MeisjesMeisjes

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.74 • April 1997

(advertentie)

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.74 • April 1997

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Myriam Paquet, Jan T’Sas, JanVan den Bossche, Michel Van Laere,m.m.v. Ria GorisRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampDesign Marc Herman

Verantw. uitgever Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

IN DIT NUMMER

4-11Meisjes

Dat dit dossier meisjes heet en niet jongens is al een illustratie vanhet stereotiepe denken waarover het gaat. Alsof meisjes hetprobleem zijn. Net als we anorexia bijvoorbeeld wel een vrouwen-probleem noemen maar pakweg voetbalvandalisme geen mannen-probleem, terwijl het vrijwel uitsluitend om mannen gaat. Zo vandie dingen, ja.

12-14De wereld van decreten

TORI

SCH

E O

ND

ERW

IJSC

OLL

ECTI

E

HOI, DE MANNENVoor het eerst krijgen we hier nu ookbrieven binnen die beginnen met Hoi ofYahoo. De leerlingen hebben de wegnaar KLASSE gevonden. Via hun eigenjongerenkrant die er (toegegeven) heelanders uitziet. Een beetje zoals muziek:associatief, irrationeel en creatief. Daar-aan werken jongeren zélf mee. Daaromziet elk nummer er ook anders uit. Zo’nblad leeft, beweegt, snikt, klikt en groeit.Het enige doel: leerlingen meer betrek-ken bij de school en de wereld vanonderwijs. Dat is niet gemakkelijk. Datmoeten we u niet vertellen. Maar weweten, samen met u, dat een open vormvan communicatie de eerste voorwaar-de is om tot een school te komen waariniedereen zijn verantwoordelijkheid kanen mag nemen: leerkrachten, ouders enleerlingen. Daarom bedanken we hierbijdie duizenden leraars die Klasse voorJongeren of Klasse voor Ouders aan hunleerlingen uitdelen met dat tikkeltje extrawij-gevoel. En er misschien zelfs iets méérmee doen.Van harte.

Meisjes de sigaar?Vizier p. 4-11

HIS

Zou u slagen voor het toelatingsexamen voor de opleidingen tot arts en tandarts? U krijgt alvast eenvoorproefje om uw kennis te toetsen. De wettelijke grondslag voor dit toelatingsexamen isopgenomen in het decreet van 24 juli 1996. Maar hoe groeit zo’n decreet? En wie heeft er allemaalzijn zeg in?

15-17Naar de haaien

Boven: een drijvende vuurtoren en een Russische duikboot. Onder: flora en fauna op de bodem vande zee. Voor de eerste kennismaking kunt u naar Seafront Zeebrugge, voor de tweede naar Sea LifeBlankenberge. Inspiratie voor uw schooluitstap en een persoonlijk onthaal met KLASSE. Zomerseacties aan de Belgische kust.

28-29Slachtoffer van pesterijen

Veel scholen hebben een anti-pest-programma georganiseerd.Het probleem is de jongste jaren zeker bespreekbaar geworden.Maar daarmee is het pesten niet gestopt. Daar kunnen de slacht-offers nog elke dag over meespreken. Als ze spreken. In vrijwelelk opgelost geval heeft alvast de actieve tussenkomst van eenleraar het verschil gemaakt.

30-31Beginnende leraars

Ze hebben het niet gemakkelijkandere. Onzeker over hun toekomde klas, begluurd door collega’s eHoe een school omgaat met begincultuur van die school. Zij zijn deWij meten de stand van het kwik

32-33Bij de artiesten

Iets meer dan 5000 leerlingen volgen kunstsecundair onderwijs procent van de totale populatie van de tweede en derde graad. Wie dis op maat van jonge artiesten aan wie wiskunde en andere algemenhet best zijn tekenpotlood opnieuw scherpen. Een verkenning.

n IDEE p.15-26 n SIGNAAL p.34-35 n DIALOOG p.36-38 n

Deze maand in Klasse voor Ouders:n Meisjes en de verwachtingen van hun ouders n Pestkoppen enslachtoffers als ze thuiskomen van school n Ouders vinden de weg.Maar naar waar? n

Deze maand in Klasse voor Jongeren:n Pesten op school. Pijn op de speelplaats n Meisjes en hun(gemiste?) kansen in onderwijs n De Top-5 van wat leerlingenbelangrijk vinden op school n De Man Met Het Rendier slaat terug n

Leraars kunnen pestkoppenstoppen. p. 28-29

. Van de ene interim naar dest, voor de leeuwen gegooid inn overdonderd door het werk.nende leraars zegt veel over de thermometer voor het klimaat..

Beginnende leraars krijgenweinig steun. p. 30-31

KLASSE NR.74 3

(KSO). Dat is nog geen tweeenkt dat dit een studierichtinge vakken niet zijn besteed, kan

4 KLASSE NR.74

V I Z I E R De kuiten vanDe kuiten van

KLASSE NR.74 5

Meisjes lopen op een andere manier school danjongens. Er zijn aanzienlijk meer hooggemotiveer-den. Ze hebben twee keer zoveel faalangst. Zekiezen nauwelijks technische richtingen. Jongensmoeten twee keer zo vaak blijven zitten. Meisjeszijn dikwijls slimmer, maar komen vaker in zwak-ke studierichtingen terecht, stromen minder vlotdoor in hoger onderwijs en hebben het veel moei-lijker op de arbeidsmarkt.

De verschillen zijn duidelijk. Waar ze aan liggen?Persoonskenmerken (zelfvertrouwen, houdingen,leerstijlen ...) en socialisatie (het gezin, rollenpa-tronen, sociale verwachtingen...) spelen zeker eenrol. Het onderwijs slaagt er niet in die verschillenweg te werken. Integendeel, ze worden er dikwijlsnog in versterkt. Dat kan liggen aan de structurenen de organisatie (onderwijsvormen, het aanbod,de planning...) maar ook aan de schoolcultuur ende concrete houding van leerkrachten.Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat zij in de lesheel andere vragen stellen aan meisjes dan aanjongens. Dat meisjes zelfs minder tijd krijgenom te antwoorden en dat leerkrachten hensneller het juiste antwoord voorzeggen. Meis-jes zijn braver en leren zich sneller aanpas-sen. Dat wordt hen zo geleerd, daar wordenze voor geprezen. Jongens dagen meer uit,maar worden ook meer uitgedaagd.

VideoDe meeste leraars zijn zich niet bewustvan hun verschillend gedrag t.o.v. jon-gens en meisjes. Recent onderzoek metvideo-opnames heeft hen daar echteronherroepelijk mee geconfronteerd.De manier waarop leraars in de klasomgaan met meisjes versterkt debestaande verschillen en benadeelthen. Dat gebeurt onbewust, maarhet heeft wel bijzonder kwalijkegevolgen voor de kansen die meis-jes krijgen in het onderwijs en inde samenleving. n

meisjesmeisjes

6 KLASSE NR.74

Meisjes zijn vlijtig en ge-

voeliger voor normen,

luidt het cliché. Zo’n ge-

drag vraagt in de klas

doorgaans minder aan-

dacht dan het vaak re-

belse gedrag van jongens

die voortdurend over

de grenzen van het

toelaatbare wippen.

Maar meisjes

maken hun

eigenwaarde

soms erg af-

hankelijk van de goed-

keuring van leerkracht

en ouders. Dat creëert

angst om niet te voldoen.

Faalangst komt twee keer

vaker voor bij meisjes dan

bij jongens, zegt de Leu-

vense ontwikkelingspsy-

choloog Eric Depreeuw.

Tm

f

Krijgen vrouwen nu devrijheid om een mannenrol

te spelen?

«Ik vond de meisjes venijnig en achterbaks.Toen ik begon les te geven, stond ik veel liever ineen jongensschool dan in een meisjesschool. Metjongens was het heel belangrijk om tucht te hou-den: je had ze mee of je had ze tegen», verteltChris. Hoe ervaren Chris, Marc, Annemie, Don enLut, allen leerkrachten in het basisonderwijs, inhun klas de sekseverschillen?ANNEMIE: «Of ze nu uniseks werden opgevoed, ofde jongen met poppen speelde en het meisje metautootjes, toch blijven de verschillen frappant.Meisjes zijn meer sfeergevoelig. Hun aandacht ligtmeer in het zorgende, het koesterende. Ook hetconcurrentiële hoort thuis in die sfeergevoelig-

heid. Ze nemen van elkaar heel subtiel de maat.Daarentegen meten jongens hun kracht met openvizier, veel directer. Bij hen is het boem, pats engedaan.»DON: «Ik vind jongens makkelijker om mee om tegaan. De jaloezie tussen meisjes is vaak niet zicht-baar. Daarbij zijn meisjes heel possessief naar

wee keeeeraalang

elkaar. Daarachter zit de grote schrik: ik ben bangdat ik niemand meer zal hebben.»ANNEMIE: «De sociale context verschilt bij jon-gens en meisjes. Jongens hebben de sociale omge-ving nodig om hun buitenkant te uiten, doorbijvoorbeeld stoer te doen. Meisjes hebben veel-eer dat sociale element nodig om duidelijk temaken wat zich allemaal in hun binnenste af-speelt.»

Vanuit het hartVoor sommige jongens volstaat het een ruit in

te slaan om aanzien te krijgen in de groep, menende leerkrachten. Daardoor kunnen ze zich mak-

kelijker uiten. Maar ze botsen daardoorwel meer op grenzen en verbodsbepalin-gen dan meisjes.Hoe krijgen meisjes dan aanzien in hungroep?

LUT: «Ze hangen soms uren aan de telefoon metvriendinnen en spelen daarbij redder en wijsneusvoor elkaar. Dat is hun manier om aanzien tekrijgen. Dat groepsgebeuren is veel belangrijker

dan zichzelf manifesteren. Wiewel de eigen stem centraal stelt,moet een hoge prijs betalen.Wie recht voor de raap is, staatvaak buiten de groep. Een jon-gen die te introvert of gevoeligis, valt trouwens op gelijkaar-

dige manier uit de toon binnen de jongensgroep.»Hoe reageert u daarbij als leraar?CHRIS: «Kinderen zijn heel gevoelig voor onzevoorbeelden, hoe wij zelf over mannen en vrou-wen praten. Ik ben opgegroeid in een klimaatwaarin jongens meer waard waren en meer moch-ten dan meisjes. Vanuit die achtergrond wilde ik

r

st

r sommige jon-

volstaat het

uit in te slaan.»

nnende adolescentie doen gelden, zijn zich door jongens intimideren om een zijn soms uitgesproken onvriendelijkico niet lopen om te slim bevonden tehet secundair onderwijs zijn het vooralksegenoten. Het vlotte meisje is goed

Enkele jaren later verschuift het accentaal, gaat goed gekleed, gedraagt zichet ze goed presteren, maar het is niet deen voor de prestaties in de verschillen-akt. Kiezen voor moeilijke, abstractet ze wil uitblinken. Deze vaststellingengde scholen. Anderen gebruiken ze omie toch in een maatschappij belandenlijke vraag blijft: hoe en op basis vannning krijgen?e middelbare school, Mieke de Waal)

FaalangstMeisjes hebben meer last van de ze-nuwen dan jongens. Jongens met eenbuitenhuiswerkende moeder hebbenminder faalangst. Na een echtschei-ding vertonen vooral de meisjes meerfaalangst. Ook: hoe groter de school,hoe meer faalangst bij de meisjes. Deschoolgrootte heeft amper invloedop de jongens.(School, gezin en welbevinden, Her-man Brutsaert)

De slimste en de mooisteIn vergelijking met jongens hebbenmeisjes een relatief beperkter gevoelvan eigenwaarde en een geringerzelfbewustzijn. Ze zijn minder te-vreden over zichzelf en maken zichmeer zorgen over hun karakter enfysiek uiterlijk. Dat uit zich in con-creet gedrag, van dieet tot anorexia.Meisjes die goede studieresultatenbehalen, zijn hiervoor het meest kwets-baar. Blijkbaar geldt de norm: ‘deslimste maar ook de mooiste wor-den’. Hoge verwachtingen van oudersvoor schoolprestaties, problemen meterkenning vinden onder leeftijdge-noten, consumptie- en vrijetijdseisenzijn bronnen van stress. Meisjes rea-geren daar meer psychosomatisch ofagressief op dan jongens. Ongezondconsumptiegedrag zoals bijvoorbeeldroken neemt vooral bij meisjes toe,evenals medicijnen gebruiken (vooraltegen verkoudheid, griep en hoofd-pijn). Hieruit zou blijken dat meisjesal zeer vroeg anticiperen op hunlatere meervoudige belasting in ge-zins- en werksituaties. Ze volgen daarbijeen vrij traditioneel vrouwelijk ver-werkingspatroon.(Een verkennende kijk op jeugd-cultuur, Koning Boudewijnstichting)

mijn waarde bewijzen in mijn studie en werk. Ikherken dat fenomeen bij veel geëmancipeerdevrouwen die hetzelfde als mannen willen berei-ken. Het is jammer dat je in onze westerse cultuurer voordeel bij hebt de mannelijke positie in tenemen. Onze maatschappij legt veel nadruk ophet verbale en het mentale. Denken vanuit hethart, waarmee de sfeer- en contextgevoeligheidvan meisjes volgens mij te maken heeft, krijgt veelminder waarde.»

De duvelEnkele leerkrachten zijn te vinden voor een

uniseks-behandeling. Anderen aanvaarden de ver-schillen, onder meer omdat ze in contact komenmet andere culturen.Gaan door een gelijke behandeling culturele«waarden» verloren?ANNEMIE: «Ik geef les aan migranten. Mijn ogengingen open toen ze me uitnodigden op de brui-loft van een 15-jarig Turks meisje. Ik had daar eennegatief beeld over, maar op dat feest trof het medat het migrantenmeisje meer vrouw was dan ik.Zij heeft vanuit haar cultuur nog de kracht van hetverbonden handelen, een aspect dat in onze cultuurverloren is gegaan. Wij hebben die draagkrachtniet meer.»MARC: «Dat herken ik in mijn contacten metmigrantenjongens. Voor hun gezin willen zorgen,dat zit er bij hen nog in. Bij veel Vlaamse jongensontbreekt die houding.»Drukken jongens zich anders uit?LUT: «De meisjes wisselen constant blikken naarelkaar uit bijvoorbeeld, maar in drie vierde van degevallen kunnen ze zich ook verbaal goed uit-drukken. Jongens kunnen hun communicatie veelminder goed onder woorden brengen. Dat merkik bij conflicten. Vraag je een jongen wat er ge-beurd is, komen er misschien drie woorden uit, endan nog in de verkeerde volgorde. Ik hoor iets inde aard van: Die heeft geschopt of Het is niet waar,hij heeft het gedaan. Bij meisjes krijg ik een bredesituatieschets.»ANNEMIE: «De verhalen van jongens zijn daad-krachtiger, doelgerichter: die bal was ín het doel,of ernáást. Het komt erop aan hun aandacht op-nieuw naar dat doel te brengen en ze zijn weervertrokken. Meisjes situeren hun verhalen in eenruimere context: En gisteren stonk ze, juf, en van-daag heeft ze dat gezegd, en daarstraks keek ze vies.Ze nemen veel meer waar dan het nu-moment. Eenblik en een gebaar worden gewikt en gewogen.Meisjes kunnen elkaar echt de duvel aandoen,soms door heimelijk te rommelen, maar ze kun-nen er ook hevig tegenaan gaan. Ook meisjesmoeten iets kunnen uitvechten, vind ik. Wat bijmeisjes nogal eens helpt, is hen terugbrengen tothun eigen geraaktheid: Ik denk dat je jaloers bent.Je kunt zo’n dingen bij meisjes benoemen zonderdaar een oordeel aan vast te koppelen. Dat jaloers-heid niet netjes is bijvoorbeeld. Als je een herken-ning in de hand werkt (Ik begrijp dat jij ook eensgraag zo’n rode strikjes zou willen dragen, niet?),dan is het conflict vaak al opgelost.»

MannentrukenDe leerkrachten zijn ervan overtuigd dat be-

paalde rollenpatronen misbruik in de hand wer-ken en meisjes achterstellen. Hebben meisjes geenmannentruken nodig om zich in onze maatschap-

«Voo

gens

een r

pij te handhaven, vragen ze zich af.Kunnen leerkrachten en ouders het klassiekerollenpatroon wel beïnvloeden?ANNEMIE: «Zij kunnen alvast de eigenwaarde vande meisjes bevestigen. Opdat ze hun eigen krachten zelfzekerheid zouden ontwikkelen, is het voormeisjes van vijf à zes jaar oud erg belangrijk datiemand hun bijzondere eigenschappen ziet enbenoemt. Een meisje dat heel goed kan vertellen,moet je een gevoel van erkenning geven. Zeg datze daar goed in is. Bij een ander meisje kan diebijzondere eigenschap een fijne handvaardigheidzijn of een grote verbondenheid met dieren enplanten. Sommige meisjes kunnen heel goed aan-voelen wanneer een ander kind blij of verdrietigis. Met een blik of gebaar spelen ze daar troostendop in. Het eigene van het meisje benoemen geefthen zelfvertrouwen. Het helpt hen hun eigen wegte gaan en hun eigenwaarde niet buiten zichzelf teblijven zoeken. Bij jongens ligt dat toch anders.Zij hebben op die prille leeftijd een heleboel fysie-ke kracht die erom vraagt ontladen te worden. Alsze geen ruimte krijgen om zich fysiek uit te leven,worden ze geknecht, gefnuikt.»CHRIS: «Het lijkt mij ook heel belangrijk datjongens leren hun gevoelens uit te drukken. Dat isbij hen toch een meer onderontwikkeld terrein.»ANNEMIE: «Als kleine jongens over gevoelenspraten, heb ik de indruk dat het bij hen ietsopgelegd is, als een laagje vernis. Jongens diemeedoen aan een radiopraatprogramma voor kin-deren komen geforceerd over, helemaal niet vanbinnenuit. Ze kunnen blijkbaar moeilijker con-tact krijgen met dat gevoelsmatige in zichzelf.»Mogen jongens en meisjes eigenlijk wel anderszijn?CHRIS: «Jawel, dan kunnen ze van elkaar leren.Mannen zouden van vrouwen een stuk intuïtiekunnen leren en vrouwen van mannen een stukredelijkheid. Soms lijkt het erop dat meisjes inonze maatschappij gedwongen worden tot rede-lijkheid en geen beroep meer mogen doen op hunintuïtie, wegens het grote belang van het rationeleen materiële. Wie als vrouw deze trend volgt uitangst anders uit de boot te vallen,verliest toch een stuk van zichzelf. Indeze zin veroorzaakt emancipatie hetomgekeerde van wat ze beoogt: meis-jes en vrouwen bevrijden. Krijgen vrou-wen nu de vrijheid om een mannenrolte spelen?» n

Gemengde scholenDe culturele verwachtingen die zich vooral vanaf de begivoor meisjes een bron van stress bij het leren. Meisjes latendeksel te zetten op hun verstand en initiatieven. Jongenstegen slimme meisjes. Daarom willen veel meisjes het risworden. Ze passen hun zelfbeeld aan. In de eerste jaren van vlotte meisjes die populair zijn, zowel bij jongens als segekleed, redelijk goed gebekt en kan in het leren goed mee. naar het leuke meisje. Zij is gezellig, vriendelijk en socifatsoenlijk en is niet al te ambitieus. Weliswaar mag en mobedoeling dat ze excellent wordt. Dat heeft niet enkel gevolgde vakken, maar ook voor de keuzen die ze daarbij majongensvakken roept namelijk al snel de verdenking op dazijn een uitgangspunt voor een debat over al dan niet gemenuniseks-scholen te promoten, omdat meisjes na hun studwaarin mannen de hoogste viool spelen. De maatschappewelke kwaliteiten kunnen vrouwen zich profileren en erke(Meisjes, een wereld apart: een etnografie van meisjes op d

KLASSE NR.74 7

8 KLASSE NR.74

Naar buiten uit lijken ze

mondig en verstandig. Ze

worden door leerkrach-

ten en ouders geprezen.

Maar toch hebben die-

zelfde adolescente meis-

jes het gevoel dat ze te

veel inslikken van wat ze

voelen, denken en waar-

nemen. De ontwikkelings-

psychologen Carol Gilli-

gan en Lyn Brown van de

Harvard University noe-

men dat fenomeen «stem-

verlies».

Ze sl

Meisjes peilen eerst goed hoe diep het water iseer ze hun binnenkant tonen. Het relationele webaftasten en ervoor zorgen dat ze vooral niet naastdat net vallen, blijkt een cruciale bezorgdheid vanadolescente meisjes, vinden de ontwikkelings-psychologen Carol Gilligan en Lyn Brown. Haastalle meisjes geven hun eigen individuele stem opals ze zich duidelijk over iets moeten uitspreken.Ze hebben schrik om alleen komen te staan.

ShockerendCAROL GILLIGAN: «Meisjes in adolescentie zijngeneigd hun eigen ervaring aan de kant te zettenin ruil voor wat ze denken wat gepast is op eenbepaald moment. Terwijl 8-jarige meisjes eengezonde weerstand bieden tegen dit proces vanstemverlies, wordt die directe weerstand bij oude-re meisjes vervangen door een ingewikkelde psy-chologische weerstand. Het resultaat? Binnen- enbuitenkant vallen hoe langer hoe minder samen.Soms treedt er zelfs een vorm van geheugenverlies

op. Ze weten niet meer wat ze eigenlijk voelen. Zeschuiven hun eerste ingevingen en voorgevoelensaan de kant en ze zijn wantrouwig. Het is alsofadolescente meisjes onbewust een schakel door-knippen. Sommige meisjes maken een scheidingtussen hun verstand en hun lichaam, zodanig datze soms niet meer bij hun eigen gewaarwordingenkunnen komen. Eetstoornissen zijn een extremeillustratie van het opsplitsen van geest en lichaam.Veel meisjes schermen hun gevoelens en gedach-ten goed af van wat ze naar buiten brengen enuiterlijk tonen. Daardoor weten anderen niet watzich in hun binnenste afspeelt. Ze zetten nietzelden hun eigen verlangens tussen haakjes ombeter te beantwoorden aan wat anderen van henverlangen. Kortom, ze streven zoveel mogelijkeen ideaalbeeld na.»

Een aantal vrouwelijke leerkrachten die bij hetonderzoek van Giligan en Brown waren betrok-ken, vonden het shockerend. Volwassen vrou-wen, zijzelf dus, hadden de meisjes het modelaangereikt om zich als verstandige, welopgevoedejongedames te gedragen. Toch opmerkelijk: meis-jes die het minst aan stemverlies lijden, hebben

sterke, onconventionele moe-ders, vrouwen die hun eigen-waarde niet afhankelijk makenvan maatschappelijke goedkeu-ring.

Buikpijn«Op 17-18 jaar verdwijnen

sommige meisjes. Je hebt steedsminder toegang tot wat ze den-ken en voelen. En het uiterlijkvertoon dekt vaak de lading niet.Veel giechelen betekent niet dateen meisje zich prettig voelt. Bijmeisjes is er op die leeftijd eengrotere kloof tussen buiten- enbinnenkant dan bij jongens»,meent Nora. Zij is lerares kunsten kunstgeschiedenis.

ikken

«Jongens die zich niet goed in hun vel voelen,zullen dat makkelijker uitdrukken door rebelsgedrag. Dat past in hun identiteitsvorming. Wijzijn zonen van moeders», zegt Stef, leraar licha-melijke opvoeding. «Wij werden bij ons nekvelgegrepen en ondergedompeld in moederliefde.Op een bepaald moment rukken wij ons daarvanlos, want we werden man. Voor een adolescentmeisje is rebels gedrag niet vanzelfsprekend. Zehoudt de spanningen meer onder een deksel. Erzijn dan ogenschijnlijk geen problemen, maar zeblijven verborgen.»NORA: «Later krijg je in het verlengde hiervanstereotiepe manieren om met problemen om tegaan: vrouwen aan de pillen en mannen aan dedrank. Als jongens een moeilijke periode meema-ken, komen ze er beter door dan meisjes. Meisjesmaken soms een flinke indruk die echter nergensop slaat. Meisjes klagen veeleer dat ze zich niet goedvoelen of dat ze buikpijn hebben. Jongens snauwenvlugger dat men hen met rust moet laten.»

Wij-gevoelJongens zijn meer taakgericht, zegt de gymle-

raar. Bij het sporten houden meisjes zich einde-loos bezig met wie er met wie zal spelen en welkekleur van truitje ze zullen aantrekken. Volgenshem vinden jongens dat truttig, want ze willenspelen. Actie.NORA : «Het gaat hem niet om de kleur van dattruitje. Ze willen vooral gezien worden. Het gaatom gezien worden: Ik ben braaf en leer goed, maarzie mij hier nu eens in de wereld staan. Ik wil indie kleur van truitje gezien worden, want wat ikecht wil zeggen, zeg ik beslist niet.»STEF: «Hoe komt het dat meisjes zo doen? Heeftdat te maken met de ouderlijke relatie? De vrouwheeft zo lang haar mond gehouden in onze cul-

het in

isjes zijn veel

er gemotiveerd»

jaar tijd van 41.424 tot 36.116. Datoepsonderwijs een kwart op van dead). Volgens Nicole Van Coillie,aanderen, hebben aantallen veel tehet beroepsonderwijs catastrofaal,en door de leegloop van sectoren dieaardoor blijft een catastrofaal laagprobeerde meisjes naar industriëlelijk», zegt Van Coillie, «wie neemt

. Onderzoekers telden in het vrijisjes en slechts 59 procent jongens. de verschillende onderwijsvormen

en 1 procent bij de meisjes. Er is wel hooggemotiveerden. Bij de jongensSO minder (40 %). Bij de meisjes

valt TSO wat tegen (60 %). graad haalt zowel bij jongens als 90 procent. Vooral de extrinsieketrinsieke redenen bengelen achter-e leerlingen knikkeren dus om de dat vlak nauwelijks verschil tussenr op resultaat gericht, al zijn er ook meer dan meisjes voor een extra

BO)

erlingen in het secundair onderwijs0 jongeren het jaar overdoen. Maarocent een C-attest. Slechts 6 procentt verschil geldt voor alle jaren en

pijn. Bij de jongens neemt gemiddeldik aanzienlijk hoger en stijgt het metmenten. Het gebruik nam de jongstear geleden nam ongeveer een vierdeen ook aanzienlijk meer middeltjes

gens (25 %)., E. Van de Mieroop, L. Maes en

tuur. Aanpassing is veiliger dan confrontatie. Con-frontatie is buiten, is hagel, kou en sneeuw. Bin-nen bij de groep is het gezellig en warm, en onsmoeder zegt het ook. Maar aanpassen vereist dat jesoms je woorden moet inslikken, want zoiets zegje toch niet.»NORA: «Hoe je als collega’s omgaat met elkaarbeïnvloedt de leerlingen ook. Het zit in veleonuitgesproken alledaagse dingen. Ik merk datik als vrouw mijn gespreksstijl aanpas aan wie ikvoor mij heb. Ik geef aan een heel rationelejongen geen opmerking van vrouwelijke aard,omdat hij er niets mee kan aanvangen in deleersituatie.»STEF: «Is dat nu geen zelfverloochening? Als jetegen een rationele jongen een vrouwelijke op-merking maakt, is dat toch een kans voor hemom iets bij te leren? Laten we toch gelijkwaardigmet elkaar omgaan. Jezelf aanpassen aan leerlin-gen opdat ze niet geraakt worden, vind ik nietgoed. Conflict is voorwaarde tot evolutie. Behoe-den is niet noodzakelijk liefdevol. Vooral datlieve moeder-lieve dochter-complex moeten wedoorbreken. Als meisjes niet loskomen uit datwij-gevoel kunnen ze geen gezond ego ontwikke-len.»

MeisjesvriendelijkAls alle vakken in het secundair onderwijs

gegeven worden op een manier die beide seksenaanspreekt, zien we ook een gelijke interesse,beweren, sommige onderzoekers.

Hoe technische vakken als informatica meis-jesvriendelijker maken? Onderzoekers Geert tenDam, Edith van Eck en Monique Volman hebbenaanbevelingen die wellicht ook voor andere vak-ken nuttig kunnen zijn. Ze suggereren om genoegconcrete toepassingen te bieden, want meisjeszien graag het nut in van waar ze mee bezig zijn.Daarnaast geven ze de volgende adviezen.1. Hou rekening met de verschillende aanvangssi-tuatie in de technische materie. Als jongens thuis alvaker hebben geëxperimenteerd op de computer of

Meisjes onderdrukken vaak hun eigenverlangens om beter te beantwoorden

aan wat anderen van hen verlangen.

«Me

sterk

met andere vormen van elektronica hebben ze eenvoorsprong op de meisjes. De aanvangssituatieverschilt. Maak de leerlingen hiervan bewust enprobeer de zaak recht te trekken. Daarom hebbenmeisjes in technische scholen in hetbegin extra ondersteuning nodig.2. Waardeer fouten maken bij experi-menteren als iets positiefs, iets waar-van je kunt leren. Meisjes durven minderexperimenteren. Pas als ze denkenhet helemaal te snappen, wagen zemeer. Dit houdt wellicht verband met hun groterefaalangst.3. Hou als leerkracht de handen in de zakken.Jongens zijn meer geneigd al experimenterendeen oplossing te zoeken. Meisjes roepen vluggerhulp in als ze het niet begrijpen. Daarom vragen zeook vlugger aan de leerkracht om het nog eens uitte leggen of even voor te doen. Gerichte vragen enhints kunnen meisjes evenwel stapsgewijs tot deoplossing brengen. Dat ondersteunt hun zelfstan-digheid. n

Minder meisjes in beroepsHet aantal meisjes in het beroepsonderwijs zakte in tienis een daling van 13 procent. Momenteel vangt het berleerlingen in het secundair onderwijs (2de - 3de grainspecteur-coördinator van het beroepsonderwijs in Vlmaken met het studie-aanbod. Voor meisjes is dat in vindt ze. Het afkalvende aantal meisjes is ook te verklarweinig toekomstkansen bieden: haartooi, confectie… Den weinig gevarieerd aanbod voor meisjes over. Men richtingen te lokken, maar dat is niet gelukt. «Begrijpebijvoorbeeld in de bouwsector makkelijk meisjes aan?»

Knikkeren om de knikkersDemotivatie is blijkbaar vooral een jongensprobleemsecundair onderwijs 72 procent hooggemotiveerde meHet aantal laaggemotiveerden verschilt nagenoeg niet inASO, TSO en BSO: overal zo’n 10 procent bij de jongenseen verschil tussen de onderwijsvormen voor het aantaldoen ASO en TSO het op dit vlak even goed (56 %), Bdaarentegen scoren ASO en BSO even hoog (72 %) en Waarom zetten leerlingen zich in op school? In elkemeisjes het motief niet willen zittenblijven meer danredenen scoren: slagen, een diploma behalen enz. De inaan: graag veel weten, plezier vinden in de studie. Dknikkers, niet om het plezier van het knikkeren. Er is opjongens en meisjes. De meisjes zijn zo mogelijk nog meemeer intrinsiek gemotiveerden. Jongens studeren nogbeloning.(Onderzoek naar studiemotivatie, Caleidoscoop, CS

Minder zittenblijvenOp het einde van het schooljaar krijgt bijna één op tien leeen C-attest. Elk jaar moeten daar dus meer dan 40.00de jongens blijven het meest zitten. Van hen krijgt 12 prvan de meisjes laten zich aan dit cadeau vangen. Dionderwijsvormen.(KLASSE, februari 1995)

Pillen voor pijnenJongeren gebruiken heel wat medicamenten tegen hoofdéén op drie daar iets tegen in. Bij de meisjes ligt het gebrude leeftijd. Op 17 jaar neemt de helft al dergelijke medicavier jaar bovendien sterk toe, vooral bij de jongens. Vijf japillen tegen hoofdpijn. Nu al een derde. Meisjes gebruiktegen hoest en verkoudheid (tussen 25 en 38 %) dan jon(Jongeren en gezondheid in Vlaanderen, R. PeetersKLASSE, december 1996)

KLASSE NR.74 9

10 KLASSE NR.74

Leerkrachten gaan ver-

schillend om met meis-

jes en jongens. Dat werd

nauwkeurig onderzocht

met video-opnames in de

klas. De meeste leraars

zijn zich niet bewust van

hun gedrag. Nochtans zijn

de verschillen opvallend.

Jongens krijgen bijvoor-

beeld een heel

ander soort

vragen,

m e e r

hulp en

meer tijd om te antwoor-

den. Leraars besteden

twee keer zoveel tijd aan

de jongens dan aan de

meisjes.

Jokrijg

De video heeft het gedrag vanleerkrachten in de klasnauwkeurig vastgelegd.

De leerkrachten schrokken toen ze de analysezagen van hun op video vastgelegde lessen. DeNederlandse onderzoekers hadden van tientallenleraars drie volledige lessen gefilmd, gespreid overeen heel jaar. Ze analyseerden nauwkeurig welksoort vragen er werden gesteld, wie mocht ant-woorden en hoe dat gebeurde. De verschillentussen de omgang met jongens en meisjes warenverrassend. «Ik was me daar helemaal niet vanbewust», vertelt een leraar na het bekijken van deopnames. «Ik was er echt van overtuigd dat ikgeen onderscheid maakte tussen jongens en meisjes.Ik dacht dat ik hen gewoon als leerlingen be-schouwde. Maar dat klopt dus niet.»

Minder hulpWat stelden de leraars samen met de onderzoe-

kers nu precies vast? Jongens krijgen veel meerwaarom-vragen of doordenkvragen. Ze mogen ooklanger nadenken en krijgen meer tijd om hunantwoord te formuleren. De leraar geeft hen tweekeer zoveel hulp, advies of schouderklopjes (feed-back). De meisjes krijgen veel meer vragen overkennis en inzicht. Ze krijgen minder denkpauzes enminder tijd om te antwoorden. Als het fout is,krijgen ze minder hulp om in een andere richting tezoeken. De leraar geeft hen veel minder feedback.

ngensen meer

aanda

Door deze manier van doen stimuleren deleraars jongens meer tot het oplossen van proble-men en tot zelfstandig nadenken. Ze worden meeruitgedaagd. Daardoor kunnen ze zich duidelijkermanifesteren en zich actiever opstellen. Ze moe-ten tijdens de les dan ook meer tot de orde wordengeroepen. Meisjes worden veel minder aange-

spoord om het woordte nemen en op tekomen voor zichzelf.Wanneer zij spon-taan vragen stellen,meningen geven ofreageren op andere

leerlingen, neemt dit 36 procent van de totalelestijd in beslag. Jongens leggen beslag op haasthet dubbele.

De meeste leraars doen dit allemaal onbewust.Toch berust hun gedrag ook voor een groot deelop een bewuste hantering van waargenomen ver-schillen tussen jongens en meisjes. Een leraarverwoordde dat aldus: «Jongens vragen meer aan-dacht, meisjes zijn vanzelf ijveriger.»

Dat verschil wordt door het lesgedrag van demeeste leraars alleen maar versterkt. Al waren deleraars die hun les op video terugzagen wel onderde indruk. «Ik ben hierdoor echt met mijn neusop de feiten gedrukt», vertelt een deelnemer aanhet onderzoek. «Ik zal zonder twijfel mijn lesge-drag veranderen.»

VoorzeggenEerder onderzoek aan de universiteit van Nij-

megen stelde vergelijkbare verschillen vast: jon-gens worden meer uitgedaagd om zelf oplossin-gen te zoeken, terwijl leraars aan meisjes snellerhet juiste antwoord voorzeggen. Jongens zijn in

cht

t echt dat ik geen

aakte tussen

en meisjes»

• De Vlaamse Onderwijsraad (VLOR)heeft een lessenpakket klaar voorjongeren vanaf 14 jaar. «BalansBalance, Wiens zorg? Who cares?»is Europees uitgewerkt, in samen-werking met Ierland en Nederland.De module bereidt jongeren ondermeer voor op hun toekomst en maat-schappelijke participatie. Eind aprilverschijnt het gezelschapsspel «Ba-lans Balance». Het lessenpakket kost450 fr., het spel 500 fr. Te bestellenbij de VLOR - cel Diversificatie -Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel -tel 02-219 42 99 - fax 02-219 8118.• Over het onderwerp is veel gepu-bliceerd. U kunt bij het departe-ment Onderwijs gratis een geanno-teerde literatuurlijst krijgen van al-les wat er de jongste jaren overmeisjes en diversificatie verschenenis in Vlaamse publicaties. Bel ofschrijf naar de onderwijsdatabankAdiov - Koningsstraat 71 - 1000Brussel - tel 02-219 93 83 - fax 02-219 77 73.

ZE RUG»worden van de invloed die zijgens en meisjes. Zij kunnen daaraarbij moeten ze vaak opbotsen

stgeroeste ideeën van ouders, deOm die dialoog te bevorderen deze problematiek in Klasse vooret een miljoen lezers maar eens

de klas veel nadrukkelijker aanwezig: ze trekkenmeer aandacht, storen zich minder aan de regels,worden vaker berispt en nemen veel meer initia-tieven als ze daartoe de kans krijgen. Het gedragvan de leraar versterkt heel deze rolverdeling. Hetzit blijkbaar heel diep en is dus moeilijk te veran-deren. Toch geven de onderzoekers enig adviesaan leraars die het anders willen. Ze moeten erzich in de eerste plaats van bewust zijn dat zejongens en meisjes verschillend benaderen, meis-jes meer en langer aan bod laten komen, deleerlingen in kleinere groepjes laten werken enzich niet zo snel op sleeptouw laten nemen doorjongens die de aandacht opeisen.

VangenAls leraars jongens prijzen of belonen, doen ze

dat meestal voor hun prestaties. Als zij meisjesmoeten beoordelen, hebben ze het veel meer overhun karaktereigenschappen. Meisjes moeten zichblijkbaar leren gedragen in onze samenleving,terwijl we van jongens meer verwachten dat zezich weren. Dat bleek ook al tijdens het nascho-lingsproject Tenet in Vlaanderen. Leerkrachtenlaten zich in hun dagelijkse omgang met leerlin-gen heel gemakkelijk vangen door het traditione-le rollenpatroon. «We kunnen het de leraars nietverwijten», vertelde de coördinator van het pro-ject al eerder aan Klasse. «De hele samenlevinggedraagt zich zo. Maar we moeten er wel dringendmeer aandacht aan besteden tijdens nascholing enbij de lerarenopleiding.»

Minder geliefd«Meisjes leren zich in onze maatschappij voor-

al aanpassen, ordelijk en gehoorzaam zijn. Datzijn nu net de kenmerken die de school vereist.Dat geeft hen een duidelijke voorsprong op dejongens, zou je dus kunnen denken. Maar dat isniet het geval», zegt Mia Van Laeken van het HogerInstituut voor de Arbeid. «De leerkrachten bekij-ken de leerlingen met heel wat vooroordelen. Zevinden jongens aangenamer omdat ze actiever,speelser, eerlijker en opener zouden zijn danmeisjes. De enige reden waarom ze meisjes ver-kiezen boven jongens is omdat ze gemakkelijkergehoorzamen. Dit alles maakt dat ze op een heelandere manier omgaan met jongens en meisjes: deinhoud, de aard en de frequentie van de interactieverschillen sterk. Maar dat is wel altijd in hetvoordeel van de jongens. Aan hen besteden zemeer tijd en de interactie is inhoudelijker. Het zijndus net de eigenschappen waardoor meisjes zichbeter aan het schoolleven kunnen aanpassen, diehen ook minder geliefd maken.»

RelatiesOf jongens en meisjes ook op een andere manier

leren (en dus gebaat zijn bij een andere aanpak),onderzochten Geert ten Dam e.a. Uit de verschillen-de studies die zij samenvatten, komen dezelfdekrachtlijnen naar voren: meisjes en vrouwen lerenmeer vanuit ervaring en herkenning dan vanuit inte-resse in abstracte systemen. Meisjes willen zich kun-nen verbinden met de leerstof, bijvoorbeeld doorconcrete voorbeelden waarmee ze een affectieveband kunnen ontwikkelen. Dit zou een verklaringkunnen bieden voor de moeilijkheden die meisjesdikwijls hebben met de abstracte taal van wiskundeof informatica. Wie meisjes daar sterker wil bij

«Ik dach

verschil m

jongens

betrekken, zal dus meer bruggen moeten slaantussen de theorie en concrete toepassingen.

Dezelfde grondhouding van meisjes komt ooknaar boven als ze teksten lezen. Dat blijkt uitonderzoek van Riethof e.a. Mannen kunnen blijk-baar een meer afstandelijke en neutrale houdingaannemen ten opzichte van een tekst. Vrouwengaan daarentegen een relatie aan met de tekst. Zegaan ermee in dialoog, worden boos, stellen huneigen mening tegenover de tekst of laten zich dooreen fragment raken en denken daarop voort. Mannenkunnen dus gemakkelijker zeggen waarover eentekst precies gaat. Vrouwen kunnen hun persoon-lijke visie daar moeilijker van losmaken: het ik ende andere vloeien in elkaar over. Hoe leraars daarnu mee kunnen rekening houden in de klasprak-tijk? Een tekst twee keer laten lezen bijvoorbeeld.Eerst subject-gericht (wat voel ik, wat denk ik) endan object-gericht (wat zegt de tekst zelf). Het zijnmaar aanzetten om op een positieve manier reke-ning te houden met de verschillen tussen het lerenvan jongens en meisjes.

Slimmer«Meisjes halen betere schoolresultaten dan jon-

gens, hebben meer ambitie om het te maken enzullen eerlang ook met de beste jobs gaan lopen»,zegt professor Richard Kimball van de Universiteitvan Londen na recent onderzoek bij meer dan10.000 leerlingen in technisch onderwijs. Hij ver-brijzelt daarin de populairestelling dat meisjes wel snel-ler volwassen worden danjongens, maar dat jongensdie achterstand snel ophalenen omzetten in een voor-sprong. «Zelfs op traditio-neel mannengebied als tech-nische vakken, hinken jon-gens de meisjes eigenlijk achterna», zegt Kimball.«Als het erop aankomt, zijn de meisjes ook betervoor wiskunde en exacte wetenschappen. Daarkomt hun grootste troef nog bovenop: hun ver-baal vermogen. Het kan niet lang meer duren of demeisjes zullen er ook in slagen deze wezenlijkevoorsprong ook om te zetten in beter betaaldejobs.»

Tot nader order is dit nog altijd niet het geval.Meisjes mikken vaak niet zo hoog, worden daarook minder toe gestimuleerd, haken sneller af,krijgen de minder goed betaalde jobs toegeschovenenz. Daarin speelt het hele maatschappelijk weefseluiteraard een rol. Maar onderwijs maakt daarvaneen belangrijk deel uit. En dat onderwijs wordtgemaakt door individuele leraars die zich in huninteractie met de klas blijkbaar nog sterker bewustkunnen zijn van de noodzaak om alle leerlingengelijke kansen te geven: jongens én meisjes. n

«NIET ALLEEN OP ONScholen en leraars kunnen zich sterker bewust blijkbaar uitoefenen op de ongelijke kansen van jonook in de praktijk iets proberen aan te doen. Maar dtegen vooroordelen, verwachtingspatronen en valeerlingen zelf of de rest van de samenleving. besteden we deze maand ook extra aandacht aanOuders en in Klasse voor Jongeren. Zullen we er msamen tegenaan gaan?

KLASSE NR.74 11

J O U R N A A L

12 KLASSE NR.74

Secundair mannelijker

Klas

se G

rafie

k

De leeftijdsstructuren van het onderwijzend en het niet-onderwijzend personeel in het gewoon en buitengewoon basisonderwijs en het secundair onderwijs verschillen merkelijk. (Aantal personen in januari 1996)

(Vlaams Onderwijs in Cijfers - 1995-1996 - departement Onderwijs)

Basisonderwijs

Secundair onderwijs

/?

0 3000 6000 9000 12000300060009000

60+50-5940-4930-3920-29

1043.6463.7683.274

869

1.36511.16411.367

6.2292.003

2736.602

12.18213.525

6.640

5839.599

14.2089.7653.731

60+50-5940-4930-3920-29

leeftijd

aantal personen

SCHOOLGEBOUWEN

Builen, bloedneuzen en schaafwondenEen kwart van de schoolgebouwen is ongeschikt voor on-derwijs. Om dat te verhelpen is de komende vijf jaar 1,8miljard frank nodig. Zo is althans de toestand in Brusselsescholen voor Nederlandstalig basisonderwijs. Maar ook inVlaanderen is de situatie niet veel beter. Ook daar voldoeteen kwart van de lagere scholen niet aan de norm. Datblijkt uit een rapport van de Dienst voor Infrastructuur enwerken van het Gesubsidieerd Onderwijs (Digo). De Digo is deinstelling waar gesubsidieerde scholen kunnen aanklop-pen voor renovaties, verbouwingen en uitbreidingen. DeDigo subsidieert 70 procent van die werken. De rest van dekosten moet de inrichtende macht van de school zelf beta-len. Bijna een kwart vande scholen krijgt dat geldniet bij elkaar.De topvijf van de zwaar-ste problemen zijn on-aangepaste sanitairevoorzieningen, gebrekaan lesruimte, algeme-ne veroudering en ver-krotting van de gebou-wen en structureelplaatsgebrek. Een gemeentelijke school in Sint-Joost-ten-Node moet 200 kinderen vrij laten op een speelpaats van 20bij 15 meter. Ze komen er niet aan één vierkante meterspeelruimte per kind. Dat leidt dagelijks tot builen, bloed-neuzen en schaafwonden.

HOBU

KineMet één kinesitherapeut op 400 inwoners heeft België hetgrootste aantal in Europa. Op dit ogenblik tellen we 21.514afgestudeerde kinesitherapeuten (4633 universitairen en 16.792gegradueerden), van wie er 18.408 bij het Riziv zijn inge-schreven. Aan universiteiten en hogescholen zitten zo’n7000 kine-studenten, van wie ongeveer 3000 in het eerstejaar en iets meer dan 700 in het laatste. Tegen dit tempo zouons land over 50 jaar 50.000 kinesisten tellen. Of één op 200inwoners. Vanaf het academiejaar 1998-1999 komt er in deVlaamse gemeenschap waarschijnlijk een toelatingsexa-men. Maar vanaf volgend academiejaar al wordt de vierja-rige opleiding kinesitherapie enkel aan de hogescholen ge-geven. Aan de universiteiten zouden de kandidaturen ver-dwijnen. Na drie jaar aan een hogeschool zouden studentenin de kinesitherapie kunnen kiezen: overstappen naar delicenties of het vierde jaar in de nieuwe Hobu-opleidingvolmaken.

VLOR

Tegelzetters en keukenhelpersHet onderwijs zo goed mogelijk laten aansluiten bij de werke-lijkheid van de beroepswereld. Niet vanzelfsprekend. Actueleen helder geformuleerde beroeps- en opleidingsprofielen zijndaarvoor nuttige instrumenten. De Vlaamse Onderwijsraad (VLOR)nam dit werk rond de profielen op zich. Voor ieder beroepwordt eerst vastgelegd wat het eigenlijk inhoudt (beroepspro-fiel). Vervolgens wordt uitgemaakt hoe men leerlingen enjongeren de vereiste kennis kan bijbrengen (opleidingsprofiel).In het hogeschoolonderwijs behandelden 54 werkgroepen deberoepsprofielen voor 104 basisopleidingen en opties. In dewerkgroepen zitten vertegenwoordigers van de hogescholen,

die kunnen overleggen met de sociale part-ners. Voor het secundair onderwijs staan

de sociale partners in voor de aanmaak van de beroepsprofie-len. Die voor diamantbewerker, daktimmerman, secretaris,lasser-monteur en schilder-decorateur zijn klaar. Dit jaar ko-

men er beroepspro-fielen voor ondermeer tegelzetter enkeukenhelper. Hetwerk aan de pro-fielen zit intussenin een nieuwe fase.Sectorcommissiesbespreken en schrij-ven de eerste oplei-dingsprofielen uit.

TAALCURSUSSEN

Succes op de playaMensen die een avond-cursus volgen maken zichongerust. Vanaf 1 sep-tember zou men 6000 à10.000 frank voor eentaal- of huishoudkunde-cursus moeten betalen.Dit bericht is voorbarig.Momenteel is er geen ont-werp van decreet op hetvolwassenenonderwijs. Eris wel een werkgroep van ambtenaren opgericht om het heleavondonderwijs opnieuw te bekijken, zowel de programma’sen de organisatie, als het inschrijvingsgeld. Voor het taalon-derwijs is hiervoor een werkdocument klaar. De betrokkenpartners uit het onderwijsveld zullen hierover overleggen. De

Vlaamse regering noch de on-derwijsminister of het Vlaamsparlement bepaalden tot nutoe hun standpunt over hettoekomstig volwassenenonder-wijs.«Ik heb nooit gezegd dat taal-lessen louter vrijetijdsbeste-ding zouden zijn», zegt deonderwijsminister. «Wel hebik erop gewezen dat het on-derscheid soms moeilijk temaken is. Men kan bijvoor-beeld Spaans leren om vlug-ger werk te vinden, maar ookom meer succes te hebbenop één of andere playa. Maarzelfs in het laatste geval kandat de kansen op werk ver-groten.»

Welke kennis hoort bij een beroep?

«Taallessen zijn geen vrijetijdsbe-steding.»

«Een kwart van de lagere scholenis niet geschikt om les in te geven.»

KLASSE NR.74 13

Niets gemist?n De eindtermen van het se-cundair onderwijs komenvoor het Arbitragehof. DeGentse school Sint-Bavo diendeeen verzoek in om het decreetwaarop ze steunen te vernie-tigen. Vooral de vakoverschrij-dende termen, die meer metattitudes dan met kennis temaken hebben, storen deschool. De grondwettelijkevrijheid van onderwijs zoudaardoor worden geschonden.Eerder al vernietigde het Ar-bitragehof het decreet voor deeindtermen van het basison-derwijs, op verzoek van de Stei-nerscholen.n Kinderen leren thuis hunhanden wassen voor het eten.Maar op school kunnen ze datvaak niet. Onderzoek leert dathiervoor meestal infrastructuur,tijd en personeel ontbreken.Zo zijn er niet altijd genoegtoiletten, wastafels, zeep enhanddoeken. Er bestaat mo-menteel zelfs geen reglemen-tering voor de hygiëne in dekindertoiletten. Een werkgroepbuigt zich daar nu over.n Niet alleen kinesitherapie,maar ook de driejarige beroeps-opleidingen logopedie, audio-logie en dieetleer zullen uit-sluitend aan hogescholen wor-den gegeven. De universitei-ten verliezen de beroepsoplei-ding, maar behouden een twee-jarige licentie voor de oplei-ding tot het wetenschappelijkonderzoek en het onderwijs inde betreffende disciplines, be-halve voor dieetleer.n Leraars leven lang en geluk-kig. Dat stelt men althans inEngeland en Wales vast. On-danks de werkdruk is de le-vensverwachting van de le-raars goed. Een gewone vrouwen man van zestig hebben res-pectievelijk nog een gemiddeldeverwachte levensduur van 22en 18 jaar. Voor een leraar isdat respectievelijk 26 en 22jaar. Vier jaar langer dus daneen andere sterveling.n In Nederland bestaat eentelefonische advieslijn overveiligheid op school. Niet scho-lieren maar hun ouders bel-len het meest naar het num-mer van de Onderwijstele-foon. In totaal maakten ineen jaar tijd 1418 ouders, leer-lingen, leraars en schoollei-ders er gebruik van. Ze had-den vragen over pesten, fy-siek en seksueel geweld.

TOELATINGSPROEF (2)

Geen uitstelVanaf het academiejaar 1997-1998 komt er voor het eersteen toelatingsexamen voor deopleidingen tot arts en tand-

arts. Deze toelatingsproefheeft twee onderdelen:kennis en inzicht in we-tenschappen (KIW) eninformatie verwerven enverwerken (IVV). Een bro-chure vertelt alles overde organisatie ervan. Zebevat ook 60 vragen overbiologie, fysica, scheikun-de en wiskunde (KIW).Dit zijn enkel modelvra-gen. De vragen van deeigenlijke proef verdwij-nen uiteraard in de kluis.In dit Journaal kunt uzichzelf testen aan dehand van enkele voor-beelden. Het IVV-gedeel-

te peilt naar het vermogenvan de kandidaat om infor-matie op te doen en er vervol-gens ook nog iets mee aan tevangen. Hierin zitten ondermeer specifieke proeven rondvisuele informatieverwerkingen geheugen.Het Vlaams Secretariaat vanhet Katholiek Onderwijs(VSKO) vindt de proef te zwaaromdat de vragen boven hetgemiddelde van de leerplannenvan het secundair onderwijs lig-gen. Volgens het VSKO kangeen enkele leerling zonderbijscholing aan de proef deel-nemen. Enkel leerlingen vande richting wiskunde-weten-schappen zouden goed voor-bereid zijn, maar zelfs hunkennis van scheikunde zouonvoldoende zijn. En voor leer-lingen van de Latijn-Griekseafdeling is het nagenoeg ho-peloos, zegt het VSKO. Hetvindt voorts dat de proef tweejaar moet worden uitgesteld.Agalev onderschrijft deze eis.Uitstel kan niet, zegt de on-derwijsminister, omdat hetmaatschappelijk onaan-vaardbaar is. Het aantal nieu-we artsen wordt vanaf 2004beperkt en het zou volgenshem misdadig zijn jongereneen artsenopleiding te latenvolgen en hen over zeven jaarde toegang tot het beroep teontzeggen.Intussen screenden dertig leer-krachten uit 15 secundairescholen en pedagogisch ad-viseurs de proef.

TOELATINGSPROEF (1)

Test uzelfZou u slagen voor het toelatingsexamen voor kandidaat-studenten genees- en tandheelkunde? We publiceren uit debrochure met modelvragen enkele voorbeelden.Biologie«De haploïde DNA-hoeveelheid in dekern van een zaadcel van een muisbedraagt 2,5.10-12g. Hoeveel DNA be-vindt zich in een muis-zygote, die zichin de metafase van de eerste klievings-deling bevindt?»a. 2,5.10-12g / b. 5.10-12g / c. 1.10-11g /d. 5.10-11gFysica«Een herdershond moet een kudde scha-pen, die over haar totale lengte steeds50 meter lang blijft, naar een 800 meterverderop gelegen schuur brengen. Doorsteeds van de kop van de kudde naarhet einde ervan (en omgekeerd) te hol-len met een snelheid waarvan de groot-te 5 m/s is, slaagt het trouwe dier erin dekudde te verplaatsen met een gemid-delde snelheid van 1 m/s. Indien hijaan de kop van de kudde vertrekt en samen met de eerstedieren in de schuur aankomt, dan is de afstand die deherdershond afgelegd heeft, gelijk aan:»a. 1600 m / b. 3200 m / c. 4000 m / d. 8000 mScheikunde«De zogenaamde standaardreductiepotentiaal E° van eenredoxkoppel, bv. MnO–

4 / Mn2+, is een maat voor de oxide-

rende kracht van de geoxideerde vorm van het redoxkoppelin zogenaamde standaardomstandigheden, dat wil zeggenmet alle concentraties gelijk aan 1M. Naarmate de E° waar-de (uitgedrukt in Volt) groter is, stijgt de oxiderende krachtvan de geoxideerde vorm. Stel nu dat je in een waterigeoplossing Co3+ , Co2+, Cu2+ en Cu+ ionen hebt. Van alleionen is de concentratie 1M. Gegeven wordt de standaardre-ductiepotentiaal van het koppel Co3+ / Co2+ : 1,81 V voor hetkoppel Cu2+ / Cu+ : 0,15 V. Welk van de volgende reactiesverwacht je?»a. Cu2+ + Co3+ Ü Cu+ + Co2+ / b. Cu2+ + Co2+ Ü Cu+ + Co3+ /c. Cu+ + Co3+ Ü Cu2++ Co2+ / d. Cu+ + Co2+ Ü Cu2++ Co3+

Wiskunde«De cirkel met als vergelijking 4 x2 + 4 y2 - 16 x + 20 y - 283= 0 heeft als straal:»a. √283 / b. 81 / c. 9 / d. geen van de bovenstaandeantwoorden is juist.Op pagina 18 leest u hoe u de brochure Toelatingsexamen voorstudenten geneeskunde en tandheelkunde kunt bestellen.

EINDTERMEN

Toch in septemberDe eindtermen voor het basisonderwijs worden aangepast.In februari 1995 keurde het Vlaams parlement 600 eindter-men goed. Maar de regering heeft de Vlaamse Onderwijs-raad (VLOR) gevraagd een nieuw voorstel uit te werken. Ditis nodig na de klacht van de Steinerscholen. Dat zijnmethodescholen die een eigen specifieke pedagogischemethode toepassen. De eindtermen zouden daar te weinigrekening mee houden en zo de vrijheid van onderwijsaantasten. Het Arbitragehof besloot in een arrest van 18december 1996 in elk geval dat de eindtermen als minimalekennis- en kundevereisten te gedetailleerd zijn. Het aange-paste decreet zal voorzien in een mogelijkheid tot afwijkingvoor methodescholen. De eindtermen zouden alleszins inseptember worden ingevoerd.

Test uzelf. Kunt u aan eenartsenopleiding beginnen?

14 KLASSE NR.74

Soms wordt er jaren aan

gewerkt, zoals aan het

decreet op het basison-

derwijs of dat op de lera-

renopleiding en navor-

ming. Maar hoe ontstaat

een decreet? Welke etap-

pes legt het af en wie

heeft er al-

lemaal zijn

zeg in? Wanneer zegt

de Vlaamse

regering ten

slotte dat het

«bekrachtigd en afgekon-

digd» is?

Decretenverande

ond

B E L E I D

TIEN BELANGRIJKEDECRETEN

Onlangs werd net een be-langrijk decreet afgerond. Aanandere wordt druk gewerkt.Bekrachtigd en afgekondigd:toelatingsproef geneeskun-de op 19.09.96; eindtermenen ontwikkelingsdoelen 1egraad SO op 14.08.96; ba-sisonderwijs: op 25.02.97.In voorbereiding: volwas-senenonderwijs; PMS/MST;secundair onderwijs; Argo;regeling inspraak in het on-derwijs; afstandsonderwijs.

Soms nodigt de Commissievoor Onderwijs en Vormingvan het Vlaams parlement

vertegenwoordigers vanleerkrachten uit op een

hoorzitting.

Elk decreet heeft een voorgeschiedenis. Hetdecreet op het secundair onderwijs bijvoorbeeldheeft zijn wortels in een regeerakkoord. Een re-geerakkoord bepaalt aan welke materie de rege-ring de volgende vier jaar voorrang zal geven. Opbasis daarvan schrijft de onderwijsminister zijnbeleidsbrief waarin hij de prioriteiten concreetbelicht.Hij stelt toch niet helemaal alleen de decreten op?MARC PATTYN, persattaché van het kabinet vande Vlaamse minister van Onderwijs en Ambtena-renzaken: «Er is eerst een consultatieronde. Menstelt belangrijke decreten voor in beleidsnota’s envisieteksten. Die worden al of niet ruim verspreid.Voor het decreet op het secundair onderwijs maaktende administratie van het departement Onderwijsen het kabinet van de Onderwijsminister sameneen nota op: reductie van de studierichtingen. Zewerd verspreid in alle secundaire scholen. Overeen drietal teksten, zoals de oriënteringsnota, isdiscussie geweest met groepen leerkrachten envertegenwoordigers van de inrichtende machten.Dat is de band met de onderwijspraktijk. Met hetveld, zoals we in ons jargon zeggen.»

KostenkaartjePas na de consultatieronde met het veld wordt

een voorontwerp van decreet opgesteld. Dat be-vat de tekst van het decreet en de memorie vantoelichting met een bespreking per artikel. Zo’nmemorie geeft meer uitleg. De administratie speelt

in het beleidsvoorbereidende werk een belangrij-ke rol. De tekst uitschrijven van een decreet is eensamenspel tussen de administratie van het depar-tement en de minister. Vooral knelpunten wor-den ter beslissing aan de minister voorgelegd.Welke etappes legt zo’n tekst af?MARC PATTYN: «In een eerste etappe wint deminister het advies in van de inspectie van finan-ciën. Een decreet krijgt altijd een kostenkaartjemee. De volgende etappe is het akkoord van debegrotingsminister. Pas na dit advies en akkoordgaat de tekst voor de eerste keer naar de Vlaamseregering. Zij keurt het voorontwerp dan princi-pieel goed, waarbij de minister gemachtigd wordtverschillende adviezen in te winnen. Met de vakor-ganisaties wordt onderhandeld. Met de inrichten-de machten komt overleg. Nadien geven de So-ciaal Economische Raad van Vlaanderen (SERV)en de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) hun advies.Het voorontwerp wordt eventueel aangepast. Totslot volgt het advies van de Raad van State, metonder meer een toetsing aan de grondwet.»

HearingWat is het verschil tussen een voorontwerp eneen ontwerp van decreet?MARC PATTYN: «Na de adviesronde buigt deVlaamse regering zich een laatste keer over de

tekst, die intussen een ontwerp van decreet isgeworden. De Vlaamse regering keurt het defini-tief goed. Officieel luidt het: de Vlaamse regeringmachtigt de minister van onderwijs om het decreetin te dienen bij het Vlaams parlement. Het ontwerpbelandt bij de Commissie voor Onderwijs en Vor-ming voor behandeling ten gronde van de inhoud.De Commissie kan hiervoor hearings organise-ren. Hierbij nodigt ze bijvoorbeeld vertegen-woordigers van ouderverenigingen, studentenen leerkrachten uit. Commissieleden dienen vaakeen aantal amendementen in. Tot slot stemt deCommissie over het ontwerp van decreet. Zestelt een eindverslag op.

In de volgende etappe komt het Vlaams parle-ment in plenaire zitting bij elkaar. Daar krijg jeeen maatschappelijke discussie, die in de Com-missie werd voorbereid. Een eindstemming in hetparlement rondt de debatten af. Het ontwerp isdan klaar om door de Vlaamse regering te wordenbekrachtigd en afgekondigd. Een decreet krijgt dedatum mee waarop het is bekrachtigd.»

Later verschijnt de tekst van het decreet in hetBelgisch Staatsblad. Soms werken regering enparlement een decreet in ijltempo af. Dit gebeurtnu voor de opleiding tot kinesitherapeut. De der-de of vierde week van april zou het ontwerp al inhet Vlaams parlement moeten liggen. Het decreetmoet klaar zijn voor het nieuwe academiejaar,zodat de vierjarige opleiding in de hogescholenwettelijk van start kan gaan. n

renerwijs

IDEE

20.000 MIJLEN ONDER ZEE METKLASSEHet reilen en zeilen op een drijvendevuurtoren, de technologie en de extremelevensomstandigheden aan boord vaneen onderwaterburcht, de kick van eentochtje met een catamaran, de havenrond door de ogen van een zeeman, hethoe en waarom van onderwaterspeleo-logie… dit alles kunt u in één dag bele-ven bij Seafront in Zeebrugge. Op 4 en 11mei kunnen 1000 leerkrachten - alle ni-veaus - kennismaken met het lichtschipWesthinder, de honderd meter lange Rus-sische duikboot Foxtrot en het uitgebreide- educatieve - aanbod van Seafront. Leer-krachten basisonderwijs die het meer voorzoet- en zoutwaterfauna hebben, kun-nen op 12-13 en 26-27 april dan weerterecht in Sea Life Blankenberge. Kortom,een waaier van mogelijkheden voor uwvolgende schooluitstap. Op en onder wateren toch droog aan de Belgische kust.Gaat u mee scheep met Klasse?

ONDERDUIKENMET KLASSE

µ Ja, ik wil graag mee onderduiken meIk kom op 4 - 11 mei, met …… p(1 gratis, anderen tegen 50 fr. kort

Mijn voorkeur gaat uit naar (duid twmogelijkheden aan):

□ 10 uur themabezoek 1□ 11 uur themabezoek 2□ 12 uur themabezoek 3□ 13 uur themabezoek 4□ 14 uur themabezoek 1□ 15 uur themabezoek 2□ 16 uur themabezoek 3□ Ik wil die dag ook een uitee

bijwonen

Naam: .............................................

Adres: ..............................................

.......................................................

School: ............................................

Ik sta in het□ lager □ secundair □ hoger o

Stuur deze bon volledig ingevuld op naar- Onderduiken met Klasse - Vismijnstraat 1Zeebrugge - tel 050-55 14 15 - fax 050-

16 KLASSE NR.74

t KLASSE.ersonening)

ee keuze-

nzetting

............

............

............

............

nderwijs

Seafront2 - 8380

55 04 13

ONDERDUIKEN MET KLASSE aIn en rond het dok van de voormalige vissers-haven van Zeebrugge richt Seafront een mari-tiem museum in rond het thema zien en (niet)gezien worden op zee. De twee polen waarrondde collecties worden opgebouwd zijn het voor-malig lichtschip Westhinder, dat dienst deedals drijvende vuurtoren voor de Belgische kust,en de bijna honderd meter lange Foxtrot, totvoor enkele jaren een Russische onderzeeër-in-actie. Via geleide bezoeken wil Seafront detechnologie en het leven aan boord van beidevaartuigen op een populariserende manieraan de man brengen. En voor leerkrachten iser zelfs meer…Op zondag 4 en 11 mei krijgen 1000 leer-krachten gratis een op maat gesneden rond-leiding aan boord van het lichtschip West-hinder en de duikboot Foxtrot. Bovendien

krijgt u informatie over school-uitstappen, een educatief pakketbinnen uw vakgebied of inte-ressesfeer en de mogelijkheidom tegen gunsttarief (170 fr.i.p.v. 220) kennis te maken metde andere aanbiedingen vanSeafront: havenrondvaart, zeil-initiatie enz. Het aantal plaatsenis beperkt. Vul als de weerlichtde bon in. Die is geldig vooréén persoon. U krijgt een per-soonlijke bevestiging. Eventuelepartner en gezinsleden krijgeneen korting.Voor de leerkrachten staan erop 4 en 11 mei vier themabe-zoeken op het programma. Ditzijn ze:

THEMABEZOEK 1:DE TECHNIEKInleiding in de techniek van deduikboot: hydraulica, diesel- enelektromotoren, compressoren,radio en elektronica. Lerarentechnische vakken krijgen eenkorte toelichting bij het gebruikvan de verschillende technolo-gie aan boord van de onder-zeeër. U komt te weten waar-voor een bepaald instrument ofmachine dient.Educatieve brochure: Technisch on-derhoudsboekje voor de U480, Fox-trotklasse

THEMABEZOEK 2:DE NATUURWETTENEen duikboot is onderworpen aan verschillen-de natuurwetten: zwaartekracht, communice-rende vaten, aërodynamica, akoestiek… Deonderzeeër is een gigantisch didactisch modelwaarin een leerkracht fysica die wetten metzijn hele klas kan exploreren. Overtuig u terplaatse.Educatieve brochure: Beknopte handleiding voorhet besturen van onderzeeërs

THEMABEZOEK 3:DE SOCIALE DIMENSIETijdens een verblijf van lange duur onder wa-ter wordt van de bemanningsleden van eenduikboot het uiterste gevergd. De levensom-standigheden zijn niet van de poes. Tijdenseen rondgang in de onderzeeër komen vragen

a = algemeen, b = bas

aan bod als Hoe wordt een bemanning op ditleven voorbereid? Hoe verwerken zij de om-standigheden aan boord? Wat kan een mensaan extreme levensomstandigheden verdra-gen? Waar ligt in zo’n situatie de grens van dewaanzin? Wat het betekent matroos te zijn,marconist of kapitein kunnen de jongere leer-lingen ervaren via een rollenspel. Wie zet dekapiteinspet op?Educatieve brochure: Leven en leefregels aan boordvan een duikboot

THEMABEZOEK 4:EEN ONTDEKKINGSREISEen onderzeeër is een origineel decor voorallerlei activiteiten. Duikbootspeleologie is eréén van. In het schip worden een aantal typi-sche voorwerpen verstopt. Dan gaan de lich-ten uit. Gewapend met een zaklamp gaat degroep op verkenning. Elke vondst leert u meerover het hoe en waarom van het vaartuig.Educatieve brochure: Checklist die de kapitein in-vult bij elke afvaart

Om het educatieve luik vlot te laten verlo-pen, leggen de leerkrachten hun themabe-zoek in de duikboot af in kleine groepjes.Eventuele gezinsleden bezoeken intussen hetlichtschip en mogen nadien de duikboot in.Een gids geeft wat algemene uitleg vooraf.Bovendien is er de hele dag door gelegenheidom tegen gunsttarief deel te nemen aan eenhavenrondvaart of kunt u scheep gaan metbijzondere zeilboten (o.a. een grote catama-ran).Tijdens de actie loopt van 12 tot 17 uur detentoonstelling Aquastrip, over het mari-tiem infotainmentproject van Seafront. Op4 mei worden er om 10, 11 en 12 uur uiteen-zettingen gehouden over onderwaterarcheo-logie. Op 11 mei gaan de uiteenzettingenover duikboottechnologie van vroeger ennu.Seafront - Vismijnstraat 12 - 8380 Zeebrugge - tel050-55 14 15 - fax 050-55 04 13

isonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

NAAR DE HAAIEN MET KLASSE bWilt u van dichtbij kennismaken met de zoet-en zoutwaterfauna van onze streken? In SeaLife Blankenberge reist u van de bergen via derivieren naar de diepte van de Noordzee. Vanforellen en steuren tot garnalen, zeesterren,krabben, roggen, zeepalingen en zelfs haaien!Dankzij de nieuwste aquariumtechnologie, dehuisvesting van de dieren in hun natuurlijkeleefomgeving en thematische presentaties krijgtu een duidelijk beeld van het leven onderwater. Informatiepanelen, voerdemonstraties,kraskaarten en speurtochten maken u wegwijsin de aard en de bijzonderheden van de dierenen het onderwatermilieu.Het spectaculaire middelpunt van Sea Lifebestaat uit een transparante, 8 meter langeonderwatertunnel. In niet minder dan 180.000liter water zwemmen haaien, roggen en ande-re scholen vissen op slechts enkele centimetersafstand langs u heen. Via een luchtsluis komtu zelfs op de bodem van de zee terecht. Door depatrijspoorten van het onderwater-observatie-centrum kunt u er de zeedieren observeren.Maar Sea Life biedt ook educatieve program-ma’s, gratis presentaties en gedetailleerde uit-leg over bepaalde vissoorten, de voortplantingen babyvissen, havendieren enz. Lees hier meerover in het educatief pakket dat u meekrijgt.Ten slotte nog dit: het centrum is goed toegan-kelijk voor rolstoelgebruikers en mindervali-den.800 leerkrachten basisonderwijs kunnen tij-dens de weekends van 12-13 en 26-27 aprilgratis proeven van het educatieve aanbodvan Sea Life Blankenberge. Zij krijgen infor-matiesessies van telkens een half uur om 14

(advertentie)

uur, 14.30 uur, 15 uur en15.30 uur. Er ligt ook eeneducatief pakket klaar.Info en pakket zijn uit-sluitend voor de leerkrachtbedoeld. Eventuele part-ner of gezin kunnen ookhet centrum verkennen.Zij betalen de gewonetoegangsprijs (260 fr. perpersoon, 180 fr. voor kin-deren van 4 tot 12), deleerkracht mag gratisbinnen. Reservatie voor-af is verplicht. Bel 050-42 43 00 en dit vanaf4 april tussen 8-9, 12-13 of 16-17 uur. Faxenkan ook (050-42 42 44). Het codewoord isKlasse. Laat er geen zeegras over groeien.1997 is uitgeroepen tot het internationaal jaarvan het koraalrif, want na het regenwoud ishet rif het biotoop dat het rijkst is aan diersoor-ten. Maar ook het rif moet opboksen tegenvervuiling, overbevissing en illegale koraal-handel. Vanaf mei maakt Sea Life dan ookruim plaats voor het rif en zult u kunnenkennismaken met uitzonderlijke en prachtigebewoners uit warmere streken. Een tentoon-stelling en aangepaste educatieve program-ma’s staan op stapel. Sea Life wil ook de zee-hondenpopulatie aan de Belgische kust terug-brengen. Voorts zijn er plannen voor een zee-hondenopvangcentrum en een buitenbad dathet natuurlijke milieu van zeehonden getrouwzal nabootsen. Klaar voor een trip naar Blan-kenberge?Sea Life - Koning Albert I-laan 116 - 8370 Blanken-berge - tel 050-42 43 00 - fax 050-42 44 24

KLASSE NR.74 17

TOELATINGSEXAMENSsWie wil inschrijven voor deopleiding tot arts of tand-arts aan een Vlaamse uni-versiteit moet vanaf volgendacademiejaar vooraf slagenvoor een toelatingsexamen.De Vlaamse regering organi-seert deze toelatingsexamensin Paleis 3 van het Tentoon-stellingspark van Brussel (deHeizel). De examens duren tweeopeenvolgende dagen. Dezezomer vinden de examensplaats op 3 en 4 juli (inschrij-ven ten laatste op 31 mei) enop 8 en 9 september (inschrij-ven ten laatste 9 augustus).Kandidaat-studenten kunnenvoor deze examens inschrij-ven met een formulier vanhet Vast Wervingssecretariaatdat in elk postkantoor beschik-baar is. Het inschrijvingsgeldbedraagt 1000 fr. Op het for-mulier vermeldt de kandidaathet examennummer ENV97305(examens van juli) of ENV97306(examens van september).Een gratis uitgebreide bro-chure met o.a. een reeksmodelvragen is beschikbaarbij gemeentebesturen, open-bare bibliotheken, scholen, PMS-centra en op onderstaand adres.Voor alle info: ministerie van deVlaamse Gemeenschap - depar-tement Onderwijs - Postbus 340 -1000 Brussel - fax 02-219 77 73- publicaties.onderwijs@vlaanderen.be - www.hobu.be/admin

18 KLASSE NR.74

VAN GOGH IN AUVERS sMisschien een leuke tip voor deze zomer: 300lezers van KLASSE kunnen eind augustus in devoetsporen treden van Vincent Van Gogh. Au-vers-sur-Oise, nabij Parijs, is de plaats waar deschilder zijn laatste maanden heeft doorge-bracht en waar hij ook begraven ligt. De Auber-ge Ravoux waar hij verbleef, is gerestaureerd eningericht als museum. Het oude kasteel is nugewijd aan het impressionisme. En er is eenwandelpad langs de begraafplaats van de broersVan Gogh en langs pittoreske plaatsjes waar deimpressionisten schilderden.De vzw Euro-Taal organiseert taal- en cultuurrei-zen en schoolreizen op maat. Samen met hetFranse conseil général du Val d’Oise heeft het eenprogramma uitgewerkt rond de figuur VanGogh in Auvers. Een ééndagsuitstap naar Au-vers is immers best mogelijk.U moet ons echter niet op ons woord geloven:150 Vlaamse leerkrachten secundair en ho-ger onderwijs kunnen met hun partner opverkenning gaan op vrijdag 22, zaterdag 23of zondag 24 augustus. De reis regelt u inprincipe zelf, het programma ter plaatse wordtu gratis aangeboden: videovoorstelling over hetimpressionisme in Auvers, bezoek aan het mu-seum van het Château d’Auvers, geleide wan-deling langs begraafplaats en verschillende pit-toreske sites, eventueel bezoek aan AubergeRavoux en musée de l’absinthe. Kinderen kun-nen mee aan dezelfde voorwaarden; in Auversbetalen ze wel 125 fr. voor toegangsgelden.Voor de geïnteresseerden zorgt Euro-Taal vooreen busdienst op vrijdag en zaterdag (vanuitBrugge, Gent, Kortrijk, Antwerpen, Hasselt enLeuven). U hebt daarbij de keuze uit een één-daagse reis (300 fr. per persoon) of een twee-daagse (met overnachting en ontbijt in eentweesterrenhotel in Parijs en bezoek aan Muséed’Orsay + stadsbezoek de tweede dag; 1300 fr.per persoon).Voor info en inschrijvingen: Euro-Taal vzw - Kruisbulk-straat 22 - 9800 Deinze - tel en fax 09-386 75 41

DOE-HET-ZELF EHBO-CURSUS bLeerkrachten uit de derde graad lager onder-wijs kunnen voortaan zelf tien eerstehulplessengeven. Het kant-en-klare lessenpakket Hulp-in-zicht is zeker bruikbaar binnen de lessennatuurkunde en sluit aan op de eindtermen. Deleerlingen leren hoe ze de hulpdiensten moetenverwittigen en welke hulp ze zelf kunnen bie-den bij veel voorkomende letsels zoals schaaf-wonde, bloedneus, erge bloeding, ontwrichtingenz. Tegelijk krijgen ze theoretische kennis meeover het menselijk lichaam, mogelijke letsels enverzorgingsmateriaal. Het volledige pakket be-staat uit een handboek voor de leerlingen, eenhandleiding voor de leerkracht (met doelstellin-gen, didactische tips en kopieer- en werkbladenvoor de leerlingen), een video voor de leerkracht(om eenvoudige eerstehulptechnieken zelf onderde knie te krijgen) en een set grote foto’s van vaakvoorkomende letsels. Dit pakket kost 160 fr.(handboek leerlingen) + 950 fr. (pakket leerkracht).Jeugd Rode Kruis - Vleurgatsesteenweg 98 - 1050Brussel - tel 02-344 19 18 - fax 02-344 59 54 -verhelst@redcross-fl.be

ALCUIN AWARD 1997 aTot 30 april kunt u uw kandidaat voordragenvoor de Alcuin Award 1997, een prijs uitgereikt

door de European Parents’ Association (EPA). Dewinnaar kan een persoon zijn, maar ook eenschool, een oudervereniging, een nieuwe publi-catie... De criteria zijn: een bijdrage leveren aande rol van ouders als partner in opvoeding;vooral gericht zijn op het belang van de thuis-school-relatie; een Europese dimensie; een mo-gelijke inspiratiebron zijn voor projecten in an-dere landen en ten slotte een vernieuwend ele-ment brengen.EPA - Mary Killeen, president - Belliardstraat 23a -1040 Brussel - tel 02-230 37 20 - fax 02-230 37 22

VAREN MET DE MILIEUBOOT aDrie uur lang varen met de milieuboot en zokennis maken met de vervuiling én zuiveringvan ons oppervlaktewater. Ook leven en land-schap van de waterkant komen aan bod. Eententoonstelling, aquaria, audiovisueel materi-aal en onderzoek van waterstalen maken hetverhaal rond. Deze educatieve boottochten zijnvooral bedoeld voor leerlingen derde graadlager onderwijs en studenten tweede en der-de jaar normaalschool. Leerlingen secundaironderwijs en leerlingen tweede graad lager on-derwijs kunnen enkel meevaren als er nog plaatsenen data vrij zijn.Het vaarschema(lokale scholenkrijgen voorrang):7/4 tot 20/4: Al-bertkanaal (Wijne-gem-Herentals);21/4 tot 10/5: Nete-kanaal en Albert-kanaal (Duffel-Grobbendonk); 21/5 tot 24/6:IJzer (Nieuwpoort-Diksmuide); 8/9 tot 26/9: Ka-naal Bocholt-Herentals (Herentals-Geel) en tenslotte 1/10 tot 19/10: Kanaal Dessel-Kwaadme-chelen. Op de boot is plaats voor 60 personen.Tijdens schoolvakanties en in de weekends kun-nen ook groepen volwassenen of jongeren enindividuele deelnemers meevaren. Meevarenkost 50 fr. voor jongeren tot 18 jaar. Volwasse-nen betalen 150 fr. per tocht.vzw De Milieuboot - Korte Nieuwstraat 12 - 9300Aalst - tel 053-77 92 89 - fax 053-78 40 15 -centr.de.overkant@unicall.be

LENTE IN GROEN EN BOS aVan Groen-Instuif tot Dag van het Park krijgt uover heel Vlaanderen uitgebreid de kans ommet uw leerlingen de natuur in te trekken.Groene Gemeenten? Groene Steden? Natuur-lijk! is het centrale thema van de Lente in Groenen Bos-week. Het feest begint op zondag 18 meimet een Groen-Instuif in Oudenaarde, daar-na hebt u vijf dagen de tijd om met uw leerlin-gen één of meerdere wandelingen in park ofbos te organiseren. U kunt dan ook de parkenen bossen van het Vlaams Gewest onder bege-leiding bezoeken. Meer hierover in het vol-gend nummer van KLASSE. De grote apotheo-se volgt op zondag 25 mei: meer dan 120gemeenten werken mee aan de Dag van hetPark.Elders in dit blad leest u meer over MOP, hetMilieuOntmoetingsProgramma van KoningBoudewijnstichting en Aminal. Misschien kunt ubeide initiatieven zelfs combineren?departement Leefmilieu en Infrastructuur - admini-stratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer -afdeling Bos en Groen - Belliardstraat 14-18 - 1040Brussel - tel 02-507 30 52 - fax 02-507 30 25

KLASSE NR.74 19

SCHOOLAGENDA ZONDER RACISME sEen schoolagenda voor het secundair onderwijs (schooljaar 1997-’98) met alles wat u daarvan verwacht én daarenboven met eenintercultureel gezicht: dat is het nieuwste product van SchoolZonder Racisme. Naast de gekende elementen biedt deze agendaeen maandelijks intercultureel thema met inleiding; een test-jezelf over dit thema of een nadenktekstje; een wekelijkse illustra-tie, gedicht of songtekst; elke schooldag een citaat, motto ofspreuk om de dag te starten. De agenda heeft een mooie vierkleu-renkaft en meet 225 x 150 mm (formaat A5). U moet nog nietmeteen beslissen: één telefoontje is voldoende om meer informa-tie én als leraar een gratis presentexemplaar te verkrijgen.School Zonder Racisme - Tony Fonteyne - Cellebroersstraat 37 - 1000Brussel - tel en fax 02-511 16 36 - szr-esr@globe.be

GORDEL VOOR SCHOLEN aEind juni. Alle examens achter de rug. Wat doet u dan tijdens delaatste schooldagen? Waarom zou u eens niet met uw klas (ofhele school?) gaan gordelen. BLOSO organiseert van 23 tot 26juni voor de tweede keer een Gordel voor Scholen tussenOverijse en Tervuren. Vorig jaar namen hier al meer dan10.000 jongeren aan deel. Uw leerlingen kunnen daarbij kiezenuit fietsen (25 of 50 km), mountainbiken (25 of 40 km) enwandelen (10 of 15 km). Aan de aankomstlijn kunnen deleerlingen-in-conditie nog deelnemen aan nevenactiviteiten:fietsbehendigheidsparcours, circusfietsen, speleobox, klimmuur,in-line-skating enz. Leuk detail: fietsende leerlingen die eenhelm dragen kunnen een nieuwe fiets winnen (één per dag).Deelnemen kost 150 fr. voor wandelaars en 200 fr. voor fietsers,drankje en aandenken inbegrepen. Snelle beslissers kunneneventueel een beroep doen op gratis vervoer van leerlingen enfietsen (per school minstens vijftig of een veelvoud van vijftigdeelnemers). Spelregel hierbij: wie eerst bestelt, eerst maalt, totde voorraad op is. Fietsen kunt u in zeer beperkte mate huren bijde organisatie; eigen materiaal verdient zeker de voorkeur.BLOSO - Cel Schoolsport - Nicole De Croock - Koloniënstraat 31 - 1000Brussel - tel 02-510 35 47 of 510 34 13 - fax 02-510 35 31

LERAARS ZONDER GRENZEN aOp zaterdag 19 april zijn alle Vlaamse leerkrachten uitgenodigdop de stichtingsvergadering van Leraars Zonder Grenzen (LZG).Dit wordt de Vlaamse afdeling van Enseignants sans Frontières, eenpluralistische en onafhankelijke vrijwilligersorganisatie metafdelingen in Zwitserland, Frankrijk, Senegal, Burkina Faso enWallonië. Het doel van de organisatie: de internationale netwer-ken van samenwerking tussen onderwijspersoneel bevorderen ineen geest van wederzijds respect en pluralisme op basis van deUniversele Verklaring van de Rechten van de Mens. De stichtings-vergadering vindt plaats van 14 u. tot 18 u. in het theater van deInternationale School van Brussel - Kattenberg 19 - 1170 Brussel.Bart Dankaerts - tel (na 18 u.) en fax 016-40 68 65 - dankaertsb@isb.be

MUSEUMATELIERS aHet speciale scholenarrangement van het Provinciaal Gallo-Romeins Museum begint met een verkenning van het museum,beperkt tot één voorafgekozen thema en beperkt in tijd. Deleerlingen krijgen gerichte vragen die hen tot nauwkeurigeobservatie dwingen. Daarna krijgen ze een reeks meerkeuze-vragen over onderwerpen uit de thematische verkenning. Ver-volgens gaan ze in het jeugdatelier aan de slag. Ook hier kuntu vooraf een keuze maken uit bijvoorbeeld Creatief met klei ofKleding en bewoning (basisonderwijs); Goden en godinnen, Ren-dierjagers en Kelten of Eeuwen communiceren (eerste graad secun-dair onderwijs). Na de eindevaluatie krijgen alle deelnemersnog een souveniertje. Dit totaalprogramma duurt ongeveertwee uur. U betaalt hiervoor 50 fr. per leerling basisonderwijs of75 fr. per leerling secundair onderwijs (toegangsprijsmuseum) + 1500 fr. voor de gids + 50 fr. per leerlingvoor het atelier.Er zijn ook andere educatieve activiteiten: stan-daardrondleidingen, museumzoektochten, het Am-biorixspel (lager onderwijs), Toeren in de tijd (lageronderwijs) enz.Provinciaal Gallo-Romeins Museum - Kielenstraat 15 -3700 Tongeren - tel 012-23 39 14 - fax 012-39 10 50

C A N O N MET KLASSECultuurcel van het departement Onderwijs

UW AANVRAAGDOSSIER DYNAMO2? aHeb je HEM al gezien? Met zijn okergeel endonkerblauw is HIJ een fraaie verschijning. Methonderden werktuigen doet HIJ uw handen krie-belen om aan het werk te gaan. HIJ is de fonkel-

nieuwe DynaMo2-catalogus, vijfdeeditie. Hebt u hem nog niet gezien? Gaer dan vlug naar op zoek in uw school, want hij IS er.In maart kregen alle scholen één exemplaar toege-stuurd. U kunt erin grasduinen, eruit kopiëren wat ubijzonder interesseert, ermee aan de slaggaan voor uw eigen creatief project. Ver-

geet vooral uw aanvraag niet: opsturen vóór 15mei naar CANON, Cultuurcel. U leest alles over hoe,wat en waarom in ZIJN inleidende bladzijden. Hebt uvragen, twijfels of zijn er dingen die u niet helemaalduidelijk zijn, aarzel dan niet om CANON te bellen.

DE JONGE GOUDEN UIL 1998 sU zag, las of hoorde het al via de media: de Gouden Uil heeft in1997 zijn eerste Jong gekregen! Twintig Vlaamse en tien Neder-landse leesgroepen leerlingen kregen net als de volwassen juryvijf weken tijd om de vijf genomineerde boeken van één catego-rie (fictie, non-fictie, kinder- en jeugdliteratuur) door te worste-len en hún favoriet eruit te pikken. En voorwaar, er warenturven bij!Wat dachten de genomineerde auteurs zelf over dit initiatief?CANON stelde enkelen van hen de vraag vóór de prijzenwerden verdeeld. Een spontane, eerlijke telefonische reactie vanBenno Barnard laat aan duidelijkheid niets te wensen over: «Jemoet 17-jarige snotneuzen niet lastig vallen met mijn werk».Misschien toch een beetje onzekerheid of onderschat hij 17-jarigen? Bart Moeyaert formuleert een meer algemene beden-king: «Boeken hebben niet de eigenschap uit zichzelf lawaai temaken. Ze bestaan maar half als ze ongelezen blijven. Nu deJonge Gouden Uil er is, wordt er weer méér dan vroeger overboeken gepraat, en -beter nog- over leeservaringen onder jon-geren. Wat dacht u dat ik daar als schrijver van vind?»CANON bespeurde vooral veel enthousiasme bij de lezers.Misschien zagen sommigen hen op TV2 bij de rechtstreekseuitzending van de prijsuitreiking? Gelukkig is het Jonge Uiltjegeen ééndagsvlieg, want volgend jaar komt het tweede jong:de Jonge Gouden Uil 1998. Opnieuw zullen de maandenfebruari en maart voor een paar honderd jonge mensen LEES-maanden zijn. Geeft u les in de derde graad van het secun-dair onderwijs of in een departement Lerarenopleiding, enbent u nu al geïnteresseerd om misschien volgend jaar meein dit leesbevorderingsproject te stappen met uw leerlin-gen? Schrijf meteen naar CANON met de vermelding JongeGouden Uil ‘98. CANON houdt u dan graag persoonlijk verderop de hoogte.

VIER STUKKEN VAN MENSEN sHebt u ooit een theatervoorstelling bijgewoond waarbij deacteurs nét vóór de voorstelling niet weten welk stuk ze gaanspelen? Vindt u het boeiend om zelf mee te kiezen welk van devier ingestudeerde stukken uiteindelijk die avond zal wordengespeeld? Beïnvloedt deze toevalligheid de intensiteit, nuance,spanning en frisheid van het spel? CC De Velinx in Tongerenbiedt 5x2 vrijkaarten aan voor een interessante theaterbele-ving op donderdag 15 mei om 20.30 u. Het gezelschap deVereeniging studeerde werk in van vier hedendaagse theaterau-teurs Wanda Reisel, Jan Decorte, Judith Herzberg en Gerardjan

Rijnders onder de titel Vier stukken van Men-sen. Zap op theater en bel vlug naar onder-staand nummer voor uw reservatie. Uw ver-bazing, kritiek, bevindingen... zijn achterafwelkom bij CANON.Eén adres: CANON, Cultuurcel - Lydia Asbestaris -Koningsstraat 138 - 1000 Brussel - tel 02-211 4562 - fax 02-211 45 52

KUSTACTIE RODE KRUIS a(Jonge) leerkrachten kunnenals vrijwilliger meewerken aande 6de Kustactie van het JeugdRode Kruis. Een ploeg van ani-matoren propageert deze zo-mer de rodekruisgedachte viaallerlei educatieve activitei-ten en spelen (quiz, tentoon-stelling, demonstraties, talk-show met BV’s enz.). Het ani-matieprogramma is bestemdvoor iedereen vanaf 6 jaar enreist een maand langs de Bel-gische kust. Er zijn twee «ploe-gen»: 15 tot 31 juli en 1 tot 17augustus. U kunt kiezen uitanimatieteam, technisch teamof promotieteam. Er is geenfinanciële vergoeding. Wellogeert u (gratis) in vol pen-sion in school Ter Strepe inMiddelkerke. Voor nieuwe kan-didaten is er een informatie-,selectie- en opleidingsweekendin Vormingscentrum Destelhei-de (Dworp) op 26 en 27 april.Jeugd Rode Kruis - Michel Du-mont - Vleurgatsesteenweg 98 -1050 Brussel - tel 02-645 44 61 -fax 02-646 04 63

20 KLASSE NR.74

OORLOG EN VREDE sGezocht: secundaire scholen die Duitse leer-lingen (12 tot 18 jaar) uitnodigen om enkeleuren te komen les volgen of die met die Duitseleerlingen gemeenschappelijke activiteiten or-ganiseren op sportief of creatief vlak. Ookgezocht: secundaire scholen die een projectwillen uitwerken rond oorlog en vrede, al ofniet samen met Duitse jongeren en met alsuitgangspunt het Duits oorlogskerkhof inLommel. Uitvalsbasis voor zo’n project is hetjeugdontmoetingshuis (naast het kerkhof)van de Duitse oorlogsgravendienst (VolksbundDeutsche Kriegsgräberfürsorge). Met de peda-gogische begeleider van dienst kunt u studie-reizen, projectdagen of -weken organiserenrond oorlog en vrede, waarbij vakken alsaardrijkskunde, geschiedenis, kunst, taal (vooralDuits) enz. vakoverschrijdend worden bena-derd. Het jeugdhuis biedt alle faciliteiten (tot36 deelnemers), er is een waaier van educatie-ve pakketten rond vredespedagogie beschik-baar, de omgeving biedt tal van excursiemo-gelijkheden...Meer info: Jugendbegegnungsstätte Lommel - Lu-cia Christiaen, Pädagogische Betreuerin - Doden-veldstraat 30 - 3920 Lommel - tel 011-55 43 70 -fax 011-55 43 71

APOLLO-PRIJS aSchrijf één verhaal (onder schuilnaam) naareen vrij thema (2 tot 6 blz. A4), typ het enkopieer het vijf keer. Stop uw persoonlijkegegevens in een enveloppe, plak hem toe enschrijf op de buitenkant uw schuilnaam. Stuurdit alles vóór 1 juni naar onderstaand adres.En misschien maakt u dan wel kans om dewinnaar te worden van de Apollo-Prijs 1997voor verhalend proza. De eerste prijs bedraagt18.500 fr. Verder zijn er vijf eervolle vermel-dingen.Apollo-Prijs 1997 - De Groene Waterman - Wol-straat 7 - 2000 Antwerpen - inl.: Freddy Jonckers -tel 013-33 39 94

VERWENNING bDe gratis folder Help! Ik verzuip en de bijho-rende gratis affiche sensibiliseren leerkrach-ten, opvoeders, ouders enz. rond het themaVerwenning. De folder omschrijft het themabondig, geeft enkele tips en verwijst naarorganisaties die rond dit thema vorming aan-bieden. U kunt folder en affiche schriftelijkaanvragen bij Comité voor Bijzondere Jeugd-zorg - Casinostraat 24 - 9100 St. Niklaas - fax 03-766 64 45.

DE SCUTE aKandidaten voor de Prijs voor SchilderkunstDe Scute mogen elk drie werken inleveren(gesigneerd, ingelijst en klaar voor ophan-ging; max. 1 m x 1,2 m). Het onderwerp isvrij, maar misschien houdt u er het best reke-ning mee dat vzw De Scute ijvert voor hetbehoud van het maritiem patrimonium vande Belgische kust. De eerste prijs bedraagt50.000 fr. Een ruime selectie van de ingelever-de werken wordt tentoongesteld (en te koopgesteld) in het Casino van Blankenberge van26 april tot 11 mei. Deelnemen kost 600 fr.(betalen vóór 9 april). Inleveren kan op 13april (10 u. tot 17 u.) en 15 april (19 u. tot 21u.) in het Casino.

vzw De Scute - p/a Greet Blomme - Luikstraat 28 -8370 Blankenberge - tel 050-42 69 59 - fax 050-41 80 48

ZUIDERSE FILMPARELS sU kunt uw leerlingen laten kennismaken metonbekende filmparels uit Afrika, Azië en La-tijns-Amerika op het mundiaal filmfestivalFocus op het Zuiden (Ciné Focus Turnhout, 17tot 26 april). Deze films geven een vernieu-wende kijk op zuiderse culturen en doorbre-ken een aantal stereotypen en vooroordelen.De Lijn zorgt voor gratis busdiensten vanafhet station van Turnhout.Als u met uw klas een voorstelling wil bijwo-nen, betaalt u 100 fr. per leerling. Per 15leerlingen mag 1 leerkracht gratis meekijken.Filmkranten en begeleidersmappen krijgt uer gratis bij. Een bundel met praktische infor-matie kunt u vooraf gratis aanvragen.Alfa - Regionaal Educatief Centrum - Begijnen-straat 23 - 2300 Turnhout - tel 014-41 53 36 - fax014-43 68 96

DE REACTIES aU neemt enthousiast deel aan de activiteitenvan KLASSE.• In het Museum voor Midden-Afrika liepenin geen tijd meer dan 2300 inschrijvingenbinnen voor een bezoek aan de permanentetentoonstelling en deelname aan de ateliers.Museum voor Midden-Afrika - Educatieve Dienst -Leuvensesteenweg 13 - 3080 Tervuren - tel 02-769 52 11 - fax 02-769 56 38• Het Speelgoedmuseum mocht ondanks defelle kou in januari rekenen op 2400 bezoe-kers uit heel Vlaanderen.Speelgoedmuseum - Nekkerspoel 21 - 2800 Me-chelen - tel 015-55 70 75 - fax 015-55 20 85• De ZOO en Planckendael kregen 300 kleu-terleiders en aspirant-leraars over de vloervoor een kennismaking met hun educatiefpakket.Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Ant-werpen - Gie Robeyns - Koningin Astridplein 26 -2018 Antwerpen - tel 03-202 45 73 - fax 03-20245 86

ROMEO EN JULIET sJongeren kijken uit naar de nieuwe verfil-ming van het beroemde Shakespeareverhaalmet o.a. Leonardo di Caprio in één van dehoofdrollen. De film zal vanaf deze maand inde filmzalen te zien zijn. De ideale gelegen-heid voor leerkrachten Engels, Nederlands,maatschappijleer en geschiedenis om evenstil te staan bij de figuur, het werk of dethematiek van Shakespeare.Gedurende deze periode organiseren de bibli-otheken allerlei activiteiten voor de doelgroep(14-18-jarigen). Bovendien zal er een dossier-tje van de dienst Volksontwikkeling en Bibliothe-ken ter beschikking zijn van leerkrachten,waarin een aantal werkscenario’s voor klas-gebruik werden uitgewerkt. Daarin zitten sug-gesties, met actieve werkvormen en tips omdit werk vanuit de populaire cultuur te bena-deren of om samen te werken met verschillen-de klassen en de plaatselijke bibliotheek. Voortsvindt u er referenties i.v.m. boeken, films, cd-roms en URL’s.Neem contact op met uw bibliotheek. De bundelmet suggesties ligt daar nu al klaar.

MOP bWilt u met uw klas ook een MOP-klas zijn? MOP staat voorMilieuOntmoetingsProgramma, een initiatief van de Koning Boude-wijnstichting en Aminal. 119 gemeenten organiseren in mei aller-lei activiteiten rond natuur en milieu voor leerlingen van 5 tot12 jaar (hoogste kleuterklas tot en met derde graad lager onder-wijs). In enkele gemeenten kunnen ook leerlingen van de eerstegraad secundair onderwijs meedoen. U trekt met de klas naarbossen, boomgaarden, sluizen, imkers, waterzuiveringsstations,boerderijen, kwekerijen enz. Al deze «aanbieders» noemen we deMOP-schakels.U maakt uw klas tot MOP-klas: u schrijft uw klas (en waarom nietde hele school?) in voor zo’n bezoek(en), bereidt het voor in deklas, zet een project op poten met uw leerlingen, sluit de veertien-daagse af met een toonmoment of met de voorstelling (samenmet enkele MOP-schakels?) van een eigen MilieuOntmoetingsPlanvoor uw school.Info: uw gemeentebestuur of de provinciale coördinatiecentra: Antwer-pen - tel 015-31 95 11; Limburg - tel 011-23 27 66; Oost-Vlaanderen -tel 055-49 67 96; Vlaams-Brabant - tel 016-26 72 66; West-Vlaanderen- tel 050-40 32 81.

ONDERWIJS SPORT a• Sportieve dames vanaf 12 jaar kunnen op 11 mei deelnemenaan de 3de Nike Ladies Run, een recreatieve jogging van 5 km.Naast joggen staan ook een gezond ontbijt, opwarming opmuziek en stretching op het programma. Leerkrachten kunneneen gratis trainingsschema voor beginners (10 weken) aanvra-gen bij organisator Belgian Road Runners Club (tel 011-45 03 70).Leerlingen in klasverband krijgen korting, de leerkrachten lopengratis mee en iedereen krijgt een t-shirt. Meer info bij MiekeBoeckx, lerares LO - Koekoekstraat 5 - 2460 Kasterlee - tel en fax 014-55 57 59.• Op 24 mei kunnen leden van het onderwijzend en hulpopvoe-dend personeel, bridgeleraars en bridge-initiatoren in Gent (Ko-ninklijk Atheneum Voskenslaan) deelnemen aan het BelgischBridgekampioenschap. Deelnemen kost 250 fr. per speler. In-schrijven vóór 17 mei. Er is een aparte competitie minibridge enbridge voor leerlingen basis- en secundair onderwijs. Zij spelengratis mee. Meer info bij Hugo Arnou - L. Delaruyestraat 18 - 9050Ledeberg - tel 09-230 20 90.

KLASSE-SERVICE a• Vastbenoemde kleuterleiders uit de regio Leuven die willenmuteren naar West-Vlaanderen (Waregem) nemen zo snelmogelijk contact op met Greet Coucke - Verhelststraat 7 bus 16 -8790 Waregem - tel 056-61 56 14. Zij wil graag de omgekeerdebeweging maken.• Tot 8 mei zijn twee Indische leermeesters Kalaripayat in hetland. Zij geven o.a. in scholen initiatie en demonstraties vandeze indrukwekkende bewegings- en wapenkunst. Voor alleleeftijden. Meer informatie bij vzw Tirasila - tel 02-539 23 07• Ik zoek zo snel mogelijk contact met scholen die Internet enmultimedia willen gebruiken in de klaspraktijk.Jan.Driesen@ping.be

EUROPA MET KLASSEINFO-NAMIDDAGEN IN DAMME aGrensoverschrijdende mobiliteit voor leerkrachten (23 april)en Het onderwijs in de Franstalige Gemeenschap van België(14 mei) zijn twee infosessies voor basis- en secundair onder-wijs. Deelnemen is gratis.Info en inschrijven: Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340Damme - tel 050-35 27 20 - fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be

SOCRATES IN HET HOGER ONDERWIJS sOp 15 april kunnen directies en docenten uit het hoger onder-

wijs deelnemen aan een informatiedag overSocrates, acties Comenius 3.1; Lingua A, C en Den het luik Open en Afstandsonderwijs. Plaats

van handeling is het Boudewijngebouw (Boudewijnlaan 30 -1000 Brussel). COMENIUS 3.1 organiseert (nascholings)cursussenvoor leraars basis- en secundair onderwijs. LINGUA a en dwerkt didactisch materiaal uit voor het talenonderwijs en orga-

KLASSE NR.74 21

niseert samenwerkingsverbanden tussentaleninstituten over de grenzen heen. LIN-GUA c richt zich tot de toekomstige taal-leerkrachten; zij kunnen in het buitenland«meedraaien» in het schoolse leven. Hetluik Open en Afstandsonderwijs bevordertsamenwerking tussen instellingen waarbij men tot vernieu-wend didactisch materiaal komt, of hetgeen er aan materiaalbestaat, bestudeert.Een uitnodiging met inschrijvingsformulier is naar alle hoge-scholen gestuurd.departement Onderwijs - Renilde Reynders - RAC Arcadengebouw -1010 Brussel - tel 02-210 63 42 - fax 02-210 53 72

BEURZEN VOOR ARION aDirecties, leerkrachten enz. uit basis- en secundair onderwijsdie bezig zijn met beleidsvorming, bestuur, evaluatie, inspec-tie, opleiding of studiekeuzebegeleiding kunnen met een beursvan ARION op studiebezoek in het buitenland. Een lijst vanmogelijke bezoeken vindt u in de Catalogus 1997-1998 van deEuropese Commissie. De beurs voor uw reis- en verblijfskostenbedraagt ongeveer 880 ecu (ruim 34.000 fr.). Inschrijvenuiterlijk op 5 mei. Een uitgebreid informatiepakket (met o.a.catalogus en inschrijvingsformulier) kunt u aanvragen bij JanCeulemans - tel 02-210 51 49. Voeg bij uw inschrijving eenduidelijke motivatie. De selectiejury houdt hiermee zeker reke-ning.Kandidaturen bij departement Onderwijs - Arion Nationaal Agent-schap - RAC Arcadengebouw - 3de verdieping - 1010 Brussel

BEURZEN VOOR CEDEFOP sTwee deskundigen uit technisch- en beroepssecundair onder-wijs en onderwijs voor sociale promotie (pedagogisch advi-seurs, directieleden, werkplaatsleiders, werkmeesters, leerkrachten)kunnen in 1998 deelnemen aan twee programma’s rond be-roepsopleiding van de Europese Unie. Een vijfdaags studiebe-zoek is gericht op de algemene presentatie van het beroepson-derwijs (beroepsopleidingen voor jongeren of voor volwasse-nen). Een driedaags studiebezoek is gewijd aan een specifiekthema (beroepskeuzebegeleiding voor jongeren of voor volwas-senen, erkenning van kwalificaties, nieuwe media voor be-roepsopleidingen enz.). CEDEFOP geeft voor deze programma’sbeurzen voor reis- en verblijfkosten.Kandidaturen bij Dienst Europese Projecten - CEDEFOP - Koningsstraat93 bus 3 - 1000 Brussel - tel 02-227 14 11 - fax 02-227 14 00

INTERNATIONAAL CONTACTSEMINARIE LINGUA E sVan 24 tot 26 april kunt u in Alden Biesen meerinformatie krijgen over internationale klasuit-wisselingen en de financiële steun die u hier-voor kunt krijgen van Socrates/Lingua actie E.Op dit contactseminarie kunt u meteen ideeënen ervaringen uitwisselen met collega’s uit De-nemarken, Noorwegen, Oostenrijk en Italië. Dezecollega’s zoeken Vlaamse partnerscholen. U kuntdus meteen concrete projecten opzetten. Deelnemenis gratis.Voor alle informatie: Hilde De Veirman, Lingua-coördinator departe-ment Onderwijs - tel 02-210 52 89 of Guy Tilkin - Alden Biesen - tel089-51 93 52

BIJ SOCRATES OP DE KOFFIE s450 leerkrachten algemeen, technisch, kunst-, beroeps- enbuitengewoon secundair onderwijs kunnendeelnemen aan een bijzondere debatnamid-dag in het Europees Parlement op 30 april(14 u. tot 17 u.). Lingua en Comenius stellenhun werking voor, mét tal van praktijkvoorbeelden. Ook AldenBiesen, Ryckevelde, ESHA, EVOP, Eufrasie en Socrates zijn aan-wezig. Inschrijven ten laatste 18 april. Alle deelnemers krijgeneen bevestiging en een plannetje. Inschrijvingsformulierenvindt u op school of bij Europees Parlement - Bureau voor België -Etienne Boumans - 1047 Brussel - tel 02-284 20 04.Meer informatie: Hilde De Veirman, Lingua-coördinator departementOnderwijs - tel 02-210 52 89 of Guy Tilkin - Alden Biesen - tel 089-5193 52

FROS bAlle leerlingen van het lageronderwijs in West-Vlaanderenkunnen op 3 en 4 juni deelne-men aan FROS Avontuur ‘97.De avonturentocht duurt eenhalve dag en voert uw leerlin-gen over een tiental klim-,klauter- en behendigheids-attracties: Chinese muur, catcrawl, apenbrug, Indiana Jo-nesbrug enz. Dit parcours isuitgezet in het Provinciaal Do-mein Bulskampveld in Beernem.Deelnemen kost 300 fr. perleerling (gratis voor begelei-ders). Inschrijven (enkel ingroepsverband) bij Federatie voorRekreatie en Omnisport vzw (FROS)West-Vlaanderen - Korte Zilver-straat 5/2 - 8000 Brugge - tel enfax 050-33 35 05 (kantooruren).

22 KLASSE NR.74

BRTN-SCHOOLTELEVISIE sNieuw voor het secundair onderwijs bij deSchooltelevisie.• A visit to... neemt leerlingen derde graadsecundair onderwijs (Engels gevorderden) meenaar de huizen van Jane Austen, John Keats,George Bernard Shaw en Dylan Thomas. Eersteuitzending: 16/4 (herhaling: 22/4).• Aardrijkskunde: Japan 2000 (vier afleverin-gen; eerste uitzending op 16/4) en West-Afrika(twee afleveringen; eerste uitzending op 14/5).Pas gestart voor de eerste graad basisonder-wijs: de schitterende achtdelige reeks Rood-kapje waarin relationele vorming centraalstaat. Voor de leerkracht is er een uitgebreidehandleiding met kopieerbladen voor de leer-lingen. Centrale thema’s zijn emoties, attitu-des, sociale vaardigheden, waarden, zinge-ving... Met Ianka Fleerackers als Roodkapje. Ukunt nog zeven afleveringen meepikken vanafdinsdag 15 april.Opgelet: de Schooltelevisie heeft sinds begindit jaar nieuwe uitzenduren. Alle program-ma’s lopen op TV2. Voor het basisonderwijs iser Klinkklaar met previews op woensdag (15.30u. tot 16 u.) en herhalingen op dinsdag (11 u.tot 11.30 u.). Alfa en Omega brengt program-ma’s voor het secundair onderwijs met pre-views op woensdag (15 u. tot 15.30 u.) enherhalingen op dinsdag (10.30 u. tot 11 u.).BRTN - departement Vorming - School-TV - Reyers-laan 52 - Kamer 3N13 - 1043 Brussel - tel 02-74132 01 - didactisch materiaal: BRTN - EducatieveUitgaven - Reyerslaan 52 - Kamer 3N7 - 1043Brussel - fax 02-734 72 46

HET GROOT BESCHRIJF aOp zondag 20 april is Brussel één stad volliteratuur (en zo). Van 11 u. tot 23 u. tracteertde eerste uitgave van Het Groot Beschrijf u opeen dertigtal plaatsen (vanAncienne Belgique tot Wa-randepark) op literaire (enaanverwante) activiteiten,aangeboden door een vijf-tigtal organisaties (van Aca-demie van het Brussels vzwtot De Zeyp). Het centralethema is de grootstedelijk-heid. Schrijvers en dichters,columnisten, essayisten, ver-tellers, voordrachtkunste-naars, zangers en muzi-kanten, theatermakers, po-litici en journalisten: om-springen met woorden isde gemeenschappelijke noe-mer. Een willekeurige greep uit het immen-se programma: Hugo Claus; Hugo de Ridder;live-uitzendingen door Radio 3 en Studio Brus-sel; Bach aan kinderen verteld; Geert van Is-tendael; Brigitte K., heroïnehoer; de Dansaert-straat als straat vol theater; graffiti en rappers;Brönte in Brussels; Leren schrijven; Arabischeluitmuziek enz. enz.Een badge die toegang geeft tot alle activi-teiten kost 250 fr. Kinderen jonger dan 6 jaarmogen gratis meedoen. De badges zijn ver-krijgbaar (van nu tot en met 20 april) in deHoofdstedelijke Openbare Bibliotheek (Muntplein)of (tot 10 april) door overschrijving van hetjuiste bedrag op rekeningnr. 430-0359261-61.Op 20 april (vanaf 10.30 u.) zijn ze ook ver-krijgbaar in De Markten (Oude Graanmarkt)

en het Paleis voor Schone Kunsten (Ravenstein-straat). Leuk detail: de Cultuurwaardebonvan de Vlaamse Gemeenschapscommissie (Brus-sels Hoofdstedelijk Gewest) is ook een geldigbetaalmiddel. Die bon heeft een waarde vanprecies 250 fr. Elke Vlaming kan jaarlijks éngratis drie dergelijke Cultuurwaardebons aan-vragen (zolang de voorraad strekt) bij VGC -Cultuurwaardebon - Sainctelettesquare 17 - 1000Brussel - tel 02-208 02 23.Voor alle informatie en gratis programmakrant:Paleis vzw - Koningsstraat 10 - 1000 Brussel - tel 02-507 85 15 of 18 (voor reservaties; tot 15/4) - fax02-507 85 17 - www.surf-inn.be/grbes

MEDEWERKERS GEZOCHT a• Een vastbenoemd leerkracht (max. 38 jaar)kan via een detachering de vormingsinitiatie-ven van het Jeugd Rode Kruis ondersteunen.Solliciteren met CV bij Jeugd Rode Kruis vzw -Marc Verhelst - Vleurgatsesteenweg 98 - 1050Brussel - tel 02-344 19 18.• Vastbenoemde leerkrachten (max. 38 jaar)met visie op jeugd- en jongerenwerk kunnensolliciteren naar de vacature van gedetacheerdebij de jeugddienst Op Vrije Voeten - Dirk-JanSteenbergen - Schermersstraat 32 - 2000 Antwer-pen - tel 03-226 91 95 - fax 02-226 33 45.• Vastbenoemde leerkrachten (max. 38 jaar)kunnen zich kandidaat stellen voor een deta-chering naar de jongerendienst van de Ka-tholieke Vereniging Gehandicapten. Solliciterenmet CV bij Jong-KVG vzw - Hans Van Hassel - A.Goemaerelei 66 - 2018 Antwerpen - tel 03-216 2990 - fax 03-248 14 42.• Een vastbenoemd leerkracht ( max. 37 jaar)met vlotte pen en aardig mondje Engels kan alsgedetacheerde aan de slag bij Graffiti, de GentseJeugddienst - Ria Van Herck - Galgenberg 29 - 9000Gent - tel 09-233 79 86 - fax 09-233 56 78.

• Een vastbenoemd leerkracht (max. 38jaar) met een algemene interesse voorjeugdwerk, zelfstandig en creatief, kanvia een detachering pedagogisch raad-gever worden bij de Liberale Federatievan Jeugdhuizen vzw - Jef Aertbeliën - Lan-ge Doornikstraat 27 - 2000 Antwerpen - tel03-234 33 99.• Een vastbenoemd leerkracht (max. 36jaar), creatief en bereid tot avond- enweekendwerk, kan als gedetacheerdede Wereldwinkels ondersteunen enmeewerken aan nationale initiatieven.Solliciteren met CV bij Oxfam Wereld-winkels Jongerenservice vzw - NationaalSecretariaat - Karin Hanus - Nieuwland 37- 9000 Gent - tel 09-223 01 61 - fax 09-225

04 78 - oxfam.ww@ngonet.be.• Een vastbenoemd leerkracht (max. 40 jaar),met muzikale belangstelling, kan onmiddel-lijk als gedetacheerde aan de slag bij Jeugd enMuziek Vlaanderen vzw - Nikolaas Vandeputte -Koningsstraat 10 - 1000 Brussel - tel 02-507 84 35- fax 02-507 84 37.• Werkloze onderwijzers en regenten (min-stens 12 maanden werkloos) kunnen begin-nen in DAC-statuut (voltijds, contractueel, on-bepaalde duur) bij de vzw SamenlevingsopbouwWesthoek (SOW) in Diksmuide. Uw functie:educatieve begeleiding van school- en anderegroepen. Uw basis: het schip Isera (met vastetentoonstelling) in Elzendamme. Solliciterenmet CV bij SOW - Iepersesteenweg 60 - 8600Woumen-Diksmuide - tel 051-54 58 13.

(advertentie)

ZEKERLEZEN

24 KLASSE NR.74

ALGEMEEN aAUTISME«Kan je me het zout eens geven? - Ja.» en daarbleef het bij. Autisten reageren anders omdatze de dingen niet begrijpen zoals de anderen.Onder andere. Dit is de titel is een heel con-creet en bij momenten zelfs humoristisch boekover autistisch denken. U kijkt mee door de brilvan 15.000 mensen in Vlaanderen, van éénkind op 400. U ontdekt rechtlijnigheid, maarook naïviteit en kwetsbaarheid.

Stort 400 fr. op rek.nr. 001-2381238-61 van de Vlaamse VerenigingAutisme - Groot Begijnhof 14 - 9040 Gent met de vermelding «titel»

SURVIVALKamperen en kampeerspullen maken, een tentopzetten, een vuur aanleggen, buiten slapen,zich oriënteren, eerste hulp, kaartlezen… hetwordt allemaal beknopt en met veel illustratiesuit de doeken gedaan in Mijn eerste survival-gids (450 fr.)Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij -Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel 03-239 59 00- fax 03-230 85 50

GEVANGENISIn Kind & gevangenis (32 blz., 220 fr.) vertelt cipier MartinVandevelde in eenvoudige bewoordingen en aan de hand vanzwart/wit-foto’s hoe het er in de Belgische gevangenissen zoalaan toe gaat. Meer achtergrondinformatie, terminologie eneen historische context vindt u in de VVL-brochure Gevange-niswezen in ons land, die 40 fr. kost.Kind & gevangenis - Martin Vandevelde - Tijl Uilenspiegelpad 23 -3111 Wezemaal - tel 016-58 22 14Gevangeniswezen in ons land - VVL-publicaties - Zwijgerstraat 37 -2000 Antwerpen - tel 03-238 90 20 - fax 03-248 47 99

VAKTIJDSCHRIFTEN (21)Nieuwe culturen in onze samenleving, zo heet het jongsteNoord-Zuid Cahier. Met bijdragen over contact met migrantenen hun cultuur, huidige dilemma’s en beleidsvraagstukken,integratie, intercultureel onderwijs in Vlaanderen enz. Noord-Zuid Cahiers zijn een uitgave van Wereldwijd en kosten 220 fr.Wereldwijd - Arthur Goemarelei 69 - 2018 Ant-werpen - tel 03-216 29 35 - fax 03-237 77 57

BASISONDERWIJS bPEUTERSPELVan peuterwerk tot peuterspel is eenaanvulling op Werken en spelen metpeuters, het boek dat niet minder dan220 activiteiten voor peuters beschrijft.De aanvullende editie bevat veel achter-grondinfo waarbij de klemtoon ligt opveiligheid, houvast bieden en op de peu-terwereld inspelen. Voorts komen de vierontwikkelingsgebieden aan bod: sociaalspel, taal, werkhouding en exploratie.143 blz. gemakkelijk leesbare teksten enveel praktijkvoorbeelden voor 1188 fr.Kluwer Editorial - Kouterveld 2 - 1831 Diegem- tel 02-719 15 11 - fax 02-719 15 19

OOM TWAN……uit Japan, Been in het gips, Vuur inde schuur enz. zijn titels uit de Kim-reeks,leuke, goed opgebouwde en gepast geïl-lustreerde verhalen met uitsluitend één-lettergrepige woorden. 260 fr. per deel.Verkrijgbaar in de handel - Uitg. Westland -Th. Van Cauwenberglei 101 - 2900 Schoten -03-658 80 60 - fax 03-658 80 80

LEESPROBLEMEN25 technieken om leeskinderen aan te pakopvragen, werken mlinks-rechts leesrichtlaten lezen... Bij elkemeld voor welke fase en voor welke leesprois, en of hij ook bestemGegroeid uit praktijkertische kinderen, hun krachten. Met een bover dyslexie.E. Billiaert, Behandeling995 fr. - Kluwer EditorialDiegem - tel 02-719 15

DE EUROHet aftellen is begoneraan. Waarom nu Wanneer verdwijnt dWie heeft daar baat bmeer praktische infohet derde nummer Euro-KMO dat heenheidsmunt gewimeer gratis exemplatel 078-15 19 92.

POSTERSBent u op zoek naar leuke posters voor de kleuterklas? Voor nietmeer dan zeven postzegels krijgt u van uitgeverij Clavis eenkoker met vijf verschillende kleurenposters. Daarop staan illus-traties uit gekende prentenboeken (kind, knuffeldier, Lotje deheks enz.). Een aangename verrassing voor de kleinsten.Stuur de postzegels (totale waarde: 120 fr.) en een kaartje naar uitg.Clavis - Kuringersteenweg 120 - 3500 Hasselt

DE RINGDe ring is het verhaal van de 14-jarige Warddie werkt op een archeologische vindplaats.Hij gaat daar zo in op dat realiteit en fictiedoor elkaar beginnen te vloeien. Zo wordt hijsoms Caius, een Gallo-Romeinse jongen dieleeft in de villa die wordt opgegraven. Eendankbare instap in geschiedenis en archeolo-gie voor leerlingen vanaf 11 jaar. Prijs: 395 fr.Uitg. Walter Soethoudt - Willem Linnigstraat 13 -2060 Antwerpen - tel 03-227 40 28 - fax 03-22737 92

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS sOP EIGEN BENENHeb je meer zekerheid als je trouwt dan als je samenwoont?Waarmee moet je zoal rekening houden als je alleen of op kotgaat wonen? Hoe solliciteer ik het effectiefst? … Voor elk vandeze keuzes en ondernemingen waar vooral jongeren meezitten, heeft uitgeverij Scoop een boekje op de markt gegooid.Beknopt, duidelijk leesbaar en vol nuttige tips en adressen.Ik maak er werk van, Ik stap in het bootje, Ik sta op eigen benen, elk250 fr. - Verkrijgbaar in de handel - Uitg. Scoop - Gossetlaan 30 - 1702Groot-Bijgaarden - tel 02-467 24 95 - fax 02-466 93 51

SARAJEVOEen jeugdroman gebaseerd op een waar gebeur-de tragische liefdesgeschiedenis in ex-Joegosla-vië, terwijl de burgeroorlog er in alle hevigheidwoedt. Universele thema’s in een pakkend ver-haal. Dat is Sarajevo (545 fr.).Uitg. Davidsfonds/Infodok - Brabançonnestraat95 A - 3000 Leuven - tel 016-22 87 44 - fax 016-22 70 47

VREEMDE STOFFENLood, kwik, cadmium, dioxine, nitra-ten, hormonen… Welke vreemde stof-fen zitten er in ons voedsel? Waar ko-men ze vandaan? Hoe beïnvloeden zeonze gezondheid? Biedt de wetgevingons voldoende bescherming? Antwoor-den op deze en andere vragen vindt u inVreemde stoffen in onze voeding. Hetboek behandelt in 320 blz. algemeneaspecten (toxiciteit, normstelling en wet-geving), contaminanten (stoffen die on-gewild in onsvoedsel terecht-komen) en toe-gelaten additie-ven binnen deEuropese Unie.750 fr. voorabonnees op hettijdschrift Leef-milieu, anderen975 fr. - Stich-ting Leefmilieu -Kipdorp 11 -2000 Antwerpen- tel 03-231 6448 - fax 03-23263 98

bmoeilijkheden vanken: klankvormenet woordenrijen, deing oefenen, thuis aanpak wordt ver-in het leesonderwijsblemen hij bedoeldd is voor de ouders.

varingen met dyslec-ouders en taakleer-eknopte inleiding

van Leesproblemen, - Kouterveld 2 - 183111 - fax 02-719 15 19

anen, de euro komtde eenheidsmunt?e Belgische frank?ij? Antwoorden enrmatie vindt u in

van het magazineelemaal aan dejd is. Vraag één ofren bij de Eurofoon,

EOk v ete eop

rddveerIs

kam dn

ms1-oag e

s

egt7eG m

ZEKERZ I E NZEKERZ I E N

STUDIEDAGEN IN VELZEKE aTunica, palla, peplos of toga: ooit van gehoord?Inderdaad, dit zijn Romeinse kledingstukken.In het Provinciaal Archeologisch Museum Zuid-Oost-Vlaanderen (PAMZOV) in Velzeke kunt u zeniet enkel bekijken, maar ook eventjes aanpas-sen (tot maximum 60 leerlingen in één keer).Nieuw in Velzeke is dat u uw leerlingen nu ookeens in prehistorisch plunje kunt hullen: eennieuw project geeft immers een overzicht vanberenvel tot Keltische ruitmotieven, ondertus-

sen gletsjervondeling Ötzi niet vergetend. Vanaf mei kunt u ookkennis maken met antieke tuinarchitectuur in de nieuwe Ro-meinse siertuin. Op 19 mei is er trouwens een «opentuindag».De toegang tot het museum is gratis. Lespak-ketten voor lager en secundair onderwijs kos-ten 30 fr. (25 fr. vanaf 10 stuks). Een geleidbezoek kost 700 fr. Deelnemen aan het kle-dingproject kost 1500 fr. (maximum 12 leer-lingen) of 2500 fr. (tot 60 leerlingen), tweebegeleiders van het museum inbegrepen. Eenklasfoto in antieke kledij kost 350 fr.PAMZOV - Paddestraat 7 - 9620 Zottegem-Velzeke - tel 09-360 6716 - fax 09-361 28 41Op 16 april (14 u.), 20 april (10 u.), 30april (14 u.) en 14 mei (10 u.) zijn er gratisstudiedagen voor leerkrachten. U kunter kennis maken met het volledige edu-catieve aanbod van het museum. Wéleven telefonisch inschrijven a.u.b.

HERMAN TEIRLINCK: TOT 17 MEI aBeelden, tekeningen en portretten tonenons de figuur Herman Teirlinck. Specia-le aandacht krijgen zijn romans en to-neelstukken. Videobeelden tonen frag-menten uit opvoeringen van zijn oeuvreen een reportage over zijn leven en werk.De toegang is gratis. Rondleidingen zijn gratisvoor het basisonderwijs en kosten 500 fr. voorklassen LSO en 750 fr. voor klassen HSO. Zo’nrondleiding duurt ongeveer een uur (plus 50min. videoreportage).Archief en Museum van het Vlaams Leven teBrussel - Visverkopersstraat 13 bus 1 - 1000Brussel - tel 02-512 42 81 - fax 02-502 83 21

DIAMANT IN EENKOFFER: PERMANENT bUit het grote vak onderaantovert de gids kussentjes waaropde leerlingen (8 tot 12 jaar)kunnen zitten. Dan begint hetverhaal van de andere vak-

jes: Wat is een diamant? Waar vinden wehem? Hoe ontginnen we hem (de kinde-ren mogen zelf zeven)? Hoe krijgen wehem bij de klant (een rollenspel met aan-kopers, makelaars, industriëlen, diamant-bewerkers enz.)? Wat is een diamant waard?Het geheel is een mooie museumkofferop wieltjes die u begeleidt bij uw bezoekaan het Diamantmuseum, met zijn collec-tie kaarten, foto’s, voorwerpen, maquet-tes én oude en hedendaagse sieraden (inde schatkamer).Er is gratis toegang tot het museum. Eengeleid bezoek kost 300 fr. (huurprijs koffer) +1500 fr. (gids) voor een groep van maximum20 leerlingen.Provinciaal Diamantmuseum - Bert Verdijck -Lange Herentalsestraat 31-33 - 2018 Ant-

VLEES EN VIS...KWALITEIT VERZREIZENDE TENTOOp 25 aantrekkelijinformatie over eenmatiek: de werking welbekende Instituutring (IVK), verschillvis- en vleesproducin België. Wat is vleteit? Wie controleertgezond? Een kort ddraad doorheen de otis brochure 50 vrament (zie ook Zekevindt u een antwoorde vragen. Bijkomenu in een speciale briede antwoorden toegVanaf september is esier beschikbaar voocundair onderwijs. Oten biologie, voedingopvoeding... of prakgerij... om het opmabegeleiden (periode ten nemen zo snel met Ingrid VanhaevreVanaf september trekt Vlaanderen rond. U kunaar uw school halen.Onderzoeks- en InforVerbruikersorganisatiehaevre - Riddersstraat 02-547 06 11 - fax 02Wilt u vooraf poolshprobleem. Dit voorjastelling een tijdje opcies. Ga er gerust eensu samen met een agroepsbezoek organikrijgt u er de deskunOIVO- of IVK-medewPlaatsen en data: Re016-29 85 11): 14 toHasselt (tel 011-22 4Brood- en Banketbakken Slagerijschool Ter (tel 050-40 30 20): 24Technisch Instituut Tw09-225 20 95): 9 tot 2

KLASSE NR.74 25KLASSE NR.74 25

werpen - tel 03-202 48 91 - fax 03-202 48 98

DESIGN EN IDENTITEIT: TOT 25/5 sKunnen we op het vlak van design spreken van een eigenEuropese, culturele identiteit? Welke stempel hebben de cultu-rele, politieke, economische veranderingen van de laatste jarenop het design gedrukt? De tentoonstelling probeert hierop teantwoorden en maakt het onderscheid duidelijk tussen Europe-se design (vooral Italië en Duitsland) en design uit anderelanden, bijvoorbeeld Japan.De toegangsprijs bedraagt 120 fr. (bezoek vaste collecties inbegre-pen). Reductiehouders betalen 60 fr. Schoolgroepen betalen 20 fr. perleerling. Kinderen tot 12 jaar hebben gratis toegang. Een geleid bezoekkost 1500 fr.

Museum voor Sierkunst en Vormgeving - Edu-catieve Dienst - Jan Breydelstraat 5 - 9000Gent - tel 09-225 66 76 - fax 09-224 45 22

4 KM HASSELTSE MADAMMEN:PERMANENT sEen alternatieve geschiedenis van de stadHasselt met als uitgangspunt de rol dievrouwen hier doorheen de eeuwen heb-ben gespeeld. Kent u de geschiedenis vanMie Carotte, Lili Propro, Geertruide XXXof de Joffrouwen van Herkenrode? Metdeze nieuwe Vrouwenroute leert u ze snelkennen.Met behulp van de Vrouwenroutegids kunt ude wandeling zelf begeleiden. De gids kost50 fr. en is te koop in het Vrouwencentrum enop de Toeristische Dienst van de stad Hasselt.Vrouwencentrum vzw - Luikersteenweg 94 -3500 Hasselt - tel 011-24 22 94

LEKKER BROOD:REIZENDE TENTOONSTELLING bEen interactieve tentoonstelling voor kin-deren van 8 tot 12 jaar over hoe, wat enwaarom van brood. Het is geen prentje-tekstje-opstelling, wél een doe-tentoon-stelling: de leerlingen moeten opdrach-ten tot een goed einde brengen, vragenbeantwoorden, raadsels oplossen enz. Zeszuilen vol spelletjes en informatie schet-sen de geschiedenis van het brood, desoorten graan, het broodatelier, het broodvan onze buren enz. In samenwerkingmet uitg. Clavis is er een (gratis verkrijg-baar) kinderboek over brood. U kunt hetlos van de tentoonstelling gebruiken.Als u snel reageert, kunt u de tentoonstellingmisschien nog deze eeuw op uw school halen. Ukunt hem immers gratis uitlenen. 1997 en 1998zijn ongeveer volgeboekt. Afspraak in 1999?Vlaamse Dienst voor Agro-Marketing (VLAM)vzw - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - tel 02-507 31 11 - fax 02-501 62 15

IJZEREN MANNEN OP HOUTENSCHEPEN: TOT 30/5 aScheepsmodellen, voorwerpen en foto’sschetsen de geschiedenis van de Bel-gische schoolschepen. De zeilschependie thans de oceanen doorkruisen, zijnhaast allemaal schoolschepen voor deopleiding van koopvaardij- en marineof-ficieren. Tot 1960 had België zelf zeil-schoolschepen in de vaart, met als meestbekende de Mercator. De titel van detentoonstelling slaat op de moeilijke le-vensomstandigheden en de harde leer-school op deze schepen.De toegang is gratis.KB-Toren - Eiermarkt 20 - 2000 Antwerpen -

KERD?:NSTELLING s

e panelen vindt uheel ruime proble-an het ondertussenvoor Veterinaire Keu-nde aspecten vanie en -consumpties van goede kwali-n hoe? Is vis echt zocument is uw lei-stelling. In de gra-

gen van de consu- Lezen KLASSE 73) op de meest gestel-e vragen deponeertenbus. U krijgt danstuurd.n pedagogisch dos- de derde graad se-VO zoekt leerkrach-leer, technologischetijkspecialisten sla-en van dit dossier tepril-mei). Kandida-ogelijk contact op

bij OIVO.e tentoonstelling heelt hem dan ook gratis

atiecentrum van de (OIVO) - Ingrid Van-8 - 1050 Brussel - tel547 06 01ogte nemen? Geenr staat de tentoon-

esteld in de provin-en kijkje nemen. Alsantal collega’s eeneert (én reserveert),dige uitleg van eenrker gratis bovenop.a School Leuven (tel 25 april; Hotelschool 74): 12 tot 22 mei;rijschool, Hotelschoolroene Poorte Bruggeei tot 5 juni; Stedelijk

eebruggen Gent (tel6 juni.

ma

ekWr6cn

s7k

jvs,dv la

n Iea n

s

ZEKERDOEN

CURSUSSEN EN STUDIEDAGENALGEMEEN a• Slotdag Schoolmanagementwedstrijd: Inter-actie op school: hoe mensen elkaar wederzijdsbeïnvloeden: 19/4 in RUG, Gent.Met slotrede minister Van den Bos-sche over Fundamentele beleids-opties in het onderwijs.De Vlerick School voor Management -Bellevue 6 - 9050 Gent (Ledeberg) - tel09-210 97 82 - fax 09-210 97 00 -

fannie.debussche@rug.ac.be• Preventie van het druggebruik in Brussel: 22/4in Heizel, Brussel.Overleg Druggebruik Brussel - Marsveldstraat 25/6 -1050 Brussel - tel 02-513 97 00 - fax 02-512 38 18• Onze PMS-werking in Rusland. Meer kansen voorde Russische jeugd: 25/4 in Koninklijk Atheneum, Antwerpen.Vlaamse Vereniging PMS-leden - Katrien Strybol - Lege Weg 83a -8200 Brugge - tel 050-31 92 00• Bibliotheekbouw en -inrichting: 13/5 in Campus Nieuw-land, Brussel.Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezenvzw - Waterloostraat 11 - 2600 Berchem - tel 03-281 44 57 - fax 03-21880 77 - ms.vvbad@innet.be - www.ua.ac.be/WGLIB/VVBAD/root.html• Outward Bound-cursussen in Lustin: Cursus +30-jarigen (1-4/5 of 8-11/11); Weekendpakket (9-11 of 23-25/5; 14-16 of 28/11); Avonturenmix (11 tot 17/8 doorheen België); Cursus voorkoppels (22-25/8); Wilderness First Aid (december); WildernessFirst Responder (december).Outward BoundBelgië - Kapucijnenvoer 217 - 3000 Leuven - tel 016-23 51 72 - fax 016-29 03 09• Het menselijk embryo in-vitro: 23/4in Paleis voor Congressen, Brussel.Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-Ethiek -Pachécolaan 19 bus 5 - Vesaliusgebouw - 4deverdieping - kantoor V419 - 1010 Brussel - tel210 42 34 23 - fax 02- 210 42 27 -www.club.innet.be/∼year1544• Week van de Zee: 14 tot 25/4.Een zee van mogelijkheden rond zee,strand, duin en polder.Horizon Educatief vzw (met Koning Boude-wijnstichting en Provincie West-Vlaanderen) -Fortstraat 128 - 8400 Oostende - tel en fax059-32 31 83• Zelfstandig ondernemen: een uitda-ging!: zes vormings- en informatieavon-den voor wie een eigen zaak wil starten:Dendermonde (21 en 28/4; 5, 12 en 26/5;2/6); Gent (zelfde data); Oudenaarde (29/4; 6, 13, 20 en 27/5; 3/6); Brugge (6, 13,20 en 27/5; 3 en 10/6).NCMV-Jonge Ondernemers - Spastraat 8 -1000 Brussel - tel 02-238 07 31 - fax 02-23807 34

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Eerste nationale ontmoetingsdag Bron-nenproject: 30/4 in St.-Jan Berchmans-college Luik.Werkateliers rond waterproblematiek.WWF-Belgium vzw - Waterloosesteenweg 608- 1050 Brussel - tel 02-340 09 99 - fax 02-340 09 33• Fysica: Zelfstudie met software: inter-actieve natuurkunde (16/4); cd-rom infysica (14/5).Hogeschool West-Vlaanderen - departementHPI - S. De Craemer - St. Jorisstraat 71 - 8000Brugge - tel 050-33 32 68 - fax 050-34 62 54• Economie: Help, er zit een econoom in

KLASSE-MENTEen puzzel is een hwe in het synonieWe hopen dus maweegt tegen de pijngen opnieuw vijf bofr. klaar, geschondaard Boekhandel. hersenbrokken vóóWinnaars opgave 3ren); Johan BeuselinSimoens (Nokere); Jeakom) en Edgard GooOplossing opgave 3Opgave 38: We zoezeven letters, ste-vig gegrondvest inonderwijs. U vormtdit woord met devolgende letters (involgorde). De uitkomroemde formule + deEngels filosoof-schriratuur 1950 + de eervan de geneeskundede eerste letter van stof uit de stempels tige plant + de eersterondedans in 3/4 mvan de organisatie vano.a. bevoegd voor oletter van de langsteSamen krijgen we geleden overleden, mlevend bij studentenzen op zoek naar kennaam graag.KLASSE-Ment - Koningdieping - 1000 Brussel

26 KLASSE NR.74

Het aanbod is gróót. Uiteraard kandeze pagina enkel een selectie bieden.Vraag meer informatie bij de pedago-gische begeleiding van uw school.

het labo! (19/4); Simulatie in productie- en voorraadbeleid (19/4).Economische Hogeschool Sint-Aloysius - dienst Lerarenopleiding -Stormstraat 2 - 1000 Brussel - tel 02-210 16 29 - fax 02-210 16 25• Projectdag HIRL: 3/5.Laatstejaarsstudenten presenteren hun projecten.

Hoger Instituut voor Readaptatiewetenschappen Leuvenvzw - J. B. Van Monsstraat 2 - 3000 Leuven - tel 016-20 3525 - fax 016-29 17 17• Moderne Vreemde Talen: Introducing Foreign Lan-guage Learning Strategies (30/4); Duits: Was bleibt -Deutschsprachige Prosa nach 1945 (29 en 30/4).Vliebergh-Senciecentrum - Zwarte-Zustersstraat 2 - 3000Leuven - tel 016-23 34 29 - fax 016-22 38 06• Studiedag VLEW: Sociale en financiële aspectenvan het nieuwe Europa: 23/4 in Provinciehuis, Has-selt.Vereniging van Leraren in de Economische Wetenschappenvzw - Mevr. L. De Herdt - Hovesesteenweg 142 bus 9 - 2530

Boechout - tel 03-455 57 72• Een zondag over kleur: 20/4.Lezing over kleurenleer (10.15 u. tot 12 u.) + oefening Functie enbetekenis van rode verf op vier schilderijen (14 u. tot 16 u.).Deelnemen kost 500 fr.Koninklijke Musea voor Schone Kunsten - Educatieve Dienst - Museum-straat 9 - 1000 Brussel - tel 02-508 34 50

CONGRESSEN EN COLLOQUIAALGEMEEN a• De non-discriminatieverklaring in het onderwijs - moei-lijkheden en mogelijkheden: 23/5 in KU Leuven.Interuniversitair Centrum voor Onderwijsrecht/Vereniging voor Onder-wijsrecht en Onderwijsbeleid - A. Goemaerelei 52 - 2018 Antwerpen -tel 03-238 44 23 - fax 03-238 58 56

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Schools, universities and the environ-ment: 16/4.VUB - departement Menselijke Ecologie-Groe-ne School - faculteit G & F - Laarbeeklaan 103- 1090 Brussel - tel 02-477 42 86 - fax 02-477 49 64 - vvens@meko.vub.ac.be• Jongeren en erfelijkheid: een opvoe-dingstaak voor het onderwijs?: 30/4.Universitaire Ziekenhuizen Leuven - Centrumvoor Menselijke Erfelijkheid - prof. dr. GerryEvers-Kiebooms - Herestraat 49 - 3000 Leu-ven - tel 016-34 58 67 - fax 016-34 60 81 -gerry.kiebooms@med.kuleuven.ac.be

SPEELSALON: 10/4 IN ZONHOVEN aDonderdag 10 april trekken we naar heteerste Speelsalon van het Centrum voorInformatieve Spelen (CIS). U maakt er ken-nis met een groot aanbod aan spelenrond relaties, milieu, integratie, Noord-Zuid-verhoudingen, economie enz. Ukrijgt er de unieke gelegenheid om despelen uit te proberen voor u met uwleerlingen rond het bord plaats neemt.Het Speelsalon vindt plaats in zaal DeKwint - Heuvenstraat 9 - 3520 Zonhoven.Meespelen kost 200 fr. (ter plaatse). Ubetaalt 150 fr. als u uw kaarten snel eventelefonisch reserveert.Voor informatie en gratis CIS-catalogus: CIS -Naamsesteenweg 164 - 3001 Leuven - tel016-22 25 17 - fax 016-29 50 99 -CIS@tornado.be - www.edu-web.be

aersenbreker, lezen

enwoordenboek.r dat de prijs op-. Deze maand lig-kenbons van 2000en door de Stan-e verwachten uw

26 april.: Linda Reusens (Eke-k (Brugge); Isabelleine De Keyser (Bete-

sens (Peer).: 3.en een woord van

st van Einsteins be-eerste letter van eener, Nobelprijs lite-

te letter van de god zoon van Apollo +e specerij en kleur-an een krokusach-etter van een Poolseat + de eerste letter de Verenigde Naties,derwijs + de eerste

erse rivier (367 km).en man, 460 jaarar nog steeds spring-die Europa rondrei-is en ervaring. Zijn

straat 138 - 8ste ver-

(advertentie)

(advertentie)

28 KLASSE NR.74

Het was fysiek

pesten, met

slaan en schop-

pen op de

speelplaats

als geen leraar het zag.

Twee tegen één. Je kan

Steven absoluut geen ty-

pisch slachtoffer noemen.

Maar ze hadden hem als

doelwit voor hun peste-

rijen gekozen. Waarom?

Daarom, meer niet.

De geP E S T E N

EN NU In Vlaanderen pest 16 procent vaof vaker andere leerlingen. In heblijkt uit een onderzoek van de Un16 jaar. 23 procent van de leerlivaker slachtoffer te zijn van pestePesten en gepest worden nemenPesten komt veel te vaak voor omNaar aanleiding van dit onderzoeactieplan uit, dat de verschillendslachtoffers en pestkoppen, en actieplan hangt af van een aantaeen goede communicatie en eenals volwassenen. De resultaten nvan volgend jaar bekend worden

vaarlijzone

«De stoere en de slimme van de klas waren depestkoppen», zegt Stevens leraar. «En voorts eenaantal meelopers. Ik had het niet gezien. Ze zor-gen er altijd wel voor dat het pesten gebeurt op diemomenten dat er geen toezicht is. Steven wou hetzelf oplossen. Maar dat lukte niet. Hij werd stilleren banger. Ik merkte dat niet. Ja, er zitten vieren-twintig jongens en meisjes in je klas. Gelukkigvond een kleine groep van de klas dat het zo nietmeer kon. Ze kwamen me alles vertellen. Ik benonmiddellijk opgetreden. De leerlingenfiches op-gevraagd. Heel nauwkeurig toezicht gedaan. Metargusogen alles gevolgd wat zich rond Stevenafspeelde. Tot ik ze kon betrappen. Dan heb ik dehele klas alles laten opschrijven en dat in een

klasgesprek uitgepraat. Het was niet in één keeropgelost natuurlijk. Zo’n situatie is meestal al tever gegaan om in één twee drie op te lossen. Maarhet was een begin. Tegenwoordig ben ik wel betervoorbereid op probleemsituaties. Ik heb een klas-senraad met verkozenen uit de klas. Zo blijf ik opde hoogte van wat er zich in mijn klas afspeelt enmoet niemand zich ooit klikspaan voelen. Op diemanier kan ik zelfs een aantal dingen preventiefaanpakken. Nu, twee jaar later, lijkt Steven weergoed te functioneren binnen zijn huidige klas-groep. Maar zijn moeder klaagt wel dat hij tochnog de gevolgen draagt van wat er toen allemaalgebeurde. Hij is zijn vroegere zelfvertrouwen kwijt.Soms reageert hij erg agressief op kleine opmer-kingen.»

KaterWaarom pest iemand? Wie is die pester? Pest-

koppen voelen zich vooral stoer als ze pesten. Enstoer doen maakt populair, al is het dan eengoedkope vorm van populariteit. Ze zijn er zichvaak niet eens van bewust dat ze hun slachtofferbang of verdrietig maken. Sommigen vinden hetgewoon grappig. Ze willen indruk maken. Zewillen aandacht krijgen en wachten niet tot dieaandacht vanzelf komt. Pestkoppen willen domi-neren en hun zin doordrijven. Vaak zijn het danook die leerlingen die regels en normen aan hun

IS HET GEDAANn de leerlingen uit het basisonderwijs regelmatigt secundair onderwijs is dat nog 12 procent. Dativersiteit Gent bij 10.000 leerlingen tussen 10 en

ngen in het basisonderwijs meldt regelmatig ofrijen. In het secundair onderwijs nog 15 procent. duidelijk af met de leeftijd. niet systematisch aan te pakken, is het besluit.

k werkten Veerle Stevens en Paulette Van Oost eene pestgebieden bespeelt: de school en de klas,de meelopers. Het mogelijke succes van zo’nl factoren: een strategie op school-en klasniveau, verhoogde betrokkenheid van zowel leerlingen

a de evaluatie van het actieplan zullen in de loop gemaakt.

ke

laars lappen. Ook zij blijven dikwijls nadien meteen kater zitten: pesters hebben geen of weinigvrienden.

«Er wordt nog te weinig gedaan rond de pest-koppen zelf», vindt Bart Bulckens, auteur van deeducatieve set Pesten op school. «Uiteindelijk heb-ben zij ook problemen.»

«Zowel jongens als meisjes pesten, wel opandere manieren. Ook wat de onderwijsrichtingbetreft zijn er geen noemenswaardige verschillen:pesten is een wijdverbreid verschijnsel. Echt pest-gedrag komt pas na 10 jaar en zou op 14-15 jaarmoeten verdwijnen. Na 15 jaar blijven alleen nogde extreme gevallen doorgaan met pesten. Jon-gens en meisjes met ook andere gedragsproble-

men», zegt Maurits Wijsmans,PMS-medewerker. «Normaalis op die leeftijd het gewetengevormd en bij deze extre-men is dat op een of andere

manier niet gebeurd. Elke groep kent wel watagressie: het is menselijk dat individuen zichwillen afzetten. Zo begint pestgedrag eigenlijk.Daarna gaat het een eigen leven leiden. De meestejongeren haken af. Wie blijft? Zij die impulsiefzijn en geen consequenties zien van hun gedrag,zij die aandacht vragen, zoeken naar applaus, destoeren, en zij met een zwak inschattingsvermo-gen.»

LotKristien had veel vrienden in haar klas. Ze was

een vrolijke, spontane meid. Toen ze moest blij-ven zitten, vond ze dat niet het einde van dewereld. Maar alles veranderde. Ze werd buitenge-sloten door haar nieuwe klasgenoten. Gepest.Waarom? Daarom. Omdat ze niet tot de groephoorde. Er zijn geen speciale redenen waaromiemand gepest wordt. Het kan iemand zijn meteen beugel, een bril of rood haar, maar dat kanevengoed de pestkop zijn. Het zijn de pestkoppendie beslissen wie er gepest wordt. Fysieke ken-merken zijn nooit oorzaak, misschien wel aanlei-ding tot pesten. Anders zijn is voldoende. Enaangezien iedereen anders is, kan iedereen eenkandidaat voor pesten worden. Gepest wordenheeft alles met toeval te maken, niets met lot.

«De meest geschikte slachtoffers blijven uiter-aard wel de onzekere types», zegt Maurits Wijs-mans. «Zij die niet zo weerbaar overkomen, die

«Soms vinden ze het gewoon grappig»

KLASSE NR.74 29

niet durven, niet assertief kunnen opkomen voorzichzelf. Jongeren leren van elkaar. Sociaal zwak-kere kinderen doen dat niet. Zij moeten lerenopkomen voor zichzelf, assertief zijn, omgaanmet provocatie.»

Slachtoffers blijven vaak lang de gevolgen dra-gen van de pesterijen. Zelfs al verbeteren school-resultaten en relaties in de klas, zelfs al verdwijntde angst, hun zelfvertrouwen heeft een serieuzedeuk gekregen.

ScheurenDe meelopers kijken toe en stemmen, door

hun niet-reageren, in met het pestgedrag. Zondermeelopers hebben pestkoppen geen reden vanbestaan. Vaak gaat het hier om kinderen die bangzijn zelf gepest te worden als ze niet meedoen.Soms willen ze niet meer dan deel uitmaken vande dominante groep en reageren ze zo eigen frus-traties af. Een aantal voelt misschien bewondering

voor de pestkop, omdat die durft,stoer lijkt. Meestal beseffen de mee-lopers wel dat wat er gebeurt fout is.Zij zitten in een moeilijke positie.Als zij beslissen niet meer mee tedoen, stopt het pesten. Maar wie wilzich als eerste tegen de machtigepestkop keren? En klikken is nietpopulair. Ook zij komen niet zon-der kleerscheuren uit de situatie.Het besef van schuld blijft hangen.Ze hebben heel de tijd geweten dathet slachtoffer hun respect verdien-de, maar dat ze gevoelloos en gewe-tenloos hebben gehandeld.

Doekje voor hetbloeden

«Pesten kan men aanpakken, maarhet is een lang proces», zegt ielde

Van der Sypt van de Limburgse Afdeling Volksge-zondheid, waar ze momenteel speciale aandachtbesteden aan het thema. «Losse projecten makenhet verschil niet. Iedereen moet meewerken: leer-krachten en leerlingen, directie, PMS en ouders.Het spijtige is dat er meestal al iets is gebeurd voormen reageert. Dan is het eigenlijk al te laat. Menzou veel meer kunnen bereiken met preventie.Ook bij de potentiële pestkoppen.»

Dat beaamt Maurits Wijsmans. «Men moet opschool vooraf duidelijke afspraken maken, opvoorhand, over wat men toelaat of niet. En daargepast en consequent op reageren. Een schoolbe-leid ontwikkelen dat eigen is aan de school, nietzomaar een model overnemen. Er moet energiegestoken worden in een goede school- en klas-sfeer, zodat er een veilige zone voor alle leerlingenontstaat. Daartoe is goede communicatie tussenalle betrokkenen essentieel. Meestal heeft mentijdens de lessen eventueel pestgedrag wel ondercontrole. Maar wat gebeurt er op de speelplaats?Hoe zit het met de gedragscode op school? En alser zich pestsituaties voordoen, dan moet iedereenmeewerken, niet alleen die groene leerkracht.Wondermiddelen bestaan niet en pesten gaat nooitvanzelf wel weer over. Een lesuurtje praten overpesten is slechts een doekje voor het bloeden. Hetgaat zoals met keelpijn: je voelt je al wat beter metmedicatie, maar het is niet beter, de kuur moetworden afgewerkt.»

Dief«Maak ik het niet erger door er op in te gaan?»

vraagt een leerkracht zich soms af. Je hebt er vaakweinig zicht op. Hoe erg is het? Kinderen latenhun verdriet niet altijd merken. Maar je voelt hetmeestal wel. Als er gepest wordt, is lesgeven moeilijk:de leerlingen durvenniet meer antwoor-den, groepswerkenworden een strijd-toneel.

«Als een kindaankomt met verhalen over pesten, neem het danernstig», benadrukt Maurits Wijsmans. «Ga ze-ker na wat er gebeurt. Pesten is nooit normaal ofgoed te praten. Het pesten moet stoppen, in welkegraad het zich ook voordoet, dat kan geen demo-cratische beslissing zijn. Vang het slachtoffer opmet ondersteunende gesprekken. Het kind moetvoelen dat hij wordt geloofd. Er moet vertrouwenkunnen groeien. Geef daarbij nooit de indruk datde oplossing nu nabij is. Dat kan valse verwach-tingen scheppen. Let altijd op met de verklikkers-angst. Laat nooit blijken dat iemand iets is komenvertellen. Je hebt het zelf gemerkt. Hoe beter deband is tussen u en de pestkop, hoe meer kans opresultaat. Ga klasgesprekken niet uit de weg. Daarkunnen de meelopers worden aangepakt. Laat zezelf over oplossingen nadenken. Praat met deouders, zowel die van de gepeste als de pestkop.Zij weten soms niet dat hun kind op school gepestwordt of een pestkop is. Die kan thuis een voor-beeldig en rustig kind zijn. Maar vooral: wachtniet op problemen, voorkom ze. In de meestepestgevallen maakt de leraar het verschil. Helpkinderen zich assertiever op te stellen, leer zesociaal weerbaar te worden. Gelegenheid scheptde dief, en dat geldt zeker bij pesten.» n

• Pesten, educatieve set, door BartBulckens. Een set met een lessen-reeks voor leerlingen van 9 tot 14jaar, met een kopieerset voor deleerlingen, met een video, rollenspelen computerspel. Uitgegeven doorBDJ-Jeugd en Vrede in samenwer-king met de Provincie Limburg,Welzijn en Volksgezondheid. De setkost 845 fr. Te bestellen bij BDJ -Jeugd&Vrede - Van Elewijckstraat35 - 1050 Brussel - tel 02-640 1998 - fax 02-640 07 74Leerkrachten, directies, scholen dienegatieve of positieve ervaringen heb-ben met pestpreventie en begelei-ding, worden uitgenodigd om dieervaring door te geven aan BartBulckens - Antwerpsesteenweg 17- 2550 Kontich - tel 03-457 85 77- bulckensbart@club.innet.be• BDJ verzorgt een creatieve ten-toonstelling «Pestpost», die de leer-lingen wil sensibiliseren voor hetpestprobleem. Aan te vragen bij BDJ.• Het actieprogramma «Pesten opschool» van Veerle Stevens en Pau-lette Van Oost, met video, hand-boek voor de begeleider en een kopi-

eerset voor de leerlingen. U kunt erde resultaten vinden van het RUG-onderzoek. Bij uitgeverij Garant,Leuven, 1500 fr.• Het boek «Treiteren op school.Omgaan met pestkoppen en zon-debokken in de klas» van DanOlweus, toonaangevend wetenschap-per i.v.m. pesten, is uitgegeven bijAcco, Leuven. Kost 455 fr.• Een verzameling knipsels uit dag-en weekbladen over pesten vindt u in«Pesten op school: een bloemle-zing». Te verkrijgen bij de afdelingInformatie en Documentatie vanhet ministerie van de Vlaamse Ge-meenschap - Koningsstraat 71 - 4deverdieping - 1000 Brussel - tel 02-219 94 36 - fax 02-219 77 73. 150 fr.• Maurits Wijsmans - ProvincialeDienst Volksgezondheid - Stads-omvaart 9 - 3500 Hasselt - tel 011-23 08 67.• Informeer bij de verschillende on-derwijskoepels voor brochures enprojecten rond pesten.• Meer informatie vindt u ook inKLASSE nr 35, 38 en 49.

SAMEN STERKVeel scholen hebben een actieprogramma tegen pesten georganiseerd. Hetprobleem is de jongste jaren in Vlaanderen echt bespreekbaar geworden. Maar dezaak kan niet opgelost worden door de school alleen. Hier is een gezamenlijkeaanpak nodig. Daarom besteden we deze maand ook aandacht aan pesten in Klassevoor Ouders en Klasse voor Jongeren. Een unieke kans om er samen tegenaan te gaan.

In de meeste gevallen

maakt de leraar het verschil.

20 PROCENT KORTINGEen schitterend werkinstrument voor elke le-raar is het boek «Pesten, gedaan ermee» van GieDeboutte. U krijgt het met KLASSE tegen 20procent korting (voor 315 fr. i.p.v. 395). Stuurdeze bon meteen naar Luc Van Elsacker - BDJJeugd en Vrede - Van Elewyckstraat 35 - 1050Brussel. U betaalt later.

PESTEN, GEDAAN ERMEEµ Ja, stuur me dat pestboek van 315 fr.

NAAM: .....................................................

ADRES: .....................................................

................................................................

................................................................

30 KLASSE NR.74

«’s Avonds om zeven uur

kreeg ik een telefoontje.

Of ik de volgende mor-

gen om halfnegen kon

beginnen voor een inte-

r im

van

drie weken? Na een blitz-

rondleiding in de school

stopte de directeur me

het lessenrooster in de

hand, wees me het klas-

lokaal en dat was dat. Ik

wist van

t o e t e n

noch bla-

zen. Als ik

niet een paar goeie col-

lega’s had gehad…» Zo

blikt Koen Masquillier, le-

raar in het lager secun-

dair, terug op zijn aller-

eerste onderwijsopdracht.

De begeleiding van be-

ginnende leerkrachten

laat soms te wensen over.

Veel nieuwe leraars wor-

den zonder boe of ba het

klaslokaal in gegooid. Het

decreet over de leraren-

opleiding en de nascho-

ling moet stilaan komaf

maken met deze

praktijk(schok). Maar

sommige scholen wach-

ten daar niet op.

Van toeten noch

R E P O R T A G E

Grosso modo zijn beginnende leerkrachten heterover eens dat de aanvangsbegeleiding beter kan.Vaak begint en eindigt die met een zakelijk gesprekmet de directeur, dat zich vooral toespitst op admi-nistratieve en algemene zaken. Directeurs zeggendat ze te veel andere prioriteiten hebben om tijd inde aanvangsbegeleiding te steken, al zijn er natuur-lijk uitzonderingen. In de lagere school waar SofieSchramme werd gevraagd voor een vervangingsop-dracht kwam er zelfs een echt sollicitatiegesprekaan te pas voor ze mocht beginnen. «Het gesprekvond plaats bij de directeur. Toen ik de job kreeg,volgde nog een gesprek. Dan maakte ik kennis metde leerlingen, de klas, de collega’s. Van de leerstofdie ik moest geven was ik al op de hoogte gebracht.Bovendien trok ik wekelijks naar de leerkracht dieik verving om alles te bespreken.»

AapjeSlaagt de directeur er niet altijd in tijd te maken

voor beginnende leerkrachten, dan zijn er nogaltijd de collega’s. Maar ook dat zit niet altijd mee.«Als beginnende leerkracht moet je het geluk heb-ben parallel te staan met een aantal helpgragecollega’s», zegt Kris Versweyveld, leraar lager on-derwijs. «Zo kan je gemakkelijk om raad vragen enafspraken maken over leerstof, tempo enz.» ToenKoen Masquillier voor zijn eerste lesopdracht in eeneerste leerjaar b niet enkel zijn eigen vakken, maarook biologie, wiskunde en maatschappelijke vor-ming moest geven, kon ook hij terugvallen opcollegiale steun. «Ik kreeg veel tips, lesmateriaal,sommigen hielden zelfs mee discipline.» Maar metcollegiale steun alleen redt men het niet. SandraVan Mieghem weet er alles van: «De algemeneorganisatie blijft belangrijk. In mijn eerste schoolwas ik het aapje van de parallelleerkracht. Telkensweer moest ik haar vragen welke lessen zij gaf endat moest ik dan ook doen. In de school waar ik nu

sta, heb ik een lessenrooster, kan ik plannen. Voor-dien was het van ‘Nu is het wereldoriëntatie’ en danmoest ik in die andere klas gaan vragen: ‘Hoe doe jedat?’ Ik dacht natuurlijk ‘Ik ben nieuw, ik heb nogveel te leren’ en dus sprak ik niemand tegen.» VoorFilip Preckler, die als romanist een jaar in het hogeronderwijs in Mechelen stond, was de parallelcolle-ga zelfs de reddende engel: «Het was daar immensgroot, ik moest mijn weg vinden met een stadsplan.Hoe kan je je daar ooit thuis voelen? Zonder die enecollega was ik er gewoon verdronken.»

EilandmentaliteitPeter Malomgré kwam als groentje in een derde

en vierde beroeps metaalbewerking terecht. Hij waser de derde leerkracht op rij. Het was een kleineschool, van parallelcollega’s was zo goed als geensprake. «In het begin was er veel reserve onder decollega’s en de leerlingen. ‘De hoeveelste wordt dit?’vroeg iedereen zich af. Ik moest niet enkel hetrespect afdwingen van leerlingen die hoofdzakelijkde taal van de vuist leken te kennen, maar ook vanervaren praktijkleerkrachten, die met deze kerelsgeen tuchtproblemen hadden.» In sommige scholenis van collegialiteit weinig te merken. Er heerst eenware eilandmentaliteit. «Het was individualisme tentop gedreven», zo beschrijft kleuterleidster Ilse Van-heuckelom één van de acht scholen waar ze adinterim werkte. «Er waren veel oudere leerkrachtenen die gunden mekaar het licht in de ogen niet.»

SchrijfwerkIn Nederland laat de begeleiding van beginnen-

de leerkrachten in twee derde van de middelbarescholen te wensen over, zo blijkt uit onderzoek.Daarom kent men er sinds kort de LIO (leraar-in-opleiding). Studenten ronden hun opleiding afterwijl ze als beginnend leraar al werken op eenschool. Ze worden er ook begeleid. De eerste LIO’s

s het aapje van

rallelleerkracht»

TIEN TIPS VOOR BEGINNERS1. Wees uzelf. Maskers worden gauw doorprikt. Relativeer uzelf ook. Besef dat nahet succes van het afstuderen nog een hele leertijd volgt in de klaspraktijk.2. Begin niet te soepel, dat kan later nog, maar ook niet overdreven streng. Stel inhet begin duidelijke regels en handel er consequent naar.3. Ga elke les meermaals rond in de klas: durf het domein van de leerlingenbetreden. Luister ook naar hen. Begin nooit les te geven in een rommelige ofrumoerige klas.4. Wees tijdig aanwezig: als eerste voor, als laatste na de les. Laat uw leerlingen nooitalleen.5. Ken uw leerlingen: hun aanleg, begaafdheid en belangstelling, hun karakter, hunsociaal en familiaal milieu.6. De aandacht van leerlingen gaat op en af. Breng afwisseling in het lesgeven. Geefuw les niet te snel. Leerlingen zijn geen studenten.7. Zorg voor een rustige sfeer. Overwin incidenten met zelfbeheersing, overwogenkordaatheid of humor.8. Zorg dat u altijd het nodige materiaal bij u hebt en ga na of de leerlingen denodige documenten bij zich hebben.9. Werk samen met de collega’s van uw klas en voel u niet te beroerd om hulp tevragen, zeker niet als u moeilijkheden hebt in een klas.10. Weet wanneer en hoe u moet ingrijpen bij moeilijkheden: blijf altijd kalm, weesredelijk, straf nooit te snel of te zwaar, speel niet één tegen allen.

Tips voor klas houden, lesgeven,aanpak van leerlingen, bordgebruik,tucht, klassenraad enz. vindt u inPedagogische bijdragen nr. 122.IVO (Informatie Vernieuwing On-derwijs), nr. 62, 17de jaargang, iseen themanummer over de begin-nende leraar: begeleiding (met ver-halen uit de praktijk), opleiding voormentoren, opvang van stagiairs enz.Gids voor de beginnende leraar,alle praktische informatie, hel-der en beknopt weergegeven voor490 fr.Kluwer Editorial - Kouterveld 2 -1831 Diegem - tel 02-719 15 11 -fax 02-719 15 19Niets is zo kostbaar als een beginis een boek over en voor beginnendeleraars, op Nederlandse leest ge-schoeid. Met onder meer ervarin-gen over de LIO (leraar-in-oplei-ding) - Forum Vitaal leraarschap -Sluis 23 - 2964 AR Groot Ammers -Nederland - tel 00-31-184-66 4683 - fax 00-31-184-66 16 95Voor de opleiding van zogenaamdementoren voor beginnende leerkrach-ten subsidieert de minister van On-derwijs nascholingsprojecten. Alleinformatie hierover is op uw schoolbeschikbaar.

b

zien dit systeem wel zitten. Bij ons wordt de kennis-making met de praktijk vooral via stages geregeld.Ilse Vanheuckelom is alvast tevreden over haaropleiding. «In het laatste jaar liep ik stage van halffebruari tot mei. Heel nuttig. Eigenlijk is dat eensoort interim. Maar wat zo goed als ontbrak, wasbijvoorbeeld praktijkervaring met migranten. Toenik voor het eerst van OVB, NT2 en ICO hoorde,wist ik niet waar ik het had.» Veel leerkrachtenhebben kritiek op hun opleiding. Ze wijzen op degebrekkige kennismaking met het buitengewoononderwijs, de methodescholen, onderwijs aan mi-granten, beroeps- en zelfs technisch onderwijs.«Het is een opleiding voor ASO» is een veel gehoor-de opmerking bij regenten en licentiaten. En zowatiedereen bekritiseert de ellenlange lesvoorberei-dingen die men moest uitschrijven. «Dat is nietrealistisch», zegt Koen Masquillier. «Daar heb je inde praktijk geen tijd voor. Met al dat schrijfwerkbesteed je trouwens ook als student te weinigaandacht aan het lesgeven zelf. Bovendien gaatmen ervan uit dat een les werkelijk vijftig minutenduurt en dat is nooit het geval.» Sofie Schrammevond dat schrijfwerk wel nuttig: «Doordat je tot inde kleinste details moet anticiperen op wat leerlin-

gen zullen antwoorden en vragen, word je kritischtegenover je les. Je gaat zorgvuldiger werken enmeer voorzien.» De tendens om in het derde jaarvan de lerarenopleiding minder schrijfwerk te vra-gen voor lesvoorbereidingen wordt in elk gevaltoegejuicht.

Filip Preckler gaf acht uren les en observeerde ereen stuk of twaalf; meer prakijkervaring kreeg hijniet. «De stage van een licentiaat is veel te beperkt»,besluit hij. «De lerarenopleiding wordt te acade-misch opgevat. Ik had het geluk in mijn vrije tijdveel met jongeren om te gaan, maar als je dat niethebt, hoe leer je het dan? Aggregatiestudentenmoeten meer concrete ervaring opdoen, niet enkelin scholen, maar ook in de jongerenwerking. Delerarenopleiding aan de universiteit zou ook eenapart jaar moeten zijn. Het feit dat je het er gewoonkunt bij nemen, wil al zeggen dat het niet echt ernstis.» Meer praktijk dus, maar dat kost geld. En ookbeginnende leerkrachten zitten in het begin vanhun carrière wel eens op droog zaad.

Laat betaaldDe gruwelverhalen over leerkrachten die bijna

een jaar moeten wachten op hun eerste salarisebben weg. De meeste leerkrachten die we inter-viewden spreken van één, maximum drie maandenwachten. Sinds de verwerking van de dossiers doorhet departement Onderwijs in zogenaamde werk-stations gebeurt, lopen de uitbetalingen vlotter.Bovendien schijnen vertragingen vaak af te hangenvan het schoolsecretariaat. Dat bevestigt SiegfriedDesmet, leraar lichamelijk opvoeding in het lageronderwijs: «Ik had twee halftijdse opdrachten alsstudiemeester in twee verschillende scholen. Hetsalaris voor mijn eerste opdracht kreeg ik al eindoktober, dat voor mijn andere opdracht eind janua-ri. Het hangt gewoon af van de organisatie binnen deschool en van de personeelsverantwoordelijken.»

lazen

«Ik wa

de pa

Peter en meterVanaf 1 september wordt de opvang van alle

beginnende leerkrachten voor scholen een must.Sommige scholen zijn daar nu al mee bezig. Kris-tien Van Eekert en Rita Marynissen zijn door hundirectie een aantal uren vrijgesteld voor internepedagogische taken. Eén daarvan is de opvangvan nieuwe leerkrachten. «Eind augustus krijgenwij de namen van de nieuwe leerkrachten door»,legt Rita Marynissen uit. «We weten waar ze welkvak zullen geven en vragen een parallelleerkrachtof hij peter of meter wil zijn van de nieuwe collega.De eerste opvang, na een vergadering met dedirectie, is voor hem. Daar maken we voorafafspraken rond. De nieuwe leerkracht krijgt vanzijn peter informatie over het vak, de school in hetalgemeen enz. en kan bij hem (en ook bij ons)terecht voor vanalles en nog wat. Ook voor leer-krachten ad interim wordt een peter gezocht.Voorts voorzien we in een vademecum waarin hetmeeste nog eens op papier staat. Als het schooljaarbegint, krijgen de nieuwe leerkrachten een uitge-breide rondleiding in de gebouwen en uitleg overhet pedagogisch project. Na een week praten mijncollega en ik met hen, niet om een oordeel tevellen, maar om te informeren hoe het loopt. Weleggen de nadruk op een sfeer van openheid metde collega’s en met de directie. Als het ergens nietgoed gaat, moet een leerkracht dit durven zeggen.Tenslotte is niemand onfeilbaar, ook de ervarenrotten niet. Er staat geen vaste tijdsduur op debegeleiding. Sommige leerkrachtenstellen zich nu eenmaal sneller on-afhankelijk op dan andere. Voortsis het systeem in volle ontwikke-ling. Zo spelen we met de idee eindaugustus een vergadering te orga-niseren met de nieuwe leerkrach-ten waarin we het met hen hebben over afsprakenmaken met leerlingen. Wie wat onderwijserva-ring heeft, weet immers dat een jaar soms staat ofvalt met de eerste les die men geeft. Het zou zondezijn mocht een beginnend leerkracht enkel omdie reden mislukken.» n

KLASSE NR.74 31

32 KLASSE NR.74

V E R K E N N I N G

Voor de ene leerkracht

gaat in het kunstsecun-

dair onderwijs (KSO) een

andere wereld open met

weliswaar moeilijke, maar

boeiende leerlingen met

elk een eigen persoon-

lijkheid. Een andere leer-

kracht vraagt

zich af waar hij

eigenlijk is te-

rechtgeko-

men. Die mist het gevoel

van veiligheid van tradi-

tionele schoolstructuren.

De leerkrachten zien er

vaak anders uit dan de

collega’s in het gewoon

onderwijs. Maar in een

kunsthumaniora is dan

ook meer dan de helft

van de leraars een ar-

tiest.

«Het is waanzin om een 16-jarigper dag in een klaslokaal te stopverwachten dat hij die hele tijd

lftar n

Op het voetpad glinsteren stukjes glas in hetdonker. Uw auto staat er niet veilig. In de Brussel-se Moutstraat wonen nog twee gezinnen. De an-dere gebouwen zijn scholen, waaronder de Kunst-humaniora. De leerlingen repeteren nog voor hunbenefietvoorstelling. Die is ten bate van het steun-fonds voor de werkweek. De sportzaal is volledigbehangen met zwart doek. Op de vloer liggen railsop echte biels, het spoor naar «Parijs 1946»,algemeen thema voor het collageprogramma waarinde toeschouwers zich een weg moeten zoeken. Deleerlingen van muziek en woordkunst-drama werkensamen het project uit. Ze zingen onder andere inkoor «Domino», twee leerlingen van woordkunst-drama brengen een erg eigenzinnige interpretatievan «Wachten op Godot» en leerlingen van demuziekafdeling zingen tot slot «L’hymne à l’amour».«Het benefietoptreden toont een momentopnamevan een werkproces rond een gekozen thema»,legt directeur André Quinteyn uit. «Volgend jaarorganiseren we een collage-avond rond het dier inde kunst.»Een tochtige sportzaal is niet meteen de beste

locatie voor een optreden. Heeft deze kunsthu-maniora geen toneelzaal of een auditorium?ANDRÉ QUINTEYN: «Dit gebouw is niet geconcipi-eerd om kunstonderwijs in te geven. In de klas voorkamermuziek ergert de leraar zich aan de akoestiekvan een badkamer. De enige plaats waar we eentoneelklas kunnen inrichten grenst aan de speel-plaats. En daar spelen de kinderen van de basis-school, die ook in dit gebouw onderdak moetvinden. Niet echt een ideale combinatie. We probe-ren hier en daar de behuizing wat te verbeteren. Detoneelklas krijgt dubbele beglazing en een akoes-tisch scherm aan het plafond. De klas voor kamer-muziek krijgt dezelfde behandeling. Het hele ge-bouw akoestisch geschikt maken is onbetaalbaar.»

OnderschatVeel leraars in het secundair onderwijs kennenhet KSO amper.BETTY BRAEM, directeur Kunsthumaniora Ant-werpen: «Er bestaat een grote misvatting overKSO. Ouders en leerlingen onderschatten dezezware richting met veelal 36 lesuren. Ook leraarsin de andere onderwijsvormen van het secundaironderwijs. Dat heeft soms gevolgen voor de clau-sulering tijdens de deliberatie in de klassenraad.Als een leerling slecht scoort voor de algemenevakken, verwijzen ze hem nog door naar KSO.Dat kan niet. Neem nu een leerling met proble-men voor wiskunde. Sommige richtingen vanKSO zijn dan wel te doen als hij minimum hetniveau van menswetenschappen aankan. Wil hijdaarentegen architecturale vorming volgen, krijgthij zes uren wiskunde. Bovendien moet hij voor

Meer dande hetieste

de kunstvakken niet alleen het nodige talent heb-ben maar ook nog, vóór hij binnenkomt, over eenbepaald niveau beschikken. Wie dus zegt dat eenleerling nog naar KSO kan omdat hij zwak is voorde algemene vakken, vergist zich.

We spelen dubbel in het KSO. We leiden onzeleerlingen in hun eigen discipline op voor eendoorstroming naar het hoger kunstonderwijs.Negentig procent studeert voort in het kunston-derwijs. Maar tegelijkertijd geven we ook eenvolwaardige humaniora-opleiding die doorstro-men naar algemeen vormend hoger onderwijsmogelijk maakt. Vandaar het belang van nietenkel de kunstcomponent, maar ook van de alge-mene vormingscomponent.»

Blok aan het beenIn de derde graad van woordkunst-drama krijgende leerlingen nog twee uren wiskunde per week.Is dat voor de muren lesgeven?RUDY SEGEBARTH, leraar wiskunde : «Als je dieleerlingen wiskunde om de wiskunde wil bijbren-gen, sta je voor aap. Ik probeer hun wiskunde bij

te brengen als een middel om logisch te lerendenken. Veel raakpunten met de kunstvakkenheb ik niet. Voor vlakvullingen laat ik me evenwelinspireren door de tekeningen van Escher, omdatdaar symmetrie-elementen, draaiingen en rotatiesin voorkomen. We proberen op die manier metwiskunde te spelen.»Zijn de algemene vakken een extra belastingvoor de leerlingen?ANDRÉ QUINTEYN, directeur KunsthumanioraBrussel: «Onze leerlingen kozen bewust voor hetgedeelte kunstvakken. Leerlingen die systema-tisch en consequent al hun taken maken, hebbeneen werkweek van ten minste zestig uren. Hetpakket algemene vakken bevat onderdelen diemisschien zinvol zijn in het ASO, maar minder inhet KSO.»Volgens de eindtermen zijn de vakken aardrijks-kunde en geschiedenis toch nodig om gebeurte-nissen te leren situeren in tijd en context?ANDRÉ QUINTEYN: «Jawel, maar in hoeverre iseen chronologisch overzicht van de Portugeseveroveringen van belang voor onze leerlingen?Een raakpunt met de geschiedenis van de muziekis interessanter. In de algemene vakken wordennog te veel dingen onderwezen, omdat men zeooit eens bestempelde als erg relevant voor dealgemene vorming. Daarmee wil ik niet zeggendat vakken als aardrijkskunde en geschiedenisonbelangrijk zijn. Als onze leerlingen een duide-lijk verband zouden zien tussen de verschillendeonderwerpen die ze opgedist krijgen, kan dat totminder afkeer leiden. Twee uren geschiedeniszijn best te verteren als de leraars ze zinvol invul-

ge achppen eoplet.»

is er niet voor

aksten»

len voor ons specifiek publiek. Zo niet blijven dealgemene vakken een blok aan het been. Sommigeleraars zetten de eerste stap om hun algemeen vakbeter te integreren in de kunstvakken. Het leer-plan fysica kunnen ze met een beetje goede wilaanpassen, maar het is merkwaardig dat akoestieker amper in ter sprake komt, terwijl dat voor onzerichting toch voor de hand ligt. Het is dus nietzozeer het aantal uren dat garanties biedt voor dedoorstroming, maar wát in die uren voor dat vakonderwezen wordt. Geluidsleer is voor ons zin-voller dan warmteleer.»

ZelfdisciplineDe integratie tussen de algemene en de kunst-

vakken lijkt niet overal vlot te verlopen. Maar degeïntegreerde werkweken zijn wel gelegenheden,waarbij het hele schoolteam inpikt op een over-koepelend thema. Toch nemen de leraars kunst-vakken veelal het initiatief.Voelt u zich met uw kunstvak wel echt leraar?KARL DESLOOVERE, leraar audiovisuele vorming:«Natuurlijk. Aan de ene kant geef ik systemen,

structuren en ervaringen door en aan de anderekant voel ik me een mentor. Ik probeer leerlingenaan te zetten tot creativiteit. Mijn vak heeft temaken met audiovisuele media, met schrijven vanaudiovisuele teksten. Dat kan bijvoorbeeld in devorm van een film of een reportage. Een leraardans of toneel vertrekt vanuit het lichaam van deleerling. Ik steun op techniek: hoe een camera ofeen montagebank manipuleren. Ik verwacht nietdat de leerlingen al perfect kunnen cadreren. Datleren ze later in het hoger onderwijs. Hier moetenze vooral zaken aanvoelen. Ik geef geen ideeëndoor aan leerlingen. Die moeten ze zelf creëren.Maar hoe ze een idee kunnen verwerken, kan ikhen aanleren. Als leraar kunstvakken besef ik datje met individuen werkt. Het is onmogelijk om dieklassikaal te benaderen.

Ondanks de klassieke 50-minutenregel zie ikmogelijkheden voor integratie van vakken. Waar-om dit kunstvak niet eens een semester koppelenaan Nederlands? Bij mij moeten ze scenario’sschrijven. Dat heeft uiteraard veel te maken mettaal. In een ander semester kunnen we samenwer-ken met de collega van Frans. Reportages kunnenwe dan in die taal opnemen, met de begeleidingvan de leraar Frans.»36 lesuren, plus de vele buitenschoolse activitei-ten. Is dat wel haalbaar?BETTY BRAEM, directeur Kunsthumaniora Ant-werpen: «Dat is nu eenmaal een gegeven. Als webuiten de school artistieke activiteiten organise-ren worden de leerlingen daar verwacht. Ook deleraars algemene vakken trouwens. Gedwongendoor de situatie kweken onze leerlingen zelfdisci-

t urenn te

pline, leren ze hun werk organiseren. In het hogeronderwijs weten ze meteen hoe ze hun studiemoeten aanpakken. Die leercultuur is hen im-mers niet vreemd.»

Eindelijk appreciatieANDRÉ QUINTEYN, directeur KunsthumanioraBrussel: «Toch vraag ik me af of zoveel contact-uren wel echt nodig zijn. We gaan er in onsonderwijs nog altijd van uit dat er slechts éénmanier is om iets te leren: leerlingen laten luiste-ren naar een leraar die met allerlei vernuftigemethoden zijn leerstof aan de man brengt. In onssysteem is er voor zelfstandig werken en opdrach-ten uitvoeren, opzoekingswerk in de mediatheekenz. geen tijd. Dat moet na de school en in hetweekend. Aan de andere kant is het waanzin omeen 16-18-jarige acht uren per dag in een klaslo-kaal te stoppen en te verwachten dat hij die heletijd oplet. We moeten dringend nadenken overonze werkmethoden en dagindeling.»Met welke andere knelpunten moet het KSO nogafrekenen?MARC VAN DEN BRANDE, directeur Sint-Lukas Kunsthumaniora Brussel: «Tel-kens moeten wij ons aanpassen aanstructuren die voor ons bedreigendoverkomen. Wij vrezen voor de sa-menwerkingsverbanden. Wij kunnenniet functioneren in een structuur van3000 leerlingen. Een artiest is een individualistdie zijn eigen creativiteit wil laten ontluiken. Datkan niet binnen een traditionele omgeving. Som-mige leerlingen bloeien hier open. Eindelijk kun-nen ze zichzelf zijn en krijgen ze appreciatie. Mendenkt altijd aan de klassieke vakken zoals wis-kunde als vormingselementen in een humaniora.Maar de beeldende taal is gelijkwaardig. In klas-sieke onderwijsvormen moeten leerlingen altijdiets omschrijven. Bij ons kunnen ze ook uitbeeldenen verbeelden. Het is ongelooflijk hoe jongeren inhun eigen kunstzinnige taal vernieuwende reali-saties kunnen produceren. Zelfs al blijft KSO eenkleine onderwijssector, dan geeft hij boeiendekansen aan leerlingen die anders nooit een getuig-schrift secundair onderwijs zouden behalen. » n

Klasse Grafiek

Iets meer dan 5000 leerlingen (1,8 %) van de twee-de en derde graad secundair (totaal : 292.400) onderwijs volgen kunstsecundair onderwijs (KSO). 57 procent daarvan zijn meisjes.

Tal van secundaire scholen bieden naast ASO, TSO of BSO ook nog een richting KSO aan. Dat zijn de zogeheten heterogene scholen. Die hebben echter samen minder KSO-leerlingen dan de dertien zoge-heten homogene kunstscholen. De 13 homogene scholen kunnen omwille van hun breder kunstaan-bod beter differentiëren. Ze hebben ook vaak een zeer oude en roemrijke traditie.(Beperkte Statistische Telling - september 1996)

ASO40,5 %

TSO31,7 %

KSO1,8 % BSO

26 %

«KSO

de zw

KLASSE NR.74 33

S I G N A A L

34 KLASSE NR.74

MULTIMEDIA

Haartooi en roboticaGemiddeld bezit elke Vlaamse secundaire school vier video-toestellen en één cd-i-speler. Dat blijkt uit onderzoek van deKULeuven. Over het precieze aantal videobanden op schoolbestaat niet altijd duidelijkheid (veel zijn namelijk het privé-bezit van leraars), maar in 23 % van de scholen loopt hetaantal videobanden op tot 200 of meer. Die bevatten vooralduidingsprogramma’s (Panorama, Telefacts…), binnen- enbuitenlandse schooltv, de Wildlife-reeksen, speelfilms, mate-riaal voor de lessen godsdienst, zedenleer en moraal, educa-tieve video’s over pesten, drugs, alcoholgebruik enz. en speci-fiek beeldmateriaal voor TSO en BSO (robotica, lassen, voe-

ding, haartooi...). Scholen die cd-i’s in huishebben, hebben veelal hetzelfde startpakket

in de rekken staan. Daarin zitten titels over reliëf, weer enklimaat, kosmografie enz. Voorts ook cd-i’s voor de lessenesthetica en geschiedenis en naslagwerken. 32 % van descholen heeft zes à tien cd-i’s in bezit, 17 % heeft er meer dan

20. Naslagwerkenvindt men ook opde cd-roms vanheel wat scholen(Encarta, SpectrumEncyc loped ie ) ,naast atlassen (We-reldatlas) en woor-denboeken. Voortsonderscheidt mencd-roms met diver-se software, taal-pakketten en on-derwerpen voor delessen esthetica.

23 % van de scholen bezit zes tot tien cd-roms, ruim 10 %heeft er meer dan tien. Maar met het steeds toenemendeaanbod op de markt ligt een stijging voor de hand.Henk Olivié en Luc Gheysens, Enquête over het informatica-onderwijs en computerapparatuur in het secundair onderwijs- Departement Computerwetenschappen - KULeuven - Celestijnen-laan 200A - 3001 Heverlee - tel 016-32 75 38 - fax 016-32 79 96 -olivie@cs.kuleuven.ac.be

ENQUÊTE

Tussen de boterhammenSlechts één vijfde van Vlaanderens studerende jeugd spiektnooit. Ruim tien procent doet dat geregeld tot vaak. Demeesten (69 %) spieken af en toe. 15- en 16-jarigen zijn opdit vlak het meest actief. De meeste spiekers kijken af bijde buur, schrijven af uit boek of schrift of hoesten eenspiekbrief op. Jongens spieken meer voor alle vakkensamen, meisjes kiezen veeleer hun vakken uit. Topspiek-vakken zijn wiskunde, Frans en aardrijkskunde. Wie veelspiekt, loopt 50 procent kans om te worden gepakt, ook alis de inventiviteit soms bijzonder groot. Welke leraarcontroleert bijvoorbeeld boterhammen?

«Ik spiek nooit. We krijgen hier verdomme nooit de kans!»zegt Sonja (15). Ze behoort tot een minderheid, want 69procent van de Vlaamse leerlingen zegt af en toe te spieken.Het aantal veelspiekers is het hoogst in het secundair onder-wijs. In het hoger onderwijs neemt de spiekbedrijvigheid sterkaf, maar ze verdwijnt zeker niet in de marginaliteit. 35procent van alle 23-jarigen zegt namelijk nog af en toe tespieken. De meest ingenieuze spieker was trouwens een uni-versiteitsstudent. Na maandenlange voorbereidingen en eenongekende variëteit van bedrog en manipulaties slaagde hijerin anderen tegen betaling in zijn plaats examens te latenafleggen. Ei zo na met succes.

WELVAARTKAART

Rijk of arm in seconden

Drie seconden. Meer hebt u niet nodig om te zien hoerijkdom en welvaart in de wereld precies verdeeld zijn. Eenblik op Mens en Ontwikkeling, de nieuwe wereldkaart vanhet Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (NCOS),Oxfam en Wereldsolidariteit, zegt genoeg. Zo leert u via eeneenvoudige kleurcode dat België twaalfde staat op de hogeontwikkelingsindex. Deze index geeft een beeld van de kwa-liteit van het leven aan de hand van drie criteria: degemiddelde levensverwachting, de onderwijskansen en dewerkelijke koopkracht. De hoge index wordt aangevoerddoor Canada, de Verenigde Staten en Japan en wordtafgesloten door Rusland, op de 57ste plaats. Dan volgennog de middelmatige ontwikkelingsindex (58. Brazilië tot126. Papoea-Nieuw-Guinea) en de lage ontwikkelingsin-dex (127. Kameroen tot 174. Niger en vervolgens alleontwikkelingslanden). Slechts 68 landen bevinden zichboven de gemiddelde wereldindex. De kaart is ontworpenvolgens een nieuw procédé, de Cantersprojectie, dat deaardbol wiskundig en visueel zo precies mogelijk projec-teert op een plat vlak. Het resultaat is een nieuwe kijk op dewereld, niet enkel inzake cartografische verhoudingen,maar ook wat de menselijke welvaart betreft.De kaart Mens en Ontwikkeling meet 85 bij 140 cm en kost 290fr. (geplastificeerd 390 fr.) + portkosten. Te koop in de Oxfam-Wereldwinkels, de regionale secretariaten van Wereldsolidariteitof te bestellen bij Eric Van der Borght - NCOS - Vlasfabriekstraat11 - 1060 Brussel - tel 02-539 26 20 - fax 02-539 13 43

OX

FAM

PunaiseLeentjebuur spelen is de meest toegepaste spiektechniek.Vooral in het lager onderwijs is de zijdelingse blik moeilijk teonderdrukken, want bijna 58 procent past hem toe, al of nietonder hand of haarlok. Een impulsieve reactie? Niet altijd, alshet van Myriam (13) afhangt: «Ik kijk alleen af als mijn buurslimmer is dan ik». In het secundair kijken BSO-leerlingen hetminst opzij (30 %), ASO-leerlingen het meest (41 %). BSO’erszijn wel koplopers in het gebruik van spiekbriefjes. Die vindtmen trouwens op de gekste plaatsen en in de meest merk-waardige vormen. «Een bierviltje volschrijven en met eenpunaise onder de bank vastprikken», adviseert Sven (18),«zodat je het naar je toe kunt draaien.» Mike (18) stopt zijnspiekbriefjes tussen zijn boterhammen. «De leraar durft tochniets te zeggen als ik honger krijg», zegt hij. «En anders zeg ik:‘Voor ik een boterham opeet, kijk ik altijd eerst naar het belegom te zien of ik het wel lust…’». Griet (17) werd dan weerbetrapt met papieren spiekschilfers in haar haren. Sommigeleerlingen geven grif toe dat ze meer tijd steken in het ontwer-pen van spiekbriefjes dan ze nodig zouden hebben voorstudie, maar het eerste vinden ze leuker dan het tweede.GeraamteSpiekbriefjes duiken op in lege balpennen, potjes Tipp-Ex, opde achterkant van leren broekriemen tot zelfs in bh’s («wiecontroleert mij?»), maar ook de mogelijkheden van het klas-lokaal worden grif geëxploiteerd. «We hebben met bruine

KLASSE NR.74 35

stift alle ribben van ‘Jefke’, het geraamte van die van biolo-gie, volgeschreven», bekent Sam (16). Een andere klas schreefvooraf de leerstof godsdienst in code op het bord en maakte deleraar wijs dat het om een hoofdstuk wiskunde ging, dat ophet bord moest blijven staan. En dat ook detechniek meespeelt, bewijzen getuigenissen overvolgesproken walkmans, gescande en met decomputer geminiaturiseerde formules tot hetgebruik van zend- en ontvangstapparatuur. Ofdeze, waarvan een leraar TSO/BSO getuigt: «Ie-mand had een heel hoofdstuk fysica op eenrolletje met een veer gedraaid en dit in zijn sokgestoken. Hij haalde telkens het begin van hetrolletje uit zijn sok en trok het vervolgens hele-maal open. Als de leraar in de buurt kwam, liethij het rolletje los. Zo rolde het automatisch weerop. Zeer vernuftig systeem!»Spieken magWiskunde (14 %), Frans (13,5 %) en aardrijks-kunde (12 %) nopen het meest tot spieken, boek-houden, muziek en klassieke talen het minst. Als er gespiektwordt, zullen jongens dat meer doen voor alle vakken samen(61 %) dan meisjes (39 %). Die schijnen hun vakken meer uitte kiezen. Per vak spieken ze zelfs veelal meer dan jongens.Maar jongens worden dan weer meer betrapt dan meisjes:28 % tegen 19. En betrapt worden betekent meestal een nul

voor toets, taak of proefwerk. In het hoger onderwijs kan hetzelfs volledige uitsluiting van het examen tot gevolg hebben.Veelspiekers hebben 50 % kans dat ze betrapt worden, gere-gelde spiekers 35 %, gelegenheidsspiekers 14. Sommige leer-

krachten pleiten voor preventie: geen schrijf-etuis op de banken, per proefwerk schrijfpapiervan een verschillende kleur, voortdurend oog-contact tijdens de bewakingsopdracht, variatiein de volgorde van vragen… En dan is er nog deleraar geschiedenis die voor zijn volgende leseen toets aankondigde met de boodschap: «Jemag een spiekbrief maken, maar er mogen nietmeer dan twintig woorden op staan.» De leer-lingen staken behoorlijk wat tijd in hun selectie-ve spiekbrief. Hun verontwaardiging was danook groot toen ze hem op het moment van dewaarheid niet mochten gebruiken. Maar pre-cies deze ietwat onorthodoxe synthese- en leer-oefening maakte dat ze allemaal geslaagd wa-ren voor de toets…

Bart Demyttenaere & Wouter Kersbergen voerden een enquête uit bij10.288 Vlaamse leerlingen en studenten tussen 6 en 38 jaar oud.798 leerkrachten voegden er hun ervaringen aan toe. De resultatenen heel wat anekdotes vindt u in Spieken, een vak apart, verkrijg-baar in de handel voor 495 fr. - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a- 2018 Antwerpen - tel 03-239 59 00 - fax 03-230 85 50

TABAKSBELEID

Rook trekt opIn Zweden is het voortaan verboden tabaksproducten teverkopen aan jongeren onder de achttien jaar. Dat beslistehet Zweeds parlement met een overgrote meerderheid. Eentotaal rookverbod voor de jeugd haalde het net niet. In de VSverwacht men eveneens (extra) anti-tabaksmaatregelen. Sinds1 maart heeft de Food and Drug Administration nieuwe be-voegdheden. De FDA heeft al gezegd dat ze de tabaksindustrielangs de rechter wil verbieden nog aan sportsponsoring tedoen. President Clinton steunt de FDA en wil alvast hetZweedse voorbeeld volgen.

SOLLICITEREN

Geen komedie«Hoe zou u reageren als…» Die hypothetische vraag krijgensollicitanten wel vaker te horen tijdens een sollicitatiegesprekof -test. De laatste jaren nemen bedrijven echter steeds meerhun toevlucht tot assessments waarin men de sollicitant wer-kelijk met een bedrijfssituatie confronteert. Een directiesecre-taresse krijgt een stapel brieven met opdrachten die dagelijkskunnen voorkomen: een bijeenkomst regelen, een wanbeta-ler aanpakken, een brief vertalen, afspraken maken of annu-leren… De secretaresse moet uitmaken wat zij (of hij) eerst zaldoen en hoe zij de zaken aanpakt. Daarop wordt de sollicitantbeoordeeld. Komedie spelen is quasi uitgesloten. Psychologi-sche tests worden steeds belangrijker. Niet enkel de logische-volgordetests met bolletjes, streepjes enz. maar ook attitude-

onderzoek viabijvoorbeeldgroepsdiscus-sies of een in-terview. Be-drijven zijnimmers min-der geneigdom een oplei-ding van eenhalf jaar tes p e n d e r e naan een werk-

nemer die achteraf niet geschikt blijkt voor de job. Veelselectiebureaus willen hen dan ook met zoveel mogelijkzekerheid aan de juiste kandidaat helpen. Maar honderdprocent zekerheid blijft utopisch.

INTELLIGENT

Kijk meer tvHet gemiddeld IQ van de Japanse scholier is de laatstetwintig jaar met ongeveer tien punten gestegen. Dat zegtde gezaghebbende ontwikkelingspsycholoog Shigefumi Na-gano. Nagano noemt de toegenomen blootstelling aantelevisie, computer, tijdschriften en boeken als reden voorde stijging. Pedagogen daarentegen wijzen het toene-mend gebruik van probleemoplossende opdrachten entoegangsexamens aan. Geen van beiden heeft het over demogelijke invloed van de Japanse ouders, die samen meerdan vijfig miljard frank per jaar uitgeven aan extra lessenen educatief materiaal waarmee zij hun kinderen meerkansen willen geven om door te stoten naar de topscholenen -uniefs van hun land.

VEILIGHEID

Wat is een mes?In het Engelse Wolverhampton is een tien jaar oud IndischSikh-meisje voor onbepaalde tijd van school verwijderd om-dat zij een mes onder haar schooluniform droeg. De gemeen-schap van Sikhs in de streek reageert verontwaardigd. Bij deSikhs maakt het dragen van de kirpan, een kort siermes, deeluit van de religieuze traditie van het volk. De kirpan zit veiligin een houder en wordt stevig tegen het lichaam aangedruktdoor een kledingstuk. Er is op school nog nooit een ongelukgerapporteerd met de kirpan. De vader van het meisje weigertdan ook een clausule te tekenen waarbij hij alle verantwoor-delijkheid op zich neemt mocht er toch iemand door het mesgekwetst geraken op school. Die clausule was hem voorge-steld als compromis om zijn dochter weer tot de lessen toe telaten. De lokale overheid zit verveeld met de zaak. Zij geeft toedat de school overdreven streng heeft gereageerd, maar moetanderzijds waken over de gezondheid en veiligheid in en rondde scholen. Vorig jaar nog werd een schooldirecteur door eenjongerenbende doodgestoken.

D

I A L O O G

Uw brievenWe moeten selecteren en inkor-ten. Dat begrijpt u. Wie het korten krachtig houdt, maakt hetzichtzelf (en ons) dus gemakke-lijk. Uw brieven zijn van hartewelkom (per post, fax en viaInternet).KLASSE (Dialoog) - Koningsstraat138 - 8ste verdieping - 1000 Brus-sel

Vrijheid van onderwijsDe Europese burger wordt steedsmeer het object van regelgevingen controle. In steeds méér Eu-ropese landen vormt de over-

heid eenbedreiging

voor de vrijheid van onderwijs.Zo bepaalt zij voor drie kwart deinhoud van de basisvorming, watleidt tot centrale procedures omkennis te toetsen. Toch moetmen het eindtermen-kind vande overheid niet met het badwa-ter weggieten. De meeste scho-len hebben immers, in tegen-stelling tot de Steinerscholen, geenmoeite met de inhoud van diteindtermendecreet. Maar het toe-kennen van een afwijkingsmo-gelijkheid aan de methodescho-len, die dan een gelijkwaardigbevonden alternatief voor deeindtermen zouden moeten voor-leggen, komt neer op reserverenvan vrijheid van onderwijs vooreen kleine, zij het dan mondigeminderheid. Eindtermen kan mennooit opleggen, hoogstens kanmen ze aanbieden en wie er zijnpedagogische identiteit in her-kent, kan er gebruik van maken.Onderwijs rendeert maximaal alshet vrij is, minimaal als het opge-legd wordt. De staat moet dezevrijheid garanderen. Dat kan hijdoor vertrouwen te schenken aanhet pedagogisch streven van élkeschool en door aan ieder kindgelijke financiële middelen te ge-ven, bijvoorbeeld in de vorm vaneen maandelijkse onderwijstoe-lage, een onderwijscheque, waar-mee de school die de oudersvoor hun kinderen kozen haarwerking kan realiseren.Chris Deleu - leerkracht - Brugge

Conditie van leer-krachtenSinds enkele jaren moeten wevoor elke les van lokaal verande-ren. Er worden minuten van onze

36 KLASSE NR.74

al zo korte speeltijd gepikt omvan klas naar klas te lopen. Deleerlingen drummen, zo komenvele jassen en turnzakken op degrond terecht en vind je die eeneindje verder terug, helemaal ver-trappeld. Onze schooltassen zijnonmenselijk zwaar. We steldendus voor om ieder zijn eigenlokaal te geven. Onmogelijk, wantdan staat één derde van de loka-len leeg, was het antwoord. Erzijn er veel die denken dat deleraars niet elke keer willen ver-huizen. De directie had een ge-weldig idee: je kan dure kastjeshuren. Maar na drie jaar zijn diekastjes toch vernield... of gaanze daar een agent plaatsen? Vol-gens mij blijft ons voorstel deenige oplossing. Het zou de con-ditie van de leerkrachten alles-zins onderhouden!Sofie - laatstejaars secundair on-derwijs

Boetes tot 20 miljoenIk sla een beetje in paniek als iklees over auteursrechten, kopië-ren van boeken enz. Wat mag iknu eigenlijk nog kopiëren voormijn leerlingen?Valerie Van Hove - GentTot zeventig jaar na de dood vaneen auteur mag u «oorspronkelij-ke scheppingen» niet reproduce-ren, zelfs niet voor didactisch ge-bruik. Dat zegt de wet over hetauteursrecht. Al deze werken (let-terkunde, wetenschappen, kunstenz.) zijn beschermd. Boeken, cur-sussen, toneelwerken, schilderijen,beeldhouwwerken, muziekwerken,foto’s, cartoons, maar ook lessenen voordrachten, modecreaties,bouwkundige tekeningen enz. vallenhieronder. De boetes voor overtre-dingen zijn niet mals en kunnenoplopen tot 20 miljoen frank.Voor didactisch gebruik mag uartikels gedeeltelijk of integraalkopiëren (géén boeken) of kortefragmenten uit boeken overne-men. U betaalt daarvoor een ver-goeding. Een stukje zit al in deprijs van kopieermachine en -pa-pier (de fabrikanten, invoerdersenz. betalen een vergoeding enrekenen die voor een stuk dooraan hun klanten). U betaalt daar-naast in principe een vergoedingnaargelang het aantal kopieën.Zgn. beheersvennootschappen innendeze auteurs- en reproductierech-ten, bijvoorbeeld Sabam, Repro-bel en Auvibel. Momenteel werktmen aan een aparte regeling metbijzondere voorwaarden voor hetonderwijs, maar tot zo lang zijnde gewone regels van kracht.Korte aanhalingen ten behoevevan onderwijs (mét bron- en naam-vermelding) moeten niet wordenvergoed. Nergens is echter vast-gelegd wat «kort» precies bete-

kent. «Uittreksels» voor bloemle-zingen vallen wel onder de wet ophet auteursrecht en dus stellen derechters dat een korte aanhalingkorter moet zijn dan een uittrek-sel.Departement Onderwijs - Juridi-sche Dienst - RAC Arcadengebouw- 1010 Brussel - tel 02-210 51 43- fax 02-210 63 39

Computer in de klasComputer in de klas? 14 % ge-bruikt dikwijls de computer? Danhebben niet veel technische le-raars geantwoord op uw en-quête. Vanaf het derde jaar hebbenwij informatica als vak. Onzeleraar technisch tekenen leertons nu twee uur per week CADop 486. In het vijfde en zesdejaar elektromechanica gevenmeerdere technische leraars lesover computers. In het labo me-chanica doen de leerlingen uit-gebreide proeven om machineste testen en om stukken te pro-duceren met CAD-CAM. Ookde geïntegreerde proeven wor-den voor een groot deel metcomputers uitgewerkt. «Nietgezien» staat er bovenaan hetartikel (KLASSE voor Jongeren1). Nooit gehoord van TSO ze-ker? 58 % van de leerlingen SOzit in het TSO en BSO schrijft uzelf! Wie zei ook weer: «Alles isrelatief»?E. N. - vijfdejaars TSO

MiddagtoezichtIk ben onderwijzer. Regelmatigoefen ik ‘s middags toezicht uitover de leerlingen die op schoolhet middagmaal nemen en danspelend het begin van de lessenafwachten. Ik krijg hiervoor eenkleine vergoeding. Zijn er echterrichtlijnen over minimumuur-lonen die hierbij moeten wor-den gehanteerd?(Naam en adres bekend)Het middagtoezicht kreeg vanaf 1januari ‘91 een nieuwe reglemen-tering (door het grote Onderwijs-decreet-II van 31 juli 1990). Voortaankrijgen de scholen een speciale toelagevoor dit middagtoezicht. Die toe-lagen zijn opgenomen in de glo-bale werkingsmiddelen. Elke schooluit het basisonderwijs krijgt 175␣ fr.per leerling per jaar. Maar de scholenzijn niet verplicht om dit geld ookte gebruiken voor de vergoedingvan de leerkrachten die voor dittoezicht zorgen. Voor deze ver-goeding van de betrokken leer-krachten zijn er helemaal geenrichtlijnen vastgelegd. Elke inrich-tende macht kan hierover vrij be-slissen.Vlaams Parlement - Vragen en Ant-woorden - Vraag nr. 58 van 17oktober 1996

Voorlezen (1)Ook wij hebben onze dochtersteeds voorgelezen. Tot ze eenjaar of zes, zeven was, heeft ditgeduurd. Mijn ervaring met kin-derboeken is dat een goed kin-

derboek, zelfs ééntje voor de al-lerkleinsten, ook voor een vol-wassene aangenaam is om le-zen. Vind je een boek zelf saai,vergezocht of onnozel, laat hetdan maar staan, je kind zal vaakhetzelfde denken. Met enkelemensen hier in Sint-Truiden ne-men we kinderen van (kandi-daat-) politiek vluchtelingenonder onze hoede. We lezen henvoor, we laten hen lezen, weverklaren woorden en zinswen-dingen, leren hen zinnen vor-men en taal begrijpen. En welaten hen kennis maken met deopenbare bibliotheek.Wat KLASSE voor Ouders betreft:doe zo voort!Puck Claes - ouder - Sint-Truiden

Voorlezen (2)Ik hou erg veel van voorlezen endoe dit nog steeds voor al mijnkinderen (de oudste is elf jaar).Ook in de school van mijn kinde-ren besteedt men hier veel tijdaan. Regelmatig gaan de klassennaar de bibliotheek, leuke boe-ken worden voorgelezen en er iszelfs een heuse vertelklas waarboeken tot leven komen. Er staankinderboekenfiguren uit papier-maché, gedichtjes worden opmuziek gezet en samen gezon-gen... Een leuk idee voor anderescholen: in september vroeg dejuf van het vijfde jaar alle oudersom (op vrijwillige basis) vijftigfrank te geven voor de klasbibli-otheek. Hiermee heeft ze enkelenieuwe boeken gekocht, waaralle kinderen nog lang zullen vangenieten.Ria Andries - ouder - Bonheiden

Aan mijn leraarsStop a.u.b. met lesgeven als deleerstof uzelf niet boeit. Wat hebbenwij aan leerkrachten die aan hetbegin van het lesuur hun cursusdroogjes openslaan, hun blad-zijden aframmelen en de boe-ken pas op de laatste seconde

(advertentie)

(advertentie)

Voor al uwvragen over

onderwijs beltu de Infolijn

van hetdepartement

Onderwijs: tel02-219 18 00

dichtslaan? Wees niet op voor-hand al bang dat de stof deleerlingen niet zal boeien, maarbegin met zelf geboeid te zijndoor wat je moet -of liever «wil»-brengen. Breng leven in de dodematerie door er zelf in geïnte-resseerd te zijn. Ga dan vol ver-trouwen in jezelf en in je leerstofvoor de klas staan. Misschien zullende leerlingen er die keer meeraan hebben dan de banken!Ik besef wel dat niemand perfectis, maar beschouw het als eengoede tip: BLIJF ALTIJD UZELF.Doe niet alles om in de gunst vande leerlingen te komen. Vroeg oflaat ontdekken de leerlingen weldat u een masker draagt en dehuik naar de wind hangt. En wathebben ze aan zo iemand? Ver-geet niet dat we naar een per-soonlijkheid aan het groeien zijnen dan heeft zo’n Onpersoonlijk-heid ons niet veel te leren. Speelechter ook geen dictator over deleerlingen, dat maakt ons alleenmaar opstandig en bazig. Blijfuzelf met uw eigen mening, laatdie met de onze botsen maardring ze niet op. Wel, bedanktom even te luisteren.Annelies - zesdejaars SO

SamenIk wens jullie alvast nog veel suc-ces met KLASSE voor Jongeren,want ik vind dat het wel eens tijd

werd dat er een krantje kwamdat ouders, jongeren, leerkrach-ten en school dichter bij elkaarbrengt. Alleen is het jammer datniet iedereen dit krantje ontvangt.Sofie - derde jaar secundair onder-wijs

Inspraak hogeschoolIn het artikel (N)iets te zeggen(KLASSE 72) is enkel sprake vande autonome hogescholen ende gesubsidieerde vrije hogescho-len. Onder de gesubsidieerde ho-gescholen telt men echter ookde officiële hogescholen. Dat zijnin concreto drie provinciale ho-gescholen, die in het schooljaar

1995-96 samen 9072 studententelden. Wat het decreet zegt overhet bestuur van en de mede-zeggenschap in de gesubsidi-eerde hogescholen geldt voorzowel de vrije als de officiële. Dealgemene interne structuur ende omschrijving van de bevoegd-heden van de medezeggenschaps-organen is voor beiden dezelf-de.A. Vercamer, Gedeputeerde Oost-Vlaanderen, voorzitter CVPO

Drugs op schoolEerst en vooral wil ik u proficiatwensen met jullie artikel. Inhou-delijk is het zeer goed opgebouwden geeft het een goed beeld vande problematiek van wat te doenals er drugs op school wordenvastgesteld. Tevens werd goedweergegeven waar leerkrachtenondersteuning kunnen zoekenom dit probleem te lijf te gaan.Tot mijn spijt stel ik echter vastdat men als officiële instantie en-kel spreekt over de rijkswacht ende politie vergeet. In menige staden gemeente heeft men bij depolitie agenten die de taak opzich hebben genomen preven-tief rond deze problematiek tewerken. Vaak gebeurt dit in sa-menwerking met de gemeente-lijke of stedelijke preventiedien-sten die kaderen in de samenle-vings- en veiligheidscontractenvan het ministerie van Binnen-landse Zaken. Ten slotte wil ikdan ook zeggen dat men voorinformatie of voordrachten ronddrugproblematiek steeds terechtkan bij de politie, uw partner inveiligheid.L. Smeyers, Commissaris van Poli-tie en Preventieambtenaar, Mol

PositiefN.a.v. uw artikel over straf (KLAS-SE voor Ouders 5) wil ik graagvolgend verhaal vertellen. Mijndochter zit in het tweede leerjaar.Volgens haar juf bleek ze een helewaslijst van negatieve attitudeste hebben. Mijn dochter kwamgeregeld wenend thuis, verdroeghet gemopper van de juf nietlanger en voelde zich geviseerd.Na de kerstvakantie vroeg ik dejuf en de directeur om samenmet mij een oplossing te zoeken.We besloten ons heil te zoeken inneuro-linguistic programming(NLP). We werkten een program-ma uit waarin de negatieve atti-tudes werden vervangen door po-sitieve, via het gebruik van detaal. Daar mijn dochter immersgraag gedichten leest, werdenalle positieve attitudes verwerktin een gedichtje. Dit gedichtje isgekoppeld aan een kaart voordagelijkse evaluatie: de gewenste

attitudes respecteren levert eva-luatiepunten op; een bepaald aantalevaluatiepunten betekent een be-loning (bijvoorbeeld gaan schaat-sen). Reeds bij een eerste bespre-king met juf en directeur bleekhet succes van het programma.Ondertussen liet de juf weten datze mijn dochter niet meer her-kent en zijn alle partijen zeer te-vreden.Marie-Claire Van der Aa - Houtha-len

U ziet dubbel?Als uw partner ook in onder-wijs werkt, krijgt u misschientwee exemplaren van KLAS-SE thuis. Daar hebt u recht op.Maar misschien vindt u éénexemplaar wel voldoende. Ukunt een abonnement altijdopzeggen. Daarvoor moetenwe wel het nummer kennendat boven uw adres staat. Stuurons een kaartje met uw gege-vens en de melding: dank uwel, één is genoeg. Ook als umaar één exemplaar krijgt en ubent het blad beu: zeg het op!KLASSE (Abo) - Koningsstraat138 - 8ste verdieping - 1000Brussel

LoopbaanonderbrekingWaarschijnlijk ga ik vanaf septem-ber in loopbaanonderbreking. Nuheb ik ergens gehoord dat er naastde gewone onderbrekingsuitke-ring nog een extra uitkering zoubestaan voor personeelsleden vande Vlaamse Gemeenschap. Kloptdat ? En hebben leerkrachten daar

dan ook recht op?(Naam en adres bekend)Die extra uitkering bestaat inder-daad. Alle personeelsleden (zowelstatutairen als contractuelen) vanhet door de Vlaamse Gemeenschapgeorganiseerd en gesubsidieerd on-derwijs, met inbegrip van de PMS-centra hebben er recht op áls zeook voldoen aan de toekennings-voorwaarden. In de praktijk krijgtu dan naast de gewone onderbre-kingsuitkering (gemiddeld 12.000fr. per maand, betaald door defederale overheid) een extra aan-moedigingspremie van de Vlaamseoverheid (tussen 2000 en 5000fr. bruto per maand).U hebt recht op deze premie als uvolledig of gedeeltelijk uw loopbaanonderbreekt om een opleiding tevolgen (bijvoorbeeld bij de VDAB),kinderen onder de 8 jaar op te van-gen, palliatieve zorgen te verstrek-ken, als zelfstandige te starten, vrij-willigerswerk te verrichten of eenbestuursfunctie in het sociaal-cultu-reel werk op te nemen. Uw loop-baanonderbreking moet uiterlijk 31december 1997 ingaan. U hebtmaximum twee jaar recht op depremie. Bij loopbaanonderbrekingom palliatieve zorgen te verstrekkenis de premie beperkt tot één maand(verlengbaar met één maand).Enkele opmerkingen. Het is een maan-delijkse premie die echter slechts omde drie maanden wordt uitbetaald.U hebt enkel recht op een premievoor gedeeltelijke loopbaanonder-breking als uw personeelsstatuut eengedeeltelijke loopbaanonderbrekingtoelaat. U moet de premie aanvra-gen binnen zes maanden na aan-vang van de onderbreking.Concrete voorbeelden. U kiest vooreen volledige loopbaanonderbre-king. U ontvangt een premie van4450 fr. netto per maand als uminstens 75 % werkte en een pre-mie van 2670 fr. als u halftijdswerkte. Als u kiest voor een gedeel-telijke loopbaanonderbreking (halftijdsof één derde) ontvangt u een pre-mie van 2670 fr. netto per maand.Als uw arbeidsduur vermindert meteen vierde of een vijfde krijgt u eenpremie van 1780 fr. netto per maand.Inlichtingen, gratis infobrochureen aanvragen bij administratie Werk-gelegenheid - afdeling Migratie enArbeidsmarktbeleid - Markiesstraat

KLASSE NR.74 38

(advertentie)

(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

HOOFD BOVEN WATER(OF ERONDER)Het zomert al aan zee. Daar-om twee unieke acties metKLASSE aan de Belgische kust.Op blz. 15-16 krijgt u een aan-bod om met het ZeebrugseSeafront scheep te gaan in eenonderzeeër, een lichtschip ofzelfs een catamaran. U maakter kennis met de technologie,de natuurwetten en de socialedimensie van het leven onderwater. Op blz. 17 krijgen leer-krachten van het basisonder-wijs een menu van zoetwater-flora en -fauna voorgescho-teld, van ver en van dichtbij.Via de luchtsluis van Sea LifeBlankenberge belanden zij opde bodem van de zee om erhandjes te schudden methaaien, garnalen, zeesterrenen roggen. Ook de educatievepakketten liggen klaar. Allennaar de haaien dus, met KLASSE.