretler, kullan›ld›klar› mallar› belli bir kiflinin tekeline vermezler. Buiflaretler, belli bir co¤rafî çevrenin özelliklerini tafl›d›klar›ndan, üretiminbaflka kifliler taraf›ndan da gerçeklefltirilmesi, tteesscciillddee yyeerr aallaann kkooflfluullllaarraauuyyuullmmaass›› flflaarrtt›› iillee engellenemez.

44.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreettlleerr hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnuurr??Co¤rafî iflaretler, Co¤rafî ‹flaretlerin Korunmas›na ‹liflkin 555 say›l› KanunHükmünde Kararname hükümleri kapsam›nda özel olarak korunurlar.

55.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreett ttüürrlleerrii nneelleerrddiirr??Co¤rafî iflaretler, menfle ad› ve mahreç iflareti olmak üzere iki türlüdür.

66.. MMeennflflee aadd›› nneeddiirr??Menfle ad› olarak adland›r›lan iflaretler, belli bir yöre, alan veya bölgedenkaynaklanan ve üretiminin, ifllenmesinin ve di¤er ifllemlerinin tümüyle buco¤rafî alanda yap›ld›¤› ürünler için kullan›labilir. Menfle adlar›, sicildebelirtilen co¤rafi bölgede faaliyet gösteren üreticiler taraf›ndan, sicilde be-lirtilen ürünlerin üzerlerinde veya ambalajlar›nda, bu ürünlerin sicildegösterilen kalite, ün ve di¤er özellikleri tafl›mas› kofluluyla ticarî olarak


51

kullan›l›r. Bu özellikleri gere¤i menfle ad›na konu olan ürünler, ait olduk-lar› bölgenin d›fl›nda üretilemezler; örne¤in Amasya elmas›, Bozcaada fla-rab›.

77.. MMaahhrreeçç iiflflaarreettii nneeddiirr??Mahreç iflareti, sicilde belirtilen belirli bir bölge, alan veya yöreden kay-naklanan ve üretimi, ifllenmesi veya di¤er ifllemlerinden en az biri, buco¤rafî alanda gerçeklefltirilen ürünler için ürünün sicilde gösterilen kali-te, ün ve di¤er özellikleri tafl›mas› flart› ile kullan›l›r. Bu tür ürünler, üre-timlerine iliflkin ifllemlerden en az birinin ait olduklar› co¤rafî alanda ger-çeklefltirilmeleri flart›yla bu bölgenin d›fl›nda da üretilebilirler. Ancak, kay-na¤› olan co¤rafî alan d›fl›nda gerçeklefltirilen bu üretimde, kaynak co¤ra-fî alana özgü hammadde ve üretim yöntemlerinin aynen uygulanmas› ge-rekir. Örne¤in, Isparta hal›s› Isparta’da uygulanan yöntemlerin uygulan-mas› flart›yla bir baflka ilde de dokunabilir.

88.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreett kkoorruummaass›› eellddee eeddeebbiillmmeekk iiççiinn nneerreeyyee bbaaflflvvuurrmmaakk ggeerreekkiirr??Co¤rafî iflaret korumas›ndan yararlanabilmek için iflaretin, Türk PatentEnstitüsü’nde tescil ettirilmesi gerekir.

99.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreett,, ssaahhiibbiinnee tteekkeellccii yyeettkkiilleerr vveerriirr mmii??Co¤rafî iflaret tafl›yan ürünler kimsenin tekeline verilemeyecek nitelikte-dir. Çünkü bunlar, belli nitelikleri tafl›yan ürünleri üreten di¤er kifliler ta-raf›ndan da kullan›labilir.

1100.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreett,, ssaahhiibbiinnee nnee ggiibbii hhaakkllaarr ssaa¤¤llaarr??Co¤rafî iflaret sahipleri, üçüncü kifliler taraf›ndan afla¤›da yaz›l› fiilleringerçeklefltirilmesini önleme hakk›na sahiptir:

� Tescilli ad›n ününden yarar sa¤layacak kullan›mlar veya tescil kapsam›ndaki ürünlerle ilgili olarak tescilli ad›n dolayl› veya dolays›z olarak ttiiccaarrîî aammaaççll›› kkuullllaann››mm››.

� Sözcük olarak gerçek co¤rafî yeri ifade etmekle birlikte, hhaallkkttaa hhaakkss››zz bbiiççiimmddee üürrüünnüünn bbaaflflkkaa yyeerr kkaayynnaakkll›› oolldduu¤¤uu iizzlleenniimmiinnii bb››rraakkaannkkuullllaann››mm›› veya korunan ad›n tercümesinin kullan›m› veya “stilinde”, “tarz›nda”, “tipinde”, “türünde”, “yöntemiyle”, “orada üretildi¤i biçimde” veya benzeri di¤er aç›klama veya terimlerle birlikte kullan›m›.

52

� Ürünün iç veya d›fl ambalaj›nda, tan›t›m ve reklam›nda veya ürünlerle ilgili herhangi bir yaz›l› belgede, do¤al veya esas nitelik ve özellikleriile menflei konusunda yyaannll››flfl veya yyaann››lltt››cc›› herhangi bir aç›klama veya belirtiye yer verilmesi.

� Ürünün mmeennflfleeii konusunda hhaallkk›› yyaann››llttaabbiilleecceekk biçimde aammbbaallaajjllaannmmaass››veya yan›lg› yaratabilecek di¤er herhangi bir biçimde ssuunnuullmmaass››.

1111.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreettlleerriinn kkuullllaann››mm›› nnee flfleekkiillddee ddeenneettlleenniirr??Co¤rafî iflaretlerin kullan›m›yla ilgili denetim komisyonlar› bulunmakta-d›r. Co¤rafî iflareti tescil ettiren, söz konusu ürünün üretimi, ifllenmesi ve-ya di¤er ifllemleri ile u¤raflan kiflilerden oluflan herhangi bir dernek, birlikveya benzeri örgüt, co¤rafî iflarete konu olan ürünün üretimi, pazarlanma-s›, iflaretlerin kullan›m biçimi, markalanmas›, ürün üzerinde belirtilmesi,iflaretleme veya etiketleme flekillerini ayr›nt›l› olarak denetlemek üzereyeterli personel, ekipman ve di¤er olanaklara sahip olacak ve söz konusuürünün üretim durumlar›n› sürekli kontrol edecektir. Örne¤in, ticaret vesanayi odalar› bu tür bir denetimi gerçeklefltirebilirler.

1122.. CCoo¤¤rraaffii iiflflaarreett mmaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eeddiilleebbiilliirr mmii?? Tescil için baflvurusu yap›lm›fl bir co¤rafi iflaret, marka olarak tescil edile-mez.

1133.. CCoo¤¤rraaffîî iiflflaarreettiinn bbiirr bbaaflflkkaass›› ttaarraaff››nnddaann hhaakkss››zz kkuullllaann››mm›› hhaalliinnddee ccoo¤¤rraaffîî iiflflaa--rreett ssaahhiibbii hhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraabbiilliirr?? Co¤rafî iflaretin haks›z olarak kullan›lmas› durumunda, fiili gerçeklefltirenkifliye karfl› hukuk ve ceza davas› aç›labilir. Aç›lacak davan›n etkinli¤inisa¤lamak için ihtiyatî tedbir talebinde de bulunulabilir. Hukuk davalar› kapsam›nda afla¤›daki talepler ileri sürülebilir:

� Tecavüzün olup olmad›¤›n›n tesbiti.� Tecavüz fiillerinin durdurulmas› ve önlenmesi.� Tecavüzün giderilmesi.� Tecavüz nedeniyle u¤ran›lan maddî ve manevî zarar›n giderilmesi.� Co¤rafî iflaretten do¤an haklara tecavüz suretiyle üretilen veya

pazarlanan ürünlere, bunlar›n üretiminde do¤rudan do¤ruya kullan›lan araçlara eell kkoonnuullmmaass››.

� El konulan ürün ve araçlar›n flfleekkiilllleerriinniinn ddee¤¤iiflflttiirriillmmeessii veya iimmhhaass›› (tecavüzün önlenmesi için kaç›n›lmazsa).


53

Co¤rafî iflareti haks›z olarak kullanan kifliye karfl› cceezzaa ddaavvaass›› aç›lmas› damümkündür. Bu kapsamda suç oluflturan fiilleri iflleyenler hakk›nda, parave hapis cezas›n›n yan› s›ra, ifl yeri kapatma ve ticaretten men cezas›na dahükmedilebilir.

54

EENNTTEEGGRREE DDEEVVRREE TTOOPPOOGGRRAAFFYYAALLAARRII


55

11.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass›› nneeddiirr?? Entegre devre topografyas›, mmiikkrrooççiipplleerrddee ve yyaarr›› iilleettkkeenn ççiipplleerrddee kullan›-lan elektronik devreleri oluflturan tabakalar›n üüçç bbooyyuuttlluu bbiirr ggöörrüünnüümmüü--ddüürr. Bu görünüm entegre devre tasar›m› olarak an›l›r.

22.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass›› kkoorruunnmmaass››nn››nn aammaacc›› vvee kkaappssaamm›› nneeddiirr??Entegre devre topografyas› korumas›n›n amac›, topografyan›n tasar›mc›s›-n›n harcad›¤› emek ve sermayenin kendisine geri dönüflünü sa¤lamakt›r. Bu kapsamda, tescilli entegre devre topografyalar›n›n sahibinin izni d›fl›n-da kullan›m›n›n önlenmesi sa¤lan›r; bu ürünleri yaratan ve üretenlere, to-pografyan›n baflkalar› taraf›ndan ço¤alt›lmas› ve topografyay› içeren dev-relerin ticarî olarak kullan›lmas›n› engelleme hakk› verir.

33.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaallaarr›› hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnmmaakkttaadd››rrllaarr??Entegre devre topografyalar›, “5147 say›l› Entegre Devre Topografyalar›-n›n Korunmas› Hakk›nda Kanun” kapsam›nda özel olarak tteesscciill ssiisstteemmii ilekorunmaktad›r. Tescil ettirilmemifl entegre devre topografyalar›, Türk Ticaret Kanunu’nun56. ve devam›ndaki maddelerde yer alan haks›z rekabet hükümlerincekorunabilmektedir.

44.. BBiirr eenntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass››nn››nn aayynn›› zzaammaannddaa eesseerr oollaarraakk kkoorruunnmmaass››mmüümmkküünn mmüüddüürr??5846 say›l› fikir ve sanat eserleri koruma koflullar›n› tafl›mas› halinde, en-tegre devre topografyalar›n›n eser olarak korunmas› da mümkündür.

55.. BBiirr eenntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass››nn››nn ppaatteenntt iillee kkoorruunnmmaass›› mmüümmkküünn mmüüddüürr??Entegre devre topografyas› patent ile korunmaz. Ancak, topografyan›n ta-sar›m› de¤il, entegre devrenin kendisi, gerekli koflullar› sa¤l›yorsa patentkorumas›ndan yararlanabilmektedir. Bu kapsamda Kanun ile getirilen ko-ruma biçimi, devrenin kendisi için elde edilen patent korumas›n›n bir türtamamlay›c›s›d›r.

66.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass›› hhaakkkk›› nnaass››ll eellddee eeddiilliirr?? Entegre devre topografyalar›, “Entegre Devre Topografyalar›n›n Korunma-s› Hakk›nda Kanun” kapsam›nda Türk Patent Enstitüsü’ne tescil baflvuru-sunun yap›lmas› ve tescil belgesinin al›nmas›yla elde edilir.


57

77.. TTeesscciill bbaaflflvvuurruussuunnuu kkiimmlleerr yyaappaabbiilliirr??Topografyay› yaratan ya da onun ad›na yetkili olan kifli tescil baflvurusun-da bulunabilir ve koruma elde edebilir. Genellikle topografyay› yaratankifli onun sahibidir. E¤er topografyan›n yarat›c›s› haklar›n› devretmifl ise,bu takdirde devralan kifli, hakk›n sahibi olur ve koruma elde eder. E¤er to-pografyan›n yarat›c›s›, bir ifl sözleflmesinin gere¤i olarak devreyi tasarla-m›flsa, o zaman iflveren, topografyan›n sahibi olur ve koruma elde eder.

88.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaallaarr››nn››nn tteesscciill eeddiilleebbiillmmeessii iiççiinn aarraannaann flflaarrttllaarr nnee--lleerrddiirr??Orijinal niteli¤e sahip entegre devre topografyalar› tescil edilerek korunur.Bir entegre devre topografyas›, tasar›mc›s›n›n kendi fikrî çabas› sonucu or-taya ç›km›fl ve tasarlama esnas›nda di¤er tasar›mc›lar ve üreticiler aras›n-da bilinmiyorsa orijinal kabul edilmektedir. Koruma, topografyan›n için-de bar›nd›rd›¤› bilgi, içerik, sistem ya da tekni¤i kapsamaz. Topografyakorumas›ndan yararlanmak için topografyan›n bünyesinde yer ald›¤› en-tegre devrenin herhangi bir ürün üzerinde kullan›lmas› gerekli de¤ildir.

99.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaallaarr››nn››nn tteesscciill ssüürreeccii hhaannggii aaflflaammaallaarr›› iiççeerriirr??Entegre devre topografyalar›n›n tescilinde esasa iliflkin inceleme yap›lma-makta, bir baflka ifadeyle topografyalar›n orijinal nitelik tafl›y›p tafl›mad›¤›araflt›r›lmamaktad›r. TPE’ne yap›lan bir entegre devre topografyas› tescilbaflvurusu, sadece gerekli bilgi ve belgelerin bulunup bulunmad›¤› aç›s›n-dan incelenmektedir. Baflvuruda, entegre devrenin yerine getirdi¤i elekt-ronik ifllevleri tan›mlayan bilgileri de içeren entegre devre topografyas›n›nkopya veya çizimlerinin bulunmas› gerekir. Baflvurunun fleklî eksikliklerivarsa giderilmesi için 2 ay süre verilir. Daha sonra entegre devre topog-rafyas› sicile kaydedilir ve bültende yay›mlan›r.

1100.. TTeesscciillllii eenntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass››nn››nn ssaahhiibbiinnee ssaa¤¤llaadd››¤¤›› hhaakkllaarr nneelleerrddiirr??Entegre devre topografyas› sahibi, koruma alt›ndaki topografyan›n bütü-nünün ya da bir k›sm›n›n, bir eenntteeggrree ddeevvrree iiççiinnee aall››nnmmaass›› ya da herhan-gi bir flekilde ççoo¤¤aalltt››llmmaass››nn››; bünyesinde korunan bir entegre devre topog-rafyas› içeren bir entegre devrenin ya da yasal olmayan bir biçimde ço-¤alt›lm›fl topografya içeren ürünün iitthhaalliinnii,, ssaatt››flfl››nn›› veya ttiiccaarrîî aammaaççllaa kkuull--llaann››mm››nn›› öönnlleemmee hakk›na sahiptir.

58

1111.. EEnntteeggrree ddeevvrree kkoorruummaass›› hhaakkkk››nn››nn kkaappssaamm››nnaa nneelleerr ggiirrmmeezz??� Entegre devre topografyas›n›n ttiiccaarrîî oollmmaayyaann kkiiflfliisseell aammaaççllaarrllaa

kkuullllaann››mm››.� Sadece ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee,, aannaalliizz,, aarraaflfltt››rrmmaa ya da ee¤¤iittiimm ggiibbii aammaaççllaarrllaa

ççoo¤¤aalltt››llmmaass››.� Koruma alt›na al›nm›fl bir entegre devre topografyas›n›n hak

sahibinin onay› ile piyasaya sürülmesinden ssoonnrraakkii ttiiccaarrîî kkuullllaann››mmllaarr››.� Üçüncü bir kifli taraf›ndan bbaa¤¤››mmss››zz bbiirr flfleekkiillddee ttaassaarrllaannmm››flfl orijinal

ve birebir ayn› olan bir entegre devre topografyas›n›n ticarî kullan›mlar›.

1122.. TTeesscciillllii eenntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass››nn››nn kkoorruummaa ssüürreessii nnee kkaaddaarrdd››rr??Entegre devre topografyas› korumas›, tescil için baflvurunun yap›ld›¤› ta-rihten itibaren, ya da topografyan›n hak sahibi taraf›ndan veya onun iz-niyle üçüncü bir kifli taraf›ndan yurt içinde veya yurt d›fl›nda ilk kez tica-rî aç›dan piyasaya sürüldü¤ü tarihten itibaren (hangisi daha erkense) bafl-lar ve onuncu takvim y›l›n›n sonunda (31 Aral›k tarihinde) biter. Burada-ki ilk ticarî kullan›m tarihinin bafllang›ç olarak al›nabilmesi, topografyan›npiyasaya sürülme tarihinden itibaren 2 y›l içerisinde tescil baflvurusununyap›lmas› flart›na ba¤l›d›r. Entegre devre topo¤rafyas› gizlilik gerektiren haller d›fl›nda, ticarî olarakkullan›lmam›flsa ve tasarland›¤› tarihten itibaren onbefl y›l içerisindeTPE’ye tescil için baflvurulmam›flsa entegre devre topo¤rafyas›n› korumahakk› talep edilemez.

1133.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass›› hhaakkkk››nnaa kkoonnuu üürrüünn bbiirr bbaaflflkkaass›› ttaarraaff››nnddaann kkuull--llaann››ll››rrssaa eenntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass›› ssaahhiibbii hhaannggii yyoollllaarraa bbaaflflvvuurraabbiilliirr??Entegre devre topografyas› hakk› sahibi, dava öncesi dava ile veya davas›ras›nda ihtiyatî tedbir talebinde bulunabilece¤i gibi, hukuk ve ceza da-vas› da açabilir. ‹htiyati tedbir kapsam›nda hak sahibi, mahkemeden tecavüz fiillerinindurdurulmas›n›, entegre devre topografyas›ndan do¤an haklara tecavüzedilerek üretilen veya ithal edilen fleylere bulunduklar› yerde el konulma-s› ve ileride do¤mas› muhtemel bir zarar›n tazmini bak›m›ndan teminatverilmesini istemek hakk›na sahiptir. Hukuk davas› kapsam›ndaki talepler flunlard›r:- Tecavüz fiilini ispatlayacak delillerin tespiti.- Fiilin tecavüz olup olmad›¤›n›n tespiti.


59

- Tecavüzün giderilmesi ve maddî-manevî zarar›n tazmini.- Entegre devre topografyas›ndan do¤an haklara tecavüz suretiyle üreti-len veya ithal edilen ürünlere ve bunlar›n üretiminde do¤rudan do¤ruyakullan›lan araçlara el konulmas›.- El konulan ürün ve araçlar üzerinde kendisine mülkiyet hakk› tan›nmas›.Entegre devre topografyas›ndan do¤an hakk› tecavüze u¤rayan hak sahi-binin flikayeti üzerine, tecavüz fiilini iflleyenler hhaakkkk››nnddaa cceezzaa ddaavvaass›› ddaaaaçç››llaabbiilliirr.. Ceza davas› sonucu tecavüz fiilini iflleyenler hakk›nda para vehapis cezas›n›n yan› s›ra, iflyeri kapatma cezas› ve ticaretten men cezas›-na da hükmedilebilir.

1144.. TTüürrkkiiyyee’’ddee tteesscciill eeddiillmmiiflfl bbiirr eenntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaass›› ddii¤¤eerr üüllkkeelleerrddee ddeekkoorruummaa eellddee eettmmiiflfl oolluurr mmuu??Entegre devre korumas› sadece ulusal s›n›rlar içerisinde geçerlidir. Bu ne-denle, koruma istenilen her ülkede ayr› ayr› baflvuru yapmak gereklidir.

1155.. EEnntteeggrree ddeevvrree ttooppooggrraaffyyaallaarr›› iiççiinn ddii¤¤eerr hhaakk ttüürrlleerriinnddee oolldduu¤¤uu ggiibbii uulluussllaa--rraarraass›› bbaaflflvvuurruu yyaa ddaa tteesscciill ssiisstteemmii vvaarr mm››dd››rr??Yoktur.

1166.. HHaakk üüzzeerriinnddeekkii ttaassaarrrruuffllaarr nneelleerrddiirr??Entegre devre topografyas› baflvurusu veya tescilinden do¤an haklar bafl-kas›na devredilebilir ve miras yoluyla intikal eder. Bu haklar üzerinde ölü-me ba¤l› tasarruflar›n yap›lmas› mümkündür. Baflvuru ve tescilden do¤an hak, kanunî veya akdî rehne ve hacze konuolabilir. Bu durumda taraflardan birinin talebi üzerine ilgili haklar sicilekaydedilir Baflvuru ve tescilden do¤an hak üzerinde yap›lacak sa¤lararas› ifllemleryaz›l› flekle tâbidir. Baflvuru ve tescilden do¤an hakla ilgili olarak lisans sözleflmesi yap›labi-lir. Taraflardan birinin talebi üzerine lisans sözleflmesi sicile kay›t ve ilânedilir. TPE, ibraz edilen sözleflmeye ait gizli bilgileri dosyalayarak saklar.Lisans sözleflmesi sicile kaydedilmedi¤i sürece üçüncü kiflilere karfl› ilerisürülemez.

1177.. HHaakk ssaahhiibbii kkiimmddiirr??Entegre devre topografyas›n› koruma hakk›, tasarlay›c›s›na veya onun hu-

60

kukî haleflerine aittir. Topografyan›n birden fazla kifli taraf›ndan tasarlan-mas› halinde koruma hakk› bu kiflilerce ortak biçimde kullan›l›r. Aralar›ndaki sözleflmede aksine bir hüküm yoksa; memur, hizmetli ve ifl-çilerin ifllerini görürken tasarlad›klar› entegre devre topo¤rafyas›n›n koru-ma hakk› iflverenlere aittir. Sözleflmesi gerektirmedi¤i halde memur, hizmetli veya iflçinin; iflyerinde-ki bilgiler ya da araçlardan faydalanarak, bir entegre devre topografyas›yapmas› durumunda, yap›lan entegre devre topografyas›n›n koruma hak-k› iflverenlere ait olur. Bu durumda memur, hizmetli veya iflçiye yapt›¤›entegre devre topografyas›n›n önemi göz önüne al›narak, tespit edilecekbir bedel ödenir. Taraflar›n bedel konusunda anlaflamamalar› halinde, sözkonusu bedel mahkemece belirlenir. Hizmet sözleflmesi d›fl›nda kalan ifl görme sözleflmeleri çerçevesindetasarlanan entegre devre topografyalar›n›n hak sahibi, aksine bir anlaflmayoksa ifli gören kiflidir.


61

TT‹‹CCAARREETT UUNNVVAANNII


63

11.. TTiiccaarreett uunnvvaann›› nneeddiirr??Ticaret unvan›, ticarî faaliyette bulunan kiflinin (tacirin), ticarî iflletmesineiliflkin ifllemlerini yaparken kulland›¤› isimdir. Tacir, ticarî iflletmesine ilifl-kin evrak ve belgeleri bu ad alt›nda imzalar.

22.. TTiiccaarreett uunnvvaann›› kkuullllaannaaccaakk kkiiflfliinniinn iiflfllleettmmeessiinniinn bbeellllii bbiirr bbüüyyüükkllüükkttee oollmmaass››ggeerreekkiirr mmii??Ticaret unvan›, sadece ticarî iflletme sahiplerinin kullanabilece¤i isimolup, esnaflar taraf›ndan kullan›lamaz.

33.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn iiflfllleevvii nneeddiirr?? Ticaret unvan›n›n ifllevi, bir ticarî iflletmenin sahibini, di¤er ticarî iflletme-lerin sahiplerinden ay›rdetmesidir.

44.. TTiiccaarreett uunnvvaann›› hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnuurr??Ticaret unvan›na iliflkin düzenlemeler Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) bu-lunmaktad›r. Ticaret unvan›n›n, TTK’daki özel hükümler çerçevesinde ko-runabilmesi için tescil edilmifl olmas› gerekir. Tescil edilmemifl ticaret unvanlar›, flartlar›n›n bulunmas› halinde,TTK’nun 56. ve devam›ndaki maddelerde yer alan haks›z rekabete iliflkindüzenlemeler çerçevesinde korunabilir.

55.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn tteesscciillii zzoorruunnlluu mmuudduurr?? TTeesscciill eettttiirrmmeekk iiççiinn nneerreeyyee bbaaflfl--vvuurrmmaakk ggeerreekkiirr?? TTK uyar›nca ticaret unvan›n›n, ticarî iflletmenin aç›ld›¤› günden itibarenon befl gün içinde iflletme merkezinin bulundu¤u yerdeki ticaret sicilinetescil ettirilmesi gerekir. Ticaret unvan›n›n, ticari iflletmenin girifl cephesinin herkes taraf›ndan ko-layca görülebilecek bir yerine okunakl› bir flekilde yaz›lmas› zorunludur.

66.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn oolluuflflttuurruullmmaass››nnddaa uuyyuullmmaass›› ggeerreekkeenn kkuurraallllaarr vvaarr mm››dd››rr??Ticaret unvan›n›n oluflturulmas›nda, tacirin ve ticarî iflletmesinin türünegöre farkl› kurallar öngörülmüfltür. Örne¤in, ortada herhangi bir flirket ilifl-kisi bulunmaks›z›n tek bafl›na çal›flan gerçek kifli tacirin ticaret unvan›, ki-flinin k›salt›lmadan yaz›lacak ad ve soyad›ndan oluflur. Ad ve soyada birflirketin mevcut oldu¤u zann›n› uyand›rmamak flart›yla ek yap›lmas› damümkündür. Buna karfl›l›k, flirketleflmifl bir ticarî iflletmenin ticaret unva-


65

n›, flirketin türüne göre farkl›l›k göstermekte, örne¤in anonim ve limitedflirketlerin ticaret unvan›, flirketin faaliyet konusunu ve flirketin türünü gös-teren ibarelerin bulunmas› gerekir. “Tekstil Sanayi Limited fiirketi” veya“Makine Kimya Sanayi Ticaret Anonim fiirketi” bu tür flirketlerin ticaretunvan›na örnek olarak verilebilir. Ancak, uygulamada ayn› alanda faali-yet gösteren çok fazla say›da flirket bulunmas› nedeniyle ticaret unvan›naay›rt edici ek al›nmakta, hatta baz› durumlarda söz konusu ekin al›nmas›,zorunlu hale gelmektedir. “Y›ld›zo¤lu Tekstil Sanayi Limited fiirketi” flek-lindeki ticaret unvan›nda “Y›ld›zo¤lu” sözcü¤ü ek durumundad›r.Genel olarak tacirin hüviyeti ve iflletmenin genifllik ve önemi yahut malidurumu hakk›nda üçüncü flah›slarda yanl›fl bir izlenime yol açmamak,gerçe¤e yahut kamu düzenine ayk›r› olmamak flart›yla ticaret unvan›naher türlü ekin yap›lmas› mümkündür.. Türk, Türkiye, Cumhuriyet ve Milli kelimeleri bir ticaret ünvan›na ancakBakanlar Kurulu Karar›yla konabilir.

77.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn iiflfllleettmmee aadd››nnddaann ffaarrkk›› nneeddiirr?? Ticaret unvan›, iflletmelerin sahibi olan kiflileri birbirinden ay›rdetmeyeyararken, iflletme ad›, iflletmenin sahibini hedef tutmaks›z›n, sadece ifllet-meleri birbirinden ay›rdetmektetir. Örne¤in, Mezopotamya Eczanesi’ni ifl-leten eczac› Ali Kaleli’nin ttiiccaarreett uunnvvaann›› Ali Kaleli, iiflfllleettmmee aadd›› ise Mezo-potamya Eczanesi’dir. Ayr›ca, ticaret unvan›ndan farkl› olarak, iflletme ad› esnaflar taraf›ndan dakullan›labilir.

88.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn iiflfllleettmmee aadd›› oollaarraakk tteesscciill eettttiirriillmmeessii mmüümmkküünn mmüüddüürr??Bir kiflinin ticaret unvan›n› ayn› zamanda iflletme ad› olarak tescil ettirme-si de mümkündür.

99.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn mmaarrkkaaddaann ffaarrkk›› nneeddiirr??Marka, iflletmelerin mal ve hizmetlerini, di¤er iflletmelerin mal ve hizmet-lerinden ay›rdetmek amac›yla kullan›l›r. Dolay›s›yla, ticaret unvan› vemarkan›n ifllevleri farkl›d›r. Tekstil alan›nda çal›flan Ahmet Tanero¤-lu’nun, üretti¤i kazaklar› “Özenlik” markas› ile piyasaya sürmesi duru-munda, ticaret unvan› ile markan›n farkl›laflt›¤› görülmektedir. Ticaret unvan›, sadece tacirler taraf›ndan kullan›labilirken; markay› esnaf-lar da kullanabilir.

66

1100.. TTiiccaarreett uunnvvaann››nn››nn mmaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eettttiirriillmmeessii mmüümmkküünn mmüüddüürr??Bir kiflinin, ticaret unvan›n› ayn› zamanda marka olarak tescil ettirmesi demümkündür. Bu durumda, ticaret unvan›n›n bu s›fatla ticaret siciline;marka s›fat›yla da TPE markalar siciline kaydettirilmesi gerekir.

1111.. TTiiccaarreett uunnvvaann››,, ssaahhiibbiinnee nnee ggiibbii hhaakkllaarr ssaa¤¤llaarr??Tescil edilmifl ticaret unvan› üzerinde, sahibinin tekelci bir hakk› bulun-maktad›r. Bu unvan›n korunmas›nda, ticarî iflletmenin ve tacirin niteli¤iönem tafl›maktad›r. Gerçek kifli tacirlerin ticaret unvan›na, ayn› sicil dairesinde daha öncetescil edilmifl unvanlardan aç›kça ay›rdetmeye yarayacak eklerin yap›lma-s› flartt›r. Baflka bir sicil dairesinde daha önce tescil edilmifl olan, ayn› adve soyad›n› içeren ticaret unvan› sahibinin haks›z rekabetten do¤an hak-lar› sakl›d›r. GGeerrççeekk kkiiflflii ttaacciirriinn ticaret unvan›, sadece tescil edildi¤i ttiiccaa--rreett ssiicciillii ççeevvrreessiinnddee korunur. Örne¤in, Ahmet Tanero¤lu, ticaret unvan›n›Ayd›n ilinde ticaret siciline tescil ettirmiflse, bir baflkas›n›n ayn› ticaret un-van›n› Bolu’da kullanmas›na kural olarak karfl› ç›kamayacakt›r. Ancak,Bolu’daki kullan›m›n haks›z rekabet oluflturmas› durumunda, Ahmet Ta-nero¤lu’nun, ticaret unvan›n›, TTK’nun 56. ve devam›ndaki maddelerin-de düzenlenmifl olan haks›z rekabete iliflkin hükümlere dayanarak koru-mas› mümkündür. TTüüzzeell kkiiflflii ttaacciirrlleerriinn ticaret unvanlar› ise, TTüürrkkiiyyee ççaapp››nnddaa korunur. Bunagöre, “Y›ld›zo¤lu Tekstil Sanayi Limited fiirketi” veya “Makine Kimya Sa-nayi Ticaret Anonim fiirketi” fleklindeki ticaret unvan›, Ayd›n’da ticaret si-ciline tescil ettirilmiflse, ayn› ticaret unvan› bir baflkas› taraf›ndan Bolu’dada kullan›lamayacakt›r. Tescilli ticaret unvan›n›n haks›z olarak bir baflkas› taraf›ndan kullan›lma-s› halinde unvan›n sahibine dava yolu ile flu imkânlar tan›nm›flt›r:

� Kanuna ayk›r› olarak gerçeklefltirilen ikinci kullan›m›n öönnlleennmmeessii.� Ticaret unvan›n› haks›z olarak kullanan kifli, bu unvan› tescil de

ettirmiflse, ikinci tescilin ssiilliinnmmeessii.� Ticaret unvan›n› haks›z olarak kullanan kiflinin aayy››rrtt eeddiiccii eekk aallmmaass››

mmeeccbbuurriiyyeettii.. (örne¤in “Ahmet Tanero¤lu” fleklindeki ticaret unvan›n›n“Ahmet Tanero¤lu KKoonnffeekkssiiyyoonn” fleklinde kullan›lmas›).

� Ticaret unvan›n›n kullan›lmas› zzaarraarraa nneeddeenn oollmmuuflflssaa, ikinci kullan›m›nkkuussuurrlluu oollmmaass›› halinde ttaazzmmiinnaatt talep edilmesi.


67

1122.. TTeesscciill eeddiillmmeemmiiflfl ttiiccaarreett uunnvvaannllaarr››nn››nn kkoorruunnmmaass›› mmüümmkküünn mmüüddüürr??Kulland›¤› ticaret unvan›n› tescil ettirmemifl olan kifli, TTK’nun tescilli ti-caret unvanlar› için öngörülen özel korumas›ndan yararlanamamakla be-raber, flartlar›n›n bulunmas› halinde, TTK’nun 56. ve devam›ndaki mad-delerindeki haks›z rekabet kurallar›ndan yararlanma imkân› bulacakt›r.

1133.. TTiiccaarreett uunnvvaann›› rreehhnneeddiilleebbiilliirr mmii?? 1447 say›l› Ticarî ‹flletme Rehni Kanunu uyar›nca ticaret unvan› ve ifllet-me ad›n›n ticari iflletme rehninin kapsam›nda bulunmas› zorunludur.

68

‹‹fifiLLEETTMMEE AADDII


69

11.. ‹‹flfllleettmmee aadd›› nneeddiirr?? ‹flletme ad›, iflletmenin sahibini hedef tutmaks›z›n, do¤rudan do¤ruya biriflletmeyi tan›tmak ve benzeri iflletmelerden ay›rt etmek amac›yla kullan›-lan isimdir. Örne¤in, Has›ralt› Restoran, Güleryüzler Oteli gibi.

22.. ‹‹flfllleettmmee aadd››nn›› kkuullllaannaaccaakk iiflfllleettmmeenniinn bbeellllii bbiirr bbüüyyüükkllüükkttee oollmmaass›› ggeerreekkiirr mmii??‹flletme ad›n›n kullan›labilmesi, iflletmenin belli bir büyüklükte olmas› flar-t›na ba¤l› de¤ildir. ‹flletme ad›, hem ticarî iflletmeler, hem de esnaf ifllet-meleri taraf›ndan kullan›labilir.

33.. ‹‹flfllleettmmee aaddllaarr›› hhaannggii yyaassaall ddüüzzeennlleemmeelleerr iillee kkoorruunnuurr??Tescilli iflletme adlar›, TTK’nun tescilli ticaret unvanlar› için öngördü¤üözel korumadan yararlan›r.Tescilsiz iflletme adlar›, flartlar›n›n bulunmas› halinde, TTK’nun 56. ve de-vam›ndaki maddelerde düzenlenmifl olan haks›z rekabete iliflkin hüküm-ler çerçevesinde korunabilir.

44.. ‹‹flfllleettmmee aadd››nn›› tteesscciill eettttiirrmmeekk iiççiinn nneerreeyyee bbaaflflvvuurrmmaakk ggeerreekkiirr??‹flletme adlar›, iflletme merkezinin bulundu¤u yerdeki ticaret sicil memur-lu¤unda tescil ettirilir.

55.. ‹‹flfllleettmmee aadd››nn››nn oolluuflflttuurruullmmaass››nnddaa uuyyuullmmaass›› ggeerreekkllii kkuurraallllaarr vvaarr mm››dd››rr??‹flletme ad›n›n nas›l oluflturulaca¤› konusunda herhangi bir kural bulun-mamaktad›r. Aldat›c› nitelikte olmamak ve kamu düzenine ayk›r› bulun-mamak flart›yla iflletme sahibi, istedi¤i iflletme ad›n› kullanabilir. Bununlabirlikte, iflletme ad›na, ayn› sicil dairesinde daha önce tescil edilmifl olaniflletme adlar›ndan ay›rdedici nitelikte eklerin yap›lmas› gerekir.

66.. ‹‹flfllleettmmee aaddllaarr›› mmaarrkkaa oollaarraakk tteesscciill eettttiirriilleebbiilliirr mmii??‹flletme ad› olarak kullan›lan isimlerin, ayn› zamanda marka olarak tesci-li de mümkündür. Bu durumda, iflletme ad›n›n bu s›fatla ticaret siciline,marka s›fat›yla da TPE markalar siciline kay›t ettirilmesi gerekir.

77.. ‹‹flfllleettmmee aadd››,, ssaahhiibbiinnee nnee ggiibbii hhaakkllaarr ssaa¤¤llaarr??Tescil edilmifl iflletme ad› üzerinde sahibinin tekelci kullanma hakk› bu-lunmaktad›r. Ticaret unvan›na ek olarak kullan›lan iflletme adlar›, ticaretunvan› hakk›ndaki hükümlere tabidir.


71

Tescilli bir iflletme ad›n›n, bir baflkas› taraf›ndan haks›z olarak kullan›lma-s› durumunda iflletme ad› sahibi, dava yolu ile afla¤›daki imkânlardan ya-rarlanabilir:

� Kanuna ayk›r› olarak gerçeklefltirilen ikinci kullan›m›n öönnlleennmmeessii.� ‹flletme ad›n› haks›z olarak kullanan kifli bu ad› tescil de ettirmiflse,

ikinci tescilin ssiilliinnmmeessii.� ‹flletme ad›n› haks›z olarak kullanan kiflinin aayy››rrtt eeddiiccii eekk aallmmaayyaa

mmeeccbbuutt ttuuttuullmmaass›› (örne¤in, “Mezopotamya Eczanesi” fleklindeki iflletme ad›n›n “YYeennii Mezopotamya Eczanesi” fleklinde de¤ifltirilmesi).

� ‹flletme ad›n›n kullan›lmas› zzaarraarraa nneeddeenn oollmmuuflflssaa, ikinci kullan›m›n kkuussuurrlluu oollmmaass›› halinde ttaazzmmiinnaatt talep edilmesi.

88.. TTeesscciill eeddiillmmeemmiiflfl iiflfllleettmmee aaddllaarr››nn››nn kkoorruunnmmaass›› mmüümmkküünn mmüüddüürr??Tescil edilmemifl iflletme adlar›, TTK’nun 56. ve devam›ndaki maddeler-de düzenlenmifl olan haks›z rekabet hükümleri çerçevesinde korunur. Ayn› flekilde, tescilli iflletme adlar›n›n, tescilli olduklar› sicil çevresi d›fl›n-daki bölgelerde de haks›z rekabet hükümleri çerçevesinde korunmalar›mümkündür.

72

UULLUUSSLLAARRAARRAASSII AANNLLAAfifiMMAALLAARR


73

11.. SS››nnaaîî hhaakkllaarr iillee iillggiillii uulluussllaarraarraass›› aannllaaflflmmaallaarr nneelleerrddiirr??Yürürlükte olan s›naî haklar ile ilgili uluslararas› anlaflmalar,

� Temel ilkeleri belirleyen anlaflmalar� Uluslararas› tescile iliflkin anlaflmalar� Uygulama birli¤ine yönelik anlaflmalar

olmak üzere 3 grupta de¤erlendirilebilir.

22.. SS››nnaaîî MMüüllkkiiyyeett hhaakkllaarr›› iillee iillggiillii oollaarraakk uulluussllaarraarraass›› aallaannddaa tteemmeell iillkkeelleerrii bbee--lliirrlleeyyeenn aannllaaflflmmaallaarr nneelleerrddiirr??

� S›naî Mülkiyetin Korunmas› ‹çin Uluslararas› Bir Birlik Oluflturulmas›Hakk›ndaki Paris Sözleflmesi (1883).

� Dünya Fikrî Mülkiyet Teflkilat› (WIPO) Kurulufl Sözleflmesi (1967).� Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Kurulufl Anlaflmas› (GATT) ve Eki

Ticaretle Ba¤lant›l› Fikrî Mülkiyet Haklar› Anlaflmas› (TRIPS) (1995).Türkiye bu anlaflmalar›n tümüne taraf olmufltur.

33.. UUlluussllaarraarraass›› tteesscciillee iilliiflflkkiinn aannllaaflflmmaallaarr nneelleerrddiirr??Uluslararas› tescile iliflkin anlaflmalar, üye ülke vatandafllar›n›n kendi ül-ke patent Ofisleri/Enstitüleri arac›l›¤› ile baflka ülkelere patent, marka ve-ya endüstriyel tasar›m baflvurular› yapabilmelerine olanak sa¤lamaktad›r.Bunlar:

� Patent ‹flbirli¤i Antlaflmas› (1970) (PCT).� Markalar›n Uluslararas› Tesciline ‹liflkin Madrid Anlaflmas›n›n (1891)

Uygulamas›na ‹liflkin Madrid Protokolü (1996).� Endüstriyel Tasar›mlar›n Uluslararas› Tesciline ‹liflkin Lahey

Anlaflmas› (1925).� Avrupa Patent Sözleflmesi (1978) (EPC).

Türkiye bu anlaflmalar›n tümüne taraft›r.

44.. UUlluussllaarraarraass›› aallaannddaa uuyygguullaammaa bbiirrllii¤¤iinnee yyöönneelliikk aannllaaflflmmaallaarr nneelleerrddiirr??Uygulama birli¤ine yönelik anlaflmalar, s›naî mülkiyet haklar›n›n tescil ifl-lemlerinin yürütülmesinde taraf ülkelerin tümünün ayn› kodlama sistem-lerini kullanmalar›n› sa¤lama amac›n› tafl›maktad›r. Bunlar:

� Patentlerin Uluslararas› S›n›fland›r›lmas›na ‹liflkin Strazburg Anlaflmas›(1971) (IPC).

� Mikroorganizmalar›n Uluslararas› Saklanmas›na ‹liflkin Budapeflte Anlaflmas› (1977).


75

� Marka Tescilinde Mallar›n ve Hizmetlerin Uluslararas› S›n›fland›r›lmas›na‹liflkin Nis Anlaflmas› (1957).

� Markalar›n fiekilli Elemanlar›n›n Uluslararas› S›n›fland›r›lmas›na‹liflkin Viyana Anlaflmas› (1973).

� Marka Kanunlar›n›n Harmonizasyonu Anlaflmas› (1994) (TLT).� Endüstriyel Tasar›mlar›n Uluslararas› S›n›fland›r›lmas›na ‹liflkin

Locarno Anlaflmas› (1968) Türkiye bu anlaflmalar›n tümüne taraft›r.

55.. WWIIPPOO nneeddiirr??1967 y›l›nda kurulan ve ‹ngilizce ad›n›n (WWorld IIntellectual PProperty OOr-ganization) ilk harflerinden oluflturulan WWIIPPOO k›saltmas› ile an›lan kuru-lufl, 1974 y›l›nda Birleflmifl Milletlerin uzman kurulufllar›ndan biri olarakkabul edilmifltir.

66.. WWIIPPOO’’nnuunn kkuurruulluuflfl aammaaççllaarr›› nneelleerrddiirr??WIPO’nun kuruluflunda iki temel amaç hedeflenmifltir:

� Üye ülkelerdeki fikrî ve s›naî mülkiyet hakk› sahiplerinin haklar›n›etkin biçimde koruyacak uluslararas› kurallar gelifltirmek, uygulamayakoymak ve uluslararas› Anlaflmalar› yürütmek.

� Geliflme yolunda olan üye ülkelere, fikrî ve s›naî mülkiyet haklar›n›n korunmas› konusunda yard›mc› olmak.

77.. SS››nnaaîî mmüüllkkiiyyeett kkoonnuussuunnddaa uulluussllaarraarraass›› aannllaaflflmmaallaarr››nn tteemmeell iillkkeelleerrii nneelleerrddiirr??S›naî mülkiyet haklar›n›n uluslararas› alanda eflit ilkelere ba¤l› olarak ko-runmas›na iliflkin çok say›da uluslararas› anlaflma mevcuttur. Bu Anlafl-malar aras›nda 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlü¤e giren Dünya Ticaret Ör-gütü (DTÖ) Kurulufl Anlaflmas› ve onun eki Ticaretle Ba¤lant›l› Fikrî Mül-kiyet Haklar› Anlaflmas› (TRIPS) ile ilk kez 1883 y›l›nda imzalanan ParisSözleflmesi özel önem tafl›maktad›r. Paris Sözleflmesi ve TRIPS Anlaflmas›, bugün s›naî mülkiyet haklar›n›n ko-runmas› konusunda uluslararas› anayasa niteli¤inde olan uluslararas› bel-gelerdir.Temel ilkeler 4 bafll›kta de¤erlendirilebilir:

� Koruman›n asgarî koflullar›.� Eflitlik.

76

� Millî muamele (s›n›rsal etki).� Rüçhan hakk›.

88.. KKoorruummaann››nn aassggaarrîî kkooflfluullllaarr›› nneelleerrddiirr??Paris Sözleflmesi ve TRIPS Anlaflmas›, tüm taraf ülkelerde s›naî mülkiyethaklar›n›n korunmas› ile ilgili kurallar›n ve koflullar›n belirli ölçülerde eflitolarak uygulanmas›n› öngörmektedir. Örne¤in, marka korumas›n›n süre-si, yenilenerek markan›n koruma süresinin uzat›labilmesi, itiraz haklar›,patent verilebilirlik ölçütleri gibi kurallar, koruman›n asgarî koflullar›n›oluflturmaktad›r. Sözleflmede tan›mlanan kurallar›n d›fl›ndaki uygulamalariçin ülkeler serbesttir.

99.. ““EEflfliittlliikk”” iillkkeessii nnee ddeemmeekkttiirr??EEflfliittlliikk ilkesi, sözleflmeye taraf her ülkenin, yine sözleflmeye taraf di¤er üyeülke vatandafllar›na, kendi vatandafllar›na sa¤lad›¤› s›naî mülkiyet koru-mas›na iliflkin haklar› ayn› flekilde sa¤lamak zorunda olmas›d›r. Yani, söz-leflmeye taraf hiçbir ülke ayr›mc›l›k yapamaz. Bu ilkeyi flu flekilde örnek-leyebiliriz. Ülkemizde s›naî mülkiyet haklar›n›n korunmas› konusundayetkili olan Türk Patent Enstitüsü, Türk vatandafllar›na yapt›¤› uygulamay›ayn› flekilde yabanc›lara da yapmak zorundad›r. Ayn› flekilde, Fransa Pa-tent Enstitüsü de Frans›z vatandafllar›na yapt›¤› uygulamay› Türk vatan-dafllar›na da, Alman vatandafllar›na da ayn› flekilde uygulamaktad›r. Da-ha basit bir ifade ile, hiçbir ülke Patent Enstitüsü (Ofisi) kendi vatandaflla-r›ndan daha az, yabanc›lardan daha fazla ücret talep edemeyece¤i gibi,ayn› flekilde, kendi vatandafllar›na 20 y›l, yabanc›lara 15 y›l patent koru-mas› veya kendi vatandafl›na 10 y›l yabanc›lara 5 y›l gibi marka koruma-s› hakk› tan›yamaz. Bu ilke, yabanc› lehine ayr›mc›l›¤› da yasaklamakta-d›r. Dolay›s›yla, hiçbir ülke, kendi vatandafl›na tan›d›¤› haklardan dahafazlas›n› yabanc›lara tan›yamaz.

1100.. ““MMiillllîî MMuuaammeellee ((SS››nn››rrssaall EEttkkii))”” iillkkeessii nnee ddeemmeekkttiirr??MMiillllîî MMuuaammeellee –– ss››nn››rrssaall eettkkii ilkesi, her ülkenin kendi s›n›rlar› içinde ken-di mevzuat›n›n uygulanmas› üstünlü¤ü ve bu mevzuat›n sadece ülke s›-n›rlar› içinde geçerli olmas›d›r. Sözleflmenin temel ilkelerine ayk›r› olma-mak koflulu ile, her ülkenin kendi içinde yürürlükte olan mevzuat› her za-man üstündür. Sözleflmede tan›mlanmam›fl veya aç›klanmam›fl hükümlerkarfl›s›nda, her ülkenin, herkese eflit olmak üzere, di¤er ülkelerden farkl›uygulama yapma serbestisi vard›r.


77

MMiillllîî MMuuaammeellee –– ss››nn››rrssaall eettkkii ilkesinin bir di¤er anlam› da, koruman›n, sa-dece tescilin yap›ld›¤› ülke s›n›rlar› içinde geçerli olmas›, sözleflmeye ta-raf di¤er ülkelerde ayr› bir baflvuru yap›lmam›flsa koruman›n geçerli olma-mas›d›r. Bir baflka ifade ile, herhangi bir ülkede korunan bir s›naî mülki-yet hakk›, sadece o ülke s›n›rlar› içinde geçerli olup, baflka ülkelerde ge-çerli de¤ildir. Baflka ülkelerde de koruma isteniyorsa, o ülkelere usulüneuygun ve rüçhan hakk› ile tan›nan süre içinde baflvuru yap›lmas› gerekir.Buradan ç›kar›lacak en önemli sonuç, herhangi bir ülkede korunan s›naîhakk›n, yani patent, faydal› model, marka, endüstriyel tasar›m ve co¤rafîiflaret haklar›n›n, sözleflmeye taraf di¤er ülkelerde geçerli olmamas›d›r.Dolay›s›yla, sadece bir ülkede korunan patent, tescil edilmifl marka veyaendüstriyel tasar›m, dünya patenti, dünya markas›, dünya tasar›m› anlam›-n› tafl›maz.

1111.. ““RRüüççhhaann HHaakkkk››”” iillkkeessii nnee ddeemmeekkttiirr??Herhangi bir ülkede geçerli olan bir s›naî mülkiyet hakk›n›n baflka ülke-lerde de geçerli olabilmesi için ayn› baflvurunun o ülkelere de ayr› ayr› ya-p›lmas› gerekir. Paris Sözleflmesinde, Sözleflmeye taraf ülkelerin vatandafl-lar›na, yine Sözleflmeye taraf baflka ülkelere yapacaklar› patent, marka yada endüstriyel tasar›m baflvurular› için ek bir süre tan›nmas›na iliflkin hü-kümlere yer verilmifltir. Bu ek sürenin kullan›m› rrüüççhhaann hhaakkkk›› olarak ad-land›r›l›r.

1122.. ““RRüüççhhaann hhaakkkk››”” ssüürreelleerrii nnee kkaaddaarrdd››rr??Rüçhan hakk›, Paris Sözleflmesi’ne üye ülke vatandafllar›n›n, kendi ülke-lerine veya Sözleflmeye üye herhangi bir baflka ülkeye yapt›klar› baflvurutarihinden itibaren;

� patent ve faydal› model baflvurular› için 12 ay; � endüstriyel tasar›m baflvurular› için 6 ay,� marka baflvurular› için 6 ay

içersinde kullan›lmal›d›r. Dolay›s›yla, ilgililerin bu süreler içerisinde, Söz-leflmeye taraf di¤er ülkelere de baflvuru yapabilmeleri ve baflvurular içingereken yenilik araflt›rmas›n›n baflvurunun ilk kez yap›ld›¤› ülkedeki tarihesas al›narak araflt›r›lmas› ve incelenmesi mümkün olabilmektedir. Bu du-rumda, rüçhan hakk›ndan yararlanan kiflilerin, baflka ülkelere yapt›klar›baflvurular için yenilik araflt›rmas›, önceki ülkeye yap›lm›fl olan baflvuru-nun tarihi esas al›narak de¤erlendirilir. Rüçhan hakk›n›n kullan›lmas› ha-

78

linde, bu baflvuru, o ülkede rüçhan süresi (ilk baflvuru tarihinden itibaren12 veya 6 ay) içinde, üçüncü kifliler taraf›ndan yap›lan di¤er baflvurularagöre öncelikli olarak de¤erlendirilir.

1133.. ““RRüüççhhaann HHaakkkk››””,, bbaaflflvvuurruu ssaahhiipplleerriinnee nnee ttüürr kkoollaayyll››kkllaarr ssaa¤¤llaarr??Rüçhan hakk›ndan yararlanan gerçek ya da tüzel kifliler,

� Hangi ülkelerde baflvuru yapacaklar›na karar verme,� Baflvuru yapmaya karar verdikleri ülkede kendilerine vekil tayin

etme,� Baflvuru yapmaya karar verdikleri ülkelerin baflvuru için öngördükleri

bilgi, belge ve dokümanlar›n neler oldu¤unu ö¤renme ve bunlar› haz›rlama,

� Baflvurular›n›, baflvuru yapmaya karar verdikleri ülkelerin dillerine ya da en az›ndan ‹ngilizceye tercüme etme,

� Ödenecek ücretleri haz›rlama,gibi konular› yeterli bir süre düflünmek ve gerekenleri yerine getirmek içinzaman kazanmaktad›rlar.

Paris Sözleflmesinin rüçhan hakk› ilkesi, sözleflmeye taraf ülke vatandaflla-r›n›n hepsi için son derece büyük kolayl›k getirmektedir. Bu sözleflmeninolanaklar›ndan Türk vatandafllar›n›n da yararlanma hakk› vard›r.

1144.. TTüürrkkiiyyee’’ddeenn yyuurrttdd››flfl››nnaa yyaapp››llaaccaakk bbaaflflvvuurruullaarrddaa rrüüççhhaann hhaakkkk››nnddaann yyaarraarr--llaannmmaakk iiççiinn nnee yyaappmmaakk ggeerreekkiirr??

Paris Sözleflmesinin rüçhan hakk› ilkesinden yararlanabilmek için;� Öncelikle Türk Patent Enstitüsü’ne usulüne uygun bir patent, marka

ya da endüstriyel tasar›m baflvurusunu yapm›fl olmak,� Rüçhan belgesi ücretini ödemek,� Türk Patent Enstitüsü’ne baflvurarak daha önce yap›lm›fl olan

baflvurunun numaras›n› belirterek rüçhan belgesi talep etmek,� Rüçhan belgesini almak,� Rüçhan belgesini, baflka ülke Patent Ofisine, o ülkeye yap›lm›fl

baflvurudan itibaren belirlenmifl süre içinde vermekgerekmektedir.

1155.. BBiirr üüllkkeeddee tteesscciillllii bbiirr ss››nnaaîî hhaakk iillee iillggiillii yyaannll››flfl bbiilliinneennlleerr nneelleerrddiirr?? Bir ülkede tescilli s›naî mülkiyet hakk›n›n baflka ülkelerde de geçerlili¤i


79

konusunda Türkiye’de birçok kifli taraf›ndan yanl›fl bilinen iki önemli hu-sus vard›r:

� Bir ülkede tescil edilmifl bir marka, endüstriyel tasar›m ya da patentin baflka ülkelerde de geçerli oldu¤u.

� Avrupa ile Gümrük Birli¤inin oluflmas› sonras›nda, Avrupa ülkelerindetescilli marka, patent ve endüstriyel tasar›mlar›n Türkiye’de, Türkiye’de tescilli olanlar›n da Avrupa ülkelerinde geçerli hale geldi¤i.

1166.. TTüürrkkiiyyee’’ddee tteesscciillllii bbiirr ss››nnaaîî hhaakkkkaa kkoonnuu bbiirr üürrüünnüünn,, bbaaflflkkaa üüllkkeelleerree iihhrraaccaa--tt››nnddaa ss››nnaaîî hhaakkllaarr aaçç››ss››nnddaann ssoorruunn oollaabbiilliirr mmii??Türkiye’de tescilli bir s›naî hakka sahip bir ürünün baflka ülkelere ihraçedilmesi halinde, o ülkelerde de tescilli olmas›n›n gerekli oldu¤u unutul-mamal›d›r. E¤er bir mal›n üzerindeki marka, Türkiye’de tescilli, ancakbaflka bir ülkede tescilli de¤il ise söz konusu mal, Türkiye gümrüklerindenserbestçe ç›kar›labildi¤i halde, di¤er ülkenin gümrüklerinden geçifl yapa-mayabilir. Bunun nedeni, o ülkede ayn› markan›n ayn› veya ayn› tür mal-lar için baflkas› ad›na tescilli olmas› ve tescilli marka sahibinin mal›n güm-rükten geçiflini engellemesidir.

Türkiye’de tescilli markan›n baflka ülkelerde tescil baflvurusu yap›ld›¤›nda,ayn› marka o ülkede baflkas› ad›na tescilli ise yap›lan baflvuru reddedilir.Bu durumda, o ülkeye baflka marka ile ihracat yap›lmas› zorunlulu¤u do-¤acakt›r.

1177.. TTüürrkkiiyyee’’ddee tteesscciillllii bbiirr ss››nnaaîî hhaakk,, bbaaflflkkaa üüllkkeelleerrddee ddee tteesscciill eeddiilleebbiilliirr mmii??Her s›naî hakk›n her ülkede her zaman tescil edilmesi mümkün de¤ildir.Uluslararas› anlaflmalar›n “s›n›rsal etki” prensibi gere¤i, bir ülkede yap›-lan bir s›naî hak tescil baflvurusu, o ülkenin mevzuat›na göre de¤erlendi-rilece¤inden, baflvurunun kabulü veya reddi ülkeden ülkeye farkl›l›k gös-terebilir. Örne¤in, Türkiye’de ay›rt edici niteli¤e sahip ve tescilli bir mar-ka, baflka bir ülkenin dilinde ay›rt edici olmayabilir veya ayn› marka bafl-kas› ad›na tescilli olabilir. Dolay›s›yla, Türkiye’de tescilli s›naî haklar›nbaflka ülkelerde sorunsuz tescil edilece¤i garanti edilemez.

1188.. PPaatteenntt ‹‹flflbbiirrllii¤¤ii AAnnttllaaflflmmaass››’’nn››nn ((PPCCTT)) aavvaannttaajjllaarr›› nneelleerrddiirr?? Türkiye’nin de taraf oldu¤u Paris Sözleflmesi hükümlerine göre, bir baflvu-ru sahibi, buluflunun birden çok ülkede patent ile korunmas›n› istedi¤itakdirde, her ülkeye ayr› ayr› baflvurmas› ve o ülkelerdeki araflt›rma ve in-

80

celeme ücretlerini ayr› ayr› ödemesi gerekmektedir. Her ülkede ayr› ayr›ödenen araflt›rma ve inceleme ücretleri topland›¤›nda, çok büyük rakam-lara varmakta, bu nedenle birçok baflvuru sahibi baflka ülkelere patentbaflvurusu yapmamakta ya da yapamamaktad›r.Bu durumu önlemek üzere, her ülkeye ayr› ayr› ödenmesi gereken araflt›r-ma ve inceleme ücretlerini azaltmak ve baflvuru sahiplerine baflvurular›n-da fleklî bak›mdan kolayl›klar sa¤lamak üzere, klâsik patent sisteminin ya-n› s›ra, uluslararas› alanda uygulanan patent baflvurusu sistemi kurulmufl-tur. Patent ‹flbirli¤i Antlaflmas› (Patent Cooperation Treaty - PCT) olarak bili-nen Antlaflma’n›n bafll›ca amac›, birden fazla ülkeye yap›lacak patentbaflvurusunun araflt›rma ve inceleme ifllemlerinin uluslararas› otorite olankurulufllardan herhangi birinde yap›lmas›n› ve bu flekilde haz›rlanan ra-porlar›n daha sonra baflvurunun yap›ld›¤› ülkenin yetkili kurumuna sunu-larak patentin verilmesini sa¤lamakt›r. Böylece, hem baflvuru sahipleri,hem de Antlaflmaya taraf ülkelerin patent kurumlar›n›n araflt›rma ve ince-leme ifllemleri için harcad›klar› zaman, emek ve para azalt›lmaktad›r.

1199.. PPaatteenntt ‹‹flflbbiirrllii¤¤ii AAnnttllaaflflmmaass››,, ttaarraaff üüllkkeelleerriinn uulluussaall mmeevvzzuuaatt››nnaa ggöörree ppaatteennttbbaaflflvvuurruussuu yyaapp››llmmaass››nn›› eennggeelllleerr mmii??Patent ‹flbirli¤i Antlaflmas›, Antlaflmaya taraf ülkelerdeki ulusal mevzuat›hiçbir zaman ortadan kald›rmamaktad›r. Baflvuru sahipleri, patent baflvu-rular›n› isterlerse ulusal mevzuat›n öngördü¤ü biçimde, isterlerse de Pa-tent ‹flbirli¤i Antlaflmas›’n›n öngördü¤ü biçimde yapabilirler. Patent ‹flbir-li¤i Antlaflmas›’n›n öngördü¤ü biçimde baflvuru yap›lmas› hakk›, sadecebu Antlaflmaya taraf ülkelerin vatandafllar›na tan›nmaktad›r. Türkiye, buAntlaflmaya taraf oldu¤u için, Türk vatandafllar› da, istedikleri takdirde buAntlaflman›n öngördü¤ü biçimde Türk Patent Enstitüsü’ne yapacaklar› tekbir baflvuru ile, birden çok ülkeye daha ucuz ve kolay bir yolla patent bafl-vurusu yapabilme hakk›n› elde etmektedirler.

2200.. MMaarrkkaallaarr››nn UUlluussllaarraarraass›› TTeesscciillii HHaakkkk››nnddaakkii MMaaddrriidd PPrroottookkoollüünnüünn ggeettiirrddii¤¤iiaavvaannttaajjllaarr nneelleerrddiirr?? Paris Sözleflmesi hükümlerine göre, her marka tescili, tescil edildi¤i ülke-de geçerlidir. Baflka ülkelerde de marka hakk› elde etmek için, o ülkelereayr› ayr› marka tescil baflvurusu yap›lmas› zorunludur. Bu, hem çok mas-rafl›, hem de uzun bir süreç oldu¤u için Markalar›n Uluslararas› Tescili


81

Hakk›ndaki Madrid Anlaflmas› ve Protokolü uygulamaya konulmufltur. BuAnlaflman›n ve Protokolün amac›, baflvuru sahiplerinin, kendi ülkelerin-deki s›naî haklar›n tescili konusunda yetkili olan kuruma yapacaklar› tekbir baflvuru ile Anlaflmaya/Protokole taraf di¤er ülkelere de kolayca mar-ka tescil baflvurusu yapabilmelerini sa¤lamakt›r. Yap›lan baflvuru, TürkPatent Enstitüsü ve WIPO arac›l›¤› ile tescil talep edilen di¤er ülkelere ile-tilerek ifllemler yürütülür.

2211.. MMaaddrriidd PPrroottookkoollüünnee ggöörree mmaarrkkaa tteesscciill bbaaflflvvuurruussuunnuu kkiimmlleerr yyaappaabbiilliirr??Madrid Protokolüne göre yap›lacak baflvurularda baflvuru hakk›, Madridsistemi içindeki ülkelerin herhangi birinde s›naî ya da ticarî faaliyet içinkurulmufl veya bu amaçla bu ülkelerden birinde yerleflik ya da bu ülkeler-den birinin uyru¤unda bulunan gerçek ya da tüzel kiflilerle s›n›rl›d›r. Ya-ni sistem içinde yer almayan ve yukar›daki tan›ma uymayanlar›n baflvuruhakk› yoktur.

2222.. MMaaddrriidd PPrroottookkoollüünnee ggöörree bbaaflflvvuurruu yyaapp››llmmaass››nn››nn kkooflfluullllaarr›› nneelleerrddiirr??Baflvuru, Protokole taraf ülkelerden herhangi birinin ofisi arac›l›¤› ile ya-p›l›r. Böyle bir baflvuru için, tescil edilecek markan›n baflvurunun yap›ld›-¤› ülkede, tescilli bulunmas› ya da tescil baflvurusunun yap›lm›fl olmas›flartt›r. Protokole göre yap›lacak uluslararas› baflvurunun kapsad›¤› mal vehizmetler, ya baflvurunun dayand›¤› tescil ile ya da baflvurunun kapsa-m›ndaki mal ya da hizmetler ile ayn› olmak zorundad›r.Uluslararas› baflvuruda, baflvurunun yap›lm›fl oldu¤u ülke için koruma ta-lep edilemez. Zira, o ülkede daha önce yap›lm›fl tescil baflvurusu ya datescil vard›r. O halde, Türkiye’deki bir tescil ya da baflvuruya dayanarakyap›lan, Madrid Protokolü kapsam›ndaki uluslararas› tescil baflvurusundatekrar Türkiye’de tescil talep edilemez.

2233.. MMaaddrriidd PPrroottookkoollüünnee ggöörree,, TTüürrkkiiyyee’’ddeenn hhaannggii üüllkkeelleerree mmaarrkkaa tteesscciill bbaaflflvvuu--rruussuu yyaapp››llaabbiilliirr??Türkiye, sadece Protokole taraf oldu¤u için Madrid Protokolüne taraf ol-du¤u için Türkiye’den sadece Madrid Protokolüne taraf ülkelerden biri,birkaç› ya da tümü için marka tescil baflvurusu yap›labilir.

82

2255.. BBiirr mmaarrkkaann››nn,, MMaaddrriidd PPrroottookkoollüünnee üüyyee bbiirr üüllkkeeddee tteesscciill eeddiillmmeessii,, mmuuttllaakkaaddii¤¤eerr üüyyee üüllkkeelleerrddee ddee tteesscciill eeddiilleeccee¤¤ii aannllaamm››nnaa ggeelliirr mmii?? Türkiye’de tescilli bir markan›n, Protokole taraf ülkelerin tamam›nda datescil edilece¤ini düflünmemek gerekir. Zira, yap›lan uluslararas› baflvuru,her ülkede kendi mevzuat›na göre incelendi¤inden, söz konusu markan›nbaz› ülkelerde tescil edilmemesi son derece do¤ald›r. Bunun gibi, baflkaülkelerde tescilli bir marka da, Madrid Protokolüne göre yap›lan uluslara-ras› baflvuru kapsam›nda, âkit taraf olarak Türk Patent Enstitüsü’ne ulaflt›-¤›nda, tescil baflvurusu, markan›n, Türkiye’de daha önce tescilli bir mar-ka ile benzer olmas› halinde reddedilebilecektir.

2266.. AAvvrruuppaa ppaatteenntt SSöözzlleeflflmmeessii nneeddiirr??Avrupa Patent Sözleflmesi, Sözleflmeye taraf ülkelerde geçerli patentin,tek bir baflvuru ve ifllemler dizisi ile elde edilmesi sistemini getiren ulus-lararas› bir düzenlemedir.

2277.. AAvvrruuppaa ppaatteennttii vveerriillmmeessii kkaaçç aaflflaammaaddaa ggeerrççeekklleeflfliirr??Patent verilebilme kriterlerini tafl›yan herhangi bir bulufl için Avrupa Pa-tenti al›nabilmesi, asgarî iki aflama, itiraz söz konusu oldu¤u durumlardaise itirazlar›n incelenmesini de kapsayan üç aflamadan oluflan ifllemler di-zisi sonras› gerçekleflebilir.

2288.. AAvvrruuppaa ppaatteennttii vveerriillmmeessiinniinn bbiirriinnccii aaflflaammaass›› nneeddiirr??Birinci aflama, Avrupa Patent Ofisinin Münih, Lahey veya Berlin ofisleri-ne ya da Sözleflmeye taraf olan ülkelerden herhangi birine ‹ngilizce, Fran-s›zca veya Almanca olarak patent baflvurusunun yap›lmas› ve baflvurununAvrupa Patent Ofisinin bu kentlerdeki bürolar›ndan birinde fleklî incele-meye tâbi tutulmas›, araflt›rma raporunun haz›rlanmas› ve baflvuru ilearaflt›rma raporunun yay›nlanmas› ifllemlerinden oluflmaktad›r. Avrupa patenti baflvurusu, daha önce herhangi bir patent ofisine yap›lm›flbir baflvurudan do¤an rüçhan hakk›na dayanarak ilk baflvurudan itibaren12 ay içinde de yap›labilir. Tüm baflvurular, baflvuru tarihinden ya da rüçhan hakk› varsa, rüçhan ta-rihinden itibaren 18 ay içinde yay›nlanmaktad›r. Buluflla ilgili tekni¤in bi-linen durumu hakk›ndaki araflt›rma raporu da, baflvuru ile birlikte ya da18 ayl›k süre geçmifl ise baflvurudan ayr› olarak yay›nlan›r. Araflt›rma ra-porunun yay›nlanmas›ndan itibaren 6 ayl›k süre içerisinde baflvuru sahibiayr›nt›l› inceleme raporunun haz›rlanmas›n› talep eder.


83

2299.. AAvvrruuppaa ppaatteennttii vveerriillmmeessiinniinn iikkiinnccii aaflflaammaass›› nneeddiirr??Ayr›nt›l› inceleme raporunun talep edilmesi, Avrupa patenti verilmesininikinci aflamas›ndaki ifllemler dizisinin bafllat›lmas› anlam›na gelmektedir.Münih, Lahey ya da Berlin Ofislerinden birinde yürütülen ikinci aflamada,patentin k›smen ya da tamamen verilmesi ya da reddedilmesi sonucunavar›l›r. Ayr›nt›l› inceleme s›ras›nda, buluflun, mutlak yenilik, konuda uz-man kifli için aflîkar olup olmama (bulufl basama¤›) ve sanayiye uygulana-bilirlik kriterlerini tafl›y›p tafl›mad›¤› araflt›r›l›r. Avrupa patentinin verilme-sine iliflkin karar ile birlikte bu patent, Sözleflmeye taraf ülkelerde verilmiflulusal patent gibi etki do¤urur.

3300.. AAvvrruuppaa ppaatteennttii vveerriillmmeessii iiflfllleemmlleerrii nnee kkaaddaarr ssüürreerr??Avrupa patenti ifllemleri, baflvuru tarihinden itibaren yaklafl›k 3.5 y›l sü-rer. Bu süre, araflt›rma raporunun haz›rlanmas› için baflvuru sahibinin 18ayl›k süreyi beklemeksizin talep yapmas› ve yine ayr›nt›l› inceleme rapo-runun haz›rlanmas› için 6 ayl›k süreyi beklemeksizin talep yapmas› duru-munda yaklafl›k 1.5 y›l azalt›labilir. Böylece süre, 2 y›ldan daha az bir za-mana indirilebilir. Dolay›s›yla, Avrupa patentinin al›nmas› için geçeceksürenin, bir ölçüde baflvuru sahibine ve onun vekiline ba¤l› oldu¤u söyle-nebilir.

3311.. AAvvrruuppaa ppaatteennttii vveerriillmmeessii ssoonnrraass››nnddaakkii iiflfllleemmlleerr nneelleerrddiirr??Avrupa Patentinin verilmesi sonras›nda, herhangi bir kifli, patentin veril-mesine itiraz edebilir. ‹tiraz süresi, patentin verilmesinden itibaren 9 ay-d›r. ‹tiraz ifllemleri Münih’teki “‹tiraz Birimi” taraf›ndan sonuçland›r›l›r.‹tiraz kabul edildi¤i takdirde, verilen patent, tüm ülkelerde geçersiz olur.Patent sahibi, patentin verilmesinden itibaren 3 ay içinde, koruma istedi-¤i ülkelere patentin tercümesini vererek koruma hakk›n› elde eder.

3322.. EEnnddüüssttrriiyyeell TTaassaarr››mmllaarr››nn UUlluussllaarraarraass›› TTeesscciilliinnee ‹‹lliiflflkkiinn LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaa--ss››’’nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Lahey Anlaflmas›n›n amac›, baflvuru sahiplerinin, kendi ülkelerindeki s›-naî haklar›n tescili konusunda yetkili olan kuruma yapacaklar› tek bir bafl-vuru ile, Anlaflmaya taraf di¤er ülkelerde de endüstriyel tasar›m tescil bafl-vurusu yapabilmeleri kolayl›¤›n› sa¤lamakt›r.

84

3333.. LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass››nnaa ggöörree yyaapp››llaaccaakk uulluussllaarraarraass›› bbaaflflvvuurruu iiççiinn uulluussaall bbaaflflvvuu--rruu yyaa ddaa tteesscciill flflaarrtt mm››dd››rr??Lahey Anlaflmas›’na göre yap›lacak uluslararas› baflvuru için, ulusal bafl-vuru ya da tescil flart de¤ildir. Yani, uluslararas› tasar›m tescili baflvurusuiçin daha önce Türkiye’de bir baflvuru yap›lmas› ya da tescil al›nm›fl ol-mas› gerekmez. Tescil baflvurusu, ilk kez Lahey Anlaflmas› kapsam›ndayap›labilir.

3344.. LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass››nnaa ggöörree eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm tteesscciillii yyaapp››llmmaass››nn››nn öönneemmiinneeddiirr??Lahey Anlaflmas›’na Türkiye’nin taraf olmas›, tasar›m gelifltiren kiflilerin vefirmalar›n, endüstriyel tasar›mlar›n›n tescillerini Türk Patent Enstitüsü ara-c›l›¤›yla daha kolay ve her ülkede ayr› ayr› yap›lacak baflvurulara göre da-ha az maliyet ile yapt›rabilmelerini sa¤lamaktad›r.

3355.. TTüürrkkiiyyee’’ddee tteesscciillllii bbiirr eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm››nn LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass››nnaa ggöörree bbaaflfl--vvuurruussuu yyaapp››llaann hheerr üüllkkeeddee tteesscciillii mmüümmkküünn mmüüddüürr??Türkiye’de tescilli bir eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm››nn,, Anlaflmaya taraf ülkelerin ta-mam›nda tescil edilece¤ini düflünmemeliyiz. Zira, yap›lan uluslararas›baflvuru, her ülkede kendi mevzuat›na göre incelenmekte oldu¤undan,baz› ülkelerde tescil edilmemesi son derece do¤ald›r. Ayn› fley tersi içinde geçerlidir. Baflka ülkelerde tescilli tasar›mlar, Lahey Anlaflmas›na göreyap›lan uluslararas› baflvuru kapsam›nda Türk Patent Enstitüsü’ne ulaflt›-¤›nda itiraz üzerine reddedilebilir.

3366.. LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass››nnaa ggöörree eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm››nn kkoorruummaa ssüürreessii kkaaçç yy››lldd››rr vveeyyeenniilleemmee nnaass››ll yyaapp››ll››rr??Lahey Anlaflmas›na göre endüstriyel tasar›m›n koruma süresi 5 y›ld›r veher 5 y›lda bir yenilenebilir. Yenileme say›s› her ülkenin mevzuat›na gö-re de¤iflir.

3377.. EEnnddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmllaarr››nn uulluussllaarraarraass›› ss››nn››ffllaanndd››rr››llmmaass››nnaa iilliiflflkkiinn LLooccaarrnnooAAnnllaaflflmmaass››nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Endüstriyel tasar›m uygulamalar›nda, tescil edilen tasar›mlar›n uygulana-ca¤› ürünlerin grupland›r›lmas›n›n her ülkede ayr› ayr› yap›lmas› yerine,tüm ülkelerce benimsenen ortak bir gruplama sisteminin kurulmas›n› sa¤-lamak üzere, 1968 y›l›nda Locarno Anlaflmas› uygulamaya konulmufltur.


85

Böylece, hem baflvuru sahipleri, hem de tescil yapan ülke ofislerine ko-layl›klar sa¤lanm›fl ve araflt›rmalarda zaman kayb› önlenmifltir.

3388.. MMiikkrroooorrggaanniizzmmaallaarr››nn uulluussllaarraarraass›› ssaakkllaannmmaass››nnaa iilliiflflkkiinn BBuuddaappeeflflttee AAllaaflflmmaa--ss››nn››nn aammaacc›› nneeddiirr??Bulufllar›n patent belgesi ile korunmas› için tüm ayr›nt›lar› ile aç›klanma-s› gerekmekti¤inden, patent baflvurular›nda, buluflu tüm ayr›nt›lar› ileaç›klayan ve yaz›l› olarak haz›rlanm›fl olan bir tarifnamenin verilmesi zo-runludur. E¤er bulufl bir mikro-organizma ya da bir mikro-organizman›n herhangibir alanda kullan›l›fl biçimi ile ilgili ise, bu durumda bulufl konusu mikro-organizmay› yaz›l› biçimde anlatmak ve aç›klamak mümkün de¤ildir. Buzorlu¤u gidermek amac›yla, bulufl konusu mikro-organizmalar›n yaz› ileaç›klanmas› yerine, bir örne¤inin bu konuda uzman bir kuruluflta saklan-mas› yolu benimsenmifltir. Her ülkenin bu konuda farkl› kriterlere daya-narak bir uzman kurulufl oluflturmalar› yerine, yetkilendirilecek uzmankuruluflta aranacak nitelikler ile bu nitelikleri haiz kurulufllar›n uluslarara-s› alanda tan›nmalar›n› sa¤lamak üzere 1977 y›l›nda Budapeflte Anlaflma-s› uygulamaya konulmufltur. Antlaflma 1980 y›l›nda revize edilmifltir.

3399.. BBuuddaappeeflflttee AAnnllaaflflmmaass››nnaa ggöörree ““UUlluussllaarraarraass›› SSaakkllaammaa OOttoorriitteessii”” nnee ddeemmeekk--ttiirr??Budapeflte Anlaflmas›nda mikro-organizma kültürlerini saklamaya yetkiliolan bilimsel kurulufllara “uluslararas› saklama otoritesi” ad› verilmekte-dir. Uluslararas› saklama otoritesi olarak kabul edilebilmek için her fley-den önce, söz konusu kuruluflun Anlaflmaya taraf ülkelerin birinde kurul-mufl olmas› gerekir. Ayr›ca, bu kuruluflun, mikro-organizma kültürlerinisaklamak için Anlaflman›n öngördü¤ü altyap›ya sahip oldu¤unun ve bukültürleri ileride ayn› flekilde saklayabilece¤inin WIPO Genel Müdürü ta-raf›ndan tespit edilmesi ve onaylanmas› gerekmektedir.

4400.. BBuuddaappeeflflttee AAnnllaaflflmmaass››nn››nn aavvaannttaajjllaarr›› nneelleerrddiirr??Anlaflmaya taraf ülkelerin vatandafllar›n›n, mikro-organizmalar konusun-da Anlaflmaya taraf di¤er ülkelere yapacaklar› patent baflvurular›nda mik-ro-organizma örne¤ini bir tek kurulufla vermeleri ile hem maliyet düflürül-mekte, hem de ifllemler kolayca tamamlanabilmektedir.

86

Türkiye’nin Budapeflte Anlaflmas›na taraf olmas›, ilaç hammaddesi üre-tenler de dahil olmak üzere, mikro-organizmalar konusunda çal›flmalaryapan kurulufllar›m›z›n, patent baflvurular›n› daha ucuz ve daha kolay ya-pabilmeleri imkân›n› getirmifltir.

4411.. BBuuddaappeeflflttee AAnnllaaflflmmaass›› nnaass››ll uuyygguullaannmmaakkttaadd››rr??551 say›l› Patent Haklar›n›n Korunmas› Hakk›nda Kanun Hükmünde Ka-rarname’nin 46’nc› maddesinin ikinci f›kras›na göre, mikrobiyolojik birusulle ilgili buluflun iliflkin oldu¤u mikro-organizma, ilgilenenler taraf›n-dan ulafl›labilir de¤ilse, tarifnamenin geçerli olabilmesi için, mikro-orga-nizman›n özellikleri ile ilgili bilgilerin tarifnamede yer almas› flart› aran›r.Bunun yan› s›ra, baflvuru sahibinin, bir mikroorganizma kültürünü, en geçbaflvuru tarihine kadar, uluslararas› Anlaflmalara uygun olarak kurulmuflyetkili tevdi merciine vermifl olmas› gerekir.

4422.. MMaarrkkaa KKaannuunnllaarr››nn››nn HHaarrmmoonniizzaassyyoonnuunnaa ‹‹lliiflflkkiinn AAnnttllaaflflmmaann››nn ((TTLLTT)) aammaacc››nneeddiirr??TLT’nin amac›, marka tescili aflamas› ve tescil sonras› ifllemlerde tüm ül-kelerde formalitelerin eflit hale getirilerek basitlefltirilmesidir. TLT ile belirlenen formaliteler, tescil baflvurusu, tescil sonras› ifllemler veyenileme ifllemleri olarak üç ana kategoride de¤erlendirilebilir.

4433.. TTLLTT’’yyee ggöörree tteesscciill bbaaflflvvuurruussuu iiflfllleemmlleerrii nneelleerrii kkaappssaarr??TLT’ye göre, taraf ülkeler, baflvuru dilekçesinde, baflvuru sahibinin ve var-sa vekilinin isim ve adresinin, markay› tan›tan gerekli bilgilerin, mal ve-ya hizmetler ile bunlar›n içinde yer ald›¤› (Nis Anlaflmas›n›n s›n›fland›r-mas›na göre) s›n›flar›n ve markan›n kullan›laca¤›na iliflkin beyan›n yer al-mas›n› isteyebilirler. Taraf ülkeler, bunlar›n d›fl›nda ek bir talepte buluna-mazlar.

4444.. TTLLTT’’yyee ggöörree tteesscciill ssoonnrraass›› iiflfllleemmlleerr nneelleerrii kkaappssaarr??Tescil sonras› ifllemler ile ilgili olarak TLT, sadece bir dilekçe ile birdençok ifllemin talep edilebilmesini öngörmektedir. Buna göre, birden çokmarkan›n devrinin veya adres ya da unvan de¤iflikli¤inin tek bir dilekçeile yap›lmas› mümkündür.


87

4455.. TTLLTT’’yyee ggöörree yyeenniilleemmee iiflfllleemmii hheerrhhaannggii bbiirr ssüürreeyyee ttââbbii mmiiddiirr??Yenileme ifllemleri için gerekli süre, TLT’ye göre tescil ya da öncekiyenilemeden itibaren 10 y›l olarak saptanm›flt›r.

4466.. TTLLTT’’yyee ggöörree vveekkââlleettnnaammeelleerr nnaass››ll iiflfllleemmee kkoonnuulluurr??TLT’ye taraf ülkelerde bir vekilin, bir baflvuru ya da tescil sahibinden al-m›fl oldu¤u tek bir yetki belgesinin ayn› hak sahibinin birden çok bafl-vurusu ya da ifllemi için kabul edilmesi mümkündür. Ayr›ca, Anlaflmayataraf ülkelerde baflvuru sahibi ya da vekilinin atm›fl oldu¤u imzalar›nnoter gibi kurumlarca onaylanmas›na gerek yoktur.

88

UULLUUSSAALL VVEE UULLUUSSLLAARRAARRAASSII UUYYGGUULLAAMMAA BBAAKKIIMMIINNDDAANNÖÖNNEEMM TTAAfifiIIYYAANN BBAAZZII HHUUSSUUSSLLAARR


89

11.. UUlluussaall vvee uulluussllaarraarraass›› aallaannddaa mmaarrkkaa tteesscciilliinniinn öönneemmii nneeddiirr??Marka hakk›, gayri maddî bir hak olmakla birlikte, tescilli markaya aitmarka tescil belgesi, herhangi bir arazi ya da bina ya da kat gibi bir tafl›n-maz›n tapusu gibi düflünülebilir. Marka tescil belgesi bir mülkiyetin (mar-ka ile ilgili s›naî mülkiyetin) sahipli¤inin belgesidir. Öncelikle bu neden-le marka tescili önemlidir.Yukar›da da aç›kça belirtildi¤i gibi, ülkemizin de taraf oldu¤u ve s›naîmülkiyet haklar› ile ilgili olarak bir Anayasa niteli¤inde olan Paris Sözlefl-mesi hükümlerine göre, tescilli bir marka sadece tescilli oldu¤u ülkedekorunur. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda, markan›n, kullan›ld›¤› mal ve/veya hiz-metler ile ilgili olarak öncelikle menfle ülkede (kullan›m›n ilk gerçekleflti-¤i ülkede) ve ayr›ca kullan›ld›¤› her ülkede tescilli olmas› gerekir.

22.. AAvvrruuppaa TToopplluulluu¤¤uunnddaa ttoopplluulluukk mmaarrkkaass›› tteesscciillii ggeerreekkllii mmiiddiirr?? Türkiye, Avrupa Birli¤i ile 1 Ocak 1996 tarihinden bafllamak üzere, o ta-rih itibariyle 15 üyeye sahip Avrupa Birli¤i ile Gümrük Birli¤i yapm›fl ve2004 y›l›nda Avrupa Birli¤inin üye say›s› 25’e yükselmifltir. 2005 y›l› iti-bariyle Türkiye Avrupa Birli¤inin 25 üye ülkesi ile Gümrük Birli¤ini sür-dürmektedir. Avrupa Birli¤i ülkelerine ihracat yapan firmalar›n markalar›n› ToplulukMarkas› olarak tescil ettirmeleri, ticari faaliyetlerinde markalar ile ilgiliolarak sorun yaflamamalar› aç›s›ndan önemle gerekmektedir.

33.. AAvvrruuppaa TToopplluulluu¤¤uunnddaa tteesscciillllii TToopplluulluukk mmaarrkkaallaarr››,, BBiirrllii¤¤ee ssoonnrraaddaann kkaatt››llaannddii¤¤eerr üüllkkeelleerrddee ddee aayynneenn ggeeççeerrllii mmiiddiirr??Topluluk Markas› olarak tescil edilmifl tüm markalar, Avrupa Birli¤i’nesonradan kat›lan ülkelerde de tescilli imifl gibi ifllem görmekte ve kat›l›mtarihinden itibaren hüküm ifade etmektedir.

44.. YYuurrttiiççii vvee yyuurrttdd››flfl››nnddaa mmaarrkkaa tteesscciilliinniinn ggeettiirrddii¤¤ii aavvaannttaajjllaarr nneelleerrddiirr??Tescilli marka kullan›m› her zaman avantajl›d›r. Zira, marka tescil belgesi:

� Markan›n taklitlerine karfl› mücadelede önemli bir belgedir.� Markay› kapsayan ürünlerin üretim ve pazarlamas›nda, baflkas›n›n

markas› ile iltibas yapmaman›n ve tecavüz oluflturmaman›n garantisidir.� ‹thalat ve ihracat s›ras›nda, gümrüklerde marka nedeni ile sorun

yaflamaman›n en önemli dayana¤›d›r.� Tescilli markaya konu mal ya da hizmetlerle ilgili lisans sözleflmeleri

yap›lmas› aflamalar›nda önemli bir belgedir.� Tescil edilmeden kullan›larak tan›t›lan markan›n, bir baflkas›


91

taraf›ndan tescil ettirilmesine ve kullan›m›na karfl› çok önemli bir belgedir.

55.. HHeerrhhaannggii bbiirr ss››nnaaîî hhaakkkk››nn vvaarrll››¤¤›› hhaalliinnddee bbuu dduurruummuunn üürrüünn yyaa ddaa ttaann››ttmmaaaarraaççllaarr››nnddaa kkuullllaann››mm flfleekkllii nnaass››ll oollmmaall››dd››rr??Tescilli bir s›naî hak var ise, ürünün üzerinde, ambalaj›nda veya tan›tmaaraçlar›nda s›naî hakk›n ad›, tescil numaras› ve tescilli oldu¤u ülkenin be-lirtilmesi gerekir. Örne¤in, “Patent No: TR 2002 07645 B” veya “Tasar›mTescil No : TR 2003 06534” ya da “Marka Tescil No: TR 2001 57647” gibi.E¤er henüz tescil yap›lmam›fl, ancak baflvuru ifllemde ise, bu durumda datescil baflvurusunun ifllemde oldu¤u ürünün üzerinde, ambalaj›nda veyatan›tma araçlar›nda s›naî hakk›n türü, baflvuru numaras› ve baflvurununyap›ld›¤› ülkenin belirtilmesi gerekir. Örne¤in, “Patent Baflvurusu: TR2002/05629” veya “Tasar›m Baflvurusu: TR 2003/07345” ya da “MarkaTescil Baflvurusu: TR 2001/48676” gibi.

66.. YYuurrttdd››flfl››nnddaa mmaarrkkaa tteesscciill bbaaflflvvuurruussuu hhaannggii yyoollllaarrllaa yyaapp››llaabbiilliirr??Herhangi bir ülkede marka tescili için de¤iflik yollar izlenmesi söz konu-sudur. Bunlardan biri, tescil talep edilen ülkede do¤rudan marka tesciliiçin baflvuru yap›lmas›d›r. Di¤er yollar ise, bölgesel tescil sistemi olan veAvrupa Birli¤i ülkelerinin tümünü kapsayan Topluluk Markas› (Commu-nity Trademark – CTM); di¤eri de uluslararas› marka tescil baflvurusu sis-temi olan ve ülkemizin de taraf oldu¤u Madrid Protokolü kapsam›ndamarka tescil baflvurusudur.

77.. BBaaflflkkaa üüllkkeelleerrddee uulluussaall yyoollllaarrllaa yyaapp››llaaccaakk mmaarrkkaa tteesscciillii iiççiinn nnee yyaappmmaakk ggeerreekkiirr??Marka tescili için baflka ülkelerde do¤rudan tescil baflvurusunun yap›lma-s› düflünüldü¤ü takdirde bilinmesi gereken hususlar flunlard›r:

� Tescil baflvurusu, tescil talep edilen ülkede yerleflik bir marka vekili taraf›ndan yap›lmal›d›r.

� Tescil baflvurusu ile ilgili tüm ifllemler baflvuru yap›lan ülkenin ulusal hukuku çerçevesinde yürütülür.

� Al›nacak marka tescil belgesi, sadece tescilin yap›ld›¤› ülkede geçerlidir.

88.. UUlluussllaarraarraass›› tteesscciillee iilliiflflkkiinn AAnnllaaflflmmaallaarrddaann MMaaddrriidd PPrroottookkoollüünnee,, PPaatteenntt ‹‹flflbbiirr--llii¤¤ii AAnnttllaaflflmmaass››nnaa vvee LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass››nnaa ttaarraaff üüllkkeelleerr hhaannggiilleerriiddiirr??Uluslararas› Anlaflmalara taraf olan ülkeler güncel olarak www.wipo.intsitesinden ö¤renilebilir.

92


93

YYUURRTT‹‹ÇÇ‹‹ VVEE YYUURRTTDDIIfifiIINNDDAA MMAARRKKAA,, PPAATTEENNTT,,EENNDDÜÜSSTTRR‹‹YYEELL TTAASSAARRIIMM TTEESSCC‹‹LL MMAALL‹‹YYEETTLLEERR‹‹

11.. MMaarrkkaa tteesscciill mmaalliiyyeettlleerriinnii eettkkiilleeyyeenn ffaakkttöörrlleerr nneelleerrddiirr??Marka tescilinde maliyetleri etkileyen en önemli faktör, tescile konu malve hizmetler ile bunlar›n s›n›flar›n›n say›s›d›r. Zira her ülkede marka tes-cil ücretleri özellikle tescil edilecek markan›n s›n›f ay›s›na ba¤l› olarak de-¤iflmektedir. Marka tescil maliyetlerini etkileyen di¤er faktörler ise marka-n›n renkli olup olmad›¤› ve flekil içerip içermedi¤idir.

22.. DDii¤¤eerr üüllkkeelleerrddee mmaarrkkaa tteesscciill iiflfllleemmlleerrii vvee mmaalliiyyeettlleerr TTüürrkkiiyyee’’ddee uuyygguullaannaanniiflfllleemmlleerr vvee mmaalliiyyeettlleerr iillee aayynn›› mm››dd››rr??Her ülkede marka tescil ifllemleri ve maliyetleri birbirleri ile az ya da çokfarkl›l›klar gösterir. Baz› ülkelerde (örne¤in, Birleflik Arap Emirlikleri ve Meksika gibi) hermal/hizmet s›n›f› için ayr› marka tescil baflvurusu yap›lmas› gerekmekte,baz› ülkelerde ise, tescili talep edilen markan›n kullan›lmas› ya da enaz›ndan tescil tarihinden itibaren 3 y›l içinde markan›n kullan›laca¤›n›nbeyan edilmesi, kullan›lmad›¤› takdirde hükümden düflürülmesi gibi de-¤iflik uygulamalar söz konusu olabilmektedir.

33.. TTüürrkkiiyyee’’ddee ppaatteenntt bbaaflflvvuurruussuu vvee iiflfllleemmlleerrii iiççiinn ööddeenneecceekk üüccrreettlleerrii eettkkiilleeyyeennffaakkttöörrlleerr nneelleerrddiirr??Türkiye’de patent baflvurusu maliyetlerini etkileyen en önemli faktör,araflt›rma ve inceleme ifllemini yapacak kurulufla ödenecek ücretlerdir. Zi-ra Türk Patent Enstitüsü, baz› patent konular› hariç, di¤er konulardaki bafl-vurular›n araflt›rma raporlar›n›n haz›rlanmas› için Avrupa Patent Ofisi, ‹s-veç Patent Ofisi, Danimarka Patent Ofisi, Rusya Patent Ofisi ve Avustur-ya Patent Ofisinin hizmetlerinden yararlanmaktad›r. ‹nceleme raporlar›-n›n haz›rlanmas› için ise ‹sveç Patent Ofisi, Danimarka Patent Ofisi, Rus-ya Patent Ofisi ve Avusturya Patent Ofisinin hizmetlerinden yararlanmak-tad›r. Her bir ofis için ödenecek ücret birbirinden farkl›d›r.

44.. MMaaddrriidd PPrroottookkoollüü kkaappssaamm››nnddaa mmaarrkkaa tteesscciill mmaalliiyyeettlleerriinnii eettkkiilleeyyeenn ffaakkttöörr--lleerr nneelleerrddiirr??Madrid Protokolüne göre yap›lacak marka tescil baflvurusunun maliyetle-ri afla¤›daki durumlara göre de¤iflmektedir:

� Seçilen ülkelerin hangi ülkeler oldu¤u.� Markan›n renkli olup olmad›¤›.� Markan›n flekil içerip içermedi¤i.


95

� Markan›n kollektif (ortak) marka olup olmad›¤›.� Markan›n tescil edilece¤i s›n›f say›s›.

55.. PPaatteenntt vveeyyaa ffaayyddaall›› mmooddeelllleerr iiççiinn TTüürrkkiiyyee’’ddee yy››llll››kk üüccrreettlleerriinn zzaammaann››nnddaaööddeennmmeemmeessii dduurruummuunnddaa ppaatteenntt//ffaayyddaall›› mmooddeell hhaakkkk›› ssoonnaa eerreerr mmii??Türkiye’de patent ve faydal› modeller için y›ll›k ücretlerin zaman›ndaödenmemesi durumunda, ödenmesi gereken tarihten itibaren 6 ay süreiçinde cezal› olarak ödenmesi halinde haklar kaybolmaz. Bu süre içindede ücretin ödenmemesi durumunda haklar kaybolur.

66.. TTüürrkkiiyyee’’ddee ppaatteenntt vvee ffaayyddaall›› mmooddeelllleerr iiççiinn yy››llll››kk üüccrreettlleerr nnee zzaammaann ööddeenniirr??Patent ve faydal› modeller ile ilgili olarak baflvuru tarihinden itibaren, hery›l baflvuru tarihine tekabül eden günde y›ll›k ücret ödenmesi gerekir.

77.. TTüürrkkiiyyee’’ddee yyaapp››llaaccaakk eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm bbaaflflvvuurruullaarr››nn››nn mmaalliiyyeettiinnii eettkkiillee--yyeenn ffaakkttöörrlleerr nneelleerrddiirr??Türkiye’de endüstriyel tasar›m baflvurusu maliyetini etkileyen en önemlifaktörler, tescil edilecek tasar›m›n tek veya çoklu tasar›m olup olmad›¤›,tasar›m› aç›klayan görsel anlat›mlar›n (resimlerin) renkli olup olmad›¤›d›r.

88.. LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass›› kkaappssaamm››nnddaa yyaapp››llaaccaakk uulluussllaarraarraass›› eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmbbaaflflvvuurruussuunnuunn mmaalliiyyeettiinnii eettkkiilleeyyeenn ffaakkttöörrlleerr nneelleerrddiirr??Lahey Anlaflmas› kapsam›nda yap›lacak uluslararas› endüstriyel tasar›mbaflvurusu için ödenecek ücretler, seçilen ülkelere, tasar›m say›s›na, gör-sel anlat›mlar›n renkli veya siyah/beyaz olup olmad›klar›na, görsel anla-t›mlar›n yer ald›¤› sayfa say›s›na, tasar›mlar› aç›klayan tarifnamelerin 100kelimeyi afl›p aflmamas›na göre de¤iflmektedir.

99.. YYuurrttiiççii vvee yyuurrttdd››flfl››nnddaa yyaapp››llaaccaakk tteesscciill bbaaflflvvuurruullaarr››nn››nn yyaakkllaaflfl››kk mmaalliiyyeettlleerriinneeddiirr??Yurtiçi ve yurtd›fl›nda yap›lacak marka, patent ve endüstriyel tasar›m bafl-vurular› ve tescillerinin maliyetleri ekli tablolarda verilmifltir.

96

EEKK

YYUURRTT‹‹ÇÇ‹‹ VVEE YYUURRTTDDIIfifiII TTEESSCC‹‹LL MMAALL‹‹YYEETTLLEERR‹‹


97

11.. TTüürrkkiiyyee’’ddee mmaarrkkaa tteesscciill bbaaflflvvuurruussuu vvee tteesscciilliinniinn mmaalliiyyeettii nneeddiirr??Türkiye’de marka tescil baflvurusu ve tescili etkileyen en önemli faktör s›-n›f say›s› olup, 2005 y›l› itibariyle marka tescili için ödenecek resmî üc-retler (vekil ücretleri hariç) afla¤›daki tabloda gösterilmifltir.

S›n›f Say›s› Baflvuru Ücreti (YTL) Tescil Ücreti (YTL) Toplam (YTL)1 100 410 5102 200 410 6103 300 410 710

4 veya 300 YTL + 3’den sonraki 410 710 YTL+ 3’den daha fazla her s›n›f için 195 YTL sonraki her s›n›f için

s›n›f 195 YTL

22.. YYuurrttdd››flfl››nnddaa uulluussaall yyoollllaarrllaa ddoo¤¤rruuddaann yyaapp››llaaccaakk mmaarrkkaa tteesscciill bbaaflflvvuurruullaarr››--nn››nn mmaalliiyyeettii nneeddiirr??De¤iflik ülkelere yap›lacak en çok 3 s›n›f› kapsayan do¤rudan marka tes-cil baflvurular› ve ifllemleri ile ilgili olarak red, itiraz, redde ya da itirazacevap gibi durumlar hariç (problemsiz tescil için), ödenmesi gereken yak-lafl›k ücretler afla¤›daki tabloda aç›klanmaktad›r. Tabloda gösterilen ücret-lere, tescil talep edilen ülkedeki marka vekiline ödenecek ücretler dahilolup, yurtd›fl›ndaki tescil ifllemleri ile ilgili olarak yurtiçinde al›nacak da-n›flmanl›k hizmetlerini verecek vekile ödenecek ücretler dahil de¤ildir.

Do¤rudan marka tescil Yurtd›fl›na ödenecekbaflvurusu yap›lacak Ülke yaklafl›k ücret

(ABD Dolar› eflde¤eri)ABD 1660-1890Kanada 1206Azerbeycan 840Kazakistan 803Birleflik Arap Emirlikleri 7755‹ngiltere 2670Bosna Hersek 2427Tacikistan 1120Hong Kong 1600Brezilya 2850Arjantin 1023Rusya 2000


99

Çin 1900Pakistan 1160Vietnam 990Hindistan 2000Malezya 1290Benelux 1280M›s›r 1625Makedonya 1350H›rvatistan 1750Suudi Arabistan 5655Kuveyt 1980Umman 2880Yemen 2430Bahreyn 1545

33.. TToopplluulluukk MMaarrkkaass›› tteesscciilliinniinn mmaalliiyyeettii nneeddiirr??Topluluk markas› tescili için, 3 s›n›f› kapsayan do¤rudan marka tescil bafl-vurusu ve tescil ifllemleri ile ilgli olarak red, itiraz, redde ya da itiraza ce-vap gibi durumlar hariç (problemsiz tescil için) ödenmesi gereken yakla-fl›k ücret, Avrupa marka vekiline ödenecek ücret dahil olmak üzere yak-lafl›k olarak 33227700 EEUURROO’’dduurr. Bu ücrete tescil ifllemleri için yurtiçinde gö-revlendirilecek vekile ödenecek ücretler dahil de¤ildir.

44.. MMaaddrriidd PPrroottookkoollüü kkaappssaamm››nnddaa ddee¤¤iiflfliikk aalltteerrnnaattiifflleerr iiççiinn mmaarrkkaa tteesscciill mmaallii--yyeettii nneeddiirr??Madrid Protokolüne taraf tüm ülkelerde 1, 2 ve 3 s›n›f› kapsayan, flekiliçeren/içermeyen ve renkli olan/olmayan marka tescil baflvurular›n›n ya-p›lmas› için ödenmesi gereken resmî ücretler Mart 2005 itibariyle afla¤›-daki tabloda verilmifltir. Bu ücretlere baflvurunun herhangi bir ülkede red-di karfl›s›nda itiraz, ilgili ülke ofisinin kararlar›na verilecek cevap gibi du-rumlarda ödenmesi gerekecek ücretler dahil de¤ildir.

100

S›n›f Say›s› 2005 y›l› için Mart 2005Renkli olup olmad›¤› TPE Ücreti itibariyle WIPOfiekil içerip içermedi¤i YTL ücreti

‹sviçre Frang› (CHF)1 s›n›f /Renkli/flekilsiz 195 152101 s›n›f /Renkli/flekilli 195 152101 s›n›f /Siyah Beyaz/flekilsiz 195 149601 s›n›f /Siyah Beyaz/flekilli 195 149602 s›n›f /Renkli/flekilsiz 195 179212 s›n›f /Renkli/flekilli 195 179212 s›n›f /Siyah Beyaz/flekilsiz 195 176712 s›n›f /Siyah Beyaz/flekilli 195 176713 s›n›f /Renkli/flekilsiz 195 206823 s›n›f /Renkli/flekilli 195 206823 s›n›f /Siyah Beyaz/flekilsiz 195 204323 s›n›f /Siyah Beyaz/flekilli 195 20432

55.. TTüürrkkiiyyee’’ddee ppaatteenntt bbaaflflvvuurruussuu vvee iiflfllleemmlleerrii iiççiinn ööddeenneecceekk üüccrreettlleerr nneeddiirr??Türkiye’de patent baflvurusu ve ifllemleri için ödenecek ücretler (vekilücretleri hariç) afla¤›daki Tabloda gösterilmifltir.

‹‹flfllleemm TTPPEE üüccrreettii TTPPEE vveeyyaa YYuurrttdd››flfl›› KKuurruulluuflfl iiççiinn 22000055 yy››ll›› iiççiinn ÖÖddeenneecceekk ÜÜccrreett

((YYTTLL))Patent Baflvurusu 49 -Araflt›rma Raporu Düzenlenmesi Talebi - TPE 470 YTL

Danimarka 1298 EuroAraflt›rma Raporu ‹sveç Patent Ofisi 2608 Euro Düzenlenmesi Talebi 291 Avrupa Patent Ofisi 1837 Euro

Rusya 354 USDAvusturya 800-900 Euro

Uluslararas› Kuruluflta Haz›rlanm›fl Araflt›rma 728 -Raporunun TPE’ye Sunulmas›


101

1. ‹nceleme RaporuDüzenlenmesi Talebi - TPE 360 - 470 YTL

Danimarka 885 Euro1. ‹nceleme Raporu 291 ‹sveç Patent Ofisi 1228 EuroDüzenlenmesi Talebi Rusya 354 USD veya 236 USD

Avusturya 400 – 625 Euro2. ve 3. ‹nceleme Raporu Düzenlenmesi Talebi - TPE 160 YTL

Danimarka 885 Euro2. ve 3. ‹nceleme Raporu 146 ‹sveç Patent Ofisi 1062 EuroDüzenlenmesi Talebi Rusya 236 USD veya 59 USD

Avusturya 245 – 295 EuroPatent Belgesi Düzenlenmesi 240 -

Patent baflvurusu ifllemde oldu¤u ve korundu¤u sürece her y›l y›ll›k ücretödenmesi gerekir.

66.. TTüürrkkiiyyee’’ddee ffaayyddaall›› mmooddeell bbaaflflvvuurruussuu vvee iiflfllleemmlleerrii iiççiinn ööddeenneecceekk üüccrreettlleerrnneelleerrddiirr??Türkiye’de yap›lacak bir faydal› model baflvurusu için Türk Patent Enstitü-sü’ne 49 YTL ücret ödenmesi gerekir. Baflvurunun tescil edilmesi aflama-s›nda ise 240 YTL ücret ödenmesi gerekir. Faydal› model baflvurusu ifllem-de oldu¤u ve korundu¤u sürece, her y›l, y›ll›k ücret ödenmesi gerekir.

77.. TTüürrkkiiyyee’’ddee ppaatteenntt vvee ffaayyddaall›› mmooddeelllleerr iiççiinn ööddeenneecceekk yy››llll››kk üüccrreettlleerr nneeddiirr??Türkiye’de patent ve faydal› modeller için ödenmesi gereken y›ll›k ücret-ler ilk y›llar için afla¤›daki tabloda verilmifltir. Faydal› modeller için 10. y›-la kadar, patentler için ise 20. y›la kadar ödenmesi gereken ücretler TürkPatent Enstitüsü’nden ö¤renilmelidir.

Y›ll›k Ücretin Ödenece¤i zaman Ücret (YTL)2.y›l ücreti (baflvuru tarihinden 1 y›l sonra) 236,003.y›l ücreti (baflvuru tarihinden 2 y›l sonra) 260,004.y›l ücreti (baflvuru tarihinden 3 y›l sonra) 282,005.y›l ücreti (baflvuru tarihinden 4 y›l sonra) 305,00

102

88.. YYuurrttdd››flfl››nnddaa ddoo¤¤rruuddaann yyaapp››llaaccaakk ppaatteenntt bbaaflflvvuurruullaarr››nn››nn mmaalliiyyeettii nneeddiirr??Yurtd›fl›nda her ülkeye ayr› ayr› yap›lacak patent baflvurular›n›n ve ifllem-lerinin maliyeti 3,000 ila 10,000 ABD Dolar› aras›nda de¤iflmektedir.

99.. PPaatteenntt ‹‹flflbbiirrllii¤¤ii AAnnttllaaflflmmaass›› ((PPCCTT)) kkaappssaamm››nnddaa yyaapp››llaaccaakk ppaatteenntt bbaaflflvvuurruullaa--rr››nn››nn mmaalliiyyeettii nneeddiirr??Patent ‹flbirli¤i Antlaflmas› kapsam›nda yap›lacak patent baflvurusunun ma-liyeti, baflvuru sahibinin gerçek kifli olup olmad›¤›na ve tarifname, istemlerve flekillerin sayfa say›s›na ba¤l› olarak de¤iflmektedir. Vekil ücretleri ha-riç, ödenmesi gereken resmî ücretler afla¤›daki tabloda gösterilmifltir.

‹‹flfllleemm ÜÜccrreett3500 – 4500 ‹sviçre Frang› (sayfa

PCT baflvurusu say›s›, seçilen ülkeler, baflvuru sahibinin gerçek kifli olup

olmamas›na ba¤l›)PCT baflvurusunun Uluslararas›

Ön ‹nceleme Raporu Talebi 1659 Euro

1100.. TTüürrkkiiyyee’’ddee yyaapp››llaaccaakk eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mm tteesscciill bbaaflflvvuurruullaarr››nn››nn ddee¤¤iiflfliikk aall--tteerrnnaattiifflleerr iiççiinn mmaalliiyyeettii nneeddiirr??Türkiye’de yap›lacak endüstriyel tasar›m tescil baflvurular›n›n de¤iflik al-ternatifler için Türk Patent Enstitüsü’ne ödenecek resmî ücretler (2005 y›-l› için) afla¤›daki tabloda gösterilmifltir.

Tasar›m Görsel Görsel Baflvuru Yay›n Tescil ToplamSay›s› Anlat›m anlat›m›n Ücreti Ücreti Ücreti Resmi Ücret

(Resim) renkli (YTL) (YTL) (YTL) (YTL)Say›s› olup

olmad›¤›1 1 S/B 75 45 80 2001 2 S/B 75 65 80 2201 3 S/B 75 85 80 2402 2 S/B 195 65 80 3402 3 S/B 195 85 80 3602 4 S/B 195 105 80 380


103

2 5 S/B 195 125 80 4003 3 S/B 195 85 80 3603 4 S/B 195 105 80 3803 5 S/B 195 125 80 4003 6 S/B 195 145 80 420…….... …… …….. …….. …….... …… ……5 5 S/B 195 125 80 40010 10 S/B 395 225 80 70020 20 S/B 795 425 80 1,30030 30 S/B 1,195 625 80 1,900…….... …… …….. …….. …….... …… ……1 1 Renkli 75 90 80 2451 2 Renkli 75 140 80 2951 3 Renkli 75 190 80 3452 2 Renkli 195 140 80 4152 3 Renkli 195 190 80 4652 4 Renkli 195 240 80 5152 5 Renkli 195 290 80 5653 3 Renkli 195 190 80 4653 4 Renkli 195 240 80 5153 5 Renkli 195 290 80 5653 6 Renkli 195 340 80 615…….... …… …….. …….. …….... …… ……5 5 Renkli 195 290 80 56510 10 Renkli 395 540 80 1,01520 20 Renkli 795 1,040 80 1,91530 30 Renkli 1,195 2,040 80 2,815…….... …… …….. …….. …….... …… ……

1111.. LLaahheeyy AAnnllaaflflmmaass›› kkaappssaamm››nnddaa yyaapp››llaaccaakk uulluussllaarraarraass›› eennddüüssttrriiyyeell ttaassaarr››mmbbaaflflvvuurruussuunnuunn ddee¤¤iiflfliikk aalltteerrnnaattiifflleerr iiççiinn MMaalliiyyeettii nneeddiirr??Lahey Anlaflmas›na taraf tüm ülkelerin (Mart 2005 itibariyle) seçilmesi du-rumunda, tasar›m say›s›na, tasar›m› gösteren flekillerin sayfa say›s›na, 100kelimelik tarifnamelere ve görsel anlat›m›n renkli olup olmad›¤›na göreödenmesi gereken resmî ücretler (vekil ücretleri hariç) afla¤›daki tablodayer almaktad›r.

104

Tasar›m Say›s› Görsel Anlat›m Görsel anlat›m›n Görsel Ücret (‹sviçre(Resim) Say›s› renkli olup anlat›mlar›n Frang›)

olmad›¤› yer ald›¤› sayfa say›s›

1 1 S/B 1 14351 2 S/B 1 14471 3 S/B 2 16095 5 S/B 5 291110 10 S/B 10 47561 1 Renkli 1 14981 2 Renkli 1 15731 3 Renkli 2 17985 5 Renkli 5 322610 10 Renkli 10 5386


105

KOB‹LER ‹‹Ç‹N F‹KRÎ VVE SSINAÎ MÜLK‹YET HHAKLARI

Documents

Transcript of KOB‹LER ‹‹Ç‹N F‹KRÎ VVE SSINAÎ MÜLK‹YET HHAKLARI