Kleurrijke zorg

Een verkennende literatuurstudie naar culturele en seksuele

diversiteit in de langdurige ouderenzorg

Kleurrijke zorg

Een verkennende literatuurstudie naar culturele en seksuele diversiteit in de

langdurige ouderenzorg

Hannah Leyerzapf, Silvia Klokgieters, Halleh Ghorashi & Marjolein Broese van Groenou

Met dank aan Zorgorganisatie Cordaan, het Institute for Societal Resilience (ISR)

en Medical Humanities, VUmc

November 2017

Afbeelding op voorblad verkregen via: https://www.postersquare.com/rode-boom-mondriaan-

kunst-op-postkaart-p-5395.html

1

Inhoud

Samenvatting ........................................................................................................................................... 5

Hoofdstuk 1 – Introductie ....................................................................................................................... 9

Aanleiding ............................................................................................................................................ 9

Probleemstelling ................................................................................................................................ 11

Leeswijzer .......................................................................................................................................... 12

Hoofdstuk 2 – Methode en theoretisch kader ...................................................................................... 13

Onderzoeksopzet ............................................................................................................................... 13

Zoekstrategie ..................................................................................................................................... 13

Resultaat van alle zoekacties ............................................................................................................ 14

Theoretisch kader .............................................................................................................................. 15

Hoofdstuk 3 – Gezondheid en zorggebruik van ouderen met Turkse of Marokkaanse achtergrond ... 19

Vraagstelling ..................................................................................................................................... 19

Gezondheidssituatie: Welke gezondheidsproblemen spelen er in deze groepen? ............................ 21

Zorggebruik: Hoe ziet het zorggebruik van deze groepen eruit? ...................................................... 21

Barrières in het proces van zorgvraag tot zorggebruik ..................................................................... 23

Conclusie ............................................................................................................................................ 24

Hoofdstuk 4 – Ervaringen, verwachtingen, opvattingen en behoeften van Turkse en Marokkaanse

migrantenouderen inzake gebruik van (langdurige) zorg ..................................................................... 29

Vraagstelling ..................................................................................................................................... 29

Voorkeur voor mantelzorg? ............................................................................................................... 31

Zorg een vrouwentaak? ..................................................................................................................... 31

Zorg en conflict .................................................................................................................................. 32

Woonwensen ..................................................................................................................................... 33

Bejegening en communicatiestijl ....................................................................................................... 34

Ruimte voor religie ............................................................................................................................ 34

Persoonlijke verzorging ..................................................................................................................... 35

Conclusie ............................................................................................................................................ 35

Hoofdstuk 5 – Gezondheid, zorggebruik, ervaringen, verwachtingen, opvattingen en behoeften van

LHBT-ouderen ........................................................................................................................................ 39

Vraagstelling ..................................................................................................................................... 39

Gezondheidssituatie .......................................................................................................................... 40

Hetzelfde maar toch anders: vooral eenzaamheid ........................................................................... 41

2

Zorggebruik en barrières tot zorggebruik ......................................................................................... 42

Wensen en behoeften van LHBT-ouderen ......................................................................................... 42

Conclusie ............................................................................................................................................ 43

Hoofdstuk 6 – Zorgaanbod, organisatie- en personeelsperspectief op gebied van oudere migranten

met Turkse of Marokkaanse achtergrond ............................................................................................. 47

Vraagstelling ...................................................................................................................................... 47

Aanbod van (woon)zorgvoorzieningen voor migrantenouderen ...................................................... 49

Levenseinde- en palliatieve zorg........................................................................................................ 50

Interventies rondom preventie .......................................................................................................... 50

Thuiszorg ........................................................................................................................................... 51

Aanbod en interventies rondom wonen en welzijn ........................................................................... 51

Informele zorg: mantelzorg ............................................................................................................... 53

Uitgelichte interventie: Stem van de oudere migrant (STEM) ........................................................... 53

Aanbieders van kennis en interventies op gebied van migrantenouderen en culturele diversiteit ... 54

Knelpunten bij professionals .............................................................................................................. 57

Knelpunten bij organisatie- en zorgbeleid ......................................................................................... 58

Succesfactoren bij professionals en organisaties .............................................................................. 60

Aanbevelingen voor cultureel sensitieve zorgorganisaties en –praktijken ....................................... 60

Conclusie ............................................................................................................................................ 63

Hoofdstuk 7 – Zorgaanbod, organisatie- en personeelsperspectief op gebied van LHBT-ouderen en

seksuele diversiteit ................................................................................................................................ 67

Vraagstelling ..................................................................................................................................... 67

Groeiende aandacht voor seksuele diversiteit .................................................................................. 68

Voorbeelden van LHBT-vriendelijk aanbod op het gebied van woon/zorgvoorzieningen ................. 69

Thuiszorg ........................................................................................................................................... 69

Informele- en mantelzorg .................................................................................................................. 70

Aanbieders van kennis en interventies .............................................................................................. 70

Uitgelicht: het Consortium Roze 50+ ................................................................................................. 71

Knelpunten bij professionals.............................................................................................................. 71

Knelpunten bij organisatie- en zorgbeleid ......................................................................................... 72

Onderzoek naar interventies op gebied van seksuele diversiteit ...................................................... 72

Succesfac