Klasse voor Leraren 93
description
Transcript of Klasse voor Leraren 93
Is iemand met een laag EQwel verstandig? Vizier p. 4-9
Grote hervormingen:modules in BSO en TSOp. 10-11
KLASSE NR.93 3
IN DIT NUMMER
4-9IQ en EQ vechten op school
Hij is verstandig maar gedraagt zich als een olifant. Om te slagenin het leven is gezond verstand (IQ) niet voldoende. Je moet ookkunnen omgaan met emoties (EQ). Leren we dat op school?
10-11Nieuw: leertrajecten en modules
Een van de grote hervormin-gen van ons onderwijs start nuin het BSO: werken met modu-
les en leertrajecten. De leerlingen kunnen er stap voor stap meersucces mee ervaren.
32-33Dyslexie: niet ernstig genomen
«Weer zo’n wonderkind dat niet kan lezen.» Zo lachen sommigeleraars de opmerking van de ouders weg die voorzichtig over dedyslexie van hun kind durven praten. In elke klas zit zo’n kind.Niet gezien?
34-35Schoolbladen: lachen met leraars?
Meer dan de helft van de secundaire scholen heeft géén leerlin-genblad. Elders zorgt het voor een eigen sfeer, communicatie eninformatie. Hoe pak je zo’n blad aan? Klasse geeft uw school eencoach.
36-37Het kennisdebat: kunst en cultuur
Wat verwacht een theaterdirecteur als Barbara Wijckmans (HetPaleis) van goed onderwijs? En hoe reageren leraars, leerlingenen ouders daarop? De vierde aflevering van het kennisdebat.• Journaal p. 12-14 met onderwijsactualiteit • Idee p. 15-30 metmagische tuinen • Signaal p. 38-39 met Nederlanders in Vlaamsescholen • Dialoog p. 40-42 met uw brieven
EXTRA BIJLAGE (Nr.7) ZELFMOORDHet zevende (uitneembare) deel van de twintigdelige reeks voor uw persoonlijke preventiemap DeEerste Lijn.
DEZE MAAND IN KLASSEVOOR OUDERS (15 maart) n Leerstoornissen n Zelfmoordn Oudermishandeling n Parti-cipatie n Groene uitstap n Op-voeding en onderwijs n
DEZE MAAND IN KLASSEVOOR JONGEREN (20maart) n Dyslexie n Zelfmoord n Por-tretten n Politiek? n Sport! nGroepsvorming n Nieuws enavontuur n
KLASSE OP INTERNET n Sneller, meer en beter:www.klasse.be
Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs
Nr.93 • Maart 1999
Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Myriam Paquet, Jan T’Sas,Jan Van den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq
Foto’s Luc DaelemansCartoons CampVormgeving Artefact
Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel
Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.
Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.
KLASSE, E. Jacqmainlaan 165, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail [email protected] www.klasse.be
NAAR ENGELANDZoals u wellicht weet, is niet iedereen inVlaanderen even opgetogen met een ver-schijnsel als Klasse. Daar hebben de be-trokkenen naar verluidt nog altijd zo huneigen redenen voor. Prettig is anders,maar het zij zo. Daarom zorgt enige inter-nationale erkenning altijd even voor eenopkikker. Zo kreeg het totaalconcept vanKlasse onlangs meer dan gewone aan-dacht op twee grote internationale con-gressen met deelnemers uit onderwijs-kringen van meer dan vijftig landen. Deredactie werd ook uitgenodigd in Enge-land. Daar start het onderwijsministerienog deze maand met een eigen versie vanKlasse. Het heet “Teachers” en verschijntmeteen op een oplage van 375.000 exem-plaren. De onderwijscontext van elk landis zeer verschillend, net als de communi-catie die er (al of niet) over onderwijswordt gevoerd. Het is prettig om in hetbuitenland vast te stellen dat men er metappreciatie kijkt naar het Vlaams onder-wijs: de resultaten van de leerlingen, debetrokkenheid van de leerkrachten, deinspanningen voor participatie, preven-tie, communicatie enz. Voor Klasse is heteen eer om daar soms ambassadeur van temogen zijn. (En nu is het tijd voor thee enchocoladetaart. Uitwisselingen laten altijdsporen na.)
De dubbele rol van leraars ineen schoolblad p. 34-35
V I Z I E R
4 KLASSE NR.93
Wint verstand
In Groot-Brittannië gaat men kinderen vanaf 4 jaartesten op hun intelligentie en vaardigheden. Opdie manier willen de Britten leerproblemen zo snelmogelijk opsporen. De resultaten kunnen ook die-nen om kleuters in te delen in categorieën en
klasgroepen. Om intelligentie te meten,gaat men IQ-tests hanteren. Vlaamse
psychologen reageren negatief. «De Britten drei-gen de klok een eeuw terug te draaien», zeggen ze.«Een IQ-test kan geen selectiemiddel zijn.»
ZittenblijvenLeerkrachten stellen zich jaarlijks de vraag: «IsTimothy wel slim genoeg?» of «Kan Nadine welmee?» Ze vragen het PMS de leerling te testen.Meestal hebben ze daarbij een IQ-test in ge-dachten. Die hebben ze zelf toch ook ooit
afgelegd, niet? Soms hopen ze op die manier eenlegitimering te krijgen om de leerling door teverwijzen naar een andere onderwijsvorm of omhem te doen zittenblijven. «Testen heeft enkel zinals daar een gesprek of leerstrategie uit volgt»,luidt de kritiek van Philippe Lamoral, PMS Gent.
SchoolrijpOuders willen graag horen of hun kind klaar isvoor de lagere school. Ze kijken reikhalzend uitnaar de resultaten van schoolrijpheidstests. Zekijken vreemd op als blijkt dat die tests steedsminder worden afgenomen. Dat gebeurt enkelnog als men problemen vermoedt. Bovendien isgebleken dat schoolrijpheidstests geenpredictieve waarde hebben. «Zo’ntest kan niet voorspellen of een kindzal slagen op school», zegt orthope-
KLASSE NR.93 5
dagoog Geertrui Vandelanotte. Kan een opmerk-zaam leerkracht dat wél?
LibelleSinds kort staat emotionele intelligentie in dekijker. Want wat heb je aan een hoog IQ als je nietstressbestendig bent, sociaal vaardig of creatief?En dus ziet de ene EQ-test na het andere EQ-boekhet levenslicht. Van Libelle-achtige toestanden totwetenschappelijk onderbouwd werk. Met het risi-co dat het ene ontoereikende selectiemiddel (deIQ-test) vervangen wordt door een ander (de EQ-
test). «Zoals nu jammer genoeg alin bedrijven gebeurt», stelt prof.Jo Lebeer vast. Toch lopen nu ookEQ-projecten in scholen.
Meer verstandIntelligentie is zo complex dat de wetenschap erniet in slaagt het begrip exact te omschrijven, laatstaan te meten. Ook over de mate van erfelijkheidis men het niet eens. Psychologen en pedagogenzijn er echter van overtuigd dat intelligentie in alzijn vormen een dynamisch gegeven is. Men kanhet IQ van een mens stimuleren en zijn EQ trainen.De Israëlische pedagoog Feuerstein gaat er onom-wonden vanuit dat men de menselijke intelligentieop elk moment, op elke leeftijd kan verbeteren. Hijontwikkelde daarvoor een didactiek waarmee hijde voorbije decennia verbazende successen boekte.Ook in ons land passen steeds meer leerkrachtenzijn methodiek toe. In alle onderwijsvormen, opalle niveaus. Verstand en emoties spelen samen. ■
van gevoel?
HandicapNa school en MST/PMS, verzorgt dit centrum
de derdelijnszorg. Leerlingen worden naar hierdoorverwezen voor een uitgebreide diagnose. Vanhun intelligentie bijvoorbeeld. Wat dat is?
Geertrui Vandelanotte, orthopedagoog: «Wijgaan uit van de veeleer biologisch georiënteerdebeschrijving. Intelligentie is de verzameling vanalle vaardigheden en kennis die je hebt opgedaan,los van andere invloeden zoals taal en cultuur.Vanuit die opvatting nemen we IQ-tests af. Dieleveren een cijfer op, het intelligentiequotiënt.We testen echter niet systematisch en niet bijkinderen jonger dan drie, dat heeft weinig zin.Soms zijn kinderen trouwens al getest op IQ doorhet PMS. Dat doen we niet nog eens over. Zo’n testbevat twee grote componenten: een verbale test(woordenschat, sociaal inzicht…) en een perfor-male (ruimtelijk inzicht…). De resultaten wordenuitgedrukt in totale intelligentie. 100 beschouwtmen als de norm voor normale intelligentie, hogerdan 130 is hoogbegaafd, 70 of minder wijst op eenhandicap. De relatie tussen verbaal en performaalis belangrijk. Zo kunnen er bij een verhoudingvan 110 voor verbale en 70 voor performale intel-ligentie leerproblemen of motorische problemen
Hier kan je kinderen geruststellen. Zelfs in ditseizoen ligt het gebouw van roestbruine bak-steen nog diep in het groen. Binnen de geur,noch de kleur van een ziekenhuis. De kunst-werken aan de muren zijn composities in frisrood, blauw en geel. Een houten constructiedoet denken aan een klimrek met een glijbaan.Te uitnodigend om af te blijven. De planten staanveiligheidshalve aan de kant en er ligt een tapijtwaarop het zacht vallen is. Er is een enorm vier-kant gat in het plafond, afgeboord met een glazenbalustrade. Van nog hoger valt het zonlicht erschuin in. Schuin genoeg om talloze kleine hand-afdrukken wazig af te tekenen op het glas. Hierspelen kinderen hun wachttijd vol. Wachten totde deur opengaat hoeft niet. Ze staan allemaalopen naast hun bordje: ergotherapeut, maatschap-pelijk werker, klinisch psycholoog. Dit is het Cen-trum voor Ontwikkelingsstoornissen (COS) in Wil-rijk. Het is verbonden aan het Universitair Zie-
kenhuis Antwerpen. Jaarlijks komenhier meer dan 540 kinderen met ern-stige fysieke of psychische klachten.Kinderen met zware leermoeilijkhe-den bijvoorbeeld. Hun aantal neemtsteeds toe, de wachttijden zijn lang.
Ans kanniet mee.Pieter heeftgeen talen-knobbel. Lies isonintelligent…Hoe gemakkelijkis een oordeel ge-veld als verstandter sprake komt.Maar topexperts be-schouwen slechteschoolprestaties nietlanger als gebrek aanintelligentie. Ze dra-gen de klassieke IQ-testten grave en vragen deschool leerlingen meerte leren denken. Wantintelligentie kan je ver-beteren. Niemand is dom.Leerkrachten kunnen hunleerlingen zelfs slimmermaken.
6 KLASSE NR.93
Een test kanhet pro-bleem er-ger voor-stellen danhet is
Niemand is dom (behalve ik)
«Scholen zijn nog de enige plaatsen waar men aan de emotionele ontwikkeling van kinderen kan werken.»
zijn, maar je weet dat verbale intelligentie geenbehandeling vereist. Voorts zijn er meerdere soor-ten IQ-tests, waarvoor je verschillend kan scoren.Daar moet je rekening mee houden, want een testwaarin de taalscore meestal laag uitvalt, kan hetprobleem bij een kind met taalstoornissen ergervoorstellen dan het is.»
VivaldiDe eerste IQ-test werd al in 1908 ontworpen
door de Fransman Binet. Die gebruikte hem alsdiagnose-instrument. Later zijn vooral Amerikaan-se psychologen IQ-tests gaan gebruiken als selec-tiemiddel. Ten onrechte, zo blijkt. De grote kritiekop IQ-tests is dat ze statisch zijn, enkel gericht opde middenklasse en dat ze geen rekening houdenmet milieu of cultuur. Een IQ-test meet bovendieneen product, geen proces. Psychologen wijzen eropdat de IQ-test maar een bepaald soort intelligentiemeet, veelal het analytisch vermogen. Ze geven dusgeen volledig beeld van iemands kennen en kun-nen en hebben weinig voorspellende waarde. Tochvindt Geertrui Vandelanotte dat de IQ-test zinheeft: «De test kan bruikbare startinformatie ople-veren, bijvoorbeeld over de mate van handicap vaneen persoon. Over jongeren die maar blijven aan-modderen op school, met vaak extreme gedrags-problemen, kan hij duidelijke aanwijzingen geven.Je moet natuurlijk weten wat je test. Als je een kindvraagt: ‘Wat zijn de vier jaargetijden?’ en het ant-woordt: ‘Een mooi muziekstuk van Vivaldi’, is hetdan onintelligent?»
LeertestMet welke test kan je voorspellen hoe een
leerling zal presteren op school?Alvast niet met de IQ-test. Ookschoolrijpheidstests, zoals menvroeger systematisch bij de oudstekleuters afnam, blijken volgensonderzoek weinig voorspellen-de waarde te hebben. Ze wordende jongste jaren dan ook veelminder georganiseerd. In een ex-periment kregen leraars het IQvan een groep leerlingen meege-deeld. Er waren hoge en lage IQ’sbij. Al gauw behandelden ze leer-lingen met een hoog IQ als slim-me leerlingen en die met eenlaag IQ als domme. Maar de leer-krachten wisten niet dat de IQ’scompleet verzonnen waren. Zijnleerkrachten wel geholpen metresultaten van tests? Vandelanotte:«Voor leerkrachten is het inte-ressant te weten wat leerlingenmet hun kennis en vaardighedenkunnen doen, zowel op schoolals in het dagelijks leven. EenIQ-test kan dat niet meten, maareen leertest wel. Leertests zijnvrij nieuw. Ze meten het denk-proces en de leerfactor, en hou-den rekening met milieu en cul-tuur. Zo’n leertest omvat een pre-test, een oefening waarbij het kinduitleg krijgt en een post-test, dieuitmaakt wat de leerling van dieoefening bakt. Hij meet met an-
dere woorden de mogelijkheden die een leerlingin zich heeft.»
Op de tippenMoeten leerkrachten in de toekomst leertests
afnemen van hun leerlingen? «Nee», zegt GeertruiVandelanotte. «Leerkrachten zijn daar niet voorgeschoold en hebben er ook geen tijd voor. Laat hetPMS dit coördineren. In de basisschool pleiten wewel voor een leerlingvolgsysteem, gebaseerd op deschaal van welbevinden en betrokkenheid uit hetervaringsgericht onderwijs. Het geeft een schat aaninformatie waarmee je als leerkracht veel kan doen.Ook voor ons is dat systeem interessant, omdat hetde gegevens van tests aanvult. Zo kan een kind meteen IQ van 70 erg betrokken zijn en zich daaromhandhaven in de klas, terwijl een leerling met een IQvan 130 helemaal niet betrokken is en afhaakt. Zichgoed voelen in de klas en daarom willen leren kaneen laag IQ compenseren. Jammer genoeg kunnensommige leerkrachten ons zo weinig over hun leer-lingen zeggen. Zo merkte ik eens dat een kind eenuur lang op zijn tippen liep. Toen ik de leraresdaarover aansprak, viel zij compleet uit de lucht.Was haar nooit eerder opgevallen. Hoe dan ook raadik leerkrachten aan de resultaten van IQ-tests terelativeren. Onderzoek heeft uitgewezen dat de im-pact van het milieu, dus ook de school, groter wordtmet de leeftijd en sterker is dan het IQ.»
EQTwee Vlamingen op 50 hebben meer dan 130
IQ en combineren dit met een hoge creativiteit enmotivatie. Ze zijn hoogbegaafd. Het zijn echterlang niet altijd de haantje-de-voorsten op school
VOEREN WE DE EQ-TEST IN?Volgens Daniel Goleman kan je emotionele intelligentie meten en de vereiste vaardigheden in de jeugd totontplooiing brengen. Bij onze noorderburen ontwierp prof. Jan Derksen de Nederlandse versie van deReuven-Bar ON test, een door de wetenschap ontwikkelde EQ-test. Er is ook een Vlaamse versie op komst.Wat doet de Reuven Bar-On EQ-test?Prof. Jan Derksen: «Het is een test die meet in hoeverre je in staat bent om al wat je in je hebt aan talentenen mogelijkheden ook op elk moment te kunnen gebruiken. Hij meet je mate van succes in werk enopleiding, interpersoonlijke relaties, het handhaven van je eigen gezondheid enz. Ook voor schoolkinde-ren is de test interessant. De huidige versie werkt vanaf 16 jaar, maar we ontwerpen momenteel eenkindervariant die werkt tussen 6 en 18. Met de EQ-test krijgen we een veel genuanceerder beeld vanleerlingen. We zien niet enkel wat ze goed kunnen in de klas, maar ook hoe ze ervoor staan als persoon,hoe het is op de speelplaats en hoe ze eventueel een belemmering vormen voor hun eigen ontwikkeling.We kunnen ook makkelijker disharmonieën opsporen.»In hoeverre beïnvloedt het EQ van een kind of jongere zijn leerprestaties op school?Prof. Jan Derksen: «Het EQ, de gedragsstijlen, hebben altijd invloed op de leerprestaties. Meestal is dieinvloed stimulerend, een laag EQ werkt echter remmend. Als de schoolresultaten niet goed zijn, dan kandit aan het IQ liggen. Als dat echter oké is, komen emotionele en andere persoonlijkheidsstijlen in het vizier.De EQ-test geeft op een heel aardige manier aan in welke mate emotionele capaciteiten van een kind watonderontwikkeld blijven. Je kan daar in de begeleiding rekening mee houden. In drie Nederlandse scholenlopen momenteel proefprojecten. We testen de leerlingen, zoeken een patroon, gaan hun verwachtingenna. Vervolgens willen we de leerkrachten strategieën aanreiken waardoor zij hieraan kunnen werken, geencognitieve materie maar strategieën gericht op emotionele vaardigheden.»Moeten we de test maar meteen invoeren in de klas?Prof. Jan Derksen: «Nee, je gaat beter eerst na of ze een toevoeging geven aan de andere observatie-instrumenten die je gebruikt. Je moet dus eerst goed onderzoeken of die tests effectief zin hebben. Mijnindruk is dat dit onderzoek nog niet rond is. Bovendien hebben leerkrachten zo al genoeg om hun hoofd.Laat testen daarom over aan de begeleidingsdienst. Dat past bij het aansluitingspakket van al wat je aanbehandeling en coaching doet. Bovendien moet je wat kaas gegeten hebben van psychologie.»Wat kan een leerkracht concreet doen tijdens zijn lessen om rond emotionele intelligentie te werken?Prof. Jan Derksen: «In de eerste plaats moet hij zelf een hoog EQ, zeg maar goede emotionele en socialevaardigheden, hebben. Hij moet goede voorbeelden geven. Voorts kan hij kinderen coachen op die gebiedenwaar ze zwak zijn. Hij kan bijvoorbeeld kinderen die nooit iets vragen, aanspreken op hun gedachten enbelonen als ze iets inbrengen. Andere kinderen kan hij afremmen en belonen als ze zich kunnen inhouden.
Veel extra lesuren hoeft dit allemaal niet te kosten. Het sijpelt wel altijd tussen de vakken door.»
KLASSE NR.93 7
bij kinderen, eetstoornissen, drugproblemen. Scholenzijn nog de enige plaatsen waar men aan de emotio-nele ontwikkeling van kinderen kan werken.»
De g-factorIs emotionele intelligentie nieuw? Nee. «Prin-
cipes van emotionele intelligentie passen wij al 15jaar toe», zegt Rob Lenaers van bouwbedrijf Van-hout in Vacature. «We trainen onze projectploe-gen al lang in cliëntvriendelijkheid en assertivi-teit.» En in de firma Ernst & Young wordt emotio-nele intelligentie expliciet bij de rekrutering be-trokken. «Vroeger selecteerden we vooral op ba-sis van academische kennis en pure beroepsbe-kwaamheid», verklaart Roger Dilliën, «maar stil-aan kwamen we tot het besef dat IQ of diploma opzich onvoldoende zijn.»
Prof. Jo Lebeer, UIA, ziet echter een serieu-ze valkuil: «We moeten opletten voor oudewijn in nieuwe zakken. EQ mag geen nieuwefactor worden, zoals destijds de g-factor voor
algemene intelligentie, die uitgroeide tot een selec-tiemiddel. Ik ben er nu al zeker van dat bedrijven ditEQ misbruiken. Het begrip emotionele intelligentiebestaat trouwens al veel langer dan vandaag. Jevindt dat terug bij James, Vygotsky, Piaget. Het is nuenkel wetenschappelijker gedocumenteerd met nieuwebevindingen uit de neurofysiologie. Maar dat emo-ties en attitudes belangrijk zijn om met succes tefunctioneren weten we al van in de jaren ’40. DanielGoleman heeft dit gepopulariseerd, meer niet.»
Emoties«Er is altijd een link tussen het cognitieve en
het emotionele», stelt Philippe Lamoral, PMS Gent.«Een kind krijgt bijvoorbeeld een slecht rapporten is ontgoocheld. Kan het uit zijn fouten leren?Emotionele intelligentie houdt in dat het kindzich niet laat gaan, zich herpakt, zoekt naar oorza-ken en erover nadenkt. Zo kan het voor zichzelfuitmaken of het zinvol is zich de volgende keermeer in te zetten. Leerlingen hebben de neiginghun fouten snel te vergeten, maar een fout is juisteen ideale gelegenheid om te leren. Laat het kindnaar de oorzaken zoeken van wat het fout en goeddoet. Laten we leerlingen faalervaringen positiefdoen gebruiken en succeservaringen versterken.Kennis en emotie lopen hier door elkaar.»
of in de maatschappij. Integendeel, omdat hoog-begaafden vaak onvoldoende uitdaging vinden inde les, raken ze sneller schoolmoe en haken ze af.De helft van alle hoogbegaafden zou zijn talentenonvoldoende waarmaken. Versnelling en verrij-king van de leerstof kunnen hoogbegaafde leer-lingen veel baat bijbrengen (zie ook Klasse nr.64). Of moet er gewerkt worden aan hun emotio-nele intelligentie? Daniel Goleman, succesauteurvan Emotional Intelligence, stelt dat IQ slechts eengoede 20 procent bijdraagt bij later succes. 80procent laat hij dus over aan andere invloeden,gaande van sociale klasse tot geluk. Goleman gaatdaarmee lijnrecht in tegen deterministen die IQgrotendeels als een erfelijke factor zien (slimmeouders, slim kind). Als hoge IQ’s minder goedboeren dan gemiddelde IQ’s, dan heeft dat vol-gens Goleman te maken met emotioneleintelligentie. Met IQ alleen kom je er dusniet, je moet ook een behoorlijk emotioneelquotiënt (EQ) hebben. Een hoog EQ kan eenlager IQ zelfs ruimschoots compenseren.
StoplichtWie emotioneel intelligent is, scoort goed voor
vaardigheden als: jezelf motiveren en doorzettenals het tegenzit; je impulsen beheersen en beloninguitstellen; je eigen stemmingen reguleren; voorko-men dat ontreddering je denkvermogen overmees-tert; empathie (mee-voelen met anderen); hoopkoesteren. Intelligentie en emotie integreren kanbest, maar op school gebeurt het veel te weinig.Willen kinderen kunnen leren, dan moeten zezeven eigenschappen hebben, die allemaal verwantzijn met emotionele intelligentie: zelfvertrouwen,nieuwsgierigheid, vastbeslotenheid, zelfcontrole,verbondenheid, communicatieve vaardigheid enbehulpzaamheid. Kinderen die dit in voldoendemate van thuis meekrijgen, nemen een emotionelevoorsprong in de klas. Maar daar wringt het schoentje.Goleman stelt een constante verslechtering vastvan de emotionele conditie van kinderen. Het ge-zin is de eerste school waar kinderen zich emotio-neel ontwikkelen en leren, maar het staat steedsmeer onder druk en faalt in zijn rol. «Wereldwijdbetalen kinderen de prijs voor het moderne leven»,stelt Goleman vast. «Er ontstaat een emotioneelanalfabetisme dat leidt tot steeds meer depressies
8 KLASSE NR.93
LAAT ZE MAAR DENKENIntelligentie heeft training nodig. Hoe kan u uw uw leerlingen meer tot luisteren en denken aanzetten? Tien tips.1. Stel de banken op in een U-vorm. Dit vergemakkelijkt de interacties tussen leerlingen en maakt van decommunicatie leerkracht-leerling geen pingpongspel.2. Plan drie fasen in elke les. Bespreek vooraf onderwerpen, doelstellingen en geplande evaluatie van uwles. Las vervolgens zelfstandig werk in en maak links tussen de leerstof en andere toepassingsgebieden ervanin het dagelijkse leven. Bespreek ten slotte de les met vragen als Wat heb je gedaan? Wat heb je geoefend?Wat was voor jou het resultaat van je inspanning? Wat heb je bijgeleerd? Wat moet je onthouden? Wat dientnog verder geoefend? Het antwoord is niet noodzakelijk hetzelfde voor elke leerling.3. Las groepswerk in waarbij elke leerling een vaste taak of verantwoordelijkheid krijgt.4. Laat medeleerlingen vragen beantwoorden. Doe dat dus niet zelf. De kans vergroot dat leerlingenzullen luisteren en dat de algemene aandacht toeneemt.5. Laat leerlingen hun eigen en mekaars taken nakijken. Dat kan bijvoorbeeld via controlebladen metsleutels of de juiste antwoorden.6. Laat de leerlingen zelf zoeken hoe ze een fout kunnen verbeteren. Zo kan een fout toch nog eensucceservaring worden.7. Geef zo constructief mogelijk commentaar op fouten. Het motto luidt: Een fout, daar kan ik iets uit leren!8. Laat de leerling zich oordeelkundig herpakken tijdens een opdracht. Spoor hem aan enkel dat deel van deoplossing te wijzigen dat fout is, zich af te vragen wat de oorzaak was en welke alternatieve werkwijze mogelijk is.9. Geef af en toe kwalitatieve beoordelingen in plaats van punten. Leerlingen gaan minder met elkaarvergelijken. Bovendien kan je de leerlingen er iets uit doen leren over de oorzaken van succes of falen.10. Overloop geregeld wat er geleerd werd. Laat de leerlingen dit formuleren. Het versterkt de motivatie(de leerlingen voelen dat ze iets bijleren) en het vergroot hun zelfvertrouwen.
«Dat wetenwe al van inde jaren ‘40»
Een hoog EQ kan een laag IQcompenseren.
TraumaKinderen met leerstoornissen zijn niet nood-
zakelijk dom. Ze hebben het soms gewoon moei-lijk hun potentieel te realiseren. «Hoge intelligen-tie levert bij slecht onderwijs niet veel meer opdan lage intelligentie bij goed onderwijs», vult hetNRC-Handelsblad aan. Welke didactiek houdt zo-wel rekening met zwakke als sterke leerlingen?Hoe kan de leerkracht àl zijn leerlingen tot actiefdenken aansporen en hen beter leren leren? Hetlogische antwoord is differentiëren. Een funda-mentele aanpak waarvan differentiëren deel uit-maakt, biedt prof. Reuven Feuerstein. Deze onder-wijzer uit Roemenië begon na de Tweede Wereld-oorlog te werken met achtergebleven kinderen enadolescenten uit de vluchtelingenkampen. Men-sen die, getekend door trauma’s, niet meer kón-den leren. Tot Feuerstein er hen toe bracht. Feuersteinsbelangrijkste stelling is dat elk individu verander-baar is. «Er is geen plafond voor verstandelijkeontwikkeling», zegt hij. Op die basis ontwikkeldehij een didactiek, die in essentie een filosofie vande hoop is. Leerkrachten die ermee aan de slaggaan, kunnen verbazende resultaten halen.
DoucheJe kan leerlingen alle dagen blootstellen aan de
stimulansen van hun omgeving en hopen dat zeop die manier genoeg zullen leren. Leren is im-mers informatie opslaan, verwerken en weerge-ven. Maar voor veel leerlingen is een vrijblijvendedouche van stimulansen niet genoeg. Daaromhelpt het als er tussen informatie opslaan enverwerken iemand zit die dat proces stimuleert,een mediator, de leraar bijvoorbeeld. Mediatie isde kern van Feuersteins didactiek. De grootstegemeenschappelijke oorzaak van leerachterstandis volgens hem een tekort aan gemedieerde leerer-varing. Dat los je niet op met video, taallabs of
- Adiov, de afdeling Informatie enDocumentatie Onderwijs Vlaanderen,verzamelde voor u een pakket tekstenen artikels rond de trefwoorden intel-ligentie en Feuerstein. Geïnteresseerdenkrijgen gratis een overzichtslijst vantitels met eventueel een korte beschrijvingvan de inhoud. In de onderwijsbiblio-theek kan u artikels inkijken of terplaatse kopiëren. Adiov - E. Jaqmain-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-55366 50 tot 52 - fax 02-553 66 54 -www.ond.vlaanderen.be/adiov- Over de Reuven Bar- On EQ-test enemotionele intelligentie vindt u meerinformatie op Internet: www.iqeq.nl- Er zijn wachtlijsten voor cursussenFeuerstein. Enkele suggesties voornascholing rond intelligentie vindt uin de rubriek Idee, p. 29.
«IQ voorspelt maar 20
procent van succes»
KLASSE NR.93 9
computers. «Computers kunnen niet mediëren»,zegt Feuerstein, «leraars wel.» Computers zulleneen leraar dus nooit vervangen. Maar een gedo-ceerde herhalingsles heeft evenmin effect.
Slecht presterenDuidelijk uitleggen wat je bedoelt, wat je gaat
doen en de aandacht van de leerlingen daarop vesti-gen. Verbanden leggen tussen de leerstof en hetdagelijkse, succeservaringen creëren en praten overhet waarom daarvan. Leerlingen stimuleren zelf opzoek te gaan naar het nieuwe en het meer com-plexe… Dit zijn slechts enkele voorwaarden voorgeslaagde mediatie (Feuerstein stelt er twaalf voor-op). Echt nieuw zijn de meeste voorwaarden niet,veel leraars passen ze geregeld toe, maar de kunst zitin de voortdurende en consequente combinatie vanalle voorwaarden. «Elke goede pedagogische hande-ling heeft van elk mediatiecriterium iets», zegt Feuerstein.«Als die criteria onvoldoende aanwezig zijn, loopthet mis. Het kind gaat zich moeilijker aanpassen,moeilijker leren en minder intelligent overkomen.Dat is meteen een reden waaromveel kinderen met een hoog IQslecht presteren op school.»
RelatiesHoe je leerlingen doet den-
ken, leren en tegelijk je leerstof geeft, illustreertMarleen Van der Beken, lerares in ‘t Speelscholeke,basisschool voor ervaringsgericht onderwijs inDeurne. Samen met enkele collega’s past zij deFeuersteindidactiek al een aantal jaren toe. «Tweeuur per week zijn de kinderen bezig met werkbla-den», legt ze uit. «Bijvoorbeeld in het domeinoriëntatie in de ruimte. Het begint heel eenvoudigmet een tekening: een jongetje in een tuin, eenhuis, een boom. Daarmee spelen we een mentaalspel van positioneren: waar staat de jongen tegen-
over de boom, de tuin, het huis… De leerlin-gen verwoorden en noteren dit. Dan leidenwe een principe af, namelijk dat je altijd ietsuitdrukt tegenover iets anders. We leggenvervolgens de link naar het dagelijkse leven,de zogenaamde bridging: we gaan na hoe wehetzelfde principe terugvinden in relaties (deomgang met elkaar), in aardrijkskunde (uni-versele referenten zoals windrichtingen), intaal (het gebruik van voorzetsels).»
GekniptAan de hand van eenvoudig materiaal ont-
wikkelen de leerlingen denkmiddelen, denk-strategieën en denkattitudes, die ze meenemennaar alle vakken, andere schoolse taken en naarhet dagelijks leven. «Dat sluit goed aan bij deeindtermen en de nieuwe leerplannen», steltMarleen Van der Beken vast. «De leerstof wordtveel meer in een context aangeboden, er zijnveel meer links met de leefwereld van de leerlin-gen. Het vakoverschrijdende zit er ook meer inen daarvoor is de methode van Feuerstein ge-knipt. Denk maar aan de eindtermen lerenleren.» Ook Philippe Lamoral ziet Feuerstein inde eindtermen ingewerkt, maar hij merkt op datde toepassing geen sinecure is: «Als de leer-kracht een krachtige leeromgeving wil creëren,dan moet hij werken aan - om de woorden vanFeuerstein te gebruiken - leerbekwaamheid,leerbereidheid en leergevoeligheid. Die princi-pes zitten allemaal in de eindtermen, maar het isniet makkelijk ze in de praktijk om te zetten.» ■
MODULE 5
Veerle is 18 en verlaatde school zonder getuig-schrift of kwalificatie.Toch kan ze iets, wantze werkte een deel vaneen opleiding af. Maarin het huidige alles-of-niets-systeem telt dit niet.
Om jongeren te moti-veren minstens een kwa-lificatie te behalen, werktde overheid aan een leer-systeem met ‘modules’.
10 KLASSE NR.93
B E R O E P S O N D E R W I J S
«Laat ze succes
MODULE 1GlijbaanRoland bleef al twee keer zitten in het algemeen secundair onderwijs (ASO). Uiteindelijk wil hij graag kokworden. Sinds vier jaar zit hij in de sector hotel-voeding van het technisch secundair onderwijs (TSO),maar hij mislukt in het laatste jaar. Hij krijgt een C-attest. Gaat hij zijn jaar nog eens overdoen ofoverstappen naar het beroepssecundair onderwijs (BSO)? Maar als hij in het BSO een kwalificatie wilbehalen, staan hem ten minste nog twee jaar te wachten. Hij is twintig en heeft genoeg van de school. Hijhaakt af. Dan maar geen kwalificatie. «Wie durft van Roland zeggen dat hij niets kan?», vraagt NicoleVancoillie uitdagend. Zij is directeur Beroepsopleiding van de Dienst Europese Projecten in het departe-ment Onderwijs. «Als Roland zwart wil werken, kan hij in de sector aan de slag. Maar zonder officieelpapiertje blijft hij kwetsbaar. De kansen op de arbeidsmarkt kunnen immers keren.»Het kwalificatiegericht onderwijs in het BSO en voor een deel in het TSO bereidt jongeren voor op eenberoep. Die opleiding omvat niet alleen een beroepsvorming, maar ook een algemene vorming, waarinonder meer sociale vaardigheid past. Het beroepsonderwijs speelt uiteraard in op behoeften in de huidigebedrijfswereld. Tegelijkertijd bereidt het de jongeren voor op hun toekomstig burgerschap in demaatschappij.«Op 18 of 19 jaar kunnen ze in principe aan de slag in een bedrijf. Vaak zijn ze al ouder en maken hunstudie niet af. Voor hen is het onderwijs een glijbaan naar lagere regionen in plaats van een trap naarboven», zegt Nicole Vancoillie. «Velen haken af omdat de algemene vorming soms wereldvreemd is. Zekunnen het beroepsmatige wel aan, maar nemen er allerlei franjes niet bij. Nochtans moeten we diejongeren ook een perspectief geven. Daarom willen we die glijbaan omzetten in een getrapte successtory.We oriënteren jongeren te veel op basis van mislukkingen, terwijl ze meer succes zouden moeten ervaren.Ze krijgen in het huidig alles-of-niets-systeem te weinig kansen om hun kennen en kunnen te bewijzen.We kunnen dit verhelpen door de leerstof in een modulair systeem aan te bieden. Modularisering wil onderandere zeggen, de beroepsopleiding in kleinere pakketten aanbieden. Elk pakket is een module die
bekrachtigd wordt door een deelcertificaat, erkend door de bedrijfswereld. De leerling kan dedeelcertificaten kapitaliseren tot een certificaat. Mocht hij uiteindelijk geen volledig certificaat
behalen, heeft hij in elk geval een bewijs van wat hij wel al kan en kent. Daarmee kan hij terecht op dearbeidsmarkt.»Naast de wil om jongeren in het onderwijs succes te doen beleven, heeft de modularisering nog drie anderedoelstellingen: het onderwijsaanbod voor de werkgevers en de brede maatschappij doorzichtiger maken(men heeft het nog altijd ten onrechte over A1 en A2 bijvoorbeeld); de relatie van het onderwijs met dearbeidsmarkt en het vervolgonderwijs soepeler maken; de uitstroom van ongekwalificeerde jongerentegengaan.De modularisering is een grote hervorming van het onderwijs. Ze komt het eerst aan de beurt in het BSOen zijdelings in het TSO. «Maar als jongeren voor zichzelf een studieloopbaan willen uittekenen, kan jemoeilijk alleen modulair werken binnen BSO en TSO», zegt Nicole Vancoillie. «Eigenlijk zouden we heelhet secundair onderwijs moeten modulariseren, met zeker ook een aansluiting op het hoger envolwassenenonderwijs. Maar daar zijn we nog lang niet aan toe.»
Niet vóór 2006Een vierhonderdtal mensen is bij het modulariserings-project betrokken. Tal van leraars werken meeom de modules praktisch uit te werken. Op vraag van de onderwijsminister begint een beperkteexperimenteerfase op 1 september 1999. Voor onder andere de studiegebieden bouw, handel en autostappen enkele scholen in. Daarmee zal de Dienst Europese Projecten gedurende vier of vijf jaar heleleertrajecten met modules afwerken en bijsturen. In 2000 komen er andere studiegebieden bij, zoalshout, mechanica en elektriciteit. Meteen komt er ook een uitbreiding van het beroepssecundaironderwijs naar het buitengewoon secundair onderwijs - opleidingsvorm 3 en 4 en het onderwijs voorsociale promotie. Ook het technisch secundair onderwijs zal dan in het vizier liggen. De laatsteinstappers voor de experimenteerfase zijn gepland voor 2001. Een algemene toepassing is ten vroegstemogelijk in 2006.
MODULE 2Vloeren en tegelzettenHoe ziet een module eruit? Elke module heeft een cluster van basiscompetenties. Voor basis vloeren entegelzetten moet de leerling bijvoorbeeld ‘de werken plannen’. Concrete basiscompetenties zijn ‘eenlokaal opmeten en de elementen bepalen die een impact op de betegeling kunnen hebben’ en ‘lood- enpastechnieken toepassen’.De eindtermen zijn in elke module geïntegreerd. Bijvoorbeeld: ‘de leerlingen kunnen informatiefluisteren’, ‘de leerlingen kunnen een schematische voorstelling lezen en interpreteren’…Ten slotte zitten in elke module sleutelvaardigheden: doorzettingsvermogen (b.v. ‘erop gericht zijn,ondanks moeilijkheden, een doel te bereiken’); leergierigheid; veiligheid- en milieubewustzijn; zin voorsamenwerking.Elke module is meer dan eng kwalificatiegericht onderwijs. Ze bevat ook een component algemenevorming.
MO
DU
LE 3
«We oriënteren jongeren te veel
op basis van mislukkingen»
KLASSE NR.93 11
Mechanieklichte motoren
Voorbewerken
Spuiten
Plaatslagen
Goederen-ontvangstMagazijn-
administratie
Auto-electriciteiten diagnose
Vrachtwagen-mechaniek
Demontagemontage
Motoren
Basiselectriciteit
Basismetaal
Basislassen
Voertuigen
Fietsen
Fietsenen lichte motoren
Autotechniek
Vrachtwagentechniek
Automechaniek
Carrosserie
modules
samenhangendemodules
opleidingen
Spuitwerk
Plaatwerk
Een leertraject in het studiegebied AUTO
ervaren»
BSO inleertrajectenEen leerling volgt geen leerjaren,maar een leertraject. Als start ge-ven drie basismodules ‘elektrici-teit’, ‘metaal’ en ‘lassen’ bijvoor-beeld toegang tot vier andere:‘voorbewerken’, ‘spuiten’, ‘plaats-lagen’ en ‘demontage/montage’.De modules zijn telkens een deel-certificaat waard. Wie het certifi-caat ‘spuitwerk’ wil behalen, moetde beide modules ‘voorbewer-ken’ en ‘spuiten’ bezitten. Met demodules ‘plaatslagen’ en ‘demon-tage/montage’ heeft hij het certi-ficaat ‘plaatwerk’.Het tempo waarin een leerlingeen leertraject aflegt, kan ver-schillen. Scholen kunnen het leer-jaar- of gradensysteem doorbre-ken. Wie het certificaat ‘auto-techniek’ niet behaalt in het leer-plichtonderwijs, omdat zijn hoofdniet naar theorie staat, kan welmet het certificaat ‘automecha-niek’ perfect functioneren in eengarage. Zonder werkzaamhedenaan de elektronica evenwel. Tochblijft de weg open om later hetgewenste hoger gekwalificeerdecertificaat te behalen in het vol-wassenenonderwijs. Dat zal vooreen groot deel uit dezelfde mo-dules bestaan als het leerplicht-onderwijs.
• Dienst Europese Projecten – ProjectModularisering – Nicole Vancoillie –Koningsstraat 93 bus 3 – 1000 Brus-sel – fax 02-227 14 48• De Vlaamse Onderwijsraad en demodularisering: zie p. 13• Modularisering: zie ook Klasse 79p. 14 en 83 p. 14
MODULE 4De koninklijke wegDrie partners werken samen aan de modularisering: de DienstEuropese Projecten (DEP), de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) en deDienst voor Onderwijsontwikkeling (DVO). De DVO ontwierp alsstudiedienst het concept voor de modularisering van het beroepsge-richte aanbod. Het concept kreeg de ietwat pompeuse naam konink-lijke weg van beroepsprofiel naar onderwijsprogramma. Een stappenplan zeg maar. Dit concept werd insamenspraak met de sociale partners, waaronder de Sociaal Economische Raad van Vlaanderen (SERV),opgemaakt. De weg telt acht stappen:• Stap 1 en 2 omvatten een beroepenstructuur, waarin de sociale partners (SERV) per sector deberoepenclusters en de beroepen per niveau ordenen. Een beroepsprofiel beschrijft elk beroep en bevatde taken (takencluster) van een ervaren beroepsuitoefenaar.• Stap 3 en 4 omvatten de kwalificatiestructuur en het beroepsopleidingsprofiel. Dit profiel bestaat uitvaardigheidsclusters (deelkwalificaties). Een vaardigheid met ondersteunende kennis en beroepshoudingenis een einddoel voor de beginnende beroepsuitoefenaar. Voor deze stappen staan onderwijs, sociale partnersen opleidingsverstrekkers (Vlor) in.• Stap 5 en 6 omvatten de opleidingsstructuur en het opleidingsprofiel. De overheid beslist wat ze de leerlingen/cursisten aanbiedt. Ze bepaalt het leertraject of de volgorde van de modules binnen een opleiding. Zo ontstaathet opleidingsprofiel voor één bepaalde opleiding. De opleidingsstructuur bevat per studiegebied de opleidin-gen met bijhorende modules en basiscompetenties/eindtermen. De onderwijsoverheid (DEP/DVO) stelt dezestappen op. Dit is dan ook een domein voor de onderwijsinspectie.• Stap 7 en 8 vallen onder de verantwoordelijkheid van de onderwijsinstellingen. Hoe ze elke opleidingmet bijhorende modules (onderwijsaanbod) aanbieden in eenheden (zoals vakken) die samen hetonderwijsprogramma vormen, is hun bevoegdheid. Dit domein valt onder de netgebonden pedagogi-sche begeleiding.
12 KLASSE NR.93
■ SCHOOLAGENDA
Valsheid in geschrifteEen leerling daagt zijn ex-leraresvoor de rechter. Twee jaar geledenzat hij in het zesde jaar Latijn-wis-kunde. Hij zakte toen voor wiskun-de. Wegens omstandigheden vie-len enkele lessen wiskunde weg. Deklas kreeg later een inhaalles. Delerares liet in de agenda noterendat er niet één, maar tien inhaal-lessen op verschillende data wer-den gegeven. Negen lessen vondennooit plaats. De correctionele recht-bank acht de feiten bewezen. Ze vindt de lerares schuldig aanvalsheid in geschrifte. De rechtbank vindt bestraffing echteroverdreven en de lerares kreeg opschorting van veroordeling.«De reglementering zegt niets expliciet over de schoolagenda: erstaat nergens een bepaling dat er een agenda moet zijn en hoe dieingevuld moet zijn», zegt inspecteur-generaal secundair onder-wijs, Peter Michielsen. «Impliciet nochtans verwijst de reglemen-tering over het bewaren van leerlingendocumenten wel uitdruk-kelijk naar de agenda. In de rondzendbrief van 3 mei ’91 [SOZ(‘91) 7] staat dat ‘ten gerieve van de onderwijsinspectie de klas-agenda’s van alle regelmatige leerlingen van het voorgaande enhet lopend schooljaar bewaard moeten worden en ter beschik-king gesteld moeten kunnen worden’. We kunnen daaruit aflei-den dat de agenda wel degelijk een belangrijke plaats inneemt inhet schoolleven. Hij leert leerling, ouders, leraars en ook door-lichters wat aangeleerd is, wat thuis ingestudeerd of verwerktmoet worden enz. Bij een doorlichting laat de inspectie dan ooknooit na agenda’s te raadplegen. In de agenda’s van het lopendschooljaar ziet ze hoe ver de realisatie van het leerplan al gevor-derd is. De inspectie kan ook inschatten of het gehele leerplanwel gerealiseerd zal kunnen worden. Wat is de moraal? Leraarshebben er geen enkel belang bij een agenda niet waarheidsge-trouw in te vullen. Ze bedriegen zichzelf, hun leerlingen en al wietoeziet op de kwaliteit en de vordering van het leerproces. Als zoublijken dat leerstof niet gezien werd, kunnen de leraars dat betergeloofwaardig toelichten. Vanuit juridisch standpunt is intussengebleken waartoe misbruik kan leiden. Ook vanuit pedagogisch-didactisch standpunt bewijst men niemand een dienst. Leerlin-gen zien immers ook dat er gefraudeerd wordt en zullen daardoorde instrumentele rol van de agenda (planningsdocument, regis-tratiedocument) negeren. Een goede agenda past in een schooldie haar leerlingen wil leren leren.» (zie ook Dialoog p. 40-42)
■ TSO/BSO
Negatief imagodoorbrekenAlle technisch secundaire enberoepssecundaire scholen inVlaanderen krijgen de Prijs vande Vlaamse Gemeenschap. Zesscholen namen hem onlangssymbolisch in ontvangst. Zekregen in het Vlaams Parlementeen bronzen beeldje dat Vlaan-deren in de wereld voorstelt.TSO en BSO hebben te vaakeen negatief imago: school-moeë leerlingen, uitgeblusteleerkrachten, geweld enz. «Datmoeten we doorbreken», steltonderwijsminister Eddy Balde-wijns. «Maar het zit in onzetraditie en cultuur ingebakken:wie naar de vakschool gaat,
wordt ondergewaardeerd. Deleraars in het TSO/BSO doenevenwel lovenswaardige in-spanningen om jonge mensenuit een negatieve spiraal vansociale uitsluiting te halen enhen haalbare perspectieven aante reiken. Dit onderwijs staatin de eerste plaats voor eendegelijke algemene vorming envakmanschap op alle niveaus.»De onderwijsminister heeft degewoonte de Prijs van deVlaamse Gemeenschap om detwee jaar uit te reiken. Vroe-gere laureaten waren de pasoverleden Auschwitz-getuigeTobias Schiff, de leerkrachtenvan het basisonderwijs en Ro-ger Standaert van de Dienstvoor Onderwijsontwikkeling.
■ BOEKENTASSEN
Te zwaarSinds Klasse voor Ouders injanuari ’97 de boekentassenin Vlaanderen ging wegen,volgden nog veel onderzoe-ken. Volgens het jongste zeu-len onvoorstelbaar veel leer-lingen met een boekentas diete zwaar is. In de eerste graadvan het secundair onderwijsgaat het zelfs om 91 procentvan de scholieren. In de tweedegraad daalt het cijfer tot 71procent en in de derde graadgaat het nog om 47 procent.Van de kinderen in de eerste,tweede en derde graad lagereschool hebben er respectieve-lijk 47, 59 en 64 procent eente zware boekentas. Dat blijktuit een onderzoek bij meer dan5000 kinderen in 33 scholen.De kinderen werden er méten zonder boekentas gewogen.De boekentas van een scho-lier weegt vaak meer dan tientot zelfs twintig procent vanzijn eigen lichaamsgewicht.Wivina Demeester (Gezondheid)stelt een vast klaslokaal met ei-gen bank voor. Zo moeten deleerlingen niet altijd alle boe-ken meenemen. Ook losbladi-ge schoolboeken zouden hetgewicht van de boekentas ver-minderen. Alle leerlingen eeneigen opbergkastje is ook eenoplossing. Veel scholen leverende jongste jaren eigen onder-zoek en ernstige inspanningenom het probleem uit de wereldte helpen. Het doet zich vooralvoor in de eerste graad van hetsecundair onderwijs. Intussensleuren nog wel duizenden kin-deren elke dag een boekentasmee die één vijfde van hun ei-gen gewicht weegt. (Wil u dieinspanning eens uitrekenenvoor uw eigen gewicht?)
Vaak weegt de boeken-tas van een scholier meerdan een vijfde van zijneigen gewicht.
«Wie naar de vakschool gaat,wordt ondergewaardeerd.»
Bij een doorlichting laatde inspectie nooit na deagenda’s te raadplegen.
KLASSE NR.93 13
Niets gemist?■ Leraars of lectoren die
met geweld geconfron-teerd worden, stappen op
aanraden van de vakbondensneller naar de politie omklacht in te dienen. De VlaamseScholierenkoepel (VSK) startte in-tussen de sensibiliseringscam-pagne Geweld is niet geweldig.De Vlaamse Gemeenschap fi-nanciert de campagne.■ De instapleeftijd voor kleu-ters blijft 2,5 jaar in plaats van3 jaar. Dat staat in het eind-rapport van het Centrum voorBevolkings- en Gezinsstudies(CBGS).■ Een vierde van de Vlaamse 14-en 15-jarigen steekt regelmatigeen sigaret op. Bij de leerlingenvan de twee laatste jaren vanhet secundair is dat 42 procent.Meer dan de helft van de 16-18-jarigen gebruikt regelmatigalcohol. Ongeveer 1 leerling op5 heeft ooit al eens geëxperimen-teerd met illegale drugs. Bij de16- tot 18-jarige Vlamingen heeft4 op 10 ooit de smaak van can-nabis geproefd. Dit zijn de eer-ste resultaten van een onderzoekbij 1215 leerlingen in 7 Vlaam-se scholen.■ De Vlaamse Hogescholenraad(Vlhora) is voorstander van tweeopleidingen verpleegkunde. Zevraagt de Vlaamse Onderwijs-raad (Vlor) aparte beroeps- enopleidingsprofielen uit te wer-ken voor de verpleegkundigeopleidingen in zowel de vier-de graad van het beroepsonder-wijs als het hogeschoolonder-wijs. Een aanpassing van de wetop de verpleegkunde zou hetverschil in bevoegdheden moe-ten vastleggen.■ In het academiejaar ‘97-’98steeg het aantal geslaagde eer-stejaars genees- en tandheel-kundigen globaal met 15 pro-cent in vergelijking met hetjaar daarvoor.■ In de Vlaamse Onderwijs-raad (Vlor) overleggen 300 ver-tegenwoordigers van wie in depraktijk met het Vlaams on-derwijs te maken heeft. Menzegt wel eens dat de Vlor hetVlaams onderwijsparlement is.■ De afgelopen vijf jaar is on-derwijs gestaag omhooggekro-pen in de prioriteitenlijst vanUnicef. In haar uitgaven scoortgezondheidszorg voor kinderenin de arme landen nog altijdhet hoogst: 33 procent in 1997tegen 36 procent in 1993. Maaronderwijs is van de vierde opde tweede plaats gekomen,met 14 procent in 1997 te-
gen 10 procent in 1993.
■ ONDERWIJS AAN HUIS
Wachttijd van 28 dagen te langIn het schooljaar ‘97-‘98 gaven 57 scho-len voor 60 kinderen onderwijs aanhuis voor in totaal 249 uren. Een leer-ling kan soms wegens ziekte of onge-val niet naar school. Als hij meer dan28 kalenderdagen afwezig blijft, heefthij recht op tijdelijk onderwijs aan huis.Althans in de lagere school. Dat staatin het Decreet Basisonderwijs van 25februari ‘97. De ouders moeten hetschriftelijk aanvragen bij de school.Een arts moet bevestigen dat het kindonderwijs aan huis aankan. De leer-ling mag evenwel op niet meer dantien kilometer van de school verblij-ven. Deze voorwaarde geldt voor het
gewoon onderwijs. In het buitengewoon onderwijs mag dattwintig kilometer zijn. In principe zorgt de school voor weke-lijks twee uren onderwijs aan huis. Een leraar kan natuurlijkaltijd vrijwillig aan huis komen om inhaallessen te geven.Voor het eerst was onderwijs aan huis decretaal geregeld inhet schooljaar ‘97-‘98. Kinderen in heel verschillende situa-ties (kankerpatiënten, ongevallen, nierziekten, psychologischeproblemen enz.) maakten er gebruik van. Ook de duur ver-schilde: van één week tot een volledig schooljaar. Drie vierdevan de ouders zegt dat de school hen informeerde over hetrecht op onderwijs aan huis. Bij de andere ouders deed vooralhet ziekenhuis dat. Vanaf dit schooljaar is deze informatieopgenomen in het verplichte schoolreglement.Alle ouders vinden dat hun kind iets (33 %) tot veel (66 %) aanhet onderwijs aan huis had, luidt de eerste evaluatie van deadministratie Basisonderwijs. In de helft van de gevallen gingde klasleerkracht aan huis. In de andere helft sprak de schooliemand anders aan. Zowel directies, leerkrachten als oudersbeoordelen de regeling positief. Toch blijven er enkele knel-punten. Ze vinden de wachttijd van 28 dagen te lang en detwee uren per week te kort. Voor kinderen die na een eersteperiode hervallen, is een versoepeling van de wachttijd nodig.
■ MODULARISERING
Aantal ongeschooldenvermindert«De modularisering van hetberoepsonderwijs is een goe-de zaak», vindt de VlaamseOnderwijsraad (Vlor). «Omdatde lerende voor elke moduledie hij met succes afwerkt eencertificaat krijgt, zal het aan-tal ongeschoolden verminde-ren. Werkgevers zullen op datcertificaat duidelijk kunnenlezen waarvoor zij een werk-zoekende kunnen inzetten.Indien het secundair en hetvolwassenenonderwijs dezelf-de modulaire structuur hebben,kunnen jongeren die hun op-leiding afbreken, later gemak-kelijker de draad weer opne-men en kunnen volwassenenna hun opleiding gemakkelij-ker andere (deel)opleidingenvolgen. Lerenden zullen huneigen leertraject beter kunnenuitstippelen. Daarom is hetwenselijk dat het volwassenen-onderwijs dezelfde modulairestructuur heeft als het secun-dair onderwijs en ook anderekwalificaties aanbiedt dan hetleerplichtonderwijs.»In de Vlor stellen vertegen-woordigers van de sociale part-ners, het onderwijs (secundair,hoger en volwassenenonder-wijs), de overheid en de ver-strekkers van opleidingen bui-ten het onderwijs (VDAB,Vizo, sectorale fondsen) eenberoepsopleidingsprofiel op. Datbevat de vaardigheden enkennis die een beginnende be-roepsbeoefenaar moet beheer-sen om volwaardig aan de slagte kunnen. Als basis gebrui-ken zij daarvoor de beroeps-profielen die de sociale part-ners van elke sector opstellen.De beroepsprofielen bevattende taken van een ervaren be-roepsbeoefenaar en de kennisen vaardigheden die hij daar-voor nodig heeft. Op basis vande beroepsprofielen en be-roepsopleidingsprofielen kande overheid het beroepsonder-wijs modulariseren. Daarbijmoet elke module herkenbaarzijn voor delerende, hetarbeidsvelden de ver-s t r ekker svan ver-volgoplei-dingen. (zieook p. 10 -11)
■ EDUCATIEVE SOFTWARE
200.000 frank voor leraars-ontwikkelaarsDe middenschool van het atheneum in Leopoldsburg ontvangtde duizendste digi-kit van 1999. Dit jaar ontvingen al duizendscholen een gratis kit met één jaar Internet-aansluiting, Office97 Plus, Publisher en software voor rapportering. Elke kit is30.000 frank waard. In totaal staan dit jaar 1500 volledige kitster beschikking van de scholen. Totale waarde: 45 miljoen frank.Vorig schooljaar reikte Digikids ook al duizend kits uit.Naar verhouding is Digikids in Europa het grootste sensibili-seringsproject voor pedagogisch Internet-gebruik in het on-derwijs. Digikids is een samenwerking tussen bedrijfsleven,overheid en onderwijs. Hiermee wil men vermijden dat zicheen kennismaatschappij met twee snelheden ontwikkelt. Deindustrie geeft niet alleen voor tientallen miljoenen frankmateriaal aan de scholen. Ze zorgt ook voor gratis Internet-opleidingen. Maar liefst 2500 leerkrachten volgden ze vorigschooljaar. Dit schooljaar kunnen tot mei 5000 leerkrachtendeelnemen aan het Internet-opleidingsproject.
In samenwerking met het departement Onder-wijs en de belangrijkste educatieve uitgevers or-ganiseert Digikids een wedstrijd om educatievesoftware te ontwikkelen. De onderwijsministerhoudt voor de speciale Prijs van het departementOnderwijs 200.000 frank in zijn lade klaar voorde leerkracht of groep leraars die de bekroondeeducatieve software of Internet-toepassing instuurt.Digikids – Langestraat 27 – 1910 Kampenhout – tel016-65 60 40 – fax 016-65 75 04 – www.digikids.be
Twee uren per weekonderwijs aan huisis te weinig.
14 KLASSE NR.93
Twee dagen op school,drie dagen op het bedrijf.Bedrijven ervaren nu datjongeren van het buiten-gewoon secundair onder-wijs - opleidingsvorm 3wel degelijk recht kun-
nen metselen. Dat is hetresultaat van een alterne-rende beroepsopleiding.
Dit schooljaar startte het buitenge-woon secundair onderwijs - opleidings-vorm 3 (OV3: zie kader) met een één-jarige alternerende beroepsopleiding.«We hadden niet verwacht dat de scholenzo gunstig zouden reageren», zegt LucVuylsteke, projectverantwoordelijke bijde Dienst Europese Projecten. «Meerdan de helft van de OV3-scholen neemtdeel aan het project. Bij de start teldenwe 422 cursisten. Slechts zestien ver-lieten het project, maar van twee ervanwas de werkgever zo tevreden dat zeeen arbeidscontract van onbepaaldeduur kregen.»
In de knoopVroeger konden leerlingen van het buitenge-
woon secundair onderwijs (BuSO) na hun initiëleopleiding een bijkomende kwalificatie volgen. Diewas gespreid over één of twee jaar. Een leerling metde kwalificatie ‘houtbewerking’ kon in één jaar debijkomende kwalificatie ‘schrijnwerk’ behalen. Ditsysteem dooft nu uit. Het nieuwe zou in 2000veralgemeend worden. In het BSO en TSO doenleerlingen er normaal zes jaar over om een beroep te
leren. In het BuSO maarvijf. «Maar hierna zijn
ze helemaal niet klaar om te gaan werken», zegt LucVuylsteke. «Ze beheersen het vak nog niet genoeg.Hun attitudes vertonen zwakke plekken. Ze missenonder meer contactuele vaardigheden. Of zitten inde knoop met hun gedrag. De bijkomende kwalifi-catie bood hiervoor geen oplossing. In het vierde envijfde jaar is er weliswaar een stageperiode vanmaximum zes weken. Dit is te kort. De leerlingkrijgt geen voeling met het werk en het bedrijf heeftgeen tijd om zijn capaciteiten te evalueren.»
PuntlassenAlternerende beroepsopleiding: twee dagen op
school, drie op het bedrijf. Of in één schooljaar 720uren werkervaring in een regulier bedrijf en tenminste 600 lestijden aanvullende algemene socialevorming en beroepsgerichte vorming. In dit systeemgaat de leerling niet op stage. Hij doet werkervaringop, heet het. Een leerling die metaalbewerking volgten al een beetje kan lassen, zal gedurende een langeperiode in een bedrijf werkervaring opdoen. Hijmoet bovendien zijn werk zelfstandig klaren. Deleraar staat niet naast hem om hem meteen te helpen.Wel is er voortdurend overleg tussen de begeleiden-de leraar en het bedrijf. Minstens eenmaal per maandis er een schriftelijke evaluatie. Het bedrijf meldt aande begeleidende leraar dat de leerling bijvoorbeeldde kneepjes van het puntlassen nog niet genoegbeheerst. De school leert dan in de beroepsgerichtevorming deze specifieke zaken aan.
WerktempoUitgangspunt van de alternerende beroepsop-
leiding is de kansen op reguliere werkgelegenheidvoor de doelgroep verhogen en de integratie op dearbeidsmarkt realiseren. Voor de werkgever heeftdit systeem het statuut van stage en moet hij dusgeen loon betalen. «Toch blijft er een drempel»,zegt Luc Vuylsteke. «Buitengewoon onderwijsassocieert men vaak met rolstoelen. Men moet diejongeren echt leren kennen. Zij zijn misschienniet in staat om heel zelfstandig een gevel tezetten, maar een deelaspect, zoals recht metsel-werk, kunnen ze perfect. Alleen moeten ze in eenbedrijf trainen om hun werktempo te verhogen.We behouden het individueel handelingsplan vanhet BuSO. De leraars gaan individueel na welkecapaciteiten een leerling heeft en sturen bij.»
EindmeetHet nieuwe systeem is erkend als beroepsop-
leiding van de VDAB. De cursisten hebben eengunstig sociaal statuut. Ze zijn ingeschreven alswerkzoekende bij de VDAB. Tijdens de alterne-rende beroepsopleiding loopt de wachttijd. Alsdie verlopen is, krijgen ze wachtgeld uitgekeerd,eventueel met behoud van kinderbijslag tot heteinde van de opleiding.
Van de huidige cursisten doen de jongens vooralwerkervaring op in de harde sectoren: hout, bouw,metaal en tuinbouw. Meisjes doen dat in de zachtesectoren: voeding, verzorging en onderhoud. 66procent van de huidige cursisten is 18 jaar of jonger.De meesten behaalden vorig jaar hun kwalificatie-getuigschrift. Dat is nodig om aan de alternerendeberoepsopleiding te mogen deelnemen. Toch heeft6 procent van de cursisten geen kwalificatie, maarde klassenraad stemde in met de alternerende be-roepsopleiding. Deze cursisten zullen op het eindevan het schooljaar alsnog de kans krijgen een kwa-lificatiegetuigschrift te behalen. Voor hen is via ditnieuwe systeem toch de eindmeet in het zicht. ■
Dienst Europese Projecten - Alternerende beroepsoplei-ding, BuSO-OV3 - Koningsstraat 93 bus 3 - 1000 Brussel -fax 02-227 14 00
B U I T E N G E W O O N O N D E R W I J S
OPLEIDINGSVORM 3In het buitengewoon secundair onderwijs (BuSO –Opleidingsvorm 3) kunnen leerlingen met een lichtmentale handicap, ernstige emotionele of gedrags-problemen een opleiding volgen. Opleidingsvorm3 (OV3) geeft ze een algemene en sociale vormingen een beroepsopleiding. Voor deze leerlingenstreeft de school naar integratie in het gewoon leef-en arbeidsmilieu. Van de leerlingen die uitvallen inhet gewoon secundair onderwijs vangt OV3 hetmerendeel op. Zowat drie kwart van alle BuSO-
leerlingen volgt er onderwijs.
Toch naar deeindmeet
Magie met KlasseDit verhaal is 250 jaar oud. Het leidt udoor grootse zalen en intimistische sa-lons. Door donkergroene kamers enverborgen grotten. Hier is een mensnooit alleen. Niet dat Minerva, Apolloof Triton er echt tot leven komen. Hetzijn en blijven beelden, stil en roer-loos, als zou de minste beweging hetkalksteen dat hen bestaansrecht geeftnog sneller doen verbrokkelen. Maarde geest van de tuin is overal aanwe-zig. Traag en onstuimig leeft hij, ma-jestueus als de Grote Spuwer, verlei-delijk als de Liefdesfontein. In de Gro-te Dreef bij de Zilveren Brug waken aleeuwenlang immense rode beuken.Kleine maagdenpalm weert onheil af,strakke hagen leiden u om de vreem-de kromme van het neo-classicistischkasteel. De natuur is het enige raak-punt voor Franse, Engelse en Italiaan-se sierkunst. In een romantische prentwaar u in april de eregast bent. Inoude en nieuwe mysteries. De Tuinenvan Annevoie.
LesmateriaalDe Tuinen van Annevoie willen uw leer-lingen graag ontvangen op maat. Eenbeknopte lesbrochure met werkschriftmoet daar onder meer voor zorgen. Eris lesmateriaal gepland voor de twee-de en derde graad van het lager on-derwijs en voor de drie graden van hetsecundair. Maar wie kan beter oorde-len over inhoud en kwaliteit dan u enuw leerlingen. Daarom vragen de or-ganisatoren uw medewerking. Hun voor-stel: u komt met uw klas naar de Tuinenvan Annevoie op een datum die u zelfbepaalt. De toegang is gratis (het ge-wone tarief is 110␣ fr. per deelnemer). Inruil leveren u en uw leerlingen gedu-rende een uur een praktische, educatie-ve bijdrage (Wat vinden u en uw leer-lingen leuk, interessant, vreemd? Waar-over wil u graag meer weten? Welkeopdrachten zijn te moeilijk, te gemak-kelijk?). Als u hieraan wil meewerken,stuur dan een kaartje naar Jean-PolLefebvre - Tuinen van Annevoie – Les-materiaal - Château de et à 5537 An-nevoie. Hij neemt zelf contact met u op.
Tuinen met Klasse A
Misschien hebt u nog jeugdherinneringen aan de Tuinenvan Annevoie? Mooi, dat wel, maar wat heb je eraan alsleerling? Daar komt nu uitgebreid antwoord op. De Tuinenvan Annevoie blijven die smeltkroes van drie culturen en hetkasteel een typevoorbeeld van neo-classicisme, maar nieu-we brochures en educatief materiaal toveren de wandelingvan weleer om tot een gevarieerde en boeiende zoektocht.Leerlingen leren waarnemen, vinden verrassingen en wer-ken hypothesen uit. Ze krijgen praktijkopdrachten in veld enzaal. Dit is in een en dezelfde les én geschiedenis én na-tuurwetenschappen én beeldende kunsten. Nieuw in deTuinen zijn bovendien de watertentoonstelling, groeninitia-tie en het hermitageproject. Voor de zomer staan de magi-sche fontein, barokconcerten en een heus circus op stapel.
Ten slotte kan u met uw hele klas gratisnaar de Tuinen als u er een praktischebijdrage wil leveren tot een speciale bro-chure voor scholen. Bent u meteen ver-eeuwigd. Of voelt u zich om de tuin ge-leid? Overtuig uzelf ter plaatse.In de paasvakantie (5 - 18 april) zijnIn de paasvakantie (5 - 18 april) zijnIn de paasvakantie (5 - 18 april) zijnIn de paasvakantie (5 - 18 april) zijnIn de paasvakantie (5 - 18 april) zijn1000 leerkrachten samen met hun ge-1000 leerkrachten samen met hun ge-1000 leerkrachten samen met hun ge-1000 leerkrachten samen met hun ge-1000 leerkrachten samen met hun ge-zin VIP-gasten in de oude en nieuwezin VIP-gasten in de oude en nieuwezin VIP-gasten in de oude en nieuwezin VIP-gasten in de oude en nieuwezin VIP-gasten in de oude en nieuweTuinen van AnnevoieTuinen van AnnevoieTuinen van AnnevoieTuinen van AnnevoieTuinen van Annevoie. U krijgt er een. U krijgt er een. U krijgt er een. U krijgt er een. U krijgt er eenpapieren gids mee, een leidraad doorpapieren gids mee, een leidraad doorpapieren gids mee, een leidraad doorpapieren gids mee, een leidraad doorpapieren gids mee, een leidraad doorhet kasteeldomein. U kan er deelne-het kasteeldomein. U kan er deelne-het kasteeldomein. U kan er deelne-het kasteeldomein. U kan er deelne-het kasteeldomein. U kan er deelne-men aan een zoektocht naar twaalfmen aan een zoektocht naar twaalfmen aan een zoektocht naar twaalfmen aan een zoektocht naar twaalfmen aan een zoektocht naar twaalfverrassingen. Wie zoekt en vindt, valtverrassingen. Wie zoekt en vindt, valtverrassingen. Wie zoekt en vindt, valtverrassingen. Wie zoekt en vindt, valtverrassingen. Wie zoekt en vindt, valtin de prijzen. Aan het eind van uwin de prijzen. Aan het eind van uwin de prijzen. Aan het eind van uwin de prijzen. Aan het eind van uwin de prijzen. Aan het eind van uwbezoek krijgt u informatie over al watbezoek krijgt u informatie over al watbezoek krijgt u informatie over al watbezoek krijgt u informatie over al watbezoek krijgt u informatie over al watde Tuinen van Annevoie op educatiefde Tuinen van Annevoie op educatiefde Tuinen van Annevoie op educatiefde Tuinen van Annevoie op educatiefde Tuinen van Annevoie op educatiefvlak te bieden hebben, over beziens-vlak te bieden hebben, over beziens-vlak te bieden hebben, over beziens-vlak te bieden hebben, over beziens-vlak te bieden hebben, over beziens-waardigheden in de buurt en over dewaardigheden in de buurt en over dewaardigheden in de buurt en over dewaardigheden in de buurt en over dewaardigheden in de buurt en over demogelijkheden voor een bezoek metmogelijkheden voor een bezoek metmogelijkheden voor een bezoek metmogelijkheden voor een bezoek metmogelijkheden voor een bezoek metuw klas. Deze actie is gratis voor ge-uw klas. Deze actie is gratis voor ge-uw klas. Deze actie is gratis voor ge-uw klas. Deze actie is gratis voor ge-uw klas. Deze actie is gratis voor ge-zinnen van leerkrachten (vier perso-zinnen van leerkrachten (vier perso-zinnen van leerkrachten (vier perso-zinnen van leerkrachten (vier perso-zinnen van leerkrachten (vier perso-nen). Vanaf het vijfde gezinslid be-nen). Vanaf het vijfde gezinslid be-nen). Vanaf het vijfde gezinslid be-nen). Vanaf het vijfde gezinslid be-nen). Vanaf het vijfde gezinslid be-taalt u het groepstarief (130␣ fr. pertaalt u het groepstarief (130␣ fr. pertaalt u het groepstarief (130␣ fr. pertaalt u het groepstarief (130␣ fr. pertaalt u het groepstarief (130␣ fr. perkind, 190␣ fr. per volwassene). Klaarkind, 190␣ fr. per volwassene). Klaarkind, 190␣ fr. per volwassene). Klaarkind, 190␣ fr. per volwassene). Klaarkind, 190␣ fr. per volwassene). Klaarvoor een charmante daguitstap? Vulvoor een charmante daguitstap? Vulvoor een charmante daguitstap? Vulvoor een charmante daguitstap? Vulvoor een charmante daguitstap? Vulsnel de bon in en stuur hem op. Klas-snel de bon in en stuur hem op. Klas-snel de bon in en stuur hem op. Klas-snel de bon in en stuur hem op. Klas-snel de bon in en stuur hem op. Klas-se-eregasten ontvangen een schrifte-se-eregasten ontvangen een schrifte-se-eregasten ontvangen een schrifte-se-eregasten ontvangen een schrifte-se-eregasten ontvangen een schrifte-lijke uitnodiging.lijke uitnodiging.lijke uitnodiging.lijke uitnodiging.lijke uitnodiging.Een lusttuin in Franse stijl. Dat moesten
de Tuinen van Annevoie in 1758 worden. Maar nog diezelf-de eeuw kwamen daar Engelse en Italiaanse invloeden bij.Vandaar de mengeling van drie stijlen. Rechte en statigeperspectieven, strenge symmetrie en klassieke beelden wis-selen af met natuurlijke krommingen, hoogteverschillen eneen grote verscheidenheid van planten en bloemen. Valserotsen en grotten en artificiële watervallen creëren extravariatie.Kenmerkend voor de Tuinen van Annevoie is het water,meer bepaald de inventiviteit waarmee de tuinkunstenaarshet overal doen borrelen en ruisen en spuiten. Eigenlijkvormt het domein één grote watertuin met meer dan 20bekkens en vijvers, die door zo’n 50 waterstralen, fonteinen
en watervallen wordengevoed. Het water is af-komstig van vier bronnen.Een ervan voedt het gro-te kanaal, dat 400 meterlang is. Het bakent hetkasteeldomein af op hethoogste plateau van detuin, boven het kasteelzelf nog. Merkwaardig isvooral dat al die fontei-nen en bekkens al 230jaar lang functionerenzonder dat er ook maaréén watertoren, pomp ofmachine bij te pas komt.Het geheim schuilt in de
hoogteverschillen en de wet van de communicerende vaten(hebben uw leerlingen die ooit al in die omvang lerenkennen?). Een technische krachttoer voor die tijd. Elders inEuropa, zoals in Versailles, moesten mechanische construc-ties de klus klaren. Tuinen zoals die van Annevoie zijn erdan ook nauwelijks in Europa. En hoewel bloemen in de18de eeuw helemaal geen evidentie waren in een tuin, vierteen fraai geschakeerde zomerse bloementuin in 2002 zijnvijftigste verjaardag. Komt u alvast mee vieren?Info: Jean-Pol Lefebvre - Tuinen van Annevoie - Château deet à 5537 Annevoie - tel 082-61 15 55 - fax 082-61 47 47- [email protected] - www.bhs-promotion.com/annevoie
a = algemeen, b = basisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs
MET KLASSE NAAR ANNEVOIEµ Ja, ik wil graag deelnemen aan Tuinen met
Klasse. Ik kom met … personen (uitsluitendpartner en/of eigen gezinsleden)Mijn datum van voorkeur is …………… en…………… (vul twee dagen in uit de periode5-18 april)Ik kom in de voormiddag - namiddag (omcirkelwat past)
Naam: ...........................................................
Adres: ............................................................
.....................................................................
School: ...........................................................
Onderwijsniveau: kleuter- / lager / secundair /hoger onderwijs
16 KLASSE NR.93
Stuur deze originele bon volledig ingevuld naarTuinen van Annevoie - Château de et à 5537Annevoie - Niet faxen a.u.b. Wie bij de gelukkigenis, krijgt een bevestigingsbrief die geldt als toe-gangsbewijs.
KLASSE NR.93 17
C U L T U U R C E L V A N H E T D E P A R T E M E N T O N D E R W I J SC A N O N m e t K L A S S EDynaMo2 A
Frisse ideeën, fleurig groen, nieuw leven: DynaMo21999-2000 (al de zevende in de rij) ligt vanaf halfmaart in elke school klaar voor grijpgrage handen.Koppel uw plannen, projecten of ambities aan eenDynaMo2-project. Wiskunde, technologie, talen,wetenschappen, praktijkvakken..., wat of waar u ookles geeft (van kleuter- tot hoger onderwijs) speeltgeen rol. DynaMo2 is er voor alle leerkrachten. Indi-vidueel of in groep. Voor uw klas of voor de heleschool… DynaMo2 geeft u de kans om uw ideeënom te zetten in concrete realisaties, mét kans opinhoudelijke en financiële ondersteuning. Een Dyna-mo2-project hoeft niet groot(s) te zijn. Het kan eenvoudig, inventief, creatief binnen(maar ook buiten) de muren van uw klas. Alles hangt af van uw idee. Zeg niet datu geen ideeën hebt. Elke leerkracht is creatief. Leerkrachten samen zijn exponentieelcreatief. Individueel of in groep, in uw eigen klas of voor de hele school.
Hoe gaat u praktisch te werk?Hoe gaat u praktisch te werk?Hoe gaat u praktisch te werk?Hoe gaat u praktisch te werk?Hoe gaat u praktisch te werk?1. Bedenk een project dat u in het volgende schooljaar met uw
leerlingen wil realiseren. Kies uit de vijf werkvelden: bedrijvige,democratische, gezonde, groene of muzische school.
NieuwNieuwNieuwNieuwNieuw: de vroegere gezonde en sportieve en veilige schoolzitten vanaf nu in één werkveld: de gezonde school.
2. Vul het aanvraagformulier in.Nieuw:Nieuw:Nieuw:Nieuw:Nieuw: vanaf dit schooljaar schrijft u in op diskette. Die
diskette zit in de Dynamo2-catalogus. Wie nog niet over een pc kan beschikken,gebruikt het formulier uit de catalogus.3. Uw projectaanvraag moet ten laatste op 15 mei 1999 bij Canon arriveren.4. Vóór 30 juni 1999 weet u of uw project geselecteerd is en hoeveel ondersteuningu krijgt.5. Vanaf 1 september 1999 kan u aan de slag.6. Vóór 17 juli 2000 stuurt u uw evaluatie naar Canon.
Muzische werkdagen (Verdere Vorming) B
Tijdens de paasvakantie zijn er drie Muzische Werkdagen (Verdere Vorming)Muzische Werkdagen (Verdere Vorming)Muzische Werkdagen (Verdere Vorming)Muzische Werkdagen (Verdere Vorming)Muzische Werkdagen (Verdere Vorming)voor leerkrachten uit het basisonderwijs. Ze zijn speciaal bedoeld voor leerkrachtendie zich verder willen verdiepen in de mogelijke rol van muzische vorming inmogelijke rol van muzische vorming inmogelijke rol van muzische vorming inmogelijke rol van muzische vorming inmogelijke rol van muzische vorming inandere leerdomeinenandere leerdomeinenandere leerdomeinenandere leerdomeinenandere leerdomeinen (wiskunde, taal, wereldoriëntatie, lichamelijke opvoeding...).Telkens kunnen vijftig leerkrachten gratis deelnemen. Eén voorwaarde: de VerdereVorming is in principe voorbehouden voor leerkrachten die al hebben deelgeno-men aan de basisvorming of voor leerkrachten die kunnen aantonen (via eengemotiveerd schrijven bij de inschrijvingsstrook) dat ze reeds ervaring hebben metmuzische vorming.Er zijn drie programma’s, naargelang de leeftijd van de leerlingen:* WaterWaterWaterWaterWater (kleuteronderwijs): zoeken naar materialen die aansluiten bij de eigen-schappen van water; de beweeglijkheid observeren en onderduiken in de waterwe-reld.* DradenDradenDradenDradenDraden (eerste en tweede graad lager onderwijs): draden gevormd tot tekenin-gen, imaginaire tekens of ruimtelijke beelden; draden verbeelden een verhaal,verbinden, omheinen, knopen en schrijven; draden vormen grenzen.* DialogenDialogenDialogenDialogenDialogen (derde graad lager onderwijs): vertrekpunt zijn de tekstjes, verhaaltjes,dialoogjes van Gregie De Maeyer bij de affiches Eindtermen Muzische Vorming;spelend met taal wordt eigen taal gemaakt; eigen communicatie met klank, bewe-ging, beeld, woord, overleg en afspraken.Telkens wordt gewerkt rond muzische vorming en themawerking, muzische vormingals vakoverschrijding en van thema naar product. Op het einde van de tweedaagseis er een gezamenlijk toonmoment.Deelnemen aan zo’n tweedaagse is gratis. De Muzische Werkdagen (Verdere Vor-ming) vinden plaats in CC Westrand Dilbeek (6 en 7 april), Dommelhof Neerpelt (8
en 9 april) en Provinciaal VormingscentrumMalle (14 en 15 april). Inschrijven gebeurt meteen brief(kaartje) waarop u vermeldt: uw naam,adres en telefoonnummer, waar en in welk jaaru lesgeeft, waar u de sessies wil volgen. Met-een sturen naar Canon Muzische Werkdagen(Verdere Vorming) - p/a Wisper - Diestsesteenweg104 - 3010 Leuven.
Kunstkicks S
Journaliste Anna Luyten ging voor Canon opstap met een honderdtal Vlamingen. Beken-de en onbekende Vlamingen: een voetbal-
trainer, een treinbestuurder, een actrice, een tuinarchitect, een zanger... Zij geven elkhun eigen reactie op de schoolse eindtermen (P.O. en M.O.)(P.O. en M.O.)(P.O. en M.O.)(P.O. en M.O.)(P.O. en M.O.) en gooien daarmeede deuren van de klas wijd open. Het resultaat is Kunstkicks - Eindtermen alsKunstkicks - Eindtermen alsKunstkicks - Eindtermen alsKunstkicks - Eindtermen alsKunstkicks - Eindtermen alsaanleiding tot boeiende portrettenaanleiding tot boeiende portrettenaanleiding tot boeiende portrettenaanleiding tot boeiende portrettenaanleiding tot boeiende portretten, een stevig boekwerk dat vooral is bedoeldvoor leerkrachten eerste graad secundair onderwijsleerkrachten eerste graad secundair onderwijsleerkrachten eerste graad secundair onderwijsleerkrachten eerste graad secundair onderwijsleerkrachten eerste graad secundair onderwijs. Eén gratis exemplaar ligtondertussen ergens op uw school. Probeer het te vinden, zoek de foto’s die we roodingekleurd hebben en schrijf de namen van de vrouw en man op de foto op eenbriefkaart die u naar Canon stuurt. In ruil daarvoor krijgt u per kerende post uweigen én gratis exemplaar van Kunstkicks toegestuurd.Canon (Kunstkicks) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel
De kroon op het werk S
Plaatsen en data zijn bekend: de provinciale festivalsprovinciale festivalsprovinciale festivalsprovinciale festivalsprovinciale festivalsvan De kroon op het werk, een wedstrijd voor secundairescholen die dit schooljaar een podiumproductie maken(alle genres, alle disciplines; zie Klasse 90) vinden plaatsop zaterdag 24 april (CC Torhout en CC Overijse) enzondag 25 april (CC Dendermonde, CC Bornem en CCHeusden-Zolder). Het afsluitende, centrale festivalcentrale festivalcentrale festivalcentrale festivalcentrale festival vindtplaats op zondag 2 mei (Het Paleis, Antwerpen). Er zijndoorlopend voorstellingen van 31 verschillende scholenuit alle netten en alle onderwijsvormen van het secundair onderwijs. Vooral Antwer-pen en Oost-Vlaanderen zijn goed vertegenwoordigd. De eerste prijs is een cultu-rele reis voor de hele groep, met uiteraard vooral aandacht voor de podiumkun-sten. U wil er graag naartoe? Meer hierover volgende maand.
Hoe bereikt u Canon?Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna Schel-Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna Schel-Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna Schel-Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna Schel-Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna Schel-straete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 -straete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 -straete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 -straete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 -straete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 [email protected] of [email protected]@ond.vlaanderen.be of [email protected]@ond.vlaanderen.be of [email protected]@ond.vlaanderen.be of [email protected]@ond.vlaanderen.be of [email protected]
Toelatingsexamens S
Laatstejaars secundair onderwijs dievolgend academiejaar de opleiding artsof tandarts willen beginnen, moetenvooraf slagen voor een toelatingsexa-men. De Vlaamse regering organiseertdit examen voor alle kandidaat-studen-ten in het Tentoonstellingspark (Heizel)in Brussel.Het examen duurt twee dagen. Het wordttwee keer georganiseerd: op 6 en 8 juli(inschrijven uiterlijk op 31 mei) en op30 augustus en 1 september (inschrij-ven uiterlijk op 2 augustus). De leerlin-gen kunnen voor deze examens inschrij-ven met een formulier van het VastWervingssecretariaat dat in elk post-kantoor beschikbaar is. Het inschrijvings-geld bedraagt 1000␣ fr. Op het formu-lier vermeldt de kandidaat het examen-nummer ENV99301 (juli-examens) ofENV99302 (augustus-september-exa-mens).Een gratis én uitgebreide brochureEen gratis én uitgebreide brochureEen gratis én uitgebreide brochureEen gratis én uitgebreide brochureEen gratis én uitgebreide brochuremet o.a. een reeks modelvragen ismet o.a. een reeks modelvragen ismet o.a. een reeks modelvragen ismet o.a. een reeks modelvragen ismet o.a. een reeks modelvragen isreeds beschikbaar bij universitairereeds beschikbaar bij universitairereeds beschikbaar bij universitairereeds beschikbaar bij universitairereeds beschikbaar bij universitairestudieadviesdiensten, PMS-centra, instudieadviesdiensten, PMS-centra, instudieadviesdiensten, PMS-centra, instudieadviesdiensten, PMS-centra, instudieadviesdiensten, PMS-centra, inASO-scholen met een derde graadASO-scholen met een derde graadASO-scholen met een derde graadASO-scholen met een derde graadASO-scholen met een derde graaden bij departement Onderwijs - toe-en bij departement Onderwijs - toe-en bij departement Onderwijs - toe-en bij departement Onderwijs - toe-en bij departement Onderwijs - toe-latingsexamen arts/tandarts 1999 -latingsexamen arts/tandarts 1999 -latingsexamen arts/tandarts 1999 -latingsexamen arts/tandarts 1999 -latingsexamen arts/tandarts 1999 -H. Consciencegebouw - E. Jacqmain-H. Consciencegebouw - E. Jacqmain-H. Consciencegebouw - E. Jacqmain-H. Consciencegebouw - E. Jacqmain-H. Consciencegebouw - E. Jacqmain-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-laan 165 - 1210 Brussel - tel 02-553 66 53 - fax 02-553 66 54 -553 66 53 - fax 02-553 66 54 -553 66 53 - fax 02-553 66 54 -553 66 53 - fax 02-553 66 54 -553 66 53 - fax 02-553 66 54 [email protected]@[email protected]@ond.vlaan-publicaties.onderwijs@ond.vlaan-deren.bederen.bederen.bederen.bederen.be
Pocahontas II B
Trouw blijven aan je eigen cultuur tegenover tolerantie tenopzichte van andere culturen. Dat is het centrale thema vanPocahontas II, reis naar een nieuwe wereldPocahontas II, reis naar een nieuwe wereldPocahontas II, reis naar een nieuwe wereldPocahontas II, reis naar een nieuwe wereldPocahontas II, reis naar een nieuwe wereld, een anima-anima-anima-anima-anima-tiefilmtiefilmtiefilmtiefilmtiefilm waarin de dappere Indiaanse prinses Pocahontasnieuwe avonturen beleeft. Loop niet meteen richting bios-coop, want deze nieuwe Disneyfilm verschijnt enkel op vi-deo bij Buena Vista Home Entertainment.Rond deze animatiefilm is een educatief lessenpakketeducatief lessenpakketeducatief lessenpakketeducatief lessenpakketeducatief lessenpakketsamengesteld voor de eerste en tweede graad lager onder-wijs. Het pakket (oorspronkelijk in Nederland gemaakt) isdoor Vlaamse pedagogen en leerkrachten bewerkt en sluitaan bij de vakoverstijgende eindterm sociale vaardighe-den. De aangeboden activiteiten passen in de domeinenmondelinge taalvaardigheid, leesvaardigheid, schrijfvaar-digheid en taalbeschouwing.Het pakket kost 500␣ fr., verzendingskosten inbegrepen. Hier-voor krijgt u twee videobanden met Nederlandstalige frag-menten (een video voor de eerste graad en een voor detweede graad), tweemaal dertig leerlingenboekjes met op-drachten bij de fragmenten en twee leerkrachtenhandlei-dingen met kopieerbare werkbladen met aanvullende op-drachten. Dit pakket is beschikbaar vanaf eind april. Hetpakket is niet verkrijgbaar in de handel. Stuur vóór 15 aprileen briefkaart (geen brieven a.u.b.) met uw naam, functieen naam en adres van de school naar onderstaand adres.In de loop van de maand mei krijgt u dan het pakket opschool afgeleverd.Van Aerde & Partners bvba - Jan Van Rijswijcklaan 33-35 -2018 Antwerpen - tel 03-248 30 33 - fax 03-238 02 65
Dream Team S
Neen, géén basketbalwedstrijd, wel een project om de on-on-on-on-on-dernemerschapsgeestdernemerschapsgeestdernemerschapsgeestdernemerschapsgeestdernemerschapsgeest van uw leerlingen derde graad se-cundair onderwijs aan te scherpen. Een bedrijfsbezoek, voor-afgegaan door een grondige voorbereiding in de klas enbesloten met een evaluatie moeten u in staat stellen hetgewenste resultaat te bereiken. Het DREAM-boekjeDREAM-boekjeDREAM-boekjeDREAM-boekjeDREAM-boekje is debasis voor de voorbereiding. Het bevat portretten van star-tende ondernemers, vragenlijsten, een spellentrommel, ach-tergrondinfo, nuttige adressen, handige tips... Voor dit pro-ject trekt u in totaal één volledige dag uit (gespreid overenkele weken in de periode maart-mei ’99): een halve dagvoorbereiding, twee uren bedrijfsbezoek en ten slotte eenuur feedback en evaluatie.Een zestigtal Vlaamse scholen kunnen gratis aan ditEen zestigtal Vlaamse scholen kunnen gratis aan ditEen zestigtal Vlaamse scholen kunnen gratis aan ditEen zestigtal Vlaamse scholen kunnen gratis aan ditEen zestigtal Vlaamse scholen kunnen gratis aan ditproject deelnemenproject deelnemenproject deelnemenproject deelnemenproject deelnemen. U staat zelf in voor de organisatie,maar u krijgt daarbij ondersteuning (stappenplan, docu-mentatie, contactpersonen...) van ICHEC (Brussel) en De Vle-rick School voor Management (Gent). Voor geïnteresseerdeleerkrachten is er een informatiesessie op donderdag 11maart om 18 u. in De Vlerick School. U krijgt er alle informa-tie en de nodige DREAM-boekjes (voor scholen die zichdefinitief inschrijven). Wel graag vooraf inschrijven (max.twee deelnemers per school).De Vlerick School voor Management - Centrum voor Onder-nemerschap - Wouter Gabriëls - Bellevue 6 - 9050 Gent(Ledeberg) - tel 09-210 98 04 - fax 09-210 97 00 [email protected]
Leerkrachten gezocht A
• Het schoolbestuur van de St. Ludgardis Openluchtschoolvan Schoten zoekt een directeurdirecteurdirecteurdirecteurdirecteur. Kandidaten krijgen meerinformatie bij Erik Verhoeven - St. Ludgardis Openlucht-school - St. Maria ten Boslei 10 - 2900 Schoten - tel 03-65848 42 - fax 03-658 13 52.• Gezocht: een gedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkracht (vastbenoemd)om mee te werken aan propaganda, vormingsactiviteitenen organisatie van bouwkampen. Met cv naar Bouwordevzw - Guy Luypaerts - Tiensesteenweg 145 - 3010 Leuven -tel 016-25 91 44 - fax 016-25 91 60.• Een vacature vanaf 1 september: een gedetacheerd leer-gedetacheerd leer-gedetacheerd leer-gedetacheerd leer-gedetacheerd leer-krachtkrachtkrachtkrachtkracht (vastbenoemd) voor de vorming en ondersteuningvan animatoren van speelpleinen en jeugdateliers. Schrij-
ven met cv naar Pedagogisch Instituut J.L.Vivès vzw, lande-lijke jeugddienst voor speelprojecten - Cordoeaniersstraat13 - 8000 Brugge - tel 050-34 06 70.• Begeleiden en uitbouwen van cursussen sterrenkunde,dat doet een halftijds gedetacheerde leerkrachthalftijds gedetacheerde leerkrachthalftijds gedetacheerde leerkrachthalftijds gedetacheerde leerkrachthalftijds gedetacheerde leerkracht bij hetPlanetarium van de Koninklijke Sterrenwacht in België. Debetrekking is vacant vanaf 1 september. Meer info en solli-citaties: Planetarium - Boechoutlaan 10 - 1020 Brussel - tel02-474 70 50 - fax 02-478 30 26.• Volgend schooljaar start er een nieuwe Argo Freinetba-nieuwe Argo Freinetba-nieuwe Argo Freinetba-nieuwe Argo Freinetba-nieuwe Argo Freinetba-sisschoolsisschoolsisschoolsisschoolsisschool in Alsemberg (Beersel). Leerkrachten die willensolliciteren voor of meewerken aan dit project kunnen con-tact opnemen met vzw Freinetschool Zennevallei - V. Mer-tensstraat 32 - 1501 Halle - tel 0477-79 77 26.• Gezocht: een dynamisch persoon voor promotie en ver-promotie en ver-promotie en ver-promotie en ver-promotie en ver-koop van jeugdtijdschriftenkoop van jeugdtijdschriftenkoop van jeugdtijdschriftenkoop van jeugdtijdschriftenkoop van jeugdtijdschriften (Wapiti en Handige Handjes)in basisscholen en bibliotheken in Vlaanderen en Brussel.De uitgeverij verzekert de nodige informatie en ondersteu-ning. U krijgt een contract van beperkte duur aangebodenmet uitzicht op een vaste betrekking. Meer info en sollicita-ties bij Uitgeverij Milan - Peter Vanroelen - A. Giraudlaan24 - 1030 Brussel - tel 02-245 97 74 - fax 02-245 72 91.• Een Vlaams leerkracht kan in Nederland aan de slag alsschoolbegeleiderschoolbegeleiderschoolbegeleiderschoolbegeleiderschoolbegeleider voor het katholiek basisonderwijs in Ber-gen op Zoom (Nederland). U begeleidt de scholen bij hetvormgeven van hun katholieke identiteit. Benoeming ge-schiedt per 1 juni; solliciteren kan tot 17 april. Kandidatenhebben een theologisch/godsdienstwetenschappelijke stu-die afgerond. Meer informatie krijgt u bij Katholiek On-derwijsbureau West-Brabant/Zeeland - Postbus 648 - 4600AP Bergen op Zoom - Nederland - tel 00-31-164-237 557- fax 00-31-164-241 434.
Vier keer taal S
Wat dacht u van vier taalbijlagen waarmee u meteen in deles aan de slag kan en eventueel nog een prijs kan winnenook? Op 9, 16, 23 en 30 maart verschijnen bijlagen in DeStandaard over de Nederlandse taal in Vlaanderen. In volg-orde: de geschiedenis van het Nederlands, het woorden-boek, politiek correct taalgebruik en taaltechnologie. Bo-vendien kan u met uw klas ook deelnemen aan de taalquiz,die bij elke bijlage zit. Ontdek taal-, spel- en stijlfouten,graaf u met uw leerlingen in in de etymologie van hetNederlands, reconstrueer zinnen… Er zijn verrassende prijzenvoor de school en voor de leerkrachten met de meesteinzendingen. De acht best scorende klassen mogen deelne-men aan een finale. De hoofdprijs is een reis met de klasnaar Zuid-Afrika. Hoe u deze bijlagen te pakken krijgt? Ukan hiervoor de krant kopen of een afzonderlijke bestellingplaatsen (ook op meerdere exemplaren). In het februari-nummer van Klasse vindt u een inschrijvingsbon en meerinformatie.De bon stuurt u naar VUM nv - Losse Verkoop “Specials DeStandaard” - Gossetlaan 30 - 1702 Groot-Bijgaarden. Bel-len (02-467 26 44) of faxen (02-466 74 83) kan ook.
Bent u klaar voorde euro? S
Het videopakket videopakket videopakket videopakket videopakket De euro, ik benDe euro, ik benDe euro, ik benDe euro, ik benDe euro, ik bener klaar voorer klaar voorer klaar voorer klaar voorer klaar voor (15 min. video + werk-pakket) bekijkt in begrijpelijke taalde invoering van de euro, vooraldan vanuit de invalshoek van 15-18-jarigen. Waarom een euro? Watis hij waard? Welke historiek ging eraan vooraf? De bijhorende werk-brochure (voor leraren én leerlin-gen geschikt) geeft meer achter-grondinformatie en verwijzingennaar andere bronnen en voorbeel-den. Leerkrachten hoger secundaironderwijs kunnen dit pakket gratisbestellen in elk KBC-bankkantoor enelk KBC-verzekeringskantoor.
18 KLASSE NR.93
(advertentie)
Beurzen voor Arion A
Bent u directeur, docent lerarenopleiding, (pedagogisch) adviseur,medewerker PMS-centrum? Wil u informatie over en ervaringen metonderwijssystemen uitwisselen met collega’s uit andere Europese lan-den? Stel u dan kandidaat voor een ARION-studiebezoek (één week). De EuropeseCommissie betaalt uw reis- en verblijfskosten. Voeg bij uw inschrijving een duidelijkemotivatie. Inschrijven kan tot 1 mei 1999.Infopakket en inschrijvingsformulier: departement Onderwijs - Arion-agentschap - Jo-han De Coninck - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - tel 553 95 70
Socrates op de beurs A
De grote Socrates-beurs in het Europees Parlement (zie Klasse 91) over de recenterecenterecenterecenterecenteverwezenlijkingen van verwezenlijkingen van verwezenlijkingen van verwezenlijkingen van verwezenlijkingen van Lingua, Erasmus, ComeniusLingua, Erasmus, ComeniusLingua, Erasmus, ComeniusLingua, Erasmus, ComeniusLingua, Erasmus, Comenius enz. enz. enz. enz. enz. zal niet zoals oorspronke-lijk gepland plaatsvinden op 26 maart a.s. Door omstandigheden moest de beurs
worden uitgesteld en meteen maakt men van de gele-genheid gebruik om er een driedaagsedriedaagsedriedaagsedriedaagsedriedaagse van te maken.Nieuwe streefdata: 4, 5 en 6 november 1999.
Info: Vlaams Socrates Agentschap - Renilde Reynders - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - tel 553 95 83
Gratis zomercursussen Frans B
Leerkrachten basisonderwijs kunnen deze zomer een intensief taalbad Fransintensief taalbad Fransintensief taalbad Fransintensief taalbad Fransintensief taalbad Frans nemen.Hiermee wil de administratie Basisonderwijs het onderwijs Frans op onze basisscholenverbeteren én de kennis van de Franse taal en cultuur van onze onderwijzers vergroten.Er zijn twee zomercursussen voor telkens twintig deelnemers. Beide cursussen vindenplaats in Vichy, van 18 tot 29 juli en van 8 tot 19 augustus. Cursus, logies en reis zijngratis. Voorafgaand aan de zomercursussen organiseert de administratie Basisonder-wijs (samen met de universiteit van Vichy) drie taalverwervingscursussen.Meer info en inschrijvingsformulier: administratie Basisonderwijs - afdeling Basis Scho-len Beleidsvoorbeiding - Zomercursussen Frans - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel- tel 02-553 92 28 - fax 02-553 93 95 - [email protected]
Europees label S
De Labels 1998 voor vernieuwende projecten voor vreemdetalenonderwijsvernieuwende projecten voor vreemdetalenonderwijsvernieuwende projecten voor vreemdetalenonderwijsvernieuwende projecten voor vreemdetalenonderwijsvernieuwende projecten voor vreemdetalenonderwijs zijntoegekend. Op woensdag 25 maart (14.30 u.) stellen alle winnaars hun projectvoor tijdens een Europees event in het Charlemagnegebouw (Wetstraat 170).Leerkrachten vreemde talen uit basis-, secundair, hoger of volwassenenonderwijskunnen er ideeën opdoen om hun eigen onderwijs te verrijken. De toegang isgratis, inschrijven hoeft niet. Meer informatie over dit Label, een initiatief van deEuropese Commissie (elke lidstaat heeft in eigen land een aantal Labels toege-kend), krijgt u bij het departement Onderwijs - Hilde De Veirman - E. Jacqmainlaan165 - 1210 Brussel - fax 02-553 89 25 - [email protected] ofop de website van het Label: www.cc.cec:8082/en/comm/dg22/language/home.html.
Gratis zomerstage Frans S
Leerkrachten Frans eerste graad secundair (met diploma GLSO) kunnen gratis tweeweken op stage in het Franse Toulon. Van 18 tot 31 juli organiseert het BureauPédagogique du Service Culturel de l’Ambassade de France er een taal-, cultuur- entaal-, cultuur- entaal-, cultuur- entaal-, cultuur- entaal-, cultuur- enpedagogische stagepedagogische stagepedagogische stagepedagogische stagepedagogische stage.Kandidaturen (mét motivering) tot 30 april bij departement Onderwijs - administratieSecundair Onderwijs - Ann Hottat - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel
E U R O P A m e t K L A S S E
Jep! S
JeP! (met twee hoofdletters): voluit geschreven geeft dat Jongeren en ParticipatieJongeren en ParticipatieJongeren en ParticipatieJongeren en ParticipatieJongeren en Participatie.Zeven jongerenorganisaties (Forum voor Pluralistisch Jeugdwerk, Jeugd & Stad, InPetto, CM GJ Genk, Uit de Marge, Jemp, Jongeren en de Wereld) slaan de handenin elkaar om één jaar lang mét jongeren te werken rond een structurele en continuevorm van inspraak van deze jongeren in het beleid. JeP! wil alle jongeren uitdagen
om zich uit te spreken over wat zij belangrijk vinden in de samenle-ving en hoe zij daaraan mee willen werken (een avond, een week,veel langer...; op school, in het jeugdhuis, achter de computer...). Omde ervaringen van deze jongeren met iedereen te kunnen delen,werkt JeP! samen met Jeugdwerknet aan een speciale website opInternet. Vanaf deze maand vindt u er steeds de meest recenteinformatie over de stand van zaken van dit project. Het eindresultaat
zal bestaan uit één gezamenlijke oproep aan de beleidsmakers en aan de maat-schappij om voortaan jongeren te aanhoren en bij de besluitvorming te betrekken.JeP! - Van Elewijckstraat 35 - 1050 Brussel - tel 02-649 68 71 (Kurt De Backer) of02-649 68 74 (antwoordapparaat) - fax 02-649 51 06 - www.jeugdwerknet.be/jep- [email protected]
ICT in hetbasisonderwijs B
Achttien scholen gooien tussen 22 maarten 2 april hun deuren open voor hetRivierenproject. Dit heeft weinig of nietsmet water te maken. Wel tonen de leer-krachten en leerlingen van die scholenu hoe u Informatie- en Communicatie-technologie (ICT) in het algemeen ende computer in het bijzonder kan inte-greren in uw dagelijkse klaspraktijk. Eeninfobrochure ligt ondertussen op uwschool. De open dagen tellen als na-scholing voor de deelnemers.U vindt alle informatie ook op de web-site www.scholen.vlaanderen.be/rivie-renproject.departement Onderwijs - Rivierenproject- tel 02-553 92 29 - fax 02-553 93 95- [email protected]
Zuidwaarts over de pool A
Dixie Dansercoer en Alain Hubert, twee namen die voor eeu-wig in ons collectief geheugen gegrift staan. Tussen novem-ber ‘97 en februari ‘98 doorkruisten zij in amper 100 dagende zuidpool van kust tot kust, een afstand van 3924 km.Hiermee kreeg de viering van de honderdste verjaardag vande tocht van de Belgica en de eerste overwintering van demens in Antarctica gepaste luister. Op de Internetsitewww.antarctica.org (sinds kort weer opengesteld) vindt u meerinformatie over deze tocht.Dixie Dansercoer, het Nederlandstalige expeditielid, geeftmomenteel lezingen met bijhorende filmbeeldenlezingen met bijhorende filmbeeldenlezingen met bijhorende filmbeeldenlezingen met bijhorende filmbeeldenlezingen met bijhorende filmbeelden over huntocht. Ook u kan hem naar uw school halen. De lezing kanworden aangepast naar wens. Een klas of een hele school,alles kan. De richtprijzen (bespreekbaar) zijn 20.000␣ fr. vooréén uur, 25.000␣ fr. voor twee uur en 30.000␣ fr. voor drie uur.De film en de voordracht kunnen trouwens ook aanleidingzijn om nadien in klasverband verder te bespreken (al of nietmet Dansercoer), zowel wat de geschiedenis van Antarcticabetreft als het menselijk aspect van zo’n expeditie (doorzet-tingsvermogen, teamwork...).Voor info en reservaties: Katelijne Van Heukelom - tel 03-45777 17
Groene projecten S
Schoolklassen, jeugdbewegingen, jeugdclubs, jeugdraden,jeugdafdelingen van natuur- en milieuverenigingen... kortomalle jongeren in groepsverband kunnen - als hun selectiegekozen wordt - een grabbel doen in de grote pot van 1,2miljoen frank voor concrete groene projecten in Vlaanderen.In totaal krijgen zo’n zestig à tachtig jongerenprojecten eenfinanciële injectie. Dit is al de 29ste editie van de JeugdactieJeugdactieJeugdactieJeugdactieJeugdactieNatuurbeheer en LandschapszorgNatuurbeheer en LandschapszorgNatuurbeheer en LandschapszorgNatuurbeheer en LandschapszorgNatuurbeheer en Landschapszorg van Stichting Leefmilieuvzw en KBC.De onafhankelijke jury geeft voorrang aan echt natuurbe- echt natuurbe- echt natuurbe- echt natuurbe- echt natuurbe-heer en ecologisch verantwoorde landschapszorgheer en ecologisch verantwoorde landschapszorgheer en ecologisch verantwoorde landschapszorgheer en ecologisch verantwoorde landschapszorgheer en ecologisch verantwoorde landschapszorg. Enkelevoorbeelden: beheerswerk in natuurreservaten (maaien vanhooiland, ruigten en riet; kappen van wilgenstruweel; plag-gen van de heide); beheer van wegbermen, dijken of spoor-wegbermen; herwaardering van oude spoorwegbeddingenen holle wegen; verzorgen en/of aanplanting van houtwal-len, hagen, houtkanten, (knot)bomenrijen; opruimacties innatuurgebieden; herstel van de ecologische waarde van slo-ten, beken, poelen en plassen; beschermingsprojecten voorbedreigde diersoorten; aanplanting van inheemse boom-soorten; natuurontwikkelingsprojecten.Tot 15 maart kan u uw dossier indienen. Het volledig regle-regle-regle-regle-regle-mentmentmentmentment en het officiële deelnemingsformulierdeelnemingsformulierdeelnemingsformulierdeelnemingsformulierdeelnemingsformulier kan u aanvra-gen bij Stichting Leefmilieu vzw - KBC - Kipdorp 11 - 2000Antwerpen - tel 03-231 64 48 - fax 03-232 63 98 [email protected].
Klasse-service A
••••• Begeleiding van migrantenjongeren Begeleiding van migrantenjongeren Begeleiding van migrantenjongeren Begeleiding van migrantenjongeren Begeleiding van migrantenjongeren in hun leerling- enjongere-zijn, daarvoor zoekt de Federatie van MarokkaanseVerenigingen (FMV) kandidaten. Infrastructuur, technischeondersteuning, computers en (vooral) enthousiaste migran-tenleerlingen krijgt u er sowieso bij. Meer info en kandidatu-ren bij FMV - Mohamed Chakkar & Abdeslam El-Ajjouri - DrieKoningenstraat 67 - 2600 Berchem - tel 03-239 98 31 -fax 03-239 98 32.••••• Zeven dagen donkerZeven dagen donkerZeven dagen donkerZeven dagen donkerZeven dagen donker is een monoloog van Pat Mechelenaar het gelijknamige boek van Karel Verleyen. Het thema:ongewenste intimiteitenongewenste intimiteitenongewenste intimiteitenongewenste intimiteitenongewenste intimiteiten door de vader en het web vanongeloof, ontkenning, verwijten en agressie waarin de doch-ter/het slachtoffer vast raakt. De monoloog is twee schoolja-ren beschikbaar (2de en 3de graad secundair onderwijs). Deuitkoopsom bedraagt 10.000␣ fr. (max. 120 leerlingen; 9000␣ fr.vanaf de tweede voorstelling in dezelfde school).Pat Mechele - Graaf Van Hoornestraat 29 - 9850 Nevele -tel 09-371 78 77 - gsm 0477-34 10 75• Voor haar licentiaatsverhandeling sociale pedagogiek isGreet Bautmans dringend op zoek naar vastbenoemde re-genten die vrijwillig en definitief het onderwijs hebbenvrijwillig en definitief het onderwijs hebbenvrijwillig en definitief het onderwijs hebbenvrijwillig en definitief het onderwijs hebbenvrijwillig en definitief het onderwijs hebben
verlatenverlatenverlatenverlatenverlaten en nu een andere job uitoefenen. Kent u zo iemand?Vraag hem of haar contact op te nemen met Greet Bautmans- Borgtstraat 60 - 1850 Grimbergen - tel 02-252 01 34 [email protected].••••• Het motortreffen motortreffen motortreffen motortreffen motortreffen 4de Lentetocht4de Lentetocht4de Lentetocht4de Lentetocht4de Lentetocht (voor sportieve leerkrach-ten, ouders, leerlingen enz.) vindt plaats op 9 mei. Er is eenindividuele rit per motor (150 km; vrij vertrek tussen 10 en12 u.; 150␣ fr.) en een fietstocht (25, 50 of 75 km; vrij vertrektussen 8.30 en 14 u.; 100␣ fr.). De start wordt gegeven aan hetKTA - Rode Kruisstraat - 9100 St. Niklaas.Voor alle info: J. Broecke - KTA/LTO - Noordlaan 32 - 9100St. Niklaas of Frank De Decker - tel 03-776 22 71 (school-uren).• De 5de Ladies Run Brussel5de Ladies Run Brussel5de Ladies Run Brussel5de Ladies Run Brussel5de Ladies Run Brussel vindt plaats op 25 april(14 u.), met start en aankomst in het Koning Boudewijnsta-dion (Heizel). Leerkrachten krijgen een gratis trainingssche-gratis trainingssche-gratis trainingssche-gratis trainingssche-gratis trainingssche-mamamamama voor beginners (10, 8 of 6 weken). Leerlingen (en hunmoeder) krijgen korting als ze via de school inschrijven; be-geleidende leerkrachten lopen gratis mee. Meer informatie bijBelgian Road Runners Club vzw - tel 011-45 99 69 -fax 011-45 99 10.
Wis- en meetkunde met blokjes B
Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen, machten bere-kenen, oppervlakte en inhoud bepalen... Kleuters en lagere-schoolkinderen kunnen deze abstracte handelingen concreetuitvoeren. Dat kan bijvoorbeeld met de bontgekleurde Multi-cube blokjes, driehoeken, cilinders, wieltjes en assen. Eenmethodiek die vooral in Duitsland, Frankrijk en Engelandaanslaat. Ook Vlaamse scholen werken er al mee. Kinderenkunnen met de blokjes niet alleen allerlei constructies maken(kranen, auto’s, schepen, windmolens), ze lossen er ook re-kenkundig problemen mee op. Ze combineren spel, fantasieen creativiteit met probleemoplossend bezig zijn. Kleuterskrijgen, conform de ontwikkelingsdoelen, wiskunde-initiatierond getallen, meten en ruimte. In het lager onderwijs wordende eindtermen rond getallen, meten, meetkunde en attitudesingevuld. Lesboekjes vullen het materiaal aan.Info: Carl Doorekens - Kwekerijstraat 22 - Schilde - tel 03-38404 09
Donkere ogen B
Donkere ogenDonkere ogenDonkere ogenDonkere ogenDonkere ogen is een ongecompliceerd verhaal over ontlui-kende verliefdheid. Bettie Elias schreef het als actieboek van
de 28ste Jeugdboekenweek28ste Jeugdboekenweek28ste Jeugdboekenweek28ste Jeugdboekenweek28ste Jeugdboekenweek,die van 10 tot 24 maart plaats-vindt met als grote thema Hou-den van! Zolang de voorraadstrekt (maar de oplage is liefst12.500 ex.) ligt dit boekje inmeer dan 150 erkende boek-handels in Vlaanderen. Het kost125␣ fr.In diezelfde boekhandels vin-den kinderen, ouders en leer-krachten ook het gratis ma-gratis ma-gratis ma-gratis ma-gratis ma-gazine gazine gazine gazine gazine De BoekentrommelDe BoekentrommelDe BoekentrommelDe BoekentrommelDe Boekentrommel,
een overzicht van de nieuwste kinder- en jeugdboeken uitNederland en Vlaanderen. De boeken zijn ondergebracht inleeftijdscategorieën en daarbinnen thematisch gerangschikt.Zolang de voorraad strekt, krijgt u De Boekentrommel gratisbij aankoop van een jeugdboek.Leerkrachten vinden in diezelfdeboekhandels ook een gratis les-gratis les-gratis les-gratis les-gratis les-briefbriefbriefbriefbrief met een aantal tips en op-drachten rond het werken met DeBoekentrommel in de klas, be-doeld voor leerlingen tweedegraad lager onderwijs tot en meteerste graad secundair onderwijs.Vereniging ter Bevordering van hetVlaamse Boekwezen vzw - Huisvan het Boek - Hof ter Schrieck-laan 17 - 2600 Berchem - fax 03-281 22 40
20 KLASSE NR.93
Het gouden web B
Het gouden webHet gouden webHet gouden webHet gouden webHet gouden web is een musicalmusicalmusicalmusicalmusical vooren door kinderen van 6 tot 12 jaar. Deteksten zijn van Myriam Van Regen-mortel en de muziek is gecomponeerddoor Marc Van den Borre. Samen vor-men ze het gezelschap Mnemosyne enze willen u graag de kans bieden methen en Het gouden web kennis te ma-ken. Er zijn voorstellingen op 20, 26 en27 maart (20 u.) en op 21 maart (15 u.)in de basisschool St. Antonius in Liede-kerke. Meer info en gratis kaartengratis kaartengratis kaartengratis kaartengratis kaarten voordeze voorstellingen zijn te verkrijgen optel 015-51 25 19 (Myriam) en 054-3266 66 (Marc).
KLASSE NR.93 21
Sterk zij de tale der woorden S
Guido Gezelle stierf weliswaar 100 jaar geleden, maar staptdit jaar springlevend de klaslokalen binnen. De stedenBrugge, Kortrijk en Roeselare (waar alles wordt gecoördi-neerd) sloegen de handen (en de centen) in elkaar vooreen groots onderwijsprojectonderwijsprojectonderwijsprojectonderwijsprojectonderwijsproject rond het taalfenomeen Ge-taalfenomeen Ge-taalfenomeen Ge-taalfenomeen Ge-taalfenomeen Ge-zellezellezellezellezelle. Het onderwijsproject beperkt zich niet tot activiteitenen werkvormen binnen de muren van de klas, maar nodigtu en uw leerlingen ook uit om in de drie steden andereactiviteiten bij te wonen. Het aangeboden lesmateriaal be-vat heel concrete en praktische lesmodules, werkvormenenz., maar laat vooral ook voldoende ruimte om in deeigen klaspraktijk een en ander verder uit te werken, aan-gepast aan de klasgroep.Centraal staat de documentatiemapdocumentatiemapdocumentatiemapdocumentatiemapdocumentatiemap Guido Gezelle Guido Gezelle Guido Gezelle Guido Gezelle Guido Gezelle, diede dichter en zijn tijd voorstelt vanuit verschillende invals-hoeken (historisch, poëtisch, thematisch...), lesmodellen enwerkvormen. Thema’s zijn o.a. een Gezellekrant en radio- entv-journaal samenstellen, straatinterviews, poëzie uitgewerktin plastische creaties, hip-hopmuziek als voorbeeld vanritme en klankrijkdom in een eigentijdse vorm, de poëzievan Gezelle als aanzet tot toneel enz. De map wordt doorhet departement Onderwijs gratis verspreid naar alle secun-daire scholen.Aanvullend bij deze documentatiemap is er nog een boelander materiaal: een lesbrieflesbrieflesbrieflesbrieflesbrief van de Vereniging VlaamseLeerkrachten (derde graad secundair onderwijs; 50␣ fr.); een
stripverhaalstripverhaalstripverhaalstripverhaalstripverhaal (250␣ fr. bij voorintekening; 50␣ fr. voor de zwart-wit-schoolversie); een GezellespelGezellespelGezellespelGezellespelGezellespel (op basis van het gan-zenbord; 650␣ fr.); een themanummerthemanummerthemanummerthemanummerthemanummer van het tijdschriftVlaanderen (300␣ fr.; met bloemlezing uit Gezelles poëzieals gratis bijlage); een brochurebrochurebrochurebrochurebrochure Gezelle voor beginnersGezelle voor beginnersGezelle voor beginnersGezelle voor beginnersGezelle voor beginners(bespreking van bekende en minder bekende gedichtenmét concrete lessuggesties; 295␣ fr.); drie reizende woord-woord-woord-woord-woord-programma’sprogramma’sprogramma’sprogramma’sprogramma’s (door resp. Bart Cafmeyer, Tine Ruysschaerten Oswald Maes; met didactische ondersteuning voor inlei-ding en nabespreking); de GezellefilmGezellefilmGezellefilmGezellefilmGezellefilm Dichten... wat isDichten... wat isDichten... wat isDichten... wat isDichten... wat isdichten dan?dichten dan?dichten dan?dichten dan?dichten dan? van Lieven Debrauwer (20 min.; met didacti-sche map; 500␣ fr. als koopvideo); een Bloemlezing GuidoBloemlezing GuidoBloemlezing GuidoBloemlezing GuidoBloemlezing GuidoGezelleGezelleGezelleGezelleGezelle (dertig van zijn mooiste gedichten in pocketuitga-ve; 50␣ fr.; verrassingsprijs voor scholen) en ten slotte deInternetwebsiteInternetwebsiteInternetwebsiteInternetwebsiteInternetwebsite In de voetsporen van Guido GezelleIn de voetsporen van Guido GezelleIn de voetsporen van Guido GezelleIn de voetsporen van Guido GezelleIn de voetsporen van Guido Gezelle(www.sip.be/gezelle) met o.a. ook actuele informatie overhet Gezellejaar 1999.Voor alle info: Gezellesecretariaat - Klein Seminarie - Zuid-straat 27 - 8800 Roeselare - tel 051-22 15 24 - fax 015-2437 66 - [email protected]
Vlaanderendag A
Op zondag 21 maart is het Vlaanderendag.Voor het eerst kan u kennismaken met alledepartementen van het ministerie van deVlaamse Gemeenschap (ook Onderwijs dus):wat zij doen, hoe zij werken, wat er met uwbelastinggeld gebeurt. Tussen 10 en 17 uurkomt u die dag te weten wat alle diensten en administratiesvoor onderwijs doen. Een brochure met meer informatie overde Vlaanderendag vindt u in de openbare bibliotheken of bijuw gemeentebestuur.
Dalai Lama in Brussel S
Op donderdagavond 6 mei (19 u.) geeft de Dalai Lama eenvoordracht over Een ethiek voor het volgende millenniumEen ethiek voor het volgende millenniumEen ethiek voor het volgende millenniumEen ethiek voor het volgende millenniumEen ethiek voor het volgende millennium.Deze voordracht vindt plaats in Brussel, in Paleis 5 van hetTentoonstellingspark (Heysel) en sluit nauw aan bij de the-matieken van V-Dag ‘99 (zie vorige Klasse). De Dalai Lama,Nobelprijswinnaar voor de Vrede en hoogste geestelijke enwereldlijke leider van de Tibetanen (maar levend in balling-schap), verdedigt er zijn visie op de toekomst en de ethischegrondslagen die nodig zijn om voor iedereen geluk te waar-borgen. «Wij moeten, allen tezamen, een nieuwe spiritualiteitzoeken», stelt hij. «Dit nieuwe concept zou tot stand moetenkomen náást de religies, op zo’n manier dat alle mensen vangoede wil dit kunnen bijtreden. Wij zouden dit concept moe-ten ondersteunen, met de hulp van de wetenschappers. Hetzou ertoe kunnen leiden datgene in het leven te roepen watwij allen zoeken.»Er wordt heel veel volk verwacht. Voor leerkrachten (enEr wordt heel veel volk verwacht. Voor leerkrachten (enEr wordt heel veel volk verwacht. Voor leerkrachten (enEr wordt heel veel volk verwacht. Voor leerkrachten (enEr wordt heel veel volk verwacht. Voor leerkrachten (encollega’s, vrienden of familie) hebben we echter duizendcollega’s, vrienden of familie) hebben we echter duizendcollega’s, vrienden of familie) hebben we echter duizendcollega’s, vrienden of familie) hebben we echter duizendcollega’s, vrienden of familie) hebben we echter duizendplaatsen gereserveerd. Die krijgt u van het Tibetaansplaatsen gereserveerd. Die krijgt u van het Tibetaansplaatsen gereserveerd. Die krijgt u van het Tibetaansplaatsen gereserveerd. Die krijgt u van het Tibetaansplaatsen gereserveerd. Die krijgt u van het TibetaansInstituut (Schoten) bovendien met 150 frank korting opInstituut (Schoten) bovendien met 150 frank korting opInstituut (Schoten) bovendien met 150 frank korting opInstituut (Schoten) bovendien met 150 frank korting opInstituut (Schoten) bovendien met 150 frank korting opde normale toegangsprijzen van 650 en 950␣ fr.de normale toegangsprijzen van 650 en 950␣ fr.de normale toegangsprijzen van 650 en 950␣ fr.de normale toegangsprijzen van 650 en 950␣ fr.de normale toegangsprijzen van 650 en 950␣ fr. Vermelduw naam, adres, functie en stamboeknummer op een kaartje.Stop dit met een aan u zelf geadresseerde én gefrankeerdeomslag in een andere omslag en stuur het naar het TibetaansInstituut - Kruispadstraat 33 - 2900 Schoten. U betaalt detickets (naar uw keuze: 500␣ fr. of 800␣ fr.) met eurocheque ofdoor storting op rekeningnr. 240-0292850-11, op naam vanTibetaans Instituut (met vermelding Dalai Lama, aantal tick-ets, prijs van de tickets en uw naam). Wie graag een uitge-breid magazine (50 p.) wenst over het bezoek van de DalaiLama aan België betaalt 150␣ fr. extra (vermeld dan «maga-zine» in uw brief en op de overschrijving). Ten slotte biedt ookde NMBS speciale reductietarieven.Voor alle informatie: Tibetaans Instituut vzw - Kruispadstraat33 - 2900 Schoten - tel 03-685 09 19 - fax 03-685 09 91 [email protected]
Breakbeast gratis S
Tijdens de paasvakantie kunnen 200 jongeren gratis naarhet jongerenfestival jongerenfestival jongerenfestival jongerenfestival jongerenfestival Breakbeast Breakbeast Breakbeast Breakbeast Breakbeast (5 tot 17 april) in Oosten-de. Techno, hiphop, graffiti, 3D-reality TV en videosamplingvullen het Casino Kursaal tot de nok. In Klasse voor Jongerennr. 22 (vanaf 20 februari in de school) lezen jongeren hoe zeer gratis inkomen. Ze kunnen (zelfs in groepjes van vier)kaarten aanvragen. Ook voor de indrukwekkende voorstel-ling Kung Fu Kung Fu Kung Fu Kung Fu Kung Fu (Victoria) op maandag 5 april om 22 u. Daarinlopen een twintigtal jongeren de catwalk op en af met hunrecht voor de raapse meningen en gevoelens. Eigentijds theateren jongerencultuur op zijn best. Leraars kunnen er dankzijKlasse samen met hun leerlingen een gratis uitstapje vanmaken.Meer info over het festival: Virginie Morret - vzw Trefpunt - BijSint-Jacobs 18 - 9000 Gent - tel 09-225 36 76 - fax 09-23310 37
Leerlingparticipatie vacant S
Vanaf het schooljaar 1999-2000 zal het Steunpunt voorSteunpunt voorSteunpunt voorSteunpunt voorSteunpunt voorLeerlingenparticipatieLeerlingenparticipatieLeerlingenparticipatieLeerlingenparticipatieLeerlingenparticipatie operationeel worden. Dit Steunpuntis het logisch resultaat van de campagnecampagnecampagnecampagnecampagne Jouw school is Jouw school is Jouw school is Jouw school is Jouw school isonze schoolonze schoolonze schoolonze schoolonze school van de Koning Boudewijnstichting. Om dit steun-punt voor te bereiden zoekt de Koning Boudewijnstichting inopdracht van het departement Onderwijs een leerkracht se-leerkracht se-leerkracht se-leerkracht se-leerkracht se-cundair onderwijscundair onderwijscundair onderwijscundair onderwijscundair onderwijs. Hij of zij gaat vanaf 15 april aan de slag:concept, locatie, functies, vormingsaanbod... De detacheringof terbeschikkingstelling loopt tot het einde van het school-jaar 1999-2000, met mogelijkheid tot verlenging.Het gevraagde profiel: een leerkracht met communicatieve enorganisatorische vaardigheden, gebeten door welbegrepenleerlingenparticipatie en met het hart op de juiste plaats voorleerlingen/jongeren. U stuurt uw kandidatuur met gemoti-veerd schrijven en cv vóór 15 maart naar Koning Boudewijn-stichting - Steunpunt Leerlingenparticipatie - Brederodestraat21 - 1000 Brussel - tel 02-549 02 14 - fax 02-549 03 15 [email protected].
De kip en het ei B
Hebt u creatief en jong talent op schoolom eieren onder handen te nemen? DeVlam (Vlaams Promotiecentrum voorAgro- & Visserijmarketing) maakt pro-motie voor eieren, houdt van een fleu-rig ei-interieur en organiseert opnieuwhaar wedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijd Eieren versierenEieren versierenEieren versierenEieren versierenEieren versieren. Beginnu al uw ei uit te broeden, want Pasenis de uiterste deadline. Vóór die dagkunnen leerlingen tweede en derdegraad lager onderwijs hun sier-ei kwijtbij de Vlam, op onderstaand adres. Erzijn maar twee voorwaarden: het ei moetversierd zijn (maar herkenbaar een kip-penei blijven) en u zendt slechts één eiin per klas.Wie geen ei kan vastpakken of hetbreekt, kan dit zuivelproduct ook opeen andere manier benaderen in deklas. Daarvoor dient een nieuw gratisnieuw gratisnieuw gratisnieuw gratisnieuw gratisdoe-boekdoe-boekdoe-boekdoe-boekdoe-boek, gevarieerd lesmateriaal,eveneens voor de tweede en derdegraad. Bij voorkeur aanvragen per klas.Een begeleidende affiche per pakje doe-boeken van 20 stuks vertelt meer overde weg die een ei aflegt van bij de kiptot bij de gebruiker.Vlam - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel- tel 02-510 62 35 of 36 - fax 02-51065 15 - [email protected]
Andere kijk op Brussel S
Brussel was toen nog een bruisende stad... Brussel, een stadmet een grote geschiedenis. Brussel, de stad van de schui-mende geuze. Brussel, hoofdstad van Europa? Drie van devele gezichten van Brussel kunnen u en uw leerlingen nuproeven in één totaalprogramma.• Album?Album?Album?Album?Album? is een verrassend en charmant museum waar u opeen eigenzinnige wijze in Brussel (en België) rondneust: ge-schiedenis, vorstenhuis, architectuur, beeldverhalen, Brusselgisteren en vandaag, allerlei anekdotes... U vindt Album? ineen gerenoveerd huis uit de XVIIde eeuw in het hartje vanhistorisch Brussel.Album? - Kartuizerstraat 25 - 1000 Brussel - tel en fax 02-51190 55
• Belle-VueBelle-VueBelle-VueBelle-VueBelle-Vue is dé Brusselse brouwerij, waar Lambiek geenstripfiguur is, maar wel de basis van bieren met een eeuwen-oude geschiedenis. U kan het geheim van deze bieren terplaatse ontdekken... en proeven. U moet uw brouwerijbezoekwel steeds vooraf reserveren. De brouwerij is gesloten opzondag.Belle-Vue Brouwerij NV - Henegouwenkaai 43 - 1080 Brus-sel - tel 02-410 19 35
• Mini-EuropeMini-EuropeMini-EuropeMini-EuropeMini-Europe neemt uw leerlingen mee op een ontdek-kingsreis langs de mooiste monumenten van de EuropeseUnie. Deze tocht langs vijftien Europese landen kan een aan-vulling zijn op lessen aardrijkskunde, geschiedenis, talen,maatschappijleer... Leerkrachtendossiers, leerlingenboekjes, eenEuropese ruimte enz. zijn beschikbaar.Mini-Europe - Bruparck - 1020 Brussel - tel 02-474 13 13 -fax 02-478 26 75Album?, Belle-Vue Album?, Belle-Vue Album?, Belle-Vue Album?, Belle-Vue Album?, Belle-Vue enenenenen Mini-Europe Mini-Europe Mini-Europe Mini-Europe Mini-Europe hebben samen een hebben samen een hebben samen een hebben samen een hebben samen eendagvullend programma uitgewerkt voor schoolgroependagvullend programma uitgewerkt voor schoolgroependagvullend programma uitgewerkt voor schoolgroependagvullend programma uitgewerkt voor schoolgroependagvullend programma uitgewerkt voor schoolgroepentweede en derde graad secundair onderwijs.tweede en derde graad secundair onderwijs.tweede en derde graad secundair onderwijs.tweede en derde graad secundair onderwijs.tweede en derde graad secundair onderwijs. Van 28 maart1999 tot 3 januari 2000 betaalt u 380␣ fr. per leerling vooreen bezoek aan de drie attracties. Per 15 leerlingen heeft éénleerkracht gratis toegang (ook de buschauffeur heeft overalgratis toegang). Bijkomende opties: dagticket voor het open-baar vervoer in Brussel (50␣ fr.), begeleid bezoek aan Mini-Europe (1500␣ fr. voor 25 leerlingen), picknick in de tavernevan Belle-Vue (wel daar een drankje nemen), maaltijd in hetrestaurant van Mini-Europe (vooraf reserveren)...Voor meer inlichtingen en reservaties: tel 02-410 19 35.De drie attracties en Klasse willen graag honderd leer-De drie attracties en Klasse willen graag honderd leer-De drie attracties en Klasse willen graag honderd leer-De drie attracties en Klasse willen graag honderd leer-De drie attracties en Klasse willen graag honderd leer-krachten de kans geven om met een collega of met hunkrachten de kans geven om met een collega of met hunkrachten de kans geven om met een collega of met hunkrachten de kans geven om met een collega of met hunkrachten de kans geven om met een collega of met hunpartner vooraf dit aanbod uit te proberen. Stuur eenpartner vooraf dit aanbod uit te proberen. Stuur eenpartner vooraf dit aanbod uit te proberen. Stuur eenpartner vooraf dit aanbod uit te proberen. Stuur eenpartner vooraf dit aanbod uit te proberen. Stuur eenkaartje naar Klasse (Andere kijk op Brussel) - E. Jacq-kaartje naar Klasse (Andere kijk op Brussel) - E. Jacq-kaartje naar Klasse (Andere kijk op Brussel) - E. Jacq-kaartje naar Klasse (Andere kijk op Brussel) - E. Jacq-kaartje naar Klasse (Andere kijk op Brussel) - E. Jacq-mainlaan 165 - 1210 Brussel, met uw naam, adres en uwmainlaan 165 - 1210 Brussel, met uw naam, adres en uwmainlaan 165 - 1210 Brussel, met uw naam, adres en uwmainlaan 165 - 1210 Brussel, met uw naam, adres en uwmainlaan 165 - 1210 Brussel, met uw naam, adres en uwfunctie. Honderd inzenders krijgen tickets toegestuurdfunctie. Honderd inzenders krijgen tickets toegestuurdfunctie. Honderd inzenders krijgen tickets toegestuurdfunctie. Honderd inzenders krijgen tickets toegestuurdfunctie. Honderd inzenders krijgen tickets toegestuurd
waarmee ze tot eind mei gratis op verkenning kunnen (uwaarmee ze tot eind mei gratis op verkenning kunnen (uwaarmee ze tot eind mei gratis op verkenning kunnen (uwaarmee ze tot eind mei gratis op verkenning kunnen (uwaarmee ze tot eind mei gratis op verkenning kunnen (ukan uw bezoeken desgewenst ook spreiden over ver-kan uw bezoeken desgewenst ook spreiden over ver-kan uw bezoeken desgewenst ook spreiden over ver-kan uw bezoeken desgewenst ook spreiden over ver-kan uw bezoeken desgewenst ook spreiden over ver-schillende dagen).schillende dagen).schillende dagen).schillende dagen).schillende dagen).
Verhalenwedstrijd ‘99 S
Literair en (foto)grafisch tijdschrift Zulma en Klasse voor Jon-geren organiseren samen een verhalenwedstrijd voor jonge-ren van 14 tot 18 jaar. De opdracht: schrijf een kortverhaalkortverhaalkortverhaalkortverhaalkortverhaal(max. 4 blz.) over een thema naar keuze. Stuur dit vóór 1 juliin zevenvoud (getypt of geprint) samen met een aan uzelfgeadresseerde enveloppe naar onderstaand adres. Naam,adres en leeftijd mag je uiteraard niet vergeten. Klasse voorJongeren beloont drie jonge schrijvers met respectievelijk10.000, 5000 en 2000␣ fr. (in boekenbons). De winnaars wor-den in het najaar bekendgemaakt.Zulma-Artforum - Diestsevest 19 - 3000 Leuven - tel 016-2317 59
Italië in Brugge A
Tijdens het weekend van 6 en 7 maart is Brugge nog meerdan anders trefpunt van cultuur en toerisme. Reisinformatie-centrum Wegwijzer organiseert dan namelijk het dubbeleve-nement Reismarkt/OverReismarkt/OverReismarkt/OverReismarkt/OverReismarkt/OverBruggenBruggenBruggenBruggenBruggen, met Italië (regio’s en kunst-steden) en andere Italiaanse ingrediënten als centrale thema.De Reismarkt is een vakantiebeursvakantiebeursvakantiebeursvakantiebeursvakantiebeurs met informatie van reizi-ger tot reiziger: meer dan 250 onafhankelijke reizigers geveninformatie over ruim honderd landen. Commerciële organisa-ties brengen aanvullende info over transportprijzen, program-ma’s van touroperators, verzekeringen, buitensportmateriaalenz. Het bijhorende animatieprogramma biedt panelgesprek-ken, interviews met reisauteurs, diavoorstellingen, lezingenenz.Het cultureel stadsfestijncultureel stadsfestijncultureel stadsfestijncultureel stadsfestijncultureel stadsfestijn OverBruggen vindt plaats op 25locaties in de historische Brugse binnenstad. Op het pro-gramma staat toneel, wereldmuziek, film, jazz, tentoonstellin-gen, poëzie en klassieke muziek.De Reismarkt vindt plaats op zaterdag 6 maart (10 tot 19 u.)en zondag 7 maart (10 tot 18 u.). De toegangsprijs bedraagt230␣ fr. per dag (leden Wegwijzer Reisinfo en cliënten Gene-rale Bank betalen 180␣ fr.). Jongeren tot 16 jaar hebbengratis toegang. Deelnemen aan OverBruggen kost 100␣ fr.per dag (prijs voor het Cultuurpasje dat gratis toegang geefttot alle speciale activiteiten én tot alle Brugse musea). Jonge-ren tot 16 jaar feesten gratis mee.Het volledige programma voor dit weekend krijgt u bij Toeris-me Brugge - tel 050-44 86 86 of in alle kantoren van deGenerale Bank.Wegwijzer Reisinfo - Beenhouwersstraat 9 - 8000 Brugge - tel050-33 75 88 - fax 050-34 59 83 - [email protected] -www.wegwijzer.be/reismarkt en www.wegwijzer.be/overbruggen
Veilige sterrenbeelden S
Op Valentijndag pakte het Vlaams Aidscoör-dinaat (IPAC) uit met een wedstrijd voorjongeren tussen 16 en 26jaar. Ze kunnen 30.000frank winnen en meteen
hun liefste op een mega-cadeau vergas-ten. Hoe? Ze ontwerpen 12 kaarten met
taferelen rond veilig vrijen. Elke kaart refe-reert aan 1 van de 12 sterrenbeelden uit dedierenriem. De 12 kaart-jes van de winnaar wor-den verspreid om jonge-
ren aan te sporen veilig te vrijen. De wed-strijd wordt afgesloten op 14 april.
IPAC - Marnixplaats 16-17 - 2000 Antwer-pen - tel 03-238 68 68 - fax 03-248 42 90- [email protected]
22 KLASSE NR.93
Ruil je bank: de hogerezeevaartschool S
In Klasse voor Jongeren van februariruilt Katrien voor één dag haar bank inde menswetenschappen voor een zitjein de hogere zeevaartschool in Antwer-pen. De school geeft vanaf april álleVlaamse laatstejaars de kans een dagsfeer te snuiven. Op het programma:een rondrit door de haven, een scheeps-bezoek, informatie over opleidingen entoekomstmogelijkheden, contact metstudenten en praktijklessen. Jongerenkunnen individueel of met max. 10 per-sonen (eventueel met begeleidendeleerkracht of PMS-medewerker) inschrij-ven.Hogere Zeevaartschool - Noordkasteel-Oost 6 - 2030 Antwerpen - tel 03-20564 30 - fax 03-225 06 39 - [email protected] www.hzs.be
Elvvis is alive S
Vrijwilligers voor de fietsenherstelling, voor het draaien vanmuziek in het eigen café, voor het begeleiden van leefgroe-pen, voor weekendactiviteiten... Honderden organisaties zoe-ken vrijwilligers om tijdens de zomervakantie de handen uitde mouwen te steken voor verzorging, begeleiding, huishou-delijke hulp, creatieve inzet, klusjes, onthaal, bardienst. Vooréén of enkele weken. Jongeren die als vrijwilliger werken ofhebben gewerkt scoren goed op de arbeidsmarkt. Ze beschik-ken over de vaardigheden waar moderne werkgevers naarzoeken. De Vrijwilligers-Vakantiekrant ‘99Vrijwilligers-Vakantiekrant ‘99Vrijwilligers-Vakantiekrant ‘99Vrijwilligers-Vakantiekrant ‘99Vrijwilligers-Vakantiekrant ‘99 bundelt enkelehonderden vrijwilligersvacatures voor jongeren in de zomer-vakantie. Elke vacature vermeldt de periode en vereiste leef-tijd. In de krant staan ook korte stukjes over vrijwilligerswerken interviews met vrijwilligers. Voor elke vacature kan men eengratis gedetailleerde fichegratis gedetailleerde fichegratis gedetailleerde fichegratis gedetailleerde fichegratis gedetailleerde fiche opvragen over de organisatieen de job. Daarvoor hebben de Provinciale Steunpunten voorhet Vrijwilligerswerk ElvvisElvvisElvvisElvvisElvvis (Elektronisch Vrijwilligers VacatureInformatie Systeem). Zo weet de kandidaat of de job hemaanspreekt of niet. Kandidaat-vrijwilligers vragen de Vrijwilli-gers-Vakantiekrant ‘99 aan bij het Steunpunt voor het Vrij-Steunpunt voor het Vrij-Steunpunt voor het Vrij-Steunpunt voor het Vrij-Steunpunt voor het Vrij-willigerswerkwilligerswerkwilligerswerkwilligerswerkwilligerswerk van hun provincie. Daar kunnen ze ook terechtmet eventuele andere vragen. Ook Klasse voor Jongeren (20februari) besteedt aandacht aan deze vormen van vrijwilli-gerswerk. Zo kan u er misschien eens samen met uw leerlin-gen over praten.Steunpunt Vrijwilligerswerk Limburg - Universiteitslaan 1 - 3500Hasselt - tel 011-23 72 23 - fax 011-23 72 10 - [email protected]/ Steunpunt Vrijwilligerswerk Antwerpen - Lange Lozanastraat223/3 - 2000 Antwerpen - fax 03-240 68 88 / SteunpuntVrijwilligerswerk Oost-Vlaanderen - Provinciebestuur - Dienst 61- Gouvernementsstraat 1 - 9000 Gent - tel 09-267 75 86 - fax09-267 75 99 - [email protected] /Steunpunt Vrijwilligerswerk West-Vlaanderen - Provinciebestuur- Boeverbos - Leopold III-laan 41 - 8200 Brugge - tel 050-4035 46 - fax 050-40 31 02 / Vlaams-Brabanders en Brusselaarshebben nog geen eigen steunpunt. Ze kunnen voorlopig terechtbij het secretariaat van het Steunpunt voor Vrijwilligerswerk Vlaan-deren - Marie-Josélaan 73 - 2600 Berchem - tel 03-218 59 01- fax 03-218 45 23 - [email protected]
Back to nature A
• Workshops (schedels prepareren, wateronderzoek, glasbe-werking...), excursies (natuuruitstappen, museumbezoek, spe-leologie...), vakantiekampen enz. zijn de pijlers van het edu-edu-edu-edu-edu-catieve aanbodcatieve aanbodcatieve aanbodcatieve aanbodcatieve aanbod van Natuur en Wetenschap vzw. Jongerenvanaf 16 jaar kunnen een vormingscursus volgen (daarnakunnen ze als monitor mee op kamp) en er is ten slotte eenWedstrijd wetenschappelijke uiteenzettingen (prijzenpot:60.000␣ fr.) voor leerlingen secundair onderwijs.Natuur en Wetenschap vzw - Baalsebaan 287 - 3128 Baal -tel en fax 016-53 73 75 - [email protected]• Voortaan organiseert Natuur 2000 themadagen rond ac-themadagen rond ac-themadagen rond ac-themadagen rond ac-themadagen rond ac-tuele natuur- en milieuonderwerpentuele natuur- en milieuonderwerpentuele natuur- en milieuonderwerpentuele natuur- en milieuonderwerpentuele natuur- en milieuonderwerpen voor leerlingen vanaf8 jaar. Afval en milieu, milieuvriendelijk kamperen, milieu-vriendelijk spelen in de bossen zijn enkele van de nieuwethema’s. Daarnaast is er een documentatiecentrum met boe-ken, tijdschriften, databank enz. Voor leerlingen uit de lagereschool is er ten slotte een aparte Kiemwerking.Natuur 2000 vzw - Vlaamse Jeugdbond voor Natuurstudie enMilieubehoud - Bervoetstraat 33 - 2000 Antwerpen - tel 03-231 26 04 - fax 03-233 64 99 - [email protected]• U kan deze zomer deelnemen aan twee natuur-, budget-natuur-, budget-natuur-, budget-natuur-, budget-natuur-, budget-en kindvriendelijke natuurvakantiesen kindvriendelijke natuurvakantiesen kindvriendelijke natuurvakantiesen kindvriendelijke natuurvakantiesen kindvriendelijke natuurvakanties is eigen land. Dialoogvzw organiseert een NatuurweekNatuurweekNatuurweekNatuurweekNatuurweek in Gouvy (drielandenpuntBelgië-Duitsland-Luxemburg) van 25 tot 31 juli (geologie,ecologie, invloed van de seizoenen, ecologische tuin...) eneen Natuur- en ZonneweekNatuur- en ZonneweekNatuur- en ZonneweekNatuur- en ZonneweekNatuur- en Zonneweek in Chassepierre (Gaumestreek;één van de weinige plaatsen waar u op 11 augustus deVOLLEDIGE zonsverduistering kan meemaken) van 8 tot 14augustus. Beide vakanties volgen hetzelfde stramien: lessenin de voormiddag; wandelingen en excursies in de namid-dag; de hele dag kinderopvang in kleine groepjes mét aan-gepast programma.Dialoog vzw - Blijde-Inkomststraat 109 - 3000 Leuven -tel 016-23 26 49 - fax 016-22 21 31
Fruit en kunst met Klasse A
In het hartje van Haspengouw ligt Sint-Truiden, centrum vande fruitteelt en stad met 1300 jaar historiek en traditie. U kaner met uw leerlingen heel wat kanten uit: uitgebreide kennis-making met alle aspecten van de fruitteelt, onderdompelingin religieuze kunst en cultuur of de frisse neus halen via eeneducatieve zoektocht in de natuur. Wil u vooraf kennismakenmet dit aanbod? Dat kan. Gratis. U bent welkom tijdens driedriedriedriedrielerarenmiddagenlerarenmiddagenlerarenmiddagenlerarenmiddagenlerarenmiddagen, exclusief voor 100 lezers van Klasse. Brengeen collega mee, uw partner of zelfs heel uw gezin. Deinfomappen liggen klaar bij de koffie. Maar maak eerst uwkeuze via de bon, die u volledig ingevuld opstuurt naaronderstaand adres. U krijgt een schriftelijke bevestiging vanuw komst. Dit zijn de keuzemogelijkheden:• Woensdag 14 aprilWoensdag 14 aprilWoensdag 14 aprilWoensdag 14 aprilWoensdag 14 april (14-17 u.): Laat u rondleiden in deBegijnhofkerkBegijnhofkerkBegijnhofkerkBegijnhofkerkBegijnhofkerk met haar fraaie collectie muur- en pijlerschil-deringen, neem deel aan het geleid bezoek aan de geres-taureerde AcademiezaalAcademiezaalAcademiezaalAcademiezaalAcademiezaal en geniet van een inwijding in dereligieuze kunstschatten van het gerenoveerde MuseumMuseumMuseumMuseumMuseumVlaamse MinderbroedersVlaamse MinderbroedersVlaamse MinderbroedersVlaamse MinderbroedersVlaamse Minderbroeders.• Woensdag 21 aprilWoensdag 21 aprilWoensdag 21 aprilWoensdag 21 aprilWoensdag 21 april (14-17 u.): Een des-kundige gids maakt u wegwijs in fruitbe-fruitbe-fruitbe-fruitbe-fruitbe-drijf, plantage en veilingdrijf, plantage en veilingdrijf, plantage en veilingdrijf, plantage en veilingdrijf, plantage en veiling. De fruitteeltvolledig van haar schil ontdaan.• Woensdag 28 aprilWoensdag 28 aprilWoensdag 28 aprilWoensdag 28 aprilWoensdag 28 april (14-17 u.): De Has-pengouwse natuur in. Toerisme Sint-Trui-den organiseert een educatieve wandelingin het natuurreservaat Overbroeknatuurreservaat Overbroeknatuurreservaat Overbroeknatuurreservaat Overbroeknatuurreservaat Overbroek of de T-T-T-T-T-van Trudovan Trudovan Trudovan Trudovan Trudo, een zoektocht voor leerlingenvan het basisonderwijs.Uw bezoek eindigt telkens met een hapjeen een drankje en vooral met veel informa-tie over de mogelijkheden voor een klas-bezoek. Bijt u in de appel?Info: Hilde Hendricx - Toerisme Sint-Truiden- Grote Markt - 3800 Sint-Truiden - tel 011-70 18 18 - fax 011-70 18 20
I-line en Pandora A
• Wil u met heel uw klas snel op Internet surfen voor zo’n24.000 frank plus btw? Vanaf nu kunnen precies geteld 2383Vlaamse scholen een snelle Internetverbinding krijgen, eenISDN-lijn. Het aanbod heet I-line en stelt u in staat met 20pc’s tegelijk op Internet te surfen of e-mail te versturen, eenschooljaar lang, dag en nacht. Installatie-, communicatie- enabonnementskosten voor de lijn zijn inbegrepen in de prijs.Het Internetabonnement bij de provider betaalt u apart. Vraagwel uitdrukkelijk de prijs voor een I-line account. I-line is hetresultaat van een overeenkomst tussen Belgacom en de Vlaam-se Gemeenschap en sluit aan bij het PC/KD project. Dat stelttegen 2002 één computer per tien leerlingen in het vooruit-zicht.• Als uw school een aansluiting voor kabel-tv heeft, dankan u tegen gelijkaardige voorwaarden als hierboven Inter-nettoegang krijgen via de televisiekabel, alle dagen van 6tot 18 uur. Standaardinstallatie, provider- en communica-tiekosten, 10 Megabyte webruimte en een gratis helpdeskkosten samen 20.000 frank plus btw. Pandora, zo heet ditaanbod van Telenet, maakt voorts onbeperkt downloadenmogelijk en biedt een maximumsnelheid van 10,280 Mbpsaan. Is uw school niet op de kabel aangesloten, dan helptTelenet u via een gewone telefoonlijn (of ISDN-lijn of Belga-com I-line) aan een gratis Internettoegang. De telefoonkos-ten en het vast bedrag voor de eventuele I-line komen daarwel bij.I-line en Pandora zijn bedoeld voor basis- en secundairescholen, voor deeltijds kunstonderwijs, sociale promotie encentra voor basiseducatie. Het aanbod geldt voor scholen,niet voor individuele leerkrachten. Belangstellenden wendenzich tot hun directie of inrichtende macht. In de omzendbriefAanbiedingen telecombedrijven van 6 januari 1999 vindt ugedetailleerde informatie. Daarin ook een beknopte notaover Internet en auteursrecht (zie ook Signaal, blz. 38). ElkeVlaamse school ontving de brief.www.ond.vlaanderen.be/omzendbrieven
LERARENDAGEN IN SINT-TRUIDENµ Ja, wat Sint-Truiden te bieden heeft voor mijn
leerlingen interesseert mij. Ik kom op
□ 14 april (kunst & cultuur)
□ 21 april (fruitteelt)
□ 28 april (natuurexploratie)
en breng ….. personen mee (uitsluitendcollega of eigen gezinsleden)
KLASSE NR.93 23
Stuur deze bon vóór 1 april naar Toerisme Sint-Truiden - Grote Markt - 3800 Sint-Truiden - tel 011-70 18 18 - fax 011-70 18 20
Beathoven S
Ludwig Van Beethoven: componist,potdoof, slecht karakter. Via meneer X,bewonderaar (zeg maar obsessionelefan) van de maestro, leren we het ver-haal achter deze façade kennen. Hetsimpele verhaal van een simpele jon-gen die opgroeide tussen musici, vroegzijn moeder verloor, een zuiplap vaneen vader had, zelf moest opdraaienvoor zijn twee broers, dus een ellendigejeugd kende en zich maar met één dingkon troosten: muziek.BeathovenBeathovenBeathovenBeathovenBeathoven van theatergezelschap LeMal du Siècle confronteert leerlingentweede graad secundair onderwijs metde zoektocht naar het geniede zoektocht naar het geniede zoektocht naar het geniede zoektocht naar het geniede zoektocht naar het genie. Het stukis te bekijken in de Zwarte Zaal van hetEducatief Theater Antwerpen. Leerkrach-Leerkrach-Leerkrach-Leerkrach-Leerkrach-ten secundair onderwijs kunnen gra-ten secundair onderwijs kunnen gra-ten secundair onderwijs kunnen gra-ten secundair onderwijs kunnen gra-ten secundair onderwijs kunnen gra-tis vrijkaarten krijgen (max. vier pertis vrijkaarten krijgen (max. vier pertis vrijkaarten krijgen (max. vier pertis vrijkaarten krijgen (max. vier pertis vrijkaarten krijgen (max. vier perschool) voor de voorstelling van 31school) voor de voorstelling van 31school) voor de voorstelling van 31school) voor de voorstelling van 31school) voor de voorstelling van 31maart a.s. (stipt om 20.30 u.).maart a.s. (stipt om 20.30 u.).maart a.s. (stipt om 20.30 u.).maart a.s. (stipt om 20.30 u.).maart a.s. (stipt om 20.30 u.). Eéntelefoontje volstaat om één of meer vande 120 beschikbare zitjes te reserveren.Als u plaatsen reserveert en u kan on-verwachts toch niet gaan, verwittig daneven de organisatie. Dan kunnen zijmisschien nog een collega gelukkigmaken.Educatief Theater Antwerpen - DeniseMachiels - Reyndersstraat 7 - 2000Antwerpen - tel 03-233 15 88
Monument zkt. jong temperament(m/v) A
Jongeren van 6 tot 18 jaar kunnen hun eigen steentje bijdra-gen tot Open Monumentendag Vlaanderen (OMD)Open Monumentendag Vlaanderen (OMD)Open Monumentendag Vlaanderen (OMD)Open Monumentendag Vlaanderen (OMD)Open Monumentendag Vlaanderen (OMD). Ditjaar is het algemene thema Via Europa - Reisverhalen insteen. De campagne Monument zkt. jong temperament (m/v)zoekt hiervoor jongerenprojectenjongerenprojectenjongerenprojectenjongerenprojectenjongerenprojecten. De jongeren kiezen bin-nen het algemene thema een monument en werken eencreatief project uit. VoorwaardenVoorwaardenVoorwaardenVoorwaardenVoorwaarden: samenwerken met het Lo-kaal Comité (dat OMD organiseert in die stad of gemeente)en/of met andere verenigingen, volwassenen, scholen enz.;een actieve inbreng van de jongeren én de actieve aanwe-zigheid van deze jongeren op OMD (zondag 12 september).Daar brengen de jongeren het resultaat van hun project:gidsend, toneelspelend, zingend, musicerend, vertellend, de-clamerend, tekenend, sportend, boetserend, schilderend... Ofdat allemaal samen.De jongeren kunnen tot 17 maart hun projectaanvraag in-dienen. Begin april maakt de Stuurgroep OMD Vlaanderende geselecteerde projecten bekend. Die krijgen, naast vermel-ding in een bijlage van het officiële Monumentenmagazine,een financiële ondersteuning (tussen 15.000 en 40.000␣ fr.).Vraag meteen uw inschrijvingsformulier bij DistributiecentrumKoning Boudewijnstichting - Postbus 33 - Anderlecht Erasmus- 1070 Brussel - Info: Koning Boudewijnstichting - tel 02-54902 74 - fax 02-512 00 35 - [email protected]
Ervaringsleren A
U wenst u te bekwamen in een ervaringsgerichte aanpakervaringsgerichte aanpakervaringsgerichte aanpakervaringsgerichte aanpakervaringsgerichte aanpak ende begeleidingshouding die deze specifieke werkvorm vraagtén draagt? Outward Bound België organiseert speciaal daar-voor een nieuwe cyclus van de Opleiding ErvaringslerenOpleiding ErvaringslerenOpleiding ErvaringslerenOpleiding ErvaringslerenOpleiding Ervaringsleren. Ukrijgt daarbij de nodige werkinstrumenten aangeboden omin uw eigen werksituatie een eigen programma uit te bouwendat voldoet aan een aantal kwaliteitseisen en veiligheidscri-teria. De opleiding werkt vooral met oefensessies en allerhan-de actieve werkvormen waar de deelnemers als persoon bijbetrokken worden. Vanuit deze ervaringen formuleren de trai-ners meer algemene regels en trekken ze parallellen met dedagelijkse realiteit.De opleiding is zeer intensief. Een ervaringsvijfdaagse (12 tot16 april in Lustin, bij Namen) wordt gevolgd door vier twee-daagse sessies over groepsdynamische aspecten (5 en 6mei), grondbeginselen van het ervaringsleren (19 en 20 mei),begeleidershouding (2 en 3 juni) en integratie en feedback(23 en 24 juni). Een evaluatiedag volgt op 29 september.Deelnemen kost 37.500␣ fr. per persoon, alles inbegrepen.Outward Bound©België - Bert Stienaers - Kapucijnenvoer217 - 3000 Leuven - tel 016-23 51 72 - fax 016-29 03 09 [email protected]
Planten en dieren troef A
Hoeveel verschillende planten en dieren telt Vlaanderen nog?Wat tast die flora en fauna aan en hoe kunnen we ze vanverdere aftakeling vrijwaren? Op 15 en 16 april verneemt udaar alles over tijdens de rondleiding en natuurwandelingvan vzw De Wielewaal, speciaal georganiseerd voor 270leerkrachten lager onderwijs en eerste graad secundair. Daar-voor komt u naar Turnhout in de provincie Antwerpen. Deactie is gratis en dit is het programma:‘s Morgens krijgt u een rondleidingrondleidingrondleidingrondleidingrondleiding in groepjes van 15personen door de tentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingtentoonstelling Biodiversiteit in Vlaande-ren in De Wielewaal (Turnhout). U leert in vijf zaaltjes hoe rijkVlaanderen nog is als het om de verscheidenheid van haardieren en planten gaat. U leert ook hoe bedreigd die diversi-teit wel is en wat men daartegen kan doen. De Wielewaalbelicht daarbij hoe ze zelf soorten tracht te beschermen ennatuurgebied vrijwaart. De rondleiding duurt ongeveer eenuur.Om 11, 12, 13, 14 en 15 uur bent u welkom in het nabijge-legen speelkaartenmuseum, speelkaartenmuseum, speelkaartenmuseum, speelkaartenmuseum, speelkaartenmuseum, waar u, ook gratis, een exclu-sieve rondleiding krijgt. Die duurt eveneens een uur, zodat unog ruim de tijd hebt om de inwendige mens te versterken.Het Nationaal Museum van de Speelkaart beschikt vandaag
over de belangrijkste verzameling speelkaarten uit de Neder-landen en heeft een verzameling drukpersen en gereed-schappen die volstrekt uniek is.In de namiddag staat een natuurwandelingnatuurwandelingnatuurwandelingnatuurwandelingnatuurwandeling in De Liereman(Oud-Turnhout) op het programma. Dit landschapspark isenkele honderden hectaren groot. Het bestaat vooral uit hei-deterreinen, maar er zijn ook weidevogelpercelen, Kempischebossen en stuifduinen, elk met hun eigen, vaak zeldzameflora en fauna. De wandeling duurt twee uur. Aansluitendkrijgt u een folder en meer informatie voor een bezoek met uwklas.Deze actie is bedoeld voor leerkrachten met collega of part-ner. Kinderen kunnen mee tijdens de wandeling. Om zoveelmogelijk bezoekers binnen te laten in de tentoonstellings-ruimte is er kinderopvang in de educatieve ruimte met natuur-spelen en dito films. Er is ook een klein cafetaria. Geïnteres-seerde leerkrachten schrijven een kaartje naar onderstaandadres, met vermelding van hun naam, adres, school en hetaantal personen waarmee ze op bezoek komen. U krijgt eenbrief met plannetje terug, die uw komst bevestigt en waaropu een tijdstip wordt toegewezen voor de tentoonstelling (van-af 9.30 u.) en de wandeling (vanaf 13.30 u.). Wie het dichtstbij het actieterrein woont, komt het vroegst.Info: Jan Van den Berghe - De Wielewaal - Graatakker 11 -2300 Turnhout - tel 014-47 29 50 - fax 014-47 29 51 [email protected]: Speelkaartenmuseum – Druivenstraat 18 - 2300 Turnhout- tel 014-41 56 21 - fax 014-41 43 24
CEFIC-Prijs S
Innoverende projecten of recente realisatiesInnoverende projecten of recente realisatiesInnoverende projecten of recente realisatiesInnoverende projecten of recente realisatiesInnoverende projecten of recente realisaties die bijdragentot een beter onderwijs in de wetenschappen voor jongerenvan 12 tot 18 jaar kunnen be-kroond met de CEFIC-Prijs CEFIC-Prijs CEFIC-Prijs CEFIC-Prijs CEFIC-Prijs vande Europese Vereniging van deChemische Industrie. Selectiecri-Selectiecri-Selectiecri-Selectiecri-Selectiecri-teriateriateriateriateria zijn pedagogische waar-de, originaliteit, effectieve sa-menwerking tussen leerkracht enleerlingen, aantonen van hetbelang van de wetenschappenin ons dagelijks leven en voorons welzijn, samenwerking tus-sen school en lokale industrie oflokale gemeenschap. De erva-ring leert dat de internationalejury de laatste jaren vooral pro-jecten bekroont in verband met de lessen(natuur)wetenschappen die bovendien tot samenwerking lei-den met andere vakken (wiskunde, talen...). De eerste prijsbestaat uit een verblijf van een week, alle kosten inbegrepen,voor de leerkracht en zijn leerlingen in een ander Europeesland + 5000 euro voor de aankoop van didactisch materiaalvoor het wetenschapsonderwijs in de winnende school + 1500euro en een attest van uitmuntendheid voor de leerkracht. DeBelgische projecten moeten ten laatste op 1 april wordeningediend.Reglement en deelnemingsformulieren vraagt u aan bijFedichem - secretariaat Sociaal Departement - Maria-Louiza-square 49 - 1000 Brussel - tel 02-238 97 50 - fax 02-23898 97
Loopbaanplanning A
Bent u tevreden met uw huidige job? Of zoekt u deskundigadvies en begeleiding bij uw loopbaanplanning? Kompasvzw, Centrum voor Loopbaanplanning en -heroriëntering biedtu een klankbord, informatie, deskundig advies en begelei-ding bij knelpunten in uw loopbaanknelpunten in uw loopbaanknelpunten in uw loopbaanknelpunten in uw loopbaanknelpunten in uw loopbaan. Via korte program-ma’s (zes à acht gesprekken) en/of gesprekken op maatrond klaarheid krijgen (inzicht in uw ideale jobinhoud), af-scheid nemen van werk, jobanalyse, sollicitatietraining, con-flicthantering en evenwicht arbeid-privéleven enz.Kompas vzw - Koning Albertlaan 2 - 3010 Kessel-Lo - tel enfax 016-35 05 79 - [email protected] - users.skynet.be/sky78298/
24 KLASSE NR.93
ILLUSTRA
TIE MIEKE LA
MIRO
Y
FOTO
CEFIC
Jong temperament zkt.monument.
• Brand AMet één spel kan u zowel kinderen, jongeren alsvolwassenen veiliger leren omgaan met brandrisico’sthuis, op school en op het werk. Vuistregels verzame-len voor een betere brandveiligheid is, op alle spelni-veaus, het doel van PreventoPreventoPreventoPreventoPrevento. De winnaar verzameltzoveel vuistregels dat hij vuurvast door het leven kangaan. Of toch bijna. Prijs: 420␣ fr. (300␣ fr. als u het spelpersoonlijk ophaalt). Prevento is ook een kleur- enleesboek voor de jongste lezers.
Speciaal voor leerkrach-ten en leerlingen secun-dair is er de video AlsAlsAlsAlsAlsminuten tellenminuten tellenminuten tellenminuten tellenminuten tellen. Die laatzien hoe een goedeevacuatie-oefening ver-loopt, wijst op elemen-taire punten van brand-preventie en toont beel-den en getuigenissenvan de hevige brand inhet Institut Saint-Andréin Charleroi, toen leer-
lingen hun school moesten verlaten via venster endakgoot. Deze video duurt 26 minuten. Een tweedecassette duurt een kwartier, herneemt de onderwerpenvan de eerste cassette, maar werd aangepast voorkinderen van het lager onderwijs. Beide video’s zijnhet resultaat van een experimenteerproject van debrandweer van Eigenbrakel over de evacuatie vanschoolgebouwen. Prijs: 1573␣ fr.Met de algemene video Eerste interventiemiddelenEerste interventiemiddelenEerste interventiemiddelenEerste interventiemiddelenEerste interventiemiddelenwillen de Universiteit van Namen en de NationaleVereniging voor Beveiliging tegen Brand en Binnen-dringing (NVBB) scholen helpen om brand te voorko-men op risicoplaatsen. Behandelde thema’s zijn brand-klassen en het gebruik van draagbare snelblussers enmuurhaspels. Prijs: 5400␣ fr.Bij de NVBB kan u folders krijgen over brandpreven-tie in studentenkamers, de brandveiligheid in wonin-gen en over rookmelders. U kan er ook meer verne-men over NVBB-magazineNVBB-magazineNVBB-magazineNVBB-magazineNVBB-magazine, het tweemaandelijks tijd-schrift voor brand- en diefstalbeveiliging van de ver-eniging.NVBB - Parc Scientifique - 1348 Louvain-la-Neuve -fax 010-47 52 70. Meer informatie bij Martine Delvaux- tel 010-47 52 42
26 KLASSE NR.93
algemeen A
• Over de vakken heenHoe vakoverschrijdend wer-ken? Wat zijn de mogelijkerelaties tussen vakken envakoverschrijdende thema’s?Het boek Across the GreatAcross the GreatAcross the GreatAcross the GreatAcross the GreatDividesDividesDividesDividesDivides biedt een stand vanzaken over vakoverschrij-
dend werken in Europa. Het bevat veel praktijkvoorbeelden,gevalstudies, onderzoeksresultaten en inzichten over toe-passingen in de klas en evaluatie van leerlingen. Dit is eendenk-werk van CIDREE, het Europees consortium voor institu-ten die aan curriculumontwikkeling en/of onderzoek doen.U kan het bestellen via de Dienst voor Onderwijsontwikke-ling (DVO) van het departement Onderwijs. Richtprijs: 750␣ fr.Info: Bart Maes of Magda Borms - DVO - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel -tel 02-553 88 16 - fax 02-553 88 35
• AppelflauwteEen kwart van uw dagelijkse energietoevoer komt uit het… ontbijt.De essentiële ingrediënten daarvan zijn granen, fruit en melkpro-ducten. Dat vertaalt zich in energie, vitamines en calcium. Omdatuw lichaam dagelijks anderhalve lichaam vocht nodig heeft, giet udaar het best nog wat koffie, water of thee bij. Maar als uwslokdarm ‘s morgens uit gewoonte echt potdicht zit, probeer dit dangoed te maken met een gezond tussendoortje in de voormiddag.Wat dat kan inhouden en hoe u devoormiddagse appelflauwte voorkomt,leest u in de gratis folder Ontbijt jij?Ontbijt jij?Ontbijt jij?Ontbijt jij?Ontbijt jij?Ik wel!Ik wel!Ik wel!Ik wel!Ik wel! Da’s een bord vol ontbijtidee-en en tips.
Ontbijt jij? Ik wel!Ontbijt jij? Ik wel!Ontbijt jij? Ik wel!Ontbijt jij? Ik wel!Ontbijt jij? Ik wel! - GVO-LCM - Wetstraat 121 - 1040Brussel - tel 02-237 41 11 - fax 02-237 33 00 of in elkCM-kantoor
• Hardwaar en e-postVerzetten computertermen zich tegen vernederlandsingof gebruiken kenners ze als geheimtaal? Auteur FrederikMarain neemt homepage, cursor, browser en back-uponder de loep en speurt naar equivalenten in onze taal.Meteen uw verklarend computerwoordenboek.DigiTaalDigiTaalDigiTaalDigiTaalDigiTaal - 399␣ fr. - verkrijgbaar in de handel - uitg.Scoop - Forelstraat 22 - 9000 Gent - 09-265 64 30 -fax 09-265 64 49 - [email protected]
• Kleuterjuf kiezeltufEr rijmen bij benadering 30 woorden op kleuterjuf, 70op Klasse, 577 op school, 1031 op lerares, 1100 opdirecteur, 2617 op leraar en 5000 op leerling. Striktgenomen zijn het er veel minder, maar of u de puntjesop de i wil, bepaalt u zelf. Rijmen met uw ogen dichtdoet u met de cd-rijm-rom van Van Dale, voor 595␣ fr.De cd-rijm-rom is verkrijgbaar in de handel. U kan hemook via Internet bestellen: www.vandale.nl/current
basisonderwijs B
• Smaakt zure regen zuur?Kan u alle kindervragen over natuur en boerderijbeantwoorden? Even proberen: Waarom heeft eenvarken een krulstaart? Legt een witte kip witte eierenen een bruine kip bruine eieren? Hoeveel graantjeszitten er in een boterham? Kan je alle aardappelenopeten? Jonge lezers vanaf 8 jaar vinden de ant-
woorden in Lusten koeienLusten koeienLusten koeienLusten koeienLusten koeienmelk?melk?melk?melk?melk? Een ruim geïllustreerdweet-boek dat tot stand kwamin samenwerking met hetVlaams Informatiecentrum vande Land- en Tuinbouw. Prijs:595␣ fr.Lusten koeien melk?Lusten koeien melk?Lusten koeien melk?Lusten koeien melk?Lusten koeien melk? - uitg.Clavis - Vooruitzichtstraat 42 -3500 Hasselt - tel 011-28 6868 - fax 011-28 68 69 [email protected]
• Heen en weerOuders geven soms berichten door aan de leerkracht enomgekeerd. Praktische informatie maar ook gegevensover het gedrag van het kind, wijzigingen in gewoonten,signalen dat er wat mis is. School en ouders kunnen er deontwikkeling van het kind zelfs beter mee volgen. Die infohoeft echter niet op losse blaadjes of op de verpakkingvan de laatste sinaasappel. Erg praktisch is een zoge-naamd heen-en-weerschrift met meldingskaart. Voor 40␣ fr.kan u dat kopen in de handel.Uitg. De Sikkel - Nijverheidsstraat 8 - 2390 Oostmalle -tel 03-309 13 30 - fax 03-311 77 39
secundair en hoger onderwijs S
• ZwangerOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortus. Dat is de weinig aan deverbeelding overlatende titel van een lesmap voor leerlingen van de derde graadASO. Naast een algemene inleiding en de visie van het centrum voor Relatievor-ming en Zwangerschapsproblemen (cRZ), bevat de map concreet lesmateriaalwaarbij u kan kiezen uit verschillende werkvormen.Omgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortusOmgaan met ongewenste zwangerschap en abortus, 350␣ fr. + verzendingskosten- cRZ - Kapucijnenvoer 35 - 3000 Leuven - tel 016-33 69 54
• BeroepskeuzeEerst doorloop je een motivatie- en mentaliteitstest. Vervolgens beantwoord je 56vragen. Wil je werken in de medische sector? Hou je van sociaal contact? Wil je veeltijd in de buitenlucht doorbrengen? Spreek je graag talen? Je antwoordt met ‘zeer
graag’, ‘graag’ tot ‘zeker niet’. Op basis van je ant-woorden ontstaat een selectie van beroepen. Die wor-den in paren aan je voorgelegd. Je wikt en weegt enkiest. Uiteindelijk ontstaat je persoonlijke beroepentop-5. In elke fase van deze beroepskeuzetest krijg jeheel wat informatie. Bovendien kan je een completeberoepenlijst met uitleg raadplegen. Van aannemertot zoöloog. Deze hulp bij beroepskeuze is geen mensvan vlees en bloed maar een cd-rom. Hij kost 1750␣ fr.BeroepskeuzeBeroepskeuzeBeroepskeuzeBeroepskeuzeBeroepskeuze - verkrijgbaar in de handel - Stan-daard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen -tel 03-285 72 00 - fax 03-285 72 99 - Info: Open Sky- Georges Ivanowlaan 36 - 2100 Deurne - tel 366 4675 - fax 03-366 58 89 - [email protected]
• InspraakEr bestaat een project om jongeren aan te zetten totparticipatie, inspraak en uiteindelijk meer kansen opwerkgelegenheid. Het heet kort en bondig TrajectTrajectTrajectTrajectTraject enwerd, onder deskundige begeleiding, uitgewerkt doorleerlingen van het deeltijds onderwijs. Een krant eneen video vormen er de neerslag van. De video is inalle Vlaamse comités beschikbaar. In de gratis bro-chure verneemt u meer over dit project. Verkrijgbaarzolang de voorraad strekt.Info: Luc Ringoot - Comité voor Bijzondere Jeugdzorg- Noordlaan III bus 2 - 9200 Dendermonde - tel 052-25 07 60 - fax 052-21 32 72
• TandenstokersBouwtechniek aanbrengen via een Eiffeltoren van tan-denstokers, K’nex en Lego gebruiken om het begriptransmissie te demonstreren, een ziggurat bouwen uitisomo… Interessante invalshoeken om technologischeopvoeding aan de man te brengen worden u in bitsen bytes voorgeschoteld op de cd-rom Een knipoogEen knipoogEen knipoogEen knipoogEen knipoognaar de technologienaar de technologienaar de technologienaar de technologienaar de technologie. Leerlingen van alle onderwijs-vormen vinden er interactieve oefeningen en doe-activiteiten in. Acht thema’s van de leerstof technologi-sche opvoeding, conform met het leerplan. De cd-romwordt eenmalig in productie gebracht. Tijdig bestellendus.Bestel vóór 15 april bij Christine Sellekaerts - Pari-daensinstituut - Pater Damiaanplein 9 - 3000 Leu-ven. Prijs: 795␣ fr. als u de cd-rom zelf ophaalt (vanaf1 april); 895␣ fr. als u hem u laat toesturen; 6000␣ fr.als u een pakket van 10 cd-roms bestelt. U kan hetvereiste bedrag ook overschrijven op rek.nr. 000-0307056-51 met de vermelding ‘Een knipoog naartechnologie’.
Op kleutersafari B
Kleuters pakken hun koffers en gaan op reis naarAfrika. Ze luisteren er naar het verhaal van de speelseotter of leren er de ooievaarstaal. Ze bouwen zelf eenreuzennest. Plaats van het gebeuren is het Dieren-Dieren-Dieren-Dieren-Dieren-park Planckendaelpark Planckendaelpark Planckendaelpark Planckendaelpark Planckendael. Daar kunnen kleuterleiders opzaterdag 13 en zondag 14 maart zaterdag 13 en zondag 14 maart zaterdag 13 en zondag 14 maart zaterdag 13 en zondag 14 maart zaterdag 13 en zondag 14 maart naartoe voor eenkennismaking met het nieuwe educatieve aanbod. Detoegang is gratisgratisgratisgratisgratis. U leert er de Zooklas en de kleuter-safari kennen. Als u er een gezinsuitstap van wil ma-ken, betalen uw partner en kinderen het groepstarief(370␣ fr. voor volwassenen en kinderen ouder dan 12,205␣ fr. voor kinderen jonger dan 12, gratis voor 60-plussers)Geïnteresseerd? Fax uw persoonlijke gegevens en dievan uw school naar het nummer 03-202 45 86 met devermelding van de dag van uw keuze. U ontvangt eenschriftelijke bevestiging.Info Gie Robeyns - Koninklijke Maatschappij voor Dierkun-de - Koningin Astridplein 26 - 2018 Antwerpen -tel 03-202 45 73 - fax 03-202 45 86
KLASSE NR.93 27
Jongeren kleuren de lucht:5 tot 14/3 A
1200 jongeren uit 12 Vlaamse academies stellen1200 kunstwerken tentoon rond het thema luchtluchtluchtluchtlucht.De werken zijn uitgevoerd op briefkaartformaat inalle mogelijke beeldende technieken. Elke acade-mie koos een eigen invalshoek en manier van pre-senteren.De tentoonstelling is eerst te zien in Heusden-Zolder.Daarna reist zij achtereenvolgens langs Aarschot,
Mechelen, Kortrijk, Poperinge, Mortsel, Leuven, Dendermonde, Nijlen, Neerpelt, Geelen Mol.Gemeentelijke Academie voor Beeldende Kunsten - Kasteel Meylandt - Meylandt-laan 20 - 3550 Heusden-Zolder - tel 011-53 31 78
Phantastica, kruiden tussen hemel en hel: tot 13/6 A
Opium, heroïne, alcohol enz. zijn drugs die uit een natuurlijk milieu komen. Ronddergelijke drugs is deze tentoonstelling opgebouwd. Elke drug heeft een eigenverhaal op sociaal en historisch vlak. Van hennep maakt men bijvoorbeeld nietalleen hasj, maar ook touw, textiel, uniformen, visnetten, papier... Ook onbekende,onooglijke, onopvallende plantjes uit de wegberm (en hun vaak oeroude toepas-singsmogelijkheden) komen aan bod.De toegang is gratis. Een geleid bezoek (mét belevingsactiviteit) kost 1000␣ fr. (max.25 leerlingen; 2 uren).Ecocentrum De Goren - Postelsesteenweg 71 - 2400 Mol - tel 014-81 66 07 -fax 014-81 74 25
400 jaar St. Jan Berchmans: 6 tot 31/3 A
Op weg met Jan BerchmansOp weg met Jan BerchmansOp weg met Jan BerchmansOp weg met Jan BerchmansOp weg met Jan Berchmans is een stripverhaal van Patrick Van Oppem (tekenin-gen), Dominique Bar & Paule Fostroy (scenario). Naar aanleiding hiervan organi-seert het Groenendaalcollege een tentoonstelling rond deze figuur, met o.a. eenvoorstelling van de strip, een ontmoetingsmoment met de tekenaar en een didac-tische sessie rond strips in de klas (20/3, van 13.30-17 u.).De toegang is gratis (wel vooraf inschrijven).Groenendaalcollege - campus St. Jan Berchmanscollege - P. Verstappen - Gagelvel-denstraat 71 - 2170 Merksem - tel 03-645 74 40 - fax 03-644 25 92
Alice in Wonderland: vanaf 17/3 B
Flamingo’s en mosterd bijten allebei, tweemaal zovlug als meteen...: typische zinsneden uit Lewis CarrollsAlice in Wonderland. Debizarre avonturen die Ali-ce Liddel in dit boek be-leeft, zijn de inspiratievoor een verwonderten-verwonderten-verwonderten-verwonderten-verwonderten-toonstellingtoonstellingtoonstellingtoonstellingtoonstelling voor kinde-ren vanaf 4 jaar. Het iseen ontdekkingsreis,waarbij de jeugdige be-zoekers nu eens zelf deavonturen beleven. The-ma’s zijn het leven on-der de grond, geluiden,kleuren, vormen, de we-
reld onder water...: dieren en planten hebben de gek-ste vormen, uitdossingen en geluiden, maar alles heefteen functie.De toegangsprijs bedraagt 7 gulden. Kinderen tot 12jaar en reductiehouders betalen 5 gulden. Schoolgroe-pen (speurtocht inbegrepen) betalen 5 gulden per persoon.Een geleid bezoek (vooraf reserveren graag) kost 30gulden extra. Educatief materiaal (o.a. over de mense-lijke zintuigen) om uw bezoek voor te bereiden krijgt ugratis toegestuurd bij reservatie.Noordbrabants Natuurmuseum - Spoorlaan 434 - 5038CH Tilburg - Nederland - tel 00-31-13-535 39 35 -fax 00-31-13-535 10 90 - [email protected]
Félix De Boeck voor kinderen:permanent B
Het museum Félix de Boeck heeft een educatief pro-educatief pro-educatief pro-educatief pro-educatief pro-grammagrammagrammagrammagramma uitgewerkt rond het werk van deze bekendekunstenaar. Het is een speelse en interactieve rondlei-ding mét creatieve activiteit voor leerlingen tot 12 jaar.
De toegang is gratis. Voor de begeleiding betaalt u 1500␣ fr. (max. 25 leerlingen;vooraf reserveren).Museum Félix De Boeck - Kuikenstraat 6 - 1620 Drogenbos - tel 02-377 57 22 -fax 02-377 29 15
Bettie Elias: 10/3 tot 17/4 B
Bettie Elias schreef voor de Jeugdboekenweek het actieboekactieboekactieboekactieboekactieboek Donkere ogenDonkere ogenDonkere ogenDonkere ogenDonkere ogen, eenverhaal voor 10-12-jarigen dat nauw aansluit bij het thema van dit jaar: Houdenvan! Haar vorige boeken, de bijhorende il-lustraties, foto’s, kijkkastjes enz. vormen nusamen een boeiend overzicht van haar werk,waarin ze moeilijke thema’s als racisme, kin-dermishandeling en dood niet uit de weggaat.De toegangsprijs bedraagt 50␣ fr. per leerling.Het Literair Museum is geopend van woens-dag tot zaterdag van 14 tot 17 u., maar school-groepen kunnen ook andere afspraken ma-ken. Een geleid bezoek met de hele klas (voorafreserveren; mét animatiepakket; duurt zo’n twee uren) kost 1000␣ fr. voor de gids(max. 25 leerlingen).Van 21 april tot 30 juni herhaalt het museum de succestentoonstelling Waar komenWaar komenWaar komenWaar komenWaar komende boeken vandaan? de boeken vandaan? de boeken vandaan? de boeken vandaan? de boeken vandaan? (zie Klasse 91).Literair Museum - Bampslaan 35 - 3500 Hasselt - tel 011-22 26 24 (Marijke Rekkers,Imelda Sleurs of Johan Swennen) - fax 011-23 22 97
Hemelse gewaden: tot 13/6 S
Operakostuums, kostuums voor doden, papieren kostuums (voor de goden ge-maakt) en geklede poppen (oorspronkelijk opgesteld in diorama’s) zijn de viergroepen van gewaden die deze tentoonstelling over Chinese klederdrachtChinese klederdrachtChinese klederdrachtChinese klederdrachtChinese klederdracht sa-menbrengt. Geen gewone mode dus, wantdeze «hemelse gewaden» werden nooit doorde gewone man of vrouw gedragen.De toegangsprijs bedraagt 200␣ fr. Reductie-houders en groepen betalen 150␣ fr. per per-soon; schoolgroepen betalen 70␣ fr. per leer-ling. Geleide bezoeken kan u aanvragen bijDienst voor Toerisme Hasselt (tel 011-23 9542). Tot 2 april kan u tegelijk ook een be-zoekje brengen aan de fototentoonstellingover modefotograaf Horst P. Horst (werkte o.a.voor Vogue).
Stedelijk Mo-demuseum -Gasthuisstraat11 - 3500 Has-selt - tel 011-23 96 21
Festival van de Fantasie:12 tot 27/3 S
Meer dan 100 langspeelfilms en een 40-tal kortfilmsstaan er op het programma van het 17de BrusselsBrusselsBrusselsBrusselsBrusselsInternationaal Festival van de Fantastische Film,Internationaal Festival van de Fantastische Film,Internationaal Festival van de Fantastische Film,Internationaal Festival van de Fantastische Film,Internationaal Festival van de Fantastische Film,Science Fiction en ThrillerScience Fiction en ThrillerScience Fiction en ThrillerScience Fiction en ThrillerScience Fiction en Thriller. Hoogtepunten wordeno.a. de retrospectieve over fantastische film in Dene-marken, een reeks films van horrormeester Dario Ar-gento en het langverwachte negende deel uit de StarTrek-serie. Naast het filmfestival is er ook ImaginairImaginairImaginairImaginairImaginair‘99‘99‘99‘99‘99, het 1ste Festival van het Fantastische Boek (voor-al gericht op onze Franstalige landgenoten) enFestiv’Art 99Festiv’Art 99Festiv’Art 99Festiv’Art 99Festiv’Art 99 (tentoonstellingen, grimewedstrijd, bodypainting wedstrijd, «ongewone» modeshow, theaterenz.). Een aantal films worden verpakt in één Nachtvan de Fantastische Film en op 26 en 27 maart geëx-porteerd naar Oostende (enige locatie voor Vlaande-ren). Het festival sluit af op zaterdag 27 maart met hetBal des Vampires.De toegangsprijs bedraagt 150␣ fr. (vertoningen van16.30, 18.30 en 24.30 u.) of 220␣ fr. (vertoningen van20.30 en 22.30 u.). Voor de Nacht van de FantastischeFilm betaalt u 666␣ fr. en voor het vampierenbal 350␣ fr.Info en volledig programma: Brussels InternationalFestival van de Fantasie - Koninginnelaan 144 - 1030Brussel - tel 02-201 06 03 - fax 02-201 14 69 -www.bifff.org
Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.
KLASSE NR.93 29
Algemeen A
• Info-, Contact- en Projectenbeurs ArgoInfo-, Contact- en Projectenbeurs ArgoInfo-, Contact- en Projectenbeurs ArgoInfo-, Contact- en Projectenbeurs ArgoInfo-, Contact- en Projectenbeurs Argo: 30 en31/3 in Boudewijngebouw, Brussel.Panelgesprek, academische zitting, workshops en beursin het teken van tien jaar Argo en de identiteit vanidentiteit vanidentiteit vanidentiteit vanidentiteit vanhet openbaar onderwijshet openbaar onderwijshet openbaar onderwijshet openbaar onderwijshet openbaar onderwijs.Argo - sector Internationalisering - J. de Lalaingstraat28 - 1040 Brussel - tel 02-234 58 23 - www.argo.be/beurs
• Als liefde pijn doet...Als liefde pijn doet...Als liefde pijn doet...Als liefde pijn doet...Als liefde pijn doet...: 13/3 in La Foresta, Vaalbeek.Informatie- en ontmoetingsdag voor ouders rond de thema’s homofilie, drugs enzelfdoding bij jongeren. Met apart programma voor leerkrachten.Dienst Gezinspastoraal Vlaams-Brabant en Mechelen - Varkensstraat 4 - 2800 Meche-len - tel 015-29 84 54 of 69• Studiedag Modellen van geïndividualiseerd onderwijs voor jongeren metModellen van geïndividualiseerd onderwijs voor jongeren metModellen van geïndividualiseerd onderwijs voor jongeren metModellen van geïndividualiseerd onderwijs voor jongeren metModellen van geïndividualiseerd onderwijs voor jongeren met(ernstige) leerproblemen: (ernstige) leerproblemen: (ernstige) leerproblemen: (ernstige) leerproblemen: (ernstige) leerproblemen: 13/3 in UIA, Antwerpen.Project Mentor - p/a Gezin en handicap - Goemarelei 66 - 2018 Antwerpen - tel 03-216 29 90 - fax 03-248 14 42• Natuur en milieuNatuur en milieuNatuur en milieuNatuur en milieuNatuur en milieu: Landschapsecologie (11 en 18/3 in Hove); Natuur, je (beste)buur (vanaf 16/3 in Antwerpen); Natuur-in-Zicht (vanaf 22/4 in Retie).Centrum voor Natuur- en Milieueducatie (i.s.m. Vereniging voor Milieueducatie Provin-cie Antwerpen) - Ommeganckstraat 20 - 2018 Antwerpen - tel 03-226 02 91• Symposium en infobeurs Cerebrale Visuele Inperkingen bij kinderenCerebrale Visuele Inperkingen bij kinderenCerebrale Visuele Inperkingen bij kinderenCerebrale Visuele Inperkingen bij kinderenCerebrale Visuele Inperkingen bij kinderen: 19/3 inGasthuisberg, Leuven.Laboratorium voor Neuropsychologie KUL - p/a Momentum - Anne De Smet - Grens-straat 6 - 3010 Leuven - tel en fax 016-35 33 83 - [email protected]
Basisonderwijs B
• SchooldoorlichtingSchooldoorlichtingSchooldoorlichtingSchooldoorlichtingSchooldoorlichting tegen het licht: 10/3 in St. Bavohumaniora, Gent.Vlaams Verbond Katholiek Basisonderwijs - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel 02-50706 65 - fax 02-507 06 87• WaterkofferWaterkofferWaterkofferWaterkofferWaterkoffer: 17/3 (PIME) of 19/5 (Ecocentrum Mol).Nascholing rond Gesnater om waterGesnater om waterGesnater om waterGesnater om waterGesnater om water, een uitleenbare veldkoffer voor wateronder-zoek (derde graad).Provinciaal Instituut voor Milieu Educatie - Mechelse-steenweg 365 - 2500 Lier - tel 015-31 95 11 - fax 015-31 58 80 - [email protected]• Muzische vormingsdagenMuzische vormingsdagenMuzische vormingsdagenMuzische vormingsdagenMuzische vormingsdagen: Zingen wereldwijd (4/3in Hasselt of 18/3 in Leuven); Zingen met jonge kinde-ren (4/3 in Hasselt); Dans: Wapperhanden en wiebel-tenen (18/3 in Leuven); Dans: Hip Hop-Free Style-Funk(24/3 in Leuven); Muziek in pop(p)en spel (24/3 inLeuven); Dans: Stoere strepen of stevige stippels (22/4in Hasselt); Dans en beweging met kleuters (22/4 inHasselt); Dans: De feestwinkel deel 1 (29/4 in Leuven);Dans: Springbonen (29/4 in Leuven).De blokkendoos, vereniging voor muzische vorming - Sasput-Voogdijstraat 89 - 3500 Hasselt - tel 011-27 47 63• VakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdend: Wat is op het Internet voor debasisschoolleerkracht? (22/3); Leermoeilijkheden enmoeilijk gedrag in het basisonderwijs (17 en 24/3).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA -Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 61- fax 03-820 22 49• Individugerichte nascholingIndividugerichte nascholingIndividugerichte nascholingIndividugerichte nascholingIndividugerichte nascholing: KleuteronderwijsKleuteronderwijsKleuteronderwijsKleuteronderwijsKleuteronderwijs: Hoebestaande opvoedende spelen bewerken? (23 en 30/3); Geef ze wat ruimte - van ruimtebeleving tot ruimte-voorstelling bij kleuters (31/3, 20 en 27/4); Kleur-rijkkleur ervaren met kleuters (9 en 22/3); Bewegen in delucht, op het bord en op papier (21/4).Lager onderwijsLager onderwijsLager onderwijsLager onderwijsLager onderwijs: Zich goed voelen in de klas: welbe-vinden ter bevordering van fundamenteel leren (18 en25/3); Toetsen in de lagere school (module 1: 21/4;module 2: 5/5); Zeg het maar! - training van commu-nicatieve vaardigheden in de les Frans (16/3).Karel de Grote-Hogeschool - Centrum Permanente Vor-ming - Turnhoutsebaan 400 - 2110 Wijnegem - tel 03-355 18 70 - fax 03-353 27 35
Secundair en hoger onderwijs S
• Navormingsdagen Inclusief Onderwijs en diffe-Navormingsdagen Inclusief Onderwijs en diffe-Navormingsdagen Inclusief Onderwijs en diffe-Navormingsdagen Inclusief Onderwijs en diffe-Navormingsdagen Inclusief Onderwijs en diffe-rentiatierentiatierentiatierentiatierentiatie - nieuwe benaderingen van reken- en lees-vaardigheden (13/3; UIA, Antwerpen); Tweedaagseworkshop Inclusief OnderwijsInclusief OnderwijsInclusief OnderwijsInclusief OnderwijsInclusief Onderwijs (23-24/4; De Haan aanZee).
Beide activiteiten hebben onrechtstreeks te maken met de bevordering van intelli-bevordering van intelli-bevordering van intelli-bevordering van intelli-bevordering van intelli-gentiegentiegentiegentiegentie (zie Vizier in dit nummer p. 4-11).Universiteit Antwerpen - departement Geneeskunde - prof. Jo Lebeer - Universiteitsplein1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 25 18 - fax 03-820 25 26• Sleutelen aan technische vormingSleutelen aan technische vormingSleutelen aan technische vormingSleutelen aan technische vormingSleutelen aan technische vorming: 10/3 in Generale Bank, Brussel.Vlaams Economisch Verbond - Programma Onderneming & Onderwijs - Isabelle Cor-tens - Brouwersvliet 5 bus 4 - 2000 Antwerpen - tel 03-202 44 17 - fax 03-233 76 60- [email protected]• Pictures in motionPictures in motionPictures in motionPictures in motionPictures in motion: vanaf 9/3.Acht lessen en acht films over de affiniteiten tussen film en schilderkunst.Filmmuseum - Meir 50 - 2000 Antwerpen - tel 03-233 85 71 - fax 03-231 86 60• Achter de schermen van de betaalindustrieAchter de schermen van de betaalindustrieAchter de schermen van de betaalindustrieAchter de schermen van de betaalindustrieAchter de schermen van de betaalindustrie: 10/3 (Kortrijk), 24/3 (Antwerpen) en31/3 (Leuven).Studienamiddag voor leerkrachten economie, i.s.m. de Vereniging van Leraren in deEconomische Wetenschappen en de inspectie economie.Belgische Vereniging van Banken - H. Nivard - fax 02-511 19 51 - [email protected]• BouwBouwBouwBouwBouw: Wegenbouw (17/3); Toegepaste informatica gevorderden (10/3).EconomieEconomieEconomieEconomieEconomie: De euro (31/3); Prestatiemeting van een onderneming vanuit financieel,sociaal en ethisch oogpunt (20/4).Elektriciteit/elektronicaElektriciteit/elektronicaElektriciteit/elektronicaElektriciteit/elektronicaElektriciteit/elektronica: Domotica-immotica (21/4); Optische sensoren i.s.m. firmaOmrom (21/4); Vermogen-elektronica: frequentieregelaars (5/5).EngelsEngelsEngelsEngelsEngels: Ideeënbeurs Engelandreizen (21/4).FransFransFransFransFrans: Le grand Meaulnes: redonner à ce classique toute sa fraîcheur (15/3).NederlandsNederlandsNederlandsNederlandsNederlands: Achter de coulissen van taal - het wat, hoe en waarom van taalbeschou-wing (10/3).RechtRechtRechtRechtRecht: Actualia inzake personenbelasting (17/3).Sanitair/CVSanitair/CVSanitair/CVSanitair/CVSanitair/CV: Zonne-energie (19/3).UFSIA/IDEA - Centrum voor Didactiek - Prinsstraat 8 - 2000 Antwerpen - tel 03-220 4691 - fax 03-220 46 79 - www.ufsia.ac.be/IDEA/• Mag ik een jouw piemel zien? Praten over lichamelijkheid en seksualiteit bijlichamelijkheid en seksualiteit bijlichamelijkheid en seksualiteit bijlichamelijkheid en seksualiteit bijlichamelijkheid en seksualiteit bijkinderenkinderenkinderenkinderenkinderen (drie avonden vanaf 10/3); De prehistorie van het lezen - leesactiviteitenleesactiviteitenleesactiviteitenleesactiviteitenleesactiviteitenvoor peuters en kleutersvoor peuters en kleutersvoor peuters en kleutersvoor peuters en kleutersvoor peuters en kleuters (11/3); Boekgenoot - lezen in de lagere-schoolleeftijdlezen in de lagere-schoolleeftijdlezen in de lagere-schoolleeftijdlezen in de lagere-schoolleeftijdlezen in de lagere-schoolleeftijd(18/3).
Elcker-Ik vzw - Breughelstraat 31-33 - 2018 Antwerpen- tel 03-218 65 60 - fax 03-281 02 45••••• Natuurwetenschappen/Wiskunde: Natuurwetenschappen/Wiskunde: Natuurwetenschappen/Wiskunde: Natuurwetenschappen/Wiskunde: Natuurwetenschappen/Wiskunde: Mathcad (10, 17,24 en 31/3); Wiskundige tekstverwerking met Word(24/3); Toepassingen van de dynamica bij bewegin-gen van mens en dier (21/4); Fysica en verkeersveilig-heid (10/3); Experimenteren met kunststoffen voor deklaspraktijk (10/3).TalenTalenTalenTalenTalen: Strategisch gericht argumenterend schrijven (17/3); Internet in de taalklas Frans (17 en 24/3); Warumtut Liebe weh? (28/4); Streetwise grammar: a case forpragmatic grammar teaching (10/3).VakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdendVakoverschrijdend: Aanpak van moeilijke klassen enleerlingen (13 en 14/4); Feedback geven aan leerlin-gen (15 en 16/4); Stresspreventie in de relatie leer-kracht-leerlingen (10 en 17/3).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA - Uni-versiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 61 - fax03-820 22 49
Gratis de ruimte in A
Jongeren van 10 tot 18 jaar kunnen in het Euro SpaceCenter deelnemen aan ruimteklassenruimteklassenruimteklassenruimteklassenruimteklassen (één tot vijf dagen).Een simulatie van een ruimtevlucht, trainingstoestellen, zelfmicroraketten bouwen en lanceren enz. staat allemaal ophet programma. De omgeving leent zich daarenbovengoed tot natuurexploratie, boswandelingen en openlucht-recreatie. De ruimteklassen zelf worden geleid door gede-tacheerde Nederlandstalige leerkrachten.Op woensdag 17 maart kan u gratis kennismakenOp woensdag 17 maart kan u gratis kennismakenOp woensdag 17 maart kan u gratis kennismakenOp woensdag 17 maart kan u gratis kennismakenOp woensdag 17 maart kan u gratis kennismakenmet het aanbod van het Euro Space Center.met het aanbod van het Euro Space Center.met het aanbod van het Euro Space Center.met het aanbod van het Euro Space Center.met het aanbod van het Euro Space Center. Onderde aanwezige leerkrachten wordt daarenboven een gratisééndaagse ruimteklas verloot voor 25 leerlingen. Welgraag vooraf inschrijven per telefoon, fax of email.Euro Space Center - Rue devant les Hêtres 1 - 6890Transinne (Libin) - tel 061-65 01 33 - fax 061-65 64 61- [email protected]
Klasse-ment A
Elke maand spelen honderden lezers mee voor deeer en voor vijf boekenbonnen (elk 2000␣ fr. waarden geschonken door Standaard Boekhandel), vijft-shirts (Een mens met klasse) en vijf cartoonboe-ken (van huistekenaar Camp). We verwachten uwantwoord op de nieuwe opgave uiterlijk 26 maart.Winnaars opgave 55: boe-Winnaars opgave 55: boe-Winnaars opgave 55: boe-Winnaars opgave 55: boe-Winnaars opgave 55: boe-k e nbonk e nbonk e nbonk e nbonk e nbon: Ivonne Braem(Zwijndrecht), Carine D’Hondt(Evergem), Ann Baeyens (Leu-ven), Annemie Dirkx (Bree) en Romain Germonprez(St. Eloois-Winkel) - cartoonboekcartoonboekcartoonboekcartoonboekcartoonboek: Karine Vanhee (Ich-tegem), Eric Peeters (Lommel), Jeanine Volcke (Gent),Annick Hauben (Tongeren) en Pol Lagrain (Wingene)- t-shirtt-shirtt-shirtt-shirtt-shirt: Walter D’Hondt (Watervliet), Michèle Hoy-berghs (Kessel), Marie-Thérèse De Bruyne (Belsele),Jef Debacker (Tielt) en Chris De Ranter (Schelle).Oplossing opgave 56Oplossing opgave 56Oplossing opgave 56Oplossing opgave 56Oplossing opgave 56: volwassenenonderwijs (RoE-lanD - cOOpEr - sJiNtoïSme - WoLuWe - VIS - NANo -cholESterol)Opgave 57Opgave 57Opgave 57Opgave 57Opgave 57: Twee woorden, achttien letters, de win-naar van de schaakpartij in dit nummer.• de 1ste, 4de en 5de letter van de Tringa totanus, eensnipachtige steltloper met rechte snavel en oranje-kleurige poten;• de 2de, 5de en 6de letter uit de oude taal dieChampollion bij Rosette ter hulp kwam;• de 2de, 3de en 6de letter uit de benaming voor eenschilderij in waterverf op wit of licht papier;• de 2de, 7de en 9de letter uit de voornaam van deoma van noorderbuur Beatrix;• de 1ste, 2de en 6de letter uit het land van RichardStrauss, Franz Klammer en Niki Lauda;• de 1ste, 4de en 8ste letter uit het abele spel waarinde gekidnapte zoon van de koning van Sicilië aan hethof van een Oosters vorst verliefd wordt op prinsesDamiette.KLASSE - Klasse-Ment - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel
Eindelijk overzichtelijkDe nieuwe aanpak van Klasse voor Jongeren blijkt ook aan te slaan. Het blad iscreatief en uitdagend gebleven, maar is tegelijkertijd ook veel overzichtelijker eninhoudelijker geworden. Het telt dit schooljaar ook twààlf pagina’s in plaats vanacht. De ploeg van Klasse is voor de input van dit blad versterkt met de geïnspireer-de inbreng van een twintigtal jongeren uit heel het land: de Rendiergroep. Elkemaand sluiten er nog nieuwe scholen aan bij het initiatief. Het blad wordt nu(uitsluitend op vraag van elke ingeschreven school) verspreid bij 205.331 leerlin-gen tweede en derde graad secundair onderwijs (85 procent van de doelgroep). Uitonderzoek blijkt dat de respons enorm verschilt van school tot school. In sommigescholen wordt het blad echt veel gelezen en gebruikt. In andere staat men eronverschillig tegenover. Elders wordt het gewoon in de vuilnisbak gekieperd. Uit deervaringen van succesrijke scholen leren we het volgende.1. Leraars moeten eerst zelf inzien dat het blad geen bedreiginggeen bedreiginggeen bedreiginggeen bedreiginggeen bedreiging vormt, maarjongeren net oproept om zich in te zetten, niet af te haken, zich te interesseren vooronderwijs, opvoeding, samenleving en engagement. We strijden dezelfde strijd. Hetis niet de leraar die alles op zijn eentje moet oplossen. Net om de verantwoorde-lijkheden te spreiden is er een Klasse voor Jongeren en een Klasse voor Ouders,waarin vaak dezelfde thema’s aan bod komen. Communicatie is de eerste stapnaar preventie en participatie.2. Alles begint met een efficiënte distributiedistributiedistributiedistributiedistributie. In sommige scholen moeten deleerlingen zelf op zoek naar het blad, elders geven de leerkrachten er in elke klaseen woordje uitleg bij of zorgen de leerlingen van de leerlingenraad voor deverdeling. In scholen met een gecoördineerde aanpak werkt het blad beter danelders.3. Jongeren lézen weiniglézen weiniglézen weiniglézen weiniglézen weinig (laat staan over opvoeding, onderwijs en eigen verant-woordelijkheid). We kunnen ons daarbij neerleggen of hen stimuleren het tochmaar te doen. Even tijd maken voor het blad, erover praten, de structuur uitleggen,kans geven voor reflectie en commentaar… werkt heel verrijkend en stimulerend.4. Een creatiefcreatiefcreatiefcreatiefcreatief blad dat oproept tot engagementengagementengagementengagementengagement en participatieparticipatieparticipatieparticipatieparticipatie kan maargedijen in een school die daar ook op andere domeinen actief werk van maakt.Ook op dit vlak maakt de schoolcultuur het verschil.Hoe pakt u het aan op school? Hoe reageren uw leerlingen en waarom? Welkesuggesties hebt u? We houden graag rekening met uw mening. Schrijf naar Klassevoor Jongeren (Mijn mening) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel.
De ideale leerkrachtDe functiebeschrijvingen voor leerkrachten in de vorige Klasse werkten ook voor deleerlingen (in Klasse voor Jongeren) stimulerend. Zij kregen daardoor een ruimerbeeld van het globale takenpakket en nodige competenties voor “de ideale leer-
kracht”. Het is blijkbaar niet voldoende om “populair” te zijn. Honderden leerlingenstuurden spontaan de namen van leerkrachten door die volgens hen bijzonderhoog scoren voor verschillende domeinen in de functiebeschrijving. Klasse voorJongeren pikte er symbolisch 25 nominaties uit en overviel de totaal verrasteleerkrachten in hun klas met een cadeautje, maar vooral met het mooiste geschenkdat een leerkracht dromen kan: de (vaak onuitgesproken) waardering van deleerlingen. Er worden in onderwijs niet alleen messen getrokken. Gelukkig bestedende media o.a. door deze actie van Klasse voor Jongeren ook aandacht aan dewarme waardering van jonge mensen voor hun leerkrachten. Soms is positiefnieuws ook nieuws.
De winnaars■ Ouders en leerlingen blijven via Klasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren elkeweek een leerkracht nomineren die voor hen het verschil maakt. Die krijgt “Debloemen van de week”. Dit initiatief van Klasse werd ondertussen met even veelsucces overgenomen door het internationaal gezaghebbende Engelse onderwijs-blad The Times Educational Supplement. Kregen in Vlaanderen de bloemen: Mar-griet De Groot (Dilbeek), Fanny Bossuyt (Tielt), Leo Van Vlasselaer (Haacht) enAnnemie Van Passel & Greet Nijs (Betekom). Zij ontvangen telkens ook symbolischde bloemen voor hun collega’s. Een leraar staat gelukkig niet altijd alleen.■ Wie een sticker van Klasse op voertuig of boekentas durft plakken, moet er ookmaar tegen kunnen dat hij daarmee betrapt wordt. Krijg je meteen een boeken- encd-bon van duizend frank voor. Zoals deze maand Frie Struyf uit Gent en Hugo Vanden Bossche uit Tienen.
Maaseik met Klasse1700 lezers van Klasse trokken tijdens de krokusvakantie naar Limburg, waar Maas-eik een week lang Stad met Klasse was. Ze kregen er rondleidingen in kleine groepen,uitgebreide informatie over de educatieve mogelijkheden voor een klasbezoek enkonden deelnemen aan een zoektocht door de stad. Daarmee konden ze bovendienin de prijzen vallen. De toeristische dienst is druk in de weer met het verbeteren van deinvulformulieren. Eind maart krijgen de winnaars persoonlijk bericht.
Bloemen voor leraars«Ik ben niet de enige leerkracht die bloemen verdient», zegt Jan Vanherck, leraar Latijnen Nederlands in het Sint-Claracollege in Arendonk. Hij kreeg de Bloemen Van DeWeek van ouder Lydia Reynders. «Een leraar moet zijn vak goed brengen, boeiend engevarieerd. Maar ook met leertips, evaluatiemomenten en vlugge feedback. Vandaageen toets, morgen de cijfers en de verbetering. Maar je moet ook duidelijkheidscheppen, zodat de leerlingen weten waar ze aan toe zijn: waar willen we naartoe, watmoet je kennen, wat verwacht ik van je, tegen wanneer… Een leerling apprecieert nietof je jong van hart, grappig en dynamisch bent, maar hij waardeert in de eerste
plaats de duidelijkheid die jebiedt. Een leraar moet een stren-ge vader zijn. Hij moet samenafspraken maken, die afsprakenzelf respecteren en ze doen res-pecteren. Maar hij is ook vader:gemoedelijk, vol begrip, bereik-baar. En met wat humor gaat hetallemaal een beetje makkelijker.Nee, niet lachen mét, maar échtsamen lachen. Gewoon zoals nu,met de bloemen. Leuk toch?»
Mensen met Klasse
FOTO’S: PETER VAN HOOF
ons schoolsysteem toch wat verkeerd: wat als hijhet voor Duits niet haalt? Is hij dan geen huma-nioradiploma waard? In het leven haalt Mattiashet zeker. Met zijn inzet, werklust en motivatiekan dat niet anders.»
LuiaardIn het eerste leerjaar kon Liesbeth (14) met
Pasen nog niet lezen. «Dat komt wel in orde»,verzekerde de leerkracht haar ouders. «Oefen maargoed.» In het tweede leerjaar nam de taakleer-kracht contact met hen. «Ik had geen idee watdyslexie was», vertelt moeder Anita. Nu zit Lies-beth in het derde jaar Sociaal-Technische: «Ik hebtot het zesde leerjaar lager onderwijs extra hulpgehad op school en op een centrum voor leerpro-blemen. En nu houden ze er op school ook reke-ning mee dat ik dyslexie heb. Mijn klasleraar heeftdaarom in het begin van het jaar een bewijsjegevraagd. Ik heb bijvoorbeeld iets meer tijd nodigdan anderen om een toets te maken. Vragen zijn meniet altijd direct duidelijk en dan krijg ik uitleg.»
Leerstof begrijpen en toch geen goede cijfershalen, veroorzaakt een gevoel van frustratie enonzekerheid. Als dyslexie niet vlug wordt gesig-naleerd, zijn de gevolgen voor ieder kind anders:zittenblijven, schoolmoeheid, faalangst, depres-sie. Of agressie.
«Cindy is een luiaard. Punt. Dat was zo’n beetjede conclusie van de klassenraad van het vierdejaar Economie-Wiskunde», vertelt Kaat, leer-kracht fysica. «Ik heb het woord dyslexie latenvallen, maar daar lachten de collega’s mee. Tochblijf ik erbij dat Cindy een leerprobleem heeft.Maar omdat ze zich erg onbeleefd en agressiefgedraagt in de klas, wil niemand dat zien.»
Gemiddeld zitten er op een school vier à vijfprocent leerlingen met een vorm van dyslexie. Inelke klas één dus. Omdat hij het lastig heeft metlezen of schrijven, zal die leerling in alle vakkenproblemen krijgen. Niet omdat hij niet kan of willeren, wel omdat hij de helft van wat hij moet lerenmoeilijk leest.
FrustratieMattias leerde in de eerste jaren van de lagere
school teksten zoveel mogelijk uit het hoofd. Hijwas intelligent genoeg om met allerlei trucjes zijnlees- en schrijfproblemen te verstoppen voor leer-krachten en ouders. Toch waren er af en toe storin-gen: een dictee, een huistaak, voorlezen. Leen: «Alsik er op oudercontacten over sprak, dan voelde ikwat de leerkrachten dachten. Weer zo’n moeder diehaar kind een wonderkind vindt. In het vierde leer-jaar zijn we op eigen initiatief naar het PMS gestapt.Hoogbegaafd kind, maar met problemen. Van deschool kregen we weinig hulp. Maar Mattias is wils-krachtig en gemotiveerd en nam er de jaren logopediebij. Gelukkig ging het goed met de meeste vakken.Dan was er de overgang naar het secundair. Tech-nisch onderwijs? Maar Mattias heeft geen enkeleinteresse voor techniek. Dus humaniora. Weer ge-fronste wenkbrauwen. Gelukkig vonden we een schoolwaar de directeur zei: ‘We hebben geen ervaring metdyslexie, maar we doen ons best.’ Toch moeten wij elkjaar weer het hele probleem bij de leerkrachten uit dedoeken doen. Soms geloven ze het niet. Dat nemen weerbij. Als we begrip krijgen van de leerkrachten, als zeer rekening mee willen houden, zijn we al tevreden.Vreemde talen zijn wel een echt probleem nu. Vaak isMattias zenuwachtig, onhandelbaar. Telkens die frustratie.Wij hopen dat het ook dit jaar weer lukt. Eigenlijk zit
D Y S L E X I E
32 KLASSE NR.93
«Iedereen kan le-zen. Ik ken nie-mand die dat nietkan. Dyslexie, laatme niet lachen.» Datlas Leen, moeder vanMattias (nu 17) in hetschoolkrantje van delagere school van haarzoon. Mattias heeftdyslexie. Opgemerkt inhet vierde leerjaar. Zijn
onderwijsloopbaan gaatten koste van veel moei-te, woede en verdriet.Een constant gevecht te-gen onbegrip en voor-oordelen. En tegen ei-gen ontmoediging. Mat-tias volgt nu het vijfdejaar Wetenschappen-Wiskunde. En dat is nietevident.
«Hetwonderkind kan niet lezen»
Jungle«Leerkrachten merken heel vlug dat een kind
bij het lezen problemen heeft met teken-klank-koppeling», vindt Pieter Van Biervliet, lector vakdi-dactiek in Torhout (KATHO). «Dyslexie is eenautomatiseringsprobleem. De hersenen zijn eensoort van jungle waar je je een weg door baant. Bijlezen is dat de weg van het teken naar de passendeklank. Bij een dyslecticus groeien de lianen veelvlugger terug. Telkens weer moet de dyslecticus deweg van het teken naar de corresponderende klank‘vrijmaken’. Onderzoekers zijn het nog altijd nieteens over een juiste definitie, maar dat doet er niettoe: is er een leesprobleem, dan moet daaraanworden gewerkt. De diagnose dyslexie is reedsmogelijk in de loop van het eerste leerjaar. Hoevroeger die diagnose er is, hoe beter. Als er eenprobleem is, moet de leerkracht zich natuurlijkafvragen welke gepaste hulp hij kan geven. Enpreventief, of hij wel een goede leesmethode ge-bruikt. De beste hulpverlener is de leerkracht zelf.Die kent het kind, zijn ouders en kan het bestaansluiten bij het leesleerproces in de klas. Er zijnallerlei methodes om een kind met dyslexie tehelpen: stimuleren van de hersenhelften, motori-sche training geven, deelvaardigheden van lezenoefenen of leren herkennen van woordbeelden. Ikgeloof het meest in de methode die zich toespitst op
het opsporen van zwakke teken-klankkoppelingenen combinaties ervan om ze dan opnieuw te trai-nen. Maar ook werken aan leesmotivatie is altijdwaardevol. Als een kind met dyslexie leesplezierontdekt, is hij gemotiveerd om door te zetten. »
Lievelingsvak«Uw dochter kan niet rekenen. Zo sprak de
leerkracht van Karen mij aan toen we elkaar toe-vallig tegenkwamen vlak voor het eerste rapportvan het eerste leerjaar», vertelt Nicole. «Ze kanniet volgen. Ik wist niet waar ik het had.» Karen(11) heeft dyscalculie. Dat komt vijf keer mindervoor dan dyslexie. Wordt dan ook vijf keer min-der onderkend. «Karen was altijd zeer enthou-siast van school gekomen. Bleek dat ze het eigen-lijk niet zag zitten en dat ze enorme faalangst had.Ze keerde terug naar de derde kleuterklas. Buitende school kreeg ze bijsturing. Maar we zijn ge-stopt. Het leek hopeloos: een heel jaar bijscholenom tot vijf te tellen. Nochtans is ze intelligentvolgens de IQ-testen. In tegenstelling tot wat hetPMS ons aanraadde, lieten we Karen het begin vande lagere school in het buitengewoon onderwijs,type 8, voor kinderen met ernstige leerstoornis-sen volgen. Wat moesten we doen? Daar zoekenze tot ze de juiste methode gevonden hebben, daaroefenen ze tot ze iets doorhebben. Karens gevoelvan eigenwaarde steeg met de dag. Vorig jaar, inhet vierde leerjaar, is ze teruggekeerd naar hetgewoon basisonderwijs. Na een jaar met begelei-ding via het Geïntegreerd Onderwijs, staat ze ernu alleen voor. Dat is zeer zwaar voor ons. Je zit alsouder constant met twijfels: wat gaat er met onzedochter gebeuren? Hoe ziet haar toekomst eruit?Taal is geen probleem. Geloof het of niet: rekenen
is haar lievelingsvak. Maar er zullen op elk niveaunieuwe rekenproblemen opduiken.»
Etiket«Een zorgzame school geeft elk kind de kans
vorderingen te maken. Elk kind met lees-, reken- ofspellingproblemen heeft recht op hulp», zegt Fran-cine Tuypens, PMS-directeur. «Het etiket dyslexieof dyscalculie vind ik eigenlijk niet zo belangrijk.Wel dat je de problemen ziet en dat je hulp biedt.Wij werken vooral preventief. Een kindvolgsys-teem bijvoorbeeld maakt het mogelijk nauwkeurigte volgen hoe een kind evolueert vanaf de kleuter-school. Wij stem-men de hulpverle-ning nauwkeurig afop de leerling en op wat er zich in de klas afspeelt.We kijken naar het effect en sturen op tijd bij. Voorremediëring krijgt de leerkracht vaak hulp van eenextra leerkracht, bijvoorbeeld de taakleerkracht, ofiemand van buiten de school in een revalidatiecen-trum of door logopedisten, therapeuten. Daar moe-ten zeker compromissen gesloten worden: het kindmag niet al schoolmoe zijn op tien jaar door eenonmogelijke takenlast. Welke gespecialiseerde hulpeen kind ook krijgt, de klasleraar houdt bij klassi-kaal werken rekening met het probleem van hetkind. Samen met de ouders kent hij het kind best.»
«Veel secundaire scholen beginnen nu te zoe-ken hoe ze een leerling met dyslexie kunnen op-vangen», zegt Hilde Van den Brande van het projectleerhulp van de vrije PMS-centra. «Je mag eendyslectische leerling echter niet te vlug een uitzon-deringspositie geven. Wat doe je met een leerlingdie net geen dyslexie heeft of toevallig geen attest?Veel maatregelen die je voor een dyslecticus treft,zijn goed voor meerdere leerlingen in de klas.Hoeveel aandacht geven we als leerkracht bijvoor-beeld aan spelling in de evaluatie van een vak? Hetetiket dyslexie kan voor een leerling zelf of zijnouders wel een verademing betekenen: eindelijkerkenning dat de problemen er niet zijn door teweinig inspanningen of domheid.» ■
• Lectuur over dyslexie/dyscalculie:Ruimte voor dyslexie – Léon Biezeman(zelf dyslecticus); Dyslexie, een com-plex taalprobleem – Tom Braams; Ern-stige leer- en gedragsproblemen opschool – Ghesquiere en Ruijssenaarsred.; Lees je mee? - Marita De Sterck(boekengids met een uitgebreid hoofd-stuk over boeken voor moeilijke lezers)• Klasse voor Ouders en Klasse voorJongeren behandelen hetzelfde thema.
Hoe kan elke leerkracht een kind met dyslexiein de klas ondersteunen?
ACHT AANBEVELINGEN1. Moedig het kind zoveel mogelijk aan. Hij moet vaak heel wat meer tijd in zijn lessen en
taken steken dan andere leerlingen. Motivatie en begrip van zijn leerkrachten zijnessentieel.
2. Niet elke dyslecticus heeft dezelfde problemen. Bekijk dit per kind en samen met hetkind (zeker met oudere leerlingen).
3. Hou rekening met een trager leestempo. Bied korte en gestructureerde teksten aan.4. Geef de leerling de kans om leesopdrachten grondig en ruim op voorhand voor te
bereiden, eventueel met steun van een audiocassette.5. Dyslectici hebben het moeilijk met bijhouden en structureren van notities. Stel een
klasgenoot aan om te helpen bij notities nemen en de agenda invullen. Kijk zelfregelmatig alle geschreven materiaal na.
6. Geef de leerling meer tijd om een toets te maken.7. Probeer wanneer nodig mondeling te toetsen. Lees opdrachten en vragen ook zelf
nog eens voor.8. Zorg voor een zo rustig mogelijke omgeving. Een dyslecticus heeft veel concentratie
nodig en is extra gevoelig voor prikkels van buitenaf.9. Bij toetsen en taken kan u bijvoorbeeld twee scores geven (één op inhoud en een
andere op spelling).
KLASSE NR.93 33
In elke klas één. Niet gezien?
ATTESTERINGIedere leerkracht kan worden ge-confronteerd met een leerling dieeen leerstoornis heeft. De com-missie Onderwijs van het VlaamsParlement keurde een resolutiegoed om dyslexie, dyscalculie enandere leerstoornissen officieel teerkennen. De resolutie houdt indat leerlingen met deze leerstoor-nissen recht hebben op aange-paste begeleiding. In de leraren-opleiding komt er aandacht voor.Er moet ook prioritaire bijscho-
ling komen.
afspraken en datum van de deadline. Voor hetoverige laat ik het initiatief aan de jongeren: in-houd, vorm en promotie van het blad bepalen zezelf. Als leerlingen merken dat hun blad niet vanhen alleen is, laten ze het schieten. Het is evenmineen goed idee het leerlingenblad te vermengenmet de schoolkrant, dat meer een PR-medium is.»
Zelfcensuur«De inhoud van het leerlingenblad moet prik-
kelen», adviseert Jan De Mets. Hij raakt het somsdelicate evenwicht aan tussen redactionele autono-mie en de gevoeligheid van leerkrachten en direc-tie. «Leerlingen willen een blad maken dat aan-slaat. Met leerkrachten lachen is populair, roddelsworden gretig gelezen. Toch kan een leerlingen-blad een belangrijk communicatie- en participatie-medium zijn. Een school die vooruit wil, staat openvoor de mening van jongeren. Als ze hun ideeënniet mogen uiten, raken ze gefrustreerd.» Een ge-schreven product is een geschikt forum. Het biedtruimte voor discussie, verschillende meningen,argumenten en informatie. Zo kan de school peilennaar wat leeft bij de jongeren en heeft ze meteen eenaanknopingspunt voor dialoog. In de school vanGeert Neirynck stelden de leerlingen het eersteexemplaar van het leerlingenblad voor op een per-soneelsvergadering. Zo leiden directie en leerkrachtenhet leerlingenblad in goede banen. «In een parti-cipatiegerichte school voelen jongeren niet de be-
Veel redacties van leerlingenbladen hebben eenleerkracht als begeleider. «Jongeren vragen erzelf om», zegt coach Jan De Mets. «De meesteredactieraden gaan op zoek naar een leerkrachtvoor ondersteuning, ruggespraak en advies. Wantals er niemand bijzit die er een beetje de lijn inhoudt, loopt het in het honderd.» Meestal verga-deren redacties kort, tijdens de middagpauze ofmeteen na schooltijd. Dan is de noodzaak omefficiënt te zijn groot. De leerkracht kan hierbijhelpen. Hij kan een beslissende wending gevenaan een discussie, de argumenten samenvatten enalles op een rijtje zetten. Vergadertechnisch heb-ben leerkrachten meer ervaring dan jongeren.
DeadlineHet blijft koorddansen: de leerkracht mag zich
niet opdringen of zich te veel bemoeien met hetblad. «Dat lokt ergernis uit, zelfs al doe je het metde beste bedoelingen», weet Jan De Mets. Leer-kracht Nederlands Geert Neirynck knikt. Hij issinds twee jaar begeleider van de leerlingenredac-tie in het Provinciaal Instituut van Kortrijk. Hijvolgt de vergaderingen, kijkt het blad taalkundigna en oefent zich in het onzichtbaar aanwezigzijn. «Ik opereer vanuit de achtergrond. Leerlin-gen spuien tijdens de vergadering erg goede idee-en, maar omdat niemand notities neemt raken dievergeten. Ik maak ze erop attent dat iemand hetverslag moet maken, met daarin kort de ideeën,
C O M M U N I C A T I E
34 KLASSE NR.93
«Als bege-leider van eenleerlingenre-dactie ben jeloodgieter, met-ser of elektricien.Dat is een andersoort werk dan les-geven, want daarkomt nooit een eindaan. Daarentegen is
een blad een afgewerktproduct: de muur staater, de leiding is gelegd,
het werkt. Op naar devolgende opdracht. Datgeeft een kick. Als jemet dat soort kicks geenvoeling hebt, moet jeer niet aan beginnen.»Dat zegt Jan De Mets,de Klasse-coach die ditschooljaar tien leerlin-genbladen op het juistespoor helpt zetten.Welke rol kan eenleerkracht spelen inde redactie?
«Met leerkrachten lachen is populair»
hoefte wrevel of frustraties in hun blad uit tewerken. Ze passen meestal zelfcensuur toe. Rod-dels en kwetsende weetjes over leerkrachten filte-ren ze er zelf uit», vult Jan De Mets aan.
DeontologieDe leerlingen schrijven een verslag over hun
schooluitstap met ex-drugverslaagden. Maar daarstopt het. De journalistieke impuls ontbreekt omer iets méér mee te doen.» Jan De Mets: «Breek uitde school: verbind wat je beleefd hebt met dedrugproblematiek in de samenleving, en voeg ereen interview met een ex-drugverslaafde aan toe.Trek de schoolse activiteiten open naar een maat-schappelijke discussie. Dat moet kunnen, op voor-waarde dat je het artikel in een journalistieke stijlschrijft.» De leerkracht kan jongeren leren watjournalistieke stijl is. Hij reikt hen de deontologi-sche regels aan: maak duidelijk van wie het stand-punt is dat je weergeeft, schrijf neutraal en objec-tief, laat verschillende meningen aan bod komen,scheid informatie van argumenten en meningen.
DoorgeefluikHet is een uitdaging om de andere leerlingen te
stimuleren het blad te lezen. «Breng er discussie in,een enquête, een interview, een spraakmakendonderwerp, iets wat leeft bij de leerlingen. Hetleerlingenblad moet potentieel drager zijn van dis-cussie en dialoogthema’s», raadt Jan De Mets aan.Die onderwerpen moeten niet controversieel zijn.Het leerlingenblad kan ook op een originele manierthema’s aansnijden die het welzijn van de schoolaanbelangen. «Waar leerlingen hun zeg willen enmogen in krijgen: sportinfrastructuur, mogelijkhe-den om tijdens de middagpauze te repeteren metde muziek- of toneelgroep, inspraak in de aankoopvan boeken voor de schoolbibliotheek en in desamenstelling van de examenroosters. Zo wordthet leerlingenblad een doorgeefluik in de discussiemet directie en leerkrachten.» De leerkracht kandaarbij stimuleren. Immers: «Jongeren die in zo’nredactie zitten, spelen graag journalist en willeneen blad maken waarmee ze kunnen uitpakken.Dát is hun drijfveer. Een forum creëren dat discus-siepunten tussen leerlingen en de school aanbrengt,is niet hun eerste zorg. Nochtans zouden de andereleerlingen het blad dan gretiger lezen.»
Exclusief«Tracht up to date te zijn», vervolgt Jan De
Mets. Niet makkelijk voor een blad dat maarenkele keren per jaar verschijnt. «Denk eraan omin het nummer van januari iets te schrijven rond
verliefdheid, met 14 februari in het verschiet.Breng literatuur en poëzie, interviews met leer-krachten over hun eerste verliefdheid, eigen ont-boezemingen enz.» Vooruitdenken dus.
Hoe verleid je de andere leerlingen het bladopen te slaan? «Breng in een zo kort mogelijke tijdzoveel mogelijk mensen op de hoogte dat hetnieuwe nummer uit is», vat Jan De Mets zijnstrategie samen. «Doe iets zots dat de aandachttrekt. Ga tijdens de middagpauze verkleed de speelplaatsop, organiseer een optocht met spandoeken, roepde blijde boodschap om. Zorg ervoor dat er eenfotograaf klaar staat. Die maakt plaatjes voor hetarchief en voor het verslag in het volgende num-mer. Actief promoten heet dat.» Leerkrachten kun-nen daarbij helpen. Ze staan enkele minuten vanhun les af aan de redactie om de komst van hetnieuwe blad aan te kondigen. «Het blad moet ookzichzelf verkopen. De cover is belangrijk. Gebruikde voorpagina daarom als affiche, stijl Humo (‘Ex-clusieve reportage!’)», vult Jan De Mets aan.
InwijdenHet is niet makkelijk om leerlingen te vinden die
aan het blad willen meewerken. Jan de Mets: «Aanhet prikbord een blad hangen met de oproep ‘Wiewil meewerken in de redactie?’ werkt niet. Spreekkandidaten persoonlijk aan op waar ze goed in zijn.‘We hebben gehoord dat jegoed poëzie kan schrijven.Wil je twee tot drie keer in hetjaar twee gedichten schrijvenvoor ons leerlingenblad?’ Danis de kans groot dat de kandidaat-medewerker jazegt, omdat hij geapprecieerd wordt voor wat hij kanen hij een duidelijke opdracht en timing krijgt.» Ookhier kunnen leerkrachten een rol spelen. Ze wetenwaarmee hun leerlingen bezig zijn, wie van schrij-ven houdt en wie voortdurend tekeningetjes maaktin zijn cursussen. Ze plukken er zo de grote muziek-freak van de klas uit en weten wie graag praktischeopdrachten afhandelt. Leerkrachten kunnen draai-schijf spelen voor dat soort informatie.
Wim Dewitte is hoofdredacteur van Scoop 24, hetleerlingenblad van zijn school. Vorig schooljaarslaagde hij erin een goede redactie samen te stellen.Maar enkele maanden later studeerden velen vanhen af. Hoe hou je een redactie draaiende? Jan deMets: «Geef de medewerkers verantwoordelijkheid.Laat de ‘oude’ redacteurs de nieuwelingen inwijden.Probeer ook jongere leerlingen aan te trekken. Datis belangrijk voor de opvolging. De leerkracht kandaartoe bijdragen door de know how van de vorigeredacties door te geven aan de nieuwe. Zo garan-deert hij of zij de continuïteit van het blad.»
WachtenVoor de leerkracht betekent de
redactie begeleiden extra werk, bo-venop lesgeven. Er gaat al eens eenwoensdagnamiddag, een middag-pauze of een avond aan. Je moet erje tijd in steken. «Om dat te kunnenopbrengen, moet je er feeling voorhebben en het graag doen», zegt JanDe Mets. «Het product dat je afle-vert, moet gevarieerd zijn, met eenboeiende inhoud en stijl, met aan-trekkelijke tekeningen en foto’s. Hetplezante is dat je naar een afgewerktproduct toeleeft. Als het af is, moetje het alleen maar verspreiden.» Enwachten op reacties. ■
LEERLINGENBLADUITGETELD?
Uit een Klasse-enquête bij 2000jongeren blijkt dat minder dande helft van alle Vlaamse scholie-ren (46 %) op school een leerlin-genblad heeft. Vooral ASO-leer-lingen (63 %) kunnen hun ei inzo’n blad kwijt. In het TSO is dathet geval voor precies de helft. Inhet BSO zijn er nog minder leer-lingenbladen (41 %) en KSO-leerlingen blijven er bijna hele-maal van verstoken (26 %). Bijnazeven op tien ondervraagde jon-geren vinden hun leerlingen-blad goed tot zeer goed. Alge-meen vinden vier op tien direc-teurs het leerlingenblad van hunschool goed, een kwart vindthet matig en 13 procent slecht.
De risico’s voor de leraar
achter het leerlingenblad
WIN EEN COACHTien scholen krijgen van Klasse een tijdelijke coach omhun leerlingenblad te helpen maken. Hij licht hetleerlingenblad grondig door, geeft tips en opdrachtenen zet de redactie op stevige poten. Dat gebeurt in tweebegeleidingsbeurten, vrij te kiezen tijdens het volgendeschooljaar. Die coach krijgt u niet zomaar. Er zijn eenaantal voorwaarden:1. Er is al een redactieploeg of die wordt binnenkortgevormd.2. De redactie bestaat niet alleen uit zesdejaars.3. Het kloppende hart van de redactie bestaat uitjongeren.Wil u zo’n coach? Stuur ons het leerlingenblad van uwschool en schrijf ons over de knelpunten waar deredactie mee worstelt, over uw ervaringen als begelei-der en over uw motivatie. Klasse voor Leerkrachten
(Leerlingenblad) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel
KLASSE NR.93 35
Axioma’sElke leerkracht gaat tijdens zijn loopbaan wel
eens met zijn klas naar een museum, film oftheater. Scholen staan blijkbaar open voor kunst.Of niet? «Een tentoonstelling over de Azteken, deKarolingers of de Gotische bouwkunst lokt inder-daad hele konvooien schoolbussen», zegt BarbaraWijckmans «Logisch ook. Hoe ouder kunst is,hoe meer ze wordt gewaardeerd op school. Maarwat levert dat op? Wat moeten leerlingen daarmeedoen? Voor de leerkracht is het natuurlijk gemak-kelijk. In de oude kunst liggen de axioma’s voorhet grijpen. Het is al lang bepaald wat daar kunstis en wat niet. Pure, statische kennis. Leerlingenhoeven ze enkel uit het hoofd te leren. Over dekunstenaars die nu leven, zwijgt men in alle talen.Ik ken maar weinig leerkrachten die op zoek gaannaar dat nieuwe en er hun leerlingen mee durvenconfronteren. Die met twintig leerlingen het de-bat durven aangaan: ‘Zijn bokalen met de as vanverbrande cursussen erin kunst of niet?’ Een he-dendaags beeld, boek, toneel, opera… geeft kanstot verkenning van kennis. Wat weten we vankunst? Wat moeten we weten? Hoe komen emo-ties daarbij kijken? En dan kan je gaan terugkij-ken. Vergelijken met de Azteken of de VlaamsePrimitieven. Al moet er natuurlijk een basis zijn.Je kan niet vergelijken met wat je niet kent.»
Hamster«Er is een Chinees spreekwoord dat zegt: ‘Ik zie
het, ik versta het. Ik doe het, ik begrijp het.’ Ik pleitvoor een actief, motiverend en participerend onder-wijs. Voor kunstprojecten als Vlaggen & Wimpelsbijvoorbeeld. Toen ik nog in het cultureel centrumvan Hasselt werkte, gaf ik tien kinderen de kans
Wat moeten leerlingen anno 2000 nog kennen,nu ze al wat ze willen weten in een hand-
omdraai kunnen oproepen via Internet? De vorigesprekers in dit kennisdebat hadden reserves bij teveel feitenkennis in het onderwijs. Wat zegt detheaterdirecteur? «Kennis is een kapitaal dat hetonderwijs aan kinderen meegeeft», vindt BarbaraWijckmans. «Het is het belangrijkste. Wat de mensvan het dier onderscheidt, is dat hij zijn kennis enervaringen kan doorgeven. Het zou absurd zijnmochten we van onze kinderen verlangen dat zealles opnieuw moeten uitvinden. Het probleem isechter wat er verder met die kennis gebeurt. Hoemen ermee omgaat. Dat aan leerlingen bijbrengenwil in het onderwijs wel eens ontbreken.»
KitschLevert het onderwijs genoeg intrest bovenop
zijn kenniskapitaal? «In het onderwijs vat menkennis nogal statisch en dogmatisch op», zegtWijckmans. «De waarheid en niets dan de waar-heid. Zoals wiskunde. Maar dat werkt niet overal.Neem nu een wereldberoemd schilderij als deMona Lisa. Dat wordt algemeen aanvaard als kunst.Toch is dat niet altijd zo geweest. En misschienvindt men het in de verre toekomst wel pure kitsch.Het is ook best mogelijk dat woudbewoners vaneen ander continent, die zelf schitterende kunst-voorwerpen maken, de Mona Lisa in de eersteplaats een handig middel vinden om een lek in hetdak te dichten. Op school kan je de Mona Lisabekijken als een kunstwerk of als een kunstwerk ineen bepaalde periode en voor een bepaalde genera-tie. Er is een golfbeweging in de manier waaropmen kunst bekijkt en waardeert. Kennisonderwijshoudt daar zelden rekening mee.»
H E T K E N N I S D E B A T
36 KLASSE NR.93
«Een keer per jaar met de klasnaar theater gaan heeft hetzelf-
de effect als een keer per jaarnaar het zwembad trekken om
schoolslag te leren. Namelijkgeen.» Wat moeten leerlingen
kennen als voor kunst en cultuurhet doek opgaat? Theaterdirec-
teur Barbara Wijckmans ant-woordt met een Chinees spreek-
woord. Gelukkig doet ze dat inhet Nederlands. Een vierde stem
in het kennisdebat.
«Ze haken af alshet leerstof is»
Onderwijs moet leerlingen feiten aan-brengen over de plaats en de tijd waarinkunst ontstaat, zodat ze die golfbewe-ging beter begrijpen. Hen een gevestigd(op kennis gebaseerd) oordeel over eenkunstwerk kritiekloos doen slikken kanechter niet. Dat pikken ze ook niet meer.Je mag kinderen niet onderschatten. Zehebben vaak een uitgesproken, rakemening over kunst. Voorts krijgen ze,bewust en onbewust, van thuis een visiemee op kunst en cultuur. De invloeddaarvan is misschien groter dan wat eenschool kan en moet meegeven. Want opschool hangt aan kunst het etiket leer-stof en dat is voor sommigen al genoegom hun interesse te doen verdwijnen.Alles staat en valt bovendien met hetenthousiasme, de inzet en de houdingvan wie kunst en cultuur wil doorgeven.Een tentoonstelling over de Azteken (ookdie, ja) kan bij de ene gids een verrijken-de ervaring en openbaring betekenen,terwijl het bij de andere een saaie, lang-dradige bedoening wordt. Met de leraarals gids is het niet anders.
Christine Boeken, ouder
De kunst van het
twintig toneelvoorstellingen gratis te komen bijwonen. Enige voorwaarde: zemoesten er hun oordeel over opschrijven. Zonder veel begeleiding. In het beginwaren hun recensies tamelijk oppervlakkig: ‘Ik vond het goed, want ik hebgelachen.’ Na enkele stukken begonnen ze te vergelijken met vorige stukken of metsituaties uit hun eigen leefwereld. Een simpel voorbeeld: ‘Ik voelde me droevig,zoals toen mijn hamster stierf.’ In een derde fase kwamen ze tot echte analyses vanwat op de planken gebeurde, van acteerprestaties en regie. Bovendien zijn ze naartoneel gaan en naar hedendaagse kunst kijken vanzelfsprekend gaan vinden. Zeervaren dat kunst een bron kan zijn om moed of energie uit te putten, een middelom met emoties om te gaan, een reddingsboei als het tegenzit. Dat kunst verrijkt,moet voor kinderen en jongeren vanzelfsprekend worden. Dàt is wat onderwijsmoet nastreven. Daarom werkt een keer per jaar vrijblijvend naar toneel gaan niet.Het is niet omdat de 26 letters van het alfabet er zijn, dat men kan lezen.»
NeusLeerkrachten zouden kunnen zeggen: ‘Kunst en cultuur, ja, als we tijd
hebben. Wie echt wil leren tekenen, muziek of toneel spelen, moet dat buitenafmaar doen.’ Barbara Wijckmans: «Maar ook het deeltijds kunstonderwijs pakthet verkeerd aan. Dat zijn doe-academies: duizenden kinderen en volwassenendoen viool, doen woord, doen plastische kunsten… Maar dat wekt enkel valseverwachtingen voor de betrokkenen. Na twaalf jaar deeltijds viool ben jehooguit net klaar om conservatorium te beginnen. We hebben behoefte aanervaar-academies, die appreciatie van kunst begeleiden. Waarom geen kennis-making aanbieden met wat in de culturele instellingen van de stad leeft? Zittenop de operazetels, de kathedraal binnenlopen, achter de coulissen kijken vanhet theater, de kunstenaar aan het werk zien… We hebben ooit een parcoursuitgestippeld waarbij we met kinderen overal onze neus binnenstaken. Zoeenvoudig is het om de drempel naar kunst te verlagen. Die kinderen zeggen:‘Daar ben ik al binnen geweest’, het is voor hen vanzelfsprekend geworden.Zoiets kan een leraar toch ook.»
Dit artikel is het vierde van een reeks artikels rond het kennisdebat (zie Klasse nr. 85, 87, 89,91). Een specialist geeft vanuit zijn domein zijn toekomstvisie op onderwijs. Een leerkracht,een ouder, een leerling en een onderwijsdeskundige reageren. De reeks loopt in Klasse tot hetjaar 2000. Ook u kan uw mening kwijt. U bent welkom op het forum van de Klasse-homepage(www.klasse.be). Of schrijf naar Klasse (Dialoog) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel.
BARBARA WIJCKMANS,THEATERDIRECTEUR
Barbara Wijckmans studeerde plastische opvoeding. Zewerkte zestien jaar voor het cultureel centrum van Hasselt alsorganisator van tentoonstellingen en als stafmedewerker. In1994 werd ze directeur van het gloednieuw cultureel cen-trum De Velinx in Tongeren, waarbij ze de nadruk legde opkunstprojecten met een lage drempel. Op 1 augustus 1997werd zij directeur van wat toen bekend stond als hetKoninklijk Jeugdtheater (KJT) in Antwerpen. Of dat een moei-lijke overstap was, laat Wijckmans in het midden. «In Ton-geren begon ik van nul», zegt ze wat laconiek. «Hier stond aleen grote piramide. Ik moest er maar bovenop gaan zitten.»Maar geen jaar later sloeg zij met het jeugdtheater eennieuwe koers in. Het kreeg ook een andere naam. Nu is HetPaleis een vernieuwd theater met jongeren, scholen en
leerkrachten als bevoorrecht publiek.
KLASSE NR.93 37
kennen
«Ik vind dit geen kunst, dus ik ben dom»Kunnen leerlingen de vraag ‘Zijn bokalen met de as van verbrande cursussenerin kunst?’ al aan? De verwachtingen en het oordeel over kunst hangen sterkaf van het kader of de omgeving waarin kunst wordt aangeboden. Tot dievaststelling kwam ik als thesisstudent, toen ik de appreciatie van eentheaterpubliek onderzocht voor moderne performances. Ga je met leerlingenhet museum binnen waar die bokalen staan, dan weet elke leerling: a) dat deleraar ze belangrijk genoeg vindt om ernaar te gaan kijken, b) dat voor diebokalen een (gesubsidieerde) plaats werd gereserveerd, c) dat de museum-directeur, een expert, die bokalen kunst vindt. De arme leerling kan vervolgensmaar twee richtingen uit: Ik vind dit kunst maar waarom? en Ik vind dit geenkunst, dus ik ben dom. We moeten voorzichtig zijn als we vanuit de context vaneen school leerlingen in aanraking brengen met moderne kunst. Hoe graag wehet ook anders zien, de school is voor de meeste leerlingen een autoritaireinstelling. Moderne kunst is broos en teer, precies omdat ze zichzelf buiten deinstellingen, verwachtingen en normen stelt. Laten we de arme leerling de kansgunnen om moderne kunst ook vanuit dat perspectief te ontdekken.
An Wuyts, leerkracht
«Dan maar tekenen op de schoolbanken»Als er tijd is… Er is geen tijd na school voor kunst of iets anders. De tijddie er is, wordt opgeslokt door taken, voorbereidingen, leren vooroverhoringen, verplichte boeken lezen, informatie verzamelen en ver-werken voor een of ander groepswerk… Op school wordt er ook al nietveel aandacht besteed aan de creativiteit van de jongeren. Er zijn bij onswel een paar mogelijkheden om artistiek bezig te zijn: er is een toneelver-eniging die vorig jaar nog een fantastisch stuk naar voren bracht en er zijnpanelen met graffiti onder professionele begeleiding gecreëerd, maar datis niet genoeg. Jongeren willen zich uiten via kunst in een heel ruime zin.Jammer genoeg zijn de mogelijkheden er niet altijd. Dus doen we hetmaar op schoolbanken, dan hebben we alvast een publiek.
Greet Geenens, leerling
«Er komt wel meer bij kijken dan eensimpele kennismaking»
Het is wel erg optimistisch te denken dat een reële kennismaking, eenconfrontatie, zo’n drempelverlagend effect heeft. Laten zien dat kunst ookeen deel is van de gewone wereld kan als eerste stap erg stimulerend zijn,maar het risico is groot dat het daarbij blijft. We hebben in Vlaanderen metzijn culturele centra veel ervaring met cultuurverspreiding en het verlagenvan drempels. Toch zijn de resultaten lang niet positief. Barbara Wijckmanslijkt in haar gedreven enthousiasme volledig voorbij te gaan aan watvolgens veel onderzoek toch wel bijzonder belangrijk is: de culturele kloofen de sociale bepaaldheid ervan. De achterstand bij kinderen, jongemensen en ook volwassenen die niet al van jongsafaan thuis en op schoolmet kunst zijn opgevoed en moeizaam de culturele codes hebben lerenontcijferen, is niet met een eenvoudige kennismaking op te halen. Boven-dien maakt de culturele wereld het deze cultureel laaggeletterden zeker nietaltijd gemakkelijk. Hoe vaak probeert men in die wereld niet elkaar de loefaf te steken met steeds weer complexere vormen en boodschappen diesoms enkel voor de ingewijden bedoeld zijn…
Prof. Dirk Van Damme, Universiteit Gent
FOTO
: PA
UL D
E MA
LSCH
E
38 KLASSE NR.93
■ KANSARM
Hefboom of slagboomOngeveer één kind op dertig in Vlaanderen wordt in een kans-arm gezin geboren. Onderzoek toont aan dat kansarmen in hetonderwijs minder kans hebben op slagen. Ze hebben meer leer-problemen dan andere kinderen en worden vlugger doorverwe-zen. Ongelijkheid wordt niet opgeheven maar versterkt. In plaatsvan een hefboom te zijn naar meer kansen, perspectieven opinkomen en werkgelegenheid wordt de school voor de meestenonder hen een slagboom. Hoe scholen die kunnen openzetten?Het boek Kansrijk voor Kansarm stippelt een concreet plan uit engeeft tips en suggesties. Kansrijk voor Kansarm is niet zozeer gebo-ren uit gespecialiseerde literatuur, maar steunt vooral op erva-ringen van 150 leerkrachten die actief met zorgverbreding bezigzijn. Het boek legt de relatie kansarmoede-onderwijs bloot, be-schrijft de risico’s die kansarme kinderen in het onderwijs lopen(stigmatisering, geldgebrek…), duidt op risicosituaties (drink- eneetmomenten, schoolzwemmen, verjaardagen, schoolfeesten…)en beschrijft hoe kinderen hun kansarmoede beleven (schaam-te, wantrouwig zijn, aandacht vragen…). Dat levert een concreethulpmiddel om te ontdekken wanneer armen op school minderkansen krijgen en hoe hen dit raakt. Ten slotte helpt het boek de
leerkracht op een andere manierkijken naar arme kinderen enhun ouders, het nodigt uit omstil te staan bij hun beleving endie van zichzelf en inspireertscholen tot discussie en actie.Elke basisschool in Vlaanderen ont-ving een gratis exemplaar van Kans-rijk voor Kansarm. Extra exemplarenkan u bestellen op het Centrum voorErvaringsgericht Onderwijs - Vesalius-straat 2 - 3000 Leuven - tel 016-32 5790 - fax 016-32 57 91. Prijs: 295 fr.
■ SITE-SEEING
Internet en auteursrechtEr zijn scholen die met hogeboetes bedreigd worden omdatze het auteursrecht overtreden.Mag u zomaar een nummer vanK’s Choice, een schilderij vanJames Ensor of een fragment uitde film Daens op uw school-website plaatsen, ook al gaathet maar om een oefening tij-dens de les? «Nee», zegt menbij Sabam «Websites staan openvoor het grote publiek en gel-den, net zoals boeken, tijdschrif-ten of televisieprogramma’s alseen publieke mededeling. Daar-om gelden ook voor Internetde bepalingen van de Auteurs-wet van 10 juni 1994.» Volgensdie wet heeft een auteur het ex-clusieve recht de reproductievan zijn werk te verbieden oftoe te staan. Wie de wet over-treedt, riskeert een boete. Au-teursrechten blijven gelden tot70 jaar na het overlijden vande auteur (ook als zijn werk al90 jaar oud is bijvoorbeeld). Wiedus een werk van Frans Mase-reel wil digitaliseren voor gebruikop het net, moet daar vóóraftoestemming voor vragen eneen regeling treffen met Sabam.De huidige tarifering is voor-lopig, definitieve richtlijnen entarieven voor auteursrecht enInternet zijn op komst. Klassehoudt u op de hoogte.In de omzendbrief over I-line (zie ook p.23 in Idee) vindt u een beknopte toelich-ting over Internet en auteursrecht. Allescholen ontvingen de brief. U vindt detekst ook op de website van het departe-ment Onderwijs: www.vlaanderen.beBij Sabam kan u een algemene, praktischebrochure krijgen over auteursrecht. Schrif-telijk te bestellen bij Sabam - Aarlenstraat75-77 - 1040 Brussel - fax 02-230 05 59
■ NIEUW VOOR LERAARS
ComputerdealEen deal tussen de Australischeoverheid en twee computergi-ganten levert 37.000 leerkrach-ten een draagbare computer op.De verdeling gebeurt via descholen en de leerkrachtenbetalen vijf jaar lang zo’n 60frank per week voor het gebruik.Ze moeten vooraf wel 40 uurcomputertraining volgen.
■ HERWAARDERING ONDERWIJS
En de Oscar gaat naar…In Engeland maakt premier Tony Blair van onderwijs zijn top-prioriteit. Niet alleen geniet het onderwijs er een mindere repu-tatie, de gemiddelde Brit scoort onder het Europees gemiddeldevoor lezen en rekenen. Momenteel loopt een campagne rondleesbevordering en rekenen, waarbij men ook op de ouders eenberoep doet. Kansarme kinderen krijgen de gelegenheid onderbegeleiding van leraars hun huiswerk te maken in educatieveopvangcentra. Naar analogie met het Vlaamse PC/KD-projectwil de regering bovendien computers bezorgen aan de scholen.Leraars krijgen daar nascholing voor. En meer dan waarschijn-lijk komt er een soort Academy Awards voor onderwijs op tv.Tijdens een show die de BBC in prime time zou uitzenden,verkiest men de beste leraar,het beste project, de besteschool enz. Regisseur DavidPutnam zou al aangezochtzijn om het programmavorm te geven.
■ ONDERZOEK
Buizen snurkenStille slapers hebben twee keerzoveel slaagkansen dan snur-kers, schrijft De Morgen. Duit-se wetenschappers peilden naarhet snurkgedrag van 201 stu-denten geneeskunde. Veertigprocent van de snurkers haal-de gemiddeld 64 procent ophet examen, niet-snurkersscoorden 70 procent. Ruim eenkwart van de snurkers zaktefinaal, dubbel zoveel als het per-centage stille slapers. Naar deoorzaak van het fenomeen ishet gissen. Het lawaai kan deslaap van de student storen,maar even goed kan het gesnurkhet gevolg zijn van drank- ofdruggebruik, wat de studiepres-taties evenmin bevordert. Bo-vendien is enige relativering opzijn plaats, want de beste stu-dent uit het onderzoek bleekeen duchtig snurker te zijn.
■ VACATURE
Leraars gevraagdOp een dag vindt u de juistejob... en dan staan er 1500 ad-vertenties voor uw baan in dekrant. Het klinkt wat absurd,maar de Times Educational Sup-plement, Brits weekblad voorleerkrachten, ruimt wekelijksmeer dan honderd bladzijdenin voor jobadvertenties uit hetonderwijs. Het hele jaar doorzoeken Britse scholen leer-krachten voor alle vakken enalle niveaus. Tientallen kran-tenpagina’s spuwen aanbiedin-gen voor directeurs uit. Allemiddelen zijn goed om kan-didaten in te lijven. Zo puttenscholen uit hun overheidssub-sidie om bonussen aan te bie-den bij het basisloon. Loon enappreciatie van leerkrachtenliggen laag over het Kanaal.Toch is er naar verluidt eennieuwe lichting jonge leer-krachten in aantocht die zichdaar niet bij neerlegt en die vande problemen een uitdagingmaakt. Ook Nederlandse scho-len kampen met een tekort aanleerkrachten. Ze zoeken nu alactief in Vlaanderen.
■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND
Nederlander verkiest Vlaamse schoolVeel meer Nederlandse kinderen, jongeren en volwasse-
nen volgen onderwijs in Vlaanderen dan omgekeerd. Te-genover één Vlaming die voor een Nederlandse school kiest,staat een hele klas Nederlandse pendelaars richting Vlaan-deren. Wie zijn die leerlingen en hun ouders? Waarom ste-ken ze voor onderwijs de grens over? Een onderzoek.In 1996-97 liepen 84 Vlaamse kinderen van 12 jaar of jongerschool in Nederland. Daarentegen schreven Vlaamse basisscholendat jaar 968 Nederlandse kinderen in. Een verhouding van een tegen twaalf, die nog groter wordtin het secundair. 1983 Nederlandse scholieren kozen in 1996-97 voor Vlaams secundair onder-wijs, ruim veertien keer meer dan de 135 Vlaamse jongeren die de andere kant opgingen. Debalans slaat helemaal door in het volwassenenonderwijs en deeltijds kunstonderwijs. Meer dan3400 Nederlanders zakten vorig jaar af naar Vlaamse scholen tegen amper zes noordwaarts trek-kende Vlamingen. In het buitengewoon onderwijs zijn de verhoudingen minder scherp met 186Nederlanders in Vlaanderen tegen 37 andersom, of bijna zes tegen een. Al deze cijfers staan in eenstudie naar grensoverschrijdende mobiliteit Vlaanderen-Nederland. Onderzoekers uit Diepen-beek en Amsterdam lichtten de hele grensstreek door binnen een breedtestrook van 40 kilometer.Broer volgt zusWaarom sturen ouders hun kinderen naar een school over de grens? Daar zijn verschillenderedenen voor, al hebben Nederlanders er meer dan Vlamingen. Ten eerste gaat het vaak omouders met gemengde nationaliteit (Belgisch/Nederlands), die zich minder gebonden voelenaan het land waar ze wonen. Ze werken en komenvaker in het buurland (Nederlanders bezoeken Vlaan-deren wel meer dan omgekeerd) en staan positieftegenover de cultuur van hun buur. Ten tweedezijn pendelaars beter op de hoogte van beide on-derwijssystemen, wat nog een argument is om eenschool in het buurland te overwegen. Ten derde volgen andere kinderen uit het gezin vaak alonderwijs over de grens. Broer en zus volgen hun spoor.GoedkoperDe afstand tot de school is voor zowel Vlaamse als Nederlandse ouders een rem om voor eenschool bij de buren te kiezen, maar Nederlandse kinderen en volwassenen moeten soms wel.Zij sukkelen vaker met een gebrek aan specifieke opleidingen in de eigen regio. Nederlandseouders appreciëren bovendien de bijkomende faciliteiten in Vlaamse scholen: warme maal-tijd, middagtoezicht, voor- en nabewaking, opvang voor studie, sport en spel, meer interna-ten… Niet alleen is dat in Nederland allemaal veel minder, het prijskaartje ligt ook hoger. Eenapart fenomeen uit zich op kleuterniveau. In Nederland kunnen kinderen pas vanaf vier jaarnaar school. Voor ouders met jongere kinderen is de Vlaamse kleuterschool een goedkoop enkwalitatief hoogstaand alternatief voor de duurdere kinderopvang op eigen bodem. Ze bren-gen hun kinderen er dan ook graag naartoe.TuchtZodra hun kind vier jaar is, haalt 40 tot 45 procent van de Nederlandse ouders het terug vooronderwijs in eigen land, stellen de onderzoekers vast. Dat lijkt veel, maar het betekent ook dat meerdan de helft in Vlaanderen blijft, erg lang zelfs. Acht op tien Nederlandse ouders van scholieren inhet Vlaams onderwijs verkiezen ook secundair onderwijs in Vlaanderen voor hun kind. De kwa-liteit van ons onderwijs en de grotere nadruk die Nederlanders hier ervaren op tucht en disciplinezijn voor hen extra motieven om bij een Vlaamse school te zweren. Sommige Vlaamse scholendanken een groot deel van hun bestaansrecht aan het grote aantal Nederlandse leerlingen.14 typesVlaamse ouders die hun kinderen naar een Nederlandse school sturen, hanteren eveneenspedagogische motieven. Ze stellen vast dat kinderen in Nederland meer tot zelfredzaamheidworden aangespoord dan bij ons en zien meer brood in de vrijere, persoonsgerichte onderwijs-methodes van onze noorderburen. Het speciaal onderwijs (bij ons: buitengewoon onderwijs)is in Nederland ruimer uitgebouwd (14 types tegenover 8 in het BuSO). Meer handicaps wor-den er specifiek benaderd (en dat lokt naar verhouding meer Vlamingen dan de andere onder-wijsvormen). Al voegen de onderzoekers toe dat de kennis van en waardering voor het Vlaamsonderwijs in Nederland beter verspreid is dan de kennis van en appreciatie voor het Neder-lands onderwijs voor ons.En als u zich nog afvroeg wat het voor een leerling uitmaakt of hij in eigen land studeert of overde grens, qua studieprestaties is er geen verschil. Kinderen presteren er niet beter of slechterdan in eigen land.
Is het gras aan de overkant altijd groener? is de titel van een studie naar grensoverschrijdende mobiliteit in degrensstreek Vlaanderen-Nederland. Ze werd uitgevoerd in het kader van het GENT-4 akkoord van juni 1997, door hetLimburgs Universitair Centrum Diepenbeek en het SCO Kohnstamm Instituut in Amsterdam. De onderzoekers verza-melden gegevens over de schoolbevolking, spraken met schooldirecteurs en hielden een enquête onder ouders. Ze dedeneen beroep op de grenstellingen die sinds het schooljaar 1995-96 worden uitgevoerd door de ministeries van Onderwijsin Nederland en Vlaanderen. De studie werd uitgegeven in boekvorm en telt 71 blz. U kan ze bestellen bij hetdepartement Onderwijs. Schrijf 100 fr. over op rek.nr. 091-2203006-68 van Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap– departement Onderwijs – Dienst Verkoop en Publicaties – 1210 Brussel, met referentie 200.1. Bij dit onderzoekhoren de rapporten Wederzijds onderwijs – participatie van leerlingen/studenten in Nederland en Vlaanderen vande schooljaren 1995-96 en 1996-97. Ze bevatten de cijfergegevens van de grenstellingen. Voor meer algemene
informatie hierover kan u contact opnemen met het algemeen secretariaat van de afdeling Begroting en Gegevens-beheer - tel 02-553 95 46 – fax 02-553 95 45 – [email protected]
KLASSE NR.93 39
■ GESCHIEDENISLES
Bij de geallieerden op de koffie«Het meest zijn mijn leerlingengeboeid als ik ze de verhalen vanmijn eigen moeder laat horen, hoezij de Tweede Wereldoorlog dag aandag beleefde», schrijft ons een leer-kracht geschiedenis. In Hasselt trek-ken leerlingen van het vijfde enzesde leerjaar lager onderwijs zelfsgeregeld naar het Sint-Elisabethrust-huis. De senioren vertellen hen erlevende geschiedenis uit hun ei-gen herinneringen. Ze doen dat aande hand van oude voorwerpen entoestellen. Het is een positieve er-varing voor iedereen. «We merkendat de bejaarden niet enkel overde toestellen praten, maar ook hunlevenservaringen en wijshedendoorgeven», zegt algemeen over-ste zuster Marina in Het Belang vanLimburg. «En de kinderen vertel-len honderduit over hun ideeën.»
■ ONDERWIJSKWALITEIT
BoerenbedrogHet beste onderwijsstelsel in Afri-ka werd tot nu toe toegeschrevenaan Ghana. Het onderwijs is ernamelijk gratis en het percentageschoollopende kinderen ligt met60 procent relatief hoog. Maarschijn bedriegt. Onderzoek heeftnamelijk uitgewezen dat de kwali-teit van de lessen sterk te wensenoverlaat. Niet minder dan 9 leer-lingen op 10 verlaten er het lageronderwijs zonder te kunnen lezen,schrijven of eenvoudige sommenmaken. Unicef roept de Afrikaan-se landen op om de onderwijskwa-liteit niet ondergeschikt te makenaan de kwantiteit.
■ EXTRA SERVICE
OnderwijstelefoonVooral pesten, geweld, discrimina-tie, seksuele intimidatie en leerpro-blemen blijken knelpunten voorscholieren. Dat blijkt uit honder-den gesprekken met de onderwijs-telefoon, een gratis hulpdienst vande Nederlandse overheid voor leer-lingen met schoolproblemen. Sindskort kunnen leerlingen er ook viaInternet hun verhaal kwijt. Daar-voor riep de onderwijstelefoon eeneigen website in het leven. De leer-lingen vroegen daar zelf naar. In1996 kreeg de onderwijstelefoon1400 oproepen te verwerken, in ‘97meer dan 2500. Waren het in dieperiode vooral ouders die belden,dan hebben nu ook leerlingen dedienst ontdekt. De eerste drie maan-den van 1998 kwamen er 1800 op-roepen binnen, waarvan 700 vanscholieren.Onderwijstelefoon Nederland - www.aps.nl/onderwijstelefoon
Ze komen niet alleen
voor orde en tucht
40 KLASSE NR.93
D I A L O O G
Binnen zonder bellenHet hele departement Onderwijs (enKlasse) is nu verhuisd. U hebt ons op-nieuw gevonden, zo blijkt uit de sta-pels brieven. Ze kunnen een plaats krijgenin deze rubriek (tenzij u uitdrukkelijkvermeldt dat u dat niet wenst), maarschrijf bij voorkeur korte brieven, an-ders moeten we ze inkorten. Deze ru-briek bevat slechts een selectie. Naamlozebrieven gaan in de prullenmand. U kanwel vragen uw naam niet te publice-ren, als daar een reden voor is.Klasse (Dialoog) - E. Jacqmainlaan 165- 1210 Brussel
Discriminatie✒In Klasse 92 las ik met belangstel-
ling de artikels rond functieomschrij-vingen. Jullie maken echter een discrimi-nerend onderscheid tussen onderwijzersen kleuterleiders. Bij de compententiesnoteren jullie: «Daarnaast zijn er persoonlijke
bekwaamhe-den. Zowel dekleuterleider
als de onderwijzer...». Dan volgen 13 (ge-meenschappelijke bekwaamheden). Daarnanoteren jullie: «De onderwijzer 14. ge-looft in eigen kunnen; 15. is kritisch inge-steld; 16. is betrokken»... alsof kleuterlei-deres over deze laatste drie competen-ties niet moeten beschikken!Als lector in een lerarenopleiding voor kleu-teronderwijzers wil ik hiertegen reageren:in onze opleiding zijn dit drie competen-ties die we ook bewust nastreven bij destudenten. Zonder geloof in eigen kun-nen kan geen leerproces op gang komen.In onze begeleiding proberen we dit zelf-vertrouwen te stimuleren. Door de SOVOworden faalangsttrainingen georganiseerdvoor kleine groepjes studenten. Studen-ten kunnen ook individuele begeleidingkrijgen indien ze dat wensen. Studentenworden vanaf het begin van de opleidingaangespoord kritisch te reflecteren op ei-gen handelen en dan eigen leerpunten teformuleren zodat ze hun eigen leerproceskunnen (bij)sturen en daar begeleiding kun-nen bij vragen/krijgen.Betrokkenheid ten slotte is in onze oplei-ding heel belangrijk. Van bij het beginleren studenten het belang en de signa-len van betrokkenheid; ze leren het ob-serveren bij kleuters en bij zichzelf. Zon-der betrokkenheid slagen studenten erimmers niet in deze heel praktijkgerichteopleiding af te maken.We streven er dus echt naar kleuteron-derwijzers te vormen die over deze com-petenties beschikken. Bij de uitoefeningvan hun beroep zullen ze deze verder moetencultiveren willen ze de toenemende drukdie hen wordt opgelegd blijven aankun-nen. Elke goede kleuteronderwijzer ge-looft in eigen kunnen, is kritisch ingestelden betrokken! Daarin zijn ze echt niet teonderscheiden van goede onderwijzers.Lily Vandemaele - lector - St. Amandsberg
Schiet a.u.b. niet op de pianist. Klasse ver-meldt alleen wat in de modellen van defunctiebeschrijvingen staat. U kan de elfmodellen voor het basisonderwijs zelf inkij-ken in de blauwe producten (bijlage van deVlaamse regering van 17 juni 1997).
Racisme op school✒Als antwoord op het artikel Racis-
me op school (Klasse 91) zend ik udit schrijven. Het is zeer teleurstellend datuw blad zich laat leiden door politiekemotieven. Het politiek correct deliriumneemt proporties aan die alle verbeeldingtarten! Hoezeer men ook, met alle mo-gelijke middelen, de zegeningen van dezgn. multiculturele samenleving doorde strot tracht te rammen, de realiteit leertanders. Deze propaganda hoort trouwensniet thuis in het onderwijs. Ik heb ookeen bedenking bij de stelling dat de ouders
Het mes van Klassevoor Ouders
Meer dan 12.000 lezers vroegeneen kaartje aan voor de feestelijketoernee van Klasse voor Oudersmet Circus Ronaldo. Tijdens depaasvakantie komen er acht ex-clusieve voorstellingen. De win-nende gezinnen krijgen hun kaartjesthuis bezorgd. Het is maar één vande vele signalen die aantonen dathet blad in veel gezinnen met in-teresse en sympathie wordt gele-zen. In het jongste nummer (ver-schenen 10 februari) krijgen oudersop een aangepaste manier infor-matie over (hun verantwoorde-lijkheid bij) geweld op school eninzicht in de veelomvattende taak(en functiebeschrijving) van de leer-kracht. Ze lezen over zinvolle par-ticipatie, straffen, leesbevorderingenz. Nu komen er ook steeds meerboeiende brieven van grootouders.Zij zorgen immers in veel geval-len voor opvang en begeleidingvan de kleinkinderen. Maar eenKlasse voor Grootouders komt ervoorlopig niet.Nog nooit Klasse voor Ouders ge-zien? Vraag enkele gratis proefexem-plaren bij Klasse voor Ouders - Jacq-mainlaan 165 - 1210 Brussel.
(surprise, surprise) verantwoordelijk zijnvoor de racistische houding van hun kin-deren; dat doen de migranten zelf wel.Wat de fabel van het fameuze non-discri-minatiebeleid betreft nog het volgende:de niet aflatende aandacht aan de multi-cul-leugen werkt discriminerend tegen onzeeigen bevolking. Men moet voortdurendop zijn hoede zijn voor elke migrant enstraathoekwerker die zich door het min-ste beledigd voelt. Niettegenstaande degrondwet dat stelt, mag ik niet meer zeggenwat ik wil, en dat is discriminatie. De po-litieke correctheid komt de meeste men-sen de strot uit; van mij mag de waanzinstoppen. Ik hoop dat u de moed heeft,bovenstaand betoog in uw volgend num-mer op te nemen.Patrick Coppens - leerkracht - Lokeren
✒In het januarinummer van uw tijd-schrift las ik onder de titel School
bekent kleur het interview met VLOR-afge-vaardigde Caremans. Daar beweert zij datintercultureel onderwijs centraal moet staanen dat Vlaanderen veelkleurig is. Zij zegtook dat de school de afspiegeling moetzijn van de maatschappij waarin we leven.Wat dit laatste betreft, heeft zij gelijk.Goed onderwijs dient de waarden en nor-men, zowel op vlak van kennis als op vlakvan gedrag, over te brengen van genera-tie naar generatie. Daar het hier gaat omhet onderwijs in Vlaanderen, gaat het even-eens om Vlaamse waarden en normen.Goed onderwijs in Vlaanderen is dus fun-
damenteel en principieel Vlaams en ze-ker niet intercultureel. Wanneer men pro-centueel de bevolking in Vlaanderen be-kijkt, is Vlaanderen helemaal niet veelkleurig.Enkel in een aantal steden (en wijken) vindenwe een erg grote migrantenpopulatie.Procentueel gezien is er dus geen redenom intercultureel onderwijs in te voeren.De waarheid is dat een aantal sociale enpedagogische nieuwlichters, vertrekkendvanuit een marxistisch-socialistische mei‘68-ideologie, de aanwezigheid van vreem-delingen in Vlaanderen aangrijpen om,o.a. langs het onderwijs om, de linkse mul-ticulturele maatschappij aan de mensenin Vlaanderen op te dringen. Wanneer erdan ouders zijn, die daarop reageren, «dansluipt het racisme van de ouders de schoolbinnen» (uw artikel). Wat dan waarschijnlijkhet sein is voor de politiek correct den-kenden in ons onderwijs om de Vlaamsekinderen multicultureel te hersenspoelen,nee excuseer,... te heropvoeden.Ik vraag me soms af hoe ver we nog ver-wijderd zijn van de dag waarop oudersen onderwijsmensen die het hiermee nieteens zijn en die opkomen voor eigen volk,cultuur en onderwijs, ook in heropvoe-dingskampen worden opgesloten.Francis Kermans - leerkracht - Kontich
Uw brief inzake intercultureel onderwijs isboeiend, omdat hij de misverstanden op-stapelt en een goede aanleiding vormt omde mythes en de praatjes rond intercultu-reel onderwijs te doorprikken. Waar gaatintercultureel onderwijs over? Intercultureelonderwijs betekent leerlingen competentiesaanleren om efficiënter te kunnen omgaanmet sociale en culturele verscheidenheid. Indie zin is intercultureel onderwijs niet te-gengesteld aan een onderwijs gestoeld opVlaamse waarden, maar ligt het veeleer inhet verlengde ervan. Tenzij u Vlaamse waardendefinieert als gesloten, op zichzelf gericht,monolithisch en zich superieur wanend. Indat geval is er inderdaad een tegenstelling,maar ik ben ervan overtuigd dat u weinigVlamingen zal vinden die achter zulk idee-engoed staan. Migranten vormen weliswaarde aanleiding om na te denken over de ma-
nier waarop scholen omgaan met socialeen culturele verscheidenheid, maar zij zijnniet de reden om dat te doen. Ook onder deautochtone Vlamingen zijn er immers heelwat verschillen. Het is zinvol om ook dieverscheidenheid een plaats te geven als eendeel van de wereld, temeer omdat ze eenafspiegeling vormt van de verscheidenheidwaar jongeren op de arbeidsmarkt mee zullenworden geconfronteerd. De Europese een-making is een andere re-den om onze leerlingen in-tercultureel competent temaken. Vlamingen staanbekend om hun flexibiliteiten meertaligheid; intercul-tureel onderwijs wil preciesdie ‘Vlaamse’ waarden nogverder ontwikkelen. Ten-zij we ervoor kiezen om eenhoge muur rond Vlaande-ren te bouwen en iedereendie verschilt weg te sturen.Maar wie wil (of kan) inzo’n Vlaanderen(over)leven?Lief Van de Voort, kabinets-medewerker
Ouders endrugs✒Mama las de tekst
over drugs in Klas-se voor Ouders. Ze keekin het keukenkastje naarhet doosje met de lekke-re Marokkaanse stuff dieze met mate tot zich neemtbij wijze van genotmid-del (al 20 jaar). Ik kanpraten met mijn verstan-dige zoon (lagere school)en hem vertellen overgenieten, met mate. Maardoen ze dat op school ook,of schilderen ze de men-sen die af en toe een jointjeroken af als boosdoeners?Verwarrend voor onzekinderen.Ik ken geen echte statis-tieken over het gebruikvan cannabis bij volwas-senen in België, maarvermoed dat het een re-delijke groep is. We func-tioneren normaal, ook alsouder. Kan dat onder deaandacht van de leerkrach-ten worden gebracht?Trouwens, hoeveel vanhen genieten niet af entoe van een stickie?Een ouder - Naam en adres bekend
Valsheid in geschrifte✒Het mag niet, in de agenda’s laten
noteren dat een onderwerp is ge-zien zonder dat je daar toe kwam. Maarenerzijds vraagt de administratie dat je jeleerstof hebt afgewerkt en anderzijds wordje geconfronteerd met zulke overladenleerplannen dat je die onmogelijk op eendegelijke manier kunt volgen. En dan doeje, om alle moeilijkheden te vermijden,zoiets. Wie dacht er nu aan dat een ge-buisde leerling wraak wil nemen?Als de fout dan toch uitkomt, kun je ho-pen dat je bazen dit als een signaal zienen hun lessen eruit trekken, maar dat isbuiten onze inspecteur-generaal van hetsecundair onderwijs mr. Michielsen gere-kend. «50 lesuren kwijt, dat zal wel over-dreven zijn! Het programma is te zwaar?Nog geen klachten gehad. Maar zijn deleerlingen wel goed georiënteerd? Les-sen die niet gegeven worden? Daar heb-ben de doorlichtingsteams nog niet veelvan gemerkt. Wel dat er in de agenda‘zelfstudie’ wordt genoteerd.»Beste baas, is er een verschil tussen eenles die niet wordt gegeven en een les waarbij
van de leerlingen wordt verwacht dat zedie zelf instuderen? En wat betreft dieleerplannen: heb ik een tijdje geleden nietin een onderwijstijdschrift gelezen dat hetgrootste deel van de leraars moeite heeftom de leerplannen af te werken? Zelf hebik contact gehad met een collega uit eenleerplancommissie voor een wetenschaps-vak die me vertelde dat men wist dat som-mige leerplannen te zwaar zijn en dat men
eraan werkte. Tot op he-den nog niet echt veel vangezien. Bij de doorlich-ting op onze school hielpde inspecteur me met ditprobleem door mij vooralnadruk te laten leggen opdie aspecten van het leer-plan die de leerlingen la-ter nog nodig hebben.De doorlichtingsteamsweten wat er fout gaat,nu nog de hoogste ad-ministratie! Ook het pro-bleem van de lessen diewegvallen wordt schro-melijk onderschat. Voormijn vakken (weten-schapsvakken, twee les-uren per week) ben ik nual, vijf maanden na de startvan het schooljaar totnegen lesuren per vak kwijtdoor uitstappen, klassen-raden, toneelvoorstellin-gen enz. Dat betekent datik NU al soms één maandachter sta op mijn leer-plannen. Men vraagt omde leerlingen buiten deschool te onderwijzen,maar men wil niet inziendat er problemen rijzenom de leerplannen af tewerken.Voor mezelf heb ik al eentijdje geleden de beslis-sing genomen om nietmeer bij de behandeldeleerstof «leerstof afge-werkt» te noteren. Indiende administratie nu ookiets aan de problemen (enniet de boodschappers)zou doen, waren we weeriets verder. En pak hetineens grondig aan: nietde hoeveelheid leerstof isbelangrijk, wel wat en hoehet wordt aangebracht.Voor wetenschapsvakkenis het belangrijk om ex-perimenten te kunnen(laten) doen. En dat is het
eerste dat sneuvelt als je in tijdnood komt!Ik hoop dat het ministerie wordt over-stelpt met reacties om «de verantwoor-delijken een geweten te schoppen» (vrijnaar Boontje). Om te eindigen wil ik mijn«veroordeelde» collega mijn oprechte steunen begrip tonen.Een leerkracht - Naam en adres bekendZie ook Journaal p. 12
Beoordeel uw directeur✒Ik heb eind december samen met
de evaluatie van het eerste trimes-ter de leerkrachten gevraagd om anoniemde beoordeling te maken zoals ze in Klas-se verscheen. Ik ga samen met het teameen aantal besluiten proberen te trekken.Zelf vond ik het een heel boeiend initia-tief en heb ik een instrument in handenom het gesprek met de groep aan te gaan.Danny Huijsmans - directeur - Lommel
✒Wij hebben met de drie pedago-gisch directeurs van onze school
met belangstelling het artikel «Een spie-gel voor de baas» gelezen (Klasse 90).Het personeel ook, zo blijkt. Die BottomUp Appreciatie (BUA) zegt ons wel wat:wij zien het wel zitten om dat eens uit teproberen. In het artikel wordt echter ex-pliciet verwezen naar een extern bureau,
(advertentie)
dat BUA moet begeleiden. Alleen, welkbureau? En hoeveel kost dat? Graag watconcrete info hierrond. Bij navraag blijktdat zo’n actie enkele miljoenen per jaarkost en dus wellicht niet geschikt is vooreen lokale school (hoewel wij 1600 leer-lingen tellen en 200 personeelsleden). Ditbericht is eigenlijk om te zeggen dat umet de redactie van Klasse misschien betereven napluist of de (interessante) hintsdie u geeft, wel realistisch zijn. Klassewordt veel gelezen. Zowel het personeelals wijzelf (directie) zagen zo een BUA welzitten. Moeilijk om nu uit te leggen dathet niet gaat... We zijn dus ontgoocheld.Jackie Denis - pedagogisch directeur – OLV-Waver
Zo’n BUA-operatie is niet te onderschatten.Alleen al het opstellen van een vragenlijstvergt veel voorbereiding. Indien gewenst kanzoiets geïnitieerd worden vanuit een hoge-re instantie: de netten of de overheid. Zokunnen de ‘ontwikkelkosten’ op grote schaalgedragen worden en is er geen overlappingvan kosten en energie. Aangezien de over-heid dit niet wenst op te leggen (cfr. hetstandpunt van Georges Monard in het ar-tikel), zou een dergelijk initiatief eigenlijkbest komen van de netten.Anny Hofman - HRM-afdeling cel perso-neelsaangelegenheden departement Onderwijs
Bloemen!✒Plots werd ik aangenaam verrast
door mijn leerlingen van 5de Eco-nomie-Moderne Talen. Ik was echt ont-roerd toen zij mij de prachtige ruiker ende brief van Klasse overhandigden. Ookal geef ik reeds meer dan dertig jaar les,telkens opnieuw mag ik ervaren dat elkeleerling over specifieke talenten beschikten dat de rijkdom van verschillende per-soonlijkheden het klasgebeuren zo boeiendmaakt. Het is voor mij meer dan de moei-te waard leerlingen te mogen begelei-den in de ontdekking van hun eigen mo-gelijkheden en samen op zoek te gaannaar de pijlers van een hoopvolle en ge-lukkige toekomst.Van harte dank ik dan ook al mijn leerlin-gen en in het bijzonder Klasse voor huninitiatief om de leerkrachten eens in debloemetjes te zetten. Het is bemoedigendvast te stellen dat er nog mensen zijn diede vele leerkrachten die in stilte hard werkenen eerlijk bekommerd zijn om het welzijnvan hun leerlingen waarderen.M. De Groot - leerkracht - Dilbeek
Via Klasse voor Ouders en Klasse voor Jon-geren nomineren ouders en leerlingen elkeweek één leerkracht die voor hen het ver-schil maakt. Uit de nominaties pikken wetelkens één kandidaat die de bloemen krijgt.Dat gebeurt ook symbolisch voor de inzetvan zovelen. Bovenstaande brief is één vande vele positieve reacties hierop.
Geen gezin✒Het was alweer een poosje gele-
den, maar onlangs kreeg ik weereens een Klasse voor Jongeren onder mijnneus. De jongere die het krantje aanreik-te vond het niet leuk dat er in Klasse zo-veel over ouders en gezinnen wordt ge-schreven; zelf verblijft ze immers in eeninstelling voor bijzondere jeugdzorg. Ookopvoeders gaan wel eens in de fout of
kunnen veel betekenen voor een jonge-re. Toegegeven, het merendeel van dejongeren woont bij minstens één ouder,in een gezin, maar dat is niet zo vanzelf-sprekend voor een klein(er) aantal men-sen die jullie blad óók lezen.Voor hen zou het veel betekenen als hunsituatie ook terug te vinden zou zijn ineen overigens zeer boeiend blad als Klas-se. Herkenning en erkenning is voor ie-der individu belangrijk, en misschien nogwel ietsje meer voor pubers en adoles-centen in een bijzondere positie als dezein een instelling, pleeggezin of anderegezinsvervangende omgeving.Gerd Dupré - opvoeder - Geel
Intimidatie✒Leve Bottom Up Appreciatie (Klas-
se 90) in het Deeltijds Kunstonder-wijs (als er ooit iets van terechtkomt). Ikkan de mening van P. Teuchy (Klasse 90,deze rubriek) goed onderschrijven. Prak-tijken van intimidatie en demotivatie doorde directie gebeuren op veel plaatsen.Een leerkracht - naam en adres bekend
Studiemeesters in nood✒De titel van de brief van Els Plugers
(Klasse 91, deze rubriek) trok mijnaandacht, omdat ikzelf als studiemeesterwerk, maar dan wel als tijdelijke. Mevr. P.werd vanaf 1 september ‘98 ter beschik-king gesteld wegens ontstentenis van be-trekking en kon niet opnieuw aan de slagin een van de andere scholen van de scho-lengemeenschap. Ik kan haar ontgoochelingbegrijpen, maar stond wel versteld vanhaar reactie. Mevr. P. vindt namelijk datzij en niet een tijdelijke recht heeft op éénvan de vacante betrekkingen binnen descholengemeenschap. Door het nieuwedecreet worden tijdelijke personeelsledendie titularis zijn van een vacante betrek-king beschermd en hebben ze voorrang
op een terbeschikking gesteld personeelslid.Zij moeten volgens mij wel reaffectatie-vrij zijn en reeds twee volledige schoolja-ren hebben gewerkt in dezelfde scholen-gemeenschap. Dit in tegenstelling tot watMevr. P. beweert. Nu vindt zij het gevolghiervan «afschuwelijk», want ze is nu aan-gewezen op interimopdrachten. Wel Mevr.P., u hebt wel lef, hoor. Bekijk het evenanders. Stel dat de tijdelijke moet wijkenvoor de vastbenoemde, zoals het nog steedsin de meeste gevallen is, dan is deze per-soon werkloos en moet het dan maar verderdoen met werkloosheidsuitkeringen. Alstijdelijke kan je bovendien weer gaan sol-liciteren en met de nieuwe hervormin-gen - zeker voor het secretariaatsperso-neel - is dit geen lachertje. Mevr. P. krijgtde interimopdrachten bij wijze van spre-ken in de schoot geworpen. In drie ver-schillende scholen werken is inderdaadniet zo leuk, maar hoeveel leerkrachtenstaan niet in twee of drie verschillendescholen om aan een volledige opdrachtte komen? Trouwens, als Mevr. P. de in-terimopdrachten zo afschuwelijk vindt,dan kan ze misschien eens overwegenéén of ander verlof te nemen waar je alsvastbenoemde recht op hebt... U kanbegrijpen dat ik mij enorm geërgerd hebaan deze reactie. Ik ben ook 36 jaar enmoeder van drie kleine kinderen. Ik weetniet of ik in september ‘99 opnieuw aande slag kan. Ik weet niet of ik mijzelf ooitonder de vastbenoemden mag rekenen.Wie heeft nu het recht om te klagen?Christel Cornelis - studiemeester-opvoedera.i. - Emblem
De ideale leerkracht✒Met veel interesse uw reportages
over de ideale leerkracht/functie-beschrijvingen gelezen. Interessant en klaretaal. Maar wat Argo, VSKO en OVSG er inhun reacties van bakken, begrijp ik niet.In welke taal is dat geschreven? Waar-over hebben ze het eigenlijk? Hoe we-
42 KLASSE NR.93
De Infolijn OnderwijsU zoekt informatie. Waar kan u terecht?• Voor uw algemene vragen over onderwijs is de Infolijn van hetdepartement Onderwijs uw eerste aanspreekpunt: bel het GRATISNUMMER 0800-30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van13.15 tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfen naarde website van het departement Onderwijs www.ond.vlaanderen.be(naast andere informatie vindt u daar ook de Infolijn Onderwijs).De medewerkers van de Infolijn proberen u zoveel mogelijk met-een zelf te helpen. Voor meer gespecialiseerde vragen verwijzenze u door naar de juiste contactpersonen.• Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde)stapt u eerst het best naar het secretariaat van uw eigen school.Eventueel zal de school contact opnemen met uw werkstation of uhet juiste telefoonnummer geven.• Het departement Onderwijs is verhuisd. Dát zal u al wel gemerkthebben. Bent u op zoek naar het nieuwe telefoonnummer van uwcorrespondenten, dan kan u daarvoor terecht bij de telefooncen-trale van het departement op 02-553 86 11.
De warmte vanKlasse voor JongerenHet is niet populair om tegen destroom in te roeien. Maar nu demedia veel aandacht besteden aangeweld op school, geeft Klasse voorJongeren (verschenen 20 februa-ri) ook een kans voor signalen vanwarmte: portretten van kwetsba-re jongeren, het verschil tussen IQen EQ, concrete participatie opschool en in de samenleving, jon-geren die zich inzetten voor vrij-willigerswerk enz. Er zit ook avon-tuur in, gezonde gekte en jonge-rencultuur. Daarvoor werkt deredactie o.a. samen met een twin-tigtal jongeren uit heel het land:de Rendiergroep. Zij zorgen voorteksten, ideeën en feedback. In hetjongste nummer ontwierpen zeeen concertposter “voor meer zelf-vertrouwen”. Klasse voor Jonge-ren ondersteunt de dagelijkse strijdvan leerkrachten om jongeren meerte betrekken bij onderwijs en sti-muleert engagement thuis, opschool en in de samenleving. Steedsmeer leerkrachten zeggen dat zehet blad daar ook dankbaar voorgebruiken. Hoe moeilijk dat somsook is.Nog nooit Klasse voor Jongerengezien? Vraag enkele gratis proef-exemplaren bij Klasse voor Jon-geren - Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel.
reldvreemd zijn die mensen? Ik heb ereens hartelijk mee gelachen en ben blijdat Klasse niet door die mensen wordtvolgeschreven. Bedankt voor de verhel-derende bijdrage.Een leerkracht - naam en adres bekend
Mijn directeur✒Ik ben onderwijzer. Ik heb twaalf
jaar les gegeven, maar nu ben ikuit het onderwijs gestapt.Als onderwijzer sta je van kwart voor ne-gen tot tien voor vier constant onder drukvan meestal meer dan twintig kinderen:lieve, toffe, maar ook moeilijke en ongeïn-teresseerde. De eerste reactie van mijndirecteur is dan: «Daar moet jij dan ietsaan doen!». En hij gaat terug naar zijnbureau om ik weet niet wat te doen. Ikwens mij niet met zijn werk te bemoeien,maar eenmaal directeur geworden heefthij geen oog meer voor de noden vanzijn ondergeschikt personeel.En die directeur wil scoren door veel showte verkopen en door te laten zien dat hijde baas is. ‘s Middags moet je onbe-taald refter en speelplaats doen (doe jehet niet, dan zijn de collega’s de dupe),‘s avonds zijn er soms nog de ouders. Ensommige van die mensen hebben het inde vakanties zo moeilijk met hun kinde-ren dat ze tijdens het schooljaar verwachtendat de meester of de juf alles weer recht-zet.Als ik mijn leerlingen ooit zou hebbenbehandeld zoals mijn directeur met zijnpersoneel deed (en doet), dan was ik nogveel meer op het matje geroepen. Ja, wantdat is gebeurd. Een kritische stem is nieterg geliefd, weet je. En als het dan nodigis, dan is alles goed om je er onder tekrijgen: roddels, een persoonlijke onvol-komenheid, de nieuwe leerplannen diezo onduidelijk zijn dat je er alle kantenmee op kan en die dus te pas en vooral teonpas worden gebruikt om je te bekriti-seren, regelrechte leugens...Waar het schoentje knelt? Bij het beelddat vele directies van hun personeel heb-ben. Mijn directeur beweerde zelfs op eenpersoneelsvergadering dat er collega’s warendie er enkel op uit waren om alles af tebreken en de school kapot te maken.Het zit grondig fout in ons onderwijs. Erwordt veel talent bij onderwijzend perso-neel niet benut door de onkundige lei-ding van bovenaf. Blijkbaar wil men dewerkelijkheid niet onder ogen zien en ismen bang de boel echt eens om te gooien.Waarom niet de namiddagen klasdoor-brekend werken en besteden aan sport,muziek, toneel, dans, cultuur in ‘t alge-meen... Elke leerkracht heeft toch zo ietsdat hij graag doet en waar de hele schoolzou kunnen van genieten!Een leerkracht - naam en adres bekend
Stress✒Stress op het werk is de laatste ja-
ren een zoveel gehoorde uitspraakdat het haast normaal is dat je je gestres-seerd voelt. Stress op school is een al haasteven verspreide oneliner. Het enige ver-schil is dat men op school te maken heeftmet een stressgevoel op twee vlakken:bij de leerling en bij de leerkracht.In vele ASO-scholen, waar de hoofdbe-kommernis van de leerkrachten (spijtiggenoeg) nog altijd kennisoverdracht is,heerst het stressgevoel haast uitsluitendbij de leerlingen. Van hen eist men dat zijeen zo groot mogelijke kennis opslaan inde loop van een aantal maanden, om dante verschijnen voor een detector die vast-stelt dat de bevraagde deze of gene ken-nis onvoldoende bezit en bijgevolg nietslaagt. Betrokkene dient dan over te zit-ten of te kiezen voor een minder zwarerichting, liefst nog bestaande in de eigenschoolstructuur.In TSO- en BSO-scholen is het pedago-gisch project anders, omdat men een
andere doelgroep heeft. Het stressge-voel is dan ook zeer vaak gelegen bij detwee betrokken partijen. Men wil hiernamelijk aan de leerlingen strategischevaardigheden en passende attitudes bij-brengen die hen moeten in staat stelleneen plaats te vinden in de latere leefwe-reld. Tegelijkertijd pro-beert men aan een per-soonlijkheidsontwikkelingte doen die toelaat weer-baar te zijn in die leef-wereld. Voor dit typeleerling verwacht meneen op maat gesnedenaanbod van vaardighe-den, compatibel met in-dividuele noden en maat-schappelijke eisen.Een TSO/BSO-leerkrachtmoet leerkrachtiger zijn.Van hem wordt niet al-leen verwacht de vereistevaardigheden over tebrengen, maar tevens zete doen inpassen in depersoonlijkheid van iedervan de hem toevertrouw-de leerlingen. Deze ta-ken vragen energie, veelenergie en dat mag. Maarhet kan ook stresseren...Voeg daarbij nog dat deTSO- en/of BSO-keuzevan de ouder en de laatstetijd meer en meer vande leerling niet zijn eer-ste keuze was. Vele leer-lingen zijn in het TSO/BSO terecht gekomen viahet watervalsysteem endeze leerling heeft dusheel vaak al een nega-tief verleden. Immers, demeeste leerlingen heb-ben in de voorgaandejaren al een schoolsenederlaag opgelopen. Endit kan stresseren...Een nederlaag komtmeestal weinig bemoe-digend over. Aan de be-trokken leerkrachten omhieraan te remediëren.Hoe? Men verwacht vande leerkracht competen-ties als up-to-date vak-kennis, motivatie en/ofmotiverende actievewerkvormen, socialecompetentie, meergreep op conflictsitua-ties, babbels met effect,op maat gesneden in-dividuele begeleiding, relationele be-kwaamheid... De media staan bol vanberichten over schoolmoeheid, vanda-lisme, tuchtproblemen, geweldplegin-gen en leerlingenuitval. En of de leer-kracht dat aankan? Ook dat kan stress-eren...R. Thijs - leerkracht - Hasselt
Grootouders✒Grootouders worden vaak verge-
ten. Neem nu Klasse. Er is een Klas-se voor leerkrachten, leerlingen, ouders,maar een Klasse voor grootouders... En
toch merk ik, als ik bij-voorbeeld de kinderenvan ‘t school haal, dater toch veel grootouderszijn die dagelijks in deweer zijn voor hun lieveschattebollen. Dat groot-ouders gebruikt of mis-schien wel misbruikt wor-den als oppas, chauffeur,babysit... omdat ze nueenmaal dol zijn op hunkleinkinderen. Uit respectvoor al die «werkende»grootouders zou het mis-schien wel leuk zijn omeen Klasse voor groot-ouders te maken of eenaparte bladzijde te be-steden in Klasse voorOuders met nuttige tips,leuke spelletjes, tips omkleinkinderen op een ver-antwoorde wijze te ver-wennen, andere hintjesen weetjes zodat zij zichook aangesproken voe-len en vooral omdat zedaarmee weten dat ernog duizenden anderegrootjes zijn die net alszij een belangrijke con-stante zijn in het levenvan hun kleinkinderen.Anita Houtmeyers - ouder- Lummen
Kleding✒De richtingen Kle-
ding en Huishoud-kunde verdwijnen. Ik benlerares Kleding en zie lang-zamerhand de onder-gang van beide richtin-gen naderen. Ik kan welbegrijpen dat sommigescholen deze richtingenopgeven, omdat er nogweinig leerlingen te vin-den zijn voor deze oplei-ding, maar laat a.u.b. deoverblijvende kandidaat-leerlingen niet in de koustaan. Ik hou hier een plei-dooi voor mijn beroepomdat ik me zorgen maak
over de toekomst. Zullen we binnen be-paalde tijd 20 km moeten rijden om onzefavoriete kledij deftig te laten herstellenomdat er zo weinig gekwalificeerde mensenzijn? Zal de mode hierdoor vooruitgangboeken? Ik sta reeds te popelen om reac-ties te horen.Charlotte De Flou - lerares - Maldegem
Klasse kort✒Alle lof voor de actuele inhoud van
Klasse; voor de handige en didac-tisch interessante bijlagen; en voor de ideeën.Om van de illustraties - de tekeningen opde eerste plaats - te zwijgen. Het enigeminpunt vormt de soms ongelukkige kleu-renkeuze.Bert De Cuyper - leerkracht - Leuven
✒Wat ik goed vind aan Klasse: deartikels waarin je merkt dat je niet
de enige bent die bepaalde problemenheeft, en waar je suggesties van anderenvindt om deze problemen aan te pakken.Minder aangenaam, maar waarschijnlijkook goed: die artikels waarin aandachtvoor een onderwerp wordt gevraagd waarik zelf nog niet veel aandacht aan hadbesteed (bijvoorbeeld participatie) en waar-van ik het gevoel krijg dat ik absoluut waar-deloos in mijn job ben.Sabine Van Keer - leerkracht - Hever
✒Klasse is de ruime inzage die deleerkrachten krijgen in het hele ge-
beuren in en om onderwijs. De klare kijkdie wordt gegeven over de verschillendeonderwerpen. Toch frustreert het mij eenbeetje, want veel zou ik willen meema-ken, maar dit kan niet.Marie Clara Van Asselt - leerkracht - Zottegem
✒De ruime keuze van uw onderwer-pen is significant voor de complexe
taak van de leerkrachten. Wordt het daaromniet stilaan tijd dat de maatschappij zichbezint over wat zij allemaal verlangt vande school en wat zij haar daarvoor biedt?U bent heel objectief in uw berichtgevingover het functioneren van onze sector, maarpersoonlijk vind ik initiatieven waarbij uleerkrachten letterlijk in de bloemetjes zetom hun werk te waarderen en om «met-een ook symbolisch» alle andere leerkrachtente bedanken, goed voor zacht gekookteeitjes, denigrerend voor hooggeschooldewerknemers. Het is voor de overheid welbijster goedkoop om ons op deze manierte bedanken. U zou trouwens in het alge-meen wel kritischer mogen zijn bij hetbeoordelen van het beleid.Marc Dumortier - leerkracht - Oudenaarde
✒Beginnen lezen als het blad in debus valt - Aha! roepen bij herken-
ning - Reageren op interessante aanbie-dingen - Enthousiasme van Klasse werktaanstekelijk - Langere stukken zijn pretti-ger om lezen dan korte schnabbels - Overlay-out niets dan lof.Wim Verstraeten - leerkracht - Hamme
✒Naast de mooie en vooral functio-nele lay-out van het geheel, staat
ook de extra bijlage van Klasse (De EersteLijn) mij erg aan. De middenpagina’s trekkennochtans eerst mijn aandacht omwille vande frisse en verrassende voorstellen. Ge-woonlijk tref ik die vele suggesties ookniet aan tussen mijn dagelijkse school-post. In het pre-Klassetijdperk speelde dedirectie er een paar van door... meestalechter wat te laat.Jan Daelemans - leerkracht - Kontich
Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEE. Jacqmainlaan 1651210 Brussel
TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)
België – Belgique
PB/PP B 331
1 Stel geen agenda op.(Als er toch een agenda moet komen: geef er geen inspraak in, stuur hem te laat op of houd er u niet aan.)
2 Begin te laat.(Straf daardoor wie op tijd komt.)
3 Maar er een opendeur van.(Iedereen loopt gewoon binnen en buiten, verontschuldigenhoeft niet, noteer zeker niet wie er wel of niet is.)
4 Zet het belangrijkste op het einde.(Dan is er geen tijd meer, is iedereen murw en detelaatkomers krijgen gelijk.)
5 Belemmer het contact tussen dedeelnemers.(Ze mogen elkaar niet zien: grote tafels, lange rijen, veel teveel of te weinig stoelen, te grote of te kleine ruimtes... Alleshelpt.)
6 Laat ze ruzie maken.(Stel geen regels op, stimuleer persoonlijke aanvallen, laatconflicten sluimeren en laat iedereen kibbelen over details.)
7 Moedig de zwijgzamen aan te zwijgen.(Ze zouden wel eens een goed idee kunnen hebben!)
8 Laat iedereen door elkaar praten.(Praat te stil of te luid, vraag geen aandacht, stimuleer niet om naarelkaar te luisteren en onderbreek niemand die de vergadering naarzich toe wil trekken.)
9 Neem geen besluit.(Vat geen tussenkomsten of agendapunten samen, stel beslissingenliever uit tot ná de vergadering.)
10 Maak geen verslag.(Als er toch een moet komen, dan liever te lang, onvolledig,onduidelijk en veel te laat.)
Veel succes!
10Tien tips om eenvergadering te kelderen
Elke week één leerlingMinstens éénmaal per week pleegt een leerling zelfmoord in België. Bij 15 procent van de lagereschoolkinderen en 30 à 40 procent van de leerlingen in de secundaire school stelden onderzoekers zelfmoord-gedachten vast. Meer bij jongens dan bij meisjes. Na het verkeer is zelfmoord bij ons de tweede doodsoorzaak voor jongeren van 10 tot 24 jaar.Drie op vier slachtoffers van zelfmoord maakten hun opzet weken voordien ken-baar. Niemand had de signalen gemerkt of ernstig genomen. Ook hun leerkrachten niet…
Marc, klasleraar:
«Een film in mijn hoofd»«Je gelooft zoiets niet. Jongeren staan toch voor gretigheid, voor het leven, voor blijheid en geluk? Ik kon alleen nog voor me uitstaren. Dat Wouter zoiets had kunnen doen. Waarom toch? Wat nu? Hoe vertel ik het aan de klas? Hoe moet dat verder met een klas zonder Wouter? Een film draaide in mijn hoofd van mijn laatste contacten met hem. Waarom had ik niet gezien wat Wouter bezighield? Had ik dit niet kunnen vermijden? Hoe zet ik die film af? Er is intussen op school veel veranderd. Ik vind het verschrikkelijk erg dat daar eerst iemand voor moet sterven. Het is allemaal te laat voor Wouter. Of misschien had in zijn geval niets nog kunnen helpen. Vroeger wisten alleen de directeur en de prefect het als leerlingen thuis problemen hadden. Nu komt er een speciale klassenraad. Er staat niets van op papier, maar iedereen weet het. Zo blunderen we bijvoorbeeld niet als de leerling in kwestie wat laat is met een taak of minder goed oplet. We duwen hem niet nog dieper de put in. De sfeer op school is veranderd. Iedereen weet dat dit niet meer mag gebeuren en dat we daaraan kunnen werken. Wie open staat voor elke leerling en er echt naar kijkt, kan heel wat problemen vlug opspo-ren, ook als iemand met zelfmoordneigin-gen zit. Ik ben geen therapeut geworden, maar wel een andere leerkracht.»
Zelfmoord 7de eerste lijn
Als je plots wordt geconfronteerd met zelfmoord(neigingen) in de klas heb je geen tijd om een dik boek te lezen. Wel om de preventiemap De Eerste Lijn te nemen. En beter nog: de adviezen ervan toe te passen voor het te laat is.
POGING TOT LEVEN- Zelfmoord en zelfmoordpogingen vormen het zichtbare gedeelte van suïcidaal gedrag. Het is
een breed spectrum waar ook doodswensen, zelfmoordgedachten en -plannen bij horen. - Een zelfmoordpoging is een signaal, een teken dat iemand met problemen zit («Er is iets met
mij, het gaat niet»). Dat maakt hij aan de omgeving kenbaar. Het is een uiting van de pijn waar een eind aan moet komen. Hij vraagt op een indringende manier dat iets zou gebeuren («Help mij»). Zelfmoord is voor hem de oplossing voor een onoplosbaar probleem.
GEEN UITWEG- Een leven zonder problemen bestaat niet. In de meeste gevallen vinden leerlingen wel oplos-
singen voor hun problemen. Soms zien ze geen uitweg en mislukt alles wat ze proberen. - Zelfmoord is een proces. Alvorens het leven af te wijzen heeft de leerling allerlei
manieren geprobeerd om een oplossing te vinden.- Suïcidaal gedrag is steeds het resultaat van een opeenstapeling van risicofactoren
die mekaar onderling beïnvloeden:Relationele problemen: problematische of conflictueuze relatie of stoornissen in communicatie met ouders, leerkrachten, vrienden… of gewoon het gebrek aan voor hem belangrijke personenSituationele factoren: 70 procent van de risicofactoren houdt verband met het gezin- suïcidale kinderen hebben meer dan andere kinderen één van hun ouders verloren door
scheiding of overlijden; het verlies zelf kan aanleiding zijn voor zelfmoordneigingen, maar ook de kwaliteit van de relatie met de overblijvende ouder
- onstabiele thuissituatie: veel ruzie, geweld- kindermishandeling en incest- rigide gezinsstructuur met onduidelijke ouder-kindrelatie Persoonlijkheidsfactoren: impulsiviteit, moeilijk losmakingsproces van de ouders, gebrek aan eigenwaarde, problematisch leven en omgaan met een handicap, problematische ervaring van de seksuele identiteit, depressie, zwart-wit denken…Sociale factoren: uitzichtloze loopbaanontwikkeling, toenemende concurrentiestrijd of gebrek aan gevoelens kan leiden tot onzekerheid, eenzaamheid…
MEER JONGENS- Niet elke leerling die in een crisis geraakt, denkt aan zelfmoord. Hoe hij reageert
hangt af van de situatie, van wie hij is, van wat hij al meemaakte, van de steun die hij al dan niet vindt…
- De gemiddelde leeftijd waarop zelfmoordgedrag aanvangt is in de loop van de voorbije decennia gedaald. Dat heeft te maken met de puberteit die vroeger ingaat.
- Jongens plegen meer zelfmoord dan meisjes. Omdat jongens impulsiever zijn en omdat de maatschappelijke verwachtingen naar jongens hoger liggen. Ze leren zich sterk houden terwijl meisjes zich meer mogen uiten en een emotioneel netwerk uitbouwen.
- Homoseksuele jongeren ondernemen vijf keer meer zelfmoordpogingen dan heteroseksuele. Zelfmoord is voor hen een belangrijke mogelijkheid om hun ‘probleem’ op te lossen.
- Suïcidaal gedrag is niet gebonden aan een bepaalde onderwijsvorm. Het komt overal voor.
Mogelijke signalen van een leerling met zelfmoordgedachtenWie over zelfmoord praat, voert de daad nooit uit. Dat zegt het volksgeloof. De realiteit toont aan dat het anders is. We moeten de signalen ernstig nemen en niet afdoen als een chantagepoging of een manier om zich af te reageren.kinderen:
- weglopen, spijbelen, de ouders vermijden, zich agressief gedragen, zichzelf pijn doen, gestoord speelgedrag, slaap- en eetstoornissen, grote faalangst…
- specifiek gedrag als bijna onder een auto lopen, bijna van een grote hoogte vallen, kunnen een signaal zijn dat het kind ten einde raad is
- de genoemde signalen gaan vaak samen met fantaseren over de doodjongeren ondergaan meestal drie stappen in hun innerlijke gevoelsleven:
- vernauwing: de denk- en gevoelswereld wordt kleiner, wat vroeger belangrijk was, is dat nu niet meer
- zelfmoordfantasieën: «Het zou beter zijn als ik er niet meer was» - agressie: zowel tegen zichzelf als tegen anderen. De gedachte aan zelfmoord en
de innerlijke strijd kunnen van lange duur zijn, maar de overgang van denken naar doen kan vrij plots komen
signalen: 1. De leerling reageert snel met verdriet en tranen op kleine incidenten. 2. Hij is passief, trekt zich terug, verveelt zich in de groep. 3. Hij is gesloten, uit zijn boosheid of verdriet niet in de vertrouwde omgeving.
4. Hij legt moeilijk contact en ontwikkelt methodes om toch de aandacht op zich te vestigen: herhaalde ongelukjes, wegnemen van bezittingen, impulsief agressief gedrag, slechtere schoolprestaties…De signalen kunnen onduidelijk zijn en soms zelfs tegenstrijdig.
Als opvoeders signalen negeren of verkeerd begrijpen, kunnen zelfmoordgedachten overgaan in plannen en pogingen. Elke poging verhoogt het risico op een geslaagde zelfmoord, aangezien het gedrag dan ‘geleerd’ is en tot het gedragsrepertorium van een individu behoort.
Bea (13):«Ik ben een ver-
gissing»«Over twee maanden word ik 14. Misschien. Mijn vader ken ik niet, nog nooit gezien. Mijn moeder hangt de hele dag op café, die kijkt niet naar me om. En als ze naar me kijkt, word ik bang. Zonder woorden weet ik dat ze me haat. Dat ik te veel ben. Maar ‘t is mijn schuld toch niet dat ik geboren ben. Sinds mijn oma dood is, is er niemand die om me geeft. Ik ben toch maar een vergissing, een last. Ik kan er beter niet meer zijn.»Dit is één getuigenis. Maar ook kinderen uit welstellende en goed draaiende gezinnen plegen zelfmoord.
wat?
waarom?
wie?
het
pr
ob
leem
De school kan niet de schuld krijgen voor wat fout loopt in gezin of samenleving. Maar ze heeft wel de plicht om kinderen goed te begeleiden, noodsignalen op te vangen en hulp te bieden waar nodig. Een goed schoolklimaat is de beste vorm van preventie. Dat zal echter niet verhinderen dat een aantal leerlingen toch suïcidaal is, wordt of blijft. Het is daarom belangrijk dat de school een preventiebeleid uitstippelt dat deel uitmaakt van de totale leerlingenbegeleiding.a. Doel van het preventiebeleid: - voorkomen dat er paniek is of verkeerde beslissingen worden genomen - voorkomen dat een leerling een (nieuwe) poging doet - ervoor zorgen dat een poger zo weinig mogelijk letsel overhoudt - ervoor zorgen dat de nabestaanden (leerlingen en leerkrachten) geen letsel overhouden - voorkomen dat andere leerlingen suïcidaal gedrag overnemenb. Een dergelijk plan werkt rond drie grote luiken: wat doen vóór een mogelijke poging, wat
na een zelfmoordpoging, wat na zelfmoord? c. Omgaan met zelfmoord is een zware taak die de school niet kan en mag alleen opnemen.
Samenwerken met externe hulpverleners is noodzakelijk: kort bij de school (CLB); andere (Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg, Comités Bijzondere Jeugdzorg, Centra voor Am-bulant Welzijnswerk, de huisarts, het ziekenhuis).
JE VERMOEDT DAT EEN LEERLING SUÏCIDAAL IS1. Praat met de leerling over de signalen die hij uitstuurt en de vermoedens die jij hebt. Als je
je niet gewapend voelt voor zo’n gesprek, zorg dan dat iemand anders het doet.Enkele richtlijnen voor het gesprek.
Wel doen: begrijpen- Praat open en rustig over het verlangen om te sterven. - Neem de zelfmoordgedachte ernstig en toon dat ook.- Erken de moeilijkheden die de leerling ervaart.- Kruip in zijn vel: luister naar gevoelens en feiten.- Structureer zijn gevoelens en feiten. Dat helpt de angst en verwarring van de leerling al verminderen.- Expliciteer zijn zelfmoordgedachten: hoe vaak denkt hij eraan, hoe concreet zijn zijn plannen,peil
naar belangrijke of mogelijke crisismomenten vandaag en in de nabije toekomst.- Geef geen valse hoop, beloof niet meer dan wat je echt kan.
Niet doen: preken- Verdedig de waarde en de schoonheid van het leven.- Formuleer onmiddellijk oplossingen.- Minimaliseer de feiten en belevingen van de leerling.- Zeg dat de leerling zijn ouders of anderen veel verdriet doet. - Beloof dat je er met niemand anders zal over praten.
(Hoewel al deze reacties vaak goedbedoeld zijn, gaan ze voorbij aan de beleving van de leer-ling en wordt hij nog dieper in de put geduwd.)
2. Zoek steun. Niet alleen voor de leerling, maar ook voor je eigen veiligheid en gezondheid. Als je er onderdoor gaat (omdat het je te zwaar is geworden), ervaart de leerling dat als een afwijzing of een bewijs dat niemand kan helpen. Beloof daarom nooit absolute geheim-houding. Zeg tegen de leerling wel met wie je erover zult praten en waarom. Verwittig de directeur, de coördinator of een vertrouwenspersoon. Zij kunnen dan op hun beurt stappen zetten naar de ouders en naar hulpverleners. Volg de zaak op.
3. Vergewis je ervan dat de leerling ook buiten de schooluren opvang heeft.
EEN LEERLING PROBEERT ZELFMOORD TE PLEGEN:10 tot 12 procent van de leerlingen die een zelfmoordpoging onderneemt, pleegt later zelfmoord. 2 tot 3 procent zelfs binnen het jaar. Na één jaar doet 15 tot 20 procent van de jongeren een nieuwe poging en bijna de helft na meerdere jaren. Een goede opvang is van levensbelang.Mogelijk is de leerling voor medische of psychiatrische zorg een tijdje niet naar school gekomen.1. Bespreek de terugkeer en opvang van de leerling in de klas met de ouders, de reeds betrok-
ken hulpverleners en indien mogelijk de leerling zelf.2. Zorg ervoor dat de leerling zo gewoon mogelijk, niet als een geval, zijn schoolperiode kan
voortzetten: - Deze bekommernis moet ook een rol spelen in de keuze om al dan niet leerkrachten en schoolper-
soneel in te lichten. Hen wél betrekken verhoogt de mogelijkheden voor toezicht en opvang. - De medeleerlingen:
• als de school een van de redenen is van het suïcidaal gedrag (pesten), moet dat worden aangepakt
• als niemand van de andere leerlingen op de hoogte is van de poging en de betrokken leerling dit ook niet wenst, is het beter de andere leerlingen niet in te lichten
• als andere leerlingen wel op de hoogte zijn (of er bestaat een vermoeden) is het nodig hierover te praten
3. De school blijft alert voor suïcidale signalen in de betrokken klas, maar ook bij vrienden en vijanden. Zij kunnen zich erg schuldig voelen.
4. De geboden hulp na een zelfmoordpoging blijft vaak puur medisch. De kans dat hij opnieuw probeert is dus erg groot. Samen met gespecialiseerde diensten kan meer hulp worden geboden:- verminder zijn psychologische en sociale problemen of zijn isolement- verbeter zijn zelfbeeld- help bevredigende sociale relaties vinden- stimuleer andere probleemoplossende strategieën dan suïcidaal gedrag
LUISTEREN EN DOENElke zelfmoorddreiging kan je niet vlug even naar gespecialiseerde diensten doorschuiven. Bij een noodkreet doet iemand in de eerste plaats een beroep op de ontvanger van die boodschap. Een zelfmoordsignaal is veeleer een zoektocht naar begrip dan naar actief ingrijpen. Luisteren is vaak belangrijker dan doen. Met doorverwijsmogelijkheden achter de hand voel je je veiliger om in te gaan op de vraag. Maar doorverwijzen geeft al vlug de verkeerde indruk van afwijzing of bevestigt het gevoel van hulpeloosheid («Ook die kan niets doen voor mij»). Onderzoek toont aan dat suïcidalen een lage doorverwijstrouw hebben. Ze geloven niet dat iemand hen nog kan helpen.
aan
pak
en
pr
even
tie
Gwen (18):SPAARVARKEN«Als ik er de pest in heb, dan trek ik de stad in en dan ga ik me eens lekker verwennen met een boek of een cd of een leuk bloesje. Dat heb ik van mijn moeder geleerd. Ze heeft een apart ‘Groot Troost Spaarvarken’ voor dagen als de mist niet optrekt.»
EEN LEERLING PLEEGT ZELFMOORDEen zelfmoord van een leerling is één van de meest aangrijpende gebeurtenissen die een school en een klas kunnen meemaken. Er moet snel een crisisplan (draaiboek) in werking worden gesteld. Het plan omschrijft de initiatieven en wie van het schoolper-soneel hieraan zal meewerken:1. Wat is er gebeurd, waar en hoe, omstandigheden, redenen? Dit kan de school te
weten komen via de familie, arts of politie.2. Ga na welke broers, zussen, vrienden en vijanden de leerling op school had.3. Zorg voor informatie en opvang:
- Bepaalde leerlingen zullen individueel moeten worden ingelicht en hebben individuele opvang nodig. De klas kan in groep worden opgevangen. Betrek specialisten.
- Het is niet de taak van de school om de ouders te begeleiden. Maar ouders waarderen meestal wel warmte en steun van de school, niet alleen de dagen na het verlies, ook op langere termijn, wanneer voor iedereen het leven weer verder gaat.
- Informeer andere ouders waar de kinderen terecht kunnen voor professionele hulp.
Tips voor de klas- en schoolpraktijk:- Schuif de lessen aan de kant. Laat iedereen zijn emoties uiten. Het is de eerste stap
naar de verwerking van wat is gebeurd.- Een leerkracht hoeft zijn eigen gevoelens niet weg te steken. Een leerkracht die triest
is, toont dat hij met zijn leerlingen begaan is. Leerlingen worden uitgenodigd om hun eigen gevoelens te laten zien.
- Praat over zelfmoord. Wees niet bang dat het onderwerp suïcidaal gedrag zal stimu-leren. Er is geen wetenschappelijke basis voor deze vrees.
- De houding van de leerkracht heeft een grote invloed op de stemming en het verloop van het gesprek. Het zijn vooral de leerlingen die aan bod moeten komen. De leerkracht is gespreksleider.
- Een kringgesprek rond dood vraagt meer dan één lesuur. Het is ook aangewezen om de ruimte aan te passen.
- Over het sterfgeval praten betekent correcte informatie geven. Dat voorkomt wilde verhalen en fantasieën. Waarschijnlijk komen er ook vragen over de dood. Leerlingen mogen ook leren dat er op sommige vragen geen antwoorden zijn.
- Ban niet alles van de overledene uit de klas. Je kan niet doen alsof er niets is gebeurd. Een lege bank blijft het best een lege bank. Het geeft aan leerlingen het gevoel dat een mens niet vergeten wordt.
- Afscheid nemen is belangrijk: het helpt om de dood van iemand als realiteit te erken-nen. Probeer in overleg met de ouders naar de uitvaart te gaan.
PREVENTIEVE OPVOEDINGSSTIJLEN- De preventie van suïcidaal gedrag bij kinderen en jongeren is een taak van de samen-
leving, het gezin en de school. De school, als onderdeel van de samenleving heeft een eigen, maar beperkte taak. Taboe doorbreken en vroegtijdige detectie werken preventief, maar zijn weinig doeltreffend als kinderen en jongeren nergens heen kun-nen met hun problemen.
- Suïcidaliteit bij jongeren kan een toegangspoort zijn om het menselijke klimaat van de school te bevragen:
• Brengen we naast kennis ook vaardigheden bij: communicatie, weerbaarheid, asser-tiviteit, omgaan met gevoelens, aanpakken van problemen, hulp vragen voor zichzelf of een vriend…?
• Staan we in de les ook stil bij bepaalde problemen (maatschappelijk hete hangijzers, kopbrekers) en bij probleemoplossend gedrag (spijbelen, druggebruik, masker opzet-ten, hulp vragen, depressief worden, zelfmoordgedrag…)?
• Beschouwen we de leerling als een evenwaardige gesprekspartner? Dan pas lukt echte en eerlijke communicatie.
• Biedt de school een structuur waardoor problemen worden gesignaleerd (groene leer-kracht, de zorg wordt verdeeld over verschillende leerkrachten)? Wordt er een plan opgesteld in samenwerking met leerkracht en CLB?
• Laten we leerlingen leerlingen zijn? Leerlingen moeten geen problemen hebben om normaal te zijn. Ze zijn echter ook niet abnormaal als ze moeilijkheden krijgen of zich rot voelen. Dat besef kan al een hele opluchting zijn.
• Krijgen leerlingen informatie over sociale netwerken? Voor elk probleem kan je hulp vra-gen.
• Werken we aan een goede verhouding tussen leerling en leerkracht (het goede voorbeeld geven, aanmoedigen…)?
Je kan meer over zelfmoord lezen in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/zelfmoordVoor informatie en vorming kan je terecht bij het Centrum ter Preventie van Zelfmoord - [email protected] - www.zelfmoordpreventie.beDossier zelfdoding - G. Broeckx - DBO- Naamsesteenweg 37 - 3001 Heverlee - tel. 016 29 00 48Werkgroep verder, nabestaanden na zelfdoding - tel. 02 361 21 28 - [email protected] - www.werkgroepverder.beDe bibliotheek bij het SISO-nummer 418.12 (trefwoord zelfmoord)
Noodnummers:Kinder- en Jongerentelefoon: 078-15 14 13 - www.kjt.orgCentrum ter Preventie van Zelfmoord: 02-649 95 55 (permanent nummer)Tele-Onthaal: 106 (permanent nummer) - www.tele-onthaal.beVoor meer ondersteuning neem je contact op met de schoolbe-geleiding of het CLB dat aan de school verbonden is.