Klassieke Zaken Magazine 4

Een tijdschrift voor liefhebbers van

klassieke muziek

Uit

gav

e va

n d

e v

eren

igin

g k

lass

ieke

za

ken

31s

te j

aa

rga

ng

AU

GU

STU

S 20

11 N

r 4

VéroNiqUeGeNS

De operaheldinnen van

BENT U NOG GEEN LID VAN DE KLASSIEKE ZAKEN CLUB?Dan mag u als klassieke-muzieklief-hebber deze aanbieding niet missen, want als lid heeft u een streepje voor!

VOOR SLECHTS € 12,95 BENT U VOOR 1 JAAR LID VAN DE KLASSIEKE ZAKEN CLUB!

Voor verkoopadressen en meer informatie www.klassiekezaken.nl of 035-6229370

❏ Ja, ik word voor 712,95 per jaar lid van de Klassieke Zaken Club.

NAAM

❏ M ❏ V GEBOORTEDATUM

ADRES

POSTCODE WOONPLAATS

TELEFOON

EMAIL

IK MACHTIG ABONNEMENTENLAND, NAMENS DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN, OM TOT WEDEROPZEGGING HET LIDMAATSCHAPSGELD 1 X PER JAAR TE INCASSEREN.

BANK/GIRO REKENING

HANDTEKENING

MIJN KLASSIEKE ZAKEN SPECIALIST

PLAATS

DEZE BON KUNT U OPSTUREN NAAR : VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN ANTWOORDNUMMER 1812, 1910 VB UITGEEST.

KLASSIEKE ZAKENCLUB

WAT KUNT U VAN HET LIDMAATSCHAP VERWACHTEN:* 6 X PER JAAR EEN MAGAZINE

boordevol informatie over klassieke muziek

* GRATIS naar keuze een WELKOMSTCD t.w.v. € 14,95

* EEN CLUBLEDENPAS voor extra korting op concerten, reizen, boeken en meer

* KORTING op speciaal geselecteerde cd’s uit het magazine

* CLUBLEDENPAS wordt ook spaarkaart

Direct uw welkomstgeschenk en clubledenpas in ontvangst nemen, ga dan NU naar de winkel en vul de inschrijfkaart in. Vraag de winkelier naar de mogelijkheden.

KLASSIEKEZAKEN CLUB

clubledenpas3.indd 1

21-12-09 12:36

Stravinsky, Revueltas Rite: Le sacre du printemps; La noche de los Mayas De legendarische dirigent Erich Kleiber verge-

leek de muziek van Silvestre Revueltas (1899-

1940) eens met die van Mahler. Rituelen staan

in beide werken centraal, compleet met offers

en extatische dansen. De werken barsten uit

hun voegen van energie, en zijn geknipt voor

het Simón Bolívar Jeugdorkest met de gepas-

sioneerde dirigent Gustavo Dudamel

DG 477 8775 / VKZ 103 496

Hedendaagse werken van Boldemann, Gefors, Hi l lborg door Anne Sofie von Otter De Zweedse mezzo-sopraan Anne Sofie von

Otter houdt van nieuw en van verrassend.

Naast de compositie Lydias sånger, die Hans

Gefors aan haar heeft opgedragen, heeft ze

een cd samengesteld met haar favoriete

hedendaagse werken. Samen met het

Gothenburg Symphony Orchestra o.l.v. Kent

Nagano is dit een eersteklas uitvoering.

00289 477 7439 / 083 413 VKZ

BON

UIT

VKZ

BLA

D.

GRATIS NAAR KEUZE EEN WELKOMSTCD T.W.V. € 14,95

nieuweclubleden.indd 2 18-07-11 14:43

exclusieveaanbieding

KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

23,95

NU SLECHTS 14 ,95

Jacob van eycKPleasure GardenJohannette Zomer,

Ensemble Armonia e Invenzione o.l.v. Luis Beduschieloquentia el1126 114549 vKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 43. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt, of tot 23 september 2011.

AANSTEkELijkE vAriATiES vAN joNkHEEr jACob vAN EyCkPleasure Garden heet de nieuwe cd van de nederlandse sopraan Johannette Zomer en het ensemble van blokfluitist luis Beduschi. Pleasure Garden - dat klinkt heel wat eigen-tijdser dan Der Fluyten Lust-hof, zoals de oorspronkelijke titel luidde van de verzameling composities van Jacob van eyck (ca. 1590-1657). deze blinde jonkheer was de stads-beiaardier van utrecht, maar in zijn vrije tijd haalde hij zijn blokfluit tevoorschijn op het groen omzoomde Janskerkhof. Populaire liedjes en psalmen vormden het uitgangspunt voor het uitbundige spel waarmee Van eyck zijn toehoorders in verrukking bracht. Johannette Zomer en luis Beduschi laten de virtuoze variatiekunst van Van eyck én de originele liedjes schitteren op deze aanstekelijk mooie cd.

foto

Vir

gin

cla

ssic

sfo

to B

oB

Krie

ger

foto

sus

sie

ah

lBur

g

foto

Jea

n-B

apt

iste

Mo

nd

ino

foto

ste

fan

o f

erro

ni

foto

an

Ja f

rers

/ d

g

CO

LOFO

N deze Maand

4 augustus 2011

KlassieKe zaKen

2521droom-cd

van nino gvetadze

18david fray zoekt spontane mozart

wie was anaïs nin?

14lang langsheld heet liszt

heldinnen-zangeres véronique gens

vioolgodinanne-sophiemutter 12

6

31e jaargang, nummer 4 - augustus 2011Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: [email protected]

hoofdredacteur

Bela Luttmer

aan deze aflevering werkten mee Frederike Berntsen, Marcel Bijlo, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Wenneke Savenije, Oswin Schneeweisz, MarijkeSchouten, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

eindredactie

Guido van Oorschot

vormgeving

Patrick Hoogduin

cover

Véronique Gens (foto: Marc Ribes /Virgin Classics)

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt twee- maandelijks in een oplage van 50.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

ledenadministratie

Vanaf 1 januari 2011 is de abonnementen-administratie overgenomen door BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

stopzetten abonnement

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

©2011 Vereniging Klassieke Zaken. Het volgende magazine verschijnt: 23 september 2011

W

5 augustus 2011 WWW.klassiekezaken.nl

exclusieve aanbieding 3 Johannette zomer varieert met Jacob van Eyck

KlassieKe zaKen aanrader 10 fray en van zweden makkers in Mozart 11 roland de lassus weergaloze sibillijnse profetieën

boxaanbieding 44 harnoncourt en het Kco Schubert compleet

artiKelen 6 véronique gens zingt tragische heldinnen 12 anne-sophie mutter 35 jaar podiumartiest 14 lang lang vindt zijn pianoheld Franz Liszt 17 antonio pappano doet Rossini’s ‘Guillaume Tell’ 18 anaïs nin door de ogen van Louis Andriessen 21 nino gvetadze komt maar niet los van Liszt 25 Kristian bezuidenhout is toe aan Mendelssohn 26 b’rocK koppelt Antonio Vivaldi aan John Cage 29 david fray zoekt Mozart met Van Zweden 30 holland baroque society speelt ‘barok plus’

rubrieKen 4 colofon 5 van de redactie 9 berichten 32 de beste KlassieKe cd’s 41 hans hegs column 42 puzzel 43 KlassieKe zaKen specialisten

enverder

van deredactie

Wanneer de zomer de gedaante van de herfst aanneemt, is het plezierig het strand te verwisselen voor een behaag-lijk plekje bij de haard en, helemaal in de pas met het weer, alvast op het concertseizoen vooruit te lopen met een stapeltje nieuwe cd’s. Om met de grootste, rijkst gevulde box te beginnen: het Koninklijk Concertgebouworkest heeft opnieuw een hoofdstuk aan zijn discografie toegevoegd. Met deel zes uit de reeks radio-opnamen is ook de periode tussen 1990 en 2000 in kaart gebracht. In aanvulling daarop heeft Klassieke Zaken de hand weten te leggen op een beperkt aantal cd-boxen met de complete symfonieën van Schubert, eveneens door het Koninklijk Concert-gebouworkest. Dirigent is de man die de historische muziekpraktijk bij het orkest introduceerde, Nikolaus Harnoncourt. Onder zijn leiding krijgen de bekende werken ineens een frisse klank, een ander tempo, een nieuwe frasering.Ook voor de pianist David Fray zijn de platgetreden paden niet interessant ge-noeg. Hij heeft twee pianoconcerten van Mozart onder han-den genomen, nrs. 22 en 25. Voordat hij achter de vleugel ging zitten, vroeg hij zich af hoe het logische verloop van de composities in elkaar stak. De resultaten zijn te volgen in de docu-mentaire van Bruno Monsaingeon, compleet met be-sprekingen tussen Fray en dirigent Jaap van Zweden. Maar ook de cd zelf, met het Philharmonia Orchestra, maakt duidelijk dat er een lange weg is afgelegd. Hij ligt nu met een aantrekkelijke korting in de winkel.Tot slot heeft het Brabant Ensemble samen met dirigent Stephen Rice een van de mooiste koorwerken uit de geschiedenis opgenomen: de Prophetiae Sibyllarum van Orlande de Lassus. Deze gloednieuwe cd verdrijft de zomerstormen moeiteloos naar de achtergrond. Prettige luistermomenten!

foto

: Pet

er a

rno

Bro

er

Zomerstormen

Op vertoon van de clubledenpas krijgen clubleden

extra korting. Bela Luttmer

Schubert krijgt van Harnoncourt

frisse klank en nieuwe frasering

Coververhaal

6 augustus 2011

Tragische operaheldinnen zoeken de stem van Véronique Gens

Balsem voor de orenDe Franse zangeres Véronique Gens verovert ons land. In september vertolkt ze bij De Nederlandse Opera de titelrol in ‘Iphigénie en Aulide’ van Gluck. Tegen die tijd ligt ook de derde Tragédienne-cd in de winkel. Helderheid en warmte kenmerken haar stem. ‘Eigenlijk ben ik geen echte sopraan.’

O

7 augustus 2011 www.klassiekezaken.nl

Oorlog maakt slachtoffers. Maar ooit, zo ver-telt de Griekse toneelschrijver Euripides, was een slachtoffer nodig om een oorlog te begin-nen. In twee tragedies beschrijft Euripides de lotgevallen van Ifigeneia, de dochter van ko-ning Agamemnon die geofferd moet worden in ruil voor gunstige wind. Dan kunnen Griekse schepen naar Troje varen om de stad in de as te leggen en de fel begeerde, onwaar-schijnlijk mooie Helena terug te halen. Ifi-geneia wordt echter door de goden gered. Ze slijt haar dagen als priesteres, ver weg in Tau-ris op de Krim. Daar ontmoet ze vele jaren later haar broer Orestes. Haar vader is inmid-dels vermoord door haar verbitterde moeder, die weer is gedood door haar zoon Orestes. Het verhaal inspireerde kunstenaars van allerlei slag. Zo voltooide Christoph Willibald Gluck (1714-1787) in 1773 zijn opera Iphigénie en Aulide via een op Euripides geba-seerd toneelstuk van Jean Racine. Een jaar of zes later voegde hij daar een vervolg aan toe: Iphigénie en Tauride, dat de ontmoeting van Ifigeneia en Orestes op de Krim behelst. Komend seizoen toont De Nederlandse Opera beide opera’s op één avond, in een regie van Pierre Audi en met Mark Min-kowski als dirigent. Om allebei de Ifigeneia’s gestalte te geven, heeft De Nederlandse Opera een schitterend Frans tweetal geënga-geerd: de priesteres op de Krim wordt ge-zongen door Mireille Delunsch en de jonge Ifigeneia door Véronique Gens. Als zangeres is Véronique Gens een zeldzame verschijning. Ze wordt bewonderd door het altijd kritische operapubliek, maar ook nieu-we fans ervaren haar stem als ‘balsem voor de oren’ (zoals het Britse Opera Magazine schreef). Gens trok de aandacht met intelli-gente vertolkingen vol passie. Ze werkte in de oude muziek onder dirigenten als William Christie, Marc Minkowski en Christophe

Rousset, maar haar repertoire strekt zich uit tot in de twintigste eeuw. De sopraan was ook vaak in studio te vinden. Binnen haar uitge-breide discografie gelden de twee cd’s met de titels Tragédiennes en Tragédiennes II als een hoogtepunt. Daarin komt de Franse ope-rageschiedenis langs vanaf de barok tot de negentiende eeuw, waarbij een aantal in vergetelheid geraakte juweeltjes onder het stof vandaan wordt gehaald. Heldinnen van Lully, Rameau, Gluck en Berlioz zijn er te vinden naast dames van Campra, Leclair en Mondonville. Binnenkort verschijnt in deze reeks de derde cd. Dan ligt het zwaarte-punt op de 19de eeuw en de componisten die hun opwachting maken heten Massenet, Kreutzer, Meyerbeer, Saint-Saëns en Verdi.Helderheid en warmte kenmerken het geluid van Véronique Gens. Zelf omschrijft ze haar stem als een middenweg: ‘In de Barok kom je veel lichte sopraanrollen tegen, die later in de operageschiedenis naar het midden zullen zakken. In de 19de-eeuwse Franse opera houden veel rollen het midden tussen so-praan en mezzosopraan. Dat is voor mij heel comfortabel, ik hang er zo’n beetje tussenin.’ Op Tragédiennes III (ondertitel: ‘Héroïnes romantiques’) kruipt Véronique Gens in de huid van een paar indrukwekkende vrouwen. Zoals Fidès, de moeder van Jan van Leiden in Le prophète van Meyerbeer. Of de tragische kindermoordenares Medea, uit de opera Thesée van Gossec. Historische figuren komen langs in de gedaante van Elisabeth de Valois uit Verdi’s Don Carlos. Maar ook Catherina van Aragon duikt op, de eerste echtgenote van de beroemde, vaak getrouw-

de Britse koning die Saint-Saëns’ inspireerde tot Henry VIII.De nieuwe cd van Véronique Gens geeft natuurlijk volop aanleiding tot vreugde. Maar intussen moeten we niet vergeten in

Amsterdam het boeien-de avontuur met Glucks beide Iphigénie-opera’s aan te gaan. Het wordt interessant, zo verzekert de zangeres: ‘Het zijn nu eenmaal opera’s die han-delen over elementaire menselijke aangelegen-heden. En afgezien daar-

van: Carmen of Don Giovanni horen we toch al zo vaak?’

Hein van eekert

tragédiennes, vol. 3is vanaf begin oktober tegen een

verlaagde prijs verkrijgbaar in de actie aangenaam klassiek

virgin classics 0709272

Tragische operaheldinnen zoeken de stem van Véronique Gens

Balsem voor de orenVéronique Gens trekt

aandacht met intelliGente

VertolkinGen Vol passie

véronique gens zingt bij de nederlandse opera

de titelrol in glucks iphigénie en aulide. première:

7 september, overige voorstellingen 10, 14, 16, 18*,

20, 22 september. Het muziektheater amsterdam,

aanvang 18.30/*13.30, einde ca. 23.00/*18.00.

er is 1 pauze.

cd + bonus-dvd (documentaire Milo`s - A Journey)

MILOŠ KARADAGLIC Mediterráneo

Uni_DG_MIlos_VKZ_links.indd 1 19-05-2011 13:34:32


Berichten

Het duurt nog even, maar de voorbereidingen voor de Week van de Klassieke Muziek zijn al in volle gang. Van 19 tot en met 26 november kunnen we bij een groot aantal klassieke speciaalzaken korte optredens van jonge musici verwachten. Daarnaast maken aantrekkelijk geprijsde actie-cd’s de gang naar de vakhandel nog aantrekkelijker. De website en de facebookpagina zijn in de maak. Foto- en filmmateriaal daarvoor is van harte welkom. Wie vorig jaar met zijn camera vooraan stond en nu zijn plaatjes of filmpjes instuurt, dingt mee naar een mooie prijs. Van 19/11 tot 26/11 bij de Klassieke Zaken Specialisten.

Festival Oude MuziekHet Festival Oude Muziek, wereld-wijd het grootste in zijn categorie, bestaat dertig jaar. Het thema van de jubileumeditie is Roma – città eterna (Rome, eeuwige stad), maar de openingsvoorstelling gaat over Avignon, de stad waar tussen 1307 tot 1377 de pausen zetelden. Het dansgezelschap Rosas en de eigen-zinnige zangers van Graindelavoix, het ensemble van Björn Schmelzer, geven tijdens een feeërieke avond een indruk van de Franse stad die van zo grote invloed is geweest op de Italiaanse Renaissance. Verder is er tijdens het festival aandacht voor componisten als Palestrina, Du Fay, Frescobaldi en Corelli.Festival Oude Muziek Utrecht, van 26/8 tot 4/9.

arctic accentsVan de hedendaagse Finse componisten kennen we weinig meer dan Kaija Saariaho (inmiddels neergestreken in Parijs), Magnus Lindberg, Einojuhani Rautavaara en misschien nog Jukka Tiensuu. Dat er veel meer te beleven is, leert het programma van Arctic Ac-cents. Verspreid over de komende maanden zijn er door de hele Benelux concerten gepland waarin Finse muziek centraal staat. Vanaf 5 augustus is Kaija Saariaho present als composer in resi-dence tijdens de NJO Muziekzomer. In Den Haag is zelfs een heel festival naar haar vernoemd maar Arctic Accents biedt ook een podium aan een rijzende ster als Juhani Komulainen. Werk van zijn hand is te horen in November Music, het jaarlijkse nieuwemuziek-festival in Den Bosch. NJO Muziekzomer, van 5/8 tot 21/8 in onder meer Apeldoorn, Arnhem en NijmegenSaariaho Festival, van 6/10 tot 8/10 in Den Haag.November Music, van 10/11 tot 13/11 in Den Bosch.

BarBara Hannigan en Pierre BOulez liveDe sopraan Barbara Hannigan is een goede bekende in de kringen van de hedendaagse muziek. De Canadese woont nog altijd in de Jordaan maar zingt tegenwoordig vaker in Berlijn, Parijs en Tokio dan in Amster-dam. In september komt ze naar het Concertgebouw voor een optreden in de ZaterdagMatinee waar nu al reikhalzend naar wordt uitgezien. Op het programma staat Pli selon pli, een onbetwist hoogtepunt in het werk van Pierre Boulez. Heel bijzonder is dat de componist en dirigent, 85 jaar inmiddels, op zaterdag 24 september zelf naar Amsterdam komt om het Parijse Ensemble Intercontemporain te dirigeren. ZaterdagMatinee, Concertgebouw Amsterdam, 24/9.

Pris

ka k

ette

rer

© s

t. O

rg. O

ude

Muz

iek

Ma

rcO

BOrg

gre

ve

AAnrAder

david Fray en jaap van Zweden geven MoZart de ruiMteWie samenwerkt met David Fray moet stevig in z’n schoenen staan. De Franse pianist, geboren in 1981, legt zijn muzikale partners haarfijn uit welke ideeën hij heeft over de composities die hij speelt. Als Fray een triller beschouwt als een wekker die afgaat en dat aan de piano ook nog eens overtuigend demon-streert, kun je daar als dirigent niet omheen. Gelukkig heet de dirigent op deze nieuwe Mozart-cd Jaap van Zweden – evenmin een man om mee te sollen. De heren hebben samen met het Philharmonia Orchestra de overbekende concerten nrs. 22 en 25 flink opgeschud. Fijn dat ze bij alle frisheid de ontroerend mooie momenten alle ruimte geven.

WolfgAng AmAdeus mozArtPiAnOcOncerten nrs. 22 en 25

David Fray, Philharmonia Orchestra o.l.v. Jaap van Zweden

emI 5099964196404

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de com-plete lijst pagina 43. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt, of tot 23 september 2011.

14 ,9522,95KLASSIEKEzAKen adviesprijs*

nu SLeCHtS

10%korting voor clubleden

13,45

AAnrAder

Lassus die je raaktDe Prophetiae Sibyllarum vormen een van de hoogtepunten uit het immense oeuvre van Orlando di Lasso, die we ook wel kennen als Orlande de Lassus (ca.1530-1594). Deze dertiendelige compositie bestaat uit een proloog, gevolgd door twaalf ‘profetieën’ van even-zoveel Sibyllen. Deze wijze vrouwen komen uit verschillende plaat-sen en hun voorspellingen hebben dan ook elk een ander karakter. The Brabant Ensemble, niet afkomstig uit Brabant maar uit Enge-land, is een van de meest vooraanstaande vocale ensembles op het gebied van renaissancemuziek. Onder leiding van Stephen Rice krijgt de compositie een uitvoering volgens de laatste stand der mu-sicologische inzichten, maar zeker zo belangrijk is de hoorbare liefde van de zangers voor de muziek.

OrlAnde de lAssusPROPhETiaE SiByLLaRum, miSSa amOR EccO cOLEi

The Brabant Ensemble o.l.v. Stephen RiceHyperiOn CdA 67887

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 43. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt, of tot 23 september 2011.

14 ,9522,95KLASSIEKEZAKen adviesprijs*

Nu sLeCHts

10%korting voor clubleden

13,45

Anne-Sophie Mutter betovert al 35 jaar

gloedvolle modellenstijl

Dat ze de vijftig nadert, valt Anne-Sophie Mutter niet aan te zien. Onvermoeibaar trekt de violiste langs de belangrijkste podia ter wereld, altijd op zoek naar nieuwe muziek. Deutsche Grammophon zet haar in het zonnetje met een luxe box van liefst 40 cd’s.

An

jA F

rers

/ D

G

Profiel


van Galliano, haar halflange haren losjes in mo-dellenstijl, haar gloedvol zingende Stradivarius sensueel gevleid tegen haar blote schouder. En of ze nu een concert van Mozart, Lutoslawski, Tsjaikovski, Goebajdoelina of Bruch speelt, altijd is haar indringende vioolspel karakteris-tiek, fonkelend en gezaghebbend. Om met The Times te spreken: ‘Als Anne-Sophie Mutter speelt, dan luister je.’

Via haar eerste lerares Erna Honigberger, die zelf nog bij de grote vioolpedagoog Carl Flesch heeft gestudeerd, verbindt Mutter de viool-traditie uit het verleden op eigenzinnige wijze met het heden. Niet alleen door zich fanatiek in te zetten voor hedendaagse werken, die vaak om speciale of zelfs volkomen nieuwe technie-ken vragen. Maar ook door zich bijvoorbeeld te verdiepen in het effect van een barokstok op de Sonates en partita’s voor viool solo van Bach. Mutter heeft een hekel aan muzikaal dogmatisme en houdt zich verre van het theo-retische gelijk dat domineert in sommige au-thentieke kringen. Ze is leergierig genoeg om alle kennis tot zich te nemen, maar ook nieuws-gierig genoeg om alles zélf uit te willen vinden. Het hoogste doel van een violist is volgens Mut-ter integriteit: ‘Ik denk dat ik een eerlijk musi-cus ben. Eerlijkheid betekent voor mij dat ik nooit een concertpodium op zal gaan om een stuk uit te voeren waarin ik niet geloof, een compositie waarin ik niet ook iets heel persoon-lijks tot uitdrukking kan brengen. Om die reden heb ik soms hedendaagse stukken afgewezen die voor mij waren geschreven. Ik vond ze niet goed genoeg en wilde daar niet de verantwoor-delijkheid voor nemen. Maar ik blijf altijd op zoek naar nieuwe componisten, die de tijd waarin we leven weerspiegelen. Dat is nodig om de ontwikkeling gaande te houden en over honderd jaar terug te kunnen kijken op de mu-zikale monumenten van nu.’

Geen wonder dat Deutsche Grammophon de stervioliste feliciteert met haar 35-jarige staat van dienst op de internationale podia. Eind augustus verschijnt een speciale, luxe Mutter-box van 40 cd’s, waarop de energieke violiste in al haar muzikale veelzijdigheid tot haar recht komt, aangevuld met een boek van 250 pagi-na’s en bonus-cd’s met jeugdopnames, kamer-muziek met pianist Lambert Orkis en werken die Lutoslawski en Previn speciaal voor haar componeerden (CD 477 9464 6 GX40). Bij wijze van voorproefje verscheen half juli bij Deutsche Grammophon al de cd Anne-Sophie Mutter – The Complete Musician (CD 477 9730 2 GM2) met highlights, waarop de mooiste delen te beluisteren zijn uit de kamermuziek en het concertrepertoire van onder meer Vivaldi, Bach Mozart, Beethoven en Brahms tot aan De Sarasate, Debussy, Sibelius en Lutoslawski. En Mutter zou Mutter niet zijn zonder nog een derde cd met nieuwe muziek. Met het New York Philharmonic Orchestra onder Michael Francis speelt ze de wereldpremières van Lichtes Spiel van Rihm en Time Machines van Currier, aangevuld met ‘ouder’ werk van Rihm en Penderecki (CD 477 9359 5 GH).

Wenneke Savenije

ANNE-SOPHIE MuTTER 35THE COMPLETE MuSICIAN

ANNE-SOPHIE MuTTER DG 47797302GM2

Anne-Sophie Mutter betovert al 35 jaar

gloedvolle modellenstijl

O‘Om grote muziek te kunnen spelen moet je je ogen gericht houden op een verre ster’, zei ooit Sir Yehudi Menuhin, de legendarische violist. Met hem werd Anne-Sophie Mutter in 1977 vergeleken toen ze als veertienjarige in Salzburg het Derde en Vijfde vioolconcert van Mozart opnam met de beroemde dirigent Herbert von Karajan. Die verklaarde na af-loop: ‘Mutter is het grootste muzikale won-derkind sinds Menuhin.’Inmiddels nadert Mutter, die behoort tot de best betaalde topviolisten ter wereld, de vijftig. Met de rusteloosheid en het uithoudings-vermogen van een roofdier doorkruist ze de muziekwereld, altijd op zoek naar nieuwe artistieke uitdagingen. Ze heeft meer dan zestig cd’s op haar naam staan, waarop ze muziek vertolkt van ruim vijftig componisten uit alle tijden. Talrijke hedendaagse componisten hebben speciaal voor haar een concert ge-schreven. Ze heeft zeker twintig wereld-premières gespeeld van uiteenlopende compo-nisten als Lutoslawski, Moret, Penderecki, Currier, Goebajdoelina, Dutilleux, Rihm en Previn. En ze organiseert ieder jaar een serie benefietconcerten, waarvan de laatste op 3 april 2011 in New York voor de slachtoffers van de aardbeving en nucleaire ramp in Japan.

Privé verloor Mutter in 1995 haar dertig jaar oudere echtgenoot Detlef Wunderlich, de advocaat van Von Karajan van wie ze een bijna volwassen dochter en zoon heeft. Inmiddels is ze alweer gescheiden van haar tweede echt-genoot, de 82-jarige pianist, dirigent en com-ponist André Previn, met wie ze in 2002 in het huwelijk trad. Ze lijkt er niet onder te hebben geleden. Als een leeftijdsloze blonde vioolgodin schittert Mutter wereldwijd op de grote podia, steevast gehuld in een glanzende strapless jurk

HPianist van uitersten

BoB

Krie

ger

H

Special


Het begint in 1985 in Shenyang, China. De drie jaar oude Lang Lang is gegrepen door een tekenfilmpje van kat Tom en muis Jerry. Tom, de pianovirtuoos, speelt een Hongaarse rapso-die van Franz Liszt. Met zijn onwaarschijnlijk lange vingers parelt het er allemaal even mooi uit. Dit tot grote ergernis van Jerry, die een paar toetsen wegsleept en er een muizenval voor in de plaats zet. Op een gege-ven moment is het raak. Pang!!! Lang Lang, het muzikale jon-getje, heeft maar een paar dagen nodig om het katten-concert heel aardig in de vingers te krijgen. Ruim een kwarteeuw later, in het 200ste geboortejaar van Franz Liszt, komt van dezelfde Lang Lang de cd Liszt my piano hero uit. Het is een prachtig schijfje met hoogte-punten als de Campanella, de Hongaarse rapso-die nr. 6, Consolation nr. 3 en de parafrase van Schuberts Ave Maria. Tot besluit speelt de pianist met Valery Gergiev en de Wiener Phil-harmoniker het Eerste pianoconcert.Lang Lang is een pianist van uitersten. Met zijn onwaarschijnlijke energie kan hij vleugels op-blazen en is zelfs de meest robuuste Steinway concert grand voor hem niet veilig. Wat Lang Lang doet klinkt soms als bang bang. Maar daar

staan de meest gevoelige en tedere pianissimo-momenten tegenover. De meesterverteller kan fluisteren en donderen en natuurlijk alles daar-tussenin.

Lang Lang is een rolmodel, vooral ook voor de klassieke muziek in China. Die herstelde zich vanaf de jaren tachtig van de kaalslag van Mao’s Culturele Revolutie, die alle westerse invloeden als decadent had uitgebannen. Het schijnt dat 36 miljoen Chinese kinderen na Lang Langs optreden bij de opening van de Olympische Spelen in Peking (2008) op pianoles wilden!

Miljarden tv-kijkers over de hele we-reld hebben hem toen zien

spelen. Zijn ambassa-deurschap voor de

piano en de klassie-ke muziek is nau-welijks te bevatten.Lang Lang is de tegenpool van zijn

introvertere landge-noot Yundi Li. Lang

Lang is juist een enter-tainer en showman. Zelfs

beelden zonder geluid zijn bij hem nog de moeite waard. Uit zijn mimiek blijkt tot in de finesses op welk punt in een compositie hij zich bevindt. Hij is een krachtige, aimabele persoonlijkheid, een wereldburger die over fy-sieke en psychologische grenzen heeft heenge-keken. Dat mag ook blijken uit zijn repertoire. Behalve Haydn, Mozart, Beethoven, Schu-mann, Chopin en Liszt speelt hij Rachmanin-ov, Albéniz, Debussy en Prokovjev. Eind september speelt Lang Lang in het Am-

sterdamse Concertgebouw onder meer het Eerste pianoconcert van Liszt en het Pianocon-cert van Edvard Grieg. Dat laatste stuk is wel-beschouwd een hommage aan Liszt. Hij was het immers die het concert in 1870 als eerste, uit het manuscript, van blad speelde. Aan het einde van zijn leven vertelde Grieg dat hij zijn pianoconcert nooit meer zo mooi had gehoord. Ga luisteren naar wat Lang Lang ervan maakt!

JurJen ViS

Franz liSztMY PiAnO HERO

Lang Lang (piano), Wiener Philharmoniker o.l.v. Valery Gergiev

Sony claSSical 88697891402

Showman, wereldburger, meeSterverteller. maar ook ambaSSadeur, rolmodel en entertainer. dat alleS en nog veel meer iS lang lang. uiteraard werpt de ChineSe pianiSt ziCh in het liSztjaar op zijn grote held. ‘liSzt my piano hero’ heet de Cd die eind auguStuS verSChijnt.

Pianist van uitersten

lang lang in het amSterdamSeConCertgebouw: •tweede pianoConCert van béla bartók (22 en 23 September)•eerSte pianoConCert van liSzt (28 en 29 September)•pianoConCert van grieg (30 September)

De meester-verteller kan fluisteren en

DonDeren en natuurlijk alles

Daartussenin

Eliane RodriguesLITHUANIAN NATIONAL SYMPH ORCHESTRA

Juozas Domarkas - Dirk Vermeulen

Bruno Bieri - Lidia Kovalenko - Gavriel Lipkind

Yuri Serov - Nina Smeets-Rodrigues - Mikhail Zemtsov

7 - 19 Augustus 2011

www.elianerodrigues.com www.musicaromantica.ch

Sonntag 7. August 2011 BRASILIEN/RUSSLANDSergei Rachmaninoff 6 Morceaux - RomanzeNicolai Kapustin 2 Jazz EtudesHeitor Villa-Lobos Prole do Bébé 1Francisco Mignone Valses de Esquina Nrs. 1 & 5J.S. Bach/Eliane Rodrigues Preludium und Fuge BWV 543

Montag 8. August 2011 RUSSLANDSergei Rachmaninoff Pianoconcerto 2 c minPeter Iljitsch Tchaikovsky Serenade for stringsNikolai Rimsky-Korsakov Spanish Capriccio Mittwoch 10. August 2011 DEUTSCHLANDLudwig van Beethoven Ouvertüre Nr. 3 zur Oper Leonore Sinfonie 4 - Klavierkonzert 5 “Kaiserkonzert”

Freitag 12. August 2011 FRANCEDarius Milhaud Le bœuf sur le toit Ernest Chausson Poème Camille Saint-Saëns Introduction et Rondo CapricciosoClaude Debussy Prélude à l’après-midi d’un fauneMaurice Ravel Boléro

Sonntag 14. August 2011 TSCHECHIEN/BOHEMENAntonín Dvorák Rey Skritku (Goblins Dance) Antonín Dvorák HumoresqueAntonín Dvorák Slavonic DancesGustav Mahler Pïano Quartet a-mollAntonín Dvorák Piano Quintet A Maj Montag 15. August 2011 ÖSTERREICHW.A. Mozart Serenade “Eine kleine Nachtmusik”W.A. Mozart Sinfonia Concertante KV 364 für Violine, Viola und OrchesterJohann Strauss Die Fledermaus Ouverture - Auf der Jagd - Rosen aus dem Süden - Polka Unter Donner und Blitz - Wiener Blut Walzer - Leichtes Blut

Mittwoch 17. August 2011 SCHWEIZArthur Honegger Pastoral d’étéErnest Bloch SchelomoBruno Bieri/Lionius Treikauskas From Silence Sergei Rachmaninoff Paganini-Rhapsodie

Freitag 19. August 2011 MOVIE MUSICHarry Gregson-Williams The Chronicles of NarniaMichael Giacchino UP Danny Elfman Spider Man - Edward ScissorhandsBernard Herrmann Hitchcock - Psycho PreludeCharlie Chaplin Limelight - Smile uit Modern TimesJohn Williams Home Alone - Memoirs of a GeishaModest Moussorgsky - Night on the bare mountain from FantasiaHoward Shore The Lord of the Rings Ludwig van Beethoven Symphonie Nr. 6 (Pastorale)

Klassieke Zaken 2.indd 1 27-06-2011 11:51:13

G17 augustus 2011 www.klassiekezaken.nl

profiel

Gioachino Rossini zelf vond het nogal veel mu-ziek. Inderdaad duurt het even voordat de twee, drie verhaallijnen in zijn opera Guillaume Tell op gang komen. Zo maakt prinses Mathilde pas na ongeveer anderhalf uur haar entree. Antonio Pappano dirigeert uit een nieuwe uitgave, maar daarnaast maakt hij gebruik van een door Rossini toegestane inkorting. Daarin blijft het eerste bedrijf een rustig uitgesponnen expositie van het Zwitserlevengevoel, die eindigt met een knetterend ensemble voor het koor en alle bijrollen. In het laatste bedrijf snellen we echter door coupures met opgeschroefde vaart richting de ontknoping. Dat mevrouw Tell, ge-zongen door de warmbloedige Marie-Nicole Lemieux, daardoor als personage een beetje in de verdrukking raakt, nemen we voor lief.Antonio Pappanpo veegt met zijn energieke en tegelijkertijd subtiele aanpak alle op de loer liggende logheid uit de partituur. Hij laat ons de band met zowel Rossini’s eerdere werk als met de latere opera’s van Verdi voelen. De opera blijft groots en meeslepend, maar krijgt door Pappano’s aanpak wel iets menselijks: de

personages lijken allesbehalve afkomstig uit het 19de-eeuwse standaardpakket van de grand opéra. Binnen dit muzikale milieu voelt tenor John Osborn zich als een vis in het water: deze vocale stilist wekt zoveel sympathie voor de frustratie van de jonge held Arnold, dat de stralende reeks hoge c’s in zijn grote aria bijna bijzaak lijkt te worden. Schitterend versmelt hij in de duetten met Mathilde, de vrouw uit het vijandelijke kamp. Op andere momenten, zoals bijvoorbeeld in haar aria ‘Sombre forêt’, laat sopraan Malin Byström zien dat Mathilde veel meer is dan een kwijnend liefje. En terecht: als het erop aankomt, is zij het die het met de kracht van een tornado moet opnemen voor het Zwitserse volk.De opname is helemaal live. Een geconcen-treerd en rustig publiek roept luidkeels ‘bravo!’ wanneer je dat zelf ook zou willen doen, maar houdt de adem in als de jeugdig atletische, vaderlijke Tell van Gerald Finley zijn zoontje toezingt niet te bewegen: die vermaledijde appel moet immers van zijn hoofd worden geschoten.

Pappano’s versie presenteert grand opéra als een kunstvorm vol vaart, kleur en energie – ver-gelijk het met een oude avonturenfilm – die spannend naar die ongelooflijke finale tuimelt, waarin de opgeluchte Zwitsers de vrijheid bezingen in een slotensemble dat de luisteraar met open mond in zijn leunstoel achterlaat.

Hein van eekert

GioacHino rossiniGuILLAuME TELL

Finley, Lemieux, Osborn e.a., Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale

di Santa Ceciliao.l.v. Antonio Pappano

eMi 0 28826 2 (3 cd’s)

Antonio Pappano dirigeert ‘Guillaume Tell’ Vaart en energie

Virtuoze aria’s, deinende dansen en hart-slagVerhogende ensembles: alles komt Voorbij in een nieuwe liVe-opname Van rossini’s opera ‘guillaume tell’. dirigent antonio pappano snijdt het uitgestrekte drama precies op maat.

18 augustus 2011

de Frans-cubaanse schrijFster anaïs nin wilde het gat in haar ziel dichten met een serie hartstochtelijke lieF-desrelaties, zelFs met haar vader. in zijn nieuwe monodrama ‘anaïs nin’ zet de componist louis andriessen de zoekende, ongelukkige vrouw treFze-ker neer. ‘ik ben zo eenzaam dat nie-mand mij ooit kan helpen.’

Louis Andriessen werpt een blik op het complexe liefdesleven van Anaïs Nin

Ontluisterende escapades

foto

Ma

ki G

ali

Mbe

rti

A

Special


Anaïs Nin (1903-1977) was me er eentje. Niet alleen was ze een van de eerste prominente westerse vrouwen die erotica schreven, ze kon er zelf ook wat van. Dat weten we omdat ze haar escapades haarfijn vastlegde in vele dagboeken. Vooral de ongecensureerde versies die postuum verschenen, zijn even boeiend als ontluisterend. Zo beschrijft Anaïs Nin in Incest, dat in 1992 werd uitgegeven door haar laatste levenspartner Rupert Pole, de liefdesrelatie die ze had met haar vader. En hoewel ze hierover in de dagboekaantekeningen nergens expliciet wordt, laten de symboliek en de boodschappen tussen de regels door niets te raden over. Een weinig verhullend fragment over deze relatie vormt het hoogtepunt van Anaïs Nin, het

monodrama dat Louis Andriessen vorig jaar schreef voor sopraan Cristina Zavalloni en het ensemble Nieuw Amsterdams Peil. Andriessen zag in de Italiaanse zangeres de volmaakte personificatie van Anaïs Nin. En daar heeft hij misschien wel gelijk in, zoals iedereen die de Nederlandse première heeft gemist nu zelf kan constateren op een mooi verzorgde dvd. Cristina Zavalloni is Andriessens gedroomde vocaliste. Eerder schreef hij voor haar stem en acteervermogen al stukken als La Passione en La Commedia. Zavalloni is van oorsprong een popzangeres, meldt de componist in een ruim twintig minuten durende documentaire over de wording van Anaïs Nin. Deze film van Carine Bijlsma vult de dvd-registratie perfect aan. De Italiaanse is voor velen ongetwijfeld niet de perfecte klassieke zangeres, maar ze heeft wel de juiste graad van rauwheid en vibratoloosheid die zo goed past bij Andries-sens noten. Tegelijkertijd is ze als actrice de stuwende kracht die zorgt dat je ruim veertig minuten lang geboeid blijft kijken. De noten zijn vintage Andriessen, met een vleugje jazzy elementen uit de jaren dertig (de tijd waarin de dagboekfragmenten van Nin spelen) en veel noten die doen denken aan eer-dere Andriessenstukken als De Staat en De Volharding. Het is muziek die het ensemble Nieuw Amsterdams Peil prima ligt. Toch zijn het niet alleen de noten of de in de tekst aanwezige erotiek die je op het puntje van je stoel brengen. ‘Ik ben zo eenzaam dat niemand mij ooit kan helpen’, schreef Anaïs Nin. Daarin schuilt de kern van het mono-

drama en Louis Andriessen smeedt die om tot een aangrijpend portret. Haarfijn zet hij een zoekende, diep ongelukkige vrouw neer die is opgegroeid met haar moeder, nadat haar vader het gezin heeft verlaten. Het gat in haar ziel probeert ze te vullen met hartstochtelijke liefdesrelaties. Als het moet zelfs met haar vader, de Spaanse componist Joaquín Nin.Bij Louis Andriessen is Anaïs Nin is een kind in het lichaam van een volwassen vrouw. Een kind dat wanhopig zoekt naar geborgenheid en veiligheid. En dat de melancholie van een verloren jeugd aan het slot ervaart in een eenvoudig arrangement van een Baskisch volksliedje van vader Nin. Een meesterzet van Louis Andriessen.

paul JanSSen

louiS andrieSSen ANAïS NIN

Cristina Zavalloni (sopraan), Nieuw Amsterdams Peil

attacca dVd 2011.127

Cristina Zavalloni

is andriessens gedroomde

voCaliste

Louis Andriessen

DE MOOISTE OPNAMES VAN HET VERMAARDE LABELDE MOOISTE OPNAMES VAN HET VERMAARDE LABELDE MOOISTE OPNAMES VAN HET VERMAARDE LABEL

DEUTSCHE HARMONIA MUNDI

*Adviesprijs, actie loopt t/m 31 oktober 2011 ** adviesprijs € 12,95 WWW.DEUTSCHEHARMONIAMUNDI.NL

TELEMANN / GRAUPNER / SCHULTZERECORDER CONCERTOSOberlinger, Ensemble 1700, Goebel

BEETHOVENHARMONIEMUSIKZefi ro, Bernardini

VIVALDI L’ESTRO ARMONICOTafelmusik Baroque Orchestra, Lamon, Wallfi sch (CD+DVD**)

VIVALDIVESPRO PER LA VERGINEMusica Fiata, La Capella Ducale, Wilson

HAYDNARIE PER UN’AMANTERial, Oitzinger, L’Orfeo Barockorchester, Caigg

LEO / SCARLATTI / PERGOLESISALVE REGINA SACRED MUSIC FROM NAPLESIl Complesso Barocco, Curtis

ROSSILA POESIA CROMATICAHuelgas Ensemble, van Nevel

HÄNDELDUETTI AMOROSIRial, ZazzoKammerorchester Basel, Cummings

HÄNDELSÜßE STILLE, SANFTE QUELLENuria RialAustrian Baroque CompanyOman

TELEMANNOberlingerEnsemble 1700

LOTTI / ZELENKA / BACHBalthasar - Neumann - ChorBalthasar - Neumann - EnsembleHengelbrock

HÄNDELSIX CONCERTI GROSSI OP. 3Kammerorchester BaselSchröder

FASCHCONCERTI & OUVERTÜRENKammerorchester BaselSchröder

BACHSONATAS FOR VIOLA DA GAMBA AND HARPSICHORDPerl, SchornsheimSantana

BACH / PURCELLMOTETTEN - KANTATENBalthasar - Neumann - ChorBalthasar - Neumann - EnsembleHengelbrock

HAYDNDIE WÜSTE INSELL’Orfeo BarockorchesterCaigg

VIVALDILA FOLLIAImaginarium EnsembleOnofri

LAVA OPERA ARIAS FROM 18TH CENTURY NAPOLIKermes, Le Musiche Nove, Osele

VON BINGENCANTICLES OF ECSTASYSequentia

MARAISPOUR LA VIOLLE ET LE THÉORBEPerl, Santana

HANDELMUSIC FOR THE ROYAL FIREWORKS / CONCERTI A DUE CORIZefi ro, Bernardini

LOTTIREQUIEM / MISERERE / CREDOBalthasar - Neumann - ChorBalthasar - Neumann - EnsembleHengelbrock

LA HACHALOS OTROS & FRIENDS

CHELLERISIX SIMPHONIES NOUVELLESEnsemble Atalanta Fugiens, Moretto

DOWLANDIN DARKNESS LET ME DWELLMields, Perl, Santana

9.95*Tijdelijk

111398-sony-adv-klassieke-zaken.indd 1 11-07-11 13:57

N21 augustus 2011 www.klassiekezaken.nl

IntervIew

Nino Gvetadze heeft een droomproject waarge-maakt. Met het prijzengeld van de Borletti-Buitoni Trust Award – een onderscheiding die ze vorig jaar op haar cv kon bijschrijven – heeft ze een cd opgenomen: Widmung, een ode aan Franz Liszt. Met het werk van deze componist heeft de Georgische pianiste al eerder bijzon-dere resultaten geboekt. In 2008 eindigde ze immers als tweede op het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours in Utrecht. Ze speelde er, net als op de cd, de machtige Sonate in b.Gvetadze: ‘De Sonate, opgedragen aan Schumann, is een van de meesterwerken uit de pianoliteratuur. Het stuk laat je de verschil-lende kanten van je persoonlijkheid ontdekken. De menselijke natuur met al zijn twijfels en angsten wordt erin weerspiegeld. In de periodes dat je erop studeert, sta je ermee op en ga je ermee naar bed, loslaten is onmogelijk.’ De Georgische, die in Nederland woont, speelt het stuk sinds haar zeventiende. Ze heeft het ook uitgevoerd op Liszts eigen vleugel in Bayreuth, een instrument met een lichte toets. Als je diep graaft, blijken de noten niet alleen een dramatisch karakter te hebben, maar zijn ze even vaak zangerig, aldus de pianiste.De fraai samengestelde cd bevat ook de

Tweede ballade, de Tiende Hongaarse rapsodie, Liszts bewerking van Schumanns liefdeslied Widmung en een transcriptie van Schuberts Gretchen am Spinnrade. Bovendien maakte Gvetadze een animatiefilmpje, te zien op www.gretchenamspinnrade.com. ‘Waarom alleen maar videoclips in de popwereld? Gretchen leent zich er prachtig voor. Door de geschetste bewegingen in dit filmpje worden de lijnen van de muziek duidelijk, en toch is het geen opdringerig beeld. Op deze manier hoop ik de klassieke muziek toegankelijk te maken voor een breder publiek.’Widmung zal op 1 september tijdens een recital van Gvetadze in de Kleine Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw worden ge-presenteerd. ‘Ik sluit met deze cd voor mijn gevoel een periode af. Ik draag hem, behalve aan Liszt, ook op aan de mensen die belangrijk zijn en waren voor mijn carrière. Na het con-cours in Utrecht heb ik bijna alleen muziek van Liszt gespeeld. Heel fijn natuurlijk, maar de komende tijd wil ik me ook op andere compo-nisten concentreren. Mozart en Beethoven heb ik echt gemist!’Nino Gvetadze heeft voor een paar dagen het rijk alleen in huis. Man en dochtertje zijn met

vakantie in Georgië. Het geeft haar de gelegen-heid zich in alle rust te verdiepen in Rachma-ninov: een volgend cd-project met de Preludes opus 23 en 32, waar we begin 2012 van kunnen genieten.

FrederIke Berntsen

wIdmung - PIanowerken van Franz LIszt

Hongaarse rapsodie nr. 10, Ballade nr. 2 , Liebeslied (Widmung),

Gretchen am Spinnrade, Sonate in bNINO GveTADZe

orchId cLassIcs orc 100017

Pianiste Nino Gvetadze

lisztomanie

nino Gvetadze werd Geboren in GeorGië, maar kwam voor haar studie naar nederland. in 2008 Gooide ze hoGe oGen op het Franz liszt pianocon-cours in utrecht. op 1 septem-ber speelt ze in het concertGe-bouw en presenteert ze haar nieuwe cd. ‘liszt loslaten is on-moGelijk.’

solorecital nino gvetadze op1 september in de kleine zaal van het concertgebouw, amsterdam

Foto

sus

sIe

ah

LBur

g

foto

Ma

rco

Bo

rgg

rev

e

Kristian Bezuidenhout

overtreft zichzelf in

Mendelssohn

augustus 2011 25 www.klassiekezaken.nl

REDACTIE

In een interview vertelde Kristian Bezuiden-hout ooit hoe hij als Zuid-Afrikaans kind door zijn ouders zachtjes in de richting van de piano werd geduwd en hoe hij worstelde met dat moderne instrument. Als hij Mozart en Haydn speelde moest Bezuidenhout zich van zijn lera-ren inhouden, terwijl hij juist de onbedwing-bare behoefte had om ‘los te gaan’ en zijn heel zijn gevoelsleven in de muziek te leggen. ‘Het voelde alsof ik al die tijd in een dwangbuis zat.’Als een brave ‘Steinway-student’ ging Kristian Bezuidenhout naar het conservatorium. Maar toen hij tijdens zijn studie via docenten als Malcolm Bilson en Robert Levin in contact kwam met de historische uitvoeringspraktijk, ging een wereld voor hem open. Opeens be-sefte Bezuidenhout hoeveel de muziek van Mozart en Beethoven aan expressiviteit wint wanneer ze wordt uitgevoerd op historische instrumenten. Dat inzicht heeft hij in de afgelopen jaren kun-nen toetsen en verfijnen. Bezuidenhouts debuut-cd bij het kwaliteitslabel Harmonia Mundi – duosonates van Mozart met violiste Petra Müllejans – was meteen een voltreffer. Ook in deze minibezetting kun je de pianist als het ware zien ‘dirigeren’, terwijl hij er in stijl lustig op los improviseert. Nu eens neemt hij

het heft in handen, dan weer kruipt hij in de huid van zijn partner. En steeds is de musicus zich bewust van het feit dat hij net zo door-tastend als Mozart de verschillende kleuren van de registers moet uitbuiten, van het fagot-achtige grauwen in de bas tot aan de lichte, delicate tonen van de hoge discant toe. Tegenwoordig probeert Kristian Bezuiden-hout die fascinatie voor klank en kleur tijdens masterclasses over te brengen op jonge pianis-ten. Zijn repertoire heeft hij inmiddels uit-gebreid naar de Romantiek. Bezuidenhouts Schumann-cd met de Engelse tenor Mark Padmore was meteen goed voor een Edison. Op zijn nieuwste cd staan twee concerten die Mendelssohn in 1822 en 1823, amper dertien jaar oud, schreef voor de Sonntagsmusiken in zijn ouderlijk huis. Bezuidenhout heeft in het Freiburger Ba-rockorchester en zijn concertmeester Gotfried von der Goltz de ideale partners gevonden om het jeugdige genie Mendelssohn tot zijn recht te laten komen. De piano waarop hij speelt is een door Edwin Beunk geperfectioneerde kopie van een Conrad Graf-piano uit 1824, het type heldere en orkestrale Weense vleugel waar-op Mendelssohn zelf heeft gespeeld.Zowel in het Pianoconcert als in het Dubbel-

concert voor piano en viool horen we hoe Felix Mendelssohn wortelt in de Weense klassieke stijl, maar in de themabehandeling zijn eigen Romantische weg inslaat. De langzame delen lopen al vooruit op de elegante lyriek van Chopins pianoconcerten. Aanvankelijk beperkte Mendelssohn zich in zijn Dubbel-concert tot een strijkersbegeleiding. Hij voegde daar later blazers en slagwerk aan toe en in deze bijzondere versie wordt het concert hier uit-gevoerd. Het duo Bezuidenhout-Von der Goltz benadrukt het kamermuzikale karakter van solo-episodes die zich losmaken uit de orkest-klank. Kristian Bezuidenhout overtreft zichzelf als een briljante en communicatieve musicus die de dialoog met het orkest op spannende wijze gaande houdt.

MARIjkE SChouTEn

FElIx MEnDElSSohn-BARTholDyCONCERT VOOR PIANO EN STRIjKERS DuBBELCONCERT VOOR PIANO, VIOOL

EN ORKESTKristian Bezuidenhout, Freiburger Barock-

orchester o.l.v. Gottfried von der GoltzhARMonIA MunDI hMC 902082

fortepianist Kristian Bezuidenhout is van haydn en Mozart voetje voor voetje opgeschoven naar de roMantieK. nu stort hij zich Met het freiBurger BarocKorchester op de piepjonge coMponist felix Mendelssohn. de solist en het orKest Musiceren Briljant in een spannende dialoog.

Fortepianist

kristian Bezuidenhoutwaagt zich aan Mendelssohn

GesiGnaleerd

26 augustus 2011

B’Rock vervlecht Vivaldi s vogeltjes met de subtiele stiltes van John Cage

Luisteraar, denk na!

VAnuit Gent opereert een bArokorkest dAt zijn publiek GrAAG uitdAAGt. b’rock, zo luidt de swinGende nAAm. mAAr eerst moeten we het eVen hebben oVer postmoderne filosofie...

Kurt

va

n d

er e

lst

P


Postmodernisten zijn radicale relativisten. Ze verwerpen elke vooruitgangsgedachte. Ze ont-kennen dat de mens een betrouwbare toegang heeft tot het verleden, tot de geschiedenis. Alle beelden die we daarover vormen zijn vals vinden ze. Dat geldt ook voor muziek: de zogenoemde authentieke uitvoeringspraktijk is niet zalig-makend. Volgens postmodernisten zegt zulk musiceren zelfs meer over ons dan over het verleden. We verheerlijken slechts ons eigen klankideaal, met als drogreden dat we respect opbrengen voor wat ooit was.Ferme taal, uitdagend en confronterend. Hoe kijk je aan tegen muziek - moderne of oude - wanneer je als musicus deze opvattingen onder-schrijft en wilt uitdragen? Het Vlaamse Gent is een barokorkest rijk waarvan de leden in hoge mate dit postmoderne gedachtegoed zijn toegedaan. B’Rock noemen ze zich, een naam die op zichzelf al uitdaagt, vanwege de associaties met pop en eigentijds. En inderdaad, B’Rock verkent moderne regionen, soms tot in het extreme. Zoals ze het zelf uitdrukken: ‘Vertrekkend van de verworvenheden van de historisch geïnfor-meerde uitvoeringspraktijk proberen wij de muzikale ervaring zeer concreet en plastisch over te brengen en experimenteren graag met onconventionele muziekcombinaties.’

Een postmodern barokorkest, als dat geen contradictio in terminis lijkt! Maar dat de daad echt bij het woord wordt gevoegd, daarvan ge-tuigt deze nieuwe cd. Wat te denken van de com-binatie van Antonio Vivaldi en John Cage, het enfant terrible van de moderne kunstmuziek? Natuurlijk is er een rode draad. Ook al gaapt er een kloof van drie eeuwen tussen beide heren, ze lieten zich allebei inspireren door de jaar-getijden. Vogeltjes, verzengende hitte, oogst-feesten en knapperend haardvuur bij Vivaldi, en

een spel met stilte, subtiele beweging en ook verveling bij Cage. In diens String quartet in four parts uit 1950, hier bewerkt voor strijkorkest, wordt niet de natuur uitgebeeld, maar weer-klinkt vooral de psychologische impact van de seizoenen op de mens. Zo ontstaan er ‘8 seasons’, de titel van de cd.De eigenzinnige aanpak van B’Rock komt met name tot uiting in Vivaldi’s langzame delen. Je hoort daar snerpende, hoge strijkers en rauwe, brutale, bijkans ongecontroleerde stoten en zuchten in cello’s en bassen. Het is alsof een schilder het gedetailleerde en verfijnde verruilt voor eruptieve penseelstreken. Tegenover de vrije aanpak van Vivaldi staat de schijnbare precisie waarmee Cage wordt bejegend, alsof hier elke klanknuance telt. Een merkwaardige omkering van waarden die, het moet gezegd, in overeenstemming is met het postmoderne denken.Om het accent van verwevenheid van oud en nieuw te versterken koos B’Rock ervoor om de vier delen van het strijkkwartet van Cage afzonderlijk te plaatsen tussen de vier concerten van Vivaldi. Na elk Vivaldiconcert hoor je dus een deeltje Cage. Als een epiloog of postludium. Of, als je wilt, als een muzikaal commentaar. Geheel onschuldig is het niet, want je wordt steeds wreed uit de sfeer van de barok getrokken en geconfronteerd met de overeenkomsten tussen oud en nieuw. Een verplichting tot nadenken en relativeren - het postmoderne stokpaardje.B’Rock heeft duidelijk lef. Muziek is niet vrijblijvend, lijken ze te willen zeggen. Luisteraar, denk na!

Jos van der Zanden

8 seasonsANTONIO VIVALDI - VIER JAARGETIJDEN

JOHN CAGE - STRING QuARTET (ARR. VOOR STRIJkORkEST)

B’Rocketcetera Ktc 1429

B’Rock vervlecht Vivaldi s vogeltjes met de subtiele stiltes van John Cage

luisteraar, denk na!

VILDE FRANG 14 aug. Concertgebouw, A’damDe jonge Noorse violiste Vilde Frang won dit jaar een Edison voor haar vertolking van het Vioolconcert van Sibelius. Mis de mogelijkheid niet haar dit live te zien spelen!

6844

132

ARTEMIS QUARTET24 & 26 aug. Zeister Muziekdagen, ZeistThe Piazzolla Project zal passievol in Zeist klinken én is op CD tot eind aug. zeer scherp geprijsd als onderdeel van de ‘Classic Summer Campaign’. Vraag om de actiefolder!

2672

920

DAVID FRAY26 aug. Concertgebouw, A’damDe documentaire die Bruno Monsaingeon ooit van Glenn Gould maakte, doet hij dunnetjes over met deze DVD van David Fray (én Jaap van Zweden op de bok). De CD is als aanrader bij de VKZ verkrijgbaar.

6419

649

– 1D

VD

VERONIQUE GENSVanaf 7 sept. DNO, A’damDe Franse sopraan Veronique Gens zingt de hele maand sept. in de Nederlandse Opera. De CD Tragédiennes II vormt onderdeel van de ‘Classic Summer Campaign’ en is dus tijdelijk zeer scherp geprijsd.

21

6574

2

CHRISTINA PLUHAR4 sept. Vredenburg LR, UtrechtHet slotconcert van het Festival Oude Muziek belooft met de Maria Vespers uitgevoerd door Christina Pluhar een waar spektakel te worden. Deze 2CD deluxe is niet minder spectaculair...!

6419

942

– 2C

D d

elux

e

ALEXANDRE THARAUD12 sept. De Doelen, R’damAls onderdeel van het Gergiev Festival zal Alexande Tharaud, een van de meest eigenzinnige pianisten van dit moment, een prachtig recital met o.a. werken van Scarlatti brengen. A must see!

6420

160

– 1C

D D

igip

ack

MONICA HUGGETT2 sept. Geertekerk, UtrechtIn het kader van het Festival Oude Muziek speelt barokvioliste Monica Huggett de Vioolsonates van Corelli in Utrecht. Op deze voordelig geprijsde 2CD speelt zij hetzelfde repertoire met het Trio Sonnerie.

5622

362

– 2C

D

PIA DOUWES8 & 9 sept. DeLaMar, A’damIn Masterclass speelt musicalster en actrice Pia Douwes Maria Callas. De voorstelling is genomineerd voor de AVRO Toneel Publiekprijs en daarom in reprise.

0957

812

KARINA GAUVIN20 sept. Concertgebouw, A’damIn 1994 won de Canadese sopraan Karina Gauvin zowel de Liedprijs als de Publieksprijs bij het Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch. Sindsdien is ze een graag geziene gast in Nederland.

070

8442

– 3

CD

ARTISTS IN CONCERT

emiclassics.com | youtube.com/emiclassics | twitter.com/emiclassics | facebook.com/emivirginc lassics | spotify:user:emivirginc lassics

EMI-VKZ-juli2011-2.indd 1 19-07-11 09:16

Profiel


JJe neemt twee hits uit het klassieke repertoire: de pianoconcerten KV482 en 503 van Mozart. Vertrouwt ze toe aan een meesterpianist (David Fray, in 2009 uitgeroepen tot Talent van het Jaar), een dirigent die zijn sporen ruimschoots heeft verdiend (Jaap van Zweden) en het gere-nommeerde Philharmonia Orchestra uit Lon-den. Dan denk je: fluitje van een cent.Maar bij grote musici werkt het soms anders. Die zijn de eenvoud gepasseerd. Die boren in een partituur de diepere lagen aan, waar ze op tal van problemen stuiten. Alles wat eerst een-voudig was, wordt opeens ondoordringbaar en complex. Alsof er een kwade genius opstaat die zegt: zó gemakkelijk kom je er niet van af. Zoals David Fray bekende: ‘Hoe meer ik mijn spel probeerde te perfectioneren, hoe meer ik het zicht verloor op de essentie van de muziek. Alles werd problematisch.’ Menig uitvoerend musicus zal dit fenomeen herkennen. En hoe groter je talent, hoe on-genadiger die kwade genius lijkt te kunnen toeslaan. Sporen van dit eigenaardige proces vallen te traceren in de documentaire die

Bruno Monsaingeon heeft gemaakt rond de cd-opname van Fray en Van Zweden. Gebogen over Mozarts partituur proberen de twee mu-sici de grote lijn van de muziek terug te vinden, te ontsnappen aan de wereld van het detail waarin ze zichzelf hebben opgesloten. De spontaniteit moet terug. Hun opvattingen moeten worden gestroomlijnd. Ze willen een twee-eenheid vormen. Wat te doen, bijvoorbeeld, wanneer Mozart een muzikale frase verdeelt over de piano en het orkest? Dan mogen dirigent en pianist geen botsende visies demonstreren. Hoe ga je om met een opmaat, waar ligt de climax van een crescendo, wanneer introduceer ik een sub-tiele vertraging? David Fray blijkt geen katje om zonder hand-schoenen aan te pakken. De Fransman toont zich in de film dominant en eigenzinnig, tot op het eigenwijze af. Van een no-nonsense uit-voering wil hij niets weten: op elke noot, elk motief en elke frase zet hij zijn stempel. Feitelijk is hij een romanticus, maar dan op microsco-pisch kleine schaal. Het zijn verfijningen die je

als luisteraar niet zo opvallen, maar die wel de-gelijk de grondslag vormen van een uiterst ver-zorgde en organische uitvoering. De dvd toont een kijkje in de keuken, laat zien hoe de muziek wordt voor- en toebereid. Menig musicus houdt dat proces liever privé, maar Fray en Van Zweden laten het achterste van hun tong zien - eerlijk en onverbloemd. Een unieke uitgave, en niet alleen voor de lief-hebbers die de twee musici op 26 augustus gaan bewonderen tijdens hun Robeco-optre-den in het Amsterdamse Concertgebouw.

Jos van der Zanden

KiJK

VOOR DE

AAnBiEDinG

OP PAGinA

10

Wolfgang amadeus moZartPiAnOCOnCERTEn KV 482 En 503

David Fray, Philharmonia Orchestra o.l.v. Jaap van Zweden

virgin ClassiCs 50999 641964 0 4 (Cd) en 6419649 7 (dvd)

Fray en Van Zweden zoeken elkaar in Mozart

achterste van de tongHoe laat je Mozarts pianoconcerten zo spontaan Mogelijk klinken? pianist DaviD Fray en Dirigent jaap van zweDen gingen De uitDaging aan en lieten Hun speurtocHt FilMen.

Ben

Jam

in e

alo

veg

a

H30 augustus 2011

Holland Baroque Society is zowel de luis in de pels als de parel op de kroon van de oude mu-ziek in Nederland. Dirigentloze orkesten uit Duitsland, zoals het Freiburger Barokorchester en de Akademie für Alte Musik, vormden in 2005 het voorbeeld voor Tineke Steenbrink (klavecimbel en orgel), Lidewij van der Voort (viool), Esther van der Eijk (altviool) en Judith Steenbrink (viool). De vier vormen nog steeds de artistieke team van de Holland Baroque Society (HBS).Tineke Steenbrink vertelt: ‘Vanaf het begin wilden we twee hoofddoelen verwezenlijken. Spelen zonder dirigent, en een vernieuwend repertoire opbouwen waarmee we ons als

specialisten buiten de hokjes van de oude mu-ziek konden begeven. Dat eerste punt zorgde meteen voor een fiks dilemma. Want als je niet met dirigenten werkt, met wie werk je dan wel? We zijn lijstjes gaan maken van musici die we om een of andere reden zo interessant vonden dat we “iets” met ze zouden willen doen. Dat was een buitengewoon inspirerende bezigheid.’Inmiddels heeft Holland Baroque Society sa-mengewerk met violist Miloš Valent, fagottist Sergio Azzolini, dirigent/fluitist Alexis Kos-senko, luitist Stephen Stubbs en violist Stefano Montenari. Wie van het oorspronkelijke lijstje nog niet aan de beurt is geweest? Steenbrink: ‘Met Paul Van Nevel willen we al heel lang sa-

menwerken. Net als met Janine Jansen: zij is een violiste met wie we ons verwant voelen.’Holland Baroque Society onderscheidt zich met bijzondere programma’s die de tophits uit het barokrepertoire combineren met volksmu-ziek, moderne muziek en zelfs singer-songwri-ters. Indrukwekkend was bijvoorbeeld de Confessions Tour. Twee componisten (Nico Mulhy en singer-songwriter Teitur) leverden soundtracks bij YouTube-filmpjes die door het publiek waren ingestuurd. Met dit programma gooide HBS de deuren van de oudemuziekves-ting wijdopen. En onlangs keerde de Slovaakse violist Miloš Valent terug voor een programma met werken van Telemann en achttiende-

Holland Baroque Society gooit de deuren open

Barok plusHolland Baroque society Heeft Het avontuur Hoog in Het vaandel. oude muziek, Hedendaagse componisten en singer-songwriters: alles vindt Bij Hen een plek. op Hun nieuwe cd reizen de musici met telemann door de Balkan. ‘je kijkt met een frisse Blik naar een componist van wie je dacHt elke noot te kennen.’


interview

eeuwse volksmuziek uit Centraal-Europa. Dat programma verschijnt in september op cd. Tineke Steenbrink: ‘Die combinatie was een eye-opener. Plotseling realiseerde ik mij hoe-veel Oost-Europese invloeden er in Telemann zitten.Hij reisde door Polen en liet zich inspi-reren door Oost-Europese volksmuziek. Het gekke is dat je dat in eerste instantie niet hoort. Pas wan-neer je die muziek beluistert in combinatie met Oost-Europe-se volksmuziek, besef je de invloeden en kijk je plotseling met een frisse blik naar een componist van wie je dacht elke noot te kennen.’Soms loopt het ensemble aan tegen de ‘ouderwetse’ marke-ting van concertzalen. Steenbrink: ‘Je merkt dat ze met dit soort programma’s moeite hebben omdat het niet past binnen een hokje. Zalen vragen zich meteen af op wie ze hun marketing moeten richten. Een ander probleem is dat wij “last minute” werken. Tijdens repetities krijgen onze programma’s vaak pas hun definitieve

vorm. Dat maakt het lastig voor concertzalen, gewend als ze zijn om ver vooruit te plannen.’De nieuwste ontwikkeling bij HBS betreft de dialoog met het publiek. Steenbrink: ‘We vin-den het leuk om ons publiek na een concert vraagstukken te presenteren en in discussie te gaan. Zo spelen we volgend jaar een program-

ma rond symfonieën van Carl Phillip Emanuel Bach. Voor de pauze wordt het orkest (tegen z’n traditie in) gedirigeerd door dirigent/fluitist Alexis Kossenko. Na de pauze wordt het vanaf de cello geleid door Hidemi Suzuki. Na het concert gaan we in gesprek met het publiek over de vraag wat

het verschil is. Voel je de energie van de groep beter met of zonder dirigent? Of maakt het misschien niet zoveel uit?’Steenbrink verheugt zich ook op de samen-werking met jazztrompettist Eric Vloeimans. ‘Omdat onze manier van werken zo anders is zijn we aan dit project al zeker twee jaar bezig.

Het wordt een programma met composities van Vloeimans en werken uit de zeventiende eeuw voor strijkers en stem, maar op de trompet gespeeld door Vloeimans. Ik weet zeker dat het mooi wordt: geen andere trom-pettist heeft zo’n zijdezacht geluid. Soms klinkt Vloeimans’ trompet bijna als een viool. Het is een typisch HBS-programma: vol avontuur en experiment.’

Oswin schneeweisz

BarBaric BeautyMuZIEK VAN gEOrg PHIlIP TElEMANN

Holland Baroque Society o.l.v. Miloš Valentchannel classics ccs sa 31911

als je niet met

dirigenten werkt, met

wie werk je dan wel?

cd-Besprekingen

32 augustus 2011

orkest

Anthology of the royAl concertgeBouworchestrA, vol. 6, 1990-2000KCO o.l.v. Berio, Boulez, Chailly, Fischer, Haitink, Harnoncourt, Jansons e.a.RCO 11004 (14 Cd’s)

De Anthology of the Royal Concertgebouw Orchestra, de inmiddels fameuze reeks met live-opnamen van het vlaggenschip van onze noodlijdende cultuur, heeft de geschiedenis bijna ingehaald. Volume 6 beslaat de periode 1990-2000, de periode-Chailly. Maar ook de periode van de laatste concerten van grote di-rigenten op leeftijd zoals Solti, Sawallisch, Rozjdestvenski en Sanderling. Zij zijn hier verenigd met dirigenten als Iván Fischer en Mariss Jansons, die inmiddels een grote betekenis voor het orkest hebben. En natuurlijk de onverwoestbare Nikolaus Harnoncourt die bij Brahms en Schumann is aangeland. Daarnaast is er ruimte voor dirigerende componis-ten zoals Luciano Berio, die compleet met de Swingle Singers zijn Sinfonia dirigeert. Het is meteen een van de vele hoogtepunten van de veertien cd’s tel-lende box. En deze opname illustreert tevens de kracht van deze reeks. Want minder commercieel aantrekkelijke juweeltjes krijgen nu een welverdiende plaats als deel van de orkestgeschiedenis. L’ arbre des songes van Dutilleux met een bril-jante Isabelle van Keulen, Reinbert de Leeuw die zich met Lucy Shelton over de Liriche greche van Dallapiccola ontfermt, Coptic Light van Morton Feldman... Afgaande op dit zesde deel is het KCO avontuurlijker dan menigeen denkt.pAul JAnssen

orkest

giuseppe sAmmArtiniConcerten en sinfonia’sLes Muffatti o.l.v. Peter Van Heyghen, met Benoît Laurent, hoboRamée 1108

Een cd vol sprankelende, vrolijke barokmuziek, het is een en al levensblijheid. De Milanese componist Giovanni Battista Sammartini stond er halverwege de acht-tiende eeuw om bekend: hij verruilde het statige concerto grosso voor transpa-rante, speelse nieuwe vormen. Op deze cd staan dan ook sinfonia’s en concerten - sommige als wereldpremière - met een tweetal concerti grossi ‘uit de oude doos’. Het geeft mooi aan hoe Sammartini zich ontworstelde aan het verleden. Alleen

in die oudere werken hoor je nog fuga’s en een contrast tussen tutti en ripieno. In de sinfonia’s (ouver-tures) klinkt echter de pre-klassieke stijl door, met een fraaie kleuring door natuurhoorns. Muziek uit deze scharnierperiode is doorgaans lastig

te spelen. Moet het met een conventioneel barokensemble, of mag het met een steviger kamerorkest? Het Belgische ensemble Les Muffatti bewandelt het ge-slaagde midden: een vijftienkoppig orkest, gesteund door een klavecimbel. Een mooie balans met precies de gewenste transparantie. Dirigent Peter Van Heyghen breekt een lans voor Sammartini: ‘Eén blokfluitconcertje, meer kennen we niet van hem, terwijl er wel zestig orkestwerken zijn!’Hij koos voor stukken die tot nu toe onder het stof lagen, veelal met een hoofdrol voor de hobo.Jos vAn der ZAnden

orkest dvd

gustAv mAhlerNegende symfonieLucerne Festival Orchestra o.l.v. Claudio AbbadoaCCentus musiC aCC20214

Wanneer je een dvd bekijkt van een concert, ben je er toch een beetje bij: je ziet de concentratie op de gezichten van de musici, en de dirigent wekt voor je neus de partituur tot leven. Uit Luzern is een fraaie registratie gekomen van Mahlers Negende symfonie onder leiding van Claudio Abbado, vastgelegd tijdens het beroemde muziekfestival, editie vorig jaar zomer. De maestro dirigeert het Lucerne Festival Orchestra, een gezelschap waarvan hij medeoprichter is, met

als corps de ballet musici uit zijn eigen Mahler Chamber Orchestra, en internatio-nale beroemdheden op de aanvoerdersstoelen. Ook Nederlandse instrumenta-

listen zijn vertegenwoordigd: Jörgen van Rijen is niet alleen solo-trombonist bij het Concertgebouworkest, maar ook in Luzern. Abbado over het orkest: ‘Ieder-een is bereid te doen waartoe ik ze omwille van de muziek aanspoor, de gekste dingen – te vliegen, door vuur te lopen.’ Deze Mahler schuurt, sluipt, raast, zoemt en zucht. Onder de majestueuze baton van Abbado is transparantie het sleutel-woord. De musici leggen een fluwelen intensiteit in hun spel, en schilderen in de finale de dood als een fluisterende vriend. Oorverdovende stilte na afloop. Bonus: het Andante comodo gezien vanuit de ‘conductor camera’.frederike Berntsen

orkest

ludwig vAn BeethovenVierde & Zevende symfonieDe Nieuwe Philharmonie Utrecht o.l.v. Johannes LeertouwerGLO 5246

Dirigent Johannes Leertouwer (1959) wordt voortgedreven door tomeloze energie en ambitie. In het besef dat hem als violist geen horizon wachtte zoals die van Maxim Vengerov, stapte hij in de jaren tachtig over op authentiek. Te-gelijkertijd bekwaamde hij zich bij David Porcelijn en David Panula in directie. In 1989 werd hij benoemd tot hoofdvakdocent viool aan het Conservatorium van Amsterdam en vanaf 1998 deed hij als dirigent zijn eerste ervaringen op. Sindsdien draagt Leertouwer het ‘keurmerk’ van de historische uitvoeringsprak-tijk, maar daarnaast koestert hij de ervaringen die hij als remplaçant opdeed met dirigenten als Haitink, Abbado en Bernstein. Op zoek naar verruiming en ver-binding werd Leertouwer in 2009 chef-dirigent van De Nieuwe Philharmonie Utrecht, een projectorkest met musici uit alle windstreken. In een poging alle stijlen te versmelten tot edelmetaal, koos Leertouwer bij Beethoven bewust voor een Kleiberiaans concept: de Vierde en Zevende symfonie, live uitgevoerd in een mengvorm van stijlbewust ‘authentiek’ (de klankkleur) en ‘persoonlijk’ (de ‘hemelbestormende aard’ van de muziek). Het fraai opgenomen resultaat is een belofte voor de toekomst. Het orkest speelt met vurige toewijding, al weet Leertouwer de magische spanningsopbouw en bezielde melodieën van Kleiber nog geenszins te evenaren.wenneke sAveniJe

Een decennium KCO, in 14

prachtige cd’s

De sprankelende, levensblije barok van Sammartini

Mahler schuurt, sluipt, raast, zoemt en zucht bij Claudio Abbado

Vurige Nieuwe Philharmonie

cd-besprekingen


orkest, concert

césar FranckLe chasseur maudit, Les djinns, Les éolides, Variations symphoniquesCédric Tiberghien, Orchestre Philharmonique Royal de Liège o.l.v. François-Xavier RothCYP 7612

Omdat César Franck als organist van de Sainte-Clothilde in Parijs zo belangrijk was voor de Franse orgelcultuur en hij als componist vooral invloed had op de ka-mermuziekcultuur, zijn we doorgaans geneigd twee zaken te vergeten. Ten eerste: Franck was van oorsprong een Belg. Hij werd immers in 1822 in Luik geboren. En twee: hij wist ook van wanten met het symfonieorkest. Zo zette hij het Franse symfonisch gedicht stevig op de kaart. Omdat zijn oeuvre op dit gebied erg klein is en in de concertzaal hooguit Psyché af en toe klinkt, is deze Franck vrijwel on-zichtbaar. Gelukkig beschouwt men hem in Luik nog steeds als een kind van de stad en krijgt hij ruim aandacht van het Orchestre Philharmonique Royal de Liège en dirigent François-Xavier Roth. Naast drie even prachtige als stormachtige symfonische gedichten zet het orkest nog een troef in om aandacht te genereren voor de andere Franck: pianist Cédric Tiberghien. De ster van dit inmiddels 37-jarige Franse wonderkind rijst gestaag - en terecht. Zijn schijnbaar lichtvoetige spel maakt van het symfonisch gedicht Les djinns een pareltje en geeft de Variations symphoniques zowel vleugels als een zelden gehoorde melancholie.paul Janssen

concert

camille saint-saënsComplete cellomuziekLuigi Piovano, Nazzareno Carusi, Luisa Prayer, Orchestra del Teatro Marrucino o.l.v. Piero BellugiEloquEntia El1024 (2 Cd’s)

Luigi Piovano is een bezig baasje. Hij is om te beginnen eerste cellist van An-tonio Pappano’s Orchestra Sinfonica dell’Accademia Nazionale di Santa Ce-cilia in Rome. Daarnaast werkt hij als dirigent van onder meer zijn eigen orkest Musici Aurei. Als cellist heeft hij alle werken voor zijn instrument van Camille Saint-Saëns vastgelegd: de twee celloconcerten, de twee sonates, de Suite opus

16, het Allegro appassio-nato, uiteraard Le cygne en nog wat klein grut. Piovano voert de live opgenomen celloconcerten uit met het Orchestra del Teatro Mar-

rucino dat onder leiding van Piero Bellugi charmant speelt, maar in expressie en klank moeite heeft de solist bij te benen. De Italiaanse cellist gaat bepaald niet zoetsappig te werk: hij houdt je bij de les met zijn robuuste streektechniek. Ook de kamermuziek geeft Piovano met zijn aanpak – hier en daar behoorlijk rechtdoor-zee – een gezonde kleur mee. Zijn duopartners Nazzareno Carusi en Luisa Prayer voegen adequaat in. Wie niet uit de voeten kan met dweperij maar juist van een ‘bite’ houdt, zal zich in deze uitvoering van Saint-Saëns’ intiemere composities kunnen vinden. Wetenswaardig: Piovano bespeelt drie cello’s: een Goffriller en een Gagliano uit de 18de eeuw en een Arturo Fracassi uit 1935.Frederike berntsen

vocaal

russisch-orthodoxe hymnes voor de vasten-tiJd en de goede WeekOrthodoxe Zangers Moskou, Basso Profundos o.l.v. Georgi Smirnovduo-Phon RECoRds 03293 / tCl

Laag, lager, laagst is duidelijk een devies van de Russisch-orthodoxe kerkmuziek. In de West-Europese zangkunst, en ook in de koormuziek, is de ontwikkeling vooral de hoogte in geweest. Maar in Rusland bestaat nog steeds een grote liefde voor écht diepe bassen. Het professionele mannenkoor Orthodoxe Zangers uit Moskou is door dirigent Georgi Smirnov voor de gelegenheid dan ook uitgebreid

met een solistenensemble dat Basso Profundos heet. Het kan aan de opname liggen, maar als het om imponerende laagte gaat is het resultaat niet altijd even in-drukwekkend. Maar laat u vooral

niet op voorhand teleurstellen. Wie wil weten welke Russische componisten naast Rimski-Korsakov en Rachmaninov kerkmuziek van formaat hebben geschre-ven, zit met deze cd helemaal goed. Archangelski, Kastalski, Ozerov, Tretjakov, Tsjesnokov: had u al van ze gehoord? Doordat uitsluitend liturgische hymnes uit de paasperiode zijn gekozen, klinkt een stemmig programma dat qua intonatie en gecontroleerde dynamiek op hoog niveau wordt uitgevoerd. Aangrijpend is vooral het Van Uw Mystieke Maaltijd, een koorwerk over het Laatste Avondmaal van Aleksej Lvov, die het in het leger van tsaar Nicolaas I tot generaal wist te schoppen, maar ook opera’s, een vioolconcert en koormuziek schreef. arJan van diJk

vocaal

W.a. mozartRequiemKoor en solisten van New College Oxford,Orchestra of the Age of Enlightenment o.l.v. Edward HigginbottomnoVuM nCR 1383

Het unieke van deze opname van Mozarts Requiem is dat mannen en knapen uit het koor van New College Oxford ook de solo’s zingen. Het stuk klinkt daardoor puurder en minder diva-achtig. Het staat ook dicht bij de liturgische praktijk ten tijde van de première in Wiener Neustadt (12 december 1793). Het orkest speelt op oude instrumenten in oude stemming. Mozart was op zijn sterfbed nog volop bezig met zijn Requiem en had het voor ruim driekwart klaar. Dirigent Edward Higginbottom maakt gebruik van de voltooiing door Franz Xaver Süssmayer (1793). Dat kun je betreuren, maar in Süssmayers versie hoor je tenminste wat Mozart wel en niet heeft ge-schreven. Het koor van New College heeft een stevige omvang: 35 zangers onder wie maar liefst 15 sopranen. Een typisch Engelse klank: het naïeve stemmateriaal van de jongenssopranen wil niet helemaal mengen met de andere stemmen. Bij tenoren en baritions hoor je het weldadige vibrato waarop jonge Engelse zangers het patent hebben. Is dit ver ver-wijderd van het Midden-Europese koorklankideaal anno 1800? Mogelijk, maar wat zou het? Het resultaat is immers hartveroverend.JurJen vis

César Franck toont z’n verrassende,

symfonische kant

Robuuste streken in de complete cellomuziek van Saint-Saëns

Laag, lager, laagst, in koormuziek van onbekende RussenNew College Oxford

geeft een weldadig Britse kijk op het

Requiem van Mozart

cd-Besprekingen

34 augustus 2011

vocaal

giovanni giorgiAve MariaChoeur de Chambre de Namur, Cappella Mediterranea o.l.v. Leonardo García-AlarcónRiceRcaR Ric 313

Sinds de uitvinding van de grammofoon in 1877 is er onmenselijk veel repertoire vastgelegd, maar nog steeds verschijnen er opnames met muziek van componis-ten waar de verzamelaar van opkijkt. Van Giovanni Giorgi is niet meer bekend dan dat hij in 1719 werd aangesteld als kapelmeester van de Sint-Jan van La-teranen in Rome, om in 1725 zijn carrièrre voort te zetten als hofcomponist in Lissabon, waar hij in 1762 stierf. Giorgi heeft ladingen kerkmuziek achtergelaten, waarvan de flamboyante Argentijnse dirigent Leonardo García-Alarcón en zijn Franse ensembles ons fraai uitgevoerde voorbeelden geven. Het motet Dextera Domini had van Antonio Lotti kunnen zijn, en hoewel historische feiten ontbreken kan redelijkerwijs worden aangenomen dat Giorgi’s muzikale scholing in plaatsvond in Venetië. En hoe dicht liggen Tui sunt caeli en Ascendit Deus aan te-gen onze Sweelinck... Meerkorigheid was een Venetiaanse specialiteit, die ook in Rome druk werd beoefend. Giorgi paste dit componeerrecept veelvuldig toe in de hofkapel van de Portugese hoofdstad. Op elkaar reagerende koren van zangers en instrumentalisten: het is een luisterrijk muziekfeest. Er is nog zoveel om naar te luisteren, maar toch: graag meer van Giorgi!arjan van dijk

vocaal

richard strauss Ein Heldenleben, Vier letzte LiederDorothea Röschmann (sopraan), Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Yannick Nézet-SéguinBiS Sa1880 (SacD)

Het is al vaak gezegd: Rotterdam mag in zijn handjes knijpen. Na het Gergiev-tijdperk heeft de Maasstad opnieuw een groot dirigeertalent binnengehaald in de persoon van Yannick Nézet-Séguin. Hoewel hij er sinds 2008 zijn thuisbasis heeft, is de 36-jarige Canadees net zo goed kind aan huis in New York, Salzburg en Berlijn en werkt hij nauw samen met de muzikale groten der aarde. Qua re-pertoire is hij eveneens van alle markten thuis. Hij draait zijn hand niet om voor

Monteverdi, Berlioz of, zoals hier, Richard Strauss’ symfo-nische gedicht Ein Heldenleben. Had de componist hier als he-roïsche figuur zichzelf of iemand anders voor ogen? Het blijft een onopgehelderd muziekhisto-

risch mysterie. Op deze cd komt Nézet-Séguin als onbetwiste held uit de bus. Wederom weet hij zijn Rotterdams Philharmonisch Orkest boven zichzelf uit te tillen en strijden klankkleur en dynamiek voortdurend om de eerste plaats. Een lust voor het oor. Sopraan Dorothea Röschmann is van hetzelfde kaliber. Haar interpretatie van de beroemde Vier letzte Lieder is zowel oprecht als betrokken. Deze opname vormt een aanwinst voor Rotterdam, Nederland en de Strauss-discografie in het bijzonder. Frans jansen

kamermuziek

Franz joseph haydnDivertimenti per il pariton a treGuido Balestracci, Bruno CocsetAlessandro TampieriRiceRcaR Ric 315

Een curieus instrument dat in de tweede helft van de achttiende eeuw allang op z’n retour was: het idee om voor de baryton te moeten schrijven zal Franz Joseph niet met veel enthousiasme hebben vervuld. Maar hij moest wel, het was nu eenmaal het lievelingsinstrument van zijn baas Nikolaus Esterházy die ver-ordonneerde: ‘Komponir mehr fürs Baryton’. Haydn moest er wel voor zorgen

dat de prins ongeschonden uit de muzikale strijd kwam. De baryton was namelijk een ingewikkeld te bespelen gamba-achtige met zes of zeven greepsnaren en min-stens evenveel resonans-

snaren (waarop Nikolaus niet heel goed uit de voeten kon). De ‘begeleidende stemmen’ lopen bijkans over van virtuositeit. Haydn, meester in de kunst van het camoufleren… Zo’n 175 composities voor baryton zagen het licht. Toen de componist echter zelf het instrument ter hand nam, was voor zijn baas de aardig-heid er snel af. Niet behept met de eerzucht waaraan Haydns werkgever leed is de tegenwoordige luisteraar beter in staat te genieten van dit archaïsche speeltuig. Wat laat deze opname nog te wensen over? Een glas grüner Veltliner om te toosten op de muziek!andrew van parijs

vocaal

georg Friedrich händelOpera-aria’sLorraine Hunt Lieberson,verschillende orkesten o.l.v. Nicholas McGeganHMU 907471.72 (2 cD’S)

Sommige musici verdienen na hun overlijden extra koestering. Van mezzo-so-praan Lorraine Hunt (1954-2006) zijn na haar overlijden verschillende solo-cd’s verschenen in de reeks Wigmore Hall Live en bij Harmonia Mundi. Van de op-namen met Händel-opera’s uit de jaren 1989-1995 staan Hunts aria’s nu mooi bij elkaar. Moeilijk voorstelbaar dat ze er niet meer is, zo dichtbij is haar fysieke presentie: haar adem, haar beweging. Je voelt haar hart kloppen en zou haar zo in de armen willen sluiten. De vergelijking met Kathleen Ferrier (1912-1953) is reeds gemaakt. Samen vullen ze een eeuw en beiden leven voort. Hunt is lichter en kan hoger en is emotioneel minstens even trefzeker. Haar opera-aria’s van Händel: licht en diepgaand, dramatisch rijk, puur zonlicht en kleurig. Haar oratorium-aria’s (uit de Mes-siah) zijn even effectief. Een stem zo prachtig, in welk octaaf ook; geen rafeltje, geen braampje en hoog en laag liggen volmaakt in elkaars ver-lengde. Het vibrato is steeds functioneel. Hunt is emotioneel wijs, een rijpe ziel. De componist Peter Liebersson, haar weduwnaar die twee maanden geleden overleed, leidt de cd gevoelvol in.jurjen vis

Graag meer van de onbekende

Giovanni Giorgi!

Yannick en Strauss geven schwung aan het heldenleven

Joseph Haydn en de baryton: genieten van archaïsch speeltuigLorraine Hunt

legt haar ziel bloot in aria’s van Händel

cd-besprekingen


kamermuziek

dohnányi, pendereckiSextet in C op. 37, SextetEnsemble KheopsFuga Libera Fug 585

Erno Dohnányi, beter bekend als Ernst von Dohnanyi, maakte vooral naam alspianist, dirigent en grootvader van de dirigent Christoph von Dohnányi. Dat hijdaarnaast ook componeerde wordt meestal wel vermeld, maar is een feit dat op het concertpodium helaas minder aan de orde komt. De oude Dohnányi zou te klassiek en te formeel schrijven, zo luidt doorgaans het oordeel. Gelukkig is er altijd wel ergens een ensemble of een solist om zo’n kwalificatie te logenstraffen. In het geval van Dohnányi is de eer aan het in 2006 opgerichte Kheops Ensem-ble. Op hun tweede cd (de eerste was een veelgeprezen opname van Beethovens klarinettrio’s) nemen de musici Dohnányi’s Sextet voor piano, hoorn, klarinet en strijktrio overtuigend onder handen. Hoewel het Sextet het klassieke vierdelige model volgt en ‘gewoon’ in C staat, vormen de eerste maten een open-baring die voldoende is om de cd direct aan te schaffen. Melodielijnen die ruiken naar de negentiende eeuw van Hongarije en Brahms, maar die een geheel nieuwe context krijgen. Ook de combinatie met het Sextet dat de Pool Krzystof Penderecki in 2000 schreef, pakt goed uit. De twintigste-eeuwse geschiedenis van Oost-Europa in een briljante notendop. paul Janssen

kamermuziek

edward elgarKamermuziekGoldner String Quartet, Piers LaneHyperion CDa67857

Zonder twijfel behoort het laat-romantische Pianokwintet in a, op. 84 van de Engelse componist Sir Edward Elgar (1857-1934) tot de hoogtepunten van hetkamermuziekrepertoire. De immer aan zichzelf twijfelende componist vond pas de inspiratie om zich in dit genre uit te leven toen hij in de zomer van 1917 Lon-den inruilde voor een afgelegen cottage in de bossen van West Sussex. ‘E. schrijft

zijn kwartet. De hele dag – prachtig’, noteerde zijn toe-gewijde echtgenote in haar dagboek. De zomer daarop noteerde Elgar: ‘Hemels … nachtegalen in mei ... jonge

vogels kwetteren … volop zomer, rijk, warm, volmaakt … oogst van de haver … de zon klimt over ons uitzicht in een gouden mist … koud maar uiterst levendig en helder.’ Deze stemming vertaalde zich in de bedwelmende schoonheid van zijn kamermuziek. ‘Verwacht niet iets dat gewelddadig chromatisch of kubistisch is’, spotte Elgar met de modes van zijn tijd, ‘maar de muziek is vol gouden klanken en ik hou ervan.’ Die emotionele gulheid laten het Goldner String Quartet en de pianist Piers Lane doorklinken in hun interpretaties van van Elgars Strijkkwartet in e, op. 83 en het Pianokwintet, aangevuld met innemende Elgar-miniatuurtjes voor piano solo.wenneke saveniJe

kamermuziek

Franz schubertPianotrio’sTrio DaliFuga Libera Fug584 (2 CD’s)

Wie eenmaal verslingerd is geraakt aan de schitterende opnames van Schubertspianotrio’s door het legendarische Trio Casals met violist Thibaud en pianist Cortot uit de jaren 1926-1928 (!), houdt zijn hart vast bij het verschijnen van elk nieuw Schubertalbum met deze werken. Vergeleken bij de ‘oerversie’ van Casals kan het bijna alleen nog tegenvallen, al is de opnametechniek enorm verbeterd en kan alles verknipt en geplakt worden tot perfectie. Wat een opluchting dat het

jonge Trio Dali al bij de inzet van het Eerste pianotrio duidelijk maakt muzikaal af te stammen van die Gouden Traditie, waarin Casals en zijn collega’s in alle rust en wijsheid

doordrongen tot de essentie van Schubert. Emotionele toewijding, instrumenta-le ambachtelijkheid en spirituele nederigheid ten opzichte van Schuberts noten: dat zijn de sleutelbegrippen die de werking verklaren van deze ooit door Casals en zijn collega’s ontwikkelde manier van herscheppen. Het verbazingwekkende is dat Trio Dali deze ‘ouderwetse manier’ van musiceren op natuurlijke wijze nieuw leven in blaast. Het Eerste en Tweede pianotrio, de Arpeggione-sonate, de Fantaisie voor viool en piano, alle Schubert-werken op deze dubbel-cd klinken organisch, uitgebalanceerd, betekenisvol van klank en vrij ademend in beweging en frasering.wenneke saveniJe

kamermuziek

Jacobus nozemanSonatesAntoinette Lohmann, Furor MusicusnMi CD1001

Nederland beschikt sinds tien jaar over een goed geoutilleerd erfgoedinstituut voor muziek: het Nederlands Muziek Instituut (NMI), ondergebracht in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Het is de voortzetting van oudere mu-ziekarchieven en collecties (sinds de jaren twintig). Voortbestaan en toeganke-lijkheid staan momenteel op de tocht. Als het kabinet-Rutte zijn zin krijgt, moet het Muziekinstituut per 2013 zijn deuren sluiten. In het meest donkere scenario verdwijnt de collectie naar een kelder en is research nauwelijks meer mogelijk. Een van de honderden componisten van wie er muziek wordt bewaard is Jacobus Nozeman (1693-1745). Hij werkte als organist in de remonstranste kerk te Am-sterdam. Zijn composities werden al vroeg gedrukt en waren tot ver over de lands-grenzen bekend. De vioolso-nates opus 1 (1725) verschij-nen voor het eerst op cd (in de eigen reeks van het NMI). Het is repertoire dat naast Vivaldi, Corelli en Albinoni overeind blijft en waar-mee Nederland eer inlegt. In een weldadige akoestiek komt het mededeelzame spel van de violiste Antoinette Lohmann tot grote bloei. Zonder het Nederlands Muziek Instituut zou deze cd ondenkbaar zijn!JurJen vis

Dohnányi’s melodieën geuren naar het

19de-eeuwse Hongarije

Edward Elgar vond in Sussex gouden klanken

Trio Dali blaast Schubert leven in

Wie past straks op de geweldige muziek van

Jacobus Nozeman?

cd-Besprekingen

36 augustus 2011

kamermuziek

John JenkinsConsort Music of Four PartsThe Spirit of GamboMusica ficta Mf8011

Duitsland heeft Georg Philipp Telemann, Oostenrijk Franz Joseph Haydn en Engeland John Jenkins: componisten met een avontuurlijk en vriendelijk karak-ter, voor wie geen deur gesloten bleef en die dankzij hun lange levens hun sporen konden verdienen in een veelheid aan stijlen en genres. Genres die zij soms zelf ontwierpen en ontwikkelden, zodat hun opvolgers ze konden perfectioneren. Purcell en Beethoven hoefden bij wijze van spreken alleen hun bed nog maar op te maken. Op deze cd doet het ensemble The Spirit of Gambo zich tegoed aan Jenkins’ sterk modulerende consortmuziek. Als je door de toonsoorten maar ver genoeg reist, kom je vanzelf weer op je oude plaats terug. Daarbij voelt een goede modulatie als een vlucht zonder turbulentie, zolang je maar binnen de vijf lijnen blijft, of de zaak op de juiste manier versleutelt. Freek Borstlap, Gesina Liedmeier, Tho-mas Baeté en Ivanka Neeleman hebben prachtig werk verricht, de inmiddels tijdloze status van de consortmuziek doet de rest. Tenslotte zal de liturgisch geïnformeerde luisteraar in het motivisch materiaal van Fantasy IX overeenkomsten horen met een Nederlands kerklied, dat overigens pas veel later is gecomponeerd. Andrew vAn pAriJs

piano

FrAnz LisztPianowerken Lise de la SalleNaïve v 5267

Na haar alom geprezen Chopin-opnames weet het Franse pianofenomeen Lise de la Salle (1988) met haar zesde cd opnieuw te imponeren. Dit keer brengt ze een warmbloedig eerbetoon aan Franz Liszt, de componist die dit jaar z’n tweehonderdste verjaardag viert. In originele Liszt-werken als de Ballade nr. 2 en Funérailles wisselt Lise de la Salle krachtig spiervertoon in donderende octaven af met episodes van pure klankpoëzie. De sereniteit waaruit ze Liszts bewerking van

het Lacrymosa uit Mozarts Requi-em laat opbloeien tot een univer-sele zielskreet over leven en dood, is hartverscheurend. Met een be-zonken gevoel voor schoonheid en melancholie laat ze Ständchen van Schubert/Liszt stromen en vloeien.

Niet helemaal handig opent Lise de la Salle haar Liszt-album met het complexe, lang uitgesponnen Après une lecture de Dante, al geeft ze er wel een briljante lezing van. Deze vroegrijpe pianiste kwam al vroeg in aanraking met muziek en schil-derkunst. Haar moeder zong in een koor, haar grootmoeder was pianolerares én de kleindochter van een Russische pianiste die Tsjaikovski kende, om nog maar te zwijgen over de vele schilders en de galeriehouders in de familie. Die achtergrond werpt vruchten af in haar invoelende en evocatieve benadering van Liszt.wenneke sAveniJe

middeleeuwen

codex chAntiLLy voL. 2Tetraktys o.l.v. Kees BoekeOlive Music/etcetera Ktc 1905

Kees Boeke, ooit leerling van Frans Brüggen en Anner Bijlsma, heeft een gro-te staat van dienst binnen de oude muziek. De blokfluitist en strijker woont in Toscane, waar hij ook olijfolie produceert. Vandaar dat zijn cd-label Olive Mu-sic heet. In 2000 richtte Boeke ensemble Tetraktys op, dat zich met zang, fluit, harp en vedel toelegt op de uitvoering van laat-middeleeuwse muziek. Speciale

aandacht gaat daaribj uit naar de Codex Chantilly, een handschrift met meerstemmige muziek uit de tweede helft veertiende eeuw. In ritmisch opzicht maakte muziek toen een ongekende ontwikkeling door, vandaar de term ars subtilior, ‘subtielere kunst’. Tektraktys is toe

aan de tweede cd met opnames van alle 112 meerstemmige liederen uit de fraai versierde codex. We horen onder meer Machauts ballade De petit po, waarin de complexiteit nog meevalt. Vaillants rondeau Dame doucement is ambitieuzer, met sterk contrasterende maatwisselingen. Zeer te prijzen is dat Tetaktrys tempo’s neemt die de muziek niet nog moeilijker doen klinken dan zij al is. Jammer dat de zangers de luisteraar onverbiddelijk tot het tekstboekje veroordelen, maar laten we vooral hopen dat Kees Boeke de resterende delen ook extra vergine uitbrengt.ArJAn vAn diJk

piano

Frédéric chopinSonate in c opus 4, Sonate in bes opus 35, Sonate in b opus 58Howard ShelleyNifccD 022

De lijst met opnamen op historische instrumenten van Chopins werk, uitgege-ven door het Chopin Instituut in Warschau, is omvangrijk. Tot de reeks behoren uitvoeringen van Nikolai Demidenko en Nelson Goerner. Ook vinden we in de catalogus de pianist Dong Thai Son en het Orkest van de Achttiende Eeuw onder leiding van Frans Brüggen met de twee pianoconcerten van de Poolse meester. De Britse pianist Howard Shelley legde de Sonate in c en die in b vast op een Erard uit 1849. Voor het scherzo en de finale van de Sonate in bes koos hij een Pleyel uit 1848, het eerste deel en de beroemde Marche funèbre mochten weer op de Erard. Het zijn allebei topin-strumenten met een wonderschone, open klank. Iemand die erop gespitst is zal de wissel wellicht waarnemen, maar ook de ongedwongen genieter zal het genoegen bespeuren dat de pianist schept in het aanscherpen van de karakterverschillen tussen de delen. De precieuze instrumentkeuze is niet noodzakelijkerwijs representa-tief voor Shelleys pianistiek, die hier en daar sierlijkheid moet ontberen. Zonder omhaal vertelt Shelley een klinkklaar verhaal, waarbij hij op de juiste momenten met dynamische nuances en timing schermt. Chopin met een ietwat strenge blik.Frederike Berntsen

Op avontuur in de consortmuziek van John Jenkins

Lise de la Salle legt schoonheid en melancholie in Liszt

De allersubtielste ritmiek in de Codex Chantilly Howard Shelley

scherpt de karakterverschillen

in Chopin aan

cd-besprekingen


middeleeuwen

guillaume de machautLes motetsMusica NovaAeon AeCD 1108 (2 CD’s)

Soms is het zo lastig een selectie te maken uit het werk van een componist, dat je liever helemáál niet kiest. Dat ondervonden de musici van het Franse ensemble Musica Nova toen ze de tanden wilden zetten in de motetten van Guillaume de Machaut (ca.1300-1377). Twee jaar onderzoek voor het inspelen van twee schijf-jes: het lijkt luxe in een tijd dat cultuurbeleving een stevige veer moet laten. Maar als je eenmaal begint met Machaut, moet je het natuurlijk ook goed doen. Per slot van rekening kenmerkt zijn muziek zich door een vernuft dat het voorstellingsver-mogen tart. In driestemmige motetten met voor elke stem een andere tekst laat Musica Nova geen woord onderbelicht. En terecht, want de dichter in Machaut deed voor de componist niet onder. Het idee dat musicologisch onder-zoek minstens zoveel nieuwe wegen opent als het beperkingen zou op-leggen, is de bron waaruit Musica Nova put. Het ensemble presenteert de motetten in allerlei vormen op een creatieve manier. Zo leveren de Fransen met twee uur haarfijn ingespeelde muziek vol reine samenklanken een luisterervaring die het verdient om ver buiten Machauts vaste kring van bewonderaars te worden gehoord.andrew van parijs

renaissance

cornelis schuytMadrigali, padovane e gaillardeCAmeretA trAjeCtinA o.l,v. louis Peter GrijP

Globe GLO 6068

Velen kennen Cornelis Schuyt (1557-1616) hooguit van een straatnaambordje. Weinigen weten dat hij componist was. Hij werd geboren in Leiden, waar hij zijn vader opvolgde als organist van de Pieterskerk. Schuyt publiceerde drie madri-gaalboeken (waarvan een op Nederlandse teksten) en een bundel met pavanes en gaillardes. Het ensemble Camerata Trajectina maakt zich al meer dan drie de-

cennia sterk voor de Nederlandse muziek. Meestal wordt daarbij een historisch thema als uitgangspunt genomen en in dat kader is al eens eerder muziek van Schuyt opge-nomen. Op deze cd presenteert Camerata Trajectina voor het eerst

een brede selectie uit Schuyts vier bundels. Cornelis Schuyt maakte een studie-reis naar Italië en hoeveel hij daar heeft geleerd, blijkt uit zijn madrigalen. Hij wist het Italiaanse idioom bovendien uitstekend te benutten in Nederlandse teksten. In zijn instrumentale muziek lijkt hij eerder Engels georiënteerd. Camerata Tra-jectina tekent voor optimale uitvoeringen. Het ensemble is groter dan op veel van hun andere cd’s en heeft zichzelf voor de gelegenheid versterkt met zangers, blokfluiten en gamba’s. Een bijzondere uitgave, zowel vanwege de componist als het hoge niveau van musiceren.marcel bijlo

barok

andreas hammerschmidtDialoge, Concerti & MadrigaleMovimentoChristoPhorus Chr 77344

Ik heb het Duitse ensemble Movimento voor het eerst gehoord in de Andrieskerk in Amerongen. Wat me in 2002 vooral opviel was de enorme inventiviteit waar-mee deze formatie een samenhangend programma wist samen te stellen uit een bonte selectie van Noord-Duitse instrumentale en vocale muziek. Deze handige eigenschap laat zich bij hun nieuwe opname met muziek van de Duitse barok-

componist Andreas Hammer-schidt (ca.1611-1675) opnieuw gelden. Zowel in sfeer, beweging als harmonie presenteert Movi-mento een programma dat past als een behaaglijke jas, zonder

overigens de muziekgeschiedenis geweld aan te doen. Dankzij de chronologi-sche ordening ontvouwt de gestage ontwikkeling die Andreas Hammerschmidt heeft doorgemaakte zich als een kostbaar geschenk. Daarbij beweegt Movimento zich probleemloos tussen de genres door, of het nu zuiver instrumentale muziek betreft, meerstemmig vocaal werk, of iets ertussenin (zoals in de Geistliche Symp-honien, waarin het ensemble twee van de vier stemmen heeft vervangen door instrumenten). Het overslaan van tracks, toch al niet de meest elegante manier om kennis te maken met een cd, is in het geval van Andreas Hammerschmidt een doodzonde.andrew van parijs

renaissance

josquin desprezLes fantaisies de JosquinEnsemble Leones o.l.v. Mark LewonChristoPhorus Chr 77348

Uitgangspunt voor deze cd van het Ensemble Leones is de instrumentale muziek van Josquin Desprez (ca.1450-1521), en wel in het bijzonder de driestemmige compositie die is overgeleverd als Ile fantazies de Joskin. Die horen we twee keer, als begin en eindstuk.Tussendoor klinken andere Josquin-composities, meestal instrumentale uitvoeringen van chansons. Maar er zit ook een wereldpremière in verstopt: een nieuw stuk van Arvo Pärt, gecomponeerd voor Ensemble Le-ones, dat mooi past bij de renaissancemuziek. Instrumentale uitvoeringen van chansons, motetten of zelfs missen waren in Josquins tijd niet ongewoon. Dit gebeurde ofwel door blazersensembles die vaak in de open lucht speelden, of weldoor ensembles van zachte in-strumenten voor binnenskamers. Mark Lewon en zijn musici kiezen voor een intieme instrumentatie met strijk- en tokkelinstrumenten en een cornetto als enige blazer, met een enkele vocale bijdrage. Er is een mooie keuze gemaakt uit het rijke oeuvre van Josquin. In deze kamermuzikale instrumentaties komen zijn ingenieuze polyfone lijnen optimaal tot hun recht. Het ensemble neemt veel rust in de uitvoeringen en klinkt hecht. Een prachtige cd dus, en wat blijft Josquin Desprez toch een fantastische componist!marcel bijlo

Musica Nova toont het vernuft van

Guillaume de Machaut

Eindelijk een brede kijk op Cornelis Schuyt

Hammerschmidts muziek past als een behaaglijke jas

Veel fantasie in fraaie Josquin

en een beetje Pärt

cd-Besprekingen

38 augustus 2011

barok

Matthias WeckMannGeistliche Konzerte, orgelfantasie, sonatesEnsemble Les CyclopesZigZag 110502

Deze cd is voorbeeldig gedocumenteerd, maar laat nu juist de naam van de com-ponist consequent verkeerd gespeld zijn: Weckman in plaats van Weckmann... Hij is een betrekkelijk onbekende meester, deze Duitse barokcomponist uit de 17de eeuw. Daarom is het een goed idee om op cd een dwarsdoorsnede te bieden van zijn oeuvre, zowel vocaal als instrumentaal. Drie Geistliche Konzerte, een partita voor klavecimbel, een orgelfantasie en nog eens twee sonates voor kamerensem-ble: het is een fraaie bloemlezing. Het Franse ensemble Les Cyclopes pakt de zaken verfrissend aan, soms op het theatrale af. De muziek vraagt daar trouwens ook om. Wat een intense passie gaat er schuil in die Geistliche Konzerte! Goed, de teksten handelen over droefenis en geweeklaag, maar de wijze waarop Weck-mann daar muzikaal invulling aan geeft, is werkelijk groots. Biografische aspecten schijnen daarbij een rol te hebben ge-speeld: Weckmanns leven ging bepaald niet over rozen. De vo-cale solisten genieten hoorbaar van hun expressieve, dankbare partijen, die meer dan eens uitmonden in beladen dialogen. De muziek schuurt dan even tegen opera aan. Ook Weckmanns instrumentale muziek overtuigt volop. Heb je de hele cd gehoord, dan vraag je je in gemoede af: waarom is hij zo onbekend gebleven?Jos van der Zanden

barok

Johann seBastian Bach Motetten BWV 225-230Collegium Vocale Gent o.l.v. Philippe HerreweghePHi LPH 002

Philippe Herreweghe verlaat steeds vaker het terrein van de oude muziek en stort zich vol overgave op het negentiende-eeuwse repertoire. Maar aan Bach blijft hij onverminderd trouw. Na talrijke opnames van cantates en passies zijn ditmaal de motetten aan de beurt. Met zijn onvolprezen Collegium Vocale Gent nam Herreweghe ze ruim 25 geleden ook al op. Nu laat de Vlaamse dirigent horen hoe Bach anno 2011 naar zijn mening moet klinken. Herreweghe neemt in de

toelichting afstand van de jong-ste musicologische opvatting dat alle partijen standaard solistisch dienen te worden bezet. Enkel-voudige bezetting zet hij alleen in wanneer dit de ‘expressie en zeggingskracht’ ten goede komt,

zoals in het intieme vijfstemmige motet Jesu, meine Freude. Voor het overige zijn er maximaal drie zangers per stem, wat bij de dubbelkorige stukken neerkomt op 24 vocalisten met her en der colla parte-versterking door instrumenten. In hoe-verre dit historisch juist is blijft gissen: Bach liet voor deze sublieme koorwerken minimale aanwijzingen na. Maar het resultaat mag er zijn. De polyfonie blijft consequent transparant, de tempo’s kloppen en de tekstuitbeelding staat steeds centraal. Herreweghe raakt Bach in de kern.Frans Jansen

opera

eugen d’alBertDer GolemBeethoven Orchester Bonn o.l.v. Stefan BlunierMDg 937 1637-6 (SaCD)

De muziek van Eugen d’Albert (1864 -1932), de in Glasgow geboren en in Riga gestorven Duitse pianist en componist van Engels/Frans/Italiaans origine, is voor de meeste operagangers een terra incognita. Van de twintig door d’Albert gecom-poneerde opera’s heeft er maar één repertoire gehouden: Tiefland, een veristisch werk uit 1903. Af en toe hoor je nog wel eens iets van Die toten Augen. Maar wie

kent nou Der Golem? De opera staat vermeld in de naslagwerken, maar na de première in 1926 in Fran-furt werd hij bij mijn weten nooit meer opgevoerd. Het operahuis in Bonn, altijd in

voor een onbekend repertoire, heeft het stuk in januari 2010 op het affiche gezet en gelukkig meteen ook maar live opgenomen. Het verhaal is gebaseerd op een joodse legende uit Praag. Rabbi Löw maakt een kunstmens (Golem) van klei, die een eigen leven gaat leiden. Dood en verderf zijn het gevolg en het uiteindelijk laat ook Lea, Löws dochter, het leven. De muziek is herkenbaar en melodieus. Denk aan Mascagni, maar dan in het Duits. Voeg er een vleugje Strauss en een drup-peltje Wagner aan toe, en je krijgt iets eclectisch dat heerlijk klinkt. De uitvoering is meer dan voortreffelijk. Aanbevolen.Basia JaWorski

barok

heinrich schütZMusikalische ExequienVox Luminis o.l.v. Lionel MeunierRiCeRCaR RiC 311

Heinrich Schütz studeerde bij Giovanni Gabrieli in Venetië en bracht de grootse, vaak meerkorige stijl van Gabrieli naar Duitsland. Maar hij kon ook componeren in een veel soberder idioom. Zijn passies zijn wat dat betreft het meest kenmer-kend. Daarin ontbreekt het basso continuo en is er nauwelijks sprake van po-lyfonie. Ook de Musikalische Exequien, een reeks begrafenismotetten op Duitse teksten, zijn eenvoudig van opzet, maar veel minder ‘uitgekleed’ dan de passies. Hier horen we wel degelijk een basso continuo en in de vocale partijen is ruimte voor barokke expressie. Voor een optimale uitvoering van deze muziek heb je een klein bezet en flexibel vocaal ensemble nodig. Van eerdere cd’s weten we dat het Belgische Vox Luminis ruimschoots aan deze criteria voldoet. We horen meerdere stemmen per partij, maar een echt koor is dit kleinbezette ensemble niet. Alle zangers zijn zowel solistisch als in het ensemble van grote kwaliteit - een genot om naar te luisteren. Na Scarlatti en Scheidt, eveneens op het label Ricercar, en nu weer deze Schütz, hoop ik op veel meer moois vanVox Luminis. Dit ensemble is echt een ontdekking.Marcel BiJlo

Waarom bleef Matthias Weckmann

zo onbekend?

Philippe Herreweghe treft Bachmotetten in de kern

Opera ‘Der Golem’ van Eugen d’Albert:heerlijk melodieusBelgisch genot in de

Musikalische Exequien van Heinrich Schütz

cd-besprekingen


opera

domenèc TerradellasSesostriSunhae Im, Kenneth Tarver, Tom Randle e.a., Reial Companyia Òpera de Cambra o.l.v. Juan Bautista OteroRCOC 1102.3

De liefhebber van Italiaanse barokopera zit goed bij de Catalaanse componist Domenèc Terradellas. In Sesostri, rè d’Egitto flitsen recitatieven voorbij en rijgt Terradellas lange aria’s vol contrasterende emoties en hoogstaand vocaal trape-zewerk aaneen. De Catalaan leerde het vak in Napels bij Francesco Durante, die ook Pergolesi als leerling had. Hoewel Durante zelf geen opera’s schreef, zou Terradellas in het genre excelleren. De meeste van zijn vijftien opera’s gingen in première in de vooraanstaande Italiaanse operahuizen. Net als Händel beproef-de Terradellas zijn geluk ook in Londen, maar na twee seizoenen lokte Rome hem terug. Sesostri (1751) is zijn laatste opera. Sesostris, zoon van de Egyptische koning Aprio, overleeft samen met zijn moeder een moordaanslag op de koninklijke familie. Vele intriges later kan hij zijn vader alsnog opvolgen op de troon. Dirigent Juan Bautista Otero heeft een smetteloze en niet zelden imponerende cast van jonge solisten bijeengebracht. Hoewel de akoestiek van L’Auditori in Barcelona niet tot menging geneigd is, komt Terradellas’ laatste meesterwerk er bepaald niet bekaaid van af. arjan van dijk

opera

gaeTano donizeTTiLinda di ChamounixGutiérrez, Tézier, Sikora, Corbello e.a. Orchestra of the Royal Opera HouseCovent Garden o.l.v. Sir Mark ElderOpeRa RaRa ORC 43 (3Cd’s)

Linda di Chamounix, één van de laatste opera’s van Gaetano Donizetti, behoort niet tot zijn bekendste werken. Een gemiddelde operaganger kent er waarschijn-lijk slechts één aria uit: ‘O luce di quest’anima’, een aartsvirtuoos werk waarmee menig coloratuursopraan de zangconcoursen onveilig maakt. Merkwaardig ge-noeg werd de aria pas na de première aan de opera toegevoegd, speciaal voor Eugenia Tadolini, de tweede vertolkster van de titelrol. Van haar wordt verteld

dat haar lyrische colora-tuursopraan zeer expressief was en beschikte over een waaier aan kleuren. Luiste-rend naar Eglise Gutiérrez

dacht ik meteen: zo moet Tadolini hebben geklonken. Uiterst virtuoos maar toch ook met gevoel voor drama zingt Gutiérrez de gekwelde titelheldin die eerst haar verstand verliest, om het vervolgens op spectaculaire wijze te hervinden. Step-hen Costello is als lyrische tenor een nieuwkomer. Maar onthoud zijn naam, want Costello heeft een prettig timbre en zijn hoogte is soepel en aangenaam. In de rol van Carlo, die eigenlijk de Sirval heet en een burggraaf is, klinkt Costello bijzonder overtuigend. Tézier (vader van Linda) en Szabó (de prefect) zijn aan elkaar gewaagd en de oudgediende Corbelli weet prima raad met de buffa-rol van markies di Boisfleury.basia jaworski

opera dvd

Francis poulencDialogues des CarmélitesGritton, Isokoski, Vernhes e.a. Bayerisches Staatsorchester o.l.v. Kent Nagano.Regie: Dmitri TsjernjakovBelaiR BaC061

Vergeet de nonnen, die zijn er niet in Dmitri Tsjernjakovs regie van Dialogues des Carmélites. Wel zien we een vrouwengemeenschap die zit opgesloten in een gla-zen huis. Ze hebben de wereld achter zich gelaten, maar die kan hen nog steeds zien. Op dat doorzichtige huis na is de bühne vrijwel leeg. Tsjernjakov heeft Pou-lencs opera op zo’n manier gestript, dat het verhaal je nog meer naar de keel

grijpt. Blanche, fenomenaal gezongen en geacteerd door Susan Gritton, heeft psy-chische problemen. Ze zal sterven, maar voor het zover is ontpopt ze zich als een ware heldin. Constance, licht en meisjes-achtig gezongen door Hélène Guilmette, is een echte spring in ‘t veld, maar minder naïef dan gebruikelijk. De tegenstelling

tussen een kordate, nogal karikaturaal als potteuze kapo neergezette Mère Ma-rie (fantastische Susanne Resmark) en de lieve, een andere koers ambiërende Madame Lidoine (Soile Isokoski op haar best) kan niet groter. Alain Vernhes is een prima Marquis de la Force. De Chevalier wordt fraai vertolkt door Bernard Richter. Aan het slot ontbreekt de guillotine. Tsjernjakov heeft in het stuk radi-caal ingegrepen, maar na het zien van deze in München opgenomen productie zeg ik tegen zijn regie volmondig: ja!basia jaworski

opera

gaeTano donizeTTiLucia di LammermoorDessay, Beczala, Bannik, Sulimsky e.a. Mariinski Orchestra and Chorus o.l.v. Valery GergievMaR 0512 (2 Cd’s)

Natalie Dessay is een begenadigd artieste. Ze beschikt over een pracht van een stem met een ongekende hoogte, waarmee ze de moeilijkste coloraturen en fio-rituren zingt alsof het niets is. Daarbij is ze mooi om te zien en kan ze uitstekend acteren. De beperkingen van haar niet al te grote stem weet ze daarbij handig te verbergen. Maar zonder visie wil er weleens iets misgaan. Dat hoor je tenminste op deze live-opname van Donizetti’s Lucia di Lammermoor vanuit het Mariinski Theater in Sint-Petersburg. Dessays coloraturen klinken perfect, maar zonder inhoud. Zonder dat je begrijpt waarom wordt Lucia gek. Maar eenmaal waan-zinnig, doet ze je wél duizelen. Dessays tegenspeler, Piotr Beczala, is een van de mooiste lyrische tenoren stemmen ter wereld. Zijn stem, inmiddels iets donkerder geworden, heeft gewon-nen aan diepte en dramatiek. Voor zijn Edgar buig ik diep. Ook de andere zangers zijn trouwens fantastisch. Allemaal beschikken ze over een individueel timbre, waardoor je in het homogeen gezongen sextet toch afzonderlijke stem-men herkent. Valery Gergiev dirigeert energiek en zweept het orkest op, wat soms resulteert in halsbrekende tempo’s. basia jaworski

Domenèc Terradellas: dat is barokopera op z’n Catalaans

Linda di Chamounix, uitstekend bezet

Aangrijpende Dialogues des Carmélites

Als Lucia eenmaal gek is,

doet Dessay je duizelen

Drie jaar voor de ouverture bij Shakespeare’s A Midsummer Night’s Dream componeerde Felix Mendelssohn zijn mooie Dubbelconcert voor viool en (forte)piano in d klein. Dit concert is weliswaar gebaseerd op klassiek model, maar beschikt over baanbrekende nieuwe ideeën. De première van het werk vond in 1823 plaats; Felix Mendelssohn was toen slechts veertien jaar! Eén jaar voor het Dubbelconcert componeerde Mendelssohn het Pianoconcert in a klein. Toch zou het nog tot het einde van de twintigste eeuw duren, voordat deze werken in de cruciale editie uitgegeven zouden worden, waarop deze opname berust. Deze uitgave is verkrijgbaar bij uw klassieke zakenspecialist of via http://beneluxstore.harmoniamundi.com/

HM

C 9

0208

2

harmoniamundi.comSinds kort ook op uw smartphone & iPhone

Kristian Bezuidenhout

11 december 2011, EindhovenBeethoven, sonates

6 januari 2012, GroningenBeethoven, sonates

5 maart 2012, Amsterdam, Concertgebouw, Mozart en Haydn

Freiburger Barockorchester

Kristian Bezuidenhout Gottfried von der Goltz

© M

arco

Bor

ggre

ve

MendelssohnDubbelconcert voor viool en piano

Pianoconcert in a klein

VAN DE MAAND

CD

NL_Mendelssohn_KlassiekeZaken.indd 1 27/06/11 14:34

Iphigénie en Tauride

Iphigénie enAulide

7 10

1416

18 2

0 2

2 se

p 20

11

reserveren 02

0 6

25

54

55

ww

w.d

no.nl

Christoph Willibald Gluck


HHet Concertgebouw en het Concertgebouw-orkest vieren in 2013 feest. In dat jaar bestaan beide instituten 125 jaar. Het gebouw ging in het voorjaar van 1888 open, het sinds 1988 koninklijke orkest gaf zijn eerste officiële con-cert ruim een halfjaar later. De droom van een aantal Amsterdamse notabelen was werkelijk-heid geworden. We weten nu waartoe dit allemaal heeft geleid. Het gebouw, nog steeds een Naamloze Ven-nootschap, is wereldberoemd. En het orkest kan het opnemen tegen de allerbeste ensem-bles ter wereld, inclusief de Wiener en de Ber-liner Philharmoniker.Hoe groot de rijkdom is wordt duidelijk als je de zesde box met radio-opnamen van het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO) uit de jaren negentig van de vorige eeuw onder de loep neemt. Het is een feest om opnieuw geconfron-teerd te worden met de meest geslaagde uitvoerin-gen en beste radioregistra-ties uit die periode. Het be-gint al met een fascinerende versie van Blauwbaards Burcht (Bar-tók) onder Iván Fischer, met twee Hon-gaarse topzangers. Op cd 2 meteen gevolgd door een krachtige, om niet te zeggen wuch-tige interpretatie van Mahlers Vijfde symfo-nie onder Klaus Tennstedt.Op cd 3 staat een suggestieve versie van de weinig gespeelde Vierde van Sibelius met een specialist op dat terrein: Paavo Berg-lund. Riccardo Chailly, in 1991 pas drie jaar in functie als chef, maakt zijn opwachting op cd 4 met een scherp omlijnd Concert voor zeven blazers van Frank Martin. Isa-belle van Keulen excelleert daarna met Charles Dutoit in L’arbre des songes, het ‘vi-oolconcert’ van Henri Dutilleux. Sir Georg Solti probeert te overdonderen met de Eer-ste symfonie van Sjostakovitsj. Wat een con-trast met die andere oude baas op cd 14,

Kurt Sanderling, die de Vijfde van de Rus die hij van nabij meemaakte gewoon voor zichzelf laat spreken. Meesterlijk!

Ook cd 6 (met opnamen uit 1993) is inte-ressant. De huidige chef, Mariss Jansons, opent met een stormachtig toegejuichte Ouverture Rienzi van Wagner – op een mo-ment dat niemand wist dat hij ruim tien jaar later Chailly zou opvolgen. Diens voorgan-ger, Haitink, is present met een zeldzaam fraaie uitvoering van Ravels complete bal-letmuziek bij Ma mère l’oye. Welk ander or-kest speelt Ravel zo volmaakt en verfijnd? Chailly benut die veelgeroemde klankcul-tuur van het KCO totaal anders in Zem-

linsky’s Symphonische Gesänge met Willard White.

En zo gaat het maar door. Bekend, onbekend en nieuw: het staat uitge-kiend naast elkaar. Een verbijsterend briljante

Martha Argerich in het Derde pianoconcert van

Bartók wordt gevolgd door de intieme Liriche Greche van

Dallapiccola met sopraan Lucy Shelton en Reinbert de Leeuw. Als ‘toetje’ volgt Mes-siaens hymnische drieluik:Trois petites Litur-gies met het Groot Omroepkoor, pianist Marc-André Hamelin en Charles Dutoit.Hedendaagse muziek is trouwens goed ver-tegenwoordigd met het trompetconcert van Bernd-Alois Zimmermann, gespeeld door Peter Masseurs; Verklärte Nacht van Schön-berg in de strijkorkestversie (superieur ge-speeld onder Boulez); de Fünf Orchester-stücke van Schönberg met Jansons; en de wereldpremière (in 1996) van het Piano-concert van Theo Loevendie met Ronald Brautigam. Om maar te zwijgen van de be-langwekkende terugkeer van Luciano Berio in 1997 (zes jaar voor zijn dood) met zijn onvolprezen Sinfonia.

Grote dirigenten als Fournet (Debussy), Harnoncourt (Mozart, Brahms en Schu-mann), Gardiner (Schubert), Rozjdestvens-ki (kostelijke Stravinsky), Sawallisch (Beet-hoven), Previn (Elgar), nogmaals Sander-ling (dit keer met Bruckner 3) en Kurt Masur in Strauss (Tod und Verklärung) be-lichten ieder op hun manier het beeld van slechts één decennium, de tijd waarin Chail-ly de scepter zwaait. Behalve in Martin en Zemlinsky is hij ook in de virtuoos gespeel-de Symfonische Metamorphosen van Hinde-mith plus Diepenbrock en Loevendie te horen.Opmerkelijk is verder dat de Amerikaan John Adams er niet met een eigen composi-tie bij zit, maar met Ives en Takemitsu. Al-lemaal live-opnamen die via de cd véél beter klinken dan ik ze ooit thuis via de radio heb-ben kunnen beluisteren. Met dit in 2002 gestarte project heeft het KCO, in nauwe samenwerking met Radio Nederland We-reldomroep, wereldwijd hoge ogen gegooid. Het zou buitengewoon treurig zijn als in het jubileumjaar 2013 box 7 niet meer kan ver-schijnen, als gevolg van de gigantische be-zuiniging die de Wereldomroep boven het hoofd hangt. Over het behoud van cultureel erfgoed gesproken!

Anthology of the RoyAl ConCeRtgebouw oRChestRA,

vol. 6The Radio Recordings 1990-2000

RCo live Co11004 (14 Cd’s)

Cultureel erfgoed

Column hAns heg

foto

: Pet

eR A

Rno

bRo

eR

Het is feest met de meest

geslaagde uitvoeringen

42 augustus 2011

LisztpuzzeL

Antwoord

prijs-winnAArs

opLossing puzzeLKlassieke Zaken Magazine nr. 3-2011Die Zauberflöte

Stuur uw oplossing met naam, adres en e-mail-gegevens voor 5 september naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum. Onder de goede inzenders wordt de nieuwe cd van Kristian Bezuidenhout verloot. Met dank aan Harmonia Mundi.

De prijswinnaars ontvangen een cd met werken van Felix Mendelssohn.Met dank aan Codaex, Nederland.

dhr./Mw. t. BAgchus, BredAMw. h. MoLLe- MuLder, heezedhr./Mw. h.g.j. teisMAn, ededhr./Mw. L. swAAn, zoeterMeerdhr. w.d. zevenBooM, Leusdendhr./Mw. j.M. wegMAn, ossdhr. s. reinALdA, drieBergendhr./Mw. M.c. jABAAij, pApendrechtdhr. r. hond, uithoornMw. c.L. otten, rotterdAM

1 ) Beroemde schoonzoon van Liszt2 ) religieuze pianocompositie van Liszt3 ) weens muziekcriticus ten tijde van Liszt4 ) Achternaam kleinzoon, zoon van Blandine Liszt5 ) Frans schrijver van romans en novellen6 ) pools pianist, componist en leerling van Liszt7 ) oostenrijkse pianopedagoog, eerste leermeester van Liszt8 ) symfonisch gedicht van Liszt9) dochter van Liszt (voornaam)10 ) geboorteplaats van Liszt11) duits schrijver en componist, leerling en secretaris van Liszt12) oratorium van Liszt13) sterfplaats van Liszt

jAn peter rAAt

In nevenstaand schema moeten personen, zaken en composities worden ingevuld die te maken hebben met Franz Liszt. De verticale kolom geeft als oplossing een compositie van Liszt (in Duitse spelling).

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

klassieke zaken specialisten


Winkels met postorderservice

Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

alkMaaR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944www.feijn.nl

klassika z Alleen postorder06-30260795www.klassikaz.net

alMelOhilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717www.boekhandelbroekhuis.nl

aMeRsFOORTde algemene BoekhandelLeusderweg 184-188 / 033-4622222www.algemeneboekhandel.nl

aMsTelVeende BijenkorF cd aFd.Galerij 152 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

aMsTeRDaMBroekmans & Van poppel Van Baerlestraat 94 / 020-6751653www.broekmans.com

de BijenkorF cd aFd.Dam 1 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

charles muziek Weteringschans 193 / [email protected]

concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467www.concerto.nu

music store Gelderlandplein 211/ 020-6441696www.musicstore.nl

Fame music B.V. Kalverstraat 2-4 / 020 - 6382525www.fame.nl

aPelDOORnnawijn en polak BoekVerkopers Marktplein 24 / 055-5212709www.nawijn-polak.nl

plato apeldoorn Brinklaan 15 / 055-5213580www.platomania.nl

aRnHeM muziekhandel Bergmann Koningsstraat 19 / 026-4423014www.bergmann.nl

de BijenkorF cd aFd.Ketelstraat 45 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

BeRGen OP zOOMQuist Boekhandel Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BReDamuziekhandel spronk Wilhelminastraat 24 / 076-5215213www.muziekvanspronk.nl

COeVORDenmusic store Friesestraat 50 / 0524-517332www.musicstore.nl

DelFTmuziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853www.cd-klassiek.nl

Den HaaGde BijenkorF cd aFd.Wagenstraat 32 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

Den HaaGcaminada Alleen postorder / 070-3466277www.caminada.nl

Vanleest/paagmanFrederik Hendriklaan 217 / 070-3383838www.vanleest.nl

DeVenTeRplato deVenter Kleine Overstraat 33 / 0570-612539www.platomania.nl

de woestijnroos Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491www.woestijnroos.nl

DORDReCHTdordrecht klassiek Voorstraat 435 / [email protected]

DRieBeRGencd artline V.o.F. Traaij 1-C / 0343-521532www.cdendvd.nl

einDHOVenBullit klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107www.bullitklassiek.nl

de BijenkorF cd aFd.Piazza 1 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

ensCHeDeBoekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210www.boekhandelbroekhuis.nl

eRMelOriemer & walinga cd aFd. Stationsstraat 131 / 0341-552405www.riemer-walinga.nl

GROninGenBoekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593www.boekhandelvandervelde.nl

het carillon Kwinkenplein 6 / 050-3123625www.hetcarillon.nl

plato groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055www.platomania.nl

HaaRleMBruno klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240www.brunoklassiek.nl

HeeRlensmeets klassiek & jazz Akerstraat 5 / 045-5715550www.smeetsklassiek.nl

HenGelOBoekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267www.boekhandelbroekhuis.nl

’s-HeRTOGenBOsCHpieter Van os cd Snellestraat 44 / 073-6131150www.pietervanoscd.nl

kROMMenieerwin Vermast cd-dVd shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382www.erwinvermast.nl

leeUwaRDenBoekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / [email protected]

poort Voorstreek 6 / 058-2123905www.poortmusic.nl

leiDen Firma Van luyken Breestraat 97 / 071-5120035 [email protected]

plato leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689www.platomania.nl

VelVet music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157www.velvetmusic.nl

MaasslUismastersound Noordvliet 29 / [email protected]

MaasTRiCHTde BijenkorF cd aFd. Achter het Vleeshuis 26 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

MiDDelBURGde drukkerij Markt 51 / 0118-886874www.drukkerijmiddelburg.nl

niJMeGenBoekhandel roelants LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734www.roelants.com

kroese klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346www.kroese-online.nl

OlDenzaallansink hiFi, Video & cd’s Grootestraat 20 / [email protected]

RODenBoekhandel daan nijman Heerestraat 87 / 050-5012967http://www.daannijman.nl

ROOsenDaalhet VerBoden rijk Nieuwe Markt 66 e / 0165-529223www.verbodenrijk.nl

ROTTeRDaMde BijenkorF cd aFd.Coolsingel 105 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

Vanleest donner klassiekLijnbaan 150 / 010-4046100www.vanleestklassiek.nl

snijders hiFi cd classiQue Hoogstraat 137-139 / 010-4125000www.snijders-hifi.com

sneekBoekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / [email protected]

UTReCHTde BijenkorF cd aFd.Sint Jacobsstraat 1a / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

BoudisQue classiQue Vredenburg 31 / 030-2321488www.boudisque.nl

plato utrecht Voorstraat 35 / 030-2310826www.platomania.nl

VenlOsounds recordshop BV Parade 66 / 077-3510625www.sounds-venlo.nl

zUTPHenmusic all in Beukerstraat 24 / 0575-516444www.musicallin.net

zwOlleplato zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354www.platomania.nl

oktober 2009

exclusieveaanbieding

oktober 2009

exclusieveboxaanbieding

Franz schubertComplete symfonieËn

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Nikolaus HarnoncourtWarner, 4 cd’s

114550 vKz

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 43. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 september 2011. biedt u deze uitgave aan.

24 ,95KLASSIEKEzaKen adviesprijs*

4 CD’S

HarnonCourt geeft SCHubert een metamorfoSeDe kennismaking met de historische uitvoeringspraktijk heeft een ingrijpende ontwikkeling in gang gezet bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Aanjager was de oostenrijkse dirigent nikolaus Harnoncourt. sinds het midden van de jaren zeventig nam hij frasering, toon, klankbalans en andere belangrijke on-derwerpen grondig onder de loep, waardoor werken van Haydn, mozart, Beethoven, schubert en later onder meer schumann, Brahms, Bruckner en Berg een metamorfose kregen. Klassieke Zaken heeft een beperkt aantal exemplaren weten te bemach-tigen van Harnoncourts opnamen van de schubertsymfonieën met het orkest, voor de liefhebber een onmisbare schakel in de KCo-discografie.

Voor cLubLEdEn

SLEchtS

19,95

Klassieke Zaken Magazine 4

Documents

Transcript of Klassieke Zaken Magazine 4