40 2 1 J A N U A R I 2 0 1 5

WETSTRAAT

B

Na de aanslag in Parijs en het alarm inBelgië dreigt het samenleven metallochtonen weer als problematisch

te worden aangezien. Meyrem Almaci,Kristof Calvo en Björn Rzoska hebben aanden lijve ondervonden hoe dat voelt. Degeneratie van Groen heeft een migratie-achtergrond, zoals dat heet, en dat maakthaar nog zo combattief. Meyrem Almaci:‘In Reyers Laat noemde Kathleen Coolsmij, op voorzet van ex-journaliste MiaDoornaert, zelfs een paard van Troje. Uzou eens moeten weten welke reacties ikdaarop kreeg van jonge allochtonen! “Alsiemand als jij al als een Trojaans paard

wordt gezien, op hoeveel aanvaardingkunnen wij dan nog hopen?”’Toen een Deense krant in 2005 defameuze Mohammed-cartoonspubliceerde, trokken Vlaamse groenenhard van leer tegen de haatzaaierij enhet beledigende karakter ervan.Maar met de cartoons van Charlie Hebdo

heeft Groen kennelijk minder moeite. BJÖRN RZOSKA: Datklopt niet. Sommige

cartoons van Charlie Hebdo vind ik nogaltijd kwetsend. Maar in een democratieheb je nu eenmaal het recht om zo jemening te uiten. Provoceren en kwetsenhoort erbij. De grens ligt bij het gebruik

Groen versie 2.0: Kristof Calvo, Björn Rzoska en Meyrem Almaci

‘We blijvenpacifisten,maar we zijnniet naïef, hè’De nieuwe partijtop van Groen kan moeilijkmulticultureler zijn. Voorzitster Meyrem Almaciis van Turkse herkomst, KamerfractieleiderKristof Calvo heeft Spaanse roots, en de wortels vanVlaams fractieleider Björn Rzoska liggen in Polen.“‘Waar kom jij vandaan?” vroegen ze altijd. Maar ikkwám nergens vandaan, ik kwam van híér.’DOOR JAN LIPPENS EN WALTER PAULI , FOTO’S TOM VERBRUGGEN

Mediargus

2 1 J A N U A R I 2 0 1 5 41WWW.KNACK.BE

van geweld. Daar denkt Groen vandaagniet anders over dan in 2005.Op geweld na is de vrijheid van menings-uiting dus absoluut?

RZOSKA: We mogen geen concessiesdoen over vrije meningsuiting. Ik komals historicus uit de stal van Bruno DeWever. We discussieerden onder colle-ga’s weleens over de wet op het negatio-nisme (die ontkenning van de Holocauststrafbaar maakt, nvdr.). Mijn standpuntwas: je kunt de Holocaustontkennersbeter negeren dan ze te proberen straf-fen. Een zin die aan Voltaire wordt toe-geschreven is me zeer genegen: ‘Ik benhet totaal niet eens met wat u zegt, maarzal uw recht om het te zeggen tot dedood toe verdedigen.’De generatie van Jos Geysels en MiekeVogels dacht daar anders over.Het nieuwe Groen pleit vandaag zelfsvoor sterkere veiligheidsdiensten.

MEYREM ALMACI: De wereld is toch ookveranderd? In Frankrijk is het leger alsinds 2005 in staat van paraatheid, maarhet heeft niet veel geholpen, hè? Driegewapende jihadisten hebben die illusievan veiligheid kapotgeschoten. Groenstelt een integrale aanpak voor metrepressie en preventie, en met eennauwe opvolging van Syriëstrijders.

RZOSKA: Het leger is hoogstens een laat-ste redmiddel in acute situaties. Wij wil-len met onze voorstellen vooral devoedingsbodem voor radicalisme wegne-men.

KRISTOF CALVO: Met soldaten op elkestraathoek zullen we er niet komen. Ikheb van de voorbije dagen vooral ont-houden dat een massa burgemeesters,opiniemakers, politici, imams en moslim-verenigingen hun kritiek niet hebbengespaard, en tegelijk pleitten voor ver-bondenheid, samenhorigheid én voorveiligheidsmaatregelen. We moeten onzeinlichtingendiensten versterken, en datdoe je niet door te besparen op de Staats-veiligheid of op het OCAD (Coördinatie-orgaan voor de dreigingsanalyse, nvdr.)wat de federale regering wel doet. Diediensten zijn een deel van de oplossing.Daar heb ik als Groen-politicus geenenkel probleem mee.Is Groen dan niet meer de pacifistischepartij bij uitstek? Gekant tegen elke mili-taire actie in het buitenland?

ALMACI: We blijven pacifisten, maar wezijn niet naïef, hè. De voedingsbodemvoor gewelddadig radicalisme moet jeoveral bestrijden, ook door militair in te

MEYREM ALMACI‘Toen ik naar de

kleuterklas ging, kende ikgeen woord Nederlands.

Soms stond ik moederzielalleen op de speelplaats.’

▲

Mediargus

42 2 1 J A N U A R I 2 0 1 5

WETSTRAAT

B

grijpen tegen de Islamitische Staat. Maarom te beletten dat onze jongeren naarSyrië vertrekken, heb je straathoekwer-kers nodig, niet het leger. De toenmaligeNoorse premier Jens Stoltenberg pleittena de extreemrechtse massamoord inUtoya voor meer openheid en meerdemocratie, maar nooit voor naïviteit.Dat is ook het discours van Groen. Ikkan me meer terugvinden in de visie vande Mechelse burgemeester Bart Somers(Open VLD) dan in die van Bart DeWever. De wij-zij-denkers zijn compleetverkeerd.

CALVO: Groen heeft niet de pretentieom het allemaal te weten. We hebbeneen coalition of the willing nodig, over departijgrenzen heen. Daarom ben ik zotevreden dat moslims de aanslag opCharlie Hebdo zo massaal en zo krachtighebben veroordeeld. Het is een grotesteun voor partijen die opkomen voorverbondenheid. Iedereen – en zeker dejongere generatie – heeft wel een kennis,een vriend, een buur, een klasgenoot ofeen collega met een moslimachtergrond.Daardoor ervaren we elke dag dat deislam ook een democratisch gezichtheeft. Dat kun je niet meer terugdraaien.Net zomin als de aanwezigheid van‘allochtonen’ in Vlaanderen. Hoe zijn jullie families hier beland?

RZOSKA: Mijn grootvader was eenPoolse soldaat. Na de inval van de Duit-sers in Polen in 1939 is hij naar het Westen gevlucht en vocht hij mee methet Poolse Bevrijdingsleger. Hij deedmee met de campagne inhet Waasland, en daar ishij gebleven. Na de oorlogliet hij snel mijn groot -moeder overkomen naarBelgië. Tijdens een korteperiode konden PolenBelg worden vanwegehun verdiensten tijdensde oorlog.

Mijn grootvader langsmoederskant was een col-laborateur die als Waffen-SS’er aan hetOostfront had gevochten. Dat zorgde welvoor deining in het dorp: de dochter vaneen collaborateur die trouwde met dezoon van een Poolse ‘bevrijder’! Ik hebpas ontdekt hoe speciaal onze familie -situatie was toen ik zelf geschiedenis stu-deerde. Mijn licentiaatsverhandelingging over het kamp van Lokeren (waarna de oorlog collaborateurs geïnterneerdwerden, nvdr.). De interviews die ik daar-

voor van mijn grootvader afnam, zijnzowat de meest intense gesprekken dieik ooit heb gevoerd.Hoe Pools voelt u zich nog?

RZOSKA: Als kind at ik Poolse gerechtentot ze me de oren uitkwamen: die keuken is niet echt de mijne. En in dePoolse taal kom ik niet veel verder dandzieñ dobry, goedemorgen. Maar ik denkmet warmte terug aan mijn jeugd. Merk-waardig genoeg konden mijn tweegrootvaders het erg goed met elkaar vin-den. Op familiefeesten viel geen onver-togen woord. Die twee mannen haddeneen modus vivendi gevonden.Ze waren allebei tegen de communisten.

RZOSKA: Eigenlijk wel. Dat was debelangrijkste band. U werd nooit als ‘allochtoon’ bekeken?

RZOSKA: Toch wel, al heb ik me nooitallochtoon gevoeld. Mijn achternaamherinnert voortdurend aan mijnafkomst. Op school kon niemand‘Rzoska’ correct uitspreken. Je zegt:‘Zjoska’. Men vroeg voortdurend: ‘Waarkom jij vandaan?’ Terwijl ik niet hetgevoel had dat ik ergens vandaan kwam,want ik was hier geboren. Aan de uni-versiteit had ik een prof die mijn naamniet kon uitspreken. ‘Rotzak’ noemde hijme. Onlangs bestelde ik bij de slagerLokerse paardenworst. (tegen Almaci enCalvo:) Sorry, ik eet soms graag eenstukje vlees. De slagersvrouw vroeg opwelke naam de bestelling moest. Ikspelde hem, en ze vroeg: ‘Waar komt datvandaan?’ ‘Van Polen.’ Haar reactie: ‘U

spreekt toch al goedNederlands.’ (lacht)Had de Spaanse Burger-oorlog of het franquismeiets te maken met de verhuizing van de familieCalvo?

CALVO: Nee. Mijngrootouders zijn in 1960naar België gekomen omhun brood te verdienen.Dat lukte in Barcelona

niet zo goed: ik heb me laten vertellendat mijn grootvader een enfant terriblewas. (lacht) Ze belandden in Boom, wantdaar had je al een grote Spaanse gemeen-schap. Net zoals bijna al hun landgeno-ten werkten mijn groot ouders in deglasfabriek. Mijn vader was toen vijf jaaroud.

Mijn grootmoeder is afgelopen zomeroverleden. Ze was mijn belangrijkste linkmet Spanje, want ze sprak zelfs na al die

jaren alleen Spaans. Mijn moeder is vanRumst. Mijn ouders hebben elkaargevonden in een fuifzaal in de Rupel-streek. Thuis hebben we nooit Spaansgesproken. Dat was een bewuste keuze:‘Wij doen ons best, wij spreken Neder-lands.’ Ik ben de schande van de familieomdat ik geen Spaans ken: ik voetbaldeterwijl de andere Calvo’s Spaanse lesvolgden in Antwerpen. Er is dus weinig Spaans aan KristofCalvo?

CALVO: Ik supporter voor FC Barcelona.Ik vertelde dat ooit in een interview metLa Vanguardia. (trots) Dat leverde meeen brief op van Joan Laporta, toenmaligvoorzitter van Barcelona. Wordt u ooit als ‘allochtoon’ benaderd?

CALVO: Ik heet voluit Calvo y Castañer,maar die naam heb ik als politicus nietwillen gebruiken. ‘Calvo’ klinkt een béétje exotisch. Als jonge gast voelde ikwel wat schroom om over mijn afkomstte praten, nu niet meer. Mijn oudershebben me geleerd te werken en ambi -tieus te zijn. Dat heeft me gevormd. Mijnvader is de meest plichtsbewuste mensdie ik ken. Als ik met een acht thuis-kwam, vroeg hij waarom ik geen negenhad. En als ik een negen behaalde, hadhij toch liever een tien gezien. Mevrouw Almaci, u hebt wellicht nooitkunnen verstoppen dat u ‘allochtoon’bent?

ALMACI: Pas toen ik parlementslid werd,was ik geen ‘allochtoon meisje’ meer,maar ‘die Antwerpse met haar moeilijkenaam’. Mijn ouders zijn migranten vande eerste generatie. Ze komen uit Kosnica,een bergdorp in Centraal-Anatolië. Mijnvader heeft op zoek naar werk rondge-zworven in Turkije voor hij naar Belgiëkwam. Toen duidelijk was dat hij hierzou blijven, werden huis en vee ver-kocht, en in 1974 is mijn moeder met dekinderen gevolgd. Ze was hoogzwanger,mijn zus is op de valreep in België gebo-ren. Ik volgde in 1976, nadien kwamener nog twee broers. We zijn met negenkinderen. Eigenlijk waren we met elf,maar de eerste en de derde zijn als kindin Turkije overleden. Kinderen stiervendaar nog aan banale aandoeningen omdathet te lang duurde voor men met de ezelde dichtstbijzijnde dokter in de stad konbereiken. Bij de Almaci’s werd thuis geen Neder-lands gesproken, zoals bij de Calvo’s?

ALMACI: Mijn vader en mijn moederspraken hun Turkse dialect, en daarbij

‘Met soldaten op elke straathoek zullen we er nietkomen. We moetenonze inlichtingen -diensten versterken.’

▲

Mediargus

2 1 J A N U A R I 2 0 1 5 43WWW.KNACK.BE

kwam het dialect van Sint-Gillis, om zichte behelpen in de winkel. Hun koos-naampjes voor elkaar waren ‘madame’en ‘mieneer’. (lacht) Toen ik naar dekleuterklas ging, kende ik geen woordNederlands. Juf Gaby heeft ons datgeleerd. Het ging vlot, want ik had eentalenknobbel. Maar ik stond als kleuter

soms ook moederziel alleen op de speel-plaats. Ik ben zelfs een paar keer vanschool weggelopen. Er bestaat een klas-foto waarop de juf me vasthoudt aanmijn T-shirt.

Net zoals bij de familie van Kristofkwamen ook mijn ouders terecht in eengemeente waar veel landgenoten woon-den en werkten: Sint-Gillis-Waas, in dewijk Het Kalf. De mensen waren bijnaallemaal afkomstig uit hetzelfde dorp. Zenoemen dat ‘getransplanteerde gemeen-schappen’. Als je in een nieuw land aan-komt, en je niet met een paar mensen inje eigen taal kunt praten en samen thee-drinken, is het isolement gigantisch.

RZOSKA: In Waasmunster stond defabriek van Manta, producent van debekende Sole Mio-dekens. Mijn groot -vader heeft daar zijn hele leven gewerkt.Hij leerde er Nederlands spreken, maarmet een zwaar Oost-Europees accent. Hetwoord ‘fles’ heeft hij nooit kunnen uit-

spreken: hij bleef naar de kelder gaan omeen flasj water. Mijn vader heeft eengrote sprong gemaakt op de sociale lad-der, maar ik ben de eerste van de familiedie universitaire studies heeft gevolgd.

CALVO: Ik heb politieke wetenschappengestudeerd, en ik was ook de eersteCalvo in het hoger onderwijs.

Mevrouw Almaci, u behaalde het master-diploma ‘vergelijkende cultuurweten-schappen’: niet meteen een voor de handliggende studie voor een Turks meisje?

ALMACI: Ik heb altijd mijn zin gedaan.Ik legde uit wat ik deed: ik zocht naar dejuiste woorden die ze thuis begrepen.Voor hen bleef mijn keuze moeilijk, maarze lieten me doen. Ik was ook het enigeTurkse kind dat naar het aso ging, wel-iswaar met een hoofddoekje. Al warenmijn zussen in snit-en-naad zeker nietdommer of minder mondig dan ik. Het ispuur toeval dat ik in het aso belandde.Mijn oudere zus had de directrice gezegddat onze ouders niet wilden dat ik naarhet bso moest. Het was pure bluf, maarde directrice geloofde ons. Anders had ikhier nu niet gezeten.

RZOSKA: Ik was net als Meyrem de uit-zondering op school. In het vierde leer-jaar belandde ik vanuit een katholiekschooltje in Puurs in Lokeren, en daar

botste ik op een lerares die iets in mijzag: ‘Dat manneke kan wel wat, alleenheeft hij wat achterstand. Laten we daarwat power op loslaten.’ Maandenlangheeft die lerares me bijgespijkerd. Puurvrijwilligerswerk. Als ik nu zie datonderwijsminister Hilde Crevits (CD&V)schrapt in de GOK-uren (Gelijke Onder-wijskansen, nvdr.), dan snap ik dat niet.Keren we terug naar de periode die wijals kind meemaakten, dat je geluk moesthebben om op een toevallige, idealisti-sche leerkracht te botsen?

CALVO: En toch ben ik optimistisch. Jeziet steeds meer positieve verhalen vansuperdiversiteit. Er is geen andere wegmeer dan die van samenhorigheid. Ver-bondenheid is wat extremisten hethardst raakt. Weet je wie geïsoleerdstaat? Bart De Wever met zijn polarise-rende discours. Zijn verklaringen in Reyers Laat over de islam die onsbedreigt hadden extremistische, bijnajihadistische trekjes. Dat kunnen we mis-sen als kiespijn.Veel Vlamingen zullen zich herkennen ineen discours dat moslimfundamentalismeen terrorisme hard veroordeelt?

ALMACI: Als voorzitter van de grootstepartij én als burgemeester van een super-diverse stad als Antwerpen moet je men-sen verbinden in plaats van ze teverdelen. De daders van de aanslagenwillen met geweld een totalitaire samen-leving volgens hún visie installeren endaarom schoten ze ook politieagentAhmed, een moslim, zonder verpinkeneen kogel door het hoofd. Het antwoorddaarop is niet het wij-zij-verhaal van DeWever. Daarmee profileert hij zich alleenmaar als deel van het probleem, en nietals deel van de oplossing.

RZOSKA: Als historicus zie ik parallellenmet de naoorlogse repressie. Na de oor-log wilde men alleen de topfiguren vande collaboratie berechten. Onder drukvan de publieke opinie heeft men ookmassaal kleine garnalen veroordeeld enin de cel gegooid. Het idee was: iedereendie van ver of dichtbij met collaboratiete maken had, moest uit de samenlevingworden gesloten. Dat is uiteraard nietgelukt. Het resultaat was dat het grosvan de collaborateurs zichzelf als eenslachtoffer beschouwde, en nog meerantibelgicistisch uit de gevangeniskwam. Misschien kunnen we daaruitlessen trekken, voordat we weer eendeel van de bevolking over één kamscheren en collectief verdacht maken?

KRISTOF CALVO (r.) ‘Thuis hebben we nooit Spaans gesproken. Dat was een bewuste keuze:“Wij doen ons best, wij spreken Nederlands.”’

▲

Mediargus

2 1 J A N U A R I 2 0 1 5 45WWW.KNACK.BE

WETSTRAAT

B

De Wever riskeert bij de moslimgemeen-schap kiemen van haat te zaaien tegen deBelgische samenleving. Misschien moe-ten meer politici de Zuid-AfrikaanseWaarheidscommissie bestuderen, om tebeseffen dat je met verzoening en dia-loog verder komt dan met zware straffenen harde repressie.

ALMACI: Het hoofddoekenverbod istoch in hetzelfde bedje ziek? Of vrouwennu een hoofddoek dragen uit geloofs-overtuiging of omdat ze moeten van hunvader, het maakte niet uit. Ik heb mijnhoofddoekje afgelegd toen ik zestienwerd. Mijn ouders waren daar alles -behalve gelukkig mee. Vader zei: ‘Als ikje dwing om er één te dragen, handel iktegen mijn geloof en ik wil niet zondi-gen. Nu zondig jij en niet ik.’

RZOSKA: (lacht) Altijd al gedacht dat jeeen zondig mens bent, Meyrem.

ALMACI: Ik heb al geweldig zondiggeleefd en ik heb er nog geen momentspijt van gehad.

RZOSKA: Met hoeveel wetenschappe-lijke studies moeten we nog bewijzen datmensen zich nu eenmaal willen uiten viahun kleding of via andere symbolen?Wat is daar riskant aan? Toch helemaalniets?

CALVO: Daar loopt de nieuwe breuklijnin de politiek: tussen zij die willen ver-delen, en partijen als Groen die kiezenom te verbinden via dialoog. Die breuk-lijn zie je trouwens ook in het sociaal -economische en het fiscale beleid. Defederale regering maaktvan ons land een soort per-manent oorlogsgebied, metde meerderheid in de loop-graaf van het grote eigengelijk. Zo zet men mensentegen elkaar op.

RZOSKA: Als wielerlief-hebber was ik op het BKveldrijden in Erpe-Mere.Verschillende toeschou-wers zeiden me dat ze bestbegrijpen dat er moet wor-den bespaard, maar dat zealleen van de groenen een alternatiefvoor de regeringsplannen hebbengehoord. Ik kreeg zelfs felicitaties omdatik de regering-Bourgeois een concreet enbecijferd alternatief plan had voorge-schoteld. Dát appreciëren mensen, niethet harde TINA-discours (There Is NoAlternative, nvdr.) waar Bourgeois en DeWever ons mee om de oren slaan.

CALVO: We mogen ons niet laten wijs-

maken dat Vlaanderen één groot rechts-conservatief bastion is.Het kiesgedrag gaat wel in die richting.Groen is een minipartijtje, het zit al 35jaar onder de 10 procent, op één uitzon-dering na.

CALVO: Noem me naïef, maar we heb-ben drie verkiezingen op rij gewonnenen ik geloof echt dat er stilaan verande-ring op til is. Ik ben de minst bescheidenevan ons drieën en zal dus maar hardop

zeggen dat Groen weer eensterke gouden generatie inhuis heeft die op alle vlak-ken originele oplossingenvoorstelt.

ALMACI: Wat schieten weop met premiers, minis-ters-presidenten, partij-voorzitters en ministers dieals een mantra herhalen:‘Er is maar één weg: deonze’? Ik vind dat klink-klare en zelfs fatalistischeonzin, want het kan wél

anders. In de verkiezingscampagnewerd ons plan voor een vermogensren-dementsheffing weggehoond. Vandaagzegt ook de N-VA dat ze een meerder-heid zoekt om vermogens meer te belas-ten. De Wever belegt daarvoor de enecrisisvergadering na de andere met zijnregeringspartners. Helaas dringt het bijOpen VLD-voorzitster Gwendolyn Rut-ten nog altijd niet door dat de grote

meerderheid van de bevolking dat soortmaatregelen wil. Hoelang geeft u de regeringen-Michel Ien -Bourgeois I?

CALVO: Een pronostiek heb ik niet,maar de verdeeldheid binnen de rege-ring is enorm, en ik vraag me af hoelangvooral de CD&V de spreidstand nog vol-houdt.

ALMACI: Met alle interne ruzies en on -enigheid lijkt de regering-Michel er zelfniet in te geloven. Misschien is ze eigen-lijk al dood en hoeft ze alleen nog begra-ven te worden.

RZOSKA: Bij Groen hebben we het trou-wens niet meer over Bourgeois I, maargewoon over ‘de regering-Bourgeois’.We gaan ervan uit dat er geen regeringBourgeois II komt. (lacht)Tot slot: hebben jullie bij de voorzitters-verkiezingen allemaal op Almacigestemd?

CALVO: Ja. Groen heeft voor Meyremgekozen.

ALMACI: (hoofdschuddend) Heren vanKnack, zoiets vraag je toch niet?

RZOSKA: Ik heb voor een vrouwgestemd.U koos dus voor Elke Van den Brandt, deandere kandidate?

RZOSKA: We hadden twee sterke vrou-welijke kandidaten, en na de verkiezin-gen zijn de rangen onmiddellijkgesloten. Daar kunnen andere partijeneen puntje aan zuigen.

BJÖRN RZOSKA (l.) ‘Mijn grootvaders waren een Pools bevrijder en een Waffen-SS’er.Ze konden het erg goed met elkaar vinden.’

‘Willen we echtterug naar de tijddat je geluk moesthebben dat eenidealistischeleraar je zoubijspijkeren?’

▲

Mediargus