Klasse voor Leraren 97

52
Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen Nr.97 • September 1999 De sprong van één miljoen De sprong van één miljoen

description

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen. Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming. Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be

Transcript of Klasse voor Leraren 97

Page 1: Klasse voor Leraren 97

Maandblad voor Onderwijsin Vlaanderen

Nr.97 • September 1999

De sprong vanéén miljoenDe sprong vanéén miljoen

Page 2: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

Page 3: Klasse voor Leraren 97

Marleen Vanderpoorten.Joggend naar Brussel? p. 10-11

Georges Monard. Terug vande sabbat. p. 38-39

KLASSE NR.97 3

IN DIT NUMMER

4-9De sprong van één miljoen

Meer dan één miljoen leerlingen maakt op 1 september eennieuwe sprong. Leraars kunnen al vrij snel (en voor 75 % correct)voorspellen waar ze zullen terechtkomen. Zo stellen de onderzoe-kers vast die acht jaar lang de sprongen volgden van duizendenVlaamse leerlingen. Klasse publiceert de resultaten van hunonderzoek.

10-11De rebel wordt minister

Op haar zeventiende rebelleerde ze met een autobiografisch boek tegen school en samenleving. Totvier jaar geleden gaf ze les in ASO, TSO en BSO. Nu is ze Vlaams minister van Onderwijs enVorming. Marleen Vanderpoorten (45) weet waarover ze spreekt.

36-37Leren met ijzerdraad

Muziek- en beeldopvoeding worden door de leerlingen (en decollega’s?) niet altijd even ernstig genomen. Met de nieuweeindtermen moet muzische vorming muren doorbreken. Klassegaat na of daar rommel van komt.

38-39De lessen van de sabbat

De grote baas van het departement Onderwijs gaf het voorbeeld.Secretaris-generaal GeorgesMonard (56) nam een leersab-bat van drie maanden om zelfin de scholen na te gaan waar de kloof zit tussen beleid enpraktijk. Heeft hij u daardoor beter leren kennen? Wat heeft hijgeleerd?

40-41«Ek is Piet Steyn»

Op weg naar de volgende eeuw biedt Klasse geregeld een podiumvoor uiteenlopende stemmen in «Het Grote Kennisdebat». In ditnummer zingt die stem Zuid-Afrikaans. Vier lezers vallen meteen in.

� Journaal p. 12-14 met het Vlaams regeerakkoord � Idee p. 15-35 met Meesterstukken � Signaalp. 42-43 met onderzoek naar taalsoftware op school � Dialoog p. 44-46 met uw brieven �

EXTRA BIJLAGE (nr.11) (KANS)ARMOEDE.Het elfde uitneembare deel van de twintigdelige reeks voor uw persoonlijke map De Eerste Lijn.

DEZE MAAND IN KLASSE VOOR OUDERS(verschijnt op 15 september): � Een akkoord tussen school en thuis � Spoorzoe-ken bij de Vlaamse Overheid � Spelen op school �Een grote actie met de culturele centra � Extrabijlage: een discussiespel voor ouders en kinderen �

DEZE MAAND IN KLASSE VOOR JONGEREN(verschijnt op 20 september): � Leraars op Pukkelpop � Reportage recht uit hetRegenwoud � Het spel «Klas X. De kracht van eenklas» � Portretten � Rendieren � Leerlingenraden �Jeugdcentra � Extra bijlage: gratis poster jaarkalen-der �

KLASSE OP INTERNET (elke dag nieuwe moge-lijkheden).Wandel binnen in de wereld van Klasse: www.klasse.be

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.97 • September 1999

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Myriam Paquet, Jan T’Sas,Jan Van den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet,Conny Dom

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

KLASSE, E. Jacqmainlaan 165, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail [email protected] www.klasse.be

DE PECHSTROOKVoor de meeste leerlingen kunnen we deslogan «terug naar school» beter vervangendoor «terug naar de speelplaats». Daar ligtimmers het epicentrum van wat hen bezig-houdt: de vrienden. Het is de voornaamstereden om graag naar school te gaan (entegelijkertijd de hel voor wie niet graaggaat). Op de speelplaats en van de vriendenzullen ze het volgende jaar misschien meerleren dan van alle volwassenen die zich methen bezighouden. Zij zijn de norm, hetrichtsnoer voor keuzes, troost in bangedagen en een bodemloze vijver voor ge-sprekken, ruzies, huilbuien en lachpartijen.Nu ze de straat moeten mijden, is de schoolsoms nog de enige plek om vrienden tevinden. Hopelijk krijgen onze leerlingen daarook alle kansen voor en is elke speelplaatsméér dan een pechstrook van beton tussentwee lesblokken in. Krijgt de spelende mens(ook lang na de kleuterschool) nog een kansop school? Hoe zit het trouwens (op elkniveau) met «spelend leren»? Geven we hetspel op de speelplaats («Daar mag niets!»)en in de les («Het mag niet plezant zijn!»)wel de plaats die het verdient? Is er naast despelling ook tijd voor de grillige speling vanwat het hart bevrijdt? Het verschil tussenhebben en zijn: hééft uw school een speel-plaats of durft ze er ook een te zijn?Om deze gedachte kracht bij te zetten, ont-wikkelde Klasse tijdens de voorbije maandenalvast twee nagelnieuwe spellen: voor ouders,leerlingen en leerkrachten. Veel speelplezier.(Zie ook p. 18)

Piet Steyn. «Ek is mede-skrywer». p. 40-41

Page 4: Klasse voor Leraren 97

V I Z I E R

4 KLASSE NR.97

2.2.2.2.2. Ze zitten onder de paraplu van een gemeen-schap. Nieuw deze maand zijn immers de scho-lengemeenschappen. De overheid moedigt hetduizendtal secundaire scholen aan om vrijwilligsamen te werken. Zo’n nieuwe scholengemeen-schap telt gemiddeld tussen 2000 en 4200 leerlin-gen, afhankelijk van het net. Ze verenigt 4 à 15scholen. Deze groepering, die zowel algemeen,technisch als beroepsonderwijs omvat, moet hetmogelijk maken om een leerling na de eerstegraad naar een studierichting te oriënteren waarhij het best thuishoort. Zonder dat een schooldaarmee een leerling verliest.3.3.3.3.3. Over twee jaar staan Lien en Jens voor eenstudiekeuze. Kiezen voor algemeen of technischgericht onderwijs? Nu stromen de leerlingen nade eerste graad door naar verschillende onder-wijsvormen. Van 100 leerlingen kiezen er 40 vooralgemeen secundair onderwijs (ASO), 31 voortechnisch (TSO), 27 voor beroepssecundair on-derwijs (BSO) en 2 voor kunstonderwijs (KSO).Of dat zo zal blijven?4.4.4.4.4. Jens maakt meer kans om te blijven zitten danLien. In het gewoon secundair onderwijs blijven7 op 100 leerlingen zitten. Maar het verschil

Hink-Stap-

Zes jaar in twaalf stappenDeze maand beginnen in Vlaanderen pakweg67.000 nieuwe leerlingen aan het eerste leerjaar Aof B van het gewoon secundair onderwijs. OokLien en Jens zijn daarbij. De gemeenschap inves-teert in zes jaar tijd bijna anderhalf miljoen frankin hun opleiding. Waar zullen beiden na 6 jaar ofmeer zitten? We volgen hun virtuele voetsporenin het secundair onderwijs aan de hand van eenrecent onderzoek, waarbij de schoolcarrière vanmeer dan 6000 leerlingen acht jaar lang nauw-keurig werd gevolgd.1.1.1.1.1. Er zit een streepje meer Jens dan Lien in heteerste jaar. Dat is al jaren zo. Ongeveer 34.000jongens tegenover 33.000 meisjes. Sinds school-jaar ‘92-’93 daalde het aantal beginners (jongensen meisjes) in het secundair onderwijs met bijna10 procent. Dit schooljaar kan het aantal op-nieuw toenemen. Het is wachten op de definitie-ve resultaten van de beperkte statistische tellingvan deze maand.

Page 5: Klasse voor Leraren 97

KLASSE NR.97 5

tussen jongens en meisjes is groot: 9 op 100jongens tegenover 5 op 100 meisjes. Heeft zitten-blijven echter altijd een negatief effect? «Zitten-blijven heeft geen goede naam, maar het is niethet einde», meent prof. dr. Jan Van Damme,projectleider van het Loso-onderzoek (Longitu-dinaal Onderzoek Secundair Onderwijs).5.5.5.5.5. Slechts 57 procent doet de 6 leerjaren van hetgewoon secundair onderwijs inderdaad in 6 jaartijd en zit ‘op leeftijd’, ‘loopt geen vertraging op’.Daar zou Lien bij kunnen zijn. Let op: zittenblijvenis niet hetzelfde als schoolse vertraging oplopen.Dat kan andere oorzaken dan leerproblemen heb-ben, zoals ziekte. In het eerste jaar secundair heefteen vijfde van de leerlingen al een schoolse vertra-ging opgelopen of ‘zit niet op leeftijd’.6. 6. 6. 6. 6. Lien zal beter presteren dan Jens. Meisjesstuderen harder en halen betere resultaten dan jon-gens. Van elke 10 leerlingen die zonder zittenblijvenhet ASO afronden, zijn er 6 meisjes en 4 jongens.7.7.7.7.7. De klasleraar van 2A voorspelt dat Lien nietnaar TSO zal gaan en Jens wel. Drie kwart vandergelijke voorspellingen is juist. De meeste klas-leraars kunnen blijkbaar al vrij vroeg de slaagkan-sen van hun leerlingen correct inschatten.8. 8. 8. 8. 8. Afstromen of zittenblijven? Jens heeft geenhoge dunk van zijn prestaties. Hij voelt zich nietgoed op school. Hij stroomt af naar TSO. Daarherpakt hij zich evenwel. Hoewel. Over het alge-

meen gaan bissers liever naarschool dan leerlingen die af-stromen naar TSO. In hoe-ver hangen presteren en zich

goed voelen op school samen?9.9.9.9.9. We krijgen misschien wel een vierjarige mid-denschool. Tussen de verschillende onderwijsvor-men gaapt een grote kloof. Is vooral in de tweedegraad al een zo grote breuk tussen algemeen, tech-nisch en beroepsonderwijs wenselijk? «Om diebreuk te verminderen», zegt prof. dr. Jan VanDamme, «kunnen we de tweede graad ASO om-bouwen tot meer algemeen en niet tot theoretischonderwijs. In algemeen onderwijs krijgen zowelhet theoretische als het praktische én het kunstzin-nige aandacht.» Zowel Jens als Lien zouden er huntalenten kunnen ontdekken en ontwikkelen.10.10.10.10.10. Sterke leerlingen maken goed onderwijsmogelijk. Tot welk net een school behoort, doeter niet toe. Niet zozeer de kwaliteit van hetonderwijs, maar veeleer het niveau van de leer-lingen in een klas bepaalt de studieprestaties:aangeboren vaardigheden, motivatie en sociaal-economische achtergrond thuis. En is er nog eenrol weggelegd voor de leraar?11.11.11.11.11. Uiteindelijk hebben Jens en Lien één kansop 10 om zonder enig getuigschrift het secun-dair onderwijs te verlaten.12.12.12.12.12. «Jens of Lien zouden het best naar eenschool gaan die veel studierichtingen aanbiedten waar veel meisjes zitten», raadt prof. dr. JanVan Damme aan. «Meisjes trekken het algemeenniveau omhoog.» ■

Sprong

Page 6: Klasse voor Leraren 97

De eerste stappen

in het secundair

onderwijs van mi-

grantenkinderen of

van al wie thuis een

vreemde taal spreekt,

zijn vrij zwak. Ze heb-

ben meestal al vertra-

ging als ze er aan be-

ginnen. Maar uiteinde-

lijk doen ze het beter

dan Vlamingen van een-

zelfde sociaal-econo-

misch milieu en met een

vergelijkbare achterstand.

Dat is een van de conclu-

sies uit het grootschalig

Loso-onderzoek bij meer

dan 6000 leerlingen. Be-

nieuwd hoe Lien en Jens

het zullen doen.

of gaan naar het deeltijds onderwijs. Van die 13procent vinden we er 6 à 7 terug in één of anderevorm van deeltijds onderwijs, inclusief de midden-

standsopleiding. Weer een kleine helft vandie helft behaalt op dat tijdstip een kwalifica-tie in dat deeltijds onderwijs. Concreet bete-kent dit dat we bij de start van het achtsteschooljaar met zekerheid kunnen zeggen dat

minstens één op 10 leerlingen het secundair onder-wijs verlaat zonder kwalificatie.»

Nieuw sekseprobleemJens dreigt in de komende zes jaar sneller af te

haken. Of hij zal in elk geval langer over hetsecundair onderwijs doen. Meisjes presteren daar-entegen beter in het secundair onderwijs danjongens. Van elke 10 leerlingen die zonder zitten-blijven het ASO afronden, zijn er 6 meisjes en 4jongens. Lien hoort bij deze groep. Maar ook inTSO en BSO doen meisjes het beter.

Jo Meyer: «Welke andere loopbaanvariabelenje ook bekijkt, doorstromingsprofielen, attesten,getuigschriften, overschakelingen… telkens op-

6 KLASSE NR.97

Zij verdwij-nen uit hetvoltijds on-derwijs

Lien loopt geen vertraging op in haar secundai-re schoolloopbaan. Op het einde van het ge-woon secundair onderwijs is 57 procent van deleerlingen in dat geval. Bij het begin van hetachtste schooljaar van het onderzoek zitdeze groep al meer dan een jaar op dearbeidsmarkt of in het hoger onderwijs. 18procent van de leerlingen komt met één jaarvertraging uit het zesde jaar. Bij het begin van hetachtste schooljaar zit nog 7 procent van de leerlin-gen in het voltijds secundair onderwijs met tweeof meer jaar vertraging, opgelopen in de loop vanhet secundair onderwijs.

Zonder kwalificatie«We weten nog niet of de leerlingen met twee of

meer jaar vertraging hun zesde leerjaar succesvolafwerkten of nog zullen afwerken», zegt onderzoe-ker Jo Meyer. «Van 5 procent raakten we tijdens hetonderzoek het spoor kwijt. Ten slotte rondt 13procent van de leerlingen nooit het zesde leerjaarvoltijds secundair af. Zij verdwijnen uit het voltijdsonderwijs. Ze bieden zich aan op de arbeidsmarkt

«De leraar speelt

Na twee jaarhebben al evenveeljongens afgehaaktals meisjes zullenafhaken na zes jaar.

Page 7: Klasse voor Leraren 97

nieuw sta je voor superieur presterende meisjes.We kunnen dit nieuwe sekseprobleem als volgtsamenvatten: als een gelijk aantal jongens enmeisjes aan de startlijn van het secundair onder-wijs vertrekt, is het aantal meisjes dat in zes jaarASO afrondt nog even groot als het aantal jongensdat na twee jaar aan zijn derde leerjaar ASObegint. Na twee jaar hebben dus al evenveel jon-gens afgehaakt als meisjes zullen afhaken na zesjaar. Meisjes hebben een aantal kenmerken diegunstig zijn voor succesvol onderwijs in het alge-meen en voor succesvol algemeen secundaironderwijs in het bijzonder. Ze hebben eengoede kennis van het Nederlands en hebbeneen sterke belangstelling voor andere talen.»

WatervalTwee derde van de leerlingen (67 %) verandert

niet van onderwijsvorm. Wel wisselt een aantalleerlingen binnen één bepaalde onderwijsvormvan studierichting. Eén derde van de leerlingen(28 %) stapt wel over naar een andere onderwijs-vorm, 5 procent zelfs meer dan één keer. De meest

voorkomende overgangenvinden plaats in de eerstegraad tussen het eerste leer-jaar A en het beroepsvoor-bereidend leerjaar. Veel leer-lingen veranderen nog vanonderwijsvorm na de twee-de graad. Maar doen ze datuit interesse voor een ande-re richting? «Daar hebbenwe onze twijfels over», zegtJo Meyer. «Acht op tien vande leerlingen die van onder-

wijsvorm veranderen, zaten het schooljaar daar-voor met een B- of C-attest opgescheept (B-attest45 %; C-attest 34 %). Die overschakelingen zijnbijgevolg typische voorbeelden van het waterval-systeem in ons secundair onderwijs.» In het wa-tervalsysteem beginnen leerlingen aan een moei-lijke studierichting om uiteindelijk af te stromennaar een makkelijker richting in een andere on-derwijsvorm. Jens blijft in het tweede jaar zitten.Daar volgt hij een technische optie en later stapthij naar TSO.

VoorspellenSlagen Liens of Jens’ leerkrachten erin om op

het einde van de eerste graad correct te oordelenover de onderwijsvorm waarin zij jaren later zul-len afstuderen? «In welke onderwijsvorm zal uwleerling van 2A later afstuderen?», vroegen deonderzoekers aan de klasleraars. «Zal hij het on-derwijs verlaten zonder enig getuigschrift, zal hijafstuderen in het deeltijds onderwijs of in hetvoltijds, respectievelijk in BSO, TSO of in ASO?».Drie kwart (74 %) van alle voorspellingen is juist.Maar Jo Meyer relativeert meteen: «Voor eenruime groep van leerlingen ligt in het tweede jaarde onderwijsvorm waarin ze zullen afstuderen alvoor de hand. Leerlingen die een technische ba-

sisoptie volgen in het tweede jaar komen niet inASO terecht en omgekeerd vind je bijzonder wei-nig leerlingen uit 2 Latijn terug in BSO. Voor eenkwart van de leerlingen is het evenwel niet van-zelfsprekend om hun slaagkansen in een welbe-paalde onderwijsvorm correct in te schatten.»

AfstromenIs er een samenhang tussen zich goed voelen

op school en goed presteren? «Leerlingen dieafstromen, zoals Jens, zetten zich minder in, laten

zich niet al te positief uit over de leerkrach-ten, koesteren een negatief beeld van deeigen schoolse vaardigheden», merkt on-derzoeker Wendy Mertens op. «Die negatie-

ve evolutie gebeurt in de eerste graad. Maar vaakook in de tweede graad. Plots gaan ze mindergraag naar school. Er moet iets misgelopen zijn indie tweede graad. Maar nadat ze overschakeldennaar een lagere onderwijsvorm voelen ze zichover het algemeen beter. Hun relatie met leer-krachten en hun inzet voor de leertaken verbete-ren er daarentegen niet altijd op.»

B-attest«Prestaties en welbevinden zijn elkaars oorzaak

en gevolg», vervolgt Wendy Mertens. «Leerlingenmet een B-attest op het einde van het vierde jaarASO, maar die zich best thuis voelen op school,kiezen veeleer voor zittenblijven. Leerlingen diezich minder thuis voelen, stromen sneller af naarTSO. Daarentegen verkiezen leerlingen met een B-attest op het einde van het vierde jaar TSO het jaarover te doen, zelfs als ze minder graag naar schoolgaan. Blijkbaar denken ze: ‘Als het in TSO al zoslecht is, dan moet ik zeker niet overstappen naar

BSO. Ik kan er alleen maar op achteruitgaan.’ Al-leen wie zich nog relatief goed voelt op het eindevan het weinig succesvolle jaar in TSO, waagt destap naar BSO.» Eigenlijk is het heel simpel: wieziet dat hij vooruit komt, voelt zich goed.

ZittenblijvenNiet alle leerlingen die het slecht doen, stromen

af naar een andere onderwijsvorm, zoals Jens doet.Soms bissen ze en blijven in dezelfde onderwijs-

KLASSE NR.97 7

ONDERZOEK: ONS MIDDELBAAR ONDERWIJSGEWIKT EN GEWOGEN

Heeft veranderen van onderwijsvorm een negatieve of een positieve invloed? Wat is heteffect van zittenblijven? Wat zijn, met het oog op de komende hervormingen, de gevolgenvan een late overgang van het algemeen naar het technisch onderwijs? En welkeverschillen zijn er in de eerste graad tussen scholen en klassen?Om het antwoord op deze vragen te krijgen, volgde sinds september 1990 het LeuvensInstituut voor Onderwijsonderzoek (Livo) 6411 leerlingen uit 89 secundaire scholen in tweeregio’s: Dendermonde-Zele-Hamme en Diest-Hasselt-Genk-Houthalen-Leopoldsburg-Beringen en omgeving. Ook de 20 betrokken PMS-centra werkten mee aan dit Loso-project (Longitudinaal Onderzoek Secundair Onderwijs). Het departement Onderwijsfinancierde het grootschalige project en prof. dr. Jan Van Damme (KUL) leidde het.Negen jaar later staan de resultaten in een PowerPoint-presentatie.Livo-secretariaat - mevr. Bert Claesen - Dekenstraat 2 - 3000 Leuven - tel 016-32 61 79 - fax016-32 62 74 - [email protected]

Er moet ietsmisgelo-pen zijn

de kleinste rol»

Page 8: Klasse voor Leraren 97

zowel het theoretische als het praktische én hetkunstzinnige aandacht. Het getuigschrift van detweede graad wordt dan ook voor de meesteleerlingen het basisdiploma bij uitstek. Hiermeekunnen ze in de derde graad eventueel naar TSO.We willen zo ver gaan het perspectief op te roepenvan een vierjarige middenschool.»

PijnlijkTot welk net een school behoort of wat de

specifieke kenmerken zijn van een school, dat doeter allemaal niet toe. Ze beïnvloeden de prestatiesvan een leerling niet of nauwelijks. Of een leerlinghet goed doet, hangt vooral af van zijn aangeborenvaardigheden, motivatie en sociaal-economischeachtergrond thuis. We moeten deze vaststelling

van de Loso-onderzoekers evenwel met denodige voorzichtigheid bekijken. Ze is im-mers gebaseerd op alleen een wiskundetoetsin het tweede leerjaar van de A-stroom. «Alsde prestaties in twee scholen gelijk zijn en je

voegt er de factor ‘onderwijsnet’ aan toe, veranderter niets», beweren de onderzoekers. «Ook aan-dacht voor ontwikkeling van leerlingen in de klas-groep, structuur in de les, aandacht voor sterke enzwakke leerlingen, overleg tussen leerkrachten enfeedback over toetsen, spelen geen grote rol. Dat is

vorm. «Zittenblijven heeft geengoede naam, maar het werkt.Het is niet het einde», zegt prof.dr. Jan Van Damme. «Met eenjaartje zittenblijven maakt de leer-ling het goed en presteert hijweer. Wel blijkt een aantal zit-tenblijvers - in het bijzonder dievan de eerste graad - later toch afte stromen of vroegtijdig het voltijdsonderwijs te verlaten.»

Zijn er ambitieuze leerlin-gen die te hoog mikken? «Nog-al wat leerlingen die bij de starthoog mikken en behoorlijk pres-teren, blijven het goed doen. Met een jaar vertra-ging ASO afronden is minstens even aantrekkelijkals op tijd in TSO afstuderen», meent Van Dam-me. «We merken ook op dat wie ouder is als hijhet secundair binnenstapt, het minder ver brengt.Voorts speelt het sociaal milieu waaruit de leer-ling komt een rol. Hoe hoger, hoe verder men hetbrengt.»

Kunstzinnig«Uit het Loso-onderzoek komen veel positieve

aspecten van ons secundair onderwijs als systeemnaar voren», zegt prof. Van Damme. «Het is eengeïntegreerd systeem. Nochtans is er ook eenprobleem: de grote afstand tussen en het verschilin maatschappelijk prestige van de verschillendeonderwijsvormen. Er gaapt een grote klooftussen de onderwijsvormen. Met de een-heidsstructuur is alle tweedegraadsonder-wijs in ASO doorstromingsonderwijs geworden.Het bereidt voor op de derde graad. Wensenwe in de tweede graad zo’n grote breuk tussenalgemeen, technisch en beroepsonderwijs? Omdie breuk te verminderen is het volgende aange-wezen: de tweede graad ASO verder uitbouwen engedeeltelijk ombouwen tot algemeen en niet tottheoretisch onderwijs. In algemeen onderwijs krijgen

Met de no-dige voor-zichtigheidbekijken

Het algemeen secundair onderwijs (ASO) blijft de grote publiekstrek-ker. Leerlingen en ouders waarderen het ASO spontaan hoger dan deandere onderwijsvormen. Ze stromen later niet door maar af naar hettechnisch (TSO) of beroepsonderwijs (BSO).PETER MICHIELSENS, coördinerend inspecteur-generaal (vorig jaar nog inspec-teur-generaal secundair onderwijs): «We stigmatiseren de onderwijsvormen.Van het BSO maakten we een sociaal-marginale onderwijsvorm. Niemand metenige maatschappelijke ambitie ziet daar voor zijn kinderen heil in.»Hoe kunnen we de hiërarchische verhouding tussen de onderwijsvor-men veranderen?PETER MICHIELSENS: «In de eerste graad van het secundair onderwijs is er nueen te grote spanning tussen basisvorming en basisopties, het vrije keuzege-deelte. Basisvorming moet de leerlingen elementaire inzichten, attitudes envaardigheden bijbrengen, zodat ze hun schoolloopbaan met succes kunnenvoltooien en in de samenleving goed functioneren. Maar ze kiezen er ook uit

basisopties. In een school met ASO-bovenbouw zijn die veelal georiënteerdnaar ASO-studierichtingen. En een school met TSO-bovenbouw stuurt haarleerlingen uit de eerste graad haast automatisch naar eigen studierichtingen.Zo bereiden de basisopties geen mogelijke bredere keuze voor, maarscheiden ze meteen de zuivere kennis van de toepassingen. Ze veroorzakeneen te vroege specialisering en een hiërarchie tussen ASO en TSO. Om dat teverhelpen moeten we in de eerste graad voor 90 procent van de leerlingende basisvorming verbeteren. En als basisopties geen vakkenpakketten aan-bieden, maar wel keuzevakken volgens de belangstelling van de leerling. Envoor sommige ‘noodzakelijke’ uitzonderingen (bijvoorbeeld ‘klassieke talen’)moeten we dan maar een specifieke oplossing vinden. Dit betekent eenradicale herwaardering van de doelstellingen van de middenschool.»Wat betekent dat in de praktijk?PETER MICHIELSENS: «Een basisoptie ‘wetenschappelijke vorming’ bijvoorbeeldzou de meeste leerlingen confronteren met wetenschappen vanuit een dubbeleinvalshoek. Ten eerste komen ze in contact met het inhoudelijke, het cognitieve,het abstraherende en het zuiver wetenschappelijke aspect. Ten tweede krijgenze een inleiding op het toegepaste denken. ASO en TSO groeien zo naar elkaartoe. Dit voorstel werd al in vroegere hervormingsbesprekingen geformuleerd,maar het zit sedertdien helaas vast.»In september 2000 hervormt volgens de planning het secundair onder-wijs. Naast de afslanking van de studierichtingen krijgen wiskunde entalen in het ASO een groter gewicht. Blijft in het ASO daardoor detoegang alleen open voor de intellectuele elite?PETER MICHIELSENS: «Dit is net een maatregel om de basisvorming te versterken. Wijopteren niet om het vak wiskunde inhoudelijk te verzwaren. De leraar wiskunde zal

«Zittenblijven heeft geengoede naam, maar het werkt.Het is niet het einde.»

8 KLASSE NR.97

INSPECTIE: «TSO PAS IN DE DERDE GRAAD»

«Liever wat minder angstvoor het leerplan.»

Page 9: Klasse voor Leraren 97

een pijnlijke vaststelling voor pedagogen en al wiegelooft in de invloed van gespecialiseerde leerme-thoden en geëngageerde leraars. Welke leerlingener in de klas of school zitten, dàt is veruit debelangrijkste factor. Als er in het eerste jaar eensterke groep start, dan trekt die de volgende zes jaarde prestaties sterk op. Goede leerlingen maken

• Succesvol doorstromen in de aanvangsjaren van het secundair onderwijs(1997) - J. Van Damme, A. De Troy, J. Meyer, A. Minnaert, G. Lorent, M.-C.Opdenakker - uitg. Acco• Succesvol middelbaar onderwijs? (1999) - J. Van Damme, A. De Troy, J.Meyer - uitg. Acco• Maakt de school het verschil? Effectiviteit van scholen, leraren en klassen in deeerste graad van het middelbaar onderwijs (verschijnt in december) - J. VanDamme, G. Van Landeghem, M.-C. Opdenakker, P. Onghena - uitg. Acco• Vlaamse Onderwijsindicatoren in internationaal perspectief - editie 1998- Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - departement Onderwijs• VRIND - Vlaamse Regionale Indicatoren (1998) - Ministerie van deVlaamse Gemeenschap - administratie Planning en Statistiek• Onderwijsbibliotheek van het departement Onderwijs - E. Jacqmainlaan165 - 1210 Brussel - tel 02-553 66 50 tot 52 - fax 02-553 66 54

«Plots gaan ze minder graag

naar school»

KLASSE NR.97 9

goed onderwijs mogelijk.» En de leraar? Die weetdat toch al lang… ■

VAKBOND: «SCHAF DE ONDERWIJSVORMEN AF»

wel meer in de klas komen om de leerlingen een wiskundige training te geven. Ookvoor talen zal het accent liggen op meer vaardigheden aanbrengen.»Prof. Jan Van Damme pleit in het Loso-onderzoek voor een vierjarigemiddenschool.PETER MICHIELSENS: «Ook in de tweede graad past een sterke basisvorming,zonder onderscheid tussen TSO, ASO of KSO. We kunnen wel nuanceren eneen vijftal grote stromen organiseren, namelijk economie als zuivere kennistegenover handel als toegepaste economie, zuivere wetenschappen tegen-over industriële wetenschappen, en wat traditie-doorbrekende ‘humanewetenschappen - nieuwe stijl’. Nadien kunnen de leerlingen doorstromennaar een flexibele en meer specialistische derde graad, waarin het TSO zijnplaats krijgt. Het BSO kunnen we modulair uitbouwen, zodat elke leerling eenleertraject met deelcertificaten kan volgen.»In de tweede graad loopt het met veel leerlingen mis. Ze voelen zichniet meer goed op school.PETER MICHIELSENS: «De ‘waterval-problematiek’ heeft daar ernstige kram-pen. Schoolmoeheid en geen perspectief meer hebben, zijn mogelijkeoorzaken. Misschien kan de school duidelijk maken dat kennis toepasseneven belangrijk is als ‘weten’. Vandaaruit kan het onderwijs beter inspelen opde behoeften van de leerlingen. We moeten hen begeleiden naar eenhaalbare studiekeuze. Dat betekent dat de school, in samenwerking met hetPMS/CLB, moediger de waarheid zegt en tegelijk een duidelijk positiefperspectief geeft, in plaats van een attest of een clausulering. Ten slottemoeten we blijven werken aan een creatieve didactiek: leren mag niet saaizijn. Liever wat meer dynamische aanpak en wat minder leerplanangst.»Mooi, dat het hoofd van de inspectie dat zegt.

Rik Schepers, algemeen secretaris van de Christelijke Onderwijscentrale (COC)was 22 jaar regent Nederlands-Engels in het Limburgse Peer. Als kritischevakbondsman zat hij in de aula toen prof. dr. Jan Van Damme en zijn medewerkersons middelbaar onderwijs wikten en wogen. Klasse tekent zijn reacties op.Prof. Van Damme pleit voor een school met een breed studieaanbod enmet veel meisjes. Past dat in het kader van de scholengemeenschappenwaarin de secundaire scholen zich nu moeten groeperen?RIK SCHEPERS: «In mijn onderwijsloopbaan heb ik altijd ervaren dat ouders enleerlingen zeer vaak kiezen voor een school, omdat ze een goede naam heeftof dicht bij huis is gelegen. Ongeacht het aanbod. Zelfs met een B-attest blijvende leerlingen vaak in dezelfde school in plaats van een school te zoeken waarvande studierichtingen beter passen bij hun interesse en mogelijkheden. Ik denkdat de overheid de mobiliteit buiten de steden overschat. In Noord-Limburgbijvoorbeeld liggen veel scholen tien kilometer van elkaar. In hun rekruterings-veld kan een jongere van 12-13 jaar per dag heen en terug met de fiets eentiental kilometers afleggen. Dat is nog net doenbaar. Naar een andere school?Vaak niet haalbaar. Openbaar vervoer? Kom eens kijken welk er is! Dat is mijnkritiek op die mooie theorieën over een betere leerlingenoriëntering: menhoudt te weinig rekening met de realiteit te velde.»Maar intussen blijven leerlingen zitten, omdat ze de verkeerde studie-richting kozen.RIK SCHEPERS: «Of krijgen we het fameuze watervalsysteem dat een doorn isin het oog van de overheid. De waterval is een maatschappelijk probleem.Zolang ouders ervan overtuigd zijn dat men toch ASO gedaan moet hebben,wil men enig aanzien genieten, laten ze hun kinderen eerst daar maarproberen. TSO of BSO kan later nog altijd. Als ik mensen hoor praten over deherwaardering van het TSO en BSO wil ik hen altijd vragen waar hun kinderenzitten. Ik zou eens willen weten hoeveel kinderen van die wetenschapperstechnisch onderwijs volgen. Volgens mij is er maar één remedie om datmaatschappelijk probleem op te lossen: schaf de onderwijsvormen af.»U zegt?RIK SCHEPERS: «Ik heb daarvoor gepleit in het kader van de hervorming van hetsecundair onderwijs. Laat een secundaire school een bepaald studieaanbodhebben. Geef de school een naam waar het woord ‘college’ in voorkomt.Maar plak er geen TSO-, BSO- of ASO-etiket op. Ouders kunnen dan zeggen

dat hun kind naar het college gaat, ook al volgen ze er een studierichting dietechnisch georiënteerd is.»U wil daarmee muren, beschotten tussen onderwijsvormen doorbreken?RIK SCHEPERS: «Er is een gamma van studierichtingen en leerlingen kunnenniet afstromen. We creëren een soort observatiegraad, zoals destijds in hetVSO. Het publiek dat de school binnenstapt, kan verschillende talenten eninteresses hebben. Ze krijgen allemaal een algemene vorming, die niet alleenis toegespitst op kennis maar ook op toepassen van die kennis. Op het eindevan het tweede jaar nemen ze een optie voor een richting die het best pastbij hun capaciteiten. Zonder dat ze meteen in het verdomhoekje belanden alsze een technische richting kiezen. Daarom moeten de etiketten weg.»En wie de basisvorming in het eerste jaar niet aankan?RIK SCHEPERS: «Die krijgt twee mogelijkheden: zittenblijven of naar 1B. Eenbrugklas moet blijven bestaan, anders dreigen sommige leerlingen teverzuipen. Er moet een serieus onderzoek met tests aan voorafgaan. Hierbijwint een professionele ondersteuning van het studiekeuzeproces aan belang.En als begeleider moet de klasleraar een herwaardering krijgen.»Er is omkadering nodig om leerlingen degelijk te begeleiden.RIK SCHEPERS: «Dat is een teer punt. De overheid liet wetenschappelijkonderzoeken welke omkadering nodig is voor concreet omschreven leerlin-gengroepen. Daar werd twee procent op beknibbeld. Het aanwendingspercen-tage was nooit hoger dan 98 procent. Scholen krijgen door de komendehervorming van het PMS tot CLB meer verantwoordelijkheid toegeschoven,naast alle andere tegenwoordige maatschappelijke verwachtingen. We moe-ten vaststellen dat de overheid vanaf 2000 nog eens 2,5 procent extra zalbesnoeien. Scholen mogen die besparing realiseren hoe ze zelf willen. Maaruiteindelijk zal het neerkomen op nog eens 2,5 procent minder omkadering.»Wat vindt u van het onderzoek over de schoolloopbaan dat we in ditVizier toelichten?RIK SCHEPERS: «Het verbaast mij. Dit is een onderzoek in opdracht van deVlaamse onderwijsoverheid. Nu worden de resultaten bekend gemaakt. Ikveronderstel dat men daaruit conclusies kan trekken over mankementen inhet studieaanbod. Maar nee, men heeft daar niet op gewacht en vorig jaaral beslissingen genomen om het secundair onderwijs te hervormen en hetASO te verzwaren.»

Page 10: Klasse voor Leraren 97

schappelijke problemen zoals geweld en spijbelenmoeten aanpakken, de nettenlogica doorbreken,het technisch en beroepsonderwijs herwaarderenen het watervalfenomeen wegwerken. Het basis-onderwijs eindelijk helemaal gratis maken, is ookeen prioriteit. We maken een inventaris van bij-komende kosten voor ouders. Het is echter niet debedoeling dat de gemeenschap luxueuze projec-ten van een school betaalt. Zo onderzoeken we inhet secundair onderwijs de zogeheten schooluit-stappen naar Griekenland.»U wil investeren in scholen en niet in netten.MARLEEN VANDERPOORTEN: «Ik stap af van denettenlogica die tot nu toe de onderwijsgeschiede-nis van België beheerste. We maakten twee keereen schoolstrijd mee. Ik stel vast dat vandaagouders, oudere leerlingen en leerkrachten steedsminder de nettenlogica volgen. De indeling inschoolnetten is achterhaald. Men kiest een schoolop basis van andere motieven, omdat ze het bestpast bij het karakter en de persoonlijkheid vaneen kind bijvoorbeeld.»In het vrij onderwijs zouden instellingen plura-listische, open vrijekeuzescholen kunnen wor-den. Wat zegt het katholiek onderwijs daarvan?MARLEEN VANDERPOORTEN: «De koepel van dekatholieke scholen bekijkt dat argwanend. Zevrezen voor een eenheidsworst. Een school vanhet katholieke net zou bovendien niet-confessio-nele zedenleer moeten aanbieden. Mijn voorgan-gers beweren dat het daar nog tien jaar te vroeg

De minister wacht tot het hete water door degroene filter is getrokken. Dat gaat iets tetraag. Ze zal tijdens het gesprek haar kopjekoffie vaak weer op tafel zetten, in plaats van erhaar lippen aan te zetten. Het gesprek krijgtvoorrang op de koffie.U gaf graag les. Waarom verliet u dan uitein-delijk het onderwijs?MARLEEN VANDERPOORTEN: «Het klinkt mis-schien pretentieus, maar ik wil proberen hetbeter te doen dan mijn voorgangers. Ik stondweliswaar graag voor de klas, maar uiteindelijkkoos ik in 1995 voor het Vlaams Parlement. In deonderwijscommissie van het parlement kon ikmee de onderwijsdossiers behandelen en me ver-diepen in de algemene onderwijsmaterie. Zo kanik inpikken op mijn kritiek van vroeger. Dankzijmijn onderwijservaring nuanceer ik sommige klach-ten die leraars op politici afvuren. Niet alle klagershebben gelijk. Ik stel het belang van de leerlingenen de jongeren voorop. Sommigen denken eerstaan het belang van de leerkrachten. Maar mis-schien moet ik nu als minister de zaken rationeleren afstandelijker benaderen.»Uw voorgangers maakten grote hervormingenmogelijk. Blijft er voor u nog een uitdaging?MARLEEN VANDERPOORTEN: «We kregen de af-gelopen jaren veel nieuwe kaderdecreten. Maarhet ging te veel om structuren en te weinig ominhouden, om het belang van de leerling. Dezeregering zal inhouden bijschaven. Wij zullen maat-

10 KLASSE NR.97

C O N F R O N T A T I E

«Ik stap af van de nettenlogica dietot nu toe de onderwijsgeschiede-nis van België beheerste.»

Marleen Van-

derpoorten, de

nieuwe Vlaam-

se minister van

onderwijs stond

zelf 19 jaar voor

de klas. «Ik voel aan

wat er leeft in de

scholen en kan de pro-

blemen inschatten», zegt

ze. «Ik ken de gevoelig-

heden van zowel leer-

krachten, leerlingen als

ouders.» Ze is nog maar

vier jaar weg uit de klas,

maar dat rechtstreeks

contact wil ze behou-

den. Daarvoor reserveert

ze ten minste twee da-

gen per maand om op

schoolbezoek te gaan.

Wij stellen alvast de

vragen die u dan niet

meer moet stellen.

«Ik vraag meer respect

voor

de leraar»

Page 11: Klasse voor Leraren 97

voor is. Dit wil daarom niet zeggen dat je dezeevolutie niet mogelijk mag maken.»Gaapt er een kloof tussen de administratie inBrussel en waar de scholen mee bezig zijn? Hebtu dat vroeger ook zo ervaren?MARLEEN VANDERPOORTEN: «Op basis van eentekst van de overheid konden we in Lier een goed-lopend project rond schoolopbouwwerk niet meervoortzetten. Zonder dat Brussel ter plaatse waskomen kijken. Hetzelfde probleem duikt op voorprojecten rond zorgverbreding en onderwijsvoor-rangsbeleid. De school die een glad geschrevendossier indient, kan het halen op een school diedaar wat minder handig in is, maar waar de behoef-ten groter zijn. We moeten onderzoeken hoe dezaken er op een school concreet voorstaan en pasnadien een beslissing nemen. Daarom bezoek iktweemaal per maand een school om er met demensen ter plaatse te praten. Zo blijf ik rechtstreekshoren wat er echt leeft. Dat wapent me tegen devertegenwoordigers van netten en vakbonden. Dezeregering zal meer oog hebben voor de basis.»Het nieuwe decreet op de leerlingenparticipatiekwam er onder andere dankzij u. Maar het ge-raakte eerst niet uit de startblokken. Nochtanshebben jongeren recht op en baat bij een partici-perende schoolcultuur, zegt u.MARLEEN VANDERPOORTEN: «Zeker. Toen ik opde schoolbanken zat, kregen we weinig erkenningen werden we weinig gerespecteerd als mens.Daarom probeer ik al langer het belang van in-spraak voor jongeren aan te tonen. Het eersteontwerp van decreet stelde voor om een leerlin-genraad in alle secundaire scholen te verplichten.Maar als de school niet gemotiveerd is, blijft deleerlingenraad een papieren orgaan, luidde dekritiek van sommige commissieleden. We zoch-ten naar een compromis. Nu kunnen leerlingenparticiperen als ten minste een derde van henerom vraagt. Als scholen participatief sterk staan,dragen ze dat uit in hun schoolcultuur. Daar isook minder stress. Dat tonen studies aan.»Nu gaat alle aandacht naar de leerlingen. Maarook ouders en leerkrachten willen meer inspraak.MARLEEN VANDERPOORTEN: «Ik heb ervaring alsburgemeester. Vanuit een democratische reflexstimuleerde ik de bevolking tot inspraak. Niet viaallerlei organen en tussenschakels, maar recht-streeks. Het is niet makkelijk om de mensen erbijte betrekken. Je moet ze daarop voorbereiden.Niet alleen de hardste roepers mogen gehoordworden. Er bestaan weliswaar structuren voorouderparticipatie, maar we moeten maken dat weook kansarme ouders en minder geïnteresseerdenbij het schoolbeleid betrekken.»Behoort participeren tot de opdracht van deleerkracht?MARLEEN VANDERPOORTEN: «Sommige leerkrachtenzijn geneigd om te zeggen dat ze al met zoveelzaken belast worden. Er zullen altijd leraars zijndie minder open staan voor inspraak. Participatieis echter een onderdeel van de herwaardering vande leerkrachten. Waar ik het laatst lesgaf, werktehet pedagogisch college sterk beleidsondersteu-nend. Het was de rechterhand van de directeur.Directies moeten hun leerkrachten meer betrek-ken in hun beleid.»Wat moeten we ons voorstellen bij die herwaar-dering?MARLEEN VANDERPOORTEN: «De jongste tijd was

ik vaker gechoqueerd. Het onderwijs komt in demedia en bij veel ouders amper positief in beeld.Daarom staat de herwaardering in het teken vanmeer respect voor de leraar. De herwaarderingvan de job verloopt concreet in drie fasen: hettekort aan bepaalde leraars en de overuren aan-pakken; vervangingspools voor beginnende leer-krachten creëren en ten slotte de lerarenopleidingverbeteren. Deze maatregelen moeten het leraar-schap aantrekkelijker en comfortabeler maken»Het decreet lerarenopleiding is aan evaluatietoe. Toch weer hervormingen?MARLEEN VANDERPOORTEN: «De vorige hervor-mingen vond ik telkens een gemiste kans. Wemoeten zeker de overstap vanuit de opleiding naarde praktijk opnieuw bekijken. Ik denk aan eenbrugjaar, een soort gemengd jaar. Met een bijko-mend jaar moeten we opletten, omdat er al eentekort aan leraars dreigt. De toekomstige leerkrachteneen stagejaar laten lopen, waarvoor ze gedeeltelijkbetaald worden en waarin ze praktijkervaring op-doen, is ook een interessante piste. Ik ervoer zelfweinig ondersteuning vancollega’s bij mijn eerste stap-pen in het onderwijs. In hetbegin was ik streng. Om mete handhaven. Nadien werdik losser. Waarom schake-len we geen oudere leerkrach-ten in om jonge collega’s tebegeleiden? Veel leraars zijnindividualistisch ingesteld. Nochtans kunnen zevan elkaar leren in contactgroepen. Nascholings-cursussen blijven afstandelijk. Bij informele con-tacten daarentegen wisselen de leden van het schoolteambruikbare informatie uit. Leerkrachten kunnen veelaan elkaar hebben.» ■

Wat het luik onderwijs van het nieu-we Vlaamse regeerakkoord inhoudt,leest u op p. 14. Details over de onder-wijsbegroting, overuren en vervan-gingspools vindt u op p. 12-13.

«In het begin was ik een

strenge leerkracht. Om

me te handhaven»

KLASSE NR.97 11

TWEE KEER PER WEEK TIEN KILOMETERVlaams minister van Onderwijs en Vorming Marleen Vanderpoorten(VLD) is in de nieuwe paarsgroene regering bevoegd voor hetonderwijs, de aanmoediging van de vorming van navorsers, devoorschoolse vorming in de peutertuinen, de post- en parascolairevorming, de sociale promotie, de structurele financiering en decoördinatie van het vormingsbeleid. Ze werd geboren in Lier op 21juli 1954. In 1972 publiceert ze onder de schuilnaam Marleen Portaeen autobiografisch en rebellerend dagboek van een 17-jarigepuber: Dag, leven. Ze volgt de afdeling Latijn-Grieks aan hetKoninklijk Atheneum van Lier. Nadien gaat ze naar de Universiteitvan Gent waar ze haar licentie geschiedenis en aggregatie HSO

behaalt (1976). Ze gaat aan de slag als lerares geschiedenis, sociale, maatschappelijke enesthetische vorming, project algemene vakken aan de gemeenschapsathenea in Lier,Mechelen, Heist op den Berg en Herentals. Als VLD-provincieraadslid stapt ze in 1987 inde politiek. In 1995 wordt ze burgemeester van Lier en stopt ze met lesgeven. Ze krijgt ookzitting in de onderwijscommissie van het Vlaams Parlement. Marleen Vanderpoortenheeft twee volwassen kinderen.

VoetbalMarleen Vanderpoorten: «Als tiener leefde ik me op school zoveel mogelijk uit. Alsleerkracht maakte ik later kennis met alle onderwijsvormen in het secundair onderwijs:ASO, TSO, BSO en KSO. In het BSO beleefde ik veel plezier aan de leerlingen. Je krijgt veelarbeidsvreugde als het daar klikt met een klas. Ik had wel het geluk les te geven in eenlandelijke omgeving. Daardoor werd ik nooit geconfronteerd met zware probleemleer-lingen, zoals dat meer het geval is in de grote steden. Ik denk niet dat de leerlingentegenwoordig moeilijker zijn geworden. Wel verschillen de problemen. De jongerenworden aan meer gevaren blootgesteld dan vroeger. Als burgemeester van Lier krijgt danook alles over jeugd en sociale zaken mijn bijzondere aandacht. Maar mijn grootsteenergie gaat intussen naar de onderwijssector. Of ik tussendoor van muziek hou? Ik luistergraag naar het Franse chanson, Axelle Red bijvoorbeeld. Op tv volg ik vooral nieuws ensportprogramma’s, met voetbal voorop. Lezen? Ik ben bezig met de PG van Jef Geeraerts.En normaal loop ik twee keer per week tien kilometer. Maar of daar tijd voor zal blijven…»

Page 12: Klasse voor Leraren 97

12 KLASSE NR.97

■ MODULARISEREN

Het experimentbegint nuDeze maand begint de experi-menteerfase voor een leersys-teem met modules in het be-roepsonderwijs (BSO). Met mo-dulariseren (zie Klasse 93 p. 10en 11) wil men de beroepsop-leiding in kleinere pakkettenaanbieden. De leerling volgt eenindividueel leertraject met tel-kens verscheidene pakketten opzijn weg. Elk pakket is eenmodule die bekrachtigd wordtdoor een deelcertificaat, erkenddoor de overheid en de bedrijfs-wereld. De leerling kan de deel-certificaten kapitaliseren tot eenvolwaardig certificaat. Modu-lariseren staat haaks op hethuidige alles-of-niets-systeem.Met een modulair studieaan-bod staat de leerling altijd aande winst. Zijn schooltijd leverthem ten minste een bewijs opvan wat hij al kan en kent enwaarmee hij zich kan aanbie-den op de arbeidsmarkt.De experimenteerfase is beperkttot drie à vier scholen per stu-diegebied in BSO en DBSO. Dit

schooljaar staan bouw, mecha-nica-elektriciteit, auto, handel,verzorging en verpleegkundeop de lijst. Men begint niet met-een te experimenteren met leer-lingen. Een jaar lang werkt deDBO aan mentaliteitswijzigingen bijscholing van het interme-diair publiek: de directies, mid-denkaders en leerkrachten. Degeselecteerde scholen startenmet modulariseren van hun on-derwijsaanbod op 1 september2000. Intussen komen er nieu-we scholen bij die zich eersteen jaar lang kunnen voorbe-reiden. In september 2000 krij-gen de cursisten van het vol-wassenenonderwijs de kans omin te stappen in het nieuwemodulair onderwijs. In septem-ber 2001 komen er in het BSOnieuwe studiegebieden bij. Ver-algemeend modulariseren kanten vroegste in 2006.

■ NIEUWE REGEL

Spijbelen begeleidenVoortaan kunnen secundairescholen ongewettigde afwezig-heden van hun leerlingen regu-lariseren, zonder een sanctie teriskeren. Vroeger kwamen alvanaf de eerste halve dag ‘on-wettige afwezigheid’ financieringof subsidiëring in het gedrang.Ook de leerling was dan niet meerregelmatig ingeschreven. Deschooladministratie moest danvaker wat ‘organiseren’ metmedische attesten om de zaakalsnog te ‘regulariseren’. Wat nietvanzelfsprekend is in scholen metveel probleemleerlingen, diegeregeld wegblijven. Er zoudenin Vlaanderen zo’n 4000 ‘trou-we’ spijbelaars zijn. Voortaan kaneen school voor voltijds gewoonsecundair onderwijs 30 halvedagen regulariseren voor leerlin-gen die om een ongegronde re-den niet op school aanwezig zijn.Dat staat in een nieuwe rond-zendbrief. Voor een centrum vandeeltijds beroepssecundair onder-wijs zijn dat 12 halve dagen. Ditis evenwel geen vrijgeleide voorspijbelaars. In samenwerking methet PMS/CLB-centrum voert deschool een positief gesprek methen. Ze achterhaalt ook de ach-terliggende reden van spijbelenen begeleidt de betrokken leer-ling. Deze nieuwe regeling vloeitvoort uit een driejarig ‘spijbel-experiment’ van het departementOnderwijs in 96 scholen.

■ DE BUREN

Vier ministersvoor onderwijsDe regering van de Waals-Brussel-se Gemeenschap (tot voor kort deFranse Gemeenschapsregering) teltvier ministers die verantwoorde-lijk zijn voor verschillende niveausvan onderwijs. Jean-Marc Nollet(Ecolo, 29 j.) is minister van LagerOnderwijs en Jeugd. Pierre Hazette(PRL, 60 j.) is minister van Secun-dair Onderwijs, Kunst en Letteren.François Dupuis (PS, 50 j.) is mi-nister van Hoger Onderwijs en We-tenschappelijk Onderzoek. Tenslotte is Yvan Ylieff (PS, 58 j.) mi-nister van Jeugd, Ambtenarenza-ken en Sociale Promotie.

Modulariseren staat haaksop het huidige alles-of-niets-systeem in het secundair on-derwijs.

■ HOGESCHOLEN

Hoge dropout in de eerste jaren wegwerkenDe hogescholen wensen niet langer onderwijs- of leerproces-sen die uitsluitend kennis overdragen en reproduceren. Ze wensendaarentegen te evolueren naar een lerende organisatie, waarbijkennisparticipatie en een leven lang leren centraal staan. Mo-dulaire leertrajecten of gedifferentieerde leerwegen moeten mo-gelijk zijn, samen met een aangepaste studiefinanciering. Eenkwalitatieve beheersing van de instroom van studenten, ge-koppeld aan aangepaste studiebegeleiding, moet bijdragen omhet negatieve watervalsysteem en de vrij hoge dropout in deeerste jaren van het hoger onderwijs weg te werken.Ruim 60 procent van alle studenten in het hoger onderwijs stu-deert nu aan een hogeschool. Het gaat hier om bijna 100.000studenten. Daarnaast stellen de hogescholen ongeveer 10.000personeelsleden tewerk. Het hogescholendecreet van 1994 boodaan de hogescholen nieuwe kansen en mogelijkheden die geleidhebben tot een grotere professionaliteit. «Maar ontwikkelingenin de ons omringende landen toonden aan dat we de relatiehogescholen-universiteiten moeten bekijken binnen één globalevisie voor hoger onderwijs», zegt Luc Van de Velde, secretaris vande Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora). «Daarbij moet de overheidhet studieaanbod verbeteren. Het moet uitgaan van de eigenheidvan de opleidingen aan ho-gescholen en universiteiten.Ook willen we ruimere mo-gelijkheden om anderstaligeprogramma’s te organiseren.»

■ BEGROTING

25 miljard extra voor onderwijs en cultuurGlobaal bedraagt de aangepaste onderwijsbegroting 1999 254,4miljard. Voor de eerdere, initiële begroting 1999 was er 249,5miljard ingeschreven. Dit is een stijging van het onderwijs-budget met bijna 2 procent. Tussen 1998 en 1999 nam deonderwijsbegroting toe met 3,3 procent.

De Vlaamse Gemeenschap ontvangt dit jaar bijkomend 4,6miljard van de federale regering, als gevolg van een onjuistetoekenning van middelen in de periode 1990-1998. De Vlaamseregering besliste om hiervan 2,1 miljard aan bijkomende in-vesteringen in schoolgebouwen te besteden.De nieuwe Vlaamse regering wil 25 miljard meer investeren inonderwijs en cultuur, gespreid over 5 jaar. 10 miljard dientvoor kwaliteit van onderwijs (kosteloosheid van het basison-derwijs, studietoelagen…); 10 miljard is voor infrastructuur-werken in het onderwijs; 5 miljard gaat naar de kunsten en desociaal-culturele wereld.

Modulaire leertrajecten ofgedifferentieerde leerwegenmoeten mogelijk zijn.

Page 13: Klasse voor Leraren 97

■ BEROEPSOPLEIDING

Succes op schoolDe vroegere Dienst Europese Projecten (DEP) van het departe-ment Onderwijs krijgt een ander naamkaartje. Voortaan staater Dienst Beroepsopleiding (DBO) op. De DBO creëert voor decursisten in de beroepsopleidingen binnen het onderwijs kansenom zich te kwalificeren en mogelijkheden om zich te ont-plooien. Beroepsopleidingen vindt men in technisch en be-roepsonderwijs, buitengewoon secundair, deeltijds beroeps-secundair onderwijs en volwassenenonderwijs. Alternerend lerenen modularisering zijn twee projecten waarmee de DBO in dekijker loopt. De DBO financiert deze projecten met zowel Vlaamseals Europese middelen.In samenspraak met andere Europese lidstaten ontwikkelt deDBO concepten en wisselt ervaring en onderzoek uit. De dienstwerkt ook haast dagelijks samen met de sociale partners, deSociaal Economische Raad van Vlaanderen (SERV). Als belang-rijkste doelstelling evenwel streeft de DBO ernaar jongerensucces te laten ervaren op school.Dienst Beroepsopleiding (DBO) - Koningsstraat 93 bus 3 - 1000 Brussel– tel 02-227 14 11 - fax 02-227 14 00 - [email protected]

■ BELEID

Overuren envervangingspoolsTal van directies vinden bijvoor-beeld geen leraars wiskundemeer. «De problematische va-catures proberen we op te los-sen door overuren presteren aan-lokkelijker te maken en ze tebetalen op basis van de toepas-selijke salarisschaal», belooft deonderwijsminister Marleen Van-derpoorten. «Wel leggen we delat op een derde van een gewo-ne opdracht. Zo voorkomen wedat sommige regenten of licen-tiaten een anderhalve of eendubbele opdracht op zich ne-men. We bekijken dat ook perniveau en vak. We moeten voor-zichtig zijn met disciplines waar-voor nog een overaanbod is.Beschikbare collega’s mogenimmers niet werkloos blijven.Voor jonge leerkrachten vanverschillende disciplines voor-zien we in regionale vervangings-pools. Daardoor krijgen ze veelmeer werkzekerheid, kunnen zeervaring opdoen en lopen zeniet zo snel weg naar de priva-te sector omdat ze ‘even geenwerk hebben in het onderwijs’.Scholen kunnen er makkelijkeen beroep op doen, zonder datze andere kanalen, zoals deVDAB, tevergeefs moeten afzoe-ken om een zieke leerkracht tevervangen. Beginners hoevenhiermee niet omslachtig te sol-liciteren en krijgen de garantieeen jaar betaald te worden. Datzal geld kosten, maar op dezemanier willen we waardevolleleerkrachten in het onderwijshouden. We zouden de poolsnetoverschrijdend organiseren.Dat overleggen we met de in-richtende macht van het ge-meenschapsonderwijs en dekoepelverenigingen van het ge-subsidieerd onderwijs. Wanteen interim-leerkracht moet na-tuurlijk het plaatselijk pedago-gisch project onderschrijven.Voor jonge leerkrachten is datgeen probleem, denk ik. Ande-ren zien daar nog een discussievan twintig jaar geleden in.»

Niets gemist?■ Dinsdag 5 oktober is het

Werelddag van de leer-krachten.

■ De voorwaarden voor hettijdelijk onderwijs aan huisin het basisonderwijs werdenversoepeld. De wachttijd werdvan 28 tot 21 dagen terugge-bracht en het aantal lesurenper week werd van 2 tot 4 op-getrokken. Op jaarbasis bete-kent dit een budgettaire meer-kost van 2,8 miljoen frank.■ Om de sterke groei van an-derstalige nieuwkomers enasielzoekers op te vangen, werdvoor het onthaalonderwijs bij-komend 44,8 miljoen frankingeschreven, verdeeld overbasis- en secundair onderwijs.■ Er zijn nu 271 mini-onder-nemingen. Hun aantal steegafgelopen schooljaar met 12procent. In totaal namen 3279jongeren deel aan zo’n mini-onderneming. Deze actie wilde laatstejaars warm makenvoor het ondernemerschapdoor ze op school een eigenonderneming te laten runnen.■ De Vlaamse regering kentvoor 107 miljoen frank sub-sidies toe aan 15 onderzoeks-projecten die het onderwijs-beleid van de Vlaamse onder-wijsminister moeten onder-steunen.■ In november volgt een eva-luatie van het toelatingsexa-men voor (tand)arts. Tweebuitenlandse experts lichtenhet door.Van de 920 deelne-mers aan de eerste sessie zijner 285 (31 %) geslaagd. Voor-zitter Jan Adé vindt dat de re-sultaten voor het examenge-deelte wetenschappen onderde verwachtingen bleven.Nochtans konden de secundai-re scholen hun laatstejaars nubeter voorbereiden op dat deel.■ Veel leden van de nieuwekamer van volksvertegen-woordigers komen uit het on-derwijs (41). Twee derde vande kamerleden beschikt overeen universitair diploma, 37hebben een hoger niet-univer-sitair diploma, 12 leden zettenal op hun achttiende een puntachter hun schoolloopbaan.■ Uit Brits onderzoek blijkt datde helft van de leerlingen weleens erotische fantasieënheeft over de leerkracht. 5procent van de ondervraag-den beweerde ook seks te

hebben gehad met deleraar of lerares.

KLASSE NR.97 13

«Waardevolle leerkrachtenin het onderwijs houden.»

■ ALTERNEREND LEREN

Kneepjes van het vakAlternerend Leren in het Deeltijds Beroepssecundair Onderwijsgaat er sterk op vooruit. Afgelopen schooljaar steeg het aantalleerlingen dat voltijds leert, dus in combinatie van leren opschool en in een bedrijf, van 1200 naar 1500. Werk vindenwas namelijk een probleemschakel voor deze deeltijds leer-plichtige jongeren. Nu draaien meer bedrijven mee in het systeem(reeds meer dan 900). Drie kwart van deze jongeren kan na-dien voltijds aan de slag.«We proberen nieuwe vormen van leren uit. Jongeren en vol-wassenen moeten namelijk wat ze op school leren, maar ookerbuiten in het beroepsleven, kunnen valideren», zegt NicoleVancoillie, directeur van de Dienst Beroepsopleiding van hetdepartement Onderwijs. «We hebben twee grote doelgroepenvoor Alternerend Leren: leerlingen in het Deeltijds Beroepsse-cundair onderwijs (DBSO) en in het Buitengewoon SecundairOnderwijs (BuSO). Deze twee doelgroepen leren via het con-cept van Alternerend Leren, twee dagen per week op school endrie dagen in een bedrijf.Dit schooljaar wordt in BuSO - opleidingsvorm 3 (zie Klasse 93p. 14) het project Alternerend Leren voortgezet. Vorig school-jaar nam al meer dan de helft van de OV3-scholen deel aanhet project. Dit keer mikt de DBO op alle scholen. Dit systeemvervangt de bijkomende kwalificatie. De leerlingen doen onderbegeleiding echte werkervaring op, schaven hun attitudes bijen leren op school bijvoorbeeld de kneepjes van puntlassen.Zowel jongeren als werkgevers geven goede punten aan hetproject. Daarom hoopt de DBO dat na dit eerste projectjaar 60procent van de afgestudeerden werk zal vinden.Jongeren die schoolmoe zijn en zich willen herprofileren, kunnenna de tweede graad naarDBSO overstappen.Maar niet alle jonge-ren zijn er al arbeids-rijp. Wie nog be-paalde attitudesonder de kniemoet krijgen,vooraleer hijnaar een bedrijfkan, stapt eerstin een Brugpro-ject waar hij denodige attitu-des leert.

Page 14: Klasse voor Leraren 97

14 KLASSE NR.97

«Het onderwijs staat al

meer dan 25 jaar onder

druk van budgettaire prio-

riteiten. Het wordt tijd

voor een tegenbeweging,

waarbij op-

voeding,

opleiding en onderwijs

opnieuw een prioriteit

worden. Investeren in

onderwijs en vorming is

de boodschap.» Dat staat

in ‘Een nieuw project voor

Vlaanderen’. Een overzicht

van het Vlaams regeer-

akkoord in 15 punten. Wat

vindt u ervan?

B E L E I D

MIJN MENING• U kan als personeelslid in eenschool uw mening kwijt over ditonderwijsluik van het Vlaamsregeerakkoord in het forum opde Internetsite van Klasse(www.klasse.be) of per brief:Klasse (regeerakkoord) – E. Jacq-mainlaan 165 – 1210 Brussel• Een regering voor de Vla-mingen (volledige tekst vanhet Vlaams regeerakkoord) -gratis - Vlaamse Infolijn 0800-30 201 of afdeling Communi-catie en Ontvangst van hetministerie van de VlaamseGemeenschap – Boudewijn-laan 30 – 1000 Brussel (WillyBoets – tel 02-553 55 77 – fax02-553 55 79 – willy.boets

@coo.vlaanderen.be)

1. Participatie. Een democratische samenleving isgestoeld op democratisch onderwijs. Alle geledin-gen van de schoolbevolking moeten de kans krijgenom deel te nemen aan het democratisch bestuur vande school. De jongeren hebben recht op en baat bijeen participerende schoolcultuur. Jongeren en oudersmoeten, via overlegorganen, inspraak hebben in hetbestuur van de school. De school zelf is verantwoor-delijk voor begeleiding en ondersteuning.2. Geen overvraging van leerkrachten. De school isenerzijds geen ivoren toren, maar ze kan anderzijdsop haar eentje geen afdoend antwoord geven opalle maatschappelijke problemen waarmee ze ge-confronteerd wordt. Daarom dragen alle maat-schappelijke geledingen terzake een gedeelde ver-antwoordelijkheid. Samenwerken en samen pra-ten is de boodschap. De regering neemt daartoe denodige initiatieven, maar ziet er ook op toe dat menleerkrachten en scholen niet té veel overvraagt.3. Kunst. Bijzondere aandacht gaat naar het voltijdsen het deeltijds kunstonderwijs op alle niveausomwille van zijn hoge emancipatorische waarde.4. Bijkomende middelen. Het onderwijs brengtkennis over, zorgt voor leren leren, brengt ethischeinzichten bij, ontwikkelt sociale vaardigheden envormt een kritische geest. Daarvoor moet hetbijkomende middelen krijgen. Je mag onderwijsniet alleen in markttermen beoordelen. Een gelij-kekansenbeleid moet centraal staan. Er moetengenoeg omkadering en meer werkingsmiddelenkomen. De regering zal wel het toezicht op deeffectieve en efficiënte aanwending van de terbeschikking gestelde middelen verscherpen.5. Schoolgebouwen en infrastructuur. Er is meergeld nodig voor aantrekkelijke schoolgebouwenin een aangename schoolomgeving.6. Basisonderwijs. De werkingsmiddelen voor hetbasisonderwijs worden progressief verhoogd methet oog op uitbreiding van beleids- of administra-tieve ondersteuning.7. Levenslang leren. Er komt een gestructureerdesamenwerking tussen Vizo, VDAB en Onderwijsvoor Sociale Promotie (OSP).8. Objectiveerbare verschillen. De studie over deobjectiveerbare verschillen tussen het gemeenschaps-onderwijs en het gesubsidieerd onderwijs kan eenantwoord geven op de vraag: «Wat kost het om elkeleerling kwaliteitsvol onderwijs aan te bieden en devrije keuze en het pluralisme in het onderwijsland-schap te waarborgen?» Deze vraag komt in de plaatsvan: «Hoeveel financiële middelen per leerling krijgteen bepaald onderwijsnet?» We moeten investerenin leerlingen en leerkrachten, veeleer dan in structu-

ren en netten. Naast officieel gesubsidieerde scholenkunnen ook vrije scholen zich ontwikkelen tot open,pluralistische vrijekeuzescholen.9. Openbaar jaarverslag. Alle scholen of inrichtendemachten krijgen een gelijkwaardige boekhoudkun-dige controle. Daarnaast is een openbaar jaarverslagmet de nodige financiële gegevens wenselijk.10. Kwaliteitsbewaking. De school is als eersteverantwoordelijk voor de kwaliteit van haar aan-bod. De regering zal de school aanmoedigen envoorzien van de nodige middelen om interne kwa-liteitszorg en -bewaking zo optimaal mogelijk temaken. De overheid zal haar eigen instrumentenvoor externe kwaliteitsbewaking verder uitbou-wen. Via dit instrument zal ze erover waken dat allegesubsidieerde en gefinancierde scholen in de VlaamseGemeenschap voldoende kwaliteit garanderen.11. Zorgverbreding. Leerproblemen begeleiden diehet gevolg zijn van sociale, familiale of cultureleachterstanden, vraagt een andere benadering danspecifieke leerstoornissen. Een hanteerbaar leer-lingenvolgsysteem kan daartoe een bijdrage leve-ren. De zorgverbreding wordt veralgemeend.12. Watervalsysteem. Vlaanderen kan zich nietpermitteren om een belangrijk deel van zijn jeugdin de kou te laten staan, ze hun dromen te ontne-men en hun talenten en creativiteit ongebruikt telaten. Het technisch en beroepsonderwijs opwaar-deren is daarom een absolute noodzaak. Er ko-men proefprojecten om het watervalsysteem teremediëren. Een modulaire opbouw van de leer-stof wordt verder ingevoerd in het secundair on-derwijs. Zeker voor de beroepsopleidingen in hetDeeltijds Beroepssecundair Onderwijs komen denodige aansluitingen met Vizo, OSP en VDAB-opleidingen. Ook de relatie onderwijs-bedrijfsle-ven is aan verbetering toe.13. Herwaardering van de leraar. De vorm, de om-standigheden en de voorwaarden van functiebe-schrijvingen en evaluaties worden decretaal vast-gelegd. Daarin moet ook de nodige beschermingvan de personeelsleden vervat zijn. Het decreetlerarenopleiding vereist opvolging en evaluatie.Beginnende leraars krijgen meer werkzekerheid enfinanciële zekerheid. Zo kan er voorzien worden invervangingspools, waarin jonge afgestudeerden eenjaaraanstelling krijgen binnen een bepaalde streekof scholen(groep)gemeenschap (zie ook p.10-11).14. ICT-geletterdheid. We moeten (computer)anal-fabetisme vermijden. De informatie- en communica-tietechnologie moet voor iedereen toegankelijk zijn.15. Hoger onderwijs. De enveloppe voor de finan-ciering van de hogescholen wordt aangepast. ■

Herwaarderen en beschermen

Page 15: Klasse voor Leraren 97

MeesterstukkenEen culturele instap voor uw klas, verrui-ming van uw horizon, een idee voor dieàndere kunsttak…Van de herfstvakantietot eind november liggen 100 Meester-stukken voor u klaar uit alle kunstvor-men en voor alle onderwijsniveaus: thea-ter, muziek, dans, film, literatuur en ten-toonstelling. Een plejade van kleine engrote namen. Dit is de derde editie vanMeesterstukken. Alle Vlaamse leerkrach-ten zijn welkom in 60 culturele centra,kinderkunstencentra en musea voor eenVIP-onthaal: film, toneel, manifestatie,daarbij didactische workshops, gesprek-ken met de makers, een educatieve mapen de koffie staat klaar. Benieuwd hoe uCultuur net weer anders introduceert inuw klas? Ideeën genoeg na Meesterstuk-ken. Voor alle deelnemers ligt zelfs eeneducatieve verrassing klaar. Een mees-terlijk aanbod, volledig gratis. Open doekvoor de Vlaamse leerkracht.

Page 16: Klasse voor Leraren 97

Gratis 15 lessen muzischevormingToen Camille Saint-Saëns zijn Le Car-naval des Animaux op papier zette, wouhij niet dat het werk werd uitgevoerd. Tesatirisch, vond hij. Vandaag is het 35minuten durende carnaval der diereneen voltreffer in de klas. Tien verschil-lende muziekinstrumenten, tien verschil-lende dieren en een recitant die demuziekfragmenten aan elkaar praat.Mooie intro op klassiek, het moet nietaltijd Peter en de Wolf zijn. Maar er ismeer.Ter gelegenheid van Meesterstukkenwerd Le Carnaval des Animaux opnieuwopgenomen door het Groot EnsembleWalter Boeykens, onder leiding vanWalter Boeykens en met o.a. RobertGroslot aan de piano. Radio- en tv-commentator Fred Brouwers geeft teksten uitleg. Het resultaat staat op cd. ElkeElkeElkeElkeElkeleerkracht die een Meesterstuk volgt,leerkracht die een Meesterstuk volgt,leerkracht die een Meesterstuk volgt,leerkracht die een Meesterstuk volgt,leerkracht die een Meesterstuk volgt,krijgt gratis de speciale cd van ditkrijgt gratis de speciale cd van ditkrijgt gratis de speciale cd van ditkrijgt gratis de speciale cd van ditkrijgt gratis de speciale cd van ditwerk en de bijhorende brochure metwerk en de bijhorende brochure metwerk en de bijhorende brochure metwerk en de bijhorende brochure metwerk en de bijhorende brochure met15 lessen muzische vorming.15 lessen muzische vorming.15 lessen muzische vorming.15 lessen muzische vorming.15 lessen muzische vorming. De les-sen werden verzameld in vijf groepenvan drie, met een moeilijkheidsgraadvan heel eenvoudig tot gevorderd. Elkelessengroep neemt het carnaval der die-ren als thema, maar werkt het uit bin-nen een andere component van muzi-sche vorming: beeld, beweging, dra-ma, media en muziek. Bovendien leg-gen de auteurs onderlinge verbanden,zodat geen enkele component geheelop zichzelf staat. Elke les duurt onge-veer twee uur. U kan er zo mee startenin de klas. Als u bovendien weet dat ditcarnaval als voorbeeld in de leerplan-nen vermeld staat...Als toemaatje vindt u in de Meester-stukkenbrochure een aanbod van vijfvijfvijfvijfvijffamilieconcertenfamilieconcertenfamilieconcertenfamilieconcertenfamilieconcerten van Le Carnaval desAnimaux, aangevuld met werk vanVlaamse componisten. Ook hier het or-kest van Walter Boeykens en Fred Brou-wers in actie. Voor de leerkrachten wor-den er workshops toegevoegd. Daarintonen de auteurs van de lesmap hoe uverder aan de slag kan met uw leerlin-gen. Om praktische redenen krijgt u decd en de brochure niet meteen mee. Zeworden u in december toegestuurd, éénpakket per leerkracht. Maar u moet weldeelnemen aan minstens één Meester-stuk.

Met Klasse naar MeesterstukkenEen miljoen kinderen en jongeren vindt jaarlijks de wegnaar het cultureel centrum, van wie 80 procent via de scho-len. Voor de meesten betekent dit echter slechts één bezoekper jaar. Wat betekent cultuur in de klas voor u? Sluipt degrote C het hele jaar door uw lessen of houdt u het bij dieene uitstap? Onbekend is onbemind, zo blijkt vaak, maardat kan snel veranderen. Niet enkel zitten cultuurlessenvervat in de eindtermen, de Vlaamse culturele centra enmusea ervaren dat de leerkracht meer nodig heeft dan eengoede voorstelling om zijn leerlingen een duurzaam cul-tuurbad te geven.Wil u didactisch materiaal om met uw leerlingen tewerken rond theater, dans, muziek, film, tentoonstel-ling? Wil u een toneelstuk, film of dansspektakel gratismeemaken en meteen te weten komen of het iets vooruw leerlingen is? Van 29 oktober, het begin van deherfstvakantie, tot 30 november bent u de VIP-gast in60 culturele centra, kinderkunstencentra en musea inheel Vlaanderen. Dan worden bijna 100 Meester-stuk-ken op uw leest geschoeid. Al wat u moet doen, is decatalogus van Meesterstukken aanvragen. Vul snel debon in.Na twee succesrijke Meesterstukken, twee en vier jaar gele-den, komt de derde editie er nog sterker uit. Zo werd hetaanbod opnieuw uitgebreid. Naast de culturele centra doennu ook de kinderkunstencentra en kunstmusea mee. Deactiviteiten werden ook beter gespreid over de regio. Uhoeft niet naar de andere kant van het land te rijden voordat eenmalige concert of die ene film, want veel Meester-stukken strijken op verschillende plaatsen neer. Bovendienhebben de organisatoren extra werk gemaakt van de edu-catieve omkadering, zeg maar de pedagogisch-didactischeinformatie voor de leerkracht. Zowat overal kan u nu deel-nemen aan actieve workshops. Dat heeft onder meer alsvoordeel dat u onmiddellijk duidelijk wordt of dit Meester-stuk iets voor uw leerlingen is of niet.Hoe schrijft u in?Via deze bon in Klasse vraagt u de catalogus van Meester-stukken aan. U krijgt dan gratis een compleet overzicht vanhet aanbod en praktische informatie (plaats, datum, om-schrijving, doelgroep…). Nog in de catalogus vindt u eenaantal bons. Daarmee schrijft u zich in voor een Meester-stuk. Zo’n bon stuurt u volledig ingevuld naar het organise-rend centrum waar het Meesterstuk van uw keuze plaats-vindt. Dat centrum stuurt u een brief terug die geldt alspersoonlijke uitnodiging, met alle praktische info (o.a. eenroutebeschrijving). Is de activiteit volgeboekt, dan krijgt ueen sorrybrief. Snel inzenden is dus de boodschap.Samengevat: u vraagt eerst de catalogus aan en verstuurtvervolgens de bijhorende bons naar de centra van uwkeuze. Dubbel werk, maar met twee bons per cataloguswacht u een dubbele beloning (of meer, want fotokopiërenis toegestaan).Wat mag u verwachten?Welk meesterstuk u ook kiest, u krijgt een VIP-behandeling:• exclusief onthaal met inleiding in het gastcentrum, mu-seum…• gratis plaats bij de manifestatie, exclusief voor leerkrach-ten of in een gemengd publiek• actieve pedagogisch-didactische workshop of nabespre-king al of niet met de uitvoerders• educatieve map of extra informatie• een gezellige afsluiterEen aantal centra bieden, uitsluitend tijdens Meesterstukken,speciale voorwaarden aan voor uw partner. Die staan expli-ciet vermeld in de catalogus. Voorts worden heel wat activitei-ten tijdens Meesterstukken meer dan eenmaal geprogram-meerd of ze zijn later ook nog op andere plaatsen in Vlaan-deren te zien. Neem voor meer inlichtingen contact op met hetcultureel centrum in kwestie. Daar kan u ook terecht voorandere vragen en meer info over een Meesterstuk en zijneducatieve omkadering (contactpersoon, adressen en tele-foonnummers vindt u achteraan in de catalogus).

Naar welke meesterstukken kan u gaankijken?Honderd Meesterstukken spreken samen alle leeftijden aan(van 3 tot 21 jaar en ouder), reiken de hand naar alleonderwijsvormen en bewegen zich creatief binnen een ruimscala van kunstvormen. Zo is theater ook figuren-, poppen-,circus- en muziektheater. Zo komt literatuur in drie dimensiestot leven via tentoonstelling en muziek. Zo waaiert popmu-ziek uit naar film en dans. Er is te veel om het hele aanbodhier voor te stellen. Vraag de catalogus aan voor meer infoover Stef Bos, de Flying Pickets, het S.M.A.K., Circus Ronaldo,Els De Schepper en tal van andere grote en minder grotenamen. We lichten er lukraak nog een tiental uit.

• Aan de hand vanFatima (6-12 jaar)Dit atelier kadert in detijdelijke tentoonstel-ling Magisch Marok-ko in het Museum vanMidden-Afrika (Tervu-ren). Het is een reis

naar Marokko, die eindigt in een echt Marokkaans dorp waarheel wat te doen is: muntthee drinken en dadels proeven, eeninitiatie in percussie volgen, hennaschilderen… Maar er is ookde kennismaking met de nieuwe generatie Belgen, de Ma-rokkanen die bij ons wonen en die Marokko slechts alsvakantieland kennen. Met video, lesmap en doegids. Tijdensde workshop van de educatieve dienst van het museum volgtu het parcours van uw klas.• Carmen (+12 jaar)Carmen is een verhaalover liefde, onbeant-woorde passie, een-zaamheid. Wie nietsvan opera kent, vindtin Carmen van com-ponist Bizet een toe-gankelijk muzikaal verhaal met een plot die jongeren aan-spreekt. Bovendien is Carmen sinds kort ook een boek van EdFranck, die het oorspronkelijke verhaal herschreef voor jongemensen. Combineren maar. De educatieve dienst van deMunt biedt u niet enkel een korte inleiding op de productieaan, u krijgt ook een initiatie in Spaanse Flamenco. De prege-nerale repetitie van Carmen woont u bij in het KoninklijkCircus in Brussel.

• HannaH (+7 jaar)HannaH is een vrolij-ke meid van acht jaar.Maar op die vrolijk-heid staat soms eendomper, want elkedag krijgt het meisjevan pa en ma te ho-

ren hoe lief haar broertje was. Was. Want Han is dood, uit hetraam gevallen toen hij vier jaar oud was. HannaH heeft haarbroertje nooit gekend. Toch is hij er altijd en hij neemt wel ergveel plaats in… Deze theatervoorstelling is een ingehoudenschreeuw om aandacht. Het zware thema van intens kinder-verdriet en eenzaamheid gaat echter op in bijzonder lichtvoe-tig toneel met veel humor. Tijdens de workshop Filosoferenmet kinderen leert u meer over deze andere manier om zo’nthema te benaderen.• Lui zweet (+ 15 jaar)Acht jongeren, net afgestudeerd met of zonder diploma, zoe-ken een plaats in de samenleving. Ze worden er geconfron-teerd met hun ambities of hetgebrek eraan, met hun kinder-dromen en idealisme, met keu-zes die ze moeten nemen… Ditis een stomende dans- entheaterproductie met video-beelden, live muziek, technobeats, drums, veel verbaalgeweld en dans. De kritische

� = algemeen, � = basisonderwijs, � = secundair en hoger onderwijs16 KLASSE NR.97

Page 17: Klasse voor Leraren 97

Meesterstukken voor hetgezinTijdens Meesterstukken loopt een ge-lijkaardig project voor ouders met kin-deren. Honderden gezinnen kunnenkennismaken met verschillende kunst-producten in culturele centra.. Zij beta-len daarvoor 99 frank per stoel. Inschrij-ven kan enkel via Klasse voor Ouders.Voor deelnemende gezinnen staat gééndidactische omkadering op het pro-gramma, maar er is wel speciale ani-matie. Lezers van Klasse voor Ouderskrijgen hierover alle info in het septem-bernummer.

inhoud en eigentijdse vorm maakt van Lui zweet interessantegespreksstof voor de klas. In de workshop gaat u na hoe hetthema arbeid deel van een les kan worden en hoe de voor-stelling als kunstproduct een plaats in de klas kan krijgen. Dejonge acteurs van het gezelschap DVG de storm vertellen uten slotte wat theater betekent in hun leven.

• Naar Loppiano (+4jaar)In een stille valleiwoont een man. Al-leen. Traag. Dan ver-schijnt over de bergeneen vrouw. Een en alenergie. Zij wil de man

helpen. Er vallen rotsblokjes naar beneden. De man zoekt eenschuilplaats, de vrouw beweegt en hoort in het vallen eenritme… Beeldend kunstenaar Ad Van Iersel brengt een taalar-me, leeftijdloze voorstelling met universele fantasie en humor.Hij bouwt zijn verhaal op geluidsopnamen van vallend puinen probeert zo een zintuiglijke vorm van communicatie uit. Deklassiek geschoolde danseres Ulrike Doszman geeft met haarchoreografie een onverwachte wending aan de gebeurtenis-sen… Via ingenieuze decors en door speels om te gaan metvoorwerpen en vormen maakt Ad Van Iersel zijn voorstellingtoegankelijk voor een breed publiek. Zo weet hij kleuters teboeien, en met dit project ook allochtone kinderen met taal-achterstand. Een gesprek over theater en beweging en wat jeermee kan doen in de klas vormt het zwaartepunt van deworkshop. Een BRONKS-productie.• Plage Tattoo (+16jaar)Vijf mensen op de scè-ne: rockmuzikanten endansers. Beide arties-ten leren elkaars kunsten brouwen een cock-tail van muziek enbeweging. Enerzijds is er de blauwe melancholische sfeer vande muziek en de poëzie van Zita Swoon, live gespeeld op descène. Anderzijds de speelse, intuïtieve vindingrijkheid vanKoen Augustijnen en Tamayo Okano. Popmuziek en heden-daagse dans zijn allebei jonge kunstuitingen, die binnen hetonderwijs nog weinig voet aan de grond hebben. In deworkshop kan u daarover discussiëren, maar u krijgt ookactieve tips en werkmethodes om het hiaat op te vullen.• Verjaagd door de mens, gevlucht voor de mens (15-18jaar)Vier fotografen waren erbij, die laatste maanden in de Bal-kan, in en rond Kosovo. Ze legden de exodus en wat eraanvoorafging vast in beeld. Een gids loodst u door de fototen-toonstelling heen, waarin niet enkel aandacht gaat naar dedidactische omkadering maar ook naar het artistieke. Of watmeespeelt om een fototentoonstelling vorm te geven. Naastintro en rondleiding krijgt u ook de mogelijkheid om vragente stellen en in discussie te gaan met Kosovokenners.

• Wezentjes in Keramiek (6-12 jaar)Ze staan op hoge benen, heb-ben een klein lijf en een groothoofd. Met die grappige ver-houdingen kijkt kunstenaar Al-fred Mandeville knipogendnaar het leven. Zijn wereld isvol vreugde, warmte en teder-heid, zeg maar een glimlach oppoten. Via deze tentoonstellingkan u jonge kinderen makkelijkdoen overstappen naar het rui-mere aanbod van tentoonstel-

lingen. Hoe leer je kinderen kijken, oordelen, waarderen? Hoebereid je een tentoonstelling voor in de klas en welk verleng-stuk brei je eraan? Hoe kan je hun eigen vindingrijkheid encreativiteit aanboren? De workshop biedt u theorie en praktijk,evenwichtig beleg voor de broodjesmaaltijd tussendoor.

GRATIS CULTUUR MET KLASSE EN CANONµ Ja, stuur mij volledig gratis de uitgebreide

brochure Meesterstukken met toelichting eninschrijvingsformulieren voor alle culturele eve-nementen die ik graag wil meenemen.

Naam: ...........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

Functie: ..........................................................

School: ...........................................................

.....................................................................

KLASSE NR.97 17

• Bewogen Beelden (+ 6 jaar)Kunstenaars uit verschillende disciplines geven vanuit beel-dende kunst een uitvoering of performance. Aansluitend lei-den ze een workshop voor de deelnemers. De kunstenaarsvertrekken van de vaste collectie of tentoonstelling in viergrote Antwerpse musea. In het Koninklijk Museum voor Scho-ne Kunsten wordt gewerkt rond het verhaal. In het Museumvoor Hedendaagse Kunst staan muziek en poëzie centraal.Het Museum voor Fotografie vertrekt van muziek en het Open-luchtmuseum Middelheim programmeert beweging en dans.In de workshop krijgt u het allemaal over u heen met afslui-tend een gesprek over het hoe en waarom in de klas.

• De magie van Satie(+16 jaar)Hoe kunnen vier dansen-de handen aan één per-soon toebehoren? Dievraag borrelt op wanneerSteven & Stijn Kolacnycomposities van Erik Sa-tie interpreteren. Tijdenseen exclusief Satie-recital

begeleiden zij live de kortfilm Entr’acte vanRené Claire, waarvoor Satie in 1924 desoundtrack schreef. De combinatie muziek-film verlaagt de drempel naar hedendaagsklassiek en dat is ook de bedoeling. Alstrendsetter en voorloper van het klassiek vandeze eeuw verdient Satie zo’n overstap. Tij-dens de workshop wordt een van de meestverwaarloosde aspecten van de ernstige klas-sieke muziek behandeld: humor.Vergeet uw collega’s nietDe vorige edities van Meesterstukken loktenduizenden leerkrachten. Toch bleven eenaantal workshops, ateliers en voorstellingende dag zelf zwaar onderbezet, hoewel ze oppapier waren volgeboekt. We verwachtenWe verwachtenWe verwachtenWe verwachtenWe verwachtendat u na inschrijven ook effectief komt.dat u na inschrijven ook effectief komt.dat u na inschrijven ook effectief komt.dat u na inschrijven ook effectief komt.dat u na inschrijven ook effectief komt.Daarbij de dringende vraag: hebt u eenticket voor een Meesterstuk en kan u in ex-tremis niet komen, bel dan zo snel mogelijkhet gastcentrum. U doet er een andere colle-ga die op de wachtlijst staat een pleziermee.Meesterstukken is een project van Canon, de Cultuurcel van hetdepartement Onderwijs, Klasse en Fevecc, de Federatie van VlaamseErkende Culturele Centra (en dat zijn er meer dan honderd). Deculturele centra organiseren jaarlijks zo’n 6000 culturele en ar-tistieke manifestaties voor de jeugd. Ook heel wat musea enkunstinstellingen werken aan Meesterstukken mee.

Fietsen, op 13 en 17/11 inRoeselare.

HETPA

LEIS

CH

RIS VA

N D

ER BU

RGH

T

Stuur deze originele, volledig ingevulde bon zo snelmogelijk terug naar Canon – Meesterstukken – departe-ment Onderwijs – E.Jacqmainlaan 165 – 1210 Brussel.

Page 18: Klasse voor Leraren 97

18 KLASSE NR.97

«We beginnen met een spel»

U krijgt een gratis spel mét klasse:speel het!U krijgt de kans om het schooljaar met een spel te beginnen.Daarvoor ontwikkelden Klasse en het Centrum voor Informa-tieve Spelen tijdens de voorbije maanden twéé nagelnieuwespellen. Ze zijn er voor u, uw leerlingen en hun ouders. Prettigom te spelen, maar ze kunnen vooral ook bijdragen tot meerinzicht en betrokkenheid. Twee vliegen in één klap.

Het spel voor de klasgroep: [Klas]X.De kracht van een klasDit spel verschijnt op 25 september, samen met het eerste nummer van Klasse voorJongeren. Het is bedoeld om in de klas te spelen: een klasgroepspel vooreen klasgroepspel vooreen klasgroepspel vooreen klasgroepspel vooreen klasgroepspel voorleerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs o.l.v. eengeëngageerde leerkracht die het spel goed voorbereidt en in de hand houdt.Wie vertegenwoordigt onze klas? Wat is de stille kracht van onze klas? Waar zittende verborgen talenten? Wat denken de leraars over de leerlingen en wat denken zijover hen? Wat zouden we uitspoken op een avonturentocht? Waarom zijn wij zolastig? [Klas]x ontdekt de kracht van elke klas. Speel het spel![Klas]x is een boeiend en afwisselend spel dat geschikt is voor elke klasgroepvoor elke klasgroepvoor elke klasgroepvoor elke klasgroepvoor elke klasgroep dieelkaar beter wil leren kennen en wil nadenken over de eigen rol in school ensamenleving. Een spel met een missie, een visie en een hart. Het kan gespeeldworden tijdens twee gewone lesuren. Er is geen extra materiaal nodig. Alles zit ineen keurig uitgevoerde doos. Bij de uitwerking hebben Klasse en het Centrum voorInformatieve Spelen er nauwkeurig op gelet dat elke klasgroep, van elk onderwijs-niveau, het kan spelen. Het vraagt wel een degelijke voorbereiding én begeleidingdoor een geëngageerde leerkracht die een groepsgesprek kan leiden. Hij kan deopdrachten trouwens aanpassen en selecteren naargelang van de groep waarmeehij speelt. Elke speldoos kan meerdere keren gebruikt worden in verschillendeklassen. Maar misschien is het handig dat u meer dan een exemplaar op schoolhebt. Zo kunnen verschillende klassen het eventueel op hetzelfde ogenblik spelen.Een speldoos van [Klas]x. De kracht van een klas kost 450 frank. Scholen die zijningeschreven voor Klasse voor Jongeren kunnen bij Klasse (maximum vier) gratis(maximum vier) gratis(maximum vier) gratis(maximum vier) gratis(maximum vier) gratisspeldozenspeldozenspeldozenspeldozenspeldozen aanvragen. Het spel ondersteunt immers volledig de doelstellingen vanhet blad: bijdragen tot meer inzicht, inzet en engagement in klas, school, opvoe-ding en onderwijs. Elke directie ontving zopas een brief over dit spel mét eenformulier. U kan uw gratis exemplaren van het spel uitsluitend met dit formulieraanvragen, zolang de voorraad strekt. Veel speelplezier! ■

Het spel voor ouders en kinderen:over het muurtjeDit spel verschijnt op 15 september, samen met het eerste nummer van Klasse voorOuders. Het is niet bedoeld om in de klas te spelen maar thuis: met ouders enkinderen. U krijgt het gratis voor al uwgratis voor al uwgratis voor al uwgratis voor al uwgratis voor al uw leerlingen tussen 8 en 14 jaarleerlingen tussen 8 en 14 jaarleerlingen tussen 8 en 14 jaarleerlingen tussen 8 en 14 jaarleerlingen tussen 8 en 14 jaar. Geef hetspel dus niet mee met de kleuters of met de leerlingen van het eerste of tweedeleerjaar. De deelnemers moeten immers vlot kunnen lezen om het spel te kunnenspelen. Geef het spel mee met alle kinderen van het derde leerjaar tot en met hettweede jaar secundair onderwijs. Het is een soort «doolhofspel» en er komt enkeleminuten knipwerk bij kijken om het bord speelklaar te maken. Misschien kan u metuw leerlingen in de klas op voorhand wel het reglement doornemen (een mooieoefening in «begrijpend lezen») en daarna samen het knipwerk doen. Dan zijn zeklaar om het spel aan hun ouders uit te leggen en thuis meteen te kunnen spelen.«Over het muurtje» brengt ouders en kinderen dichter bij elkaarouders en kinderen dichter bij elkaarouders en kinderen dichter bij elkaarouders en kinderen dichter bij elkaarouders en kinderen dichter bij elkaar. Het is een spelom te winnen. Maar meer nog is het een spel dat uitdaagt om met elkaar te pratenover thuis, school, opvoeding en onderwijs. Bovendien oefenen de spelers vaardig-heden: naar elkaar luisteren, samenwerken, gevoelens uitdrukken, problemen op-lossen, zich inleven in de rol van anderen, overleggen, afspraken maken enz. Endaar draait het leven thuis en op school toch rond?Dit spel van Klasse voor Ouders wil de kloof tussen thuiscultuur en schoolcultuurde kloof tussen thuiscultuur en schoolcultuurde kloof tussen thuiscultuur en schoolcultuurde kloof tussen thuiscultuur en schoolcultuurde kloof tussen thuiscultuur en schoolcultuuroverbruggenoverbruggenoverbruggenoverbruggenoverbruggen. Wie het spel doorneemt en de opdrachten leest, snapt dat meteen.Zo moeten ouders en kinderen dezelfde vragen beantwoorden, maar vanuit hunperspectief («Noem drie leuke eigenschappen van je kind/je ouders» / «Beschrijfeen gewone dag van je kind/je ouders» / «Wat stop je bij voorkeur in elkaarslunchpakket?» / «Wie zijn je beste vrienden?» / «Welk vak deden je ouders nietgraag?» enz.). Tijdens het spel worden allerlei situaties besproken die zowel metthuis als met de school te maken hebben: huiswerk, de zware boekentas, straf,pesten, tv-kijken, verkeer… Hoe kleiner de kloof tussen thuiscultuur en schoolcultuur,hoe beter de leerlingen zich op school voelen, hoe minder stress ze ervaren en hoebeter hun resultaten zijn. Daar wil dit spel een aanzet voor zijn. Bovendien kan erook geregeld gelachengelachengelachengelachengelachen worden. Wie op een ontspannen manier met zijn oudersover thuis en school kan praten, is al een heel eind op de goede weg.We hebben, samen met het Centrum voor Informatieve Spelen, veel aandachtbesteed aan een zorgvuldige uitwerking van dit spel. Het is dan ook geschikt voormensen met verschillende sociale achtergronden en voor élke gezinsvormvoor élke gezinsvormvoor élke gezinsvormvoor élke gezinsvormvoor élke gezinsvorm (metbeide ouders, in een éénoudergezin, met grootouders enz.). Kinderen spelen hetspel dus niet alléén. Er moet altijd een opvoedende volwassene meespelen. Zohelpen ze elkaar «over het muurtje».

Page 19: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

(advertentie)

Page 20: Klasse voor Leraren 97

Binnen met boterhammen A

Ook boterhammen kunnen soms fun-geren als toegangstickets. Zolang u ermaar genoeg van eet. Vanaf eind sep-tember kan u bij de meeste ambachte-lijke bakkers Wildlife-brood krijgen inacht soorten. Op de broodzak vindt ueen spaarpunt. Als u genoeg spaar-punten bij elkaar hebt om een spaar-kaart vol te kleven, hebt u meteen eentoegangsticket voor de Antwerpse zooof het domein Planckendael in han-den. En met genoeg spaarkaarten kande hele klas gratis op uitstap. Boven-dien doet u automatisch mee aan eengratis tombola waarbij u onder meereen schoolbord kan winnen. Elke schoolontvangt half september van de zooeen mailing met meer uitleg over dezeactie, die bedoeld is om de gezondevoeding te promoten, meer bepaaldhet nuttigen van meergranenproducten.U kan zich gratis inschrijven om deel tenemen en ontvangt dan een pakketwaarin een poster met spaarmeter, 30spaarkaarten, 30 stickers en info voorde ouders.Info: Gie Robeyns - Koninklijke Maat-schappij voor Dierkunde - Koningin As-tridplein 26 - 2018 Antwerpen - tel 03-202 45 40 - fax 03-231 00 18

20 KLASSE NR.97

Rubens & Antwerpen S

Een nieuwe cd-rom loodst u en uw leerlingen, met het Ru-benshuis als vertrekpunt, door het Antwerpen van RubensAntwerpen van RubensAntwerpen van RubensAntwerpen van RubensAntwerpen van Rubensin de 17de eeuw én vandaagin de 17de eeuw én vandaagin de 17de eeuw én vandaagin de 17de eeuw én vandaagin de 17de eeuw én vandaag. Centraal staan de kunstwer-ken van Rubens en een veertigtal tijdgenoten. Bij elk werkvindt u een originele notitie en zo’n 1200 hyperlinks leiden unaar aanvullende informatie, vergelijkend beeldmateriaal,voorstudies, biografieën enz. Werken die nu overal ter wereldin musea hangen, worden voor één keer (virtueel) naar hunoorspronkelijke Antwerpse 17de-eeuwse locaties in patriciërs-woningen en kerken teruggebracht.Op zaterdag 23 oktober kan u (alleen of vergezeld vanOp zaterdag 23 oktober kan u (alleen of vergezeld vanOp zaterdag 23 oktober kan u (alleen of vergezeld vanOp zaterdag 23 oktober kan u (alleen of vergezeld vanOp zaterdag 23 oktober kan u (alleen of vergezeld vancollega of partner) gratis kennis maken met deze cd-romcollega of partner) gratis kennis maken met deze cd-romcollega of partner) gratis kennis maken met deze cd-romcollega of partner) gratis kennis maken met deze cd-romcollega of partner) gratis kennis maken met deze cd-romin het Rubenshuis in Antwerpen. Een gratis bezoek aanin het Rubenshuis in Antwerpen. Een gratis bezoek aanin het Rubenshuis in Antwerpen. Een gratis bezoek aanin het Rubenshuis in Antwerpen. Een gratis bezoek aanin het Rubenshuis in Antwerpen. Een gratis bezoek aandit museum én een gratis kennismakingsroute door Ant-dit museum én een gratis kennismakingsroute door Ant-dit museum én een gratis kennismakingsroute door Ant-dit museum én een gratis kennismakingsroute door Ant-dit museum én een gratis kennismakingsroute door Ant-werpen staan eveneens op het programmawerpen staan eveneens op het programmawerpen staan eveneens op het programmawerpen staan eveneens op het programmawerpen staan eveneens op het programma. Voor dit laat-ste zorgen de Consul-ANTenConsul-ANTenConsul-ANTenConsul-ANTenConsul-ANTen, een groepje vrijwilligers (50-plussers) die Antwerpen promoten op cultureel vlakAntwerpen promoten op cultureel vlakAntwerpen promoten op cultureel vlakAntwerpen promoten op cultureel vlakAntwerpen promoten op cultureel vlak. Dekennismakingsroute is dan ook geen historische wandeling,wél een wandeling langs kerken, musea, theaters enz. metinformatie over allerlei culturele activiteiten die op dat mo-ment plaats vinden.U schrijft voor dit gratis programma in vóór 7 oktober, metvermelding van uw naam, adres, telefoonnummer en denaam van uw school. U duidt eveneens aan welke program-ma-elementen u wenst mee te maken (voorstelling cd-rom,bezoek Rubenshuis, wandeling). U moet voorts kiezen tussenvoor- en namiddag en u duidt aan of u alleen komt dan welvergezeld van één andere persoon. U krijgt een schriftelijkebevestiging. Onder de aanwezigen worden ter plaatse enkeleexemplaren van de nieuwe cd-rom verloot.Coördinatie Cultuur en Communicatie - Hessenhuis - Ria Lae-nen - Falconrui 53 - 2000 Antwerpen - tel 03-206 03 61 - fax03-206 03 60

Internet Masters Trophy S

Hoe goed kunnen uw leerlingen informatie zoeken opHoe goed kunnen uw leerlingen informatie zoeken opHoe goed kunnen uw leerlingen informatie zoeken opHoe goed kunnen uw leerlingen informatie zoeken opHoe goed kunnen uw leerlingen informatie zoeken ophet world wide webhet world wide webhet world wide webhet world wide webhet world wide web? Voor scholen uit het secundair onder-wijs ligt de uitdaging alvast klaar: de derde derde derde derde derde Internet Mas-Internet Mas-Internet Mas-Internet Mas-Internet Mas-ters Trophyters Trophyters Trophyters Trophyters Trophy. Net als bij de vorige edities draait de wedstrijdrond efficiënt zoeken via Internet. De wedstrijd start beginoktober. Twee weken lang proberen de deelnemers zo snelmogelijk de zoekopdrachten op te lossen die dagelijks opde website van de Internet-Academie verschijnen. Op heteinde van elke week is er bovendien een schiftingsvraagdie de hogere hersenfuncties extra aan het werk zet. De 15beste ploegen spelen een eindronde, die op dezelfde ma-nier verloopt. Daaruit komen de finalisten. Zij vechten hetsamen onder elkaar uit, in levende lijve en in aanwezigheidvan supporters en pers. Behalve de eer zijn er ook prijzen tewinnen: multimedia-pc’s, Internetaansluitingen, software,tijdschriftabonnementen en reischeques… alles samen goedvoor bijna 1 miljoen frank.Twijfelt u nog? Vergroot alvast uw zelfvertrouwen via de talrij-ke tips en oefeningen op de website van de Internet-Acade-mie (rubriek Zoekwijzer). Vlak voor de finale krijgen de aan-wezigen bovendien een Internetcursus, die gegeven wordtdoor het docententeam van de Internet-Academie. Scholendie de eindronde niet haalden of andere geïnteresseerdenkunnen deze les live volgen via de website.Inschrijven of bijkomende informatie opvragen kan via dewebsite van de Internet-Academie (www.i-academie.be). Perschool kunnen meerdere ploegen deelnemen aan de voorron-des, maar slechts één ploeg per school kan deelnemen aan deeindronde. Voor de finale kan een school haar drie besteinternauten afvaardigen.

Boekenbeurs in je klas? A

Vorig jaar bezochten in twee dagen tijd meer dan 30.000leerlingen de Boekenbeurs voor VlaanderenBoekenbeurs voor VlaanderenBoekenbeurs voor VlaanderenBoekenbeurs voor VlaanderenBoekenbeurs voor Vlaanderen, een organi-satie van de Vereniging ter Bevordering van het VlaamseBoekwezen (VBVB). Een beetje een overrompeling, daaromkan u dit schooljaar de boekenbeurs naar uw klas halen. HetScholenproject op de beurs zelf blijft ook behouden, met eenenigszins gewijzigde formule.

• Boekenweek op schoolHeb jij al geboekt?Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt? (over inleven in onbekende situaties enandere werelden; 3de graad LO), De BoekaniersDe BoekaniersDe BoekaniersDe BoekaniersDe Boekaniers (over boe-kenpromotie en verhalen schrijven; 1ste graad SO), De Boe-De Boe-De Boe-De Boe-De Boe-kenrijderskenrijderskenrijderskenrijderskenrijders (over hoe een spannend idee ook een spannendboek wordt; 2de graad SO) en BoekenkrakersBoekenkrakersBoekenkrakersBoekenkrakersBoekenkrakers (over boe-kenrecensies en de «20 belangrijkste boeken van deze eeuw»;3de graad SO) zijn projecten om uw leerlingen in de klas telaten werken rond boeken, auteurs, kritieken, boekenpromo-tie enz. Voor de leerkracht zijn er gratisgratisgratisgratisgratis didactische brochures,met lessuggesties en alle informatie over de boekenwedstrijdwaarmee u het project kan afsluiten. Voor de winnaars zijn ertrouwens boekenpakketten. Deelnemen is gratis.• Naar de boekenbeursDe Boekenbeurs voor Vlaanderen 1999Boekenbeurs voor Vlaanderen 1999Boekenbeurs voor Vlaanderen 1999Boekenbeurs voor Vlaanderen 1999Boekenbeurs voor Vlaanderen 1999 loopt van 31oktober tot en met 11 november. Op maandag 8, dinsdag 9en woensdag 10 november kan u met uw klas deelnemenaan het ScholenprojectScholenprojectScholenprojectScholenprojectScholenproject. Vooraf inschrijven is verplicht en hettotaal aantal deelnemers is beperkt, mét een beurtrol (wie ditjaar kan meedoen, gaat volgend jaar in de eigen school aande slag). Wie met zijn klas naar de boekenbeurs komt, neemtbovendien verplicht deel aan de aangeboden begeleidings-begeleidings-begeleidings-begeleidings-begeleidings-programma’sprogramma’sprogramma’sprogramma’sprogramma’s: Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt?Heb jij al geboekt? (werken rond verhuizen,veranderen van omgeving, nieuwe werelden leren kennen;3de graad LO), De BoekaniersDe BoekaniersDe BoekaniersDe BoekaniersDe Boekaniers (boekbeursspel om in groep-jes van vijf het jeugdboekenlandschap te ontginnen; 1stegraad SO), De BoekenrijdersDe BoekenrijdersDe BoekenrijdersDe BoekenrijdersDe Boekenrijders (een kompas naar jeugd- envolwassenenliteratuur; 2de graad SO) en BoekenkrakersBoekenkrakersBoekenkrakersBoekenkrakersBoekenkrakers(zoektocht naar spannende boeken, echte «klassiekers» ende nieuwste boeken; 3de graad SO). Deelnemen aan hetScholenproject kost 2000 fr. per klas (voor max. 20 leerlingen;100 fr. per bijkomende leerling).VBVB - Huis van het Boek - Hof ter Schriecklaan 17 - 2600Berchem - Infolijn 03-230 17 76

De Markies van Kalebas B

Zet uw leerlingen (lagere school) aan het werk en win eengratis toneelvoorstelling voor de hele schoolgratis toneelvoorstelling voor de hele schoolgratis toneelvoorstelling voor de hele schoolgratis toneelvoorstelling voor de hele schoolgratis toneelvoorstelling voor de hele school. Het volstaatom de tekeningen, collages, knutselwerkjes, gedichten, verha-len, opstellen... van uw leerlingen vóór 20 september op testuren naar Teater Prometheus. Uw leerlingen mogen kiezen uiteen waslijst van thema’s: toverkatjes, markiezen, kastelen, trek-tochten, spiegelbeeld, muziekorkesten, ruzie en vriendschap...Drie winnende scholen krijgen in de loop van de maand okto-ber Teater Prometheus op bezoek met de voorstelling De Mar-De Mar-De Mar-De Mar-De Mar-kies van Kalebaskies van Kalebaskies van Kalebaskies van Kalebaskies van Kalebas, een stuk over durven en vriendschapdurven en vriendschapdurven en vriendschapdurven en vriendschapdurven en vriendschap.Teater Prometheus - Tine Hofman - Kammerstraat 19 - 9000Gent - tel 09-225 28 08 - fax 09-233 36 92

Gezond ontbijten B

Maak dagelijks wat extra tijd voor een k(l)eurig ontbijtMaak dagelijks wat extra tijd voor een k(l)eurig ontbijtMaak dagelijks wat extra tijd voor een k(l)eurig ontbijtMaak dagelijks wat extra tijd voor een k(l)eurig ontbijtMaak dagelijks wat extra tijd voor een k(l)eurig ontbijt iseen nieuwe én gratis foldernieuwe én gratis foldernieuwe én gratis foldernieuwe én gratis foldernieuwe én gratis folder met tips en «gouden raad» vooreen gezond ontbijt. U kan de folder in de klas gebruiken ofbijvoorbeeld met de hele school een ontbijtactieontbijtactieontbijtactieontbijtactieontbijtactie plannen.De folder legt uit waarom een goed ontbijt belangrijk is enbehandelt de ver-schillende voedings-stoffen uit de voe-dingspiramide, diedaarin aan bod zou-den moeten komen.Uiteraard vindt u erook originele ontbijt-tips die het ontbijtnog leuker en nooitsaai maken. Voor dekinderen is er een tabel waarin ze een ontbijtplan voor eenhele week kunnen uitstippelen.Speciaal voor basisscholen zijn de folders per 250 stuksverpakt onder krimpfolie, maar individuele bestellingen zijnnatuurlijk ook mogelijk (zolang de voorraad strekt).Vlaams Promotiecentrum voor Agro- en Visserijmarketing -Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - tel 02-510 62 35 - fax 02-510 62 15 - [email protected]

Page 21: Klasse voor Leraren 97

KLASSE NR.97 21

Medewerkers gezocht �

• Een ervaren germanist(e) ervaren germanist(e) ervaren germanist(e) ervaren germanist(e) ervaren germanist(e) kan aan de slag bij de Dienst voor Onderwijsontwikke-ling (DVO) als opdrachthouder opdrachthouder opdrachthouder opdrachthouder opdrachthouder (1/5 opdracht als contractueel) voor de opvolgingvan het vakgebied Nederlands in functie van eindtermen (over alle niveaus heen:kleuteronderwijs - lager onderwijs - secundair onderwijs - OSP - NT2). Schriftelijkekandidaturen met cv bij directeur DVO - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - fax 02-553 88 35.• Vanaf 1 oktober kan een educatief medewerkereducatief medewerkereducatief medewerkereducatief medewerkereducatief medewerker (contract vanonbepaalde duur in 4/5de statuut; min. A1; onderwijservaringstrekt tot aanbeveling) aan de slag bij Wereldcentrum Internatio-nale Opvoeding vzw (WIO): coördineren van het overleg met desector onderwijs, duurzame ontwikkeling in de werking van hetcentrum integreren, interne vorming organiseren enz. behoren tothet takenpakket. Solliciteren met cv uiterlijk op 13 september bijWIO - Raf Allaert - Visserij 152 - 9000 Gent - tel 09-233 75 46 - fax09-233 94 84 - [email protected].• Op zelfstandige basiszelfstandige basiszelfstandige basiszelfstandige basiszelfstandige basis lessen geven over gezonde voeding,persoonlijke verzorging, niet roken, sport en ontspanning, dat lijkt u wel wat?Het Nederlandse BVM Gastcolleges verzorgt al een jaar of drie dergelijkelessen ook in Vlaanderen en zoekt dringend een extra leerkracht. Solliciteren bijBVM Gastcolleges - Postbus 60200 - 6800 JE Arnhem - Nederland - tel 00-31-26-351 80 02 - fax 00-31-26-442 48 77.• Dringend gezocht: gemotiveerde leerkrachten die gedurende enkele uren perweek les willen geven aan kleine groepen Nederlandstalige gevangenenkleine groepen Nederlandstalige gevangenenkleine groepen Nederlandstalige gevangenenkleine groepen Nederlandstalige gevangenenkleine groepen Nederlandstalige gevangenen inBrusselse gevangenissen. Het vormingsaanbod omvat o.a. Franse les, socialekennis en sociale vaardigheden, computerles, lees- en schrijfgroepen enz.Meer info bij Justitieel Welzijnswerk - Peter Pletincx - Groot Eiland 84 - 1000Brussel - tel 02-502 66 00 - fax 02-512 67 38.• Vlaanderen afreizen met landenkoffers (vol materiaal uit zuiderse landen) enhiermee workshops begeleiden in scholen en jeugdverenigingenworkshops begeleiden in scholen en jeugdverenigingenworkshops begeleiden in scholen en jeugdverenigingenworkshops begeleiden in scholen en jeugdverenigingenworkshops begeleiden in scholen en jeugdverenigingen, dat lijktu wel wat? Alfa vzw, Vlaanderens kleinste NGO organiseert op 30 september(Brazilië) en 1 oktober (Congo) twee vormingsdagen voor kandidaat-mede-werkers (op vrijwillige basis, enkel met onkostenvergoeding). U leert er meerover de materialenkoffers, de capoeiradans, hoe u foufou en sakasaka moetmaken enz. Vooraf inschrijven bij Alfa vzw - Tine De Wilde - K. Albertstraat 15- 2300 Turnhout - tel 014-41 94 39.

Studietoelagen: niet vergeten! �

Men zou toch verwachten dat ouders massaal studietoelagen aanvragen voorhun kinderen onder het motto Nee heb je, ja kan je nog krijgen. Toch is dit nietzo. Onderzoek heeft aangetoond dat heel veel rechthebbenden gewoon gééntoelage aanvragen. Omdat ze het gewoon niet weten?Ouders kunnen een studietoelage aanvragen voor hun kinderen vanaf hetOuders kunnen een studietoelage aanvragen voor hun kinderen vanaf hetOuders kunnen een studietoelage aanvragen voor hun kinderen vanaf hetOuders kunnen een studietoelage aanvragen voor hun kinderen vanaf hetOuders kunnen een studietoelage aanvragen voor hun kinderen vanaf heteerste jaar secundair onderwijseerste jaar secundair onderwijseerste jaar secundair onderwijseerste jaar secundair onderwijseerste jaar secundair onderwijs. Het toelagebedrag dat ze uiteindelijk ontvan-gen is hangt af van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste hangt af van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste hangt af van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste hangt af van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste hangt af van het gezinsinkomen en het aantal personen ten laste. Hetdepartement krijgt jaarlijks zowat 120.000 aanvragen voor het secundair en zo’n50.000 aanvragen voor het hoger onderwijs. Elk jaar verdeelt het departement zoongeveer 2,3 miljard frank.De limietdatumlimietdatumlimietdatumlimietdatumlimietdatum voor de aanvraag is 31 oktober (poststempel). Te laat ingedien-de aanvragen worden niet behandeld (opgepast dus, want 31 oktober is dit jaareen zondag). Ook als u nog niet over alle gevraagde gegevens beschikt, dientu het best toch de onvolledige aanvraag tijdig in.Meer informatie vinden alle geïnteresseerden in de gratis brochure gratis brochure gratis brochure gratis brochure gratis brochure Studietoe-Studietoe-Studietoe-Studietoe-Studietoe-lagen 1999-2000lagen 1999-2000lagen 1999-2000lagen 1999-2000lagen 1999-2000. Die ligt in alle scholen, PMS-centra, provinciediensten, ge-meentehuizen en in de openbare bibliotheken. U kan ze ook bestellen bij hetdepartement Onderwijs - afdeling Studietoelagen - tel 02-553 86 60 of 553 8661 en bij de Infolijn Onderwijs - tel 0800-30 203. In de brochure vindt u ookinformatie over het invullen van het aanvraagformulieraanvraagformulieraanvraagformulieraanvraagformulieraanvraagformulier. Wie vorig jaar eenstudietoelage aanvroeg, krijgt automatisch een nieuw aanvraagformulier toege-stuurd. U vindt het ook op school of u kan het aanvragen.departement Onderwijs - afdeling Studietoelagen - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - tel 02-553 86 60 of 553 86 61 - www.ond.vlaanderen.be/studietoelage

Foto’s op mijnterril �

Zin in een bijzondere fototentoonstelling? Daarvoor nodigen we u uit op de oudeoudeoudeoudeoudemijnterrilmijnterrilmijnterrilmijnterrilmijnterril van de koolmijn in Beringen.Luc Daelemans, al tien jaar lang de huisfotograaf van deze Klasse, maakte negennegennegennegennegensterke portrettensterke portrettensterke portrettensterke portrettensterke portretten van de (allochtone) bewoners van de Klimopstraat in de schaduwvan de mijn. Die werden meer dan levensgroot uitvergroot en kijken in weer en windneer op hun straat aan de voet van de terril. Meteen een enige kans om de terril opte mogen.U kan gaan kijken van 9 tot 12 september, tussen 10 en 17 u. De toegang is gratis.Volg de pijltjes vanaf de mijn in Beringen-Mijn.

GRATIS VERWENCONCERTµ Ja, ik kom graag naar het Canon met Klasse-

Verwenconcert op 23 oktober in de St. Baafs-kathedraal in Gent.

Ik wil graag 1 2 (uw keuze omcirkelen)gratis kaart(en).

Naam: ...........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

Naam en adres van de school: .........................

.....................................................................

.....................................................................

F

Canon Concert Bis �

Het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen en het Collegium Vocale bren-gen de 10de symfonie10de symfonie10de symfonie10de symfonie10de symfonie van Gustav Mahler; AmersAmersAmersAmersAmers, een compositie uit 1992 voor

cello, ensemble en electronicq van de veelbekroonde Finsecomponiste Kaija Saariaho; het MiserereMiserereMiserereMiserereMiserere van G. Allegri. Ditis het programma voor een Canon met Klasse-Verwen-Canon met Klasse-Verwen-Canon met Klasse-Verwen-Canon met Klasse-Verwen-Canon met Klasse-Verwen-concertconcertconcertconcertconcert op zaterdag 23 oktober om 20 u. in de St. Baafs-kathedraal van Gent.Vul onderstaande bon volledig in, kleef hem op een brief-kaart en stuur hem onmiddellijk naar Festival van Vlaande-ren - Canon met Klasse-Verwenconcert - Canon met Klasse-Verwenconcert - Canon met Klasse-Verwenconcert - Canon met Klasse-Verwenconcert - Canon met Klasse-Verwenconcert – Sophie Cocquyt– Kasteel Borluut – Kleine Gentstraat 46 – 9051 Gent. Wiebij de gelukkigen is, krijgt een schriftelijke bevestiging. Er

zijn 1300 plaatsen beschikbaar.

CanonNatuurdag �Op dinsdag 12 okto-ber vindt de eersteCanon NatuurdagCanon NatuurdagCanon NatuurdagCanon NatuurdagCanon Natuurdagplaats, een informa-informa-informa-informa-informa-tieve en interactievetieve en interactievetieve en interactievetieve en interactievetieve en interactievehappen ing voo rhappen ing voo rhappen ing voo rhappen ing voo rhappen ing voo rleerkrachten die wer-leerkrachten die wer-leerkrachten die wer-leerkrachten die wer-leerkrachten die wer-ken rond leefmilieuken rond leefmilieuken rond leefmilieuken rond leefmilieuken rond leefmilieu.De Canon Natuurdagis een nieuw initiatiefvan het departementLeefmilieu en Infra-structuur en vindtplaats in de gebou-wen van de VlaamseGemeenschap inBrussel (vlakbij hetNoordstation). Op hetprogramma: werkgroepen rond groene schoolprojecten, een «markt» voor project-begeleidende organisaties, een forumdiscussie over «de ideale projectstrategie».Meer informatie en een inschrijvingsformulier kan u schriftelijk aanvragen bij Ami-nabel - cel Educatie - Annemie Cremers - E. Jacqmainlaan 156 bus 8 - 1000 Brussel.

Muzische werkdagen �

Leerkrachten basisonderwijs en derdejaarsstudenten lerarenopleiding kunnen nogsteeds inschrijven voor de laatste editie van de Muzische Werkdagen. De twee-twee-twee-twee-twee-daagse basisvormingendaagse basisvormingendaagse basisvormingendaagse basisvormingendaagse basisvormingen vinden plaats begin oktober in alle provincies. Meteeninschrijven bij Wisper - tel 016-25 16 21 - fax 016-25 89 94.

Blues zijn onze roots �

Vier scholen krijgen voor 30 november gratis het project project project project project Roots-BluesRoots-BluesRoots-BluesRoots-BluesRoots-Blues over de vloer.Dit project ent deze muziek, de «wortel van de hedendaagse muziek», op jongerenen hún cultuur. Met een speciaal voor dit project ontwikkelde cd-rom gaat u vierweken aan de slag. Tegelijk komt een muzikant naar de school, die in vier sessieseen bluesformatie opzet met geïnteresseerde leerlingen en leerkrachten (buiten delesuren). Na vier weken ontmoeten de bluesleerstof en de bluesformatie elkaar ineen workshop. Dit project is bedoeld voor leerlingen derde graad secundair onder-wijs. U meldt uw interesse uiterlijk op 20 september op fax 02-553 96 75.

De Kroon op het werk �

Zondag 2 mei 1999, laat, Het Paleis Antwerpen. Antje De Boeck, voorzitter van dejury: «De jury heeft gekozen voor Love me Tender van de middelbare SteinerschoolGent.» Groot feest in Het Paleis, want deze school wint de eerste Kroon op het werk Kroon op het werk Kroon op het werk Kroon op het werk Kroon op het werk.Ondertussen staat de tweede editie van dit podiumfestival voor leerlingen twee-podiumfestival voor leerlingen twee-podiumfestival voor leerlingen twee-podiumfestival voor leerlingen twee-podiumfestival voor leerlingen twee-de en derde graad secundair onderwijsde en derde graad secundair onderwijsde en derde graad secundair onderwijsde en derde graad secundair onderwijsde en derde graad secundair onderwijs al in de startblokken. Provinciale prese-lecties in diverse culturele centra leiden naar een finalefestival in Het Paleis (Antwer-pen) op 6 en 7 mei 2000. Alle informatie bij Canon - Kroon - E. Jacqmainlaan 165- 1210 Brussel - fax 02-553 96 75.

Hoe bereikt u Canon?Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna Schel-straete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 [email protected] of [email protected]

Page 22: Klasse voor Leraren 97

De allereerste keer �

A capellagroep A capellagroep A capellagroep A capellagroep A capellagroep Close-Trop-FobieClose-Trop-FobieClose-Trop-FobieClose-Trop-FobieClose-Trop-Fobie,voor de helft bestaande uit collega’s-leerkrachten, presenteert in het Provin-ciaal Centrum voor Muziek (Casino Be-ringen) haar eerste muziektheaterpro-muziektheaterpro-muziektheaterpro-muziektheaterpro-muziektheaterpro-gramma gramma gramma gramma gramma De allereerste keerDe allereerste keerDe allereerste keerDe allereerste keerDe allereerste keer. Hierinbrengt deze zeskoppige formatie origi-nele a capella-bewerkingen van eendertigtal bekende en minder bekendeNederlandstalige liederen (van arties-ten als Johan Verminnen, Raymond vanhet Groenewoud, Wigbert, BoudewijnDe Groot enz.).De première-voorstellingen vindenplaats op zaterdag 25 en zondag 26september, telkens om 20 u. Kaartenkosten 400 fr. (300 fr. voor reductiehou-ders). U kan ze bestellen bij CasinoBeringen - tel 011-45 03 10 - fax 011-45 03 20.Dertig leerkrachten kunnen met eenDertig leerkrachten kunnen met eenDertig leerkrachten kunnen met eenDertig leerkrachten kunnen met eenDertig leerkrachten kunnen met eencollega of partner gratis naar decollega of partner gratis naar decollega of partner gratis naar decollega of partner gratis naar decollega of partner gratis naar devoorstelling van zondagavond. Stuurvoorstelling van zondagavond. Stuurvoorstelling van zondagavond. Stuurvoorstelling van zondagavond. Stuurvoorstelling van zondagavond. Stuur(a capella) een kaartje naar (a capella) een kaartje naar (a capella) een kaartje naar (a capella) een kaartje naar (a capella) een kaartje naar Klasse -Klasse -Klasse -Klasse -Klasse -Close-Trop-Fobie - E. JacqmainlaanClose-Trop-Fobie - E. JacqmainlaanClose-Trop-Fobie - E. JacqmainlaanClose-Trop-Fobie - E. JacqmainlaanClose-Trop-Fobie - E. Jacqmainlaan165 -1210 Brussel165 -1210 Brussel165 -1210 Brussel165 -1210 Brussel165 -1210 Brussel. De winnaars krij-. De winnaars krij-. De winnaars krij-. De winnaars krij-. De winnaars krij-gen hun kaartjes toegestuurd.gen hun kaartjes toegestuurd.gen hun kaartjes toegestuurd.gen hun kaartjes toegestuurd.gen hun kaartjes toegestuurd.Close-Trop-Fobie vzw - Johan Ulenaers- Beemdstraat 53 - 3920 Lommel - telen fax 011-54 56 28

22 KLASSE NR.97

INTERN

ATIO

NA

AL FILM

FESTIVAL VA

N V

LAA

ND

EREN - G

ENT

Afspraak 2000 �

Ik wil jou voor Afspraak 2000 Ik wil jou voor Afspraak 2000 Ik wil jou voor Afspraak 2000 Ik wil jou voor Afspraak 2000 Ik wil jou voor Afspraak 2000 (centrale slogan) en EenEenEenEenEenCultuur van Vrede en GeweldloosheidCultuur van Vrede en GeweldloosheidCultuur van Vrede en GeweldloosheidCultuur van Vrede en GeweldloosheidCultuur van Vrede en Geweldloosheid (eigenlijke thema)zijn dit jaar de warmmakers voor de Vlaamse VredesweekVlaamse VredesweekVlaamse VredesweekVlaamse VredesweekVlaamse Vredesweek(27 september tot 3 oktober). De Verenigde Naties hebbenhet jaar 2000 uitgeroepen tot het Internationaal Jaar vooreen Cultuur van Vrede en de jaren 2001 tot 2010 tot hetInternationaal Decennium voor een Cultuur van Vrede enGeweldloosheid voor de kinderen van de wereld. Met dezecampagne wil men wereldwijd werk maken van opvoedingopvoedingopvoedingopvoedingopvoedingen vorming tot vrede en geweldloosheiden vorming tot vrede en geweldloosheiden vorming tot vrede en geweldloosheiden vorming tot vrede en geweldloosheiden vorming tot vrede en geweldloosheid. Centraal in deVredesweek staat een individuele engagementsverklaring,die u als manifest kan aanvragen en met de hele schoolondertekenen: Afspraak 2000 (zie ook de achterpaginavan deze Klasse). De initiatiefnemers hopen in de helewereld miljoenen afspraken te verzamelen.De Vlaamse Vredesweek biedt ook vormingsmateriaal, ach-tergrondteksten, toneel, daguitstappen, film en navormingaan. Meer daarover vindt u in de brochure brochure brochure brochure brochure Vredesweek-Vredesweek-Vredesweek-Vredesweek-Vredesweek-InfoInfoInfoInfoInfo, die gratisgratisgratisgratisgratis te verkrijgen is op het Vredesweek-secreta-riaat en die ook wel ergens op uw school te vinden is. Hiervolgt een kleine greep uit het grote aanbod.Rond de actie Vijf voor twaalfVijf voor twaalfVijf voor twaalfVijf voor twaalfVijf voor twaalf (één minuut stilte op woens-dag 22 september om 11.55 u. voor de slachtoffers vangeweld in de 20ste eeuw) bijvoorbeeld is zowel voor kleu-ter- (250 fr.), als voor lager (150 fr.) en secundair onderwijs(150 fr.) een didactische brochure beschikbaar. Een vuur-Een vuur-Een vuur-Een vuur-Een vuur-spuwend monstertjespuwend monstertjespuwend monstertjespuwend monstertjespuwend monstertje (voorleesboek, vormingsmap en mi-niboekje met creatieve impulsen; samen 700 fr.) is een nieuwliterair-educatief project voor 5- tot 9-jarigen over plagenen pesten. De Race for peaceRace for peaceRace for peaceRace for peaceRace for peace (spelbord, kaarten met vra-gen en begeleidingsmap; samen 300 fr.) is een bordspelvoor 14- tot 16-jarigen rond Nobel en de naar hem ge-noemde prijzen. 1000 bommen en granaten1000 bommen en granaten1000 bommen en granaten1000 bommen en granaten1000 bommen en granaten is een krantmet verhaaltjes, knutseltips, krantenartikels, cartoons enz.rond verschillende aspecten van «macht» voor leerlingenvan 8 tot 12 jaar (krant: 5 fr. per ex.; begeleidingsmap:70 fr.). SafeSafeSafeSafeSafe ten slotte is een krant voor 14-16-jarigen metrollenspelen, teksten, situaties, vergadertechnieken, inter-views enz. rond het begrip «veiligheid» (krant: 5 fr.; begelei-dingsmap: 70 fr.).Vlaamse Vredesweek (een gezamenlijk initiatief van Artsenvoor Vrede, Jeugd & Vrede, De Vuurbloem, Pax Christi Vlaan-deren, Forum voor Vredesactie en Verbond VOS) - Secreta-riaat - Italiëlei 98a - 2000 Antwerpen - tel 03-225 10 00 -fax 03-225 07 99 - [email protected] -www.paxchrvl.ngonet.be/vrede.htm

Trialoog �

Persoonlijkheidsontwikkeling, communicatie en interculturelesamenwerking zijn de drie kernwoorden van het Trialoog-Trialoog-Trialoog-Trialoog-Trialoog-projectprojectprojectprojectproject, een op-maat-te-maken concept rond communicatiecommunicatiecommunicatiecommunicatiecommunicatieen drugpreventieen drugpreventieen drugpreventieen drugpreventieen drugpreventie. Het volledige programma omvat een in-in-in-in-in-teractieve theaterproductieteractieve theaterproductieteractieve theaterproductieteractieve theaterproductieteractieve theaterproductie (Ik gebruik mij; over drugge-bruik, gevolgd door een getuigenis en een nabespreking),workshopsworkshopsworkshopsworkshopsworkshops (dynamiek in de klas; leidende figuren; verschil-lende culturen in de klas; groepsgevoel en groepskracht; hoewordt er omgegaan met drugs, pesten, agressie...; wat ver-wachten de deelnemers van «de anderen» en wat zijn hunnoden), opvolging in gespreksgroepenopvolging in gespreksgroepenopvolging in gespreksgroepenopvolging in gespreksgroepenopvolging in gespreksgroepen (ondersteund meteen communicatieopleiding voor de betrokken leerkrachten)en ten slotte een eigen toonmomenteigen toonmomenteigen toonmomenteigen toonmomenteigen toonmoment (een twintigtal leerlin-gen creëren een eindvoorstelling).Theater Klap Klap en Klasse willen u de kans geven om metdit project kennis te maken. Twee leerkrachten per (secundai-re) school kunnen een gratis demonstratievoorstellinggratis demonstratievoorstellinggratis demonstratievoorstellinggratis demonstratievoorstellinggratis demonstratievoorstelling bij-wonen van de theaterproductie, gevolgd door een uitgebrei-de toelichting over het project. Er zijn twee voorstellingen, op16 september in CC ‘t Poorthuis in Peer en op 23 septemberin CC Deurne, telkens om 20 u. U kan voor deze gratiskennismakingsvoorstellingen telefonisch inschrijven op tel 03-237 66 86.Theater Klap Klap - Johan De Keyser - Beschavingstraat 14 -2020 Antwerpen - tel en fax 03-237 66 86 [email protected]

India ligt in Roeselare �

India ligt in Roeselare? Inderdaad en op zondag 26 septem-ber kan u er zelfs op bezoek gaan. Dan is het open dag inopen dag inopen dag inopen dag inopen dag inhet India-atelierhet India-atelierhet India-atelierhet India-atelierhet India-atelier van Kinderwereldatelier West-Vlaanderen.In het Provinciaal Educatief Centrum voor Ontwikkelingssa-menwerking (PEC) is een stukje India nagebouwd (een stukjedorpsleven en een stukje stad). Er is een zoektocht voorkinderen, er zijn rondleidingen en u krijgt uiteraard meerinformatie over het educatief aanbod van het atelier. Leuk isook de randanimatie, met o.a. wereldwinkelbar en hapjes,muziek, dans, wereldvolksspelenparcours, workshop graffiti,pongalwedstrijden, film enz. De toegang is gratis.Kinderwereldatelier West-Vlaanderen - Piet Spanhove - Pro-vinciaal Educatief Centrum - Hugo Verrieststraat 22 - 8800Roeselare - tel 051-22 11 03 - fax 051-26 50 58 [email protected]

Contract tussen ouders en school �

Om de samenwerking tussen ouders en school te verbeterenkunnen we inspiratie halen uit het Oostenrijkse home-school-agreement. Dat is een soort contract dat beide partijen samenopstellen en ondertekenen en waarin ze zich uitspreken over huninzet voor hun deel van de opvoeding, begeleiding, afsprakenen communicatie. Het is veel minder gedetailleerd dan het school-reglement en het schoolwerkplan en bevat vooral enkele grotelijnen voor wederzijds engagement. Klasse pikte het op tijdenseen internationaal congres over ouderparticipatie in Schotland.Het is heel bruikbaar bij het begin van het schooljaar. Klasse voorOuders drukt deze maand zo’n modelcontract af. Scholen die datblad uitdelen, moeten het dus al niet meer kopiëren. Of u het ookeffectief gebruikt, beslist u uiteraard zelf. Maar het is wél eenmooie kans om de samenwerking tussen ouders en school teoptimaliseren. Klasse voor Ouders verschijnt op 15 september,maar u kan de tekst nu al lezen en eventueel downloaden (voorde eerstvolgende personeelsvergadering of het eerste oudercon-tact?) via Internet: www.klasse.be.

Secretaris gezocht �

Bent u de nieuwe secretarisnieuwe secretarisnieuwe secretarisnieuwe secretarisnieuwe secretaris van de Raad voor het Basis-Raad voor het Basis-Raad voor het Basis-Raad voor het Basis-Raad voor het Basis-onderwijsonderwijsonderwijsonderwijsonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor)? Deze secre-taris staat in voor de voorbereiding, coördinatie en opvolgingvan de werkzaamheden binnen de raad, de afdeling Buiten-gewoon Basisonderwijs, werkgroepen en commissies. U bezitschriftelijke en mondelinge communicatieve vaardigheden, uweet het organisatorisch aspect binnen een ruim werkkader tebeheersen en u kan vooral een sterke inhoudelijke bijdrageleveren in de voorbereiding van en tijdens vergaderingen. Ubent ten slotte vastbenoemd leerkracht of directielid in hetgesubsidieerd officieel basisonderwijs.Solliciteren met uitgebreid cv tot 17 september bij Vlor - Leu-venseplein 4 - 1000 Brussel - tel 02-219 42 99 (vragen naarAndré Severyns).

Filmfestival van Vlaanderen �

Van 5 tot 16 oktober vindt de 26ste editie plaats van het Interna-tionaal Filmfestival van Vlaanderen - Gent. Op het programmaopnieuw enkele honderden filmvoorstellingen. In de officiële se-lectie zitten een 35-tal nieuwe films, waarvan er 13 meedingennaar de prijzen in de officiële competitieofficiële competitieofficiële competitieofficiële competitieofficiële competitie De Impact van Muziekop Film. Daarnaast wil het festival jong Belgisch filmtalent aan-moedigen met een competitie voor Belgische kortfilmscompetitie voor Belgische kortfilmscompetitie voor Belgische kortfilmscompetitie voor Belgische kortfilmscompetitie voor Belgische kortfilms.Het FilmspectrumFilmspectrumFilmspectrumFilmspectrumFilmspectrum biedt een bloemlezing uit ‘s werelds bestefilms, met dit jaar een speciale focus op de Zweedse cinema. Ookin Het Geheugen van de FilmHet Geheugen van de FilmHet Geheugen van de FilmHet Geheugen van de FilmHet Geheugen van de Film (met goedkopere voorstellingenvoor schoolgroepen) zit dit jaar een uitgebreideretrospectieve Zweedse films, naast een reekshommages aan o.a. Irwin Winkler, Stanley Do-nen en vooral Peter Greenaway (alle films envideo’s, plus een uitgebreide tentoonstelling vanzijn plastisch werk).vzw Internationaal Filmfestival van Vlaande-ren - Kortrijksesteenweg 1104 - 9051 Gent -tel 09-221 89 46 - fax 09-221 90 74 [email protected] - www.filmfestival.be

Page 23: Klasse voor Leraren 97

School zonder racisme �

Op zaterdag 2 oktober kan u kennis-maken met materiaal en activiteiten vanSchool Zonder Racisme voor het school-jaar 1999-2000. U kan die dag ookdeelnemen aan één van de zoektoch-zoektoch-zoektoch-zoektoch-zoektoch-ten ten ten ten ten Brussel Anders BekekenBrussel Anders BekekenBrussel Anders BekekenBrussel Anders BekekenBrussel Anders Bekeken (in dewijken Matongé, Molenbeek, Schaar-beek, Kuregem, Chicago) of rond dethema’s thema’s thema’s thema’s thema’s VluchtelingenVluchtelingenVluchtelingenVluchtelingenVluchtelingen of IslamIslamIslamIslamIslam. Per-soonlijke getuigenissen beklemtonen deproblematiek van de vluchtelingen. Erzal een aangepast programmaaangepast programmaaangepast programmaaangepast programmaaangepast programma zijnvoor leerkrachten lager, secundair enhoger onderwijs. Een multicultureelmulticultureelmulticultureelmulticultureelmulticultureelmenumenumenumenumenu (tajine, harira, gevulde aubergi-nes, tortilla...) maakt het geheel com-pleet.Vluchtelingen, discriminaties, vooroor-delen (in werkteksten, gedichten, recep-ten, gezegdes, cartoons, zelftests enz.)zijn ook de ingrediënten van de Inter-Inter-Inter-Inter-Inter-culturele Schoolagendaculturele Schoolagendaculturele Schoolagendaculturele Schoolagendaculturele Schoolagenda voor het se-cundair onderwijs. Elke schoolmaanddraait rond een nieuw thema. U kandeze agenda bestellen voor 260 fr. +80 fr. verzendingskosten.Inschrijven voor de promotiedag, liefstmeteen, bij School Zonder Racisme -Cellebroersstraat 37 - 1000 Brussel - tel02-511 16 36 - fax 02-503 37 40 - [email protected]

Persoonlijke uitnodigingEen school met klasse �

Ontmoetingsdag in Brussel op zaterdag 25 september ’99om 14 u. voor de tweede en derde graad secundair onder-wijs: directies, leerkrachten en leerlingen.Klasse nodigt u graag uit op een ontmoetingsdag in het audito-rium van het nieuwe gebouw van het departement Onderwijs inBrussel. Het centrale thema is participatie en betrokkenheidparticipatie en betrokkenheidparticipatie en betrokkenheidparticipatie en betrokkenheidparticipatie en betrokkenheidvan leerlingenvan leerlingenvan leerlingenvan leerlingenvan leerlingen en de rol die Klasse daarbij kan spelen.U treedt in gesprek met vertegenwoordigers van de overheidde overheidde overheidde overheidde overheid(o.a. onderwijsminister Marleen Vanderpoorten en/of secreta-ris-generaal Georges Monard), de leerlingende leerlingende leerlingende leerlingende leerlingen (o.a. de Vlaam-se Scholierenkoepel) en de redactie van Klassede redactie van Klassede redactie van Klassede redactie van Klassede redactie van Klasse (voor leer-krachten, ouders en leerlingen).Het programma start om 14 u. en eindigt met een receptie om16.30 u.Het is bedoeld voor geïnteresseerden uit de tweede en derdegraad secundair onderwijs: directies, leerkrachten (leerlingen-begeleiders enz.) en leerlingen (bij voorkeur van het leerlingen-parlement). Omdat het aantal deelnemers beperkt is, kunnenper school maximum drie personenmaximum drie personenmaximum drie personenmaximum drie personenmaximum drie personen deelnemen (van wie liefstminstens één leerling).Deelnemen kost niets en elke deelnemer krijgt gratis hetelke deelnemer krijgt gratis hetelke deelnemer krijgt gratis hetelke deelnemer krijgt gratis hetelke deelnemer krijgt gratis hetnieuwe groepsspel «nieuwe groepsspel «nieuwe groepsspel «nieuwe groepsspel «nieuwe groepsspel «[k[k[k[k[klaslaslaslaslas]]]]]XXXXX. De kracht van een klas»,. De kracht van een klas»,. De kracht van een klas»,. De kracht van een klas»,. De kracht van een klas», datop die dag wordt voorgesteld.Vervoer is geen probleem: het Hendrik Consciencegebouw ligtvlakbij het Noordstation. Wie met de auto komt, kan gratisparkeren onder het gebouw.We kijken er naar uit u op 25 september te kunnen ontmoeten.Elke directie (met een tweede en derde graad secundair onder-wijs) kreeg zopas een uitnodiging én een inschrijvingsformuliervoor deze ontmoetingsdag. Inschrijven kan enkel met datInschrijven kan enkel met datInschrijven kan enkel met datInschrijven kan enkel met datInschrijven kan enkel met datformulier.formulier.formulier.formulier.formulier. Als we nog plaatsen voor u kunnen reserveren, krijgtu daar ook een bevestiging van en een officiële uitnodigingmet een meer gedetailleerd programma.

Schooltelevisie �

In Vlaanderen verdwenen, in Nederlandbloeiend als nooit tevoren: de schooltele-visie, vanaf maandag 6 september weerelke voormiddag van maandag tot vrij-dag te bekijken op Nederland 2, in totaalzo’n 350 uitzendingen. Teleac/NOT pre-senteert programma’s voor kinderen van2 jaar (de onvermijdelijke Teletubbies) toten met laatstejaars secundair onderwijs. Uvindt alle programma’s uitgebreid beschre-

ven in de gratis Schooltv-gidsSchooltv-gidsSchooltv-gidsSchooltv-gidsSchooltv-gids (72 p.; met grote wandplaatmet programma’s en uitzenddata). Nieuw is dat u de gids enhet educatief materiaal bij de uitzendingen voortaan gewoonin Vlaanderen kan bestellen.Naast de gewone televisieprogramma’s biedt Teleac/NOT ookeen reeks cd-roms en video’s aan. Een eerste reeks van vijf cd- reeks van vijf cd- reeks van vijf cd- reeks van vijf cd- reeks van vijf cd-romsromsromsromsroms (eerste graad secundair onderwijs) is beschikbaar: aard-rijkskunde (fysische geografie), biologie (de mens), Engels(Sketches in English), geschiedenis (de oudheid) en wiskunde(wat en waar is wiskunde). De set kost zo’n 1000 fr. Elke cd-rombevat ongeveer dertig minuten bewegend videobeeld, plusmeer dan honderd opdrachten. U kan een gratis informatie-gratis informatie-gratis informatie-gratis informatie-gratis informatie-folderfolderfolderfolderfolder aanvragen of een demo cd-romdemo cd-romdemo cd-romdemo cd-romdemo cd-rom (100 fr.).Een aantal reeds eerder uitgezonden schooltelevisieseries zijnverkrijgbaar als koopvideokoopvideokoopvideokoopvideokoopvideo. Een mooi voorbeeld (en voor Klassezeer actueel) is het pakket Roken, waarom zou jeRoken, waarom zou jeRoken, waarom zou jeRoken, waarom zou jeRoken, waarom zou je (video mettwee programma’s, leerlingenmagazine en leerkrachtenhand-leiding), een project voor leerlingen secundair onderwijs overfeiten rond roken en de tabaksindustrie en over de mogelijkegevolgen voor je lichaam en je omgeving. U kan een gratisvideocatalogus bestellen (aparte catalogi voor lager en secun-dair onderwijs en voor volwasseneneducatie).Stichting Teleac/NOT - Klantenservice - Antwoordnummer1115 -1200 VB Hilversum - Nederland - tel 00-31-900-1344 of 00-31-35-629 31 40 - fax 00-31-35-629 31 99 - [email protected] www.teleacnot.nl / bestellingen Schooltv-gids en educatiefmateriaal: Uitgeverij EPO - Lange Pastoorstraat 25-27 - 2600Berchem - tel 03-218 52 21 - fax 03-218 46 04 - [email protected].

Gratis verteltheater �

In de steppen van Mongolië, in een herdersdorp, woontPerregrin, zoon van de hoofdman, 16 jaar oud. Ze noe-men hem ook wel Brekenbeen, omdat om onverklaarbareredenen zijn been voortdurend breekt. Geen sjamaan diehem kan helpen, tot Bod Pa verschijnt, de man uit hetNoorden, de sjamaan der sjamanen. «Zelf een sleeppoot,een bultenaar, een blinde, een zuiplap, een bruut... is datmijn goeroe?» Doorheen een reeks schijnbaar onzinnigeopdrachten en voorvallen laat Bod Pa Perregrin zelf ont-dekken waarom dat been breekt: «Leven is willen leven,hoe onzinnig het leven ook mag zijn.»Het Boek van Bod PaHet Boek van Bod PaHet Boek van Bod PaHet Boek van Bod PaHet Boek van Bod Pa van de Nederlandse schrijverAnton Quintana verscheen in 1995 en won prompt deGouden Uil (1996) en de Libris Woutertje Pieterse-prijs(1996). Verteller Joe Baele heeft het nu verwerkt tot eentheatervertelling met weinig attributen of theatertrucs. Hetverhaal is bedoeld voor leerlingen van 15 tot 18 jaar enis vanaf deze maand beschikbaar voor schoolvoorstellin-gen (kan gemakkelijk op school zelf worden gebracht). Eris een begeleidende brochure, met meer informatie overhet stuk en zijn problematiek, maar ook bijvoorbeeld overhet verschijnsel sjamanisme. Na de voorstelling kan eengesprek met de leerlingen volgen over hun visie op deaangereikte ideeën.Voor meer info kan u terecht bij vzw De Waaier - Kammer-straat 19 - 9000 Gent - tel 09-233 81 48 (13 tot 17 u.) -fax 09-233 10 37Leerkrachten secundair onderwijs kunnen gratis kennisLeerkrachten secundair onderwijs kunnen gratis kennisLeerkrachten secundair onderwijs kunnen gratis kennisLeerkrachten secundair onderwijs kunnen gratis kennisLeerkrachten secundair onderwijs kunnen gratis kennismaken met deze theatervertell ing op een speciaal voormaken met deze theatervertell ing op een speciaal voormaken met deze theatervertell ing op een speciaal voormaken met deze theatervertell ing op een speciaal voormaken met deze theatervertell ing op een speciaal voorKlasse georganiseerde voorstell ing op zaterdag 9 ok-Klasse georganiseerde voorstell ing op zaterdag 9 ok-Klasse georganiseerde voorstell ing op zaterdag 9 ok-Klasse georganiseerde voorstell ing op zaterdag 9 ok-Klasse georganiseerde voorstell ing op zaterdag 9 ok-tober (15 u.) in jongerencentrum ‘t Fabriek in Gent. Utober (15 u.) in jongerencentrum ‘t Fabriek in Gent. Utober (15 u.) in jongerencentrum ‘t Fabriek in Gent. Utober (15 u.) in jongerencentrum ‘t Fabriek in Gent. Utober (15 u.) in jongerencentrum ‘t Fabriek in Gent. Ureserveert uw plaatsen (max. twee per persoon) op telreserveert uw plaatsen (max. twee per persoon) op telreserveert uw plaatsen (max. twee per persoon) op telreserveert uw plaatsen (max. twee per persoon) op telreserveert uw plaatsen (max. twee per persoon) op tel09-233 81 48 (13 tot 17 u.) .09-233 81 48 (13 tot 17 u.) .09-233 81 48 (13 tot 17 u.) .09-233 81 48 (13 tot 17 u.) .09-233 81 48 (13 tot 17 u.) .

Boekenverkeer �

Boeken en boekenverkeerBoeken en boekenverkeerBoeken en boekenverkeerBoeken en boekenverkeerBoeken en boekenverkeer is het centrale thema van hetjongste nummer van KultuurlevenKultuurlevenKultuurlevenKultuurlevenKultuurleven, tijdschrift voor cultuuren samenleving. Het gaat goed met het boek, zegt men,maar wat is een «boek»? En hoe gaat het met uitgevers enboekhandels? Dit dossier bekijkt van nabij de situatie vande openbare bibliotheken in Vlaanderen, de nieuwe mo-gelijkheden die Internet biedt voor het uitgeversbedrijf ende eigen sterke troeven van kinder- en jeugdboeken. Tenslotte discussieren Rudy Vanschoonbeek (uitgever) en DirkDe Grooff (mediaspecialist) over de toekomst van papie-ren en elektronische boeken en de gevolgen hiervan voorde boekenwereld.Dit los nummer (juli 1999) van Kultuurleven kost 250 fr.(eventueel plus 50 fr. verzendingskosten). Een abonne-ment kost 1450 fr. voor zes nummers. Het tijdschrift is eenuitgave van de Stichting Kultuurleven vzw, een gezamen-lijk initiatief van vzw Kultuurleven en vzw Davidsfonds.Kultuurleven - Ravenstraat 112 - 3000 Leuven - tel 016-3106 80 - fax 016-31 06 08

Jij rookt toch ook? �

Jij rookt toch ook?Jij rookt toch ook?Jij rookt toch ook?Jij rookt toch ook?Jij rookt toch ook? van Myriam Mulders is een cabaretes-ke podiumact met liedjes, sketches enz. voor leerlingenzesde klas lager onderwijs en eerste graad secundair on-derwijs. Het onderwerp: tabakspreventietabakspreventietabakspreventietabakspreventietabakspreventie, of wat had ugedacht? Dit stuk is beschikbaar als schoolvoorstelling.Driehonderd geïnteresseerde leerkrachten kunnen gratisDriehonderd geïnteresseerde leerkrachten kunnen gratisDriehonderd geïnteresseerde leerkrachten kunnen gratisDriehonderd geïnteresseerde leerkrachten kunnen gratisDriehonderd geïnteresseerde leerkrachten kunnen gratismet dit nieuwe stuk kennis maken tijdens twee specia-met dit nieuwe stuk kennis maken tijdens twee specia-met dit nieuwe stuk kennis maken tijdens twee specia-met dit nieuwe stuk kennis maken tijdens twee specia-met dit nieuwe stuk kennis maken tijdens twee specia-le voorstellingen op donderdag 23 en vrijdag 24 sep-le voorstellingen op donderdag 23 en vrijdag 24 sep-le voorstellingen op donderdag 23 en vrijdag 24 sep-le voorstellingen op donderdag 23 en vrijdag 24 sep-le voorstellingen op donderdag 23 en vrijdag 24 sep-tember, telkens om 20.30 u. in de Rode Zaal van hettember, telkens om 20.30 u. in de Rode Zaal van hettember, telkens om 20.30 u. in de Rode Zaal van hettember, telkens om 20.30 u. in de Rode Zaal van hettember, telkens om 20.30 u. in de Rode Zaal van hetFakkelteaterFakkelteaterFakkelteaterFakkelteaterFakkelteater ( ( ( ( (Hoogstraat 12 - 2000 AntwerpenHoogstraat 12 - 2000 AntwerpenHoogstraat 12 - 2000 AntwerpenHoogstraat 12 - 2000 AntwerpenHoogstraat 12 - 2000 Antwerpen) .) .) .) .) . Eéntelefoontje met het codewoord ‘Klasse’ volstaat om één oftwee plaatsen te reserveren (er zijn per avond 150 plaat-sen beschikbaar).Educatief Theater Antwerpen vzw - Denise Machiels - Reyn-dersstraat 7 - 2000 Antwerpen - tel 03-233 15 88 - fax 03-225 02 44

KLASSE NR.97 23

T ELE

AC/N

OT

Page 24: Klasse voor Leraren 97

Gedetacheerden gezocht�• Een vastbenoemd leerkracht kan on-middellijk aan de slag als gedetacheer-gedetacheer-gedetacheer-gedetacheer-gedetacheer-dedededede in een pedagogische staffunctie. Defunctie omvat o.a. organiseren en be-geleiden van activiteiten en vormings-cursussen voor jongeren tussen zes endertig jaar. Meteen solliciteren met cvbij Crejinfo vzw - Marc Delmoitié - Li-vornostraat 25 - 1050 Brussel - tel 02-538 60 03 - fax 02-537 92 67.• Tot 1 oktober kan u solliciteren naarde vacature van een gedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdleerkrachtleerkrachtleerkrachtleerkrachtleerkracht: vertegenwoordigingswerkbinnen verschillende overlegstructuren,redactie van een tijdschrift, kadervor-mingen organiseren en beleidsvoorbe-reidend werk rond actuele thema’s wor-den uw nieuwe dagtaak. Solliciteren metcv bij Liberaal Jeugdoverleg vzw - Mis-siestraat 11 - 9255 Buggenhout - tel052-33 57 01.• Een speels en creatief gedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdleerkrachtleerkrachtleerkrachtleerkrachtleerkracht (voltijds vastbenoemd) zorgtvoor de ondersteuning van vormings-projecten en een project rond ervarings-uitwisseling tussen speelplein- en jeugd-atelierinitiatieven. Geïnteresseerden sol-liciteren met cv bij Vivès vzw - M. Van-denbussche - Cordoeaniersstraat 13 -8000 Brugge - tel en fax 050-34 06 70.• Als voltijds gedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtbent u verantwoordelijk voor de opvol-ging van projecten muzische vormingin de departementen lerarenopleiding.Voeling met kunst is een voorwaarde.Solliciteren vóór 27 september bij Kunstin Zicht - p.a. CC de Warande - LeenThielemans - Warandestraat 42 - 2300Turnhout - tel 014-47 21 56 [email protected].• Leiding geven (ateliers, bibliotheek,planotheek, secretariaat, magazijn),coördinatietaken, meewerken aan de(inter)nationale uitstraling (via publi-caties, concerten, tentoonstellingen),sponsoringsdossiers afhandelen... Vooral deze taken zoekt het Centrum voorMuziekinstrumentenbouw vzw (CMB)een gedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdgedetacheerdgedetacheerd leerkracht. Meteensolliciteren met cv bij CMB vzw - StefanDewachter - Guido Gezellelaan 89 -2870 Puurs - tel 03-889 49 33 - fax03-899 19 77.

Multimedia in de bioscoop �

Multimediale educatieve projecten in optimale omstan-Multimediale educatieve projecten in optimale omstan-Multimediale educatieve projecten in optimale omstan-Multimediale educatieve projecten in optimale omstan-Multimediale educatieve projecten in optimale omstan-dighedendighedendighedendighedendigheden: vzw Jeugd & Vrede en Kinepolis Group presenterendrie nieuwe projecten.• Damiaan (11 tot 17 jaar)Eerst bekijken de leerlingen de filmfilmfilmfilmfilm Damiaan in optimale bio-scoopcondities. Daarna bezoeken ze de gelijknamige ten-ten-ten-ten-ten-toonstellingtoonstellingtoonstellingtoonstellingtoonstelling (achtergrondinformatie over Damiaan en concre-te feiten over leprabestrijding). De leerlingen gaan met werk-werk-werk-werk-werk-kaartkaartkaartkaartkaart zelfstandig aan de slag (duur: 40 minuten). U krijgt eenpedagogisch dossierpedagogisch dossierpedagogisch dossierpedagogisch dossierpedagogisch dossier om dit project voor te bereiden en na tebespreken. Per leerling betaalt u 200 fr.Plaatsen en data (9.15 tot 11.45 u. of 13.15 tot 15.45 u.):Kinepolis Brussel (27/9 tot 29/10); Supercity Leuven (8/11 tot18/12); Metropolis Antwerpen (10/1 tot 4/2); Kinepolis Kort-rijk (7/2 tot 3/3); Decascoop Gent (13/3 tot 7/4) en KinepolisHasselt (25/4 tot 26/5).• Lancelotje (5 tot 9 jaar)Wie plezier maakt, pest niet! Wie lacht, maakt geen ruzie! Ditproject toont kinderen dat je ruzie en pesten vermijdt doorsamen plezier of mooie dingen te maken. Ze nemen interactiefdeel aan dit totaalspektakel.Jeugdauteur Geert De Kockere schreef een poëtisch verhaalverhaalverhaalverhaalverhaalover de woeste krijger Lancelot die door een groepje bengelswordt uitgelachen en gepest. Illustrator Koen Fossey maaktehiervan een originele animatiefilmanimatiefilmanimatiefilmanimatiefilmanimatiefilm. Af en toe wordt de projectiegewoon stilgelegd en bepalen de kinderen hoe het verdergaat. Daarvoor vervullen ze allerlei opdrachten. Tussendoor iser zang en dans en ontdekken ze hoe sommige tekeningen zijngemaakt. Een animator stuurt en begeleidt het hele gebeuren.De prijs per deelnemer bedraagt 185 fr., pedagogisch dos-pedagogisch dos-pedagogisch dos-pedagogisch dos-pedagogisch dos-siersiersiersiersier en aandenken voor de kinderen inbegrepen. Elke groep(vanaf 30 personen) krijgt een gratis exemplaar van het pren-pren-pren-pren-pren-tenboek tenboek tenboek tenboek tenboek LancelotjeLancelotjeLancelotjeLancelotjeLancelotje (tekst De Kockere, illustraties Fossey; win-kelprijs 495 fr.). De film is ook op videovideovideovideovideo verkrijgbaar (495 fr.),met de interactieve elementen (creatief en speels nadenkenover plagen en pesten) op cd-romcd-romcd-romcd-romcd-rom (395 fr.).• The Basketball Diaries (vanaf 14 jaar)De filmfilmfilmfilmfilm in het kort: de New Yorkse tiener Jim Caroll (LeonardoDi Caprio) weerstaat niet aan de verleidingen van seks endrugs. Voor en na de film krijgen uw leerlingen vorming ronddrugs en drugverslavingdrugs en drugverslavingdrugs en drugverslavingdrugs en drugverslavingdrugs en drugverslaving. Wat zijn drugs? Wat zijn de geva-ren? Welke evoluties stellen onderzoekers vast? Welke factorenspelen mee bij al of niet gebruik en verslaving? Deskundigemedewerkers van organisaties die professioneel werken ronddrugpreventie en drughulpverlening geven deze vorming.De prijs per deelnemer bedraagt 185 fr., filmdossierfilmdossierfilmdossierfilmdossierfilmdossier en peda-peda-peda-peda-peda-gogisch dossiergogisch dossiergogisch dossiergogisch dossiergogisch dossier over drugs voor de leerkracht en een infor-infor-infor-infor-infor-matiepakketmatiepakketmatiepakketmatiepakketmatiepakket over drugs en drugverslaving voor elke leerlinginbegrepen.Plaatsen en data (9.15 tot 11.45 u. of 13.15 tot 15.45 u.):Kinepolis Hasselt (8 tot 21/11); Kinepolis Brussel (10 tot 23/1); Supercity Leuven (24/1 tot 6/2); Metropolis Antwerpen (7tot 20/2); Decascoop Gent (21/2 tot 5/3) en Kinepolis Kortrijk(13 tot 26/3).Jeugd & Vrede vzw - Van Elewijckstraat 35 - 1050 Brussel - tel02-640 19 98 - fax 02-640 07 74 - [email protected] -www.jeugdenvrede.be

Klasse-service �

• Vrije Basisschool De Rank in Wezemaal zoekt een nieuwedirecteur (vanaf 1 januari 2000). Kandidaten zijn bekwaamrichting te geven aan een gemotiveerd team; hebben prioritairbekommernis voor zorgverbreding; kunnen nieuwe pedagogi-sche en didactische inzichten implementeren (DHOS is eenpluspunt); zijn bekwaam om vanuit een open, ruimdenkendeschool te communiceren met schoolbetrokken instanties. Vóór30 september solliciteren met cv bij mevr. Van Riel - Rigessel 41- 3111 Wezemaal.• Er is een vacature voor een directie-ambt in de Gesubsidi-eerde Vrije Basisschool St. Jozef Bloemendaal, Schoten, in tevullen vanaf 1 november. Kandidaten hebben minimum 10jaar anciënniteit. Schrijven met cv naar Dekenij Schoten -Verbertstraat 23 - 2900 Schoten.

• VuurwerkVuurwerkVuurwerkVuurwerkVuurwerk is toneelspektakel, maar ook een cocktail vantoneel en vorming rond conflicten tussen tieners en ouderstoneel en vorming rond conflicten tussen tieners en ouderstoneel en vorming rond conflicten tussen tieners en ouderstoneel en vorming rond conflicten tussen tieners en ouderstoneel en vorming rond conflicten tussen tieners en ouders.Het project is een co-productie van Toneelgezelschap De ViezeGasten en Vormingscentrum De Vuurbloem. De première vindtplaats op zaterdag 2 oktober om 20 u. in GemeenschapshuisSt. Kruis-Brugge. Daarna is het project (tot eind januari) be-schikbaar voor schoolvoorstellingen. Meer info bij Vormings-centrum De Vuurbloem - Gen. Lemanlaan 126 - 8310 Brugge- tel 050-37 36 99.• U hebt een zwangere leerlingzwangere leerlingzwangere leerlingzwangere leerlingzwangere leerling in de klas? Informatie, steunen hulpverlening vindt u bij Centrum voor Actuele Gezinsplan-ning - Bervoetstraat 40 - 2000 Antwerpen - tel 03-225 08 02.• BLO-school Drie Fonteinen uit Vilvoorde verkoopt taalme-taalme-taalme-taalme-taalme-thodesthodesthodesthodesthodes aan minimumprijzen (wegens start nieuwe methode):Nieuwe taal groeit (leesboeken en handleidingen), Taalknikker- Voortgezet lezen (leesboeken, werkboeken en handleidin-gen) en Taalknikker - Werotaal (milieuboeken, werkboeken enhandleidingen). Info: BLO Drie Fonteinen - Schaarbeeklei 322- 1800 Vilvoorde - tel 02-251 27 33 - fax 02-251 30 37.• Op zaterdag 25 september (21 u.) speelt Groep SplinterWelcome to SarajevoWelcome to SarajevoWelcome to SarajevoWelcome to SarajevoWelcome to Sarajevo, een komisch drama (een dramatischekomedie?) van en geregisseerd door John Gysenbergh (JonnaTheater) over zes jonge vrouwen in een kelder in Sarajevo. Devolledige opbrengst gaat naar een actie in Kosovo. Kaartenkosten 200 fr. (jongeren tot 18 jaar betalen 150 fr.). De voor-stelling vindt plaats in Jonna Theater - Aarschotsesteenweg155 - 3012 Wilsele - tel 016-44 80 19 - fax 016-44 78 20.

Oorlog voor een dag �

Op zaterdag 25 september, van 10 tot 16.30 u. (busrit nietinbegrepen), kunnen 75 leerkrachten samen met hun partnergratis kennismaken met vredesreizen door de Westhoek. Ukrijgt een programma op maat van uw leerlingen (12-18 j.)met een bezoek aan Tyne Cot Cemetery in Passendale, hetmuseum In Flanders Fields in Ieper en een selectie uit: deIJzertoren en de Dodengang in Diksmuide, het Talbot House ende Dodencellen in Poperinge. Er zijn vertrekpunten in Antwer-pen, Gent, Kortrijk en Aalter. Geïnteresseerden sturen vóór 17september een kaartje naar Jeugd & Vrede. U vermeldt daaropuw naam en adres, de school waar u lesgeeft en het vak dat ugeeft. Meld ook het vertrekpunt van uw keuze. Een schriftelijkeuitnodiging met praktische informatie bevestigt dat u meekan.Jeugd & Vrede vzw (Vredesreis met Klasse) - Van Elewijckstraat35 - 1050 Brussel - tel 02-640 19 98 - fax 02-640 07 74 [email protected] - www.jeugdenvrede.be

Strip Top 100 aller tijden �

Op 11 en 12 december kan u een bezoekje brengen aan deStripgidsdagen ‘99Stripgidsdagen ‘99Stripgidsdagen ‘99Stripgidsdagen ‘99Stripgidsdagen ‘99 in CC de Warande in Turnhout. Meteenook de laatste Stripgidsdagen met als eerste cijfer in het jaartaleen 1. Vandaar dat de organisatoren ook op zoek zijn naareen Top 100 van de beste strips aller tijden. U maakt uw lijstjeuw lijstjeuw lijstjeuw lijstjeuw lijstjevan de tien beste stripalbumsvan de tien beste stripalbumsvan de tien beste stripalbumsvan de tien beste stripalbumsvan de tien beste stripalbums. De taal speelt geen rol. Ustuurt dit lijstje op of u surft even naar www.surf-inn.be/strip-turnhout en vult het daar in. In de prijzenlade o.a. een echteAdhemar-raket, mét Adhemar aan hetstuur. En strips natuurlijk.Een tweede nieuwigheid bij de Strip-gidsdagen is het Mail Art Project Co-Mail Art Project Co-Mail Art Project Co-Mail Art Project Co-Mail Art Project Co-mic Booksmic Booksmic Booksmic Booksmic Books. Een mondvol, maar de or-ganisatoren vragen u (en alle kunste-naars, illustratoren, cartoonisten, grafi-sche kunstenaars... wereldwijd) eenvou-dig een on twe rp van eenon twe rp van eenon twe rp van eenon twe rp van eenon twe rp van een(nep)postzegel(nep)postzegel(nep)postzegel(nep)postzegel(nep)postzegel met als thema «strip-verhalen». Alle werkstukken zullen te zienzijn op de Mail Art ExpoMail Art ExpoMail Art ExpoMail Art ExpoMail Art Expo tijdens deStripgidsdagen en daarna op de Inter-netsite. Meer info (inzenden vóór 1december): Peter Van Laarhoven - Her-tenstraat 10 - 2300 Turnhout.vzw De Bronzen Adhemar Stichting -Neerhofstraat 36 - 2300 Turnhout - tel014-42 27 37 - fax 014-43 68 69 [email protected]

24 KLASSE NR.97

Page 25: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

Page 26: Klasse voor Leraren 97

Kinedagen A

Wil u film integreren in lessen over maatschappelijke pro-blemen, natuur en milieu, talen… en tegelijk inzoemen ophet medium film? KinescolaKinescolaKinescolaKinescolaKinescola is een filmpedagogisch projectrond film om te lezen en leren over filmte lezen en leren over filmte lezen en leren over filmte lezen en leren over filmte lezen en leren over film. Multimedialeprojecten, boeiende films als basis voor een klasgesprek engrootse natuurdocumentaires van Imax Brussel. Maak ken-nis met dit filmproject via de gratis kineboxgratis kineboxgratis kineboxgratis kineboxgratis kinebox. 3500 leer-krachten hebben hem al, maar de voorraad is lang nietuitgeput en wordt meermaals per jaar aangevuld met nieu-we info. In de box vindt u informatieve film- en Imaxfiches,folders over multimediale projecten, leerrijke filmdossiers enhet naslagwerk Leren leven met beelden. U komt alles teweten over film en zijn didactisch nut tijdens de regionaleregionaleregionaleregionaleregionalekinedagenkinedagenkinedagenkinedagenkinedagen. Dat zijn gratis infonamiddagen voor leer-gratis infonamiddagen voor leer-gratis infonamiddagen voor leer-gratis infonamiddagen voor leer-gratis infonamiddagen voor leer-krachtenkrachtenkrachtenkrachtenkrachten in een Kinepoliscomplex in uw buurt. Kies plaatsen datum, vul de bon in en stuur hem op naar het complexvan uw keuze.Wat er op het programma staat? Tijdens de kinedagenworden u verscheidene filmprojecten voorgesteld:• Amnesty InternationalAmnesty InternationalAmnesty InternationalAmnesty InternationalAmnesty International: workshop over de tentoonstelling

Anders en toch gelijk - gelijk en tochanders rond racisme en verdraagzaam-heid, gelinkt aan de film American Histo-ry X (voor 10-18-jarigen).• Jeugd & VredeJeugd & VredeJeugd & VredeJeugd & VredeJeugd & Vrede: keuze uit drie work-shops rond de films Damiaan (11-17 j.),Lancelotje (5-9 j.), The Basketball Dia-ries (+14 j.); zie ook elders in deze ru-briek.• ImaxImaxImaxImaxImax (enkel in Kinepolis Brussel): work-shop over deze gigantische bioscoop ende speciale technieken die het Imax-ef-fect mogelijk maken; voorstelling vancombinaties met Imaxfilms, zoals Gehei-men van Egypte (combi-bezoek aan Ko-ninklijk Museum voor Kunst en Geschie-denis waar de Egyptische collectie eenruim beeld geeft van de faraonische be-schaving); De blauwe planeet (combi-bezoek aan volkssterrenwacht Urania metvoorstelling van Eclips ‘99 in het plane-tarium); Animatiecentrum voor talen (com-binatie Imaxfilms met leerlingendossiers

in het Frans en in het Engels); Walvissen (combi-kennisma-king met de werking van Greenpeace). Deze laatste, eenspectaculair kijkstuk van de cameramannen van The Abyssen The Deep, krijgt u integraal te zien.• Trailers van nieuwe filmsTrailers van nieuwe filmsTrailers van nieuwe filmsTrailers van nieuwe filmsTrailers van nieuwe films, onder meer Fantasia 2000, deremake van Walt Disneys beroemde tekenfilm op muziekvan Beethoven.• Twee exclusieve avant-premièresTwee exclusieve avant-premièresTwee exclusieve avant-premièresTwee exclusieve avant-premièresTwee exclusieve avant-premières: A Midsummernight’sdream (secundair onderwijs) en Tarzan (lager onderwijs).• Verscheidene infostands en computeranimatieVerscheidene infostands en computeranimatieVerscheidene infostands en computeranimatieVerscheidene infostands en computeranimatieVerscheidene infostands en computeranimatie.Waar en wanneer u naar de kinedagen kan? Dit zijn degegevens voor uw agenda:•29 september, 13.30 u.: Kinepolis Brussel - Conny Struylaert- Eeuwfeestlaan 20 - 1020 Brussel - tel 02-474 26 13 - fax02-474 26 16•6 oktober, 15 u.: Metropolis Antwerpen - Stefan De Jonge- Groenendaallaan 394 - 2030 Antwerpen - tel 03-544 3614 - fax 03-544 36 06• 13 oktober, 13 u.: Kinepolis Hasselt - Katleen Leenaers -Universiteitslaan 11 - 3500 Hasselt - tel 011-29 86 12 - fax011-29 86 26•13 oktober, 13.30 u.: Supercity Leuven - Caroline Goethals- Bondgenotenlaan 145-149 - 3000 Leuven - tel 016-3196 31 - fax 016-31 96 06•20 oktober, 13 u.: Decascoop Gent - Isabelle Tordeurs -Ter Platen 12 - 9000 Gent - tel 09-265 06 15 - fax 09-26506 06• 27 oktober,13 u.: Kinepolis Kortrijk - Miguelle Lust - P.Kennedylaan 100a - 8500 Kortrijk - tel 056-26 66 31 - fax056-26 66 36

10 jaar kinderrechten (1) A

Vanaf 18 september vieren we de tiende verjaardag vande ondertekening van het Internationaal Verdrag inzakede Rechten van het Kind. De viering start op zaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdag18 september18 september18 september18 september18 september (11 tot 18 u.) in De Schorre (Boom) meteen KinderrechtenfestivalKinderrechtenfestivalKinderrechtenfestivalKinderrechtenfestivalKinderrechtenfestival voor kinderen van 8 tot 12jaar. Dit festival wil uitgroeien tot een jaarlijkse «kinder-rechten-vrij-plaats». Volwassenen zijn ook welkom, wantde vrijplaats mag geen kinderreservaat worden.Op het festival vindt u o.a. een spiegelpaleis met eenkinderrechtenparcours, de verkiezing van een kinderrech-tencommissaris, een ideeënmand (in een luchtballon),een kinderrechtenmonument, ouderopvang enz. Voortszijn er publieksoptredens en vindt u overal informatieover kinderrechten. Kinderen betalen 100␣ fr. toegang,volwassenen 200␣ fr.Dit Kinderrechtenfestival krijgt een vervolg op zaterdagzaterdagzaterdagzaterdagzaterdag20 november20 november20 november20 november20 november, de Internationale Dag van het KindInternationale Dag van het KindInternationale Dag van het KindInternationale Dag van het KindInternationale Dag van het Kind énde officiele tiende verjaardag van het verdrag, tijdenseen viering in het Vlaams Parlementviering in het Vlaams Parlementviering in het Vlaams Parlementviering in het Vlaams Parlementviering in het Vlaams Parlement. Daar wordt eenstand van zaken opgemaakt van het kinderrechtenbe-leid in Vlaanderen.De periode tussen 18 september en 20 november wordtoverbrugd met een grootscheepse postercampagnepostercampagnepostercampagnepostercampagnepostercampagne. Deuitdaging is om tegen 20 november in elke klas van elkeVlaamse basisschool de speciale kinderrechtenposter aande muur te krijgen.Voor alle info: Kinderrechtencommissariaat - Vlaams Parle-ment - 1011 Brussel - tel 02-552 98 00 - fax 02-552 9801 - [email protected] / Enkel voor hetKinderrechtenfestival - tel 057-44 69 33

10 jaar kinderrechten (2) A

Van 10 tot 13 november vindt in Gent een groot Europeesseminarie plaats rond mensenrechten/kinderrechtenmensenrechten/kinderrechtenmensenrechten/kinderrechtenmensenrechten/kinderrechtenmensenrechten/kinderrechten encreatieve expressie in onderwijscreatieve expressie in onderwijscreatieve expressie in onderwijscreatieve expressie in onderwijscreatieve expressie in onderwijs. Het grote thema isRight on - in - through educationRight on - in - through educationRight on - in - through educationRight on - in - through educationRight on - in - through education. Inhoudelijke aspec-ten, leermethoden en toepassing op school en in de klaskomen aan bod in trainingen en simulaties, workshops,lezingen, discussies en scholenbezoeken. Twaalf Vlaamseleerkrachten, directeurs, pedagogisch begeleiders of in-specteurs uit lager en secundair onderwijs nemen gratisdeel.U stuurt uw aanvraag vóór 1 oktober naar departementOnderwijs - Marita Creyelman - E. Jacqmainlaan 165 -1210 Brussel - tel 02-553 95 68 - fax 02-553 95 65 [email protected] en onderwijs: een driedubbele opdrachtKinderrechten en onderwijs: een driedubbele opdrachtKinderrechten en onderwijs: een driedubbele opdrachtKinderrechten en onderwijs: een driedubbele opdrachtKinderrechten en onderwijs: een driedubbele opdrachtis een gratis brochuregratis brochuregratis brochuregratis brochuregratis brochure over het kinderrechtenverdrag enzijn belang voor ons onderwijs, met o.a. de volledige tekstvan het verdrag dat dit jaar zijn tiende verjaardag viert.Alle scholen uit het basis- en secundair onderwijs krijgendeze maand de brochure in de bus. Ga ernaar op zoek, hetloont de moeite.

10 jaar kinderrechten (3) A

Leerlingen van 9 tot 14 jaar kunnen individueel of inklasverband deelnemen aan de wedstrijd Senator voorSenator voorSenator voorSenator voorSenator vooréén dagéén dagéén dagéén dagéén dag, een initiatief van de Bond van Grote en vanJonge Gezinnen (BGJG), in samenwerking met de dienstProtocol van de Senaat. De leerlingen formuleren eenwetsvoorstel, maken een gedicht of schrijven een kortver-haal over een concreet probleem. Wie creatief aan de slagwil, mag zijn ideeën vertalen als tekening, schilderijtje ofcollage. Een jury selecteert 71 deelnemers. Individuele win-naars hebben, met hun ouders, op 20 november (10deverjaardag van het Kinderrechtenverdrag) zitting als se-nator bij de bespreking van de wetsvoorstellen. Winnendeklassen sturen een delegatie naar dit gebeuren.Alle inzendingen moeten voor 16 oktober arriveren bij deBelgische Senaat - Protocol en externe Betrekkingen - Na-tieplein 1 - 1009 Brussel - fax 0800-90899 (enkel tekstenfaxen) - [email protected] - voor meer info: Senaat - Chris-tine De Jonge - tel 02-501 73 33 en BGJG - René Mercken- tel 02-507 89 40

GRATIS FILMBADµ Ja, stuur mij een uitnodiging voor de kinedagen.

Naam: ...........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

School: ...........................................................

Onderwijsniveau: kleuter / lager / secundair /hoger (omcirkel wat past)

Ik ben / ben niet in het bezit van een kinebox(omcirkel wat past)

Stuur deze originele bon volledig ingevuld naar het kinepolis-complex waar u een kinedag wil bijwonen. U krijgt eenschriftelijke uitnodiging. De adressen vindt u hieronder. Hou ustrikt aan de opgegeven datum en plaats.

Wens uw leerlingen naarde maan A

Stuur uw leerlingen met de spaceshuttlede ruimte in, steek ze in allerlei trai-ningstoestellen, laat hen microrakettenbouwen en lanceren... Kortom, neem zemee naar de RuimteklassenRuimteklassenRuimteklassenRuimteklassenRuimteklassen in het EuroEuroEuroEuroEuroSpace CenterSpace CenterSpace CenterSpace CenterSpace Center. Nog niet overtuigd? Geenprobleem, ga dan eerst kennis makenmet wat het Center u te bieden heeft.De gratis Ruimtewoensdaggratis Ruimtewoensdaggratis Ruimtewoensdaggratis Ruimtewoensdaggratis Ruimtewoensdag vindt ditjaar plaats op 20 oktober, van 14.30tot 17 u. Op het programma: voorstel-ling van ruimteklassen, geleid bezoekaan het Center, de kans om een gratisruimteklas van één dag voor twintigleerlingen (plus uzelf natuurlijk) te win-nen, nabeschouwing bij een drankjeenz.U kan voor deze gratis Ruimtewoens-dag inschrijven (met vermelding van aluw gegevens en die van de school) viatelefoon of fax bij Euro Space Center -Rue devant les Hêtres 1 - 6890 Transin-ne (Libin) - tel 061-65 01 33 - fax 061-65 64 61. U bereikt het Space Center viaAutoweg E411, afrit 24.

26 KLASSE NR.97

Page 27: Klasse voor Leraren 97

Klavertje Drie A

Klassen derde graad lager onderwijs en klassen secundair onderwijsorganiseren uitwisselingen met klassen uit de Frans- en/of Duitstalige ge-uitwisselingen met klassen uit de Frans- en/of Duitstalige ge-uitwisselingen met klassen uit de Frans- en/of Duitstalige ge-uitwisselingen met klassen uit de Frans- en/of Duitstalige ge-uitwisselingen met klassen uit de Frans- en/of Duitstalige ge-meenschapmeenschapmeenschapmeenschapmeenschap en ontvangen hiervoor een beurs van 30.000, 45.000 of 55.000␣ fr.

(volgens het aantal leerlingen). Infofolders endeelnemingsformulieren krijgt u deze maandop school. Klavertje DrieKlavertje DrieKlavertje DrieKlavertje DrieKlavertje Drie is een initiatief vanhet Prins Filipfonds, in samenwerking met de

Koning Boudewijnstichting en met steun van departement Onderwijs, NMBS enNationale Loterij.Nieuw dit jaar is de startpremiestartpremiestartpremiestartpremiestartpremie (10.000␣ fr.) voor scholen die voor het eerstdeelnemen. Ook nieuw is de oproep voor vernieuwende uitwisselingenvernieuwende uitwisselingenvernieuwende uitwisselingenvernieuwende uitwisselingenvernieuwende uitwisselingen (max.100.000␣ fr.).Ten slotte vindt u mogelijke partnerscholen op de nieuwe websitewebsitewebsitewebsitewebsite van het Fonds.Klavertje Drie - Prins Filipfonds - Koning Boudewijnstichting - Brederodestraat 21 -1000 Brussel - tel 02-549 61 91 - fax 02-512 31 18 - www.prins-filipfonds.org

ICT bij internationale projecten B

Van woensdag 6 tot zondag 10 oktober nemen 20 Vlaamse leerkrachten endirecties uit het buitengewoon basisonderwijs deel aan een internationale ont-internationale ont-internationale ont-internationale ont-internationale ont-moetingssessie rond ICT bij internationale projectenmoetingssessie rond ICT bij internationale projectenmoetingssessie rond ICT bij internationale projectenmoetingssessie rond ICT bij internationale projectenmoetingssessie rond ICT bij internationale projecten. In de LandcommanderijAlden Biesen (Bilzen) kan u ervaringen uitwisselen met 30 collega’s uit Noorwegen,Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Polen. Deelnemen kost 1000␣ fr. Het depar-tement Onderwijs draagt de kosten. Er zijn nog enkele plaatsen voor snelle beslis-sers: inschrijven uiterlijk op 10 september bij Landcommanderij Alden Biesen - GuyTilkin - tel 089-51 93 52 - fax 089-41 70 33 - [email protected].

Europadagen S

De Europese vormingsdagenEuropese vormingsdagenEuropese vormingsdagenEuropese vormingsdagenEuropese vormingsdagen voor laatstejaars secundair onderwijs bestaan bijnaveertig jaar. U stelt zelf uw programma samen uit een gevarieerd aanbod vanlezingen en actieve werkvormen. Van 21 maart tot 31 mei kunnen uw leerlingen ‘snamiddags werken in de interactieve tentoonstellinginteractieve tentoonstellinginteractieve tentoonstellinginteractieve tentoonstellinginteractieve tentoonstelling Van Rome over Maastrichtnaar Amsterdam. Het wedstrijdboek leidt hen naar verschillende zones, waar zeinformatie verzamelen over diverse Europese thema’s. Er zijn cd-bons voor degroepen die het beste de vragen beantwoorden en de bijhorende opdrachtenuitvoeren.Vraag de uitgebreide folder bij Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme- tel 050-35 27 20 - fax 050-37 11 01 - [email protected]

Beurzen voor Leonardo S

Jongeren tussen 15 en 28 jaarJongeren tussen 15 en 28 jaarJongeren tussen 15 en 28 jaarJongeren tussen 15 en 28 jaarJongeren tussen 15 en 28 jaar die een technisch of beroepsgerichte opleidingvolgen in één van de erkende opleidingssystemen (TSO, BSO, DBSO, midden-standsopleiding...) kunnen drie tot twaalf weken op stagedrie tot twaalf weken op stagedrie tot twaalf weken op stagedrie tot twaalf weken op stagedrie tot twaalf weken op stage in één van zowat dertigEuropese landen die aan het Leonardo da Vinci-programma deelnemen. De pro-jectvoorstellen moeten uiterlijk op 31 oktober worden ingediend (met vermeldingmaatregel I.1.2.a kort). Aan zo’n stage nemen minstens drie personen deel en destage begint uiterlijk op 31 maart. Het beursbedrag per deelnemer bedraagtmaximum 694 euro (max. zo’n 28.000␣ fr., afhankelijk van reisafstand en land vanbestemming).Opleiders en begeleidersOpleiders en begeleidersOpleiders en begeleidersOpleiders en begeleidersOpleiders en begeleiders van bovengenoemde jongeren kunnen zelf ook drie totacht weken op stage. Ook deze projectvoorstellen worden verwacht uiterlijk op 31oktober (maatregel I.1.2.c). Aan zo’n stage nemen minstens drie personen deel ende stage begint uiterlijk op 31 maart. Het beursbedrag per deelnemer bedraagtmaximum 1085 euro (max. zo’n 44.000␣ fr., afhankelijk van reisafstand en land vanbestemming, mét een beperking tot zeven beurzen per projectvoorstel).Vlaams Leonardo da Vinci-agentschap vzw - Bischoffsheimlaan 27 bus 3 - 1000Brussel - tel 02-219 65 00 - fax 02-219 12 02 - [email protected] -www.vl-leonardo.be

Op de valreep S

Letterlijk op de valreep, voor zéér snelle beslissers: drie internationale seminariesdrie internationale seminariesdrie internationale seminariesdrie internationale seminariesdrie internationale seminariesvoor directies en leerkrachten secundair onderwijsvoor directies en leerkrachten secundair onderwijsvoor directies en leerkrachten secundair onderwijsvoor directies en leerkrachten secundair onderwijsvoor directies en leerkrachten secundair onderwijs, waar u informatie kanverzamelen en contacten leggen voor het opstarten van multilaterale samenwer-kingsprojecten.De drie seminaries: Water + hop + malt = beer: Cultural and economical aspectsWater + hop + malt = beer: Cultural and economical aspectsWater + hop + malt = beer: Cultural and economical aspectsWater + hop + malt = beer: Cultural and economical aspectsWater + hop + malt = beer: Cultural and economical aspectsof an European story of successof an European story of successof an European story of successof an European story of successof an European story of success (Linz, Oostenrijk, 9 tot 13 oktober); Millennium:Millennium:Millennium:Millennium:Millennium:Arts for the Millennium - Sustaining the Environment - Science and Techno-Arts for the Millennium - Sustaining the Environment - Science and Techno-Arts for the Millennium - Sustaining the Environment - Science and Techno-Arts for the Millennium - Sustaining the Environment - Science and Techno-Arts for the Millennium - Sustaining the Environment - Science and Techno-logy in the 21st Centurylogy in the 21st Centurylogy in the 21st Centurylogy in the 21st Centurylogy in the 21st Century (London, Engeland, 13 tot 17 oktober) en LinguisticLinguisticLinguisticLinguisticLinguisticHeritageHeritageHeritageHeritageHeritage (La Rioja, Spanje, 4 tot 7 november).Deelnemen is gratis, beslissen moet zéér snel, want u moet inschrijven uiterlijk op 10september. Meteen doen dus bij departement Onderwijs - Ann Hottat - E. Jacqmain-laan 165 - 1210 Brussel - fax 02-553 89 45 - [email protected]

Page 28: Klasse voor Leraren 97

algemeen A

• Cijfers over VlaanderenGeregeld informeren leerkrachten naar cijfermateriaalover Vlaanderen. Met de beknopte brochure ProfielProfielProfielProfielProfielVlaanderen 1999Vlaanderen 1999Vlaanderen 1999Vlaanderen 1999Vlaanderen 1999 be-spaart u zich vanaf nu dattelefoontje. In de brochurevindt u de belangrijkste cij-fers over bevolking, ge-

zondheidszorg, maatschappelijk welzijn, verkeer en vervoer,huisvesting, milieu enz. Vraag uw gratis exemplaar aan.Administratie Planning en Statistiek - Boudewijnlaan 30 -1000 Brussel - tel 02-553 58 03 - fax 02-553 58 08 [email protected]

• LevensbeschouwingTijdens zijn Bar-Mitsvah-viering draagt de joodse jongen een leren doosje op zijnvoorhoofd. Wat zit erin? Druist de besnijdenis van meisjes in tegen de officiële islam?Antwoord op deze en andere vragen in een nieuwe brochure van ACOD-onderwijs.Deze vakbondsorganisatie probeert hiermee een bijdrage te leveren om meer plura-lisme, verdraagzaamheid en vooral kennis van andere culturen en levensbeschouwin-gen bij te brengen. De brochure behandelt het jodendom, het christendom, de islamen de vrijzinnigheid.Levensbeschouwelijke vakken in het onderwijs, een pleidooi voor het onderlingLevensbeschouwelijke vakken in het onderwijs, een pleidooi voor het onderlingLevensbeschouwelijke vakken in het onderwijs, een pleidooi voor het onderlingLevensbeschouwelijke vakken in het onderwijs, een pleidooi voor het onderlingLevensbeschouwelijke vakken in het onderwijs, een pleidooi voor het onderlingbegrip en respectbegrip en respectbegrip en respectbegrip en respectbegrip en respect – 20␣ fr. + verzendingskosten – bestellen bij ACOD – algemeensecretariaat – Fontainasplein 9-11 – 1000 Brussel – tel 02-508 58 80 – fax 02-50859 32 – [email protected]

• Nieuwe mediaEen gratis cursus Internet of tekstverwerking, de omzendbrieven van het departementOnderwijs, een gerubriceerde waslijst van educatieve websites, een overzicht vanscholen op het world wide web, de integrale onderwijswetgeving… Met de cd-romNieuwe media in het Vlaams onderwijsNieuwe media in het Vlaams onderwijsNieuwe media in het Vlaams onderwijsNieuwe media in het Vlaams onderwijsNieuwe media in het Vlaams onderwijs haalt u al deze informatie snel in huis.Toemaatje is Internaut, een doe-het-zelf Internetcursusdie u onder meer alle kneepjes leert van zoeken op hetworld wide web. Deze cd-rom is opgevat als een Inter-netbrowser. U surft van de ene stek naar de andere. ElkeVlaamse school kreeg de cd-rom al in de bus. Zolangde voorraad strekt, kan u gratis uw eigen exemplaarontvangen.Cel Publicaties - departement Onderwijs - E. Jacqmain-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-553 66 53

basisonderwijs B

• Fabri en LuljaEllendige beelden. Wat over Kosovo in de media kwam,is moeilijk anders te beschrijven. Ook kinderen zien diebeelden. Wat vertelt u hen? Kleuterleidster Thea Heyli-gen schreef hierover een verhaal voor kleuters, meteeneen aanknopingspunt voor een gesprek thuis of in deklas. Het verhaal van Fabri en Lulja is dat van elkvluchtelingenkind. Een confrontatie van hoop en wan-hoop, vrijheid en onderdrukking, onrechtvaardigheiden solidariteit. Op kindermaat geschreven en geïllus-treerd.Fabri en Lulja in NiemandslandFabri en Lulja in NiemandslandFabri en Lulja in NiemandslandFabri en Lulja in NiemandslandFabri en Lulja in Niemandsland, 250␣ fr. +60␣ fr. verzendingskosten - Thea Heyligen -tel 011-43 70 41

• HoekentasWil u zoals steeds meer collega’s in hoe-ken werken, maar vraagt u zich af hoe udaarmee begint? Misschien helpen deHoekentassenHoekentassenHoekentassenHoekentassenHoekentassen u door het bos en de kin-derziekten heen. Ruim 210 hoekprikkelsvoor de hele basisschool helpen u ontwik-kelingsdoelen en eindtermen realiseren.Kinderen krijgen de kans om actief te lerenkiezen, samen te werken en te leren in alleleerdomeinen. Dat doen ze door dia’s te maken, versjeste construeren, op schattenjacht te gaan, televisiepro-gramma’s te beoordelen, een uitvinderssalon te orga-niseren enz. Zes verschillende hoeken per leerjaar, van-af de derde kleuterklas. In elke hoekentas vindt u 30fiches met ideeën, toelichtingen voor de leerkracht enwerkbladen voor de leerlingen. De methode steunt op

dezelfde principes waarmee de eindtermen en ontwikkelingsdoelen zijn gemaakt.Prijs: 895␣ fr. per leerjaar.HoekentasHoekentasHoekentasHoekentasHoekentas - uitg. Abimo – Beukenlaan 8 – 9250 Waasmunster – tel 052-46 24 07– fax 052-46 19 62 – [email protected] - www.edu-web.be/abimo

• Letters voor de jeugdHoe kan u werken met kinder- en jeugdboeken? Op die vraag geeft Leesbeesten enLeesbeesten enLeesbeesten enLeesbeesten enLeesbeesten enBoekenfeestenBoekenfeestenBoekenfeestenBoekenfeestenBoekenfeesten uitgebreid antwoord. In een eerste deel ontrafelt auteur Jan VanCoillie welke invloed boeken op kinderen kunnen uitoefenen: ontspannen, stimuleren,ontroeren, informeren, hun blikveld verruimen… Voorts belicht hij de verschillendegenres, het belang van humor en spanning en de evolutievan kinder- en jeugdliteratuur door de jaren heen. Deel 2is praktisch van aard. Per genre geeft de auteur bruikbaresuggesties, ideeën, goeie raad en creatieve verwerkings-vormen. Ook kinderen krijgen in dit boek een stem en tenslotte is er een speciaal hoofdstuk over de illustrator. Of watde relatie is tussen woord en beeld.Leesbeesten en BoekenfeestenLeesbeesten en BoekenfeestenLeesbeesten en BoekenfeestenLeesbeesten en BoekenfeestenLeesbeesten en Boekenfeesten, Jan Van Coillie, 424 blz.,980␣ fr. - verkrijgbaar in de handel - uitg. Infodok/Davids-fonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel016-31 06 50 - fax 016-31 06 08

secundair en hoger onderwijs S

• WelkomKarim (13) kent geen Nederlands en is misschien nooit eerder naar school geweest.Maar hij zit bij u op de schoolbanken, in de onthaalklas. Zit u verlegen om lesmate-riaal? Spelen vooral de eerste weken met anderstalige nieuwkomers u parten? Hoegaat u om met de heterogeniteit van de onthaalklas? Klaar? Af! Klaar? Af! Klaar? Af! Klaar? Af! Klaar? Af! is een taakgerichtemethode die deze leerlingen taken laat uitvoeren waarbij ze taal moeten gebruiken.Het accent ligt op de eerste taalvaardigheid: wegwijs in school en schooltaal. Daarbijstaat luistervaardigheid voorop. Ook leerlingen die kunnen lezen noch schrijvenkunnen dus mee. Voor snellere leerlingen zijn er mogelijkheden tot differentiatie. Demethode bevat een uitgebreide handleiding (uitleg over de aanpak, lestips, beschrij-

ving van de activiteiten…) en kopieerbladen. De takenzijn in 12 gevarieerde blokken verdeeld: kringactivitei-ten, raadsels en trucs, klasvoorwerpen, gevoelens, detijd… Bij elk blok verneemt u wat het precieze nut ervanis voor anderstalige nieuwkomers. Prijs: 3200␣ fr. Ookgeschikt voor het buitengewoon onderwijs.Bestel schriftelijk bij Steunpunt NT2 - Blijde-Inkomststraat7 - 3000 Leuven - 016-32 53 64 - fax 016-32 53 74

• Voor zestienjarigenVindt u dat er een kloofgaapt tussen jeugd- en vol-wassenenliteratuur? Vindt udat zestienjarigen best eeneigen literatuuraanbod ver-dienen? Uitgeverij Clavis ant-woordt met de publicatie vaneen reeks boeken voor dederde graad. Daaronder In-In-In-In-In-fuus voor een sneeuwmanfuus voor een sneeuwmanfuus voor een sneeuwmanfuus voor een sneeuwmanfuus voor een sneeuwman.Het is een verhaal van relaties, van dood, van zoekenen aanvaarden, geschreven in een poëtische en sug-gestieve stijl: korte, krachtige zinnen van een hoofdper-sonage waarmee het makkelijk identificeren is.Infuus voor een sneeuwmanInfuus voor een sneeuwmanInfuus voor een sneeuwmanInfuus voor een sneeuwmanInfuus voor een sneeuwman, Anne Wyckmans, 87 blz.,420␣ fr. - verkrijgbaar in de handel - uitg. Clavis - Voor-uitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt - tel 011-28 68 68 - fax011-28 68 69 - [email protected]

• Humor en horrorIn Nederland loopt al vier jaren Mentor Magazine, tv-uitzendingen voor onderwijs. Die zijn afgestemd op hetlager secundair en passen bij zedenleer, geschiedenis,maatschappijleer en vakoverschrijdende projecten. Ko-pieerbare werkbladen en ander lesmateriaal kan u krij-gen als u zich erop abonneert. Op het menu van ditschooljaar: zich presenteren, groepsvorming, horror enhumor in de media, het geheugen, aandacht voor jelichaam, ruzie en roddel, omgaan met kritiek enz. Deprogramma’s worden uitgezonden en herhaald op vrij-dagmorgen (11.30 - 11.50 u.) en dit wekelijks vanaf 10september op het tweede net.Info: Marja Hedeman - redactie Mentor Magazine - tel00-31-35-62 93 220

28 KLASSE NR.97

• Rekenen (1) BZe zitten er soms voor spek en bonen bij, zwakkeleerlingen tijdens de rekenles. Dan maar op apartezorg en remediëringspakketten gerekend. Maar ookhet effect daarvan is niet altijd afdoende. Functioneelrekenen herwaarden is de boodschap, aldus Raf Feysin Rekenen tot honderdRekenen tot honderdRekenen tot honderdRekenen tot honderdRekenen tot honderd. Hij biedt een synthese aanvan de gekende methodieken als vaste getalbeeldenen nieuwe inzichten. Daarom twee praktische onder-delen: optellen, aftrekken en splitsen tot 20 enerzijds,getallenkennis, optellen en aftrekken in het getallen-gebied 20-100 anderzijds. Elk deel is grondig verwe-ven met theorie. Dit pakket maakt deel uit van delosbladige uitgave Praktijkgids voor de basisschoolPraktijkgids voor de basisschoolPraktijkgids voor de basisschoolPraktijkgids voor de basisschoolPraktijkgids voor de basisschool,maar u kan het ook apart kopen. Prijs: 995␣ fr.Uitg. Kluwer Editorial – Kouterveld 2 – 1831 Diegem –tel 02-719 16 68 – fax 02-719 15 19 –[email protected]

• Rekenen (2) BMisschien ervaart u dat de traditionele rekenles nietaltijd veel effect heeft. Dat de samenhang met het

vorige of volgende leerjaar beter kan.Dat het voor oefeningen selecteren neer-komt op knippen en plakken uit ver-schillende handboeken. Dat rekenen vervan het bed van uw leerlingen staat.Enzovoort. In Kinderen rekenen Kinderen rekenen Kinderen rekenen Kinderen rekenen Kinderen rekenen biedenMagda Deckers en Rik Aerts vanuit depraktijk een procesmatige benaderingaan. Realistisch rekenen in een continuleerproces, met inzicht als basis. Het zijnmaar enkele van vele theoretisch onder-bouwde principes. In de hoofdstukkenover aanvankelijk rekenen, rekenen met

tweecijferige, driecijferige en decimale getallen, breu-ken enz. zetten de auteurs ook uiteen hoe u dit aan-brengt en verklaren zij het hoe en waarom van deeindtermen.Kinderen rekenenKinderen rekenenKinderen rekenenKinderen rekenenKinderen rekenen, 199 blz., 895␣ fr., verkrijgbaar in dehandel - uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven- tel 016-29 11 00 - fax 016-20 73 89

Page 29: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

Page 30: Klasse voor Leraren 97

De schatkamer van Alamire:25/9 tot 5/12 A

Petrus Alamire (1470-1535) was componist, co-piist, handelaar in musicalia, speelman, gezant,spion en contraspion aan het hof in Mechelen,waar de jonge Karel V opgroeide. Deze tentoon-stelling in het kader van de Keizer Karel 1500-2000-viering brengt meer dan veertig Vlaamsemuziekhandschriften opnieuw samen, met com-

posities van grootmeesters uit de Vlaamsepolyfonie. Hun verfijnde afwerking, prach-tige miniaturen en verluchte initialen ma-ken hen tot de mooiste van Europa. Detentoonstelling kadert in een totaalge-beuren, met o.a. concerten, een interna-tionaal colloquium, cursussen, workshopsen verschillende nieuwe publicaties. Naarjaarlijkse traditie sloegen Stad Leuven,KULeuven en Davidsfonds opnieuw dehanden in elkaar.

De toegangsprijs tot de tentoonstelling in de Predikherenkerk bedraagt 280␣ fr.Reductiehouders betalen 200␣ fr., groepen (vanaf 15 deelnemers) 150␣ fr., school-en studentengroepen 100␣ fr. en kinderen tot 12 jaar hebben gratis toegang. Eenticket geeft bovendien 100␣ fr. korting op een polyfonieconcert én de vrije toegangtot een laboconcert (vrijdagavond in de exporuimte). Individuele bezoekers kun-nen een audiogids huren (100␣ fr.). Schoolgroepen betalen 1500␣ fr. voor eengeleid bezoek, andere groepen 2000␣ fr. Ten slotte is er een uitgebreid lessenpak-ket (prijs nog niet bekend).Tentoonstellingssecretariaat - Brusselsestraat 63 - 3000 Leuven - tel 016-22 45 64- fax 016-29 12 15 - fuzzy.arts.kuleuven.ac.be/alamireOp zaterdag 2 oktober is er een speciale grat is kennismakingsdag voorOp zaterdag 2 oktober is er een speciale grat is kennismakingsdag voorOp zaterdag 2 oktober is er een speciale grat is kennismakingsdag voorOp zaterdag 2 oktober is er een speciale grat is kennismakingsdag voorOp zaterdag 2 oktober is er een speciale grat is kennismakingsdag voorleerkrachten over opzet en inhoud van de tentoonstel l ing, met aanslui-leerkrachten over opzet en inhoud van de tentoonstel l ing, met aanslui-leerkrachten over opzet en inhoud van de tentoonstel l ing, met aanslui-leerkrachten over opzet en inhoud van de tentoonstel l ing, met aanslui-leerkrachten over opzet en inhoud van de tentoonstel l ing, met aanslui-tend een geleid bezoek. Vooraf inschr i jven is wél noodzakel i jk op teltend een geleid bezoek. Vooraf inschr i jven is wél noodzakel i jk op teltend een geleid bezoek. Vooraf inschr i jven is wél noodzakel i jk op teltend een geleid bezoek. Vooraf inschr i jven is wél noodzakel i jk op teltend een geleid bezoek. Vooraf inschr i jven is wél noodzakel i jk op tel016-22 45 64.016-22 45 64.016-22 45 64.016-22 45 64.016-22 45 64.

Vrouwen en oorlog: tot 24/9 A

Van de 16de tot de 20ste eeuw: vijf eeuwen ervaringen van vrouwen met devijf eeuwen ervaringen van vrouwen met devijf eeuwen ervaringen van vrouwen met devijf eeuwen ervaringen van vrouwen met devijf eeuwen ervaringen van vrouwen met deoorlog in onze strekenoorlog in onze strekenoorlog in onze strekenoorlog in onze strekenoorlog in onze streken. Vrouwen in het gevolg vanoptrekkende legers, vrouwen als soldaat en spion,vrouwenarbeid tijdens de oorlog, vrouwen in liefda-digheidsorganisaties, vrouwen als verpleegster, vrou-wen in deportatie of collaboratie... De tentoonstel-ling probeert de mythe over de onderge-schikte rol van de vrouw tijdens de oorlo-gen te doorbreken en een realistisch beeldte schetsen van haar belangrijke bijdra-gen in elke oorlogssamenleving. Bij detentoonstelling wordt ook de video video video video video Vrou-Vrou-Vrou-Vrou-Vrou-wen, oorlog en emancipatiewen, oorlog en emancipatiewen, oorlog en emancipatiewen, oorlog en emancipatiewen, oorlog en emancipatie getoond.Een reeks kledingstukken en attributen uitde collectie van het Provinciaal Textiel-en Kostuummuseum Vrieselhof maken hetbeeld compleet. De tentoonstelling is eenrealisatie van Studie- en Documentatie-centrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij(SOMA).De toegang is gratis. De tentoonstelling is geopendop maandag, woensdag en vrijdag van 14 tot 16.30u.; op dinsdag en donderdag van 10 tot 12 u. en opwoensdagavond van 19 tot 21 u. (School)groepenkunnen ook op andere uren komen, mits afspraak.Voor de derde graad secundair onderwijs is een spe-ciale werkmap beschikbaar.Provinciehuis - Dienst Gelijke Kansen - Koningin Eli-sabethlei 22 - 2018 Antwerpen - tel 03-240 69 63 -fax 03-240 68 88 - [email protected]

Vlaanderen in kaarten: tot 3/10 A

Een chronologisch overzicht van Vlaanderen op oudekaarten, van de oudst bekende kaart van Vlaanderen(1452) tot de Belgische onafhankelijkheid: deze ten-toonstelling toont vier eeuwen cartografie. U ziet nietalleen de evolutie van de cartografieevolutie van de cartografieevolutie van de cartografieevolutie van de cartografieevolutie van de cartografie (van Renais-sance tot rococo), maar ook de evolutie van hetevolutie van hetevolutie van hetevolutie van hetevolutie van hetgrondgebied van Vlaanderengrondgebied van Vlaanderengrondgebied van Vlaanderengrondgebied van Vlaanderengrondgebied van Vlaanderen doorheen de eeu-

wen. Een centrale plaats is er voor de familie Blaeu, kaartenmakers en -verkopersuit Amsterdam (17de eeuw). Van Joan Blaeu ziet u het Stedenboek der Nederlan-Stedenboek der Nederlan-Stedenboek der Nederlan-Stedenboek der Nederlan-Stedenboek der Nederlan-dendendendenden (twee delen, 1649), met 219 figuratieve stadsplattegronden in vogelperspec-tief. Een ander pronkstuk is de kaart van Joseph de Ferraris (1777) over de Oosten-rijkse Nederlanden.De toegangsprijs bedraagt 100␣ fr. Groepen betalen 50␣ fr. per persoon, kinderentot 12 jaar betalen 25␣ fr. Geleide bezoeken zijn mogelijk (op aanvraag), ookbuiten de normale openingsuren (elke dag van 14 tot 18 u.).Stedelijk Archeologisch Museum van Oudenburg - Abtsgebouw - Marktstraat 25 -8460 Oudenburg - tel 059-26 60 27 (dienst Cultuur) - fax 059-26 54 06

België en zijn veiligheid, 1949-1999: tot januari 2000 S

Wat is de rol van de NAVO (bestaat dit jaar 50jaar, vandaar deze tentoonstelling)? Wat deedBelgië tijdens de Koude Oorlog? Is het legervandaag nog sterk genoeg en wat is het nut vande Belgische defensie? Deze tentoonstelling be-schrijft politieke feiten van de bevrijding van Belgiëtot de oorlog in ex-Joegoslavië. Wandfoto’s, ma-quettes en uniformen staan er naast een origine-le jukebox, een Amerikaanse koelkast, een Oost-Duitse Trabant en een reconstuctie van de Ber-lijnse muur.Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsge-schiedenis - Educatieve Dienst - Jubelpark 3 -1000 Brussel - tel 02-737 79 07 - fax 02-737 7802 - [email protected] woensdag 6 oktober om 14.30 u. is er een gratis rondleiding voorOp woensdag 6 oktober om 14.30 u. is er een gratis rondleiding voorOp woensdag 6 oktober om 14.30 u. is er een gratis rondleiding voorOp woensdag 6 oktober om 14.30 u. is er een gratis rondleiding voorOp woensdag 6 oktober om 14.30 u. is er een gratis rondleiding voorleerkrachten secundair onderwijs (geschiedenis). U kan hiervoor telefonischleerkrachten secundair onderwijs (geschiedenis). U kan hiervoor telefonischleerkrachten secundair onderwijs (geschiedenis). U kan hiervoor telefonischleerkrachten secundair onderwijs (geschiedenis). U kan hiervoor telefonischleerkrachten secundair onderwijs (geschiedenis). U kan hiervoor telefonischinschrijven bij de Educatieve Dienst op tel 02-737 79 07.inschrijven bij de Educatieve Dienst op tel 02-737 79 07.inschrijven bij de Educatieve Dienst op tel 02-737 79 07.inschrijven bij de Educatieve Dienst op tel 02-737 79 07.inschrijven bij de Educatieve Dienst op tel 02-737 79 07.

Laboratorium: tot 3/10 S

Kunstenaar Michel François heeft het Museum voor Fotografie zelf omgebouwdtot een laboratorium: hij verplaatste het kantoor van de tentoonstellingsmakersnaar het museum. Zij werken nu verder midden in een tentoonstellingsruimteeen tentoonstellingsruimteeen tentoonstellingsruimteeen tentoonstellingsruimteeen tentoonstellingsruimtedie voortdurend verandertdie voortdurend verandertdie voortdurend verandertdie voortdurend verandertdie voortdurend verandert. Zo wordt het hele proces van een tentoonstellingzichtbaar gemaakt. Op een tiental videoschermenvideoschermenvideoschermenvideoschermenvideoschermen ziet u voorts uiteenzettingen

en experimenten van wetenschappers en kunstenaars,stuk voor stuk specialisten op een bepaald terrein.Enkele installatiesinstallatiesinstallatiesinstallatiesinstallaties maken het beeld compleet. An-dere installaties vindt u in verlaten kantoorruimten inde stad. Ook deze locaties kan u bezoeken. In demaand september zijn de zater- en zondagen OpenOpenOpenOpenOpenLaboratoriumdagenLaboratoriumdagenLaboratoriumdagenLaboratoriumdagenLaboratoriumdagen. Verschillende toonaangeven-de laboratoria (Waterbouwkundig Laboratorium; In-tertek Testing Services/Caleb Brett; Bio Imaging Lab;Alcatel Telecom; Prins Leopold Instituut voor Tropi-sche Geneeskunde enz.) zetten dan hun deuren openvoor het publiek.De toegangsprijs (museum + andere locaties) be-draagt 250␣ fr. Reductiehouders betalen 200␣ fr., leer-lingen secundair onderwijs 100␣ fr. en leerlingen ba-sisonderwijs hebben gratis toegang. Een geleid be-zoek kost 2000␣ fr. (max. 15 deelnemers).Provinciaal Museum voor Fotografie - Ann Ver-becque - Waalsekaai 47 - 2000 Antwerpen - tel0 3 - 242 93 21 - f a x 03 -242 93 10 [email protected] zaterdag 11 september kunnen geïnteresseer-Op zaterdag 11 september kunnen geïnteresseer-Op zaterdag 11 september kunnen geïnteresseer-Op zaterdag 11 september kunnen geïnteresseer-Op zaterdag 11 september kunnen geïnteresseer-de leerkrachten gratis kennis maken met dit pro-de leerkrachten gratis kennis maken met dit pro-de leerkrachten gratis kennis maken met dit pro-de leerkrachten gratis kennis maken met dit pro-de leerkrachten gratis kennis maken met dit pro-ject. Na een verwelkoming in het Museum voorject. Na een verwelkoming in het Museum voorject. Na een verwelkoming in het Museum voorject. Na een verwelkoming in het Museum voorject. Na een verwelkoming in het Museum voorFotografie brengt u een geleid bezoek aan OpenFotografie brengt u een geleid bezoek aan OpenFotografie brengt u een geleid bezoek aan OpenFotografie brengt u een geleid bezoek aan OpenFotografie brengt u een geleid bezoek aan OpenLaboratoria. Aansluitend bezoekt u enkele instal-Laboratoria. Aansluitend bezoekt u enkele instal-Laboratoria. Aansluitend bezoekt u enkele instal-Laboratoria. Aansluitend bezoekt u enkele instal-Laboratoria. Aansluitend bezoekt u enkele instal-laties en experimenten in (verlaten) kantoren vanlaties en experimenten in (verlaten) kantoren vanlaties en experimenten in (verlaten) kantoren vanlaties en experimenten in (verlaten) kantoren vanlaties en experimenten in (verlaten) kantoren van

de President Building. U wordt verwachtde President Building. U wordt verwachtde President Building. U wordt verwachtde President Building. U wordt verwachtde President Building. U wordt verwachtom 10.30 u. in het museum en de dagom 10.30 u. in het museum en de dagom 10.30 u. in het museum en de dagom 10.30 u. in het museum en de dagom 10.30 u. in het museum en de dageindigt rond 15 u. Alle deelnemers krij-eindigt rond 15 u. Alle deelnemers krij-eindigt rond 15 u. Alle deelnemers krij-eindigt rond 15 u. Alle deelnemers krij-eindigt rond 15 u. Alle deelnemers krij-gen een uitgebreide documentatiemapgen een uitgebreide documentatiemapgen een uitgebreide documentatiemapgen een uitgebreide documentatiemapgen een uitgebreide documentatiemapen een gratis inkomticket, waarmee uen een gratis inkomticket, waarmee uen een gratis inkomticket, waarmee uen een gratis inkomticket, waarmee uen een gratis inkomticket, waarmee uachteraf de tentoonstelling (en de ver-achteraf de tentoonstelling (en de ver-achteraf de tentoonstelling (en de ver-achteraf de tentoonstelling (en de ver-achteraf de tentoonstelling (en de ver-schillende locaties) nog eens rustig opschillende locaties) nog eens rustig opschillende locaties) nog eens rustig opschillende locaties) nog eens rustig opschillende locaties) nog eens rustig opeigen tempo kan komen bekijken. Deel-eigen tempo kan komen bekijken. Deel-eigen tempo kan komen bekijken. Deel-eigen tempo kan komen bekijken. Deel-eigen tempo kan komen bekijken. Deel-nemen is gratis, reserveren is verplicht.nemen is gratis, reserveren is verplicht.nemen is gratis, reserveren is verplicht.nemen is gratis, reserveren is verplicht.nemen is gratis, reserveren is verplicht.Bel hiervoor meteen (ten laatste op 9Bel hiervoor meteen (ten laatste op 9Bel hiervoor meteen (ten laatste op 9Bel hiervoor meteen (ten laatste op 9Bel hiervoor meteen (ten laatste op 9september) naar Ann Verbecque op telseptember) naar Ann Verbecque op telseptember) naar Ann Verbecque op telseptember) naar Ann Verbecque op telseptember) naar Ann Verbecque op tel03-242 93 21.03-242 93 21.03-242 93 21.03-242 93 21.03-242 93 21.

30 KLASSE NR.97

Keizers aan de Nijl:25/9 tot 6/2/2000 A

Het jaar: 48 voor Christus. De plaats: Egypte, de Nijl.De hoofdrolspelers: Iulius Caesar en zijn koninklijke

geliefde Kleopatra. Na Caesar volgt Mar-cus Antonius en daarna heersen nog tien-tallen Romeinse keizers over Egypte. Nade vergrieksing komt de Romeinse in-vloed, in feite de doodssteek voor deoude faraonische cultuur. Galliërs en Egyp-tenaren worden ineens rijksgenoten. Dearcheologische bewijzen vind je vandaagnog tot in... Tongeren. Hoe leefde deHoe leefde deHoe leefde deHoe leefde deHoe leefde degemiddelde Egyptenaar in de Romein-gemiddelde Egyptenaar in de Romein-gemiddelde Egyptenaar in de Romein-gemiddelde Egyptenaar in de Romein-gemiddelde Egyptenaar in de Romein-se tijdse tijdse tijdse tijdse tijd? Huisraad en kledij, schoolkennis

en literatuur, geestesleven, bijgeloof en religieuzeopvattingen passeren de revue. Egypte bestaat dui-delijk niet alleen uit piramides, farao’s en mummies.De tentoonstelling is uitgebouwd rond een tijdsbalk,een Nijlmaquette (mét overstromingen) en de evoca-tie van een religieuze optocht. Voorts bezoekt u o.a.een woning uit de Romeinse periode.De toegangsprijs bedraagt 150␣ fr. Reductiehoudersbetalen 100␣ fr., leerlingen tot 14 jaar hebben gratistoegang. Groepen betalen 150␣ fr. per persoon. Voorschoolgroepen zijn er speciale program-ma’s: op een ludieke manier op zoek gaannaar de geheimen van Romeins Egypte(lager onderwijs; 50␣ fr. per leerling) of deversmelting van de Egyptische cultuur metde Romeinse nader bekijken (secundaironderwijs; 75␣ fr. per leerling). Een specia-le rondleiding voor studenten hoger on-derwijs kost 120␣ fr. per student.Provinciaal Gallo-Romeins Museum - Kie-lenstraat 15 - 3700 Tongeren - tel 012-23 39 14 - fax 012-39 10 50

Page 31: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

Page 32: Klasse voor Leraren 97

32 KLASSE NR.97

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

Vijf boekenbonnen (elk 2000 fr., geschonken doorStandaard Boekhandel), vijf cartoonboeken (metde beste cartoons van huistekenaar Camp), vijforiginele Klasse-t-shirts. Dat zijn de sterren enstrepen waarmee zoek-werk wordt beloond.Graag antwoordenvóór 28 september.Winnaars opgave 59:Winnaars opgave 59:Winnaars opgave 59:Winnaars opgave 59:Winnaars opgave 59:boekenbon: boekenbon: boekenbon: boekenbon: boekenbon: V. Van Huele (Blankenberge), MarleenVanden Neste (Zellik), Dirk Franckaert (Dendermon-de), Diane Van Hove (Grobbendonk) en Annick Hau-ben (Tongeren) - cartoonboek: - cartoonboek: - cartoonboek: - cartoonboek: - cartoonboek: Willy Cruysweegs(Brasschaat), Greet Vanbergen (Nieuwrode), FridaBogaert (Waasmunster), Herman Palmans (Maaseik)en Linda Vermeir (Opwijk) - t-shirt:- t-shirt:- t-shirt:- t-shirt:- t-shirt: E. David (Meche-len), Jansen-Van Espen (Ekeren), Marleen De Blancq(Zulte), Yvette Baldewijns (Tongeren) en Paul Schol-laert (Waregem).Oplossing opgave 60Oplossing opgave 60Oplossing opgave 60Oplossing opgave 60Oplossing opgave 60: Onverdraagzaamheid (DeR-uwE - ZOlA - joM kIppoeR - moHANdas - nEGenDe -sAchAroV).Opgave 61: Opgave 61: Opgave 61: Opgave 61: Opgave 61: Vijftien letters, die nu eens niks metkikkers te maken hebben, maar alles met meer werk-zekerheid voor beginnende leerkrachten.- de 1ste, 3de en 4de letter uit de naam van de stadwaarvan uw nieuwe minister de burgemeesterssjerpdraagt;- de 1ste, 3de en 6de letter uit de naam voor dewetenschap van de samenstelling, het ontstaan en deontwikkeling van de voor rechtstreekse observatie toe-gankelijke (delen van de) aardkorst;- de 2de, 5de en 8ste letter uit de titel van een broeie-rige Engels-Spaanse zomerhit;- de 1ste en 6de letter uit een Waals stadje (gefusio-neerd met o.a. Bleid, Ethe en Latour) waar op 11augustus het licht eventjes uit ging;- de 2de en 6de letter uit de officiële (Maleise) taalvan de Filippijnen;- de 2de en 4de letter uit de Didelphis Marsupialis,een Noord- en Zuid-Amerikaanse bloeddorstige bui-delrat.Klasse - Klasse-Ment - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - fax 02-553 96 85 - [email protected]

algemeen A

• Lerarenopleiding: Nederlands aan AnderstaligenNederlands aan AnderstaligenNederlands aan AnderstaligenNederlands aan AnderstaligenNederlands aan Anderstaligen:vanaf 4/10.UIA-DIKR - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 79• Oezeitemdanawer?Oezeitemdanawer?Oezeitemdanawer?Oezeitemdanawer?Oezeitemdanawer?: 16/9 in Turnhout; 21/9 in Geel;30/9 in Antwerpen; 12/10 in Mechelen en 28/10 inBornem.Thema-avond over de studie van de Brabantse dialec-ten (streek van ‘s-Hertogenbosch tot Leuven).

Provincie Antwerpen - dienst Algemeen Cultuurbeleid - tel 03-240 64 10• Diploma Hogere Opvoedkundige StudiënDiploma Hogere Opvoedkundige StudiënDiploma Hogere Opvoedkundige StudiënDiploma Hogere Opvoedkundige StudiënDiploma Hogere Opvoedkundige Studiën: vanaf 11/10.Een uitgebreide brochure wordt op vraag opgestuurd.Hoger Instituut voor Opvoedkundige Wetenschappen - Luc Van der Auwera - Tervuurse-steenweg 243 - 2800 Mechelen - tel 015-41 97 89•1ste NIEALIO-Congres: Suggestopedie en superstudieSuggestopedie en superstudieSuggestopedie en superstudieSuggestopedie en superstudieSuggestopedie en superstudie: 8 en 9/10 in CongrescentrumSparrenduin, De Haan.Lezingen en workshops rond bijvoorbeeld leerplezier, body- en braingym, educatievekaartspelen enz.Netwerk voor de Integratie van Effectief en Affectief Leren in Industrie en Onderwijs vzw -A. Vermeylenlaan 18 - 8421 De Haan - tel en fax 059-23 48 21 - [email protected] users.skynet.be/NIEALIO-Vlaanderen• Vlaanderen en de burenVlaanderen en de burenVlaanderen en de burenVlaanderen en de burenVlaanderen en de buren: 11/9 in Flanders Expo, Gent.Nieuwe en creatieve ideeën voor organisatoren van daguitstappen, weekends en kortevakanties. Gratis toegang voor wie vooraf inschrijft.Vakantiegenoegens - Wijngaardstraat 48 - 8500 Kortrijk - tel 056-23 37 01 - fax 056-23 37 04• Dansexpressie voor begeleiders van kinderenDansexpressie voor begeleiders van kinderenDansexpressie voor begeleiders van kinderenDansexpressie voor begeleiders van kinderenDansexpressie voor begeleiders van kinderen (vanaf 13/9); Dansexpressie voorDansexpressie voorDansexpressie voorDansexpressie voorDansexpressie voorvolwassenenvolwassenenvolwassenenvolwassenenvolwassenen (vanaf 20/9).Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk - B.Van Eetveldeplein 3/1b - 2400 Mol - tel en fax 014-3170 61

basisonderwijs B

• Voortgezette opleiding remedial teaching (zorg-Voortgezette opleiding remedial teaching (zorg-Voortgezette opleiding remedial teaching (zorg-Voortgezette opleiding remedial teaching (zorg-Voortgezette opleiding remedial teaching (zorg-verbreding) en buitengewoon onderwijsverbreding) en buitengewoon onderwijsverbreding) en buitengewoon onderwijsverbreding) en buitengewoon onderwijsverbreding) en buitengewoon onderwijs: infodagop 22/9.Erasmushogeschool-Brussel - departement Lerarenop-leiding - Nieuw adres: Laarbeeklaan 121 - 1090 Brus-sel - tel 02-474 01 81 (tot 15/9) - 02-476 16 30 (na15/9) - fax 02-478 93 05 (na 15/9)• Wereldoriëntatie: Met een boskist op stapMet een boskist op stapMet een boskist op stapMet een boskist op stapMet een boskist op stap (tweedeen derde graad lager onderwijs): 29/9 in StedelijkDomein Kiewit, Hasselt.Limburgs Natuur- en Milieu-Educatief Netwerk - p/aProvinciaal Natuurcentrum - Het Groene Huis - DomeinBokrijk - 3600 Genk - tel 011-26 54 65 - fax 011-2654 55

secundair en hoger onderwijs S

• EconomieEconomieEconomieEconomieEconomie: Prijsvorming - een interactief bedrijven-spel (29/9); De vernieuwde BTW-aangifte (21/10);Monetair beleid in de context van Euroland (9/11).TalenTalenTalenTalenTalen: Pédagogie de l’erreur et évaluation (27/9 en8/11); Taalbeschouwing (29/9); The Lexical Approach:een kennismaking (2/10); Tekstervarend lezen (20/10); Hast du etwas Zeit für mich, dann singe ich einLied für dich... (17/11); In Flanders Fields (24/11).UFSIA - Centrum voor Didactiek - Prinsstraat 8 - 2000Antwerpen - tel 03-220 46 80 - fax 03-220 46 79 -www.ufsia.ac.be/IDEA• Natuurwetenschappen en wiskundeNatuurwetenschappen en wiskundeNatuurwetenschappen en wiskundeNatuurwetenschappen en wiskundeNatuurwetenschappen en wiskunde: Vergelijkingvan de insecten en de vegetatie tussen natte en drogeheide (18/9); Statistiek in de tweede graad - kennis-making met beschrijvende statistiek (6/10); Natuur-wetenschappen in de ruimte (13/10); Kanker: inzich-ten en vooruitzichten (27/10); Mathcad (9, 16, 23 en30/11); Praktisch gebruik van Internet in de wiskunde(10 en 17/11); Internet en chemie (17/11); Vakover-schrijdend werken vanuit de fysica (24/11).TalenTalenTalenTalenTalen: Educatieve theatermarkt (22/9); RemediëringNederlands (14 en 28/10, 17 en 29/11, 13/1); Inter-net en het vak Engels - een initiatie (20/10); Workingwith student progress (20/10); Tag der deutschenSprache und Kultur: Goethe (21/10); Interculturele com-

municatieve competentie in de taalles (27/10);Internet in de taalklas Frans (10 en 17/11);Nederlandse poëzie en Internet (17/11); In-ternet en het vak Nederlands (25/11).VakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdend: Basiscursus Communicatie(4 en 26/10); Stemtechniek voor leerkrachten(12, 19 en 26/10); Motiverende gespreks-voering en omgaan met druggebruik (12 en25/10 en 10/11); Achtergronden van leerpro-blemen (19 en 27/10); Spijbelen: wat doe jeeraan? (26/10); Help! De leraar verzuipt! Over opvang van beginnende leraren(28/10); Aanpak van moeilijke klassen en leerlingen (4 en 5/11); Tussen de regels- over aanpak van gedragsproblemen (9/11); Faalangstbegeleiding (9/11); Hoog-begaafdheid: luxe of handicap? (16/11); Kindermishandeling, misschien ook injouw klas? (17/11); Basiscursus socio-emotionele begeleiding (20/1 en 15/2).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk- tel 03-820 29 60 - fax 03-820 29 57 - [email protected] - cbl-uia.ac.be• Intercultureel onderwijsIntercultureel onderwijsIntercultureel onderwijsIntercultureel onderwijsIntercultureel onderwijs: Introductie tot ICO (23 of 30/9 in Gent, 27/1 inHengelhoef Houthalen-Helchteren); Interactieprocessen: resultaten uit het schoolet-nografisch onderzoek (19/10 of _ in Gent, 16/3 in Houthalen); Werkvormen voorICO (14/12 of 16/3 in Gent, 27/4 in Houthalen).Steunpunt Intercultureel Onderwijs - Korte Meer 5 - 9000 Gent - tel 09-264 67 16 -fax 09-264 69 74 - [email protected]• 6de Jobbeurs Hotelbeheer6de Jobbeurs Hotelbeheer6de Jobbeurs Hotelbeheer6de Jobbeurs Hotelbeheer6de Jobbeurs Hotelbeheer: 29/9 in Internationaal Congrescentrum, Gent.Studenten, afgestudeerden en bedrijven uit de horeca vinden elkaar rond vakantie-jobs, tewerkstellings- en stagemogelijkheden.Jobbeurs Hotelbeheer - secretariaat - Plantijn-Hogeschool van de Provincie Antwer-pen - departement Bedrijfsbeheer en Orthopedagogie - Opleiding Hotelbeheer -Kronenburgstraat 47 - 2000 Antwerpen - tel 03-259 14 00 - fax 03-259 14 01

• Kekulé-Cyclus VIIIKekulé-Cyclus VIIIKekulé-Cyclus VIIIKekulé-Cyclus VIIIKekulé-Cyclus VIII: zes voordrachten vanaf 28/9 inUIA, Wilrijk.Tweejaarlijkse internationale voordrachtenreeks rondspitstechnologieën met een belangrijke sociaal-spitstechnologieën met een belangrijke sociaal-spitstechnologieën met een belangrijke sociaal-spitstechnologieën met een belangrijke sociaal-spitstechnologieën met een belangrijke sociaal-economische dimensieeconomische dimensieeconomische dimensieeconomische dimensieeconomische dimensie: nanotechnologie; de auto in2020; geldstromen in Europa in de toekomst; de kool-stofcyclus en ons klimaat; elementaire deeltjes in degeneeskunde; planten-biotechnologie in 2020.Koninklijke Vlaamse Chemische Vereniging - Conferen-tiesecretariaat - Lode Schoenmaekers - Hoevelei 125 -2630 Aartselaar - tel en fax 03-877 55 08 [email protected]• 13th Forum for Applied Biotechnology13th Forum for Applied Biotechnology13th Forum for Applied Biotechnology13th Forum for Applied Biotechnology13th Forum for Applied Biotechnology: 22-23/9in Het Pand, Gent.Congres (eentalig Engels) met parallelle sessies overEnvironmental Biotechnology, Industrial Biotechnologyand Biocatalysis, Plant Biotechnology - Crop QualityImprovement en ten slotte Food Biotechnology.Forum for Applied Biotechnology - p/a GOM West-Vlaanderen - Baron Ruzettelaan 33 - 8310 Assebroek- tel 050-35 71 31 - fax 050-36 31 86

Taallleerinhouden en ICT:une liaison dangereuse?Multimedia en Internet creëren een euforische stem-ming omtrent de mogelijkheden voor het taalonder-taalonder-taalonder-taalonder-taalonder-wijswijswijswijswijs. Dit symposium gaat op zoek naar de mogelijk-heden én de valkuilen van het aanbod van taalleer-inhouden via Informatie- en Communicatietechnolo-gie (ICT). U krijgt er praktijkgerichte demonstraties,maar er is ook ruimte voor vragen en discussie.Het symposium vindt plaats op vrijdag 3 december inCrowne Plaza Hotel Antwerpen. Tien (taal)leerkrachtenkunnen alvast gratis deelnemen. U stuurt een briefkaartnaar organisator Didascalia, met daarop uw naam enadres, de naam van uw school, uw onderwijsniveau enof u taalleerkracht bent of niet. Tien inzenders krijgeneen persoonlijke uitnodiging toegestuurd.UIA - onderzoeksgroep Didascalia - Mathea Simons -Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 69 [email protected] - dida-www.uia.ua.ac.be/didascalia

Page 33: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

(advertentie)

Page 34: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

Page 35: Klasse voor Leraren 97

Dinsdag 5 okto-ber:Dag van deleerkrachtWereldwijd is 5 ok-tober uitgeroepen tot«Dag van de Leer-kracht». Daarmeewordt de nadruk ge-legd op het grote be-lang van leerkrach-ten in de ontwik-keling van de mens-heid. We hebbenhet hierover ook inKlasse voor Oudersen Klasse voor Jon-geren. Even eenschouderklop ge-

ven aan elke leerkracht. Dat moet kunnen. Hoe gaat dat op uw school?

Naar het regenwoud in BraziliëDe lezers van Klasse voor Jongeren konden zich kandidaat stellen omtijdens de grote vakantie samen met Klasse en Greenpeace tien dagenop expeditie te gaan naar het door houtkappers bedreigde Braziliaan-se Regenwoud. Uit honderden bijzonder gemotiveerde kandidatenkwamen uiteindelijk Anke Reynders uit Zoersel (St. Jan Berchmans-college Westmalle) en Indra Jacobs uit Zandhoven (ImmaculataInstituut Oostmalle). U en uw leerlingen kunnen hun verhaal lezen inhet eerstvolgende nummer van Klasse voor Jongeren.

Blijft het ook bij u rondslingeren?Uit de vele brieven die we van leerlingen krijgen, blijkt dat er ook inkleine dingen grote verschillen bestaan tussen scholen. Neem nuKlasse voor Jongeren. De scholen schrijven zich daar vrijwillig voor in.Maar soms blijft het daar gewoon bij. De krantjes worden ergens opeen stapel gegooid en de leerlingen moeten ze maar gaan zoeken. Diescholen klagen er dan over dat er zo weinig leerlingen hun exemplaarafhalen of dat er zoveel nummers rechtstreeks in de vuilnisbakbelanden. In andere scholen stroomt het blad wél vlot door en wordthet ook meer gelezen en gebruikt. Uiteraard staan de jongeren niet tespringen voor een blad dat niet over commerciële zaken gaat maar dathen oproept tot meer inzet, inzicht en engagement in onderwijs ensamenleving. Toch hebben velen de weg al gevonden en ze zijn vastelezers geworden. Dikwijls worden ze daarbij geholpen door hun eigenschoolcultuur: een coördinator die voor de distributie zorgt, eenklasleraar die het blad een duwtje in de rug geeft, de leerlingenraad dieer zich achter zet enz. Er staan in het blad trouwens vaak belangrijkewedstrijden en aanbiedingen. Als het blijft liggen, missen uw leerlin-gen ook die kans. Bovendien beseffen steeds meer leerkrachten dat hetblad ook een bondgenoot is in de dagelijkse strijd tegen apathie,onverschilligheid en probleemgedrag. We moeten het u niet vertellen:communiceren met jongeren is niet gemakkelijk. Maar wel belangrijk.We strijden dezelfde strijd. Klasse voor jongeren verschijnt negen keerper jaar, telkens rond de twintigste van de maand.

De nieuwe leerlingenraad: verplicht?Als uw school nog geen leerlingenraad heeft of als die nog niet goedwerkt, wordt het waarschijnlijk dit jaar tijd om daar werk van temaken. Het nieuwe decreet ondersteunt deze vorm van leerlingen-participatie en als een derde van de leerlingen erom vraagt, is deschool nu zelfs verplicht een leerlingenraad te organiseren. Ver-plichten is altijd een zwakke basis. De meeste scholen werken al wellanger aan een participatieve schoolcultuur, maar stoten vaak tel-kens opnieuw op de bekende hinderpalen (o.a. de zwakke commu-nicatie tussen de vertegenwoordigers en hun achterban). Daarom

start Klasse voor Jongeren met een negendelige reeks over actievevormen van geslaagde leerlingenparticipatie. Op die manier ont-dekken de leerlingen hoe het eventueel anders en beter kan. Vanafseptember in Klasse voor Jongeren.

Lachen met klasseDe reizende tentoonstelling met uitvergrote cartoons uit Klasse is devolgende maanden opnieuw te gast in de Vlaamse scholen: Gesub-sidieerde Vrije Basisschool Lendelede (2 tot 9 september); KLBOCampus Kattenberg Gent (4 tot 11 oktober); St. VincentschoolEkeren (11 tot 18 oktober); OLVrouw van Vreugde Roeselare (8 tot16 november); KSO Tielt (16 tot 23 november) en Vrije GemengdeBasisschool Hansbeke (6 tot 13 december).Misschien is er dit schooljaar nog ergens een gaatje vrij voor uw school.Aanvragen bij Klasse - Anny Lecocq - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - tel 02-553 96 84 - fax 02-553 96 85

De winnaars• Maria Christina Peeters uit Mechelen wint een reischeque van50.000 frank met de zomerquiz van Klasse. Zij stelde met de sleutel-woorden Mijlpaal, Christo, Reagan, Africa, Ernesto, Niobe en Oceaniëhet winnende woord CREMONA samen, de Italiaanse muziekstad.Tweehonderd anderen wonnen nog net een T-shirt. Proficiat.• Gezien met een sticker van Klasse: Mevr. Di Vanna uit Machelenen Frank Borms uit Herne. Zij winnen een boekenbon van duizendfrank. Nog niets om op de oude boeken of de nieuwe boekentas teplakken? Vraag nu uw gratis zwart/wit stickers «Een mens metKlasse». (Klasse - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel)• Honderden lezers gingen in op het reisaanbod van Klasse omtijdens de vakantie enkele dagen door te brengen in culturelehoofdstad Weimar. Schrijft een enthousiaste lerares Duits: «Be-dankt. Alles ist hier einfach Klasse!».

Wissel van de wachtVanaf 1 september lopen twee detacheringen bij Klasse af (MyriamPaquet en Jan Van den Bossche) en komen er twee nieuwe gedetacheer-de leerkrachten in de plaats (Sonja Callay en Bavo Wouters). Voor zo’nwissel van de wacht vinden we moeilijk de geschikte woorden. Zullenwe het maar proberen met deze zes: van harte dank en even welkom.

Succes voor de acties• Meer dan drieduizend leerkrachten vroegen een kaart aan voor dekennismakingsdag met het alternatieve muziekfestival Pukkelpop.Er waren vijfhonderd plaatsen voor een op maat gesneden rondlei-ding door de jongeren zelf. U vindt een verslag van deze confrontatiein de volgende Klasse en Klasse voor Jongeren.• Een overrompelende interesse bij de Vlaamse Jeugdherbergen:van leerkrachten, ouders en leerlingen. Klasse besteedde immersvlak voor de vakantie in de drie publicaties (totale oplage 1 miljoenexemplaren) extra aandacht aan deze originele en vernieuwde vormvan vakanties. En de lezers hebben massaal de weg gevonden naarde jeugdherberg. Leuk toch. Interesse? Neem contact op met deVlaamse Jeugdherbergcentrale - Van Stralenstraat 40 - 2060 Antwer-pen - tel 03-232 72 18.• De zwarte covers van de drie Klasses (tegen het roken) hebben huneffect niet gemist. De media hebben er uitvoerig aandacht aan be-steed. Er zijn in de scholen veel initiatievengevolgd of nog aan de gang. De subsidiesdaarvoor zijn ondertussen toegekend. Tij-dens de vakantie hebben we ook één mil-joen zwarte bierviltjes verspreid in dejongerencafés. Allemaal met dezelfde bood-schap: Roker, zo zie je er vanbinnen uit.Wat doet uw school tegen deze opruk-kende kanker onder de jongeren? ViaKlasse voor Jongeren kan u nog bier-viltjes aanvragen.

Mensen met klasse

Brandend zand. Saïd (26) geeft les aan vijftigkinderen in Burkina Faso. Hij is de hoop vanhet dorp. Iedereen kijkt naar hem op. Op 5oktober is het ook «zijn» dag. Net als die van u.

KLA

SSE

Page 36: Klasse voor Leraren 97

«We moeten het le-

rarenberoep aantrek-

kelijker maken en scho-

len de kans geven de

recente hervormingen

te verwerken. We moe-

ten ze meer ruimte ge-

ven voor eigen initiatie-

ven». Met deze (en an-

dere) regieaan-

wijzingen bezint

secretaris-gene-

raal Georges Mo-

nard zich over het on-

derwijsbeleid na een leer-

sabbat van een heel tri-

mester in dertig Vlaamse

scholen. Een interview.

Enthousiast ondanks alles. Ik zeg daar chapeautegen. Deze scholen blijven een prioriteit voor hetbeleid. Leerkrachten kunnen er de hulp van bij-voorbeeld maatschappelijk werkers gebruiken. Watme in moeilijker scholen wel opvalt, is een groteresolidariteit en samenwerking onder de leerkrach-ten. Ze wisselen meer ideeën en manieren vanaanpakken uit. In veeleer cognitief gerichte scho-len is er meer individualisme.»Sommigen zullen zeggen dat individualisme eenbeetje bij leraar zijn hoort. Maar daarmee blijvenveel energie en expertise binnenskamers. Hoekunnen we die beter benutten?GEORGES MONARD: «De grote groep van leer-krachten met wie ik sprak, is enorm gegriefd doorde negatieve beeldvorming rond het onderwijs inde media. Toen de aanranding van een leerkrachthet tv-journaal haalde, kreeg ik de volgende dag tehoren: ‘Kijk eens hoe wij in het nieuws komen.Waarom komen ze niet kijken naar wat we hierallemaal doen!’ Misschien moesten de leerkrach-ten daar zelf maar eens mee naar buiten komen.Misschien moesten ze ook onderling meer ideeënen ervaringen uitwisselen: goede naast slechte. Ikpleit voor een opener communicatiecultuur tus-sen leerkrachten, ook over de scholen heen. Alhun energie en expertise kan bovendien een uit-weg krijgen via de nascholing. Laat leerkrachtenleren van hun eigen collega’s, van wie ze sowiesohet meest accepteren. Directies werken toch ookal langer samen. En waarom niet de goede leer-krachten inschakelen in de lerarenopleiding? As-pirant-leerkrachten zeggen me dat ze te weinig

90 dagen lang hebt u leerkrachten en leerlingenin heel Vlaanderen live aan het werk gezien. Inde coulissen luisterde u naar de kritische beden-kingen van directeurs, ouders, PMS-ers. Uw eer-ste indrukken?GEORGES MONARD, secretaris-generaal: «Mijn eer-ste reactie was Oef! Er gebeurt zoveel positiefs. Erwordt hard gewerkt in scholen, al zegt men overaldat het veel moeilijker is geworden. Ik merk boven-dien dat er heel wat creatieve ideeën zijn die vanon-deruit opborrelen, initiatieven van kleine groepjesleerkrachten, die hun collega’s mee op sleeptouwnemen. Natuurlijk zijn er problemen. Natuurlijkbestaat de uitgebluste leerkracht voor wie het alle-maal niet meer hoeft, maar ik ben ervan overtuigddat negen leraars op tien sterk geëngageerd zijn omer samen met hun leerlingen het beste van temaken. De meesten zouden trouwens opnieuwvoor hun beroep kiezen, mochten ze opnieuwbeginnen. Directies reageren anders. De meestendoen hun werk wel graag, maar ze zouden er nietmeer aan beginnen als ze wisten hoe zwaar het was.Het contact met kinderen, met jongeren, dat is watmensen in onderwijs boeit. Onder hen ook leer-krachten in het beroepsonderwijs, al geven zij toedat de eerste jaren hard zijn.»De retorische vraag ‘Weet Brussel wel hoe heter hier aan toe gaat?’ klinkt het luidst in scholenmet een moeilijk publiek, in probleemscholen.Bent u ook daar gaan luisteren?GEORGES MONARD: «Ik ben met enorme ver-schillen tussen scholen geconfronteerd. En dantrof het me hoe zwaar de uitdaging is in scholen

met de allermoeilijkste leerlingen:vierdewereldkinderen, achtergesteldeallochtone leerlingen. Dat ondervondik in Antwerpen en in Brussel, maarhet is een gegeven van elke groterestad. Het aantal probleemkinderen ineen school gaat uiteraard samen methun concentratie in de wijk. Zo’n con-centratie komt de klas binnen, net zo-als al wat in de maatschappij leeft, doorde schoolpoort binnenloopt. En dan zieje het drama gebeuren dat ouders vanandere kinderen voor een andere schoolkiezen, jaar na jaar, tot enkel die enesociale groep overblijft. De leerkrachtengeven daar evenveel les voor evenveelloon. Maar zij krijgen er zoveel bovenopvan opvang, problemen verwerken enzwakke thuissituaties beredderen dat les-geven en leren haast secundair worden.Ik ben echt geschrokken van de velesociale drama’s die op je afkomen als jebijvoorbeeld nog maar een halve dag opeen leerlingensecretariaat zit. Vooral inde tweede graad van het BSO en zelfs hetberoepsvoorbereidend jaar zien leerkrach-ten af. Maar toch zie ik nog zo die eneBuSO-leraar voor me, samen met zijnleerlingen aan het werk in een atelier.

36 KLASSE NR.97

I N T E R V I E W

Georges Monard: «Leer-krachten zijn enorm ge-griefd door de negatievebeeldvorming rond hetonderwijs in de media.»

Huiswerk voor de

Page 37: Klasse voor Leraren 97

concrete ervaringen meekrijgen uit de recentepraktijk. Er is veel kritiek op de opleiding. Hierkunnen de pedagoog en bijvoorbeeld de creatievekleuterleidster elkaar perfect aanvullen.»Het lerarenberoep geniet de laatste jaren minderaantrek. Scholen krijgen steeds moeilijker allerollen ingevuld en de leraar ad interim dreigt eenuitstervend ras te worden.GEORGES MONARD: «In élke school die ik be-zocht, klonk hetzelfde liedje: we vinden geenvervangers. Voor wiskunde, voor technische vak-ken, maar ook voor godsdienst en zedenleer.Soms was dat wel handig voor mij. Ik kon dan eenheel uur met leerlingen praten, omdat er tochgeen leraar was. Maar het is erg geworden. Som-migen scholen besparen zich de moeite van hetzoeken. Hopeloos, zeggen ze. Nu de werkloos-heid in Vlaanderen relatief laag is, verliezen weveel jonge leerkrachten aan het bedrijfsleven. Jekan het ze niet kwalijk nemen. Tegen een oplei-ding, een semi-vaste baan en goede carrièremoge-lijkheden is het moeilijk concurreren als je slechtseen interim-opdracht van hooguit drie maandenzonder echte perspectieven kan aanbieden. Dit iseen belangrijk beleidspunt voor de nieuwe legis-latuur. Leraar worden moet opnieuw aanslaan.»En de leraar die zijn debuut al achter de rugheeft? In Groot-Brittannië en Nederland steventmen af op een systeem van variabele verloning:loon naar werk. Volgt Vlaanderen?GEORGES MONARD: «Je moet daar heel voorzichtigmee te werk gaan. Zo’n systeem vereist een heelsterk beleid en schoolmanagement. Ik zeg niet datik ertegen ben, maar we gaan dit niet invoerenzonder onderzoek en discussie vooraf. Nee, laten

we eerst de begincarrière van de leraar financieelaantrekkelijk maken. De gelijkschakeling van dewedde van de kleuterleider en van de onderwijzermet die van de regent is al aan de gang en op termijnkunnen we ook de verloning van de universitairopnieuw bekijken. Bovendien verdient de leer-kracht ook op andere vlakken meer steun en waar-dering. Zo ving ik de afgelopen maanden veelsignalen op van de groeiende papierberg waar scho-len en individuele leerkrachten voor staan. Verha-len van kleuterleiders die avonden aan een stuklijvige kindvolgsystemen zitten in te vullen, die zodik zijn dat niemand ze nog gebruikt. Pure bureau-cratie. Kijk, dat moeten we vereenvoudigen. Scho-len haten het dat ze elk jaar opnieuw plannenmoeten maken om bijkomende middelen te krij-gen. Ik heb zelf vragen bij zo’n voorwaardelijksysteem en voel steeds meer voor het omgekeerde:extra middelen toekennen en vervolgens nagaanhoe men daarmee omspringt. Ik heb zelf kunnenzien hoe creatief scholen dat doen. Dit betekent nietdat scholen elke vorm van planning afschieten. Zovoelen zij zeker de behoefte aan een beleidsvisie,die duidelijk op papier staat. Dat kan allemaal inéén weloverwogen schoolwerkplan, inclusief zorg-verbreding, inclusief de werking met allochtoneleerlingen… Ik heb scholen gezien die met zo’nintegraal beleidsplan werken en geloof erin.»

Ondanks hun sterk engagement ende overtuiging willen de meesteleerkrachten er vanaf hun 55steuitstappen. Ze moeten dat niet,maar kiezen er wel massaal voor.GEORGES MONARD: «De pensioen-last wordt een probleem. Uit sta-tistieken blijkt dat ons land met 38procent nu al veel minder actievemensen telt dan niet-actieve. De minis-ter die ooit de verplichte uitstapleeftijdvoor onderwijs zou moeten optrek-ken naar 60 jaar of ouder, staat vooreen loodzware opdracht om dit aan-vaardbaar te maken… Ga dit maareens uitleggen aan kleuterleiders ofleerkrachten in het beroeps. Ik kanme voorstellen dat je je in een andere job nog weltot je 65ste naar kantoor kan slepen, maar dat zieik niet gebeuren in een klas vol vijftienjarigen diehun leraar nog eens willen uittesten. We moetenaan nieuwe taken denken voor oudere leerkrach-ten. Jonge collega’s begeleiden bijvoorbeeld..»De voorbije vijf jaar zijn in het onderwijs heelwat hervormingen en vernieuwingen doorge-voerd. Te veel, te snel, zeggen critici. Wat vindtmen in de scholen van het onderwijsbeleid?GEORGES MONARD: «Ik wist, voor ik aan mijnsabbat begon, dat er een kloof is tussen het beleiden het onderwijsveld. Die kloof is onvermijdelijk,maar het is de zaak hem niet te groot te latenworden. Ik vind alvast dat schoolbezoeken meerplaats verdienen in mijn agenda en die van mijnmedewerkers. Maar het is niet omdat de klooftussen school en beleid een feit is, dat beiden met

getrokken messen tegenover elkaar staan, inte-gendeel. Slechts in een of twee scholen die ikbezocht, blijven woorden als differentiëren, zorg-verbreding en leren leren tot nu toe dode letter.Elders worden ze volop concreet ingevuld. Menwerkt en zoekt. Ik zie overal in basisscholenhoekenwerk, contractwerk, leren in groepen… Ikzie technische scholen meer prioriteit geven aansociale vaardigheden, omdat ze bijvoorbeeld bijstages ervaren hoe zeer hun leerlingen dat nodighebben. Ik zie scholen waar men via extra urenzorgverbreding tot meer teamwerk tussen leer-krachten komt. Teamwerk met zijn positieve ef-fecten vind ik ook terug onder de zwaar belastedirecties. De participatie van ouders en leerlingenneemt langzaam toe. Scholen reageren positief opde eindtermen. Kortom, men ziet het nut in vande hervorming en de vernieuwing, maar er is nueen gevoel van geef ons nu tijd om het allemaal teverwerken en te realiseren. En daar gaan we op in.De volgende jaren staan in het teken van betererealisatie, betere ondersteuning, evaluatie en klei-ne bijsturingen. Dat laatste kan enkel door overalin Vlaanderen te gaan rondkijken, luisteren enpraten. We moeten niet enkel praten met debelangengroepen maar ook tijdens het beleids-voorbereidend werk meer rechtstreeks commu-niceren met de betrokkenen in de scholen zelf.» ■

SABBAT VOORLERAARS

Secretaris-generaal GeorgesMonard (56) leidt al twaalf jaarde onderwijsadministratie. MetMarleen Vanderpoorten is hij aanzijn vierde onderwijsminister toe.Onder zijn beleid werd de ad-ministratie grondig hervormd,wat zich onder meer uitte in deoprichting van de werkstations.Ook de leersabbat voor Vlaam-se ambtenaren is een idee vanhem. Hij maakte er dan ook alseerste gebruik van. Drie maan-den bracht hij door in Vlaamsescholen: groot en klein, lande-lijk en stedelijk, basisonderwijsen secundair, gewoon en bui-tengewoon... PMS-centra, wel-zijnsinstellingen en zelfs de jeugd-brigade kregen hem over devloer. Monard woonde lessenbij, sprak met directies, leer-krachten en aspirant-leerkrach-ten, leerlingen, ouders, bege-leiders. «Ik kwam om te luiste-ren en te kijken, niet om tecontroleren», verklaart hij. «Na-tuurlijk ging ik al eerder op school-bezoek, maar het is de eerstekeer dat ik dit zo lang en inten-sief heb gedaan.» Of de leer-krachten hem niet overal vroe-gen om ook zo’n sabbat temogen doen? Monard: «Nietecht. Het is zeker niet hun hoofd-bekommernis, maar het kanwel heel nuttig zijn. We moetener dan ook voor zorgen dat hetkan. In elk beroep krijg je im-mers oogkleppen na een tijd.Dan is het goed dat je evenafstand kan nemen. Ook alsleerkracht. Maar zo’n sabbatmag geen geïsoleerd initiatiefzijn van een individu. Het moeteen zinvol pedagogisch projectzijn, waar de school achterafwat aan heeft.» Voor Monardbetekent de sabbat alvast werkaan de winkel. «De werkdrukop het beleid is niet mindergroot dan op de directies en deleerkrachten die het uitvoeren»,zegt hij. «Hopelijk is dat voor de

leerkrachten een troost.»

KLASSE NR.97 37

«Brussel moet weten

wat hier gebeurt»

regisseur

Page 38: Klasse voor Leraren 97

Een bruisende geverf-

de containerklas doet

dienst als danszaal. Ze

trilt mee op de tonen

van gitaren, bombo’s

en panfluiten. Sommi-

ge kinderen dansen en

hebben zich gekleed met

poncho’s. Anderen drin-

ken incacola (veilig!) en

kijken. Fatima maakt een

slangendansversie van de

salsa. «Leerkrachten zijn

soms bang dat ze door

zo’n activiteiten hun leer-

programma niet kunnen

afwerken», zegt de di-

recteur. «Maar de eindter-

men muzische vorming

geven hen nu net de

ruimte om lesuur en vak

te doorbreken en hun

creativiteit met de leer-

lingen te delen». Dat

zorgt voor rommel,

dachten wij. Gelukkig

was er ijzerdraad om

onderweg onze

woorden aan op te

hangen.

zelfs effectiever omdat we onmiddellijk de linkervaren tussen het geleerde en de werkelijkheid.»

GieterAan ijzerdraad hangt een woord. Je kan het alleen

maar lezen als je een tolk krijgt uit de lagere schoolBoemerang in Antwerpen. Want zij hebben eennieuw alfabet uitgevonden en ze schrijven in mobie-len. «We wilden een project rond muzische vormingdat onze kinderen zou boeien voor lezen en taal»,vertelt Lute Embrechts, leerkracht in het zesde leer-jaar. «Wat je allemaal met een boek kan doen, was debasisidee. Met papier, boek en inhoud gingen alleleerkrachten en leerlingen creatief aan de slag. Inwoord, beeld, muziek, geschiedenis, taal, WO, reke-nen. In hoeken en opzoeken, buiten en binnen deschool, in twee en drie dimensies. Onze school, 86leerlingen van 2,5 tot 12, is een pure migranten-school. Veel taalarme leerlingen met weinig leeshon-ger. Dat maakt een project rond taal moeilijk maartegelijk dankbaar. Want wat zij tijdens de voorberei-ding en de projectweek zelf hebben gepresteerd, isfantastisch. Ouders kwamen kijken naar de eindten-toonstelling en liepen fier als een gieter rond, wantdit had hùn kind gemaakt.» De leerlingen hebbengeschilderd, gebouwd en gespeeld. Ze hebben echtervooral veel geléérd. Ze weten perfect waar en hoepapier wordt gemaakt, hoe een rolboek eruit ziet enhoe je een kubus bouwt. Ze waren heel intensief metleren bezig zonder dat ze het door hadden. «Als je

«Deze Latijns-Amerikaanse namiddag heeft hetoudercomité georganiseerd samen met de leer-kracht Spaans», glundert Jacqueline Mourice, direc-teur van ‘t Regenboogje in Etterbeek. Vandaaghebben de kleuters en lagere schoolkinderen de

hele dag gewerkt in de klas met boeken envoorwerpen uit Peru. Morgen komt China aande beurt. Het is 16 uur en de eerste ouders wagenzich op de dansvloer, aangemoedigd door LinaD’Amico, voorzitster van het oudercomité. «Wehebben hier 180 leerlingen, uit 33 verschillendeculturen. Dat is een grote rijkdom. Deze dagenrond muzische vorming bespraken leerkrachtenen ouders samen. Ieder kent wel een kunstenaar ofinteressante verteller.»

Echt leren«Kunst komt als geroepen om beter te leren le-ren», vindt André Blondeel. Hij was tot 1988 in-specteur kunstonderwijs en werkte daarna vanafhet begin mee aan de ontwikkeling van de eindtermenen ontwikkelingsdoelen muzische vorming voorde Dienst Voor Onderwijsontwikkeling (DVO).«Leren is, net als kunst, het onbekende uitdagen.Je moet informatie verzamelen, ontdekken, ver-kennen en die daarna thuis en in de klas verwerkenen verwerven. Helaas staat de ́ formele´ wereld vande school, met lesuren, rapporten en leerplicht, tever van de ´informele´ wereld buiten de school.Die informele wereld leert ons heel veel. Meestal

38 KLASSE NR.97

R E P O R T A G E

Leren met ijzerdraad

Lina D’Amico:«Ieder kentwel eenkunstenaar ofinteressanteverteller.»

JacquelineMourice:«De eindtermenmuzischevormingdoorbrekenlesuur en vak.»

FOTO’S: PETER VAN HOOF

Page 39: Klasse voor Leraren 97

per se een schoolboek van a tot z wil ‘gezien’ hebben,dan gebruik je een ander alfabet, niet dat van muzi-sche vorming», zegt juf Lute.

Geen stilleven«Muzische vorming is via beeld, muziek en woord,via beweging en media, kennen, kunnen en attitu-des verwerven. Niet om specialist of kunstenaar teworden», vervolgt André Blondeel (DVO), «maarom met je talenten een eigen plaats te verwerven inde maatschappij. Als ze de school verlaten, moetenniet alle kinderen een stilleven kunnen tekenen. Jekan ze wel de rijke schakeringen van de kleurenleren ontdekken of uit een kunstwerk een tijds-beeld achterhalen. Het vergt een andere manier vandenken over onderwijs. We denken vanuit onzeonderwijstraditie te veel in vakjes en definities.»

Backstreet Boys«Ik ben helemaal alleen. Niemand heeft mij nodig.Ik ben zo bang.» Bang. Astrid vraagt zich af hoe zedat het best uitdrukt. Samen met andere componis-ten zoekt ze met xylofoon en drum om muziek tevinden die bij de passage uit het libretto van hunopera past. Een opera zelf schrijven? Dat kan tochniet. Dat dachten de componisten en librettoschrij-vers uit de vijfde en zesde klas van de basisschoolen de eerste graad van de middenschool van hetGO Gent. Velen volgden niet eens een muziek-schoolopleiding. «Bij ons in de gangen hoor je geenBackstreet Boys of Alanis Morissette, maar eigencomposities», vertelt Frank Roels, leerkracht Ne-derlands. Hij volgde in Londen en New York eenopleiding voor leerkrachten ́Creating Original Opera ,́waar een methodiek wordt aangeleerd om op schooleen operaproject te kunnen uitwerken. Via spel-vorm en kleine opdrachten komen de leerlingenstap voor stap tot een echte opera: ze schrijven eenlibretto, componeren, ontwerpen het decor, musi-ceren, acteren en zingen. Bij de opvoering zittenleerkrachten en ouders in de zaal, de leerlingendoen alles zelf. «Nu weet ik tenminste dat operaniet is voor dikke madammen», zegt een van dehoofdrolspelers spontaan. «De oorspronkelijke be-doeling van de hele opzet is natuurlijk drempelver-lagend te werken voor opera», reageert Frank Roels,«maar de leerlingen hebben zoveel meer bereikt: zeleren in groep werken, kritiek formuleren en ookaanvaarden, verantwoordelijkheid dragen en ge-zag uitoefenen, kiezen en elkaar respecteren.»

Roest«Beeld is vaak gelijk aan tekenen, muziek gelijkaan notenleer. In die traditionele begrippen zittenwe vastgeroest», zegt André Blondeel (DVO).«We catalogiseren te gemakkelijk. ´Gewoon’ en´buitengewoon ́onderwijs, een middelmatige leerlingen een zittenblijver, goed en niet goed gewerkt...Daar moeten we vanaf.»

Overal hoeden«Is het nu al tijd om te gaan eten?», vraagt Bjornbeteuterd als de bel gaat. Hij wil duidelijk voort-werken aan zijn hoed uit recyclagemateriaal. «Straksdoen we voort», lacht Marina Van Loon. Ze isleerkracht muzische vorming aan het Vrij InstituutBuitengewoon Onderwijs De Ring in Turnhout.«Ik ben een gelukkige leerkracht», zegt ze. «Mijnleerlingen staan deze week ’s morgens al voor degesloten schoolpoort te wachten, zo prettig vindenze naar school komen.» Want ze hebben project-

week. En de hele school zal het geweten hebben:hoeden overal, want dat is het thema. «Collega’snamen mijn klassen voor één week over, zodat ikmet de 12- tot 14-jarigen wat intensiever een heleweek kan bezig zijn met dansen, bouwen, toneel,schrijven. Samenwerken is niet evident. Maar decollega’s besteedden ook in hun lessen aandachthet onderwerp: textiel, geschiedenis, een leerreisnaar het museum, een hoedenmaakster in de klas.Ze zien ook wel hoe de leerlingen voor zichzelf delat wat hoger leggen als ze zien wat ze aankunnen.Eerst zeggen die: ‘dat kan ik niet, ik ga toch nietnaar de tekenschool’. Maar alle leerlingen kunnencreatief zijn en over kunst denken.»

Impresario«Net zoals alle leerkrachten anders zijn en met huneigen achtergrond en beleving lesgeven, komen ookleerlingen met hun sociale achtergrond en cultuurnaar school», zegt André Blondeel (DVO). «Een klasis een kunstmatig gevormde groep. Ik ben blij dat ergeen vakleerkrachten komen. In het basisonderwijszijn leerkrachten de impresa-rio’s van de algemene en ookmuzische vorming. In het se-cundair bouwen vakleerkrachtenmuren rond hun domein. Ie-der vak staat in voor de eigenwaarheid. Maar wat doe je met je talenten als jeommuurd blijft met Nederlands, muzikale opvoe-ding en lichamelijke opvoeding?»

Toon Hermanstunc demum dicere licet: amicus mihi est«Een interessante confrontatie tussen Latijn en Ne-derlands, tussen gedichten en gedachten, vertalen eninterpreteren, leerlingen en leerkrachten. Zo zagenwe ons project Toon-zetten», vertelt Kris Buyse, leraarLatijn in het Sint-Pietersinstituut van Gent. Con-creet? De leerlingen selecteerden en vertaalden ge-dichten van Toon Hermans in het Latijn en publi-ceerden ze. «Niet zomaar in een boekje. We hebbener zelf het papier voor geschept en het bedrukt metloden lettertjes. Het viel me vroeger al op hoe mooileerlingen de uitgave van oude teksten vonden. Weschepten papier in de douches van de sportzaal en dekapstokken bezweken bijna onder het gewicht vande drogende velletjes. En daarna: het monnikenwerkvan het zetten, de zetduivels, de eerste indrukken.We experimenteerden in de klas vroeger al metvertalingen van hedendaagse poëzie. Omdat het leuken anders is natuurlijk, maar ook blijkt die ‘dode’ taaleen heel geschikt medium om over de zin van zinnenna te denken. Latijn is voor mij méér dan wat striktvolgens het leerplan moet. Door het enthousiasmeen de overtuiging van de leerlingen en de meewer-kende collega’s van andere vakken, komt er eenstaart aan dit experiment muzikale opvoeding: wekochten een oude drukkerij.» Wordt dus vervolgd.dan pas kan je zeggen: hij is mijn vriend

Zand bij wiskunde«Waarom zou een wiskundeles niet over cultuurkunnen gaan?», zegt André Blondeel (DVO). «Bijons is wiskunde anders dan bij vreemde volkeren.Een Afrikaanse zandtekening is ook wiskunde.Klas- en vakdoorbrekend werken geeft een leer-kracht de kans om zijn talenten te gebruiken en teontplooien voor zichzelf en zijn leerlingen. Datklinkt eenvoudig. Maar iedere leerkracht weet datzijn leerlingen veel beter onthouden wat hij henmet enthousiasme aanbrengt.» ■

Wil u meer lezen over muzische vor-ming? Voor leerkrachten in het basis-onderwijs is er Leren leren met Mu-zische vorming, Notities bij een kunst-vriendelijke school van André Blon-deel en Alix van Ransbeek. Het boek iszeker bij u op school aanwezig. Het iseen uitgave van Canon Cultuurcel, decultuurcel van de Vlaamse Gemeen-schap. Ook van de Canon Cultuurcelen bedoeld voor leerkrachten eerstegraad secundair is Kunstkicks. Eindter-men als aanleiding tot boeiende por-tretten, van Anna Luyten. Dat boek isnog verkrijgbaar. Stuur - onder om-slag en met vermelding van Kunst-kicks - een aan uzelf geadresseerdkleefticket naar Canon Cultuurcel -E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel.

KLASSE NR.97 39

Toon Hermans hangt in

het Latijn te drogen

HET IS LEUK EN HETMÀG. BETER NOG:

HET MOET!• In de eindtermen en ontwikke-lingsdoelen van het basisonderwijsbestaat het leergebied muzische vor-ming uit zes thema’s: beeld, muziek,drama, beweging, media en attitu-des. Kinderen drukken zich uit metbeelden en leren beeldtaal begrij-pen. Alles wat een beeld is hoort hierthuis: tekeningen, schilderijen, ge-bouwen, foto’s... Ze luisteren naarmuziek, spreken erover, beleven erplezier aan, maken zelf muziek, lerenleven in een muzikale wereld... Viawoord, stem, gebaren en bewegin-gen leren ze omgaan met gevoelensen gedachten. De media maken meerdan ooit deel uit van hun realiteit. Deschool leert ze daar kritisch tegen-over staan (radio, tv, film, reclame...).Ook leren ze zelf beeld en klankgebruiken om een eigen boodschapover te brengen.• In de eerste graad van het secun-dair onderwijs is artistieke opvoe-ding de verzamelnaam voor muzi-kale en plastische opvoeding. Ken-nis, inzichten en vaardigheden uit dewereld van klank en beeld die deleerlingen al in het basisonderwijsopgestaken, worden verruimd enverfijnd. Deze eindtermen en ont-wikkelingsdoelen dragen bij tot deaudiovisuele vorming van de jeugd.Ze ontwikkelen bij de jongeren ookbelangstelling voor cultuur.

Page 40: Klasse voor Leraren 97

«We stellen vast dat onze jongeren uitstekend kunnen memoriseren,maar zelf denken, nee.» Zo veegt Piet Steyn het Zuid-Afrikaans onder-wijsstelsel van tafel, dat sinds de invoering van het apartheidsregime invoege is. Leerlingen worden er uitsluitend klaargestoomd voor centraleexamens. Het accent ligt op geheugenwerk. Amper de helft behaalt eendiploma secundair onderwijs. Tijd voor hervormingen dus en daar isPiet Steyn mee bezig. In sommige experimenteerscholen worden die altoegepast, in 2006 moet outcomes based education (OBE, onderwijsgericht op het resultaat) in alle leerjaren zijn ingevoerd. «De aandachts-punten van de vernieuwing zijn: leren samenwerken, kritisch denken,leren leren, zelf kennis samenstellen», licht Steyn toe.Welk belang blijft in modern onderwijs over voor feitenkennis?Piet Steyn: «Feitenkennis kan je niet afschaffen, maar leerlingen moetenhun kennis zelf (her)ontdekken en reconstrueren. Als kennis door eigenervaring tot stand komt, zal ze meer eigen zijn, zal onderwijs meerrenderen. Louter kennis opdoen voor het examen heeft slechts eenkortstondig effect en dus weinig of geen waarde. Bovendien moet diekennis deel uitmaken van de leerwereld van de leerling. Laat hem zelfinformatie opzoeken in de bibliotheek of op het world wide web, samenmet anderen de feiten verzamelen, oudere mensen en specialistenraadplegen… Voortdurend in de klas blijven en de leraar aanhoren alsenige bron van kennis, dat kan niet meer. Onderricht en kennisautoriteitzijn passé. In de praktijk worden taal en communicatie dan ook belang-rijker. Om het onderwijs dichter bij de wereld te brengen, stappen we afvan afzonderlijke vakken. Er komen leergebieden, zoals talen, menswe-tenschappen, exacte wetenschappen, economie, levensvaardigheden…»Hoe evalueer je leerlingen die kennis mee-maken in plaats van ze teabsorberen?Piet Steyn: «In plaats van centrale examens pleiten we voor een totaalandere benadering met permanente evaluatie, projectevaluatie, schrifte-lijke werken die je moet inleveren en mondeling verdedigen enz. Ditroept veel vragen op. Sommigen zien hier een gevaar van algemeneniveauverlaging, maar daarin geloven we niet.»Als kennis overbrengen passé is, welke taken krijgt de leerkracht dan?Piet Steyn: «De leerkracht moet anders gaan lesgeven. Hij wordt eenleerfacilitator, die werken en leren in groepen stimuleert, die leren inbrede zin aanbrengt, die aan klasmanagement doet, die leerlingen metverschillende bronnen leert omgaan en hen uitdaagt om te leren.Vandaar ook mijn belangstelling voor het taakgericht onderwijs dat hierin Vlaanderen opgang maakt (zie ook Klasse nr. 86, Nieuwe rollen). Metgrotere klassen, meer werk en een nieuwe benadering zullen we deleerkrachten dus opnieuw moeten opleiden: andere didactiek, andere

40 KLASSE NR.97

H E T K E N N I S D E B A T

«Pas op voor de chaos»In de echte wereld is alles inderdaad ook niet keurig in vakjes ingedeeld.Dat dit op school wel zo is, betekent daarom echter niet dat hetschoolsysteem per definitie verkeerd of onwerelds is. Door leerstof invakken op te splitsen krijgt de leerling namelijk meer structuur en duseen beter overzicht van het geheel. Hij leert dat elk probleem als eenverzameling deelproblemen kan worden aangepakt, net zoals in hetechte leven. In de verschillende vakken krijgt hij immers verschillendemethodes aangereikt om problemen op te lossen. Daaruit kan hij zelf debenadering afleiden die hij persoonlijk het meest gepast vindt. Vakkendoorgedreven samenvoegen tot leergebieden zou leerlingen wel eenseen verlammend gevoel van chaos kunnen bezorgen. Ik pleit wel vooreen gemeenschappelijke aanpak, voor meer overleg tussen vakleer-krachten en voor vakoverschrijdende leermethodes. Maar de afzonder-lijke vakken opheffen, dat liever niet.

Jessica Van Gaever, student lerarenopleiding

«We moeten bij onszelf beginnen»Het zou unfair en onterecht zijn om te beweren dat de toestand bij ons zoerg is als hij in Zuid-Afrika blijkt te zijn, maar ik heb in het hele interviewmet Piet Steyn toch een sterke indruk van herkenbaarheid. In mijn ogenis het tekort aan zelf denken trouwens een vrij universeel probleem, ookonder volwassenen. De meesten onder ons zijn veeleer conservatiefopgevoed, waarbij waarden werden meegegeven die misschien wel hetbest verwoord worden in de Vlaamse vermaning ‘Vader weet het best’,met andere woorden: zelf weet je niks, luister maar naar de autoriteitenbuiten jezelf (ouders, overheid, kerk...). We hebben daardoor te weinigzelfvertrouwen meegekregen. Ik betrap mezelf er nog vaak genoeg op datook ik naar autoriteiten verwijs tegenover mijn kinderen. We moeten henzelf leren denken (of hen dat zelf denken niet afpakken), en dat begint bijeen bewuste en kritische heropvoeding van onszelf, de volwassenen.

Marieke Van Coppenolle, ouder

Dit artikel is het zesde van een reeks artikels rond het kennisdebat (zieKlasse nr. 85, 87, 89, 91, 93, 95). Een specialist geeft vanuit zijn domeinzijn toekomstvisie op onderwijs. Een leerkracht, een ouder, een leerling eneen onderwijsdeskundige reageren. De reeks loopt in Klasse tot het jaar2000. Ook u kan uw mening kwijt. U bent welkom op het forum van deKlasse-homepage (www.klasse.be). Of schrijf naar Klasse (Dialoog) - E.Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel.

12 miljoen mensen

In het Zuid-Afrika van Mandela’sopvolger Thabo Mbeki kan een

derde van de bevolking lezen nochschrijven. Met een gemiddeld

slaagcijfer van 50 procent in hetlaatste jaar van het secundair

rendeert het onderwijs er onvol-doende. Een drastische reorganisa-tie moet tegen 2006 tot een van de

modernste upgrades leiden in deonderwijswereld. Een van de her-

vormers, professor Piet Steyn, kwamdaarvoor een kijkje nemen in

Vlaanderen. Klasse legt zijnstem vast in het kennisdebat.

Page 41: Klasse voor Leraren 97

«We zitten tussen hamer en aanbeeld»Vele leerkrachten hebben ook in Vlaanderen jarenlang fanatiek en nietaltijd met groot succes gevochten om de pedagogische en didactischeaanwijzingen die van hogerhand met de beste bedoelingen doorgesijpeldkwamen, in realiteit om te zetten. Voor hen klinkt dit nu als de hemel opaarde. De verwezenlijking van dit ideaal vraagt echter meer dan eentheoretisch dogma. Daarvoor moet – en het is in ons schoolsysteem allang vijf over twaalf – een doordachte, volledig uitgewerkte en vooralgefinancierde ondersteuning van de meer dan gewillige leerkrachtengebeuren. Ze willen allen maar al te graag dat hun werk nuttig en efficiëntis en zijn bereid daar veel voor te doen. Maar tussen hun idealisme en dealtijd aanwezige noodzaak om onaangepaste programma’s af te werkenen de meer dan logge administratie te volgen, zitten ze als tussen hameren aambeeld. En daar ligt juist het werk van onze hervormers.

Piet Otten, leerkracht

KLASSE NR.97 41

vaardigheden. Zij moeten de nieuwe media leren gebruiken, want ookbij ons weten veel leerlingen daar nu al meer over dan leerkrachten.»Hoe kijken leerkrachten tegen de hervormingen in het onderwijs aan?«Natuurlijk is Zuid-Afrika nog niet klaar voor de vele veranderingentegelijk. Er zijn organisatorische en financiële implicaties. Er is eentekort aan infrastructuur. In de grote meerderheid van de scholenontbreekt het vereiste leermateriaal, soms is er niet eens elektriciteit.Toch staan veel leerkrachten er open voor. Zolang het maar geleidelijkgaat. Onderwijsvernieuwing gaat sowieso niet snel. We stellen vast datmen meestal lesgeeft zoals men les heeft gehad. De lerarenopleiding kannog niet op tegen de impact van twaalf jaar schoollopen. Of dan komt diejonge leerkracht met zijn diploma en nieuwe ideeën in een school enkrijgt hij te horen: ‘Vergeet wat je daar hebt geleerd, zo en zo moet hethier.’ We staan dus voor een uitdaging.»Hoeveel plaats is er voor normen en waarden in de scholen van eennatie die onderwijs tientallen jaren heeft gebruikt om het apartheids-regime te ondersteunen?Piet Steyn: «Dat was in het begin de grootste commentaar op het nieuwebeleid. Het vorig onderwijsstelsel was heel sterk christelijk-nationaal ge-oriënteerd. 70 procent van de bevolking is overigens christelijk-protestants.Tijdens de vorige regering moèst religie in het lessenrooster. Het apartheids-beleid en de politici gebruikten daaruit elementen als legitimatie om desegregatie in stand te houden. Het nieuwe onderwijsmodel is neutraal en datontlokt vanuit christelijke hoek veel kritiek. Een centrale regeringscommis-sie heeft dit onderzocht en vindt dat er genoeg ruimte is voor de twee. Elkeschool kan nu kiezen voor een leergebied Levensvaardigheden, met of zonderextra lesuren religie. Aan de ouders om de school van hun zin te kiezen.Maar de centrale visie achter outcomes based education is dat men respectheeft voor de/het andere. Dàt moeten de leerlingen als waarde meekrijgen.»Vier miljoen Zuid-Afrikanen ouder dan twintig zijn niet opgeleid vooreen beroep. Twaalf miljoen kunnen lezen noch schrijven. Welkekansen krijgen zij in een hervormd onderwijs?Piet Steyn: «Outcomes based education vereist maatschappelijke eneconomische ondersteuning. Het maakt deel uit van een globaal hervor-mingsplan voor Zuid-Afrika, waarin alle ministeries samenwerken enwaarin we allereerst de basis van medische faciliteiten en onderwijswillen realiseren. Opties zijn de eerste negen jaar onderwijs verplichtmaken voor iedereen. Afgestudeerde universitairen willen we een jaarlang gemeenschapsdienst opleggen in volwasseneneducatie. Er is hoedan ook een behoefte en zelfs enthousiasme onder de mensen om teleren lezen en schrijven, maar ze ondervinden praktische problemen omonderwijs te volgen en te blijven volgen. Bovendien is een werkloos-heidsgraad van 34 procent voor velen een slechte raadgever.» ■

«Het is de enige weg»Het is binnen het terrein van onderwijs (zoals binnen alle maatschappelijkesectoren) opvallend hoezeer Zuid-Afrika zich, zowel bij de voorbereidingen tot hetdemocratische regime als bij de huidige toepassing ervan, gericht heeft op demeest vernieuwende ontwikkelingen die zich elders afspeelden. Het is opmerkelijkdat deze jonge natie, die met enorme educatieve uitdagingen kampt (daarvangetuigt dit gesprek met prof. Steyn maar al te duidelijk) toch kiest voor invalshoekenals outcomes based education, vakoverschrijding, leergebieden in plaats vanvakken, en de leraar al lerende tussen zijn leerlingen... Dit zijn erg grote stappen,weg van een systeem dat niet enkel ideologisch inhoudelijk de verkeerde richtinguitging, maar ook vormelijk een zeer enge visie gaf op mens en maatschappij. Enondanks alle problemen en de haast onoverbrugbare moeilijkheden, zal het dezeopen geest zijn, deze brede visie om het beste binnen te halen voor deze natie, diezal maken dat ook binnen het onderwijsterrein de African Renaissance, zoalspresident Mbeki het noemt, kan en moet worden gerealiseerd.Christel Op de beeck, regionaal VVOB Coördinator Zuid-Afrika (VVOB staat voorVlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand.

Op de Beeck is een Vlaamse onderwijsdeskundige die nu in Zuid-Afrika werkt)

WIE IS PIET STEYN?Deze vraag beantwoordt de man zelf, in zijn moedertaal: «Ekmatrikuleer in 1964. Ek voltooi die graad van BaccalauriusScientiae in 1968 met hoofvakke Wiskunde en WiskundigeStatistiek en die na-graadse onderwys-diploma in 1969. Vanaf in1970 hou ek skool in Zimbabwe vir vyf jaar en daarna vir vier jaaraan die sekondêre skool in Frankfort in die Vrystaat. Gedurendedie jare as onderwyser studeer ek verder deur UNISA opafstandsonderrig- basis. In 1979 word ek as Senior Lektor aan dieUniversiteit van Zoeloeland aangestel in die vakgebiede Filosofievan die Onderwys en Metodologie van Wiskunde. In 1983verskuif ek na die Bloemfontein-kampus van die UniversiteitVista. Ek word intussen gepromoveer na mede- en in 1986 asprofessor. Vanaf 1986 tot 1998 is ek die Hoof van die Departe-ment Opvoedkunde van die agt kampusse van Vista en in 1992word ek die eerste Dekaan van die Fakulteit Opvoedkunde. Ekstel myself nie weer verkiesbaar na twee termyne as dekaan nieom meer aandag aan navorsing te gee. Ek is mede-skrywer vanagt Opvoedkunde handboeke vir studente aan onderwys-kolleges en kon ook tien akademiese artikels in vaktydskriftepubliseer tydens die tyd as akademiese administrateur. Ek treeverder op as promoter van meesters- en doktorsgraad-studente;eksterne moderator van ander Universiteite en keurder van

akademiese artikels vir ge-akkrediteerde vaktydskrifte.»

upgraden

Piet Steyn: «Onder-richt en kennisover-dracht zijn passé.»

Page 42: Klasse voor Leraren 97

■ ONDERWIJS BEKROOND

Royale prijs voor SchellebelleGewoon ontroerend was het. De jonge leerling van de Gemeen-teschool in Schellebelle-Bruinbeke die op het Paleis van Laken hetgeld van de Koningin Paolaprijs voor Onderwijs (250.000 frank)meteen doorschoof naar de twee projecten waar zijn schoolintens mee bezig is: de natuurreservaten en hun corresponden-tieschool in het Afrikaanse Benin. De school kreeg de prijs voorde drie pijlers waarop ze steunt: individualisering en differen-tiatie (contract- en hoekenwerk voor elke leerling), natuuredu-catie (een eigen en geïntegreerd natuurreservaat op het school-domein met acht biotoopjes) en respect voor andere culturen,ontwikkelingshulp (via Internet en Vredeseilanden in nauwcontact met een Afrikaanse school). De tweede prijs was voorLeefschool De Regenboog in Turnhout. Zij organiseren een intenscontact tussen de kleuters en de bejaarden van een rusthuis. Ofzoals een lerares het uitdrukte: «We brengen mensen die nogniet goed kunnen knippen samen met mensen die niet meer zogoed kunnen knippen». Een hartverwarmend idee. De Sint-Jo-risschool in Brussel kreeg de derde prijs voor een geslaagd uitwis-selingsproject met een Senegalese school.

■ TAALQUIZ

Klas naar Zuid-AfrikaHet overkomt leerlingen nietalle dagen dat een vlottespreekbeurt en schriftelijketaalvaardigheid beloond wor-den met een reis naar Zuid-Afrika. Maar op 29 juni washet bingo voor de zestienmeisjes van het vijfde jaarLatijn-moderne talen-weten-schappen van de school Nieu-wen Bosch in Gent. Zij won-nen de finale van de StandaardTaalquiz en klopten daarmeenipt het vijfde jaar Latijn-wis-kunde-Grieks van het Onze-Lieve-Vrouwcollege in Vil-voorde. Aan de finale namenin het totaal tien klassen uitvijf verschillende scholen deel.Ze kregen vooral creatievetaalopdrachten: een radiospotmaken, een spreekbeurt overtaal geven, zinnen reconstrue-ren, interviews aanvullen metde juiste vragen enz. «Wehebben er tijdens de delibe-raties en op onze vrije dagenhard aan gewerkt. Zelfs tijdensde examens waren we ermeebezig», vertelt Anneleen, eenvan de winnaars. Zij woog inhaar betoog het gebruik vanstandaardtaal, tussentaal endialect tegen elkaar af en stel-de vast dat we meer ons bestdoen om goed Engels dan omgoed Nederlands te spreken.Om in de finale te gerakenmoesten de deelnemers zichmaandenlang door spelfou-ten, cryptische omschrijvin-gen, invulopgaven en stilisti-sche problemen worstelen. Diewerden in vier episodes gepu-bliceerd in De Standaard. Ookde leerkrachten staken er veeltijd en energie in. Lerares Ali-ce Verfaillie: «We hebben ereen viertal lesuren aan besteedin de klas maar het meestewerk gebeurde op vrije namid-dagen, ‘s avonds en in deweekends. De leerlingen kwa-men zelf met het idee om meete doen. Ze hebben veel op-zoekwerk gedaan en over deklassen heen samengewerkt.Het is een andere manier ommet taal bezig te zijn en hetheeft de sfeer in de klas nogverbeterd.» 200 klassen dedenaan deze Olympische Taalspe-len mee. Dat is meer dan deorganisatoren hadden ver-wacht. Er wordt al gedacht aaneen nieuwe taalquiz, volgendschooljaar.

■ SPORT BIJ JONGEREN

Krak!Een miljoen sportletsels perjaar. Dat is de indrukwekkendebalans van sportief België.Waarmee meteen gezegd is datniet enkel professionele sport-beoefenaars al eens een voetverstuiken of een pols breken.In de helft van de gevallen,zo staat in de Artsenkrant, komtbij de genezing geen dokterte pas. In 500.000 gevallen duswel. Een duur prijskaartje geeftdat. Doordat jongeren opsteeds vroegere leeftijd com-petitiesport beoefenen, zal defrequentie van blessures bo-vendien nog toenemen. Demeeste letsels komen voor bijadolescenten, omdat die zichvaak concentreren op éénsporttak. «Bij preventie is eenbelangrijke rol weggelegd vooreen aangepaste training metopwarming, stretching, trai-ningsconditie en cooling down.Maar in de praktijk gebeurtdat te weinig», verklaart profRoeland Lysens van de KULeu-ven. Hij wijst ook de trainersmet de vinger. Volgens Lysenszijn die opgeleid voor volwas-senen en daarom onvoldoen-de vertrouwd met de specifiekebegeleiding van jongeren. Eenherverdeling van het budget,waarbij leerkrachten lichame-lijk opvoeding deeltijds wer-ken in de georganiseerde sport-verenigingen kan hier eenuitweg bieden, aldus nog deArtsenkrant.

■ SITESEEING

Lerarenverzet• Sinds februari van dit jaar is een deel van de website van deBelgische Vereniging van Banken het domein van de leerkracht.U kan er samen met uw leerlingen een kijkje nemen achter deschermen van de betaalindustrie of - first things first - het edu-catief dossier Dit is de bank inkijken. Daarbij horen een lexi-con en statistische bankinfo die voortdurend wordt geüpda-ted. Een nieuw dossier gaat over betalingssystemen.www.abb-bvb.be/edu/nl/• Ze zitten nu ook onder de grond. De huiswerkwebsites dan. Hugofte Homework Undergrond heeft zich ingegraven en teistert naareigen zeggen de leerkracht die elk jaar dezelfde huistaken geeft. Bijdeze graven we Hug voor u op. Blijkt hij al meteen van naamveranderd, zeker? Maar de huiswerken liggen er nog: vertalingenGrieks en Latijn, scripties, recensies. Een geruststelling: toen Klassezich ondergronds waagde, stond bij de boekbesprekingen enkelDe avonden van Reve in het rek. Niet verwonderlijk, want bij deZoekertjes vragen leerlingen nu expliciet recensies die niét vanInternet komen. Raakt het lerarenverzet stilaan georganiseerd?www.come.to/h.u.g• Via een netwerk van 230 kantoren en vormingscentra pro-beert The British Council Groot-Brittannië uit te dragen naar dehele wereld. Er is een Belgische vestiging waar u terecht kanvoor alle educatieve, niet-toeristische informatie: taalcursus-sen, tests, brochures, lesmateriaal, projecten enz. Sinds kortvindt u dat aanbod ook in cyberspace.www.britishcouncil.org/belgium

42 KLASSE NR.97

Page 43: Klasse voor Leraren 97

■ DE VERSCHILLEN TUSSEN

Galliërs en managersKarel houdt van rapmuziek,Malika is Marokkaans, Miran-da draagt een bril, Nadir is ergverlegen. En dan is er nogChris, die bij elke berispingof compliment breeduit rea-geert en niet nalaat de klas opstelten te zetten... Leuk of niet,bedreigend of verrijkend, elkeklas is een verhaal van ver-scheidenheid, een kruitvat van

culturen waar leerkrachtenmee moeten omgaan. Geenenkel verschil, zeg maar geenenkele leerling, valt weg tedenken of te negeren. Lastigsoms, maar omgaan met ver-schillen is een vaardigheid. Hetboek Over Galliërs en mana-gers. Bouwstenen voor inter-cultureel leren helpt leer-krachten op een andere ma-nier kijken naar wat op schoolgebeurt. Hoe verloopt de in-teractie van leerlingen methun medeleerlingen en leer-krachten? Waarom reagerenleerlingen in de klas zus of zo?En wat doet de leerkrachtdaarmee? Hoe ontstaan con-flicten en waartoe leiden ze?Het boek kwam tot stand nalangdurig en intensief etno-grafisch onderzoek in eenaantal Vlaamse scholen dooronderzoekers van het Steun-punt Intercultureel Onderwijs(ICO) van de Universiteit vanGent. De kernboodschap vanhet boek is eenvoudig en te-gelijk moeilijk. Intercultureelonderwijs vraagt dat de leer-kracht eerst leert kijken naarde realiteit. Dat kijken leidt totzien, zien tot begrijpen, begrij-pen ondersteunt handelen enhandelen vormt de basis voorleren. Over Galliërs en ma-nagers is geen kant-en-klaarreceptenboek dat succes opschool garandeert. Het biedtleerkrachten wel een anderekijk op hun leerlingen en zich-zelf. Een uitdaging voor meerkookplezier op school.

Over Galliërs en managers. Bouw-stenen voor intercultureel leren, 350␣ fr.+ 50␣ fr. verzendingskosten. Te be-stellen bij het Steunpunt ICO - Kor-te Meer 5 - 9000 Gent - tel 09-26467 13 - [email protected]

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Is taalsoftware tijdverlies?Tientallen uitgeverijen geven software

uit om een vreemde taal te leren. Leer-lingen zijn daar graag mee bezig. Maardoet de computer hen beter leren? Leer-krachten die de software kennen en hemgebruiken in de les zien positieve effec-ten. Maar er ontbreekt wat. Een onderzoek.67 procent van de leerlingen weet dat taal-software bestaat. Dat is bijna tien procent meerdan de leerkrachten. Amper zeven procentvan de leraars blijkt goed op de hoogte van computerprogramma’s om Frans, Engels, Duits ofeen andere vreemde taal te oefenen. Niettemin raadt een kwart van de leerkrachten het ge-bruik van taalsoftware aan leerlingen aan. Die leren de programma’s het meest kennen via deschool. Dat stellen onderzoekers van de Universitaire Instelling Antwerpen vast. In opdracht vanhet departement Onderwijs screenden ze 11.000 leerlingen en 1200 leerkrachten op hunkennis en gebruik van taalsoftware.Meer voor meisjesHoeveel leerlingen gebruiken software om vreemde talen te leren? Een kwart, zo blijkt. Datgebeurt het meest in de derde graad van het lager onderwijs (gemiddeld 51␣ %). In het secun-dair neemt hun aantal af met de leeftijd. Het gemiddeld gebruik bedraagt er nog tien procent.Voorts ondersteunen veel meer meisjes (33␣ %) dan jongens (27␣ %) hun taalstudie met soft-ware. En binnen het secundair onderwijs gebeurt dat het meest in ASO en TSO. Leerlingen uitde beroepsafdeling gebruiken taalsoftware zelden of nooit.Niet in de klasVan de leerlingen die geen software gebruiken om vreemde talen te leren (75␣ %) zegt de helfter nooit van gehoord te hebben. De meeste anderen zeggen dat ze geen computer ter beschik-king hebben. Willen maar niet kunnen? Aan het aantal computers op school ligt het alvastniet, want in 84 procent van de scholen uit het onderzoek staan pc’s voor didactisch gebruiken bij 40 procent ligt daar ook taalsoftware bij. Het ligt vermoedelijk wel aan de beschikbaar-heid van de hard- en software. Slechts één leraar op vijf heeft in zijn klas namelijk een compu-

ter of taalsoftware. Voor de leerlingen die op elektronische taalles uit zijn, is dat jammer, wantniet minder dan 70 procent zegt graag vreemde talen te willen leren met software, ofwel omdatze graag met de computer werken, ofwel omdat ze betere resultaten willen behalen.100 soortenOf in de taalles al of niet software meedraait, hangt sterk af van het gebruikte handboek. Tweederde van de taalsoftware die de onderzoekers rubriceerden, sluit aan bij een handboek. Tochis het aanbod zeer verscheiden. De onderzoekers tekenden 100 verschillende productnamenop bij leerlingen en 68 bij leerkrachten. Slechts een tiental wordt courant gebruikt. En dan noghet meest om Frans te leren.Ook thuisWie taalsoftware gebruikt, doet dat niet eenmalig. Leerlingen gebruiken taalsoftware voor 43procent tijdens de taalles op school, voor 14 procent buiten de taalles op school en voor 43procent thuis. Bijna de helft gebruikt zijn softwarepakket gemiddeld één keer per week. Eénleerling op tien gebruikt het zelfs dagelijks. 44 procent van de leerkrachten laat zijn leerlingensoftware gebruiken, meestal op school. Van deze groep leerkrachten maakt 40 procent weke-lijks gebruik van het programma. Bij 17 procent werken de leerlingen er elke les mee.WoordenschatWaarvoor schakelen taalleerkrachten de computer vooral in? Extra oefeningen en nieuwewoordenschat scoren hoog. Voorts vinden leraars de software in de eerste plaats nuttig omleerlingen te motiveren of om te remediëren. En de leerlingen werken er meestal graag mee. Zevinden de pakketten duidelijk en gemakkelijk in gebruik, leren liever en vinden dat ze betereresultaten behalen. Leerlingen zien vooral hun schrijfvaardigheid en woordenschat verbete-ren. Daarop ligt in de meeste softwarepakketten ook het accent.Betere lessen94 procent van de leerkrachten is het erover eens dat werken met taalsoftware zinvol is. 37procent kan de precieze impact ervan niet met zekerheid bepalen. Bij wie wel veranderingenopmerkt, gaat het om positieve verandering. 45 procent van de leerkrachten zag de leerpres-taties van zijn leerlingen of de kwaliteit van zijn lessen verbeteren. Net als de leerlingenvinden leerkrachten taalsoftware goed bruikbaar en aangenaam om mee te werken. Ze zou-den wel meer vaardigheden in de programma’s willen: meer luisteren, spreken en lezen. Endaar zijn ook de leerlingen wel voor te vinden.

Taalsoftware in Vlaanderen – Vanaf half september kan u het onderzoek downloaden via Internet:dida-www.uia.be/didascalia

KLASSE NR.97 43

Grotere woordenschat, beter schrijven

Page 44: Klasse voor Leraren 97

44 KLASSE NR.97

D I A L O O G

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via Internet vindt u opdeze pagina’s. Naamloze brieven of ma-nifesten komen er niet in. Schrijf a.u.b.korte brieven. Wat te lang is, moetenwe inkorten. Vermeld uw naam en adres.Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoeklaten we die weg. We kunnen even-tueel brieven doorsturen naar betrok-ken afdelingen voor een deskundigantwoord.Klasse (Dialoog) - E. Jacqmainlaan 165 -1210 Brussel - fax 02-553 96 85 [email protected]

De navel op de kop

✒Ik dacht dat Klasse een tijdschriftmet klasse was, maar de lay-out

rond de navel, in het juninummer, be-wijst het tegenovergestelde. Men magtoch verwachten dat een onderwijstijd-

schrift watmeer stijl in

zich draagt dat wat hier wordt getoond.Dit is bedroevend laag, niveau KetNet...U moet dit nummer eens voorleggenbij buitenstaanders, een reden temeerom denigrerend over het onderwijs bezigte zijn. Zo dient Klasse het onderwijsniet.In het vervolg graag wat beter, zodatKlasse op lay-out niveau ook wat te bie-den heeft dat bruikbaar is én een stre-ling voor het oog...Joris Missiaen - leerkracht - Ichtegem

✒Is het een/het na-velcomplex van

de redactie? Een zieke-lijk gebrek aan smaak?Moderndoenerij? Arro-gantie? De spot drijvenmet tienduizenden leer-krachten? Of nog eenseen aanvulling van deEindtermen? Ooit ge-hoord van illustraties diebij een tekst passen? Ooitgehoord over opvoe-ding? Ooit gehoord overrespect?Paul Desmet - directeur -IeperMerkwaardig dat u zich blijkbaar niet stoortaan waar het in de tekst en het onder-zoek werkelijk over gaat: de extreme ge-varen van etnocentrisme of navelstaren(ook in onderwijs). Zo snel afgeleid dooreen navel?

Reclame

✒In Klasse 95 verscheen een vol-ledige pagina publiciteit voor

meubelen vervaardigd van tetrapakaf-val. Volgens ons dient, zeker in het on-derwijs, de juiste volgorde van princi-pes te worden gehanteerd. Eerst VOOR-KOMEN van afval, dan HERGEBRUIK,dan pas RECYCLEREN, en als het echtniet anders kan verbranden of storten.De vorm van recyclage die hier in deaandacht komt, is slechts een laagwaardigerecyclage: de levensloop van een tetra-pak eindigt in een meubel, dat ooit ookeens afval wordt. Men kan bezwaarlijkvan een KRINGLOOP spreken. Volledi-ge recyclage van tetrapak tot tetrapakis immers niet rendabel, de ecobalanshiervan is negatief. De complexe samen-stelling van een brik (aluminium, plas-tic en karton) maakt dit te ingewikkeld.Het grootste deel van deze brikken wordtdan ook uiteindelijk verbrand. Voor eendeel gebeurt dit met energierecupera-

tie, wat men «nuttige toepassing» noemt.Maar nuttige toepassing is voor ons niethetzelfde als recyclage.Vermits recyclage ook al maar op dederde plaats komt, kan men beter ditsoort afval vermijden door gebruik temaken van andere en betere oplossin-gen, zoals bijvoorbeeld hervulbare fles-jes. Trouwens, bij navraag aan Tetra-pak zelf geven zij toe dat slechts VIJFPROCENT van de brikken tot meube-len wordt verwerkt.Het aanprijzen van deze laagwaardigerecyclageproducten is ons inziens dusniet erg milieuvriendelijk en bijgevolgook niet erg pedagogisch verantwoord.Deze publiciteit creëert een behoeftedie beter kan worden vermeden en geeftde mensen de valse indruk, dat ze hetmilieu vooruit helpen.Annemie Creemers & Herman Buts - leer-krachten - MortselU weet dat in élk blad de redactionele enpublicitaire bladzijden strikt gescheidenzijn (vandaar ook het woord advertentiebij een advertentie). Als we dat niet zou-den doen, zou dat immers meteen impli-ceren dat we een kwaliteitslabel hangenaan alle advertenties. Dat is niet zo en delezer weet dat. Gelukkig kan u daarnaastin dit blad ook uw kritische bedenkingenkwijt. Zo hoort het.

Naar de snijzaal

✒Met grote verbazing heb ik hetartikel Naar de snijzaal (Klasse

96) gelezen. Het verwondert mij dathet departement Onderwijs zelf een in-

formatief artikel schrijft zon-der alle bronnen na te kij-ken op hun juistheid. Ge-zien het betrokken artikelniet meer is dan een ver-doken vorm van reclamevoor de aanwerving vanstudenten aan de univer-siteit en meer specifiek deVUB, wens ik een recht opantwoord.1. De Hogeschool Antwer-pen voorziet snijzaal in deeerste licentie in een mo-dern uitgerust laboratoriumvoor anatomie.

2. Afgestudeerden aan een hogeschoolkunnen leidinggevende functies opne-men. Het is niet de universiteit, maarde werkgever die beslist wie leidingge-vende functies kan opnemen.3. Afgestudeerde kinesisten van deHogeschool Antwerpen werken vlot inde medische en farmaceutische sector,de algemene revalidatie en de preven-tieve gezondheidszorg.4. Afgestudeerden van de HogeschoolAntwerpen kunnen perfect in het do-mein van wetenschappelijk onderzoekworden geplaatst.5. Indien u schrijft dat de universiteitenmet ingang van het academiejaar 1999-2000 starten met hun vijfjarige oplei-ding, is het logisch als ministerie dat uook schrijft dat de hogescholen reedsvanaf het academiejaar 1998-1999 gestartzijn met hun vierjarige opleiding tot Li-centiaat in de Kinesitherapie.Jos Luyten - docent - Antwerpen

Kruideniersmentaliteit

✒Het moet me toch even van hethart dat ik vrees dat er binnen-

kort, zoals nu reeds in Nederland hetgeval is, geen voldoende kleuterleidersen onderwijzers meer zullen zijn om eendegelijk onderwijs in de toekomst te ver-zekeren.

Ik zie dat de onderwijsmensen het meeststresserende beroep hebben. Als kleu-terleidster met meer dan 25 jaar erva-ring, kan ik dat dagelijks zelf ondervin-den. Maar, ik doe mijn werk zeer graag!Mijn hobby is mijn werk. Maar wat erdaarnaast nog allemaal komt kijken, daarwordt een mens echt moe van...Ik bedoel dan de kruideniersmentaliteitdie nu overheerst, waarbij alles wat gebeurtin de klas - en dat is niet meer of minderdan vroeger - nu moet worden omge-zet in cijfers en streepjes. Wat er ge-beurt in de klas wordt niet langer be-paald door wat er leeft aan interessesen ontwikkelingsbehoeften, maar wordtgedirigeerd door vooropgestelde doel-stellingen. Op deze wijze wordt lang-zaam al het bruisende leven uit het kleu-teronderwijs geknepen.

Bij de doorlichting wordt vaak ook meergekeken naar de papieren neerslag dannaar wat er te zien, te horen en vooralte beleven valt in de klas. De gevolgenblijven niet uit...Ik vind het jammer dat vele van mijnvrienden-collega’s met een rijke erva-ring vroeger uit het onderwijs stappen.Door een gebrek aan waardering ont-staat er een algemene sfeer van moe-deloosheid en machteloosheid. Geluk-kig profileert de directeur zich als eenzachte hand op de schouder, vol ver-trouwen in zijn mensen en is mijn colle-ga-kleuterleidster mijn beste vriendin.Ook geeft het mij voldoening dat dekleuters graag naar de klas komen endat er een goede samenwerking metde ouders is.Mireille Bostoen - kleuterleidster - Brugge

Joepie

✒Ik heb uw Klasse 96 gelezen en daarin iets opgemerkt dat mij weinig onder-bouwd overkomt. Ene Mark Elchardus beweert dat er onder de jongeren

die VTM kijken, Joepie lezen en naar vrije radio’s luisteren (kortweg: die de «cultuur-populistische» media aanhangen in tegenstelling tot de «cultuurkritische» media,waaronder Humo dan zou moeten behoren) meer racisten zouden zijn. En dat onderinvloed van die «cultuurpopulistische» media die gepaard gaan met etnocentrisme.Op welk onderzoek is deze uitspraak gebaseerd? Welke invloed? Hoe doen we dat?Met wat voor soort artikels doen we dat? Wanneer doen we dat?In datzelfde artikel lees ik «meisjes zijn minder racistisch dan jongens», «hoe jonger,hoe minder racistisch» en meer van dat nergens op gebaseerd («cultuurkritisch»?)gewauwel.Ter info: de lezersgroep van Joepie bestaat voornamelijk uit meisjes (75 procent),jonger dan veertien jaar (CIM + regie-marktonderzoek). Inderdaad, dezelfde groepdie volgens het artikel dan net weer minder racistisch zou moeten zijn, hoewel zedie etnocentrische Joepie lezen. Beetje contradictorisch?Kortom, als uw redacteur, voordat die aan roekeloze namedropping deed, demoeite had genomen contact op te nemen met mij, of tenminste eens door Joepiegebladerd had, dan had u deze met-ijle-lucht-volgepompte zogenaamde «vast-stellingen» van de heer Mark Elchardus kunnen weerleggen of op z’n minst in vraagkunnen stellen. Met dank voor publicatie.Ilse Beyers - hoofdredacteur JoepieMevrouw Beyers, het verbaast u dat onder de jongeren die we hebben geïnterviewd(4722 in het totaal), de lezers van Joepie etnocentrischer opvattingen hebben dan delezers van Knack of Humo. Nochtans is dat zo. Op een schaal die loopt van 0 tot 100(en waarop 100 wijst op de meest etnocentrische houding) scoren de Joepie-lezersgemiddeld 45, de Humo-lezers 34 en de Knack-lezers 32. Zo’n schaal wordt gebouwdaan de hand van uitspraken waaruit de mate van etnocentrisme blijkt. Met bijvoorbeeldde uitspraak «gastarbeiders nemen ons werk af» gaat amper 13␣ % van de Knack-lezersakkoord, tegen 36␣ % van de lezers van Joepie. Met de stelling «migranten zijn over hetalgemeen niet te vertrouwen» stemt 12␣ % van de Knack-lezers in en dubbel zoveel,24␣ %, van de lezers van Joepie. Klasse onderstreept de tegenstelling tussen Humo enJoepie, terwijl in het onderzoek Knack wordt beschouwd als de cultuurkritische tegen-pool van Joepie. Dat is echter van secundair belang. Opvallend is het grote verschil inhouding tussen enerzijds de Joepie-lezers, anderzijds de jongeren die Knack en/of Humoverkiezen.In uw brief stelt u dat die bevinding u «weinig onderbouwd overkomt», maar u verteltdaar niet bij waarom. Uit het vervolg van uw brief blijkt overduidelijk dat u het onder-zoeksverslag waaruit die bevindingen komen, niet hebt geraadpleegd. Zelfs het korteinterview in Klasse hebt u slecht gelezen, alleszins niet begrepen. U beweert immers dathet onderzoek de etnocentrische houding van de Joepie-lezers toeschrijft aan de invloedvan Joepie. Dat gebeurt niet. In het interview in Klasse wordt van een samenhanggesproken, niet van een effect van het ene op het andere. Op de vraag naar de oorzaakvan de houding van de Joepie-lezers wordt geantwoord «dat is nog onduidelijk». In hetonderzoeksverslag wordt (op p. 189) expliciet gesteld dat het gaat om een samenhang,niet noodzakelijk om een oorzakelijk effect. «Hoe zij (de media en de tijdschriften)precies hun invloed laten gelden is nog onduidelijk» wordt ook daar uitdrukkelijk ge-steld.Als argument om onze vaststelling te weerleggen, bouwt u een zeer eigenaardigeredenering op. U voert aan dat Joepie overwegend vrouwelijke lezers heeft (wat juist is)en dat ons onderzoek tot het besluit komt dat meisjes minder etnocentrisch zijn danjongens (wat eveneens juist is). Daaruit trekt u dan het besluit dat de lezers van Joepieniet etnocentrischer kunnen zijn dan die van Humo. Dat is grappig, maar tevens desoort gevolgtrekking waarvoor studenten in de maand juni worden gevraagd in sep-tember nog eens terug te komen.Mevrouw Beyers, uit uw korte brief blijkt dat u ons onderzoeksverslag niet hebt ingeke-ken, een heel kort en eenvoudig interview niet hebt begrepen en een redenering op-bouwt die logisch fout zit. Dat weerhoudt er u niet van toch een zeer neerbuigende briefte schrijven: «ene Mark Elchardus beweert...», «...weinig onderbouwd...», «...roekelozename-dropping...», «met ijle-lucht-volgepompte zogenaamde vaststellingen...». Blijk-baar hebt u het gevoel dat het artikel in Klasse nadelig kan zijn voor de verkoop van uwblad en u reageert daar als gebeten op. Dat is uw goed recht. Het is wel bijzonder spijtigdat u dat doet zonder kennis te nemen van het onderzoek, zonder eigenlijk goed teweten waarover het gaat en op een zeer beledigende wijze, die de ernst van datonderzoek zelfs in vraag stelt.Mark Elchardus, Dimo Kavadias en Jessy Siongers - VUB - Brussel

Page 45: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

(advertentie)

Page 46: Klasse voor Leraren 97

46 KLASSE NR.97

✒We willen graag reageren opde gelijknamige lezersbrief in Klas-

se 95. De job van kleuterleider bestaatvoor 60 procent uit schrijfwerk. Is ditonze toekomst? Alles noteren en vooronze kindjes hebben we geen tijd meer.We zijn blij dat we niet alleen staan metons ongenoegen. Telkens als er een nieuwepedagogisch adviseur komt, brengt dezeweer veranderingen aan en dat is altijdmeer werk voor de juffen en steeds minderrealiseerbaar in de klas. Waarom kun-nen wij onze kindjes niet aangenaambezighouden en er zelf nog plezier aanbeleven? Laat ons onze job doen enstop de papierberg.Groep kleuterleiders - Oudergem

Bib op school

✒Inderdaad bestaat de doelstel-ling van een schoolbibliotheek

er op de eerste plaats in de leerlingenop te leiden tot kritische informatiege-bruikers (zie Klasse 95). Dit wordt trou-wens terecht geëist in de nieuwe eindter-men. Onderwijsinnovaties als zelfstan-dig leren, Studiehuis enz. spelen hieropin. Het is ook evident dat daarvoor denodige infrastructuur én goed opge-leid personeel ter beschikking moet wor-den gesteld. Het schrijnend tekort daaraanis duidelijk te lezen in uw artikel.Tot mijn verbazing vermeldt het artikelenkel de vorige reglementering die doorhet decreet van 14 juli 1998 echter to-taal is achterhaald. Dit decreet is rond-uit zeer nadelig voor het voortbestaanvan de reeds bestaande schoolbiblio-theken, laat staan voor de verdere uit-bouw ervan! Het bevat immers drasti-sche besparingen in het omkaderings-personeel, waartoe bibliothecarissenbehoren. De verleiding om bibliothe-carissen nog meer dan vroeger te be-lasten met andere taken dan bibliotheek,ligt voor de hand. Daarenboven vol-staat voor deze functie voortaan eendiploma secundair onderwijs (voorheeneen pedagogisch diploma én een bibli-otheekdiploma). Door het aantal amb-ten te berekenen op basis van een pun-tensysteem afhankelijk van het diplo-ma, wordt een school aangemoedigdzo laag mogelijk geschoold personeelaan te nemen. Maar hoe kan iemandzonder bibliotheekopleiding rubriceren,catalogiseren, ontsluiten en bibliotheek-instructie geven?Fawzia Hanssens - schoolbibliothecaris -Heverlee

✒Het is tekenend dat je in het Ge-meenschapsonderwijs een

schoolbibliothecaris met een vergroot-glas moet gaan zoeken, want je hebtminstens 540 leerlingen nodig in de bo-venbouw. Welke school haalt dit nog,of wil een schoolbibliothecaris «kopen»die via het nieuwe puntensysteem zwaar-der weegt dan een klerk-typist?Elke grote secundaire school zou overeen schoolbibliotheek moeten beschikkenmet een personeelslid en een budget.De schoolbib als oase van rust waar menkan studeren, lezen en zelfstandig wer-ken met cd-rom of huiswerk maken opde computer.Siegfried Raes - boventallig secretaris-bi-bliothecaris - Antwerpen

Gratis zwemmen

✒Naar aanleiding van de in demedia ontstane discussie door

de uitspraak van de Commissie voorLaakbare Praktijken in verband met hetzwemmen evenals het vervoer naar hetzwembad die beide gratis moeten zijn

in het basisonderwijs, willen wij als ouder-comité onze bezorgdheid uiten over demogelijke gevolgen die het effectieftoepassen van een dergelijke maatre-gel zou hebben.We zijn er als oudercomité van over-tuigd dat de kosten van een dergelijkemaatregel niet zomaar kunnen wordendoorgeschoven naar de scholen zelf.Wanneer de scholen hiervoor gebruikmaken van hun werkingstoelagen zaldit steeds ten koste gaan van andereuitgaven die noodzakelijk zijn om eenkwalitatief onderwijs te verzekeren.Om de financiële pijn van deze extrakost te vermijden zal er eens te meerberoep moeten worden gedaan op ouder-comités, via het inrichten van allerhan-de activiteiten met als enige bedoelinggeld op te brengen.Vindingrijke directies, die geen midde-len hebben om dit tefinancieren, zullen naaralle waarschijnlijkheidzwemlessen uitstellen totde laatste studiejaren enenkel toepassen voordeze leerlingen, waar-van, na het afleggen vaneen test, vastgesteld werddat ze niet kunnen zwem-men. In de praktijk komtdit er op neer dat hetaanleren van zwemmenterecht zal komen op deschouders van de oudersdie dit zullen moetenrealiseren via privélessen(die op zich alles behal-ve kosteloos zijn).Oudercomité St. Maar-tenschool - Hombeek

✒Klasse 96 (Jour-naal p. 13) be-

vat een aantal uitspra-ken die juridisch niet cor-rect zijn.«Leren zwemmen is eeneindterm, dus een on-derdeel van het verplichtonderwijsprogramma.Het schoolbestuur moetde kosten ervan dra-gen.»Zowel de grondwet alshet decreet Basisonder-wijs spreken van «kosteloze toegang»tot het onderwijs. Het Arbitragehof heeftin 1992 zich uitgesproken voor een zeerstrikte interpretatie van het grondwets-artikel: «alleen de toegang tot het on-derwijs is kosteloos. Dat sluit evenwelniet uit dat een bijdrage mag wordengevraagd voor didactisch materiaal voorzekere activiteiten...».Het Kinderrechtenverdrag gaat verderdan de kosteloze toegang en behelstde volledige kosteloosheid van het ba-sisonderwijs. Het hier ingeschreven rechtis een programmatorisch recht. D.w.z.dat de staten zich ertoe verbinden tothet opstellen en het uitvoeren van pro-gramma’s die moeten mogelijk ma-ken dat het recht wordt erkend. Hetbetrokken artikel spreekt van «gelei-delijk» en «op basis van gelijke kan-sen». Het Arbitragehof heeft in het ver-leden al een aantal keren gezegd dat«onderwijsvrijheid» onderstelt, wil zeniet louter theoretisch zijn, dat de in-richtende machten die niet rechtstreeksafhangen van de gemeenschap, on-der bepaalde voorwaarden aanspraakkunnen maken op subsidies vanwegede gemeenschap. Dit impliceert dat,wanneer de overheid bijkomende ver-plichtingen oplegt, zij de financiële ge-volgen van haar beslissing draagt.

«Sinds de eindtermen in werking tra-den, kan leren zwemmen niet meerals een sociaal voordeel worden be-schouwd: sociale voordelen slaan nietop verplichte onderdelen van een on-derwijsprogramma, maar op activitei-ten in de rand van het eigentijdse on-derwijs...» (zegt de onderwijsminister).De sociale voordelen zijn vastgelegdin artikel 92 van het decreet Basison-derwijs. Als sociaal voordeel behoorto.a. het vervoer naar het zwembad.Dit artikel, in werking getreden op 1september 1997, geldt nog steeds. Hetgemeentebestuur dat op dit vlak tus-senkomsten wil doen voor de leerlin-gen die de gemeenteschool bezoekenmoet dit ook doen voor de leerlingendie een andere school bezoeken. «Zijmogen geen onderscheid maken tus-sen de kinderen, welke school die ook

bezoeken», dixit artikel92 decreet basisonder-wijs.Beatrijs Pletinck - secre-taris-generaal VlaamsVerbond Katholiek Basis-onderwijsSinds de invoering van deeindtermen is er een te-genspraak tussen lerenzwemmen dat niet meerals een sociaal voordeelwordt beschouwd en dehuidige regelgeving in hetdecreet Basisonderwijs. Deoverheid neemt het ini-tiatief om dit juridisch pro-bleem op te lossen.

Racisme opschool

✒ BriefschrijverDeman (Klasse

95) is erin geslaagd mijtamelijk kwaad te ma-ken. Met het discoursdat hij voert, valt het meheel moeilijk hem nietin het «rechtse vergeet-hoekje» (sic) te plaatsen.Hij geeft er dan ook allereden toe.Onze bevolking wordt«verplicht zomaar groe-

pen vreemdelingen te aanvaarden dieweigeren onze taal te leren». Ik neemaan dat de briefschrijver naar bijvoor-beeld De Haan verwijst. Hij zou moe-ten weten dat de mensen die daar ver-

blijven absoluut nog niet zeker zijn ofze wel in ons gastvrij Vlaanderen zullenmogen blijven. Voor mij is het in iedergeval duidelijk dat ze pas na positief adviesde moeite moeten doen om onze moeilijkewereldtaal te leren. En dan nog moe-ten wij hier zorgen voor veel meer faci-liteiten om dat optimaal mogelijk te maken.«Onze politie mag toch achtervolgenen straffen?» Dat eerste spreekt nogalvanzelf, het tweede kan al niet in eenrechtsstaat en als dat straffen boven-dien meteen de doodstraf inhoudt, houik mijn hart vast voor het moment datde vriendjes van onze briefschrijver aande macht komen. Ik hoop dat leraarDeman wat genuanceerder lesgeeft danbriefschrijver Deman schrijft.Het zou van struisvogelpolitiek getui-gen om te ontkennen dat er proble-men zijn. Misschien kan de heer De-man even de recente geschiedenis vanBelgië bestuderen. Dan zal hij met mijmoeten besluiten dat wij niet zolanggeleden gastarbeiders gevraagd, gesmeekthebben om hier onze vuile jobkes tekomen doen. Misschien knoopt hij daarniet de consequentie aan vast dat wede problemen die dat meebrengt, on-der meer door de sociale uitsluiting vanhun nakomelingen, moeten oplossenop een menselijke manier. Dat is eenvan de manieren om de extreem-rechtsevloedgolf te stoppen. Een andere pijlervan de dijk zou het onderwijs moetenzijn, maar ik maak mij geen illusies: ookdaar is geen geld, en blijkbaar ook nietoveral de wil.Luc Martens - leerkracht - St. Niklaas

Weimar

✒Uw aanbod voor Weimar waswerkelijk een voltreffer. Dit was

een ontdekking om niet meer te ver-geten: een prachtig hotel (en dat voordie prijs), de organisatie en niet te ver-geten de volledige documentatie. Ditwas zonder meer «klasse». Alle onder-wijscollega’s daar aanwezig waren heterover eens. Ik zou zeggen, nog vandat. De afwezigen hadden terechtongelijk.Guy Papen - leerkracht - EdegemZo’n 600 lezers van Klasse gingen ophet aanbod in en trokken tijdens de grotevakantie voor enkele dagen naar cultu-rele hoofdstad Weimar. We ontvingenuitsluitend zéér positieve reacties. In hetvolgend nummer vindt u een nieuw reis-aanbod. Koffers klaar?

Gratis: extra bijlagenNooit voorheen was Klassevoor Leerkrachten zo dik (48pagina’s). Deze maand krijgtu bovendien drie gratis bijla-gen.Bij dit exemplaar van Klassevoor Leerkrachten: het nieuweprogramma van Ketnet. Deopenbare omroep wil hier-mee in de eerste plaats leer-krachten stimuleren om hetvernieuwde aanbod van Ket-net te leren kennen en er even-tueel op in te spelen in de lesof in gesprekken met oudersen leerlingen.Bij het eerste nummer vanKlasse voor Ouders (verschijntop 15 september): het dis-cussiespel «Over het muur-tje» voor alle ouders en kin-deren tussen 8 en 14 jaar.Zie p. 18.Bij het eerste nummer vanKlasse voor Jongeren (verschijntop 20 september): een gro-te poster jaarkalender vooralle leerlingen tweede en derdegraad secundair onderwijs.Met de officiële vakantieda-gen enz.

De Infolijn OnderwijsU zoekt informatie. Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement Onderwijs is het eerste aan-spreekpunt voor leerkrachten, ouders, leerlingen en studentenmet vragen of problemen rond onderwijs: bel het GRATIS NUM-MER 0800-30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van13.15 tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfennaar de website van het departement Onderwijswww.ond.vlaanderen.be (naast andere informatie vindt u daarook de Infolijn Onderwijs). De medewerkers van de Infolijn pro-beren u zoveel mogelijk meteen zelf te helpen. Voor meer ge-specialiseerde vragen verwijzen ze u door naar de juiste contact-personen.• Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) stapt u eerst het best naar hetsecretariaat van uw eigen school. Eventueel zal de school contact opnemen met uw werksta-tion of u het juiste telefoonnummer geven.• Het departement Onderwijs is verhuisd. Dát zal u al wel gemerkt hebben. Bent u op zoeknaar het nieuwe telefoonnummer van uw correspondenten, dan kan u daarvoor terecht bij detelefooncentrale van het departement op 02-553 86 11.• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummerterecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u. Zeven mensen maken u wegwijs in de Vlaamseterecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u. Zeven mensen maken u wegwijs in de Vlaamseterecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u. Zeven mensen maken u wegwijs in de Vlaamseterecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u. Zeven mensen maken u wegwijs in de Vlaamseterecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u. Zeven mensen maken u wegwijs in de Vlaamseoverheid en verwijzen u graag door naar de juiste dienst binnen de Vlaamse Gemeen-overheid en verwijzen u graag door naar de juiste dienst binnen de Vlaamse Gemeen-overheid en verwijzen u graag door naar de juiste dienst binnen de Vlaamse Gemeen-overheid en verwijzen u graag door naar de juiste dienst binnen de Vlaamse Gemeen-overheid en verwijzen u graag door naar de juiste dienst binnen de Vlaamse Gemeen-schap. U zal er ook allerlei publicaties kunnen bestellen. Niet vergeten: het departe-schap. U zal er ook allerlei publicaties kunnen bestellen. Niet vergeten: het departe-schap. U zal er ook allerlei publicaties kunnen bestellen. Niet vergeten: het departe-schap. U zal er ook allerlei publicaties kunnen bestellen. Niet vergeten: het departe-schap. U zal er ook allerlei publicaties kunnen bestellen. Niet vergeten: het departe-ment Onderwijs heeft een eigen gratis nummer voor al uw onderwijsvragen.ment Onderwijs heeft een eigen gratis nummer voor al uw onderwijsvragen.ment Onderwijs heeft een eigen gratis nummer voor al uw onderwijsvragen.ment Onderwijs heeft een eigen gratis nummer voor al uw onderwijsvragen.ment Onderwijs heeft een eigen gratis nummer voor al uw onderwijsvragen.

Page 47: Klasse voor Leraren 97

(advertentie)

Page 48: Klasse voor Leraren 97

Afgiftekan

toor Gen

t XM

inisterie van

de V

laamse G

emeen

schap

Red

actie KL

ASSE

E. Jacqm

ainlaan

1651210 B

russel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks(beh

alve in ju

li en au

gustu

s)

België – B

elgique

PB

/PP

B 331

Onderschrijft u als mens en als leraar

Afspraak 2000?

Ik besef dat ik mee verantwoordelijk ben voor de toekomst van de mensheid

en de vrede in de wereld. Daarom wil ik in mijn dagelijkse leven, mijn gezin,

mijn klas, mijn werk, mijn omgeving, mijn land en mijn plaats in de wereld:

1. Alle leven eerbiedigen

Ik wil eerbied hebben voor het leven en de waardigheid van iedere mens,

zonder discriminatie, zonder vooroordelen.

2. Geweld verwerpen

Ik wil geweldloos handelen en verwerp elke vorm van geweld (licha-

melijk, seksueel, psychologisch, economisch en sociaal), vooral

tegenover minstbedeelden en kwetsbaren.

3. Met anderen delen

Ik wil mijn tijd en wat ik heb delen en zo uitsluiting en onrecht,

politieke en economische onderdrukking helpen bestrijden.

4. Luisteren om te begrijpen

Ik wil de vrijheid van meningsuiting en de culturele verschei-

denheid verdedigen. Ik geef de voorkeur aan dialoog en com-

municatie boven fanatisme, laster en afwijzing van anderen.

5. Zorg dragen voor onze planeet

Ik wil op een verantwoorde manier consumeren om het natuurlijk

evenwicht op onze planeet te beschermen.

6. Solidariteit herontdekken

Ik wil meebouwen aan de gemeenschap waarin ik leef met

aandacht voor een volwaardige deelname van vrouwen,

respect voor democratische beginselen en met het oog op

(nieuwe vormen van) solidariteit.

Afspraak 2000 is een gezamenlijk initiatief van Artsen voor Vrede,

Jeugd & Vrede, De Vuurbloem, Pax Christi Vlaanderen, Forum voor

Vredesactie en Verbond VOS met medewerking

van Unesco Centrum Vlaanderen. Voor meer

info, zie p. 22. De tekst verschijnt ook in

Klasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren.

FOTO

’S: P

HO

TOD

ISC

Page 49: Klasse voor Leraren 97

Kansarmoede 11de eerste lijn

Arm is dom?

Bijna één op vijf Belgische gezinnen (18 procent) is bestaansonzeker. Ze houden net het hoofd boven water. Er moet niet

veel gebeuren of ze glijden weg in armoede. Meer dan één op vijftig Belgen moet rond-komen met het wettelijk bestaansminimum (763 euro per maand voor een alleenstaande moeder met kinderen). Ongeveer één kind op dertig wordt in een (kans)arm gezin geboren. Ze zitten in de klas, gewoon naast de andere leerlingen.Onderwijs kan ervoor zorgen dat mensen uit de armoede geraken. Toch wordt één op vier (kans)arme kinderen al vlug doorverwezen naar het buitengewoon onderwijs. 85 procent van alle leerlingen in het beroepssecundair on-derwijs komt uit een lager sociaal-economisch milieu. Velen hadden in het algemeen secun-dair of het technisch onderwijs kunnen zitten. Ze krijgen het etiket dom mee omdat ze arm zijn. Ze krijgen minder kansen, omdat de school zich niet afstemt op het arme gezin. In plaats van een hefboom wordt de school een slagboom die de ongelijkheid bevestigt.

Lea, leerkracht:

«Ze zeggen dat ik naïef ben»«Vroeger werd de achtergrond van de leer-lingen op school geheim gehouden. Iedereen moest gelijke kansen krijgen. Nu bespreekt de klassenraad bij het begin van het schooljaar elk kind van de klas. Je weet nu tenminste als er een (kans)arm kind in de klas zit.Rika doet soms echt storend. Dat kan ik begrijpen. Stel je maar eens voor dat je vader elke dag dronken thuis komt, dat je ouders de rekening voor de verwarming niet kunnen betalen of je vader je kat heeft gedood omdat ze te veel eet. Sommige collega’s vinden dat ik naïef ben en me door Rika en haar ouders laat vangen. Maar armoede maakt deel uit van de maatschappij. Je moet dat niet onder de mat vegen. Rika en de andere leerlingen van de klas zijn daar niet mee geholpen. Ik zorg ervoor dat Rika zich goed voelt in de klas, dat ze weet dat ik er ben voor haar. De contacten met haar ouders verlopen moeizaam. Moeder heeft zelf slechte ervaringen met de school. Ze wil niet naar het oudercontact komen. Maar ze staat er wel op dat ik Rika’s rapport bij haar thuis persoonlijk kom bespreken. Ik wil wel helpen, maar hoe ver moet ik daar in gaan?»

Het is gemakkelijker om les te geven voor een klas ‘rijke’ kinderen of iedereen te behandelen alsof ze ‘rijk’ zijn. Armoede is niet de schuld van de school, maar sluipt wel de school binnen. De kinderen zijn er het slachtoffer van: in elke klas, in elke school, jarenlang. Niet iedereen krijgt de kansen die hij verdient. Wie deze bijdrage leest, kan helpen het verschil te maken. Een leerkracht die bekommerd is om àlle leerlingen, ook de kansarme, geeft hen vleugels en het zelfvertrouwen dat ze verdienen.

Page 50: Klasse voor Leraren 97

SCHOOL VECHT MET MAATSCHAPPIJ(Kans)armoede is een maatschappelijk probleem én een fundamenteel onrecht. Enerzijds overstijgt het je capaciteiten als leerkracht (je kan er niks aan doen), anderzijds is onderwijs de hefboom om (kans)armoede te bestrijden. Maar de school is vaak erg gericht op ónze maatschappij en werkt zo onbewust mee aan de sociale uitsluiting van (kans)armen.

MEER DAN WEINIG GELDEen gezin is (kans)arm als het problemen heeft op ten minste drie van de volgende terreinen:inkomen, opleiding, ontwikkeling van de kinderen, arbeidssituatie van de ouders, huis-vesting, gezondheid. (Kans)armoede heeft vele gezichten. Enkele voorbeelden:- Generatiearmen: armoede wordt doorgegeven van vader op zoon.- Langdurig werklozen: soms door omstandigheden, soms door lage scholingsgraad.- Ziekte of handicap kan ervoor zorgen dat ouders uit het arbeidscircuit verdwijnen

en totaal afhankelijk worden.- Alleenstaande ouders: vooral vrouwen komen als gevolg van een sterfgeval of echt-

scheiding in armoede terecht.- Verkeerd budgetbeheer: zorgt ervoor dat men in de rode cijfers komt.Vaak zijn er vele samenhangende problemen die elkaar versterken. Elke (kans)arme heeft zijn eigen verhaal, geschiedenis en levensloop.

DE LEERLING: HET ETIKET IS GRATISLeerkrachten bekijken kinderen uit (kans)arme milieus vlug als slachtoffer, als kinderen met problemen en tekorten (agressief, corrupt, lui…). «We moeten hen leren begrijpen en ze moeten zich bij ons kunnen thuisvoelen.» Juist, natuurlijk. Toch moet ons respect fundamenteler zijn: vertrekken vanuit wat (kans)arme kinderen wél kunnen, waar ze wél goed in zijn (logica, onderhandelen, leergierig in het leven…). (Kans)arme kinderen verschillen ook niet van andere kinderen (ze houden ook van videospelletjes, populaire muziek, het commerciële circuit). Alleen de omstandigheden verschillen.

• Arm zijn houdt risico’s in: - geldgebrek (onbetaalde schoolrekeningen, ouderwetse of ongewassen kledij, gebrek-

kige medische verzorging, gebrekkige voeding en hygiëne, slechte huisvesting…) - een andere cultuur (andere omgangsvormen thuis, andere leefstijl, andere opvoe-

dingsgewoonten, weinig schoolondersteunend gezinsklimaat, andere taal…) - stigmatisering: ze krijgen een etiket (dat zorgt voor negatieve verwachtingen van

de leerkracht en een verstoorde relatie met de klasgenoten) - dialoog ouders-school (verloopt gebrekkig in twee richtingen)• Er kunnen aanwijzingen zijn dat leerlingen negatieve gevolgen dragen van een lager

sociaal milieu: - Ze missen de gewone ondersteuning van thuis: komen vaak ongewassen, slecht gekleed

of zonder schoolgerief naar school. Afspraken over turnkledij, schoolwerk… worden soms niet nageleefd. Ze komen vaak niet, te laat of onregelmatig naar school.

- Ze hebben een eigen taal: dialect, weinig genuanceerd, soms brutaal en direct. Lichaamstaal neemt een belangrijke plaats in. Ze hebben een andere woordenschat en beheersen de meer abstracte schooltaal nauwelijks. Ook is de inhoud van de taal thuis en op school verschillend.

- Ze vertonen gedragsproblemen: ze merken dat ze niet zijn zoals andere kinderen. Ze zijn teruggetrokken of agressief, bouwen moeilijk een vertrouwensrelatie uit met de leerkracht, zijn impulsiever, vlugger ontmoedigd en ze verwachten minder van hun eigen prestaties.

- Ze hebben vaak een minder goede leerhouding: ze zijn minder zelfstandig, concen-treren zich moeilijk, hebben last met plannen of vooruitzien..

DE LEERKRACHT: ONBEGRIP OF OCHARME - Ze krijgen een etiket: leerkrachten laten zich misleiden door een beeld dat ze hebben

van (kans)arme leerlingen. («Ze zijn lui, geven geld uit aan wat ze niet nodig hebben»). Dat beïnvloedt de verwachtingen van de leerkrachten (een zwak resultaat is dan al voldoende, een vraag herhalen toch zinloos enz.). Ook de relatie met de klasgroep kan problematisch zijn (pesten, geen uitnodiging voor verjaardagsfeestjes).

- Medelijden zet de leerkracht aan om de (kans)arme leerling meer aan te halen, te beschermen tegen pesterijen… Daardoor gaan (kans)arme ouders en leerlingen zichzelf zielig voelen.

- Een gevoel van machteloosheid («Wat helpt het allemaal, ik kan er niks aan ver-anderen») en onzekerheid («Wat moet ik doen om goed te doen?») blokkeert de leerkracht.

- De leerkracht voelt zich leeggezogen omdat hij op school geen klankbord vindt om zijn ervaringen uit te wisselen («Ze zeggen dat ik naïef ben»).

Wat is het probleem?

Veel gezichten (die niemand

ziet)

Wie is het probleem?

De leerling of de leerkracht?

«HUN OUDERS ZIJN HET PROBLEEM»Leerkrachten zijn meestal zelf niet (kans)arm, komen niet vaak uit dergelijk milieu en kennen in hun eigen vriendenkring weinig (kans)arme mensen. Dat verkleurt hun wereldbeeld. (Kans)arme mensen zijn geen andere wezens die alleen maar op café gaan, hun kinderen slaan… Wat voelen, denken en verlangen (kans)arme ouders?• Ze schamen zich en mis-sen eigenwaarde, ze zijn gekwetst: vele vragen en twijfels domineren hun dagelijks leven (eten, huisvesting, rekeningen, deurwaarders…).• Ze zijn wantrouwig, voelen zich vlug benadeeld en gaan vlugger emotioneel reageren.• Ze vermijden contact, ze isoleren zich en proberen hun miserie te verbergen. Op die manier kunnen ze overleven met hun schaamtegevoel.• Soms geven ze het op en gaan zich in de uitzichtloos-heid nestelen: ze poetsen het huis niet meer, de ongestreken was blijft op hopen liggen, ze verwaar-lozen de hygiëne.• Ze vragen om aandacht. Weinig arme mensen overwinnen hun schaamte en vertellen over hun moeilijkheden. Vaak is de school voor hen nog het enige kanaal om over hun zorgen te praten. Dat leidt soms tot onrealistische verwachtingen. De school en de leerkracht zijn dan hun laatste strohalm.• Ze leven van de ene dag op de andere en gaan soms compenseren: ze doen al het mogelijke om ervoor te zorgen dat hun kinderen het goed hebben, niet worden uitgesloten (snoep voor de verjaardag, opvallende aankopen…). Dergelijke buitenissige uitgaven stoten dan weer op onbegrip.• Veel arme mensen heb-ben zelf een negatieve herinnering aan de school. Ze spreken niet de taal van de school, hebben onvoldoende inzicht in de organisatie en durven geen uitleg vragen. De school moet ervoor zorgen dat hun kinderen het beter hebben dan zij.• Ze zijn gevoelig voor po-sitieve aandacht. Ze komen niet makkelijk naar een ouderavond, maar voelen zich bv. wel aangesproken bij een huisbezoek of een individueel contact. In hun eigen veilige thuissituatie is de angst om op te vallen veel kleiner.

het

pr

ob

leem

Page 51: Klasse voor Leraren 97

Kruip eens in hun vel. Hoe ervaren (kans)arme leerlingen en ouders hun situatie? Wie dat reconstrueert, kan begrijpen waarom een (kans)arme leerling of ouder precies datgene zegt, doet of vraagt wat je als school of leerkracht zo irriteert. Dit begrip is nodig om tot een meer efficiënte aanpak van (kans)armoede op school te komen. Daarnaast zouden leerkrachten ook meer zicht kunnen krijgen op hun eigen ervaringsstroom: word ik gedreven door medelijden, twijfels, wantrouwen…? Geef ik iedereen gelijke kansen, niet alleen in woorden maar ook in daden?

1. Sta open voor (kans)arme kinderen en hun ouders. We denken dat we weten wat ze nodig hebben. Is dat ook zo? Informeer je als school, leerkracht. Wat is (kans)armoede? Hoe beleven de kinderen, de ouders, de leerkrachten dat? Wat zijn risicofactoren en pijnpunten? Vaak zijn er deskundige centra en hulpverleners in de buurt om daarbij te helpen.

2. Breng de school dichter bij thuis en breng thuis in de school: de kloof tussen (kans)arme gezinnen en de school is mee de oorzaak van onderwijsachterstand. Heel wat leerkrachten kennen de buurt waarin ze les geven niet, waardoor ze zich ook afsluiten voor wat in die buurt gebeurt. Contacten tussen arme gezinnen en school optimaliseren heeft een positief effect:

- op de ouders, hun verwachtingen tegenover de school, tegenover hun kind, op de doelen die ze stellen i.v.m. de opvoeding van de kinderen;

- op de kinderen, de manier waarop ze functioneren in de klas, hun betrokkenheid, hun welbevinden en van daaruit hun ontwikkeling en loopbaanperspectieven;

- de leerkrachten en de directie, hun verwachtingen tegenover die leerlingen en hun ouders.

3. Werk aan een gedragscode voor de communicatie met ouders Een vlot contact met ouders kan waardevolle informatie opleveren voor de leerkracht.

Zet zelf de eerste stap:- praat met respect, zorg dat ze voelen dat ze welkom zijn (informele schoolpoortgesprekken, school-

feesten, huisbezoeken…)- zorg voor duidelijke boodschappen (licht schriftelijke boodschappen desnoods mondeling toe aan de schoolpoort)- win vertrouwen, spreek de ouders niet alleen aan als er problemen zijn, ook als het goed gaat («Evelien

voelt zich echt goed op school, ze heeft vele vrienden»)- schakel het huiswerkbeleid in als vorm van communicatie (waar is de leerkracht op school mee bezig?)- Schakel de ouderwerking in: zorg voor een lage drempel (nodig ze persoonlijk uit, zorg dat ze hun eigen taal kunnen gebruiken, be-

handel en benader ze zoals je zelf wil aangesproken worden…) laat ze het financieel beleid van de school evalueren (licht de schoolrekening toe, leg uit wat er met

toelagen gebeurt…)

4. Werk aan een gedragscode voor het financiëleOnderwijs moet gratis zijn zolang het kind leerplichtig is. Maar toch zijn er altijd kosten (boekentas, kledij, schoolgerief, naschoolse opvang, schoolreis, verjaardagscadeautjes, schoolfeest…). Vaak een probleem voor mensen met geldgebrek. Er volgen negatieve reacties, gezinnen geraken geïsoleerd, leerlingen worden gepest en vernederd.- Stel je in hun plaats. Leerkrachten en directie reageren soms wrevelig en intolerant over financiële zaken

omdat ze niet weten wat rekeningen in een gezin teweeg brengen. Onthoud dat de leerlingen zelf daar niets aan kunnen doen.

- Communiceer met respect. Een rode nota in de agenda, een boze telefoon of de sociale dienst inschakelen als (kans)arme leerlingen niet in orde zijn, werkt vaak averechts. Een persoonlijk gesprek kan een signaal zijn dat de school hun probleem ernstig neemt.

- Een financieel beleid op school. Omgaan met financiële problemen op school is niet enkel een zaak van de directie of de individuele leerkracht, maar veronderstelt afspraken met het volledige schoolteam:

- spreek af om altijd tact en discretie te bewaren, wijd niet in volle klas uit over betaalproblemen van een leerling- bewaak welke financiële inspanningen de school van ouders vraagt- haal optionele zaken (verplicht tijdschrift bv.) uit het basispakket- wees vindingrijk om kosten te drukken- zorg voor een centraal beheer bij het ophalen van geld- organiseer gespreide betaling voor grote bedragen- zorg voor afspraken rond tractaties bij verjaardagen, geschenken voor leerkrachten- bepaal wanneer directie of andere diensten worden ingeschakeld bij niet-betalen- geef ouders met moeilijkheden tijdig en tactvol een signaal- duw de leerkracht nooit in de rol van deurwaarder

- Commissie zorgvuldig bestuur. Basisscholen en ouders kunnen er terecht voor vragen en klachten over de kosteloosheid van het onderwijs.

5. Werk samenOnderwijs met gelijke kansen rust niet op de schouders van een individuele leerkracht. Een geïsoleerde inspanning hou je niet vol en zorgt niet voor een beleid met continuïteit.- (Kans)armoede is een zaak van de hele school: neemt de school de bekommernis voor de (kans)armen

expliciet op in het pedagogisch project? Wie zijn ze? Wat zijn hun behoeften? Hoe kunnen we daarop inspelen (huiswerkbeleid, communicatie, financieel beleid…)? Wie dat in team aanpakt, komt tot een gestructureerde werking. Daar vaart de hele school wel bij, ook op andere domeinen. Een interne coör-dinator kan de motor van zo’n proces zijn, maar alléén kan hij dat niet aan.

- De school staat niet alleen. Als schoolteam heb je ook beperkingen. Vaak is de problematiek zo complex dat je steun nodig hebt: schoolbegeleiding, OCMW, CLB, buurtwerk, basiseducatie, Comité voor Bijzondere Jeugdzorg, Schoolopbouwwerk…

- Het onderwijsbeleid werkt mee. Het departement Onderwijs ondersteunt projecten op school: onthaal-onderwijs, gelijke onderwijskansen, zorgcoördinator.

Op schoolniveau: kap de drempel

weg

de

aan

pak

Erken telkens de (kans)arme in zijn waardigheid: geen suk-kelaar, maar een mens met mogelijkheden. Neem de tijd om elkaar te vertrouwen.

Page 52: Klasse voor Leraren 97

Reduceer een kind uit een (kans)arm milieu niet tot een kind met (kans)armoede. Belangrijk is wat élke leerling in de klas doet, zegt, vraagt, beleeft, ervaart. Ook de (kans)arme. En wat je daar als leerkracht mee doet.Hoe een leerling zich gedraagt in de klas en op school kan te maken hebben met zijn sociale achtergrond (familiegewoonten, goedkope kleren, geen ontbijt…), maar ook met het feit dat hij leerling is (de beste willen zijn, elkaar berispen…) of gewoon jong is (sensatieverhalen, stoerdoenerij, interesse voor het commerciële circuit).

Als leerlingen van (kans)arme ouders zich in de klas thuisvoelen, als ze aan hun trekken komen en merken dat de school oog en oor heeft voor hun leefomstandigheden, bevordert de school hun betrokkenheid en welbevinden. Dat hebben ze nodig om te leren. Dat geldt voor álle leerlingen. Alleen is de last voor sommige (kans)arme leerlingen groter om dat te realiseren.Welbevinden: ze durven zichzelf zijn, voelen zich thuis, genieten van het leven, stralen vitaliteit uit, voelen innerlijke rust en voelen zich emotioneel veilig…Betrokken leerlingen zijn gedreven en geconcentreerd bezig, ze exploreren intens en enthousiast, ze genieten van wat ze doen. Ze gaan op een persoonlijke manier om met uitdagingen, bewegen zich aan de grens van hun mogelijkheden.

1. Breng hun thuis in de school:- Aansluiten bij het cultuurpatroon van thuis is niet altijd mogelijk en wenselijk. Je kan er wel begrip

voor opbrengen. Leer leerlingen verschillen zien en aanvaarden (multiculturele opvoeding). Culturen verschillen niet alleen door taal en etniciteit, maar ook door leefomstandigheden. Armen hebben een andere cultuur dan niet-armen. («Hoe gebeurt dat bij jullie thuis?»)

- Om zo’n ‘multiculturele’ opvoeding te realiseren moeten leerkrachten weten hoe het er thuis aan toe gaat. Doe op school niet alsof er geen werklozen zijn, geen éénoudergezinnen en geen armen bestaan. Dat werkt erg vervreemdend voor een kind. Het krijgt de boodschap dat wat bij hem thuis gebeurt ei-genlijk niet bestaat (bv. biedt een leesboek aan waarin de leerling zich kan terugvinden, laat leerlingen gebruiksvoorwerpen van thuis meebrengen en erover vertellen).

- Kinderen hebben er behoefte aan (ook) op school fier te kunnen zijn op hun ouders. Ook (kans)arme kinderen.2. Bewaak de sociale positie van (kans)arme leerlingen in de klasgroep: de school is de plaats bij uitstek

om contacten te leggen met leeftijdgenoten. Die relaties zijn voor kinderen van zeer groot belang. De sociale positie die kinderen in de klasgroep van de lagere school innemen, blijkt van grote invloed te zijn op hun latere sociale en emotionele ontwikkeling. Eenmaal in de positie van de verworpenen, blijken kinderen daar nog maar heel moeizaam uit los te kunnen komen.

3. Houding van de leerkracht: meer dan andere kinderen hebben (kans)arme leerlingen op school behoefte aan:- genegenheid en tederheid;- succeservaringen die hen overtuigen dat ze wat kunnen;- veiligheid en structuur. Een voorwaarde om zich te kunnen ontplooien;- begrip en respect. Sommige leerlingen gedragen zich agressief, ongenaakbaar, uitdagend of ongeïnteres-

seerd op school. Bekijk ze niet als ‘moeilijke leerlingen’, maar als leerlingen die het moeilijk hebben.

De gemiddelde leerling bestaat niet. Elke leerling heeft zijn eigen aanleg, leerritme en gezinsmilieu. Een school die vertrekt vanuit wat een leerling écht nodig heeft, draagt ook zorg voor (kans)arme leerlingen.

Je kan meer over (kans)armoede lezen in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/gelijkekansenOmgaan met kansarmoede in de basisschool - Ferre Laevers e.a. - Cego - tel. 016 32 57 90 - www.cego.bePartners in het onderwijs - Beweging van mensen met laag inkomen en kinderen - tel. O9 24 12 15 - www.armenaanhetwoord.beDe bibliotheek bij het SISO-nummer 304 (trefwoord kansarmoede)Bij de volgende organisaties: SOS Schulden op school - tel 053 77 94 03 - [email protected] - http://sos.welzijn.netBeweging van Mensen met Laag inkomen en kinderen - tel. 09 224 12 15 - info@armenaanhetwoord - www.armenaanhetwoord.bewww.armoede.beVoor meer informatie kan je terecht bij de begeleidingsdienst van de school of het CLB dat aan de school is verbonden

De Commissie Zorgvuldig Bestuur - Koning Albert II-laan 15 (lokaal 5B12) - [email protected] - www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur/

Op klasniveau: thuis voelen

VIER TIPS VOOR EENVERTROUWENSRELATIEAlle leerlingen zijn gebaat bij een vertrouwensrelatie met hun leerkracht, ook (kans)arme. Vier vuistregels.1. Aanvaard elke leerling zoals hij is. Luister naar wat hij te zeggen heeft en laat voelen dat hij meetelt. Wees voorzichtig met goedbedoelde opmerkingen («Niet goed geslapen, Danny?»). Ze kunnen een averechts effect hebben.2. Laat het hele team of enkele ervaren leerkrachten de jonge collega’s ondersteunen. Ook niet bedoelde fouten kunnen serieuze gevolgen hebben.3. Observeer nauwkeurig tijdens de les. Maak een volgkaart per kind. Je leert het leven van je leer-ling kennen. Zeker bij leerlingen die zich goed wegstoppen, kan je door observatie ontdekken wat hen wel boeit (en daarop inspelen).4. Probeer als school positief te staan tegenover kinderen uit (kans)arme milieus. Sommige scholen zijn (kans)armen liever kwijt dan rijk. Gemakkelijk.

«ONZE BUURT VERRAADT ME AL»«In het begin praatte iedereen tegen me op school. Maar toen ze vernamen waar ik woonde, lieten ze me links liggen. Een vriendinnetje zei: ‘Ik kan je niet te logeren vragen, omdat je daar woont.’ Later vroeg ik haar op mijn verjaardag, maar ze mocht niet komen vanwege onze buurt.» (ATD Vierde Wereld)