Klasse voor Leraren 208

oktober 2010www.klasse.be

maandblad voor onderwijs in vlaanderen

208

Vier op de ViJF Jongeren gamen. straks ook in de klas?

Games:geen kinderspel

Uw kind is geen probleem

Maandblad voor onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Nr 208 • oktober 2010

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be.Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Leen Leemans en Toon Van de Putte, m.m.v. Jo Valvekens Vormgeving: Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia:

Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts, Wouter Vanmol en Hans Vanderspikken Lerarenkaart & Zeker Doen: Patrick De Busscher, Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut, Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq, Hannah El-Idrissi en Anne Siccard Publiciteit: Diana De Caluwé

Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie.Abonnement (10 nummers): 28 euro.Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en individuele

studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 99 57 of mail [email protected]).

Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be.

Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 [email protected]. redactie: 02 553 96 86Tel. secretariaat: 02 553 96 95Tel. advertenties: 02 553 96 94Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

Ergernis. Een vader vertelt me

hoe ontgoocheld hij terugkeer-

de van het oudercontact bij de

klastitularis van zijn zestienja-

rige dochter. Het duurde amper

drie minuten. “Het rapport is

goed. Evy is geen probleem. Al-

lemaal in orde!” De vader stelde

nog enkele vragen maar meer inzicht kreeg hij niet. Evy was

geen probleem en op de gang wachtte nog een rij ouders.

Verwondering. Ik kan me uit mijn eigen lerarenopleiding

niet herinneren ooit één keer iets gehoord te hebben over

hoe je met ouders moet omgaan. Plots zaten ze daar voor

me en ik zei maar wat. Elke leraar zal erkennen dat je om-

gang met ouders grondig verandert vanaf het moment dat je

zelf schoolgaande kinderen hebt. Alsof de schellen dan pas

van je ogen vallen.

Verantwoordelijkheid. Ik hoop dat de lerarenopleiding

nu veel meer aandacht besteedt aan omgaan met ouders.

Al hoor ik stagestudenten dat niet altijd bevestigen. Het

blijft voor de meeste leraren improviseren. Sommigen zijn

er goed in, anderen zijn er bang van of vinden het niet be-

langrijk. “Wie je moet zien, zie je toch nooit” en “Ik ben

niet opgeleid om hun kinderen op te voeden” zijn zowat de

meest gebruikte clichés om er zich uit te kletsen. De papa

van Evy was wat vroeger gestopt met zijn werk om naar

de school te komen. Hij is begaan met haar leven en haar

toekomst. Maar Evy is geen probleem. Waarom zouden we

dan nog woorden aan haar vuil maken? We plakken graag

een etiket op leerlingen, waar ze niet meer van af geraken.

What you focus on, is what you get. Focus je op de problemen,

dan krijg je problemen. Waarom kijken ouders en leraren

niet samen naar de vele kanten van jonge mensen? Hun

meervoudige intelligentie, nieuwsgierigheid, veerkracht,

creativiteit, sociale omgang, doorzettingsvermogen, passie,

eigenheid. Dat is niet met een etiket te vatten. “Wie goed

naar ouders luistert, ziet ook een belangrijke verschuiving

in wat mensen belangrijk vinden”, vertrouwt een oudere

leraar in de basisschool me toe. “Vroeger vroegen ze me

‘Of ik ze de baas kon?’ Het was de tijd van de discipline,

alsof de school een kazerne was. Daarna kwam de econo-

mie voorop, alsof de school een bedrijf was. Toen werd de

vraag ‘Hoeveel punten heeft hij en de hoeveelste is hij?’ Nu

zijn ouders meer bezig met het welzijn van hun kinderen

en hoor ik vooral ‘Hoe voelt hij zich?’ Ze willen dat hun

kinderen gelukkig zijn en worden.” Maken we bij een ou-

dercontact samen ruimte voor het antwoord op die vraag?

Hoofdredacteur Klasse

[email protected]

Of ik ze de baas kan?

04 Het nieuws

Secundair onderwijs krijgt nieuwe vorm.

10 games: geen kinderspel

Vier op de vijf jongeren gamen. Negeren of integreren?

20 iedereen borderline!?

Persoonlijkheidsstoornissen nemen sterk toe. Test jezelf.

24 samen op school

TV.Klasse in de proeftuinen van onderwijsvernieuwing

26 sjapo

Leerlingenraad bouwt clubhuis.

28 Valt de middenmoot uit de boot?

Stimuleer de gemiddelde leerling. Tien tips.

30 de lerarenkamer

Hoe reageren leraren op de plannen voor het secundair onderwijs? Discussieer mee.

32 dialoog

De lange weg naar echte inclusie

34 Help

Gratis hulp voor leerlingen met psychische problemen

36 de taalstrijd in elke jongere

Welke invloed heeft jongerentaal op de standaardtaal?

39 Zeker doen

40 Kalender lerarendagen

50 Doe iets strafs tegen de doodstraf

53 Tip&Win

62 Kruiswoordraadsel en fotospel

inHoUd

Pedagoog Jeroen bourgonjon: “Een game stimuleert leerlingen en brengt leerprocessen op gang.” Hoe bang zijn we daarvan? p. 10

sarah Hillewaert in Kenia: “Wil je weten hoe taal evolueert, luister dan naar jongeren. Zij vangen de invloeden het eerst op.” p. 36

Psychiater dirk de wachter: “Zo veel kinderen met ADHD? Vinden we dat normaal?” Een nieuwe kijk op de leerlingen en op onszelf. p. 20

4 • Klasse voor Leraren

HET nieUwsHET nieUws

Klasse voor Leraren • 5

beeld van de maand

weg Van Het water

[PAKISTAN] Twee jongens wassen hun haren

aan de stadswaterafvoer, net buiten een vluch-

telingenkamp voor slachtoffers van de waters-

nood in Nowshera. Volgens officiële schattingen

zijn minstens 17,2 miljoen mensen getroffen door

de overstromingen, waarvan 8 miljoen kinderen.

De ramp bedreigt zeker 1 miljoen mensen met

de dood als ze niet snel de nodige hulp krijgen:

zuiver drinkwater, voedsel, medicijnen en tijde-

lijke huisvesting.

Help jij? Stort op het centrale rekeningnummer voor Pakistan: 000-0000012-12.

©©

©REUTERS/Tim©W

imborne


HET nieUws

EEn niEuwE structuur

De onderwijsvormen aso, bso, kso en tso verdwijnen. De bestaande driegradenstructuur blijft behouden. Het aan-tal richtingen in de tweede en de derde graad wordt beperkt.

➡ Eerste graad: breed algemeen vormend In de eerste graad gaat de aandacht vooral naar de brede per-soonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Leerlingen die een getuigschrift basisonderwijs hebben, gaan naar de algemene stroom waar ze in het eerste jaar kennismaken met diverse aspecten van de wereld en de samenleving via zes belang-stellingsgebieden. Dat zijn: ‘techniek en wetenschappen’, ‘na-tuur en wetenschappen’, ‘welzijn en sociale wetenschappen’, ‘handel en economische wetenschappen’, ‘creatie en kunst’ en ‘taal en letterkunde’. In het tweede jaar verkennen ze twee belangstellingsgebieden grondiger.

Leerlingen zonder getuigschrift basisonderwijs worden via het schakelblok zo veel mogelijk klaargestoomd voor de eerste graad of worden voorbereid op een arbeidsmarktge-richte kwalificatie.

➡ Tweede graad: verbreedIn de tweede graad kiezen leerlingen uit domeinbrede richtingen, zoals ‘economie en administratie’, ‘plant, dier en milieu’, ‘moderne vreemde talen’, ‘hout’... Daarin verwerven ze, naast competenties die nodig zijn om vlot in de samen-leving te kunnen meespelen (sleutelcompetenties), compe-tenties die in meerdere beroepen of opleidingen binnen dat domein toepasbaar zijn. Naast de domeinbrede richtingen zijn er een beperkt aantal specialiserende studierichtingen

voor leerlingen die een bijzonder talent verder willen ont-plooien en een aantal specialiserende arbeidsmarktgerichte en kwalificerende opleidingen.

➡ Derde graad: kwalificerendLeerlingen kiezen in de derde graad voor een specifieke studierichting die ofwel arbeidsmarktgericht is ofwel gericht op verder studeren in het hoger onderwijs. Een leerling die slaagt in de derde graad behaalt een diploma dat ingeschaald wordt op niveau 3 of 4 van de kwalificatiestructuur. Dat niveau bepaalt ook de toegang tot het hoger onderwijs.

AccEnt op compEtEntiEs

In het nieuwe secundair onderwijs staat competenties verwerven centraal. Competenties worden gedefinieerd als ‘de bekwaamheid om kennis, vaardigheden en attitudes in het handelen op een geïntegreerde wijze aan te wenden voor maatschappelijke activiteiten’. Die competenties worden vertaald in eindtermen. De beleidstekst ‘Mensen doen schitteren’ vormt de komende maanden de ba-sis voor verder overleg in het onderwijs, de samenleving en het Vlaams Par-lement. Aan de hand van alle input wordt deze nota verder geconcretiseerd in plannen voor het onderwijslandschap, de financiering, de personeelsleden en alle aspecten van de schoolorganisatie.

Wat vinden leraren van de hervormingsplannen voor het secundair onder-wijs? Vijf leraren van WICO Campus TIO in Overpelt geven een voorzet in ‘De Lerarenkamer’, p. 30.

Het secundair onderwijs hervormd

Zes belangstellingsgebieden in de plaats van vier onderwijsvormen, een brede eerste graad, een differentiatiepakket voor alle leerlingen. Binnen een tiental jaar ziet het gewoon secundair onderwijs er grondig anders uit. Daarvoor wordt nu de basis gelegd. Een eerste oriëntatienota met als titel ‘Mensen doen schitteren’ geeft de grote lijnen van de hervorming weer. Ze moet de discussie in het onderwijsveld op gang brengen.


➜ Vier op de tien leerlingen

secundair hebben geregeld

rugpijn. Bovendien vinden ne-

gen op de tien dat ze op school

onvoldoende uitleg krijgen

over rugpijn en een gezonde

lichaamshouding. Twee studen-

ten lerarenopleiding, Nathalie

Vanroy en Kirsten Wauters,

stelden dat vast in hun eind-

proef (Hogeschool-Universiteit

Brussel).

➜ In 2009-2010 is het aantal

leerlingen op internaat geste-

gen tot 8500 in het vrij en 3800

in het gemeenschapsonderwijs.

Dit schooljaar zijn dat er waar-

schijnlijk nog meer. Er is vooral

een toename in het secundair

onderwijs.

➜ De nederlandstalige basis-

scholen in brussel hebben op

1 september 394 extra kinderen

opgenomen, waarvan 235 in

onthaalklassen. De Vlaamse en

Brusselse onderwijsministers

Smet en Vanraes willen tegen

1 januari en 1 september 2011

extra onthaalklassen in het

Brussels Gewest voor nog eens

290 kinderen.

➜ Het aantal uitgereikte er-

varingsbewijzen verdubbelt

elk jaar. In 2007 werden er

240 uitgereikt, in 2008 480, in

2009 990 en in de eerste helft

van 2010 412. Een ervarings-

bewijs bevestigt dat je over

de vaardigheden beschikt om

een beroep uit te oefenen. Ook

begeleiders buitenschoolse kin-

deropvang kunnen zo’n bewijs

halen.

In HeT kort

Geef mij maar het jeugdjournaalElfjarigen ervaren positieve emoties als ze naar het jeugdjournaal kijken. Ze zijn vooral blij, nieuwsgierig en enthousiast. Dat stelt Ine Wenmaekers van de Universiteit Antwerpen (UA) vast in haar masterproef. Het televisienieuws helpt kinderen en jongeren bij hun socialisering in de samenleving. Op het volwas-senenjournaal reageren ze echter vaak verdrietig en angstig omdat het negatieve nieuws domineert. Bij jeugdjournaals is er meer zacht en positief nieuws. Die strategie blijkt te werken: bij elfjarigen zijn negatieve emoties minder sterk en angst komt het minst voor. Hoewel vijftienjarigen op alle soorten nieuwsberichten uit het jeugdjournaal minder emotioneel reageren dan elfjarigen, domineren ook bij hen positieve emoties. Ze zijn wel sneller verveeld.

Leren vallen Leerlingen van Nederlandse basisscholen krijgen vanaf volgend schooljaar valtraining om het aantal ernstige letsels te verminderen. Het aantal letsels dat acht- tot twaalfjarigen opliepen tijdens sport of buiten spelen steeg tus-sen 2004 en 2008 met 42 procent. “Daar zijn twee oorzaken voor”, zegt Saskia Cloet, coördinator Sport van de Stichting Consu-ment en Veiligheid. “Uit onder-zoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat de motori-sche vaardigheden van kinderen de afgelopen twintig jaar zijn afgenomen, waardoor ze vaker vallen. Doordat veel kinderen te dik zijn, hebben valpartijen ernstigere gevolgen omdat er meer gewicht terechtkomt op bijvoorbeeld een pols of hoofd.”

Het lespakket over valvaardigheden dat de Stichting ontwikkelde, werd vorig schooljaar getest in 38 basisscholen. “De eerste resultaten zijn positief: het aantal letsels na een val lijkt te worden gehalveerd”, zegt Saskia Cloet. Het pakket is be-doeld voor sportleraren: zij kunnen echte ‘val-lessen’ geven of tijdens het volledige schooljaar de oefeningen van het pakket integreren in hun lessen.


HET nieUws

★ opleidingscheques anders

Wil je dit schooljaar een opleiding volgen of voortzetten? check vóór je ze bestelt of je (nog) met opleidings-cheques kan betalen. Opleidingen die starten vanaf 1 augustus 2010 kun je enkel nog met opleidingscheques betalen als ze binnen het ‘stelsel van Betaald Educatief Verlof’ worden erkend. Check de lijst van erkende opleidingen (www.vdab.be).

★ Het doek valt over BIS

Begeleid Individueel Studeren (BIS), het afstandsonderwijs van de Vlaamse overheid, wordt stopgezet op 31 december 2010. Wie op zoek is naar een opleiding kan terecht bij de Centra voor Volwassenenonderwijs, de Centra voor Basiseducatie, de VDAB, Syntra of het sociaal-cultureel vormingswerk. Die bieden steeds vaker de mogelijk-heid om op afstand te studeren. Het cursusmateriaal van BIS blijft gratis online beschikbaar voor leraren en scholen.

★ Gratis vaccins tegen baarmoederhalskanker

Alle meisjes van het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen krijgen vanaf dit schooljaar gratis vaccins tegen het humaan papilloma-virus (HPV). De volledige vaccinatie bestaat uit drie inspuitingen door het CLB of een arts naar keuze in de loop van één schooljaar. De vaccinatie is niet verplicht. Bij het begin van het nieuwe schooljaar ontvangen alle leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen via de scholen een folder met meer info. Voor oudere meisjes moeten de ouders de vaccins zelf aankopen op voorschrift van een arts. Ze krijgen die gedeeltelijk terugbetaald via het ziekenfonds.

★ ouderschapsverlof voor kinderen tot twaalf jaar

Vanaf 1 september 2010 kun je als leraar je ouderschapsverlof opnemen totdat je kind twaalf jaar wordt. Dat ‘ouderschapsverlof in het kader van loopbaanonderbreking’ moet ingaan uiterlijk op de dag vóór de twaalfde verjaardag van je kind. Vroeger was vier jaar de leeftijdsgrens. Meer info via www.ond.vlaanderen.be/wetwijs, thema ‘loopbaanonderbreking’.

★ Aanmoedigingspremie online

Vanaf 3 september 2010 vraag je je aanmoedigingspremie bij loopbaan-onderbreking of tijdskrediet online aan bij de Vlaamse overheid. Dat doe je via de link ‘aanmoedigingspremies’ op www.werk.be. Daarvoor heb je je elektronische identiteitskaart en kaart-lezer of federaal token nodig.

De sterren101leraren ouder dan 65 jaar stonden vorig schooljaar voor een Vlaamse klas. Hun terugkeer naar school was meestal kortstondig: samen waren hun prestaties goed voor één voltijdse job gedurende een volledig schooljaar. Sinds september 2009 kunnen gepensioneerde leraren makkelijker inspringen als een school geen andere geschikte kandidaat vindt. Ze worden betaald op basis van de dien-sten die zij vóór hun pensioen gepresteerd hebben. In de omzendbrief over ‘een gepensi-oneerde die in het onderwijs of bij de inspectie in dienst treedt’ lees je meer over de voorwaar-den en de bezoldiging (www.ond.vlaanderen.be/edulex, zoekterm ‘gepensio-neerde’).

pEFc?

Klasse heeft vanaf deze maand het PEFC-certifi caat. Dat bete-kent dat het papier waarop het blad wordt gedrukt afkomstig is uit duurzaam beheerd bos, gerecycleerde of gecontroleerde bronnen. En je had het al ge-merkt: ook het formaat is sinds vorige maand kleiner.


Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...?Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be.

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker? Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be.

méér onderwiJsnieUws? elke woensdag kant-en-klaar in Je mailbox.

Dag van de jeugdbeweging Spoor je leerlingen aan om op 22 oktober in uniform naar school te komen. Of hijs jezelf in je Chirorok of Scoutshemd. Laat je je leerlingen in de klas ook vertellen over hun beleve-nissen bij de jeugdbeweging? Vaak doen ze daar sociale vaardigheden op die ze elders nooit zouden leren.

www.dagvandejeugdbeweging.be

Wedden dat ik een tien haal?Amerikaanse studenten kunnen een flinke som verdienen met hun school resultaten dankzij Ultrinsic. Dat is een website waar studenten uit 36 universiteiten geld kunnen inzetten op hun cijfers. Hoe hoger hun score, hoe groter de beloning: een tien brengt dus meer op dan een acht. “Zie een inzet bij ons als een motivatie om het goed te doen”, aldus de oprichters. Daarnaast kunnen de studenten ook gokken voor welke vakken ze niet zullen slagen. Hun kansen worden berekend aan de hand van varia-belen zoals de moeilijkheidsgraad van hun vakken, hun geschiedenis, maar vooral de moeite die ze doen om goed te scoren. “Onze werkwijze kun je niet vergelijken met online weddenschappen in de traditionele betekenis, die verboden zijn in de VS”, klinkt het bij Ultrinsic. “Studenten hebben vol-ledige controle over de uitkomst van hun weddenschap: of ze geld winnen of verliezen hangt helemaal af van hun eigen prestaties.”

©©

KlaSSE


©©

Illustraties:©Jens©Claessens

juIST fouT

Je leert niets bij van gamen.

Bij games beslis je zelf wat je leert.

Leerlingen willen games in de klas omdat het leuk is.

Games horen niet thuis in de lerarenopleiding.

Elke leraar moet een gamer worden.

Er is geen tijd om te gamen in de klas.

Een uitstap is interessanter dan een game.

Games zijn alleen maar gewelddadig.

Games vergroten het competitiegevoel bij je leerlingen.

Games zullen de leraar vervangen.

Zijn de volgende uitspraken juist of fout?

Vier op de vijf leerlingen gamen. Ondertussen is gaming veel meer

geworden dan amusement. Serious games, computerspellen die

niet gericht zijn op ontspanning maar wel werken aan kennis, vaar-

digheden en attitudes dringen nochtans maar moeizaam door tot

de schoolbanken. Games slepen een hardnekkig imago van geweld

en machocultuur mee. Toch hebben ze als leermiddel een enorm

potentieel. Zijn games meer dan een spelletje?

games ZiJn kracHtige leermiddelen in de klas

Games:GEEN KINDERSPEL

Vo

lge

ns d

e o

nd

erzo

eke

rs zijn d

e u

itspra

ke

n a

llem

aal fo

ut.


waarom zou je games in de klas halen?

Jeroen Bourgonjon: “Leraren, van kleuteronderwijzers tot docenten, hebben altijd al spelletjes gespeeld in de klas. De spelvorm is een krachtig medium om complexe verbanden te leren zien. De spelregels zijn zeer belangrijk in een game: je moet ze kennen als je die game wilt winnen. Pure leerstof aanbrengen lukt minder goed. Maar game-based learning laat je leerlingen verder kijken dan wat op het eerste gezicht te zien is. Ze ontdekken de onderliggende regels. Het stimuleert hun out-of-the-box denken. Daarom zijn games een goede opleiding voor managers: je krijgt een opdracht, maar als je alternatieve oplossingen bedenkt, word je vaak beloond.”

games zijn learner controlled: je beslist zelf wat en hoe

je leert.

Jeroen Bourgonjon: “Als je gamet, heb je het gevoel dat je enorm vrij bent, maar je kunt natuurlijk enkel doen wat in de spelregels zit geprogrammeerd. Net zoals een goede leraar zijn leerlingen het gevoel geeft dat ze zelf bepalen waar de les over gaat, terwijl hij de klas perfect stuurt. Voordeel van een game is dat je kunt experimenteren. Terwijl je in een rollenspel jezelf niet volledig blootgeeft, zeg je in een game dingen die je anders nooit zou zeggen. Je zit veilig, want als je mislukt: reset, en je probeert opnieuw. Vergelijk het met een vluchtsimulator. Je crasht, maar er zijn geen slachtoffers. Meer zelfs, je leert uit je falen.”

staan leerlingen te springen om games in de klas?

Jeroen Bourgonjon: “Nee. Ze amuseren zich liever buíten de school. Ze willen in de eerste plaats iets bijleren. En dat kan ook door games te spelen, of door ze te bespreken. Net zoals je de roman Het parfum leest en analyseert in de klas, kun je ook videogames bespreken. Bekijk met je leerlingen hoe games ons denken, onze samenleving beïnvloeden. Leerlingen haken niet af als ze leerinhouden ontdekken in games. Als je op voorhand

duidelijk zegt dat je leerlingen een game zullen spelen om bij te leren, dan werkt dat. Het mag plezant zijn, maar het hoeft niet.”

Horen games thuis in de lerarenopleiding?

Jeroen Bourgonjon: “Krachtige leeromgevingen creëren is een van de pijlers van de lerarenopleiding. Nu is een goede game bij uitstek een leuke, relevante leeromgeving die op het juiste moment aan elke leerling de informatie geeft die hij op dat moment nodig heeft. Als leraar kom je soms handen te kort, maar een game heeft aandacht voor de individuele leerling en past zijn uitleg aan. Bovendien leren leerlingen en leraar van elkaar. Als 27-jarige krijg je bijvoorbeeld informatie van een 11-jarige leerling omdat die het spel al beter beheerst. Dat creëert een samenhorigheidsgevoel, het is niet langer de leerling tegen de leraar.”

moet elke leraar dan een gamer worden?

Jeroen Bourgonjon: “Het kan niet zijn dat je leerlingen thuis gamen en dat je zegt: ‘Wat jij thuis doet, interesseert mij absoluut niet’. Maar niet elke leraar moet daarom een gamer worden. Om over games te praten in de klas moet je er niet alles over weten. Gebruik de klas liever als een contact zone. Als de les bijvoorbeeld gaat over Robinson Crusoë, hebben som-mige leerlingen het boek gelezen, anderen hebben Expeditie Robinson gezien, nog anderen hebben Far Cry op de computer gespeeld. Leg al die ervaringen samen. Luister naar je leerlin-gen als een coach. Je hoeft niet de sterspeler te zijn.”

Uit onderzoek blijkt dat je veel moet gamen om echt

leereffecten te zien.

Jeroen Bourgonjon: “Toch hoeft een spel niet lang te duren. In September 12th laat je bommen vallen als vergelding voor de aanslagen op de Twin Towers. Je doodt terroristen, maar

leerlingen willen leren in de klas.AmUSEmENT IS VOOR THUIS

Jeroen bourgonjon is maatschappelijk werker en pedagoog.

Hij is verbonden aan de UGent en werkt aan een doctoraatsthesis over

de betekenis en effecten van videogames op school.


je maakt natuurlijk ook onschuldige slachtoffers. Dus worden de mensen die rouwen op hun beurt terroristen, waardoor het probleem steeds groter wordt. Die krachtige boodschap krijg je op één minuut. Verlies evenmin tijd met de handleiding. Als je gamet, leer je al spelend. Stap voor stap krijg je de spelregels aangeleerd.”

waarom zou je leerlingen laten verdwalen in de virtuele

realiteit als je in de echte wereld op stap kunt gaan?

Jeroen Bourgonjon: “Gebruik games in je klas zoals je televisie, film of tekstverwerker gebruikt. Het is een medium dat je leerlingen motiveert en leerprocessen op gang krijgt. Een voorbeeld: Playing the Past maakt 3D-simulaties van historische gebouwen, zoals het fort van Napoleon aan de kust. In de rea-liteit kost dat fortuinen, want wat rest is een berg zand en een hoop stenen. Maar in een game-simulatie laat je je leerlingen eerst virtueel rondlopen in het fort zoals het er toen uitzag. En daarna neem je je leerlingen mee op uitstap. Dat wordt voor hen een beklijvende ervaring.”

in hoever is het geweld in games pedagogisch te verant-

woorden?

Jeroen Bourgonjon: “In serious games zit nauwelijks geweld. In commerciële games wel, maar juist daarom moet je je leerlingen games leren lezen en interpreteren. Op het eerste gezicht zie je geweld. Maar kijk je verder, dan zie je welk ge-drag – zoals strategieën met elkaar afspreken – wordt beloond in games. Bovendien zijn games als Counter Strike gewoon een moderne variant van tikkertje: je loopt virtueel met je vrienden rond in een game, en je probeert elkaar te raken.”

Vergroten games de competitie tussen je leerlingen?

Jeroen Bourgonjon: “Een rapport op het einde van de maand is ook een vorm van competitie. Als je in een community of learners een groepsgevoel creëert waarin jongeren elkaar uitdagen om tot het uiterste te gaan, dan werkt dat zeer moti-verend. Bovendien worden in serious games vooral je inspan-ningen beloond. Je moet je best doen om naar een volgende level te mogen overgaan.”

Zullen de steeds krachtiger en complexer wordende

games uiteindelijk de leraar vervangen?

Jeroen Bourgonjon: “Een handboek of documentaire vervangt de leraar toch ook niet? Een game is een systeem, en daar komt maar uit wat je er op voorhand in programmeert. Je leerlingen leren, maar iedere leerling voelt iets anders. Dus zijn terugkoppelmomenten erg belangrijk. Daarin praten je leerlingen over hun ervaringen tijdens het gamen, ze kijken wat al of niet belangrijk was. Ze toetsen of bepaalde ideeën die ze door dat spel hebben gekregen wel kloppen. Elkaars mening horen is erg belangrijk. Die reflectie moet je als leraar op gang brengen.”

Jeroen Bourgonjon, FWO-aspirant UGent: “Gamen stimuleert het out-of-the-box denken van je leerlingen.”



©©

lieven©Van©assche

Hendrik Van Peteghem: “In mijn lessen werk ik met diverse media om geschiedenis in moderne vorm aan te brengen: van strips over documentaires tot bordspellen. En aangezien ik zelf gamer ben, zie ik ook in commerciële games de informatieve en educatieve waarde. Games zijn afwisselend. Ze zijn ideaal als instap voor een lessenreeks. Games zijn zeer interactief. Je leerlingen zien onmiddellijk het effect van hun beslissingen.

Dat heb je veel minder als je de leerstof aanbiedt met een tekst of een afbeelding. Je leerlingen leven zich echt in, en die indrukken blijven hangen, omdat ze de virtuele wereld zelf controleren. Computerspellen zijn een interpretatie van de realiteit, net zoals boeken, strips en films. Leer je leerlingen vragen stellen en een waardeoordeel vormen zodat ze inzien dat een bepaald boek bijvoorbeeld een betere weergave is van de historische feiten dan een spel.

Anderzijds zijn games duur en tijdrovend. Je hebt een zware grafische kaart nodig. Welke school wil daarin investeren? Collega-leraren vinden ook vaak dat games aanzetten tot geweld. Onzin. Ik game al vijftien jaar en ik doe geen vlieg kwaad. Als leraar moet je ook iets van de technische kant van een game afweten. Maar of leraren zich daarvoor willen bijscholen?

Als je gamende leerlingen uitleg laat geven aan hun medeleer-lingen, dan krijg je ze mee. Ze merken dat hun leraar bezig is met hun leefwereld, en dan staan ze opener tegenover wat je te vertellen hebt. Ze appreciëren dat je moeite doet om de nieuwe media te gebruiken. Leraren overtuigen blijft moeilijk. Ik kan nauwelijks van gedachten wisselen met collega’s geschiede-nis omdat haast niemand werkt met games in de klas. Maar onlangs observeerde een collega mijn les, en hij gaf ruiterlijk toe dat ik door teksten, afbeeldingen en games te vergelijken mijn leerplandoelstellingen had bereikt.”

Hendrik Van peteghem geeft

geschiedenis in de tweede en derde graad

aso in het Sint-Lodewijkscollege in Lokeren.

Hij gebruikt commerciële games in zijn lessen.

maar werkt dat ook?

IDEAAL als instap

Hendrik Van Peteghem, leraar geschiedenis: “Collega’s overtuigen blijft moeilijk. Tot ze je les mogen bijwonen.”

Hoe kies Je de gescHikte game Voor Je klas?

1. Is het spel educatief of ontspannend?

2. Welke leerprocessen biedt de game?

3. Hoe hoog zijn de technische vereisten?

4. Kun je de game zowel op school als

thuis spelen?

5. Is er een computerruimte beschikbaar?

6. Is de game geschikt voor de leeftijd van

je leerlingen?

7. Is de game gebruiksvriendelijk?

8. Kun je het spel in één lesuur spelen?

9. Sluit de game aan bij de inhouden en

vaardigheden die je wilt aanleren?

10. Geeft de game feedback aan de speler?

11. Kun je de vooruitgang van je leerlingen

beoordelen?


©©

lieven©Van©assche

waarom kiezen jullie een game om armoede te bespre-

ken in de klas?

Jan Van Looy: “We willen jongeren bewustmaken van armoede op een manier die hun aanspreekt. Vandaar de keuze voor een serious game. Vier op de vijf jongeren gamen, en typisch voor games is hun zelfmotiverende karakter. Je hebt geen externe beloningen nodig. Als je een spel leuk vindt, wil je het blijven spelen. Doordat je vooruitgaat, leer je niet alleen over dat spel, maar ook over de wereld. Ook krijg je een rol in het spel. Doordat je de problemen van dat personage moet oplossen, identificeer je je ermee. Ten slotte zijn games ook heel sterk om complexe fenomenen met veel variabelen voor te stel-len. Armoede is zo’n complex probleem: het draait niet enkel om geld, maar ook om opleiding en gezondheid.”

Hoe hebben jullie het thema armoede verwerkt in ping?

Jan Van Looy: “PING is een online adventure over twee tieners die in de armoede verzeilen. Als je het speelt, kom je in de vicieuze cirkel van achterstelling terecht, met alle frustraties van dien. Je wilt een kamer huren, maar je hebt een waarborg nodig, terwijl je geen werk en dus geen geld hebt. Maar om werk te krijgen, heb je dan weer een vaste verblijfplaats nodig. Zo leer je hoe het voelt om arm te zijn.”

kan ook de niet-gamer het spel spelen?

Jan Van Looy: “Het spel is voor elke jongere toegankelijk. De besturing is simpel: klikken en je loopt ergens naartoe en voert opdrachten uit. In de testklassen waren de leerlingen heel enthousiast. Zeker omdat de game een positieve boodschap uitdraagt. Je wordt met uitdagingen geconfronteerd, maar je kunt die overwinnen.”

Meer weten over armoede? Download het eerstelijnsdossier ‘Kansarmoede’ op www.klasse.be/ga/kansarmoede en

bekijk het filmpje op www.tvklasse.be.

poVerty is not A GAmE

In het kader van het Europese jaar van

de bestrijding van armoede en sociale uitslui-

ting lanceert de Koning Boudewijnstichting

Poverty Is Not a Game (PING), een serious

game over armoede. Jan Van looy,

onderzoeker bij IBBT-mICT (UGent),

initieerde het project en zorgde voor

de wetenschappelijke opvolging.

gratis game

PING is vanaf

20 oktober gratis

beschikbaar voor alle secundaire scholen in

Vlaanderen. Het spel wordt verspreid op cd-

rom samen met een handboek voor leraren

over het nut van games op school en hoe je

het thema armoede via het spel in de les aan-

brengt. Je kunt het spel ook online spelen.

Er komen vormingen voor leraren.

meer info vind je op www.povertyisnotagame.com.

Jan Van Looy, onderzoeker UGent: “Typisch voor games is hun zelfmotiverende karakter.”



©©

lieven©Van©assche

Frederik De Grove: “We hebben de game-ervaring van jongens en meisjes uit aso en tso gemeten. Meer dan de helft van de jongeren speelt videogames op regelmatige basis. Als je specifiek naar de ontvangst van PING kijkt, scoort de game heel hoog: leerlingen vonden het leuk om de game te spelen, ze hebben het gevoel bijgeleerd te hebben over armoede en ze willen meer les krijgen via games.”

Zijn de resultaten afhankelijk van geslacht, studierich-

ting of game-ervaring?

Frederik De Grove: “Nauwelijks. Aso’ers staan net iets positiever tegenover les krijgen via games en tegenover PING zelf. Jongens voelen zich iets competenter om het spel te spe-len. De meisjes waren dan weer positiever over PING dan de

Frederik De Grove, onderzoeker UGent: “Struikelblokken zijn niet de leerlingen. Wel de infrastructuur en de koudwatervrees van de leraren.”

Onderzoek bij 340 leerlingen in 22 klassen van de tweede graad secundair. Cijfers uitgedrukt in procenten.

mEER GAmES in de klas?

Frederik de grove onderzocht voor zijn

masterproef Communicatiewetenschappen

aan de UGent hoe games in het onderwijs

onthaald worden. Hij testte PING bij

340 jongeren in 22 klassen.

nooit 14%

biJna nooit 20%

dageliJks 19%

een paar keer per Jaar 11%

elke maand 12%

elke week 24%

Hoe vaak gaMen jongeren?


©©

lieven©Van©assche

Onderzoek naar de game-ervaring van 340 jongeren in 22 klassen van de tweede graad secundair. Score op een schaal van vijf.

3,03“Hoe goed ben Je in Het spel?”

2,66“Hoe VisUeel aantrekkeliJk is Het spel?”

2,54“Vond Je Het spel meeslepend?”

1,90“daagt Het spel Je genoeg Uit?”

1,89“Vond Je Het spel saai en stom?”

3,18“Vond Je Het spel goed en leUk?”

3,99“sta Je positieF tegenoVer leren met games?”

2,94“Heb Je biJgeleerd al gamend?”

Hoe staan jongeren tegenover serious gaMes?

gebeten door games?

• Food Force: hulp bij humanitaire rampen

(www.wfp.org/how-to-help/individuals/food-force)

• global conflicts: democratie en mensenrech-

ten (www.globalconflicts.eu)

• through the wild web woods: veilig internet-

ten voor jonge kinderen (www.wildwebwoods.org)

• re-mission: kanker

(www.re-mission.net/site/game/index.php)

• copenhagen challenge: klimaatverandering

(www.copenhagenchallenge.org/Play_Online.htm)

• 3rd world Farmer: beheer van een Afrikaanse

boerderij (www.3rdworldfarmer.com)

• ayiti, the cost of life: armoede in Haïti

(http://ayiti.newzcrew.org/ayitiunicef)

• darfur is dying: de humanitaire crisis in Soedan

(www.darfurisdying.com)

• pats en co: jongeren in armoede

(www.patsenco.be)

• mcdonald’s videogame: de waarheid over fast-

food (www.mcvideogame.com)

• playing the past: simulaties van cultureel erf-

goed (www.playingthepast.com)

• september 12th: terreurbestrijding

(www.newsgaming.com/games/index12.htm)

Vind een uitgebreide lijst games op www.gamesforchange.com en op http://nobelprize.org/educational.

jongens. Gamers vonden meer dan niet-gamers dat ze goed waren in het spel en stonden iets positiever tegenover les krij-gen via games, maar ook daar waren de verschillen minimaal.”

een warm pleidooi voor games, dus?

Frederik De Grove: “Jawel. Met één belangrijke nuance: jongeren verwachten geen World of Warcraft of andere com-merciële games in de les. Omgekeerd werken serious games dan weer bij uitstek in de klascontext. Struikelblokken zullen niet zozeer de leerlingen zijn, maar wel de infrastructuur van de scholen en de koudwatervrees van de leraren.”

Zoek je je weg in de wereld van de computergames? Je vindt alle info op www.cjsm.vlaanderen.be/gaming.




persoonliJkHeidsstoornissen nemen sterk toe

“De diagnoses van borderline personality disorder zijn de laatste twintig

jaar spectaculair gestegen”, stelt psychiater Dirk De Wachter vast.

Zijn onze hersenen dan getransformeerd? “Nee, de wereld is in één

generatie gewoon heel erg veranderd. En de psychiatrische diagnoses

weerspiegelen dat.” De Wachter formuleert negen kenmerken van

de mens anno 2010 en vergroot daarmee maatschappelijke trends uit.

Zo maakt hij psychiatrische symptomen ‘normaal’ en herkenbaar.

test JeZelF en Vink aan wat op JoU Van toepassing is

IedereenborderlINe!?

Je vindt het leven soms zinloos en leeg

Dirk De Wachter: “De ultieme uitdaging is: hoe vinden we zin in ons bestaan? Die zin zit in relaties met naasten, geliefden, in zorgberoepen, in zinvol bezig zijn met mensen. Maar de zorgsector, het onderwijs staan onder druk, zijn niet cool. De reclamesector, de media, design en esthetiek, die zijn cool. Dat heeft ook te maken met de ontkerkelijking, het einde van de grote verhalen, een wereld van relativisme, scepticisme en twijfel. Vraag aan jonge mensen hoe de we-reld is en het antwoord klinkt: fast, short, kicking and new. Al de rest is bo-o-o-oring.”

Je handelt nogal eens impulsief

Dirk De Wachter: “In deze zeer impulsieve wereld leven we op de top van onze driften. We hebben seks omdat we willen genieten, omdat we moeten genieten. Ook intensief middelengebruik typeert onze wereld: soft- en harddrugs, maar ook slaap- en kalmeermiddelen. We verhitten onze wereld en de farmaceutische nijverheid helpt graag die over-verhitte wereld tijdelijk af te koelen, waardoor die nog meer kan draaien. We gaan impulsief om met voeding: obesitas is een enorm groot gezondheidsprobleem. Ook geld geven we impulsief uit: meer en meer mensen vragen schuldbemidde-ling, krijgen loonbeslag. We consumeren vóór het geld er is.”

dirk de wachter is

volwassenenpsychi-

ater aan de K.U. Leu-

ven. Zijn specialiteit

is gezinstherapie en

mensen behandelen

met een heel ern-

stige psychiatrische

problematiek.

We zijn allemaal niet-patiënten. Tot er iets gebeurt

Dirk De Wachter:

©©

KlaSSE


Je kunt je agressie niet altijd kwijt

Dirk De Wachter: “Agressie is van alle tijden. Oorlog kanaliseert de agressie in een maatschappij. Onze jongens gingen het geloof of de natie verdedigen in de loopgraven. Maar er zijn geen grote verhalen meer. Dus vindt die agressie via onaangepaste vormen zijn uitweg in onze maatschap-pij: hooliganisme, verkeersagressie, steeds driester wordende criminaliteit. Op tv vallen de doden bij bosjes. De doorsneecomputerspelletjes bevatten een enorme dosis agressiviteit. Kunnen onze kinderen een onderscheid maken tussen het imaginaire van zo’n spelletje en de realiteit?”

Je bent bang om eenzaam te zijn

Dirk De Wachter: “De postmoderne, verstedelijkte mens is bang om alleen te vallen. We hebben de illusie dat we ons eigen leven kunnen vormgeven. We willen kiezen met wie we ons leven delen, of we kinderen willen, waar we werken, wonen, op vakantie gaan. Kortom: we willen onze goesting doen. De prijs van die vrijheid is de eenzaamheid, omdat onze medemensen ook hun goesting willen doen. De kans is dan ook zeer groot dat geliefden andere keuzes maken en dat we verlaten worden. Het gezin als hoeksteen van de maatschappij bestaat niet meer. Onze geliefden, onze ouders verlaten ons, onze kinderen gaan via Erasmus studeren in Rio, trouwen daar met een Braziliaan, en blijven via Skype met ons in contact. Maar als we oud en afhankelijk worden, zal Skype onze poep niet afkuisen. We blijven vereenzaamd achter.”

Je bent een emotionele rollercoaster

Dirk De Wachter: “We surfen op de golven van onze emoties: ups en downs wisselen heel snel af. We zijn een oppervlaktedier zonder diepte geworden op zoek naar genot. Wij kijken uit naar onze volgende citytrip, shortski, een avontuurlijke reis. En daarna volgt de down: werken. Jongeren zitten de hele week tegen hun zin op school, en kijken uit naar de kicks in het weekend. En dan sta je op de Mount Everest en krijg je een geweldige kick. Maar je moet terug naar beneden.”

Je weet soms niet meer wie je bent

Dirk De Wachter: “Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Wat is de zin van ons bestaan? Op die vragen hebben we geen antwoord. We hebben geen traditionele sjablonen meer om naar te leven. Generaties lang toonden de Kerk of onze ouders ons hoe te leven. Nu worden jonge mensen via televi-sie, computer en reclamecultuur geconfronteerd met massa’s modellen, en ouders weten het ook niet meer. De sekserollen vervagen. Koppels verdelen de huishoude-lijke taken met veel enthousiasme. Dan komen er kinderen. En dan kiest toch weer de man voor de carrière. Nu zegt Weekend Knack hoe we moeten leven. Dat is onze norm geworden. Welk restaurant, welke auto, welk kapsel we moe-ten kiezen. De kapitalistische consumptie-identiteit is in de plaats gekomen van de traditionele identiteit. De mens wordt een icoon van uiterlijkheden: ‘Ik ben hoe ik eruit zie’. Op Facebook, in games nemen jongeren een virtuele identi-teit aan, doen zich voor als iemand anders, en zo dreigen ze het contact met de realiteit te verliezen.”

Hypes en trends beïnvloeden je

Dirk De Wachter: “De media bepalen de werkelijk-heid. Plots ontstaan er hypes. Maar ondertussen draait de werkelijke wereld verder. Mooi voorbeeld: de Witte Mars van tien jaar geleden. Een miljoen mensen op straat voor de hervorming van justitie. Maar justitie is de voorbije tien jaar heel weinig veranderd. Die uitvergrote hype is een zeepbel, de realiteit gaat gewoon verder en er gebeurt niets.”


persoonliJkHeidsstoornissen nemen sterk toe


Je relaties zijn intens, maar instabiel

Dirk De Wachter: “Relaties werden tot honderd jaar geleden ‘ge-regeld’. Mensen beslisten daarover niet zelf. Er waren geen echtschei-dingen en de relaties waren stabiel. Wij daarentegen worden verliefd en daarop bouwen we onze relaties. Maar die zijn per definitie instabiel. Gevolg: het gemiddelde huwelijk in België duurt 12,5 jaar, genoeg om kinderen op de wereld te zetten en dan voor ander en beter te gaan. In onze wegwerpcultuur consumeren wij relaties tot ze op zijn. We geven elkaar enkel ons jawoord in goede dagen. Partners die ziek worden, worden heel dikwijls verlaten. Mensen kunnen nog moeilijk leven met tekorten, met ernstige trauma’s. Maar kwetsuren zijn onver-mijdelijk in ons bestaan. We willen nú genieten, niet na de dood, want we weten niet of er nog iets komt.”

Je hecht extreem veel belang aan hoe je eruitziet

Dirk De Wachter: “We hechten enorm veel belang aan de li-chaamscultuur, aan hoe we eruitzien: kapsel, kledij en versiering van ons lichaam. De tatoeage- en piercingcultuur bepaalt wie we zijn. We willen een extreme make-over bij de plastisch chirurg. De illusie wordt gecreëerd dat geluk te maken heeft met de grootte van je cup, een rechte neus, perfecte schaamlippen. Maar de grens tussen automutilatie – jongeren die in hun armen snijden omdat ze zich slecht voelen – en plastische ingrepen is erg dun. Ook over onze dood willen we zelf beslissen. We willen zelf bepalen: nu is het genoeg geweest.”


Voldoe je aan minstens vijf van de

negen kenmerken? “dan is de diagnose

borderline”, zegt prof. dirk de wachter.

Zijn we dan allemaal ziek en moet de

wereld genezen worden?

“Al wie niet meedraait in ons gekmaken-

de kapitalistische systeem, wordt door

onze samenleving gestigmatiseerd met

een psychiatrisch label, zoals borderline.

Elke vorm van protest, elk niet-functione-

ren stoppen we achter de muren van het

asiel. We zijn allemaal ‘niet-patiënten’.

Tot er iets gebeurt. Sommige patiënten

weten zich staande te houden ten koste

van anderen. En die noemen we dan

geen patiënten, maar wel: ‘geslaagd’.

Als het succes stopt, als we ons werk,

onze geliefde, onze gezondheid, onze

kinderen verliezen, komen we in de mise-

rie terecht en vallen we uit de boot.”

“Als er zoveel kinderen met ADHD zijn,

dan is dat meer een maatschappelijk dan

een psychiatrisch verhaal. Een verhaal

van kinderen die moeten stilzitten, en

liever wat meer zouden rondlopen, of

kinderen die niet meer leren stilzitten,

of een schoolsysteem dat zo prestatie-

gericht is dat je Rilatine nodig hebt.”

“Zelf vind ik inspiratie in de filosofie van

Lévinas. Hij spreekt over la petite bonté,

de kleine goedheid. Onderwijs is een ge-

raamte dat betekenisloos is zonder vlees.

De mensen die daarin werken geven het

vorm en beweging. Grotere structuren

moet je overstijgen door kleine daden

van goedheid. Hiervoor zijn individuele

gewetens nodig, die gevoelig en kwets-

baar zijn voor het leed van de unieke

andere. luister naar wie uit de boot

valt, breng die terug in beeld, neem die

weer mee. Was het vroeger dan beter?

Natuurlijk niet. Niemand wil terug naar

vroeger. Laten we de uitdaging aangaan

om de tijd van nu écht onder ogen te

zien en onze jongeren te leren leven in

de wereld van vandaag.”

resUltaat

de truc: sorry zeggen

Hoe zeg je sorry tegen je

klasgenootjes? Hebben je

leerlingen moeite om zich

te verontschuldigen? In de

klas van juf Katrien staat

een postdoos. Daar kunnen

de kinderen een ‘sorrykaart’

insteken. Een eenvoudig

kaartje waarop ze een boodschap schrijven. Ideaal om

anoniem of zonder blozen ‘sorry’ te zeggen.

afl . 17afl . 1

01’15”09’58”nieuwe reeks: proeftuinen

Op zoek naar een andere

aanpak in je school? Laat

je inspireren door de

nieuwe reeks Proeftuinen.

TV.Klasse gaat op zoek

naar vernieuwingen in het

onderwijs. In de eerste

afl evering houdt de camera

halt in Ingelmunster. Daar willen ze meer aandacht voor

talenten van kinderen. De school werkt met de ‘trotsdoos’

aan zelfvertrouwen. Werkt dat ook bij jou op school?


samen op scHool

“Trots zijn doet geen zeer”

Vicky is bang van de camera

Ze hebben dyslexie, dys-

calculie, ADHD, autisme-

spectrumstoornis, ze

komen chronisch te laat of

hebben gewoon helemaal

geen probleem. De leerlin-

gen in de klas van Vicky zijn

allemaal abnormaal. Vicky

gaat lopen als ze een camera ziet. Check haar filmpje en de

nieuwste stoornissen op www.yeti.be.

01’30”

www.tvklasse.be

overleIderS,meeloPerS,clowNS,helPerS…

TIP1 Jij haalt ze er in de klas zo uit: de leider, de meeloper,

de clown, de helper, de rebel … Hoe ga jij om met groepsrol-

len? En betrek je ouders daarbij?

TIP2Hoe loopt het met de sportclub van de school?

Test het op de nagelnieuwe website van Klasse voor Ouders.

www.klasse.be/ouders

TIP3Korte boodschappen uit dit nummer vind je in negen

talen in de instapbrieven. Print ze en deel ze met het blad uit

aan je anderstalige ouders. www.klasse.be/ouders/instapbrief

TIP4‘Laat me zélf ontdekken’ is de maandelijkse poster die bij

het Klassepakket zit. Hang je de poster aan de schoolpoort?

leveNNAeeNverKeerSoNgevAl

• Silke overleefde een zwaar verkeersongeval. Nu blogt ze

over haar herstel op Netlog. In maks! 91 lezen je leerlingen

haar verhaal.

• Karen en Josefien reisden deze zomer op een zeilschip uit

1918. Hoewel ze elkaar amper kennen, ontstaat al snel een

sterke vriendschap. Dat Josefien het syndroom van Down

heeft, drukt de pret niet.

• Laïka en Eline hebben allebei een Filipijnse moeder.

De ene houdt van hiphop, de andere van rock. De ene valt

op donkere types, de andere kiest blank. maar ze zijn al-

lebei allergisch voor racisme én ze zijn hartsvriendinnen.

Wil je lestips bij maks!? Kijk dan in de maks!mum in je leraren-

kamer of abonneer je op www.klasse.be/maksimum.

IedereeNAbNormAAl

De Yetiklas uit mol zit vol Euroburgers: smaakvol, caloriearm

en voedzaam. Hoe gaan al die nationaliteiten met elkaar om?

Hoe verzoenen je leerlingen hun roots met die van anderen:

blijven ze zichzelf of worden ze stilaan Europeeërs?

Verder in de mix van het oktobernummer:

• Iedereen abnormaal: Stel dat je géén ADHD, dyscalculie of

dysorthografie hebt? Ben je dan wel ‘iets’?

• Defriend je Avatar: hoe overleven tieners in een urban cave

met hun smartphone een online clanfight?

• Jos fikst de spreekbeurt van je leerlingen en Lisa beant-

woordt een vraag over ontluikende (homo)seksualiteit.


©©

lieven©Van©assche

duivenkot wordt clubhuis“Niets” of “Me vervelen”, antwoordden zowat alle leerlingen op de vraag ‘Wat doe je tijdens de middag op school?’ “De leerlingen konden zich ‘s middags niet ontspannen, terwijl er toch een duidelijke vraag was naar een toneelgroepje, danslessen, muzieksessies … “, vertelt graadcoördinator Thierry De Meulemeester. Reden genoeg voor de leerlingen-raad van de tweede graad van het Sint-Jozefi nstituut in Wet-teren om de vier ‘duivenkoten’ op zolder om te toveren tot blitse clubhuizen. Na een schooljaar van verven en inrichten begint nu het echte werk. “De leerlingenraad programmeert volop activiteiten en richt clubjes op. We hopen dat daardoor de band tussen leerlingen hechter wordt. In de refter blijven ze altijd bij hetzelfde groepje hangen, in hun favoriete club leren ze ongetwijfeld ook andere leerlingen kennen.”

Klasse en Cera selecteerden ‘Wij willen clubhuizen!’ als een van de vijftig Droom je school-projecten. De school kreeg zo 5000 euro voor de realisatie - www.sjiwetteren.be

sJapo


sJapo

©©

lieven©Van©assche

Fietsend de grens over“Hoewel het hele schooljaar door heel wat leerlingen met de fiets naar school komen – ook vanuit Duitsland en Nederland – steken ze tijdens onze autoluwe schoolweek nog een tandje bij”, vertelt Stefan Flipkens. Hij is coördina-tor van dit netoverschrijdende project waar alle basis- en secundaire scholen van Maaseik aan deelnemen. Aan de fietsenstalling wacht een attentie van de stad Maaseik, als motivatie voor de leerlingen. Voor en na schooltijd mogen er geen auto’s in de schoolstraten. “Collega’s en leerlingen die toch met de wagen komen, moeten dus nog een eindje lopen”, lacht hij. De zesdejaars van het College bespreken in de ‘vrije ruimte’ met een panel van verkeersdeskundigen en politici de zwarte punten rond de school. Ze stellen daarvoor zelf een dossier samen, inclusief filmpjes en fotomateriaal. Zo leren de leerlingen kaartlezen en debat-teren, maar de stad is er ook echt veiliger door geworden. “En dit schooljaar gaan we voor het wereldrecord langste fietsketting”, hoopt Stefan Flipkens.

www.collegemaaseik.be

met vier honden naar spanje “Een jaar Frans en Engels geven aan Spaanse volwassenen. ¡Estupendo!” lacht leraar volwassenenonderwijs Carina Raymakers (50). Ze trok met haar man en vier honden naar Andalusië in het kader van Grundtvig, het internationale uitwisselingsproject voor het volwassenenonderwijs. “Ik geef al elf jaar Spaans in het avondonderwijs in Beringen en Heusden-Zolder”, zegt ze. “Omdat ik eens wou leven en werken als een Spanjaard, trok ik naar Spanje. Als assistent-leraar gaf ik Frans en Engels aan native speakers: een opsteker voor mijn Spaans. Van mij hebben ze geleerd dat ‘mensen uit het noorden’ ook open, communicatief en vrolijk kunnen zijn.” Haar leerlingen in België volgden mee op haar Spaanstalige blog. “Ik gebruik die nu in mijn lessen op ons digitale leerplatform. En we onderhouden het contact met mijn Spaanse leerlingen. Want straks komen zij misschien op bezoek!”

www.carinaenayamonte.blogspot.com - Leermobiliteit is een van de pijlers van het onderwijsluik van het Belgische EU-voorzitterschap. Meer info op www.education2010.be


sJapo

sJapo©©

luc©Daelemans

©©

luc©Daelemans


01 wees VoorZicHtig met Het etiket ‘Zorgleerling’

Noah heeft ADHD, Ahmed heeft dyslexie, Emma zit in een rolstoel. Eline heeft geen ‘etiket’ en haalt voldoendes, maar zij verdient evengoed de aandacht van de juf of meester. Door het etiket ‘zorgleerling’ straal je onbewust de boodschap uit dat het ene kind meer recht heeft op aandacht dan het andere.

de gemiddelde leerling Zit niet in Het midden Van de klas

Pieter beweegt zich geruisloos door

het schooljaar. matige tot goede punten,

onopvallend, doet nooit moeilijk. “Laat leer-

lingen die gemiddeld presteren ook aan hun

trekken komen”, zegt Greet De Peusseleir,

lector pedagogie aan KaHo Sint-Lieven in

Aalst. acht tips om meer uit de middenmoot te halen.

valt de middenmoot Uit de boot?


02 niet elke taaltopper is ook goed in rekenen

Als je lesgeeft, differentieer je: de besten van de klas gaan na een korte uitleg zelfstandig aan de slag, de middenmoters na een iets langere uitleg en de leerlingen die trager werken, krij-gen uitgebreide instructie. Greet De Peusseleir: “Werk daarom met stappenplannen of visualiseer met pictogrammen. En laat de leerlingen elkaar helpen. Kinderen leggen dingen uit op hun niveau, en dat slaat sterk aan bij hun medeleerlingen.” Besef dat je leerlingen niet even goed of zwak zijn in alle leergebie-den of vakken. Wie top is in taal, maar niet in rekenen, laat je mee profiteren van meer uitleg voor dat vak.

05 geeF niet enkel scHoUder-klopJes aan de besten

Het is niet leuk voor middenmoters en zwakkere leerlingen als je enkel de beste leerlingen van de klas positief bevestigt. Ieder-een heeft nood aan waardering. En niet alles draait om cijfers. Greet De Peusseleir: “Kinderen in het eerste leerjaar komen net in een andere wereld terecht. Het is vaak pas goed als je een negen of een tien haalt. Jammer. Kinderen weten snel van elkaar waar ze goed in zijn, en dat geeft onmiddellijk concur-rentie. Natuurlijk moet je toetsen afnemen, maar benadruk de cijfers niet publiekelijk in de klas. Bespreek liever persoonlijk met de kinderen wat er goed of minder goed ging.” Bovendien is wie een zes haalt voor taal misschien heel handig, terwijl die leerling met een tien helemaal niet sociaal vaardig is.

06 geeF rUimte aan creatiViteit en initiatieF

Het leerplan is vaak afgestemd op de gemiddelde leerling. Zorg ervoor dat je leerlingen zich niet aan die middenmoot gaan aanpassen. Iedere leerling is immers uniek in intelligentie, leerstijl, leerniveau en interesses. Laat je niet te veel leiden door de vaste structuur van een handboek of cursus. Geef je leerlin-gen de ruimte om de lessen creatief in of aan te vullen. Vindt een leerling tijdens een les wereldoriëntatie aanknopingspun-ten bij wat hij weet over zijn huisdier? Geef hem daar ruimte voor en laat hem een spreekoefening of een tekst maken. Kinderen leren immers het best als ze gemotiveerd zijn.

03 leg de lat Hoog genoeg Voor de middenmoters

Beloon een voldoende resultaat. Maar daag je leerlingen uit om nog beter te presteren. Laat ze inzien dat ze hoger kun-nen scoren. Greet De Peusseleir: “Ook kinderen waar je ogenschijnlijk geen problemen mee hebt, moet je uitdagingen bieden. Hoeken- en contractwerk helpen je leerlingen om zich naast het klassikale aanbod ergens in te verdiepen of extra oefenkansen aan te grijpen.”

04 laat middenmoters actieF

ZiJn in de klas

Middenmoters vallen zelden op in de klas. Laat ze daarom geregeld aan het woord. Zo stimuleer je hen om actief te blijven meewerken in de les. Geef ze een specifieke rol bij groeps-werken. Kies hun zitplaats in de klas gericht zodat ze zich niet kunnen wegstoppen en meeliften met de rest van de klasgroep. Leerlingen moeten ook leren dat de inbreng van elke klasge-noot belangrijk is en dat ze naar elkaar moeten luisteren.

07 ook middenmoters Hebben

Feedback nodig

Prop niet alle feedback in het klassikale gedeelte van je lessen. Greet De Peusseleir: “Beweeg je tussen de leerlingen en geef ook individuele feedback als ze zelfstandig werken.” Zo focus je niet alleen op de zwakkere leerlingen. “Elk kind heeft feedback nodig, ook als het goed bezig is.”

08 besteed aandacHt aan middenmoters op de klassenraad

Wie gemiddeld scoort, ontsnapt vaak aan de aandacht van de leraar. Die is er immers gerust op dat die leerlingen het sowieso halen. Besteed daarom op klassenraden ook aandacht aan de middenmoter en zijn leerprestaties. Greet De Peusseleir: “Elke leerling heeft een verhaal, en heeft er recht op dat je over hem spreekt op de klassenraad en bij het oudercontact. Als dat positieve commentaar is, des te beter.”


DE lerarenkamer

de lerarenkamer

tweede keUs

J o s B o e s ( 5 6 ) , d e r d e g r a a d B s o

plan: aso-bso-kso-tso afschaffen en met zes

belangstellingsgebieden werken.

goed idee: “Enkele jaren geleden rees binnen

onze scholengemeenschap al het idee om aan

elke school één kennisgebied toe te kennen,

zoals ‘wetenschap en techniek’. In die school

zouden leerlingen dan alle wetenschappelijke

en technische richtingen van het aso, bso én

tso kunnen volgen. Spijtig dat het plan werd

afgevoerd.”

bonus: “Beroeps- en technisch onderwijs

raken zo hun imago van ‘tweede keus’ kwijt.”

proeVen Van alles

r o n a l d P o o r t e r s ( 3 6 ) , e e r s t e g r a a d a - e n B - s t r o o m e n g r a a d c o ö r d i n a t o r

plan: studiekeuze uitstellen, brede eerste

graad aanbieden.

Ja, maar: “Veel lagere scholen zijn aso-

gericht en dragen bij tot het watervalsysteem.

We hebben in het derde jaar een grote

instroom van leerlingen die eigenlijk onmid-

dellijk in onze school hadden moeten starten.

Een brede eerste graad geeft leerlingen de

kans om van alles eens te proeven. Toch is

twee jaar best lang: sommige leerlingen staan

al van in het vijfde leerjaar te popelen om met

techniek bezig te zijn.”

bonus: “Iedereen heeft baat bij technische

kennis, zoals cybernetica of megatronica.”

secundair onderwijs versie 2.0. de laatste gron-

dige hervorming van het secundair

onderwijs dateert van een halve eeuw

geleden. Hoog tijd voor vernieuwing.

daarvoor worden de plannen volop

uitgetekend. wat vinden leraren van

enkele opvallende plannen: ‘goed

idee’, ‘ja, maar’ of ‘toch maar niet’?

Het lerarenteam van wico campus

tio (tso/bso/buso) in overpelt wikt

en weegt.

1

2

e r w i n m e y e r s5

a n n i t a B a w i n4

In de oriëntatienota ‘mensen doen schitteren. Hervorming secundair onderwijs’ vind je de krijtlijnen voor de hervor-ming van het secundair onderwijs. Die nota is gebaseerd op voorstellen die de voorbije jaren werden geformuleerd en vormt nu de basis voor een breed debat dat zal leiden tot definitieve beslissingen.

discussieer jij mee? Geef je mening op www.klasse.be/leraren.


de lerarenkamer

oVerZicHt kwiJt

K r i s t o f m a e s ( 3 6 ) , z e s d e e n z e v e n d e J a a r B s o

plan: vrijstellingen geven aan leerlingen met

een C-attest.

toch maar niet: “Komen vrijstellingen de

structuur bij jonge leerlingen wel ten goede?

Krijgen de leerlingen dan studiepunten,

worden die uren ingezet voor extra studie?

Sommigen van mijn zevendejaars hebben

een vrijstelling voor bedrijfsbeheer, maar hun

vrije uren besteden ze niet altijd nuttig.”

aanrader: “De vrijgekomen uren zinvol

invullen, is een echte noodzaak.”

op naar een a-attest

a n n i t a B a w i n ( 5 3 ) , t w e e d e g r a a d t s o

plan: remediëring tijdens het volgende

schooljaar verplichten, zelfs bij een A-attest.

goed idee: “Na de herfstvakantie remedi-

eren we sommige leerlingen al om toch te

werken naar een A- of B-attest. Ik bespreek

met mijn collega van het volgende leerjaar

sowieso welke hulp een leerling nog nodig

heeft. Remediëring verplichten biedt struc-

tuur aan leerlingen.”

bonus: “Sommige leerlingen moeten nog

‘leren leren’. Remediëren helpt hen daarbij.”

Hoge nood

e r w i n m e y e r s ( 3 9 ) , d e r d e g r a a d t s o

plan: leerlingen een differentiatiepakket

aanbieden voor remediëring, verbreding of

verdieping.

Ja, maar: “Differentiëren is vooral nodig bij

de overgang van het lager naar het secun-

dair onderwijs en in klassen die door late

instroom erg heterogeen zijn. maar in mijn

kleine, homogene klassen in de derde graad

Industriële Wetenschappen vang ik verschil-

len tussen leerlingen gemakkelijk op tijdens

de gewone lessen. Ik bied ook verdieping

aan. Zo bereid ik hen voor op een zware

studierichting in het hoger onderwijs.”

aanrader: “Ondersteun leraren die reme-

diëren binnen de differentiatie-uren.”

3

4

5

J o s B o e s1

r o n a l d P o o r t e r s2

K r i s t o f m a e s3

©©

KlaSSE


dialoog

ScHAf DE VASTE BENoEMING Af

In vaste benoemingen zijn er geen gelijke kansen. De ene krijgt het, de andere mis-schien nooit. Wat is de verrassing voor mijn vrouw dit jaar, die tijdelijk aangesteld is voor doorlopende duur (TADD)? Ze mag naar een verre school bin-nen de scholengroep lopen, omdat een andere leraar die jaren out is geweest, beslo-ten heeft om terug te keren. Dus moet er plaatsgemaakt worden. En dat kan. Mooi is

dat. We hebben net een huis gekocht bij de school. Breek me ook de bek niet open over de beginjaren van haar carrière, waarbij jonge leraren twee jaar aan een stuk de vuile werkjes mogen doen, en daarna aan de deur worden gezet omdat de scholengroep anders verplicht zou zijn om een tijdelijke aanstel-ling van doorlopende duur toe te staan. En zo’n verplichting willen ze natuurlijk niet. Ze nemen liever

iemand die elders aan de deur werd gezet of die net afgestudeerd is met wie ze nog eens hetzelfde kunnen doen. Het is telkens opnieuw en opnieuw beginnen, vol nieuwe moed. Terwijl ik in de privésector omhoog klim, zie ik mensen in het onderwijs ter plaatse trappelen, anderen geven op of worden depressief.

Naam en adres gekend

bij de redactie

oUDERScHAPS-VERLof

Wat een ontgoocheling dat de kinderen van personeelsleden van het hoger onderwijs niet dezelfde rechten krijgen voor ouder-schapsverlof! Alweer een opdoffer voor de vele moeders en vaders uit het hoger onderwijs die zitten te wachten tot hun kroost dezelfde opvang verdient als de rest van het land. Begrijpe wie kan!

Naam en adres gekend bij

de redactie

Ook voor de

personeelsleden van de

hogescholen is de regeling

voor ouderschapsverlof

voor kinderen tot twaalf

jaar in de maak. Net zoals

in het leerplichtonderwijs

is de ingangsdatum van

deze nieuwe regeling

1 september 2010. Het

dossier voor de aanpassing

van het Besluit van de

Vlaamse Regering ligt

echter nog bij de Raad van

State. Zodra de wijziging

definitief is goedgekeurd

zal de administratie Hoger

Onderwijs dat officieel

meedelen.


Jouw mening?• mail naar [email protected].• Schrijf naar Klasse (Dialoog) –

Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.• Geef je mening op www.klasse.be/leraren.

PASSIE INSPIREERT

Na een carrièrevan vier jaar in de privésector en een sabbatjaar, besloot ik de lerarenopleiding te volgen. In juni dit jaar studeerde ik af en had ik twee maanden betaalde werkerva-ring achter de rug als vervanger in het bso. Vandaag ben ik gestart in een voltijdse betrekking voor een volledig jaar in tso en bso. De eerste ervaring is alvast veelbelovend.

Daarnet, na mijn eerste werkdag, nam ik een welverdiend bad en nam de Klasse van september door. En ik las het editoriaal en het artikel over Quality Teaching. Ik werd door beide teksten diep geraakt. In die artikels staan voor honderd procent de redenen waarom ik voor dit be-roep gekozen heb. Ze sterken mij enorm in mijn keuze, waarvoor mijn oprechte en heel enthousiaste dank.

Philip Ivers

ScHooLBRIEf MAKE-oVER

Wat was ik blij toen ik zag dat jullie de schoolbrief eens grondig onder handen namen (Klasse 207). Helemaal los daarvan deden wij op 1 september net hetzelfde. Onze GOK-coördinatoren pasten niet alleen onze brieven aan, maar ook ons schoolregle-ment. Wat meer is: ze maakten van de belangrijkste afspra-ken van ons school-reglement kaftpapier voor onze agenda’s. Een heel origineel idee, maar tevens heel bruikbaar voor onze zwakke lezers (we zijn trouwens een school voor buitengewoon onderwijs) en voor onze anderstalige ouders.

Francina Cool, Kortrijk

De lange weg naar echte inclusie1 september. Het is de dag van kennismaken met de juf, de klas-senleraar ... Voor mijn broer was het de dag dat ze hem na een uur al terug naar huis stuurden met de boodschap: ‘We weten niet wat we met jou moeten aanvangen’. Mijn broer behoort tot de eerste lichting gon-leerlingen, die de kans kregen om met een han-dicap les te volgen in het gewoon onderwijs. Hij heeft er ondertussen zes jaar bso Tuinbouw opzitten. Hij is niet de beste van de klas, maar wel gepassioneerd door alles wat te maken heeft met planten – daar getuigt ons ouderlijk huis van. Als hij afgestudeerd is, wil hij gaan werken in de serres van de groendienst. De school heeft duidelijk gemaakt dat ze een zevende jaar bso niet ziet zitten. Daar hadden mijn ouders alle begrip voor. Mijn ouders dachten aan een alternatief leertraject: vier dagen stage en één dag onderwijs. Daarmee willen ze de overstap naar de arbeidsmarkt voor hem vergemakkelijken. Mijn broer zou het overigens leuk vinden om nog een jaar met zijn klasgenoten te kunnen optrekken, al is het maar één dag per week.

Maar daar heeft de school geen oren naar. In alle communicatie (en vooral non-communicatie) blijkt dat ze mijn broer liever kwijt dan rijk zijn, alleen zegt niemand dat hardop. Mocht je nu denken: het is vast zo’n leerling die de hele klas op stelten zet, niets is minder waar. Mijn broer doet geen vlieg kwaad. Hij heeft het moeilijk gehad bij zijn geboorte, met een leerachterstand tot gevolg. Overigens doet hij het, met wat extra ondersteuning, best goed en volgt hij al zijn hele leven regulier onderwijs. Daar vinden ze hem te zwak, in het buso te sterk. Hoe het ook zij, na zes jaar haakt de school dus af, op het einde van het ‘traject’. En laat dat nu net cruciaal zijn voor een leerling met een handicap: begeleiding bij de overstap naar de arbeidsmarkt. En laat het dan ook nog tot de ‘autonomie’ van de school behoren om over zoiets cruciaals te mogen beslissen.

Ik ben helemaal te vinden voor het voorstel van minister Smet. Laat leerlingen meer plezier ervaren op school. Maar vergeet ondertussen ook niet dat er sommigen zijn die niet eens naar school kunnen of mogen. En vergeet ook zeker niet dat het inclusiebeleid, dat openlijke discriminatie dan wel aangepakt heeft, maar jammer genoeg nog niet de vele verborgen vormen ervan, nog heel wat aandacht behoeft.

Elisabeth Vanderveken, orthopedagoog

brieF van de maand

“We weten niet wat we met jou moeten aanvangen”

Help!


Hallo, met teJo?teJo staat voor therapeuten voor Jongeren. in die

antwerpse vzw biedt een team van therapeuten op

vrijwillige basis gratis, laagdrempelige therapie aan

jongeren. Zo komen ze tegemoet aan de ellenlange

wachtlijsten in hulpverleningssector.

ingrid de Jonghe, coördinator van teJo: “Door

mijn ervaring als therapeut en jeugdadvocaat wist ik al

langer dat veel jongeren met problemen kampen, maar

na een bevraging in de hulpverleningssector bleek de

nood aan snelle hulp erg groot te zijn. Voorlopig werken

we enkel in Antwerpen, maar het concept krijgt navol-

ging in andere steden.”

Hoe komen jongeren bij jullie terecht?

ingrid de Jonghe: “CLB’s, scholen, Jongeren Advies

Centra, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg ...

raden TEJO aan jongeren aan en maken voor hen een

afspraak. Op die manier hebben we al 120 jongeren over

de vloer gekregen. maar jongeren kunnen ook op eigen

initiatief naar ons komen.”

gebeurt dat vertrouwelijk?

ingrid de Jonghe: “We noteren voornaam en ge-

boortedatum van de jongere en via welke instantie hij bij

ons terecht is gekomen. Bij een eerste gesprek komt er

meestal een ouder of vriend mee, vaak op vraag van de

jongere zelf. We koppelen ook terug naar de school en

de ouders, tenzij de jongere vraagt dat niet te doen. maar

we hebben ook onze verantwoordelijkheid. Als een jon-

gere bijvoorbeeld misbruikt wordt, dan gaan we na een

drietal gesprekken samen naar het vertrouwenscentrum.”

weigeren jullie soms jongeren?

ingrid de Jonghe: “We helpen iedereen. Als een

problematiek te zwaar is, dan maken wij de jongere

‘therapieklaar’ voor de tweedelijnshulp. We laten zo’n

jongere niet vallen na tien sessies. We overbruggen tot

hij verder geholpen wordt.”

wat doen jullie nog?

ingrid de Jonghe: “ We brengen vanaf volgend jaar

praatgroepen bij elkaar waarin jongeren praten over al-

lerlei levensvragen. Op die manier werken we preventief:

jongeren ontdekken al in een vroeg stadium of ze een

probleem hebben. Zo krijgt het minder kans om te

escaleren. We nodigen via een brief aan de scholen en

leerlingenraden jongeren uit om deel te nemen. Daar-

naast bieden we ook juridische dienstverlening.”

wat biedt teJo dat andere eerstelijnshulp niet kan?

ingrid de Jonghe: “We doen meer dan informeren

en adviseren, we bieden therapie. Een privétherapeut

kunnen die jongeren niet betalen én daar moeten ze

bovendien veel te lang wachten op een afspraak. Ook

de tweedelijnszorg zit vol: als een jongere naar een

Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg belt, komt

hij nog niet eens op de wachtlijst. Bij TEJO is de therapie

gratis, laagdrempelig, anoniem, snel en voor iedereen.”

In de tweedelijnshulp kom je niet eens op de wachtlijst

Ingrid De Jonghe:


Heb je een vraag of praktisch probleem in de klas of lerarenkamer? Of een leuke tip of

stappenplan voor je collega’s? Stuur een mail naar [email protected]. Of zoek en help elkaar op www.klasse.be/leraren.

teJo helpt laura (16) af te rekenen met haar psychische problemen

“Op mijn dertiende ben ik thuis weggegaan

door problemen met mijn stiefvader. Ik zat

eerst op internaat, dan op een peda en nu in

begeleid zelfstandig wonen. Zo kwam ik bij

TEJO terecht. mijn begeleiders raadden me

aan om er langs te gaan. Ik voelde me al lang

niet goed en had al een hele zoektocht in de

hulpverleningssector achter de rug. Zo ging

ik bij een psycholoog, maar dat klikte niet. De

wachtlijst in het Centrum voor Geestelijke Ge-

zondheidszorg was eindeloos. Al tijdens het

eerste gesprek bij TEJO ondervond ik dat mijn

therapeut me begreep. Ik heb haar dingen

verteld die ik nooit eerder aan iemand had

gezegd. Zo gingen we samen op zoek naar de

reden waarom ik me niet goed voelde. Ik heb

veel veranderingen op korte tijd meegemaakt

en heb heel vroeg zelfstandig moeten leven.

Dat was een zware last om dragen.

TEJO toont me hoe omstandigheden de druk

verhogen en dat ik nood heb aan een sociaal

netwerk. Daardoor heb ik ingezien dat ik het

allemaal niet alleen aankan. Ik legde de lat

voor mezelf veel te hoog. Ik raakte stilaan

geïsoleerd omdat ik alles alleen wilde doen.

Ik leer nu gaandeweg hoe ik voor mezelf de

druk kan verlagen, hulpbronnen kan aanbo-

ren, beter kan communiceren. Ik probeer het

contact met familie en vrienden te verbeteren

en anders op situaties te reageren. Ik leer het

onderscheid maken tussen ‘wat is mijn pro-

bleem’ en ‘wat is van een ander’.”

www.tejo.be • [email protected] • 03 283 83 80

Lees het eerstelijnsdossier over geestelijke gezondheid op www.klasse.be/ga/gezondheid. Bekijk ook het ontwapenende fi lmpje ‘Ik ben niet gek’ op www.tvklasse.be.

ik Vermoed misbrUik

“ik vermoed misbruik bij een van mijn leerlingen. maar door

die verhalen van misbruik in de kerk vraag ik me af of ik

niet te veel meega in de angst. wat moet ik doen?”

1. doe iets

Het is niet omdat je misbruik vermoedt, dat het er ook

is. maar je bent bezorgd en dat is voldoende om actie te

ondernemen.

2. scHep VertroUwen

Laat de leerling horen dat je bezorgd bent. Zo krijgt hij

een signaal: iemand heeft iets opgemerkt en ik kan er

terecht. Let op extra signalen, vraag aan collega’s of

hun iets opvalt.

3. praat

Leg wat je hoort, ziet en vermoedt voor aan de directie,

de interne leerlingenbegeleider, zorgcoördinator. Houd

rekening met de privacy van de leerling en zijn gezin.

4. betrek specialisten

Leg het vermoeden voor aan de CLB-medewerker van

de school. Die overlegt met externe instanties over

mogelijke hulp.

5. doe geen beloFtes

Neemt de leerling je in vertrouwen? Beloof dan geen

geheimhouding, wel dat je geen stappen zult zetten

zonder hem erbij te betrekken. Respecteer zijn tempo.

Beloof niet dat jij er zult voor zorgen dat het misbruik

stopt.

6. bliJF steUnen

Bekijk het kind niet enkel als slachtoffer maar als leer-

ling met allerlei interesses en vrienden.

Lees meer over kindermishandeling op

www.klasse.be/leraren en op www.kindermishandeling.be.

Pictogrammen maken je boodschap extra duidelijk. Handig in de klas, maar ook voor communicatie met ouders: in de agenda, in brieven, aan de schoolpoort. een set van 25 pictogrammen bevat de basisboodschappen die school en ouders uitwisselen, rond de thema’s ‘mededelingen’, ‘activiteiten’, ‘hoe gaat het’ en ‘afspra-ken’. Een woordenboekje in negen talen legt uit wat ze beteke-nen. En helemaal makkelijk zijn de printklare stickerbladen voor leraren en ouders. Je downloadt alles op www.klasse.be.

©©

luc©Daelemans


deTAAlSTrIjdIn eLKe JOnGere

Sarah Hillewaert: “Ik focuste tijdens mijn studie Afrikanistiek op jongeren-cultuur en -identiteit. Jongeren in Kenia richten hun blik op de buitenwereld maar ze hebben er geen toegang toe. Ze groeien op in Nairobi in de hoop heel wat te bereiken, maar in de praktijk

leven ze in een sloppenwijk. Daar ontwikkelen ze een andere taal dan hun moedertaal, om zich los te maken van hun ouders.”

ontwikkelen ze letterlijk een echte taal?

Sarah Hillewaert: “Jawel: sheng. Dat is een mix van slangwoorden uit het Engels, etnische talen en Swahili. Sheng ontstond in de sloppenwijken in de jaren 80. Zo creëerden jongeren hun eigen stadsidentiteit. Sheng spreken werd een erezaak. De taal heeft haar eigen woordenschat en gramma-tica, maar evolueert nog steeds. In scholen in de slums is sheng de voertaal. Daar is veel kritiek op van de verdedigers van de standaardtaal. Maar als je naar jongeren stapt voor wie het leven bestaat uit lijm snuiven, moet je niet met standaardtaal afkomen.”

de eVolUtieleer Van talen: VanUit aFrika bekeken door west-Vlaamse ogen

Een klein stadje waar geen auto’s rijden maar ezels het openbaar vervoer

uitmaken. En elke week met een zeilboot de zee op om samen te vissen

met jonge Kenianen. Het eiland Lamu is geen onaardige plek voor een

doctoraats onderzoek. Sarah Hillewaert uit Brugge keert na drie jaar veld-

werk terug naar michigan om haar studie af te ronden. “Als je wilt weten

hoe taal evolueert, moet je naar jongeren luisteren. Zij vangen de invloeden

het eerst op. Globalisering en media leiden tot een nieuwe taalidentiteit bij

jongeren”, zegt ze. Klasse vangt haar, ergens tussen zuid en west.

die unieke jongerentaal is een statement.

Sarah Hillewaert: “De discussie die nu leeft is of sheng een erkende taal kan worden. Daar zijn zeker voordelen aan: die nieuwe taal werkt democratiserend. Kenia is een samenleving waarin verschillende volkeren een politiek evenwicht moeten vinden. Jongeren die sheng spreken nemen afstand van die voorgeschiedenis. Je hoort wel of ze van oorsprong Kikuyu of Maasai zijn, maar ze kiezen toch voor hun overschrijdende taal.”

Je onderzoek richt zich op het eiland lamu. wat is daar

zo bijzonder aan?

Sarah Hillewaert: “Het eiland is een taallab op zich. Lamu was een groot handelscentrum aan de Afrikaanse oostkust. Verschillende volkeren hebben hier overheerst: de Portugezen, de Arabieren, de Britten … Nu is het een kleine conservatieve moslimgemeenschap. Ik onderzocht hoe jongeren hier sheng gebruiken. Daarvoor moest ik meeleven in de gemeenschap, proberen te begrijpen wat de culturele waarden en normen zijn. Ik raakte al snel betrokken bij verschillende projecten waarbij ik de jongeren echt kon helpen. Het is een persoonlijk engagement naast het onderzoek, maar het heeft me nog meer in staat gesteld om door te dringen tot die leefwereld.”

Taal is je sociale kapitaal

Sarah Hillewaert:

©©

KlaSSE


nochtans zie je die jongerencultuur er niet op straat.

Sarah Hillewaert: “Op technologisch vlak is dit achterge-steld gebied. Jongeren in Lamu gebruiken nauwelijks media. In Nairobi laten ze zich inspireren door videoclips. Ze imiteren 50 Cent en zien eruit alsof ze recht uit Brooklyn komen. In Lamu zijn de meeste jongeren nauwelijks naar school geweest. Sommigen hebben twee jaar in de klas gezeten, tot hun zevende, maar die gasten spreken vlot Engels. Dat is omdat ze leven van het toerisme. De visserij is niet meer leefbaar, nu Japanse en Europese vissersvloten de zeeën komen leegroven.”

Heeft het sheng hier dan een kans?

Sarah Hillewaert: “Nee, ze willen het niet spreken. Ze hebben er geen toegang toe. Het contrast tussen het leven in de stad en het platteland is zeer groot. Enkele woorden vinden de weg naar het eiland, zoals begroetingen. Wie in Nairobi gestudeerd heeft, komt hier trots tonen dat hij wat sheng spreekt.”

welke taal spreken die jongeren dan?

Sarah Hillewaert: “Er zijn zes varianten van het Swahili die elk een etnische of sociale achtergrond verraden. Daarnaast heb je het Arabisch dat hier dankzij heel oude familiebanden met Jemen en Oman veel aanzien geniet. Er is het Engels, dat de officiële taal is op school, hoewel de leraren zelf het onvoldoende spreken. En sinds een jaar of tien komt de sterkste invloed uit het toerisme. Dat is hun enige bron van inkomsten. Dan leer je snel Engels, maar ook Frans, Italiaans … Al die talen komen samen in een goed geïsoleerde jongerencultuur. En die mix probeer ik in kaart te brengen.”

dat ze engels leren door het toerisme biedt toch alleen

maar voordelen?

Sarah Hillewaert: “Ja. Maar het is ook jammer. Deze jongens zingen onze kampvuurnummers, terwijl hun eigen taal veel rijker is. Ze kwelen ‘Country Roads’, en ‘Marina’ van Rocco Granata, omdat er toeristen bij zijn. Maar als ze alleen zijn zingen ze hun eigen liederen, die vol improvisatie steken. Dat zijn echte word battles. Elkaar beledigen in liedjes-teksten, al improviserend en op rijm, dat is een sport hier. Ik heb opnames van oude mensen die elkaar op straat toezingen en de ander voortdurend beledigen, heel grappig. Wat wij uit de hiphop kennen, zit al eeuwen in de taalcultuur van Lamu.”

Jongeren die thuis een andere taal spreken dan op

school, en met elkaar nog een ander register opentrek-

ken, spreken toch geen enkele taal goed?

Sarah Hillewaert: “Daarom is het lastig voor hen om naar een hogere opleiding in Nairobi of Mombassa te gaan. Hun Swahili is niet goed. Ze hebben een taalachterstand. Maar jongeren moeten realistisch zijn: als ze op kantoor willen werken, moeten ze Swahili én Engels spreken.”

wat leer je uit je onderzoek over de taalsituatie in

Vlaanderen?

Sarah Hillewaert: “Er zijn natuurlijk parallellen. De ouders op Lamu klagen dat hun kinderen ‘hun’ Swahili niet meer spreken, maar echt standaard Swahili kennen ze ook niet. Ik kom uit West-Vlaanderen, de oudere generaties houden nog sterk vast aan hun dialect. Het Standaardnederlands is ook een constructie die niemand spreekt. Ik moest op school uren mijn g en h en oe oefenen. Tegelijk hebben West-Vlamingen, net als jongeren van Lamu, complexen als ze niet verstaanbaar zijn, en worden ze in Gent of Antwerpen beschouwd als de boerkes. Maar het is wel een deel van onze identiteit.”

kan dialect op school?

Sarah Hillewaert: “Leerlingen en leraren moeten weten wanneer ze welk taalregister opentrekken. Al die registers bepalen mee je identiteit. Hoe bewuster je je daar van bent, hoe sterker je de taal kunt gebruiken. Er mag ruimte zijn voor dialecten op school, zolang je ook het Standaardnederlands kent. Natuurlijk moet je in de klas Standaardnederlands gebruiken. Maar als Nederlandstalige scholen in Brussel elke andere taal op de speelplaats verbieden, dan heb ik daar, vanuit het standpunt van taalontwikkeling, mijn twijfels bij. Zo negeer je de verschillende registers en forceer je de taal. En je creëert ook een negatieve perceptie rond het Neder-lands.”

misschien helpt zo’n maatregel wel om de taalachter-

stand bij allochtone leerlingen te bestrijden?

Sarah Hillewaert: “Het is belangrijk dat zij de taal leren van het land waarin ze leven. Taal is immers je sociale kapitaal. Zonder interactie kun je geen volwaardig maatschappelijk leven uitbouwen. En de basis van die interactie is de taal. Veel meer dan over culturele gewoontes of hoofddoeken te discussi-eren, moeten we investeren in de kennis van het Nederlands.”

Deze reportage kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand vzw (VVOB). Klasse en VVOB ontwikkelen samen de Zuidtoets. Door verhalen te brengen over de kracht van het Zuiden ontdek je wat we van elkaar kun-nen leren.

de eVolUtieleer Van talen

CANON CULTUURCEL stelt voor:CANON CULTUURCEL stelt voor:

zekerdoen

gezinsdag - gratis©Het©gesnerp©van©zeemeeuwen©geeft©je©een©kustgevoel.©In©de©bomen©zit©een©fanfare©verscholen.©Met©ouderwetse©jongleernummers©en©acrobatentoeren©haalt©circus©BaF©klassiekers©van©onder©het©stof.©Zaterdag©6©november©is©de©heetste©dag©van©het©jaar,©althans©voor©Vlaamse©leraren©die©zichzelf©en©hun©gezin©graag©laten©verwennen.©CAnon Cultuurcel©landt©in©Gent©en©vangt©er©duizend©gezinnen©op.©Soep©en©brood©zijn©gratis,©tableaux©vivants©kruiden©dit©middagmaal.©De©reuzen©van©Ceremonia©leiden©jou©naar©de©wondere©wereld©van©Ensor©of©naar©het©nieuwe©stadsmuseum,©het©STaM.©Gidsen©kruipen©in©de©huid©van©een©kunst-werk©en©beantwoorden©jouw©vragen.©Kinderen©en©hun©ouders©maken©samen©maskers.©Verrassende©gasten©bewieroken©in©‘10©minute©talks’©hun©favoriete©kunstwerk.©Bijzondere©acts©overrompelen©jou©in©en©tussen©de©musea.

EnsorFAnFArEJe©combineert©zoals©je©wilt.©Je©beslist©zelf©of©je©het©nieuwe©STaM©met©de©openingstentoonstelling©‘Belichte©stad’©bezoekt©of©de©duo-Ensortentoon-stelling©in©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©Museum©voor©Schone©Kunsten.©De©dag©eindigt©in©de©tent©tussen©het©S.M.a.K©en©het©M.S.K.©met©de©Ensorfanfare.©Een©militaire©fi©guur©met©sabel©leidt©een©groep©muzikanten©met©erg©lange©benen.©acteurs©beelden©Ensorfi©guren©uit:©de©parvenu,©la©madame,©het©onschuldige©kind,©de©dood.©Voor©de©groepsfoto©kruipt©een©fotograaf©op©de©vuurtoren.

zaterdag 6 november (12 tot 18 uur) - gratis voor het hele gezin - afspraak in de tent tussen het S.M.A.K. en het M.S.K. Gent - Citadelpark 1 - 9000 Gent - inschrijven moet via www.hetzomertinnovember.be

Acties voor actieve leraren

zekerdoen

zekerdoen


KALENDER LERARENDAGENSnuister©als©eerste©in©de©archiefstukken©van©de©Koninklijke©Bibliotheek.©Verlies©in©duizelingwekkende©vaart©aan©gewicht©in©het©Euro©Space©Center.©Bezoek©Etruskische©huizen,©tempels©en©necropolen.©Het©recentste©aanbod©staat©op©www.lerarenkaart.be.©Wie©zich©abonneert©op©de©nieuwsbrieven©krijgt©als©eerste©te©horen©welke©nieuwe©voordelen©voorhanden©zijn©(www.lerarenkaart.be©-©nieuwsbrieven).

woensdag 13 oktober

publiC privAte pAintings

vipdag©Hebben©de©particuliere©Vlaamse©en©Brusselse©kunstverzamelaars©goede©smaak?©laat©je©gidsen©door©een©selectie©van©schilderijen©die©deze©liefhebbers©de©laatste©tien©jaar©kochten.©De©kinderen©volgen©het©jeugdatelier.©Waar?©Mu.ZEE©-©Romestraat©11©-©

8400©Oostende©Wanneer?©13.30©tot©15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©kinderen©tot©12©jaar.©Jongeren©van©12©tot©26©jaar©betalen©1©euro©per©persoon.©Partner:©5©euro.©Meer info:©www.muzee.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

woensdag 13 oktober

museA mAAseik eDuCAtieF

infodag©Na©de©lunch©krijg©je©een©rondleiding©met©de©museum©koffer,©uitleg©over©de©nieuwe©educatieve©ruimte©en©over©de©workshops©van©de©Musea©Maaseik.©Waar?©Musea©Maaseik©-©Markt©45©-©3680©Maaseik©Wanneer?©12©tot©14.30©uur©of©14.30©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©secundair,©hoger©en©volwassenenonderwijs©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.museamaaseik.be©Inschrijven:©089©56©05©44©(van©9©tot©16©uur)©of©[email protected]©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©num-mer©van©je©lerarenkaart)©

woensdag 13 oktober

m hkA-noCturne

infodag©Ga©op©speeddate©met©de©gidsen©van©het©M©HKa©en©geniet©van©live©performances©in©het©museum.©liever©naar©de©fi©lm?©Cinema©Zuid©ontvangt©jou©voor©een©vertoning©met©omkadering.©Napraten©kan©op©de©receptie©achteraf©in©het©M©HKaFE©Waar?©M©HKa©-©leuvenstraat©

32©-©2000©antwerpen©of©Cinema©Zuid©-©lakenstraat©14©-©2000©antwerpen©Wanneer?©19©tot©23©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:©www.muhka.be©Inschrijven:©03©260©99©90©of©[email protected]©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

woensdag 13 oktober

brAnD!!!

infodag©Na©koffi©e©of©thee©met©een©broodje©word©je©‘blootgesteld’©aan©de©gevaren©van©brand.©Maar©je©verneemt©vooral©hoe©je©brand©vermijdt.©Boris©de©Brandweerman©is©de©held©in©drie©leskoffers.©Hij©is©op©zoek©naar©brandweerhulpjes.©Halen©je©leerlingen©het©diploma©

van©brandweerhulp?©Waar?©Provinciaal©Veiligheidsinstituut©-©Jezusstraat©28©-2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.provant.be/pvi©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 13 oktober

Al Zilver wAt blinkt …

infodag©laat©je©gidsen©langs©de©topstukken©van©het©Zilvermuseum.©Meer©uitleg©verschaffen©de©verschillende©workshops.©Je©praat©na©bij©een©drankje.©Waar?©Zilvermuseum©Sterckshof©-©Hooftvunderlei©160©-©2100©Deurne©Wanneer?©14©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©

leraren©en©hun©gezin©(maximaal©2©eigen©kinderen,©minimumleeftijd:©5©jaar)©Meer info:©www.zilvermuseum.be©Inschrijven:©03©360©52©51©(10©tot©16©uur)©of©[email protected]©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

zaterdag 16 oktober

nieuw: het librArium

Wanneer?©9.30©tot©13.30©uur©zie woensdag 13 oktober

woensdag 13 oktober

nieuw: het librArium

vipdag©Bezoek©in©avant-première©de©permanente©tentoonstelling©van©de©Koninklijke©Bibliotheek.©De©authentieke©documenten©van©het©librarium©illustreren©de©geschiede-nis©van©de©boek-©en©schriftculturen.©Na©koffi©e©of©thee©volgt©een©rondleiding©door©de©tentoonstel-ling.©In©de©workshopruimte©volgen©

demonstraties©van©de©nieuwe©ateliers.©Waar?©Koninklijke©Bibliotheek©van©België©-©Ingang©Gutenberg©-©Kunstberg©-©1000©Brussel©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©partner©en©maximaal©2©eigen©kinderen©(minimumleeftijd:©8©jaar)©Meer info:©www.kbr.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zekerdoen


zaterdag 16 en zondag 17 oktober

bAZAAr kAstAAr

vipdag©Bazaar©Kastaar©is©een©actieve,©educatieve©tentoonstelling©voor©lagereschoolkinderen©over©land-©en©tuinbouw.©De©bezoekers©kiezen©uit©vier©thema’s:©zuivel,©groenten©en©fruit,©vlees,©paarden.©Waar?©loc©Breugelhoeve©-©Weyerstraat©1©-©3990©Grote©Brogel©

(Peer)©Wanneer?©10©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©en©hun©gezin©Meer info:©www.plattelandscentrumkenm.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©


Country liFe

korting©In©het©kasteelpark©Ter©laeken©inspireert©Country©life©jou©voor©landelijk©leven.©Op©het©kasteel©leidt©de©kasteelheer©je©rond.©Neem©deel©aan©natuurwandelin-gen©op©het©domein,©ooit©het©decor©voor©de©fi©lm©Pallieter.©De©hele©dag©is©er©live©muziek©en©zijn©er©hapjes©en©drankjes.©Waar?©Kasteeldagen©Booischot©-©Kasteelpark©ter©laeken©-©Hofdreef©2©-©2221©Booischot©

Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Houders©van©de©lerarenkaart©betalen©4©i.p.v.©5©euro©per©persoon.©Meer info:©www.kasteeldagenbooischot.be©

W!n: twintig leraren winnen een duovrijkaart.©Mail©vóór©15©septem-ber©naar©[email protected]©met©als©onderwerp©‘kasteeldagen’.©Vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©De©winnaars©worden©persoonlijk©verwittigd.

zondag 17 oktober

turQuAZe

vipdag©Drie©zonen©begraven©hun©vader©in©Istanbul©en©keren©terug©naar©Gent.©De©oudste©probeert©zijn©vader©te©vervangen,©de©jongste©broer©doet©domme©dingen.©Timur,©de©middelste,©wil©de©droom©van©zijn©vader©realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©Waar?©

Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©en©Metropolis©antwerpen©Wanneer?©11©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:©www.turquazedefi©lm.be©Inschrijven:©uitsluitend©vanaf©vrijdag©1©oktober©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

WIN!

zondag 17 oktober

AnoreXiA in museum Dr. guislAin

vipdag©Waarom©stoppen©mensen©met©eten?©lange©tijd©vastten©mensen©uit©religieuze©overwegin-gen.©In©de©negentiende©eeuw©stelden©hongerkunstenaars©hun©uitgemergelde©lichaam©tentoon.©In©de©laatste©decennia©ontwikkelde©anorexia©zich©van©zeldzaam©ziektebeeld©tot©modieuze©

aandoening.©Waar?©Museum©dr.©Guislain©-©Jozef©Guislainstraat©43©-9000©Gent©Wanneer?©13,©14,©15©of©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©met©partner©Meer info:©www.museumdrguislain.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

dinsdag 19 oktober

hArt noDig

infodag©Ken©jij©de©sterke©kanten©van©je©leerlingen?©Zijn©zij©de©juiste©personen©voor©een©loopbaan©in©de©social©profi©t?©Op©de©infodag©maak©je©kennis©met©een©aantal©bekende©en©minder©bekende©beroepen©uit©deze©sector.©Want©zij©hebben©jou(w)©hard(t)©nodig.©Waar?©

Universitair©Ziekenhuis©Brussel©-©laarbeeklaan©101©-©1090©Jette©Wanneer?©10©tot©15©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©ClB-medewerkers©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.vivosocialprofi©t.org©Inschrijven:©vóór©12©oktober©via©02©250©37©78©of©hartnodig@vivosocialprofi©t.org©(vermeld©je©contactgegevens)

dinsdag 19 en woensdag 20 oktober

swChwrm

vipdag©De©toneelvoorstelling©SWCHWRM©vertelt©in©diverse©talen©het©verhaal©van©een©jongen©die©een©eigen©taal©ontwikkelt©voor©de©wereld©die©hij©ontdekt.©Waar?©Toneelhuis©-©Bourlaschouwburg©-©Komedieplaats©18©-©2000©antwerpen©Wanneer?©17©of©20©uur©Wie?©Gratis©voor©

leraren,©partner©en©maximaal©2©kinderen©(minimumleeftijd:©6©jaar)©Meer info:©www.toneelhuis.be©Inschrijven:©[email protected]©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

zekerdoen


woensdag 20 oktober

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis

infodag©Grafi©sche©fresco’s,©audiovisuele©producties,©getuigenissen,©interactieve©displays©en©kunstwerken©schetsen©de©relaties©tussen©de©Verenigde©Staten©en©Europa©gedurende©de©laatste©driehonderd©jaar.©Je©krijgt©een©gegidste©rondleiding.©Waar?©Tour©&©Taxis©-©

Havenlaan©86c©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-©15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©kinderen©jonger©dan©6©jaar.©Overige©gezinsleden©betalen©6©euro.©Meer info:©www.expo-europe-usa.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

woensdag 20 oktober

vAn DelACroiX tot kAnDinsky

infodag©Vrouwelijke©silhouetten©die©zich©hullen©in©een©waas©van©discretie,©desolate©woestijnlandschappen.©Het©zijn©onderwerpen©die©westerse©kunstenaars©ontleenden©aan©het©oosten.©Beleef©de©‘oriëntaalse©begeestering’©in©de©Europese©kunst©van©de©19de©eeuw©(1798-1914).©

Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Schone©Kunsten©van©België©-©Regent-schapstraat©3©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.fi©ne-arts-museum.beof©www.extra-edu.be©Inschrijven:©02©508©33©33©(dinsdag©tot©vrijdag,©van©9©tot©16©uur)©of©reservation@fi©ne-arts-museum.be©(vermeld©je©contactge-gevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

donderdag 21 oktober

iDeeËnbeurs voor tAAluitwisselingen

infodag©Geef©je©Frans©aan©Nederlandstaligen©of©Nederlands©aan©Franstaligen?©Heb©je©al©deelgenomen©aan©klasuitwisselingen?©Deel©je©er-varingen©met©collega’s©van©de©andere©gemeenschap©tijdens©de©ambassa-deursdag©Waar?©Biouel©Boot©-©Havenlaan©23©(vlakbij©Tour©&©Taxis)©-©1000©Brussel©Wanneer?©9.30©tot©16.30©uur©Wie?©leraren©Nederlands©en/of©Frans©in©het©lager©en©secundair©onderwijs©betalen©20©euro©(lunch©inbegre-pen).©Meer info:©www.talenanimatie.be©Inschrijven:©www.talenanimatie.be©

vrijdag 22 oktober

vormingsDAg Congo

infodag©Een©rondleiding©in©het©Koninklijk©Museum©voor©Midden-afrika©en©een©presentatie©van©de©nieuwe©workshop©‘Congo:©Kolonisatie©en©Dekolonisatie.©Tachtig©jaar©Belgisch-Congolese©geschiedenis’.©Zo©maak©je©kennis©met©de©pedagogische©activiteiten©voor©leerlingen©

van©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Koninklijk©Museum©voor©Midden-afrika©-©leuvensteenweg©13©-©3080©Tervuren©Wanneer?©9©tot©16©uur©Wie?©leraren©geschiedenis©uit©de©derde©graad©secundair©onderwijs©betalen©20©euro©(vorming,©lunch©en©drank,©pedagogisch©dossier©inbegrepen)©Meer info:©www.africamuseum.be©Inschrijven:©uiterlijk©tegen©8©oktober©via©02©769©52©46©(elke©werkdag©van©9©tot©12©uur©en©van©13©tot©16©uur)

zaterdag 23 oktober


Wanneer?©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uurzie woensdag 20 oktober

zaterdag 23 oktober

bubbels op megAvino

vipdag©Cava.©Hype©of©terechte©erkenning©van©kwaliteit?©Ontdek©het©tijdens©de©proeverij©voor©leraren©op©Megavino.©Met©een©professionele©sommelier©proef©en©vergelijk©je©de©Spaanse©schuimwijn.©280©exposanten©laten©je©tienduizend©wijnen©ontdekken©uit©23©landen,©

met©de©languedoc©als©centrale©gastregio.©Waar?©Megavino©-©Brussels©Expo©(Heizel)©-©Paleis©3©Wanneer?©13.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©partner©Meer info:©www.megavino.be©Inschrijven:©50©leraren©en©partners©maken©kans©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

W!n: 50 duotickets. ontdek je Megavino liever op eigen tempo?©Vul©vóór©10©oktober©het©wedstrijdformulier©in©op©www.lerarenkaart.be©(startpagina©-©gelezen©in©klasse).©De©tickets©zijn©geldig©van©22©tot©25©oktober.©De©winnaars©worden©halfweg©oktober©persoonlijk©verwittigd.

zaterdag 23 oktober

mAAk een virtuele ruimtereis

vipdag©Vlieg©naar©115.000©sterren©en©hemelobjecten.©Het©nieuwe©digitale©planetarium©maakt©van©tijd-©en©ruimtereizen©een©wetenschappelijk©verantwoorde©sensatie.©Educatieve©medewerkers©bouwen©samen©met©de©aanwezigen©een©les©op©voor©het©lager©onderwijs©en©

voor©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Planetarium©van©de©Koninklijke©Sterrenwacht©-©Boechoutlaan©10©-©1020©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©partner©en©kinderen©vanaf©12©jaar©Meer info:©www.planetarium.be©Inschrijven:©02©474©70©50©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres,©school,©de©onderwijsvorm©en©de©graad©waarin©je©werkt©en©het©aantal©gezinsleden)©

zaterdag 23 oktober

lerAArs ZonDer grenZen

infodag©‘leraars©zonder©grenzen’©zet©educatieve©projecten©op©in©Oost-Europa,©afrika,©azië©en©Zuid-amerika.©Wil©je©een©maand©of©langer©als©vrijwilliger©werken©in©een©buitenlands©project?©lzG©stelt©al©zijn©projecten©voor.©Waar?©VSPW©-©Edgard©Tinelstraat©92©-

9040©Sint-amandsberg©(Gent)©Wanneer?©10©tot©12©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©Meer info:©www.lzg.be©Inschrijven:©[email protected]

©©

Jean©lecomte©du©Nouÿ©/©RM

N©/©Génard©Blot

WIN!

zekerdoen



De etrusken

infodag©Multimedia©schetsen©een©levendig©beeld©van©de©Etruskische©beschaving:©de©oorsprong,©de©politieke©en©sociale©organisatie,©het©schrift©en©de©uitzonderlijke©grafcultuur.©Twintig©videofragmenten©en©3D-reconstructies©zetten©de©KMKG-verzameling©in©een©

ruimere©context.©Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Kunst©en©Geschiedenis©(Jubelparkmuseum)©-©Jubelpark©10©-©1000©Brussel©Wanneer?©Zaterdag©vanaf©10©uur,©zondag©vanaf©10.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©Meer info:©www.kmkg.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 24 oktober

AvAnt-première knoester

vipdag©Junior©en©zijn©familie©verhuizen©naar©het©platteland,©maar©de©woning©is©in©slechte©staat.©Mama©en©papa©verbouwen©en©Junior©vindt©maar©moeilijk©nieuwe©vrienden.©Tot©hij©Knoester©ontdekt,©een©grappige©pratende©tak©met©een©oplossing©voor©ieder©probleem.©

lesmap©op©cd-rom.©Waar?©Zaal©Roxy©-©Pieter©Vanhoudstraat©39©-©3582©Koersel-Beringen©Wanneer?©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©kinderen©(geen©partners)©Meer info:©www.jekino.be/knoester©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 24 oktober

energie- en klimAAtbeurs

gratis©Meer©dan©vijftig©standhouders©geven©praktische©tips©en©informatie©om©onze©ecologische©voetafdruk©te©verminderen.©lezingen,©demonstraties©en©praktische©workshops©geschikt©voor©jong©en©oud©wisselen©elkaar©af.©Waar?©Ontmoetingshuis©De©Brug©-©Hertshage©11-19©-©

9300©aalst©Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©toeganke-lijk,©gratis©drankje©op©vertoon©van©de©lerarenkaart©Meer info:©klimaatkoepel.blogspot.com©Inschrijven:©hoeft©niet

maandag 25 en dinsdag 26 oktober

FigurentheAter met milieuknipoog

uittip©Kindertheater©Foesiemauw©tovert©je©turn-©of©feestzaal©om©tot©Noordpool.©Eskima©is©dol©op©die©witte©Noordpool,©maar©op©een©dag©wordt©haar©hagelwitte©ijsschots©besmeurd©met©zwarte©smurrie.©Waar?©’t©Werkhuys©-©Zegelstraat©13©-©2140©Borgerhout©

Wanneer?©10.30©of©13©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©Meer info:©www.foesiemauw.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©0497©23©38©93©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart©-©je©kunt©ook©naar©de©open©repetitie©op©23©oktober©om©14.30©uur©in©GC©Den©Dries©in©Retie)©

woensdag 27 oktober


Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-©15.30©uur©zie woensdag 20 oktober

woensdag 27 oktober

De vliegenDe tijD

uittip©Twee©woordkunstenaars,©de©Recitantes,©fladderen©door©verhalen©en©poëzie©voor©kinderen©van©8©tot©12©jaar.©Tijdens©het©vertelprogramma©houden©ze©met©hun©tijdkijker©de©tijd©in©de©gaten.©In©de©aansluitende©workshop©gaat©het©jonge©publiek©zelf©aan©de©slag.©

Waar?©Centrum©voor©Jonge©Kunst©(CJK)©-©Kasteel©Claeys-Brouüaert©-©Kasteeldreef©2©-©9030©Mariakerke©Wanneer?©15.30©tot©17©uur©of©18.30©tot©20©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.musicarte.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

woensdag 27 oktober

jobbeurs

uittip©Zoek©je©een©job©als©leraar©in©het©kleuter-©of©lager©onderwijs?©Of©wil©je©je©parttime©betrekking©aanvullen?©Ontdek©alle©vacatures©in©antwerpen©tijdens©de©jobbeurs.©Scholengemeenschappen©van©alle©netten©presenteren©hun©vacatures.©Werkzoekenden©kunnen©hun©cv©bij©hen©

achterlaten.©De©VDaB©en©het©ministerie©van©Onderwijs©en©Vorming©verschaffen©algemene©informatie©Waar?©Elzenveld©-©lange©Gasthuisstraat©45©-©2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©toegankelijk©Meer info:©www.antwerpen.be/onderwijs©Inschrijven:©hoeft©niet

woensdag 27 oktober

ontDek je tAlent

infodag©Help©je©leerlingen©bij©hun©studie-©en©beroepskeuze.©Met©de©interactieve©tentoonstelling©en©de©beroepenateliers©van©Het©Beroepenhuis©vzw©ervaren©leerlingen©van©10©tot©14©jaar©meer©dan©veertig©technische©beroepen.©Tijdens©de©infodag©maak©je©

kennis©met©de©tentoonstelling,©de©beroepenateliers©en©de©projecten.©Doorlopend©is©er©een©beurs©met©lesmaterialen©en©een©koffiebar.©Waar?©Het©Beroepenhuis©vzw©-©Doornzelestraat©86-92©-©9000©Gent©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©derde©graad©lager©en©eerste©graad©secundair©onderwijs©en©ClB-medewerkers©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.beroepenhuis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zekerdoen


zaterdag 30 oktober


Wanneer?©10.30©uur©-©11.30©uur©-©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uur©zie woensdag 20 oktober

zaterdag 30 oktober tot dinsdag 2 november

CountrysiDe

uittip©Van©interieur-©tot©tuindecoratie,©van©brocante©tot©ambachtelijke©streekproducten©en©van©hobby©&©mode©tot©arts©&©crafts©...©Countryside©laat©je©genieten©in©landelijke©stijl.©In©de©themahal©‘landelijk©toerisme’©droom©je©weg©bij©b&b’s,©rustieke©vakantiewoningen©en©

hoevetoerisme.©Topsterrenchefs©geven©demonstraties©in©het©kooktheater.©Waar?©Flanders©Expo©-©Maaltekouter©1©-©9051©Gent©Wanneer?©10©tot©19©uur©Wie?©Download©de©reductiebon©op©www.lerarenkaart.be/inschrijven©en©je©krijgt©2©euro©korting©op©vertoon©van©de©bon©en©van©je©lerarenkaart©Meer info:©www.countryside.be

woensdag 3 november

boekenbeurs (bAsisonDerwijs)

uittip©Van©muziek©tot©geschiedenis,©van©techniek©en©aVI-niveaus©tot©meer©bewegen©op©school.©Het©Boekenbeursprogramma©van©3©november©is©volledig©afgestemd©op©leraren©basisonderwijs.©Met©programma-punten©over©pesten©op©school©en©hoogbegaafdheid.©©

De©kinderen©zelf©kunnen©terecht©in©de©RODE©zaal.©Waar?©antwerp©Expo©-©Jan©Van©Rijswijcklaan©191©-©2020©antwerpen©Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©leraren©betalen©6©i.p.v©8©euro©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©(enkel©op©de©lerarendagen,©zie©ook©5©november),©alle©randactiviteiten©zijn©gratis.©Meer info:©www.boekenbeurs.be©

woensdag 3 november

euro spACe Center

infodag©Maak©kennis©met©de©schoolprogramma’s©en©de©infrastructuur©van©het©Euro©Space©Center.©Enkele©deelnemers©krijgen©de©kans©om©twee©ruimtesimulatoren©te©testen.©Zij©stellen©hun©evenwicht©op©de©proef©of©ondervinden©hoe©het©voelt©om©op©de©maan©te©wandelen.©

Waar?©Euro©Space©Center©-©1©rue©devant©les©Hêtres©-©6890©Transinne©Wanneer?©10©of©14©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren.©Partner©en©maximaal©4©eigen©kinderen©betalen©4,20©i.p.v.©8©of©11©euro©per©persoon.©Meer info:©www.eurospacecenter.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)©of©via©fax:©061©65©64©61.©Je©inschrijving©is©pas©definitief©na©bevestiging©door©Euro©Space©Center.

vrijdag 5 november

boekenbeurs (seCunDAir onDerwijs)

uittip©Pak©pesters©aan.©Word©gelukkig.©Mindfulness©in©de©klas.©actualiteit©in©de©les.©De©Boekenbeurs©reikt©informatie©en©inspiratie©aan.©Kinderen©gaan©voor©een©eigen©programma©naar©de©RODE©zaal.©Waar?©antwerp©Expo©-©Jan©Van©Rijswijcklaan©191©-©2020©antwerpen©Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©leraren©betalen©6©i.p.v©8©euro©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©(enkel©op©de©lerarendagen,©zie©ook©3©november),©alle©randactiviteiten©zijn©gratis.©Meer info:©www.boekenbeurs.be©

zaterdag 6 november

het Zomert in november

vipdag©CaNON©Cultuurcel©palmt©drie©Gentse©topmusea©in.©Of©je©nu©een©Ensor-liefhebber©bent,©geprikkeld©wordt©door©hedendaag-se©kunst,©of©nieuwsgierig©bent©naar©het©nieuwe©Stadsmuseum©...©Er©is©voor©iedereen©wat©wils.©Inclusief©een©kop©warme©soep,©originele©animatie©en©verrassende©ateliers©in©

en©rond©de©musea.©Waar?©afspraak:©CaNON-tent©op©het©museum-plein©tussen©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©Museum©voor©Schone©Kunsten,©Citadelpark©1©Wanneer?©Onthaal©en©soep©vanaf©12©uur,©programma©vanaf©13.30©uur©tot©18©uur©©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©gezin©Meer info:©www.hetzomertinnovember.be©Inschrijven:©digitaal©via©www.hetzomertinnovember.be

zaterdag 6 en zondag 7 november

bAZAAr kAstAAr

zie zaterdag 16 en zondag 17 oktober

zondag 7 november

Zoek De bever!

vipdag©als©dammenbouwer©en©architect©van©de©rivieren©schopt©de©bever©het©tot©het©nieuwe©embleem©van©de©Belgische©ardennen.©Geniet©van©zijn©spectacu-laire©constructies.©Tijdens©een©anderhalf©uur©durende©excursie©leidt©een©Nederlandstalige©gids©je©rond©in©

beverland.©Je©sluit©af©met©een©film©over©het©leven©van©de©bever.©Waar?©Brouwerij©van©achouffe©-©32©rue©du©Village©-©6666©Wibrin-achouffe©Wanneer?©vertrek©om©10,©12,©14©en©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©partner©Meer info:©www.paysdescastors.eu©Inschrijven:©0498©04©30©68©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)


Weekendje parijsJe©verblijft©in©het©Hotel©Holiday©Inn©Paris©Gare©de©l’Est©***(*),©centraal©gelegen©in©een©levendige©buurt©waar©je©diverse©brasseries©en©restaurants©aantreft.©Met©een©metrohalte©vlak©voor©de©deur©bereik©je©in©geen©tijd©alombekende©Parijse©sites©zoals©de©Eiffeltoren,©de©Champs-Elysées©of©het©louvre.©

Jouw prijs:©drie©dagen©(twee©nachten)©tussen©25©december©2010©en©9©ja-nuari©2011:©169©euro©per©persoon©op©basis©van©een©tweepersoonskamer.©Tussen©1©en©7©november©2010©(herfstvakantie)©en©11©en©14©november©2010©(Wapenstilstand):©189©euro©per©persoon.©Inclusief©ontbijtbuffet©en©vervoer©met©Thalys©h/t©vanuit©Brussel©in©Comfort©2©(volgens©beschikbaarheid).

Extra:©één©kind©tot©en©met©11©jaar©overnacht©gratis©op©de©kamer©van©de©ou-ders©(inclusief©ontbijt).©Voor©14©euro©per©persoon©boek©je©een©ticket©voor©de©tentoonstelling©‘Claude©Monet’©in©de©Galeries©Nationales©du©Grand©Palais.©Voor©10,50©euro©per©persoon©ga©je©naar©de©Pinacothèque©de©Paris©voor©de©tentoonstelling©‘Het©goud©van©de©Inca’s,©oorsprong©en©mysterie’.

Boekingscode:©PaRPKl13

genieten in de elzasOntdek©de©gastronomie©en©de©wijnen©van©de©Elzas.©Je©verblijft©in©Hotel©au©Relais©d’alsace©**,©in©het©hart©van©de©wijnvelden©omringd©door©pittoreske©dorpjes©met©zicht©op©de©bergen.©De©hoofdstad©van©de©Elzas,©Colmar,©ligt©op©15©kilometer.©Door©de©wijnroute©te©volgen©geniet©je©onderweg©van©de©natuur©en©de©talrijke©kastelen.

Jouw prijs: vier©dagen©(drie©nachten)©tussen©30©oktober©en©7©november©2010©(herfstvakantie),©11©en©14©november©2010©(Wapenstilstand),©27©en©30©december©2010©of©3©en©9©januari©2011©(kerstvakantie),©5©en©13©maart©2011©(krokusvakantie):©149©euro©per©persoon,©ontbijtbuffet,©één©driegan-gendiner,©één©viergangendiner,©één©fles©Crémant©per©twee©personen©op©de©kamer©en©een©bezoek©aan©een©grand©cru©wijnkelder©en©aan©de©Munster-kaasmakerij©inbegrepen.©Verblijfstaks©ter©plaatse©te©betalen©(0,30©euro©per©persoon©per©nacht).

Boekingscode: alSPKl03

de romantische rijnOp©minder©dan©vier©uur©rijden©van©Brussel©beland©je©aan©de©toegangspoort©van©de©‘romantische©Rijn’,©het©stuk©dat©loopt©tot©in©Koblenz©en©Bonn.©Je©verblijft©in©het©Rheinromantik©Hotel©Zum©Grünen©Kranz©***©in©Rüdesheim©am©Rhein.©Het©hotel©ligt©in©het©centrum©van©de©oude©stad,©vlakbij©de©Rijn.©Je©geniet©van©een©uitzicht©op©de©wijngaarden.

Jouw prijs: vier©dagen©(drie©nachten)©van©3©tot©9©januari©2011©(kerstva-kantie)©en©van©4©tot©13©maart©2011(krokusvakantie):©125©euro©per©persoon.©Van©29©oktober©tot©7©november©2010©(herfstvakantie),©van©11©tot©14©no-vember©2010©(Wapenstilstand)©en©van©24©tot©29©december©2010©(kerstva-kantie):©129©euro©per©persoon.©Ontbijtbuffet,©driemaal©een©viergangendiner,©welkomstdrankje,©gratis©wijndegustatie©in©de©vinotheek©en©een©fles©wijn©per©twee©volwassenen©op©de©kamer©inbegrepen.

Extra:©twee©kinderen©tot©en©met©11©jaar©overnachten©gratis©op©de©kamer©van©de©ouders©(inclusief©ontbijt).©Half©pension©(kindermenu)©bij©te©betalen:©9©euro©per©nacht.

Boekingscode: RIJPKl06

REIZEN MET KLASSE

HoE dEzE rEIzEn rEsErvErEn? Meer©informatie©over©deze©reisaanbiedingen©vind©je©©op©www.holidayline.be/klasse.©alle©vermelde©prijzen©zijn©op©basis©van©een©standaard©twee-persoonskamer©en©volgens©beschikbaarheid.©©Ze©zijn©geldig©voor©leraren©en©meereizende©familie©of©vrienden©gedurende©de©vermelde©periodes.©Holidayline©aanvaardt©de©EcoCheque©en©Eco©Pass©als©betaalmiddel©voor©je©treintrips.©De©voorwaarden©vind©je©in©de©rubriek©‘vragen’©op©www.holidayline.be/klasse.©Reserveer©tijdig.©als©alle©kamers©van©een©hotel©ingenomen©zijn,©dan©is©dat©zo.©Bel©Holidayline©(lic©a5787)©op©050©33©09©90©en©vermeld©het©nummer©van©je©le-rarenkaart.©Mailen©kan©naar©[email protected].©100©procent©kosten©bij©wijziging©of©annulatie©ten-zij©je©een©reisverzekering©neemt©van©3,5©procent©op©de©totale©reissom.

www.holidayline.be/klasse

zekerdoen


DOE IETS STRAFS TEGEN DE DOODSTRAF

dÁÁrom!De©doodstraf©is©gruwelijk,©mensonwaardig©én©in©strijd©met©het©recht©op©leven.©De©doodstraf©volgt©vaak©na©een©oneerlijk©proces.©Meer©dan©eens©worden©onschuldige©mensen©geëxecuteerd.©De©doodstraf©is©bovendien©niet©effi©ciënt:©het©is©nooit©bewezen©dat©ze©meer©afschrikt©dan©een©andere©straf.©58 landen©voeren©de©doodstraf©nog©steeds©uit.©10 oktober is de interna-tionale dag tegen de doodstraf.

trek aandacht!Een©groot©laken©en©een potteke verf.©De©leerlingen©mikken©op©een groot spandoek©de©slogan©‘Zeg©nee©tegen©de©doodstraf’.©Moedig©leerlingen,©ouders©en©leraren©aan©om©het©spandoek©te©ondertekenen.©aan©de©school-poort©of©op©de©speelplaats©krijgt©het©doek©op©10©oktober©een©goed©zichtbare©plaats.©Overtuig©zo©de©andere©leerlingen©en©ouders©om©deel©te©nemen©aan©de©Schrijf-ze-VRIJdag©op©15©oktober.©

Beloof!Schending©van©mensenrechten©stop©je©niet©in©één©dag.©Mensenrechten©kunnen©je©steun©en©enthousiasme©het©hele©jaar©door©gebruiken.©Maak©van©één©wand©in©je©klas©een muurkrant.©Prik©er©alle©kranten-©en©tijdschriftar-tikels©op©die©over©de©schending©van©een©mensenrecht©handelen.©Is©er©een©frappant©bericht?©leef©je©dan©uit©in©een©creatieve©en©spontane©actie.

schrijf!

Reggie©Clemons©werd©ter©dood©veroordeeld©zonder©enig©fysiek©bewijsmateriaal.©De©oog-getuigen©zijn©een©medebeschuldigde©en©een©vroegere©verdachte©in©dezelfde©zaak.©Reggie©Clemons©kreeg©onvoldoende©juridische©bij-stand©en©beweert©dat©de©politie©hem©mishan-delde.©Hij©houdt©zijn©onschuld©vol.©Schrijf©brieven©naar©Jay©Nixon,©de©gouverneur©van©Missouri©(V.S.)©en©vraag©uitleg©over©de©nakende©executie©van©Reggie©Clemons.©

Adres van de gouverneur: www.amnesty.be/schrijfzevrijdag

Op vrijdag 15 oktober 2010 organiseert Amnesty International voor de twintigste maal de Schrijf-ze-VRIJdag. 100.000 kinderen en jongeren schrijven brieven tegen mensenrechtenschendingen. Dit jaar strijdt de Schrijf-ze-VRIJdag tegen de doodstraf. Een gratis educatief pakket biedt jou achtergrondinformatie en werkvormen. Dit pak-ket, meer info en inschrijvingen: www.amnesty.be/schrijfzevrijdag. Bijkomende vragen stel je aan Danielle Hennaert ([email protected] of 03 271 16 16).

zekerdoen


doe!Actie zet aan tot nadenken. Spreid enkele activiteiten over het schooljaar.

1. Neem op 15 oktober deel aan de twin-tigste Schrijf-ze-VRIJdag.

2. Word lid van de Facebook- en Netlog-pagina van Amnesty Vlaanderen.

3. Duid op een wereldkaart alle landen aan die de doodstraf nog uitvoeren.

4. Organiseer een debat op 10 december naar aanleiding van de Internationale dag van de mensenrechten.

5. Dead man walking, The life of David Gale: organiseer een mensenrechtenfi lmdag.

6. Hoor je in de media over een nakende executie? Hou een kaarsenwake.

7. Exploreer het multimediaproject www.wapenland.be.

8. 25 minutes to go, The Mercy Seat en Johnny 99: bespreek liedjesteksten over de doodstraf.

Nog acties op www.amnesty.be.

zekerdoen


TIP&WINlees©in©praatwolken,©droom©weg©bij©pianomuziek©van©Chopin,©win©een©verjaardags-T-shirt©voor©je©kleuterklas©en©…©vind©nog©veel©meer©op©www.klasse.be/leraren.

10-18 jaar

gezocht: groene journalisten

Wedstrijd©‘Natuur-Milieu-Ecologie’©zijn©de©thema’s©van©de©‘Junior©Journalist’-wedstrijd©rond©creatief©schrij-

ven.©Voor©de©derde©graad©lager©en©eerste©graad©secundair©onderwijs©mikt©de©wedstrijd©op©fantasierijke©én©‘groene’©verhalen.©Het©leven©als©eendags-vlieg,©de©geheimen©van©het©bos:©het©kan©allemaal.©Voor©leerlingen©tweede©graad©secundair©is©er©de©‘Nieuwsbladprijs’©voor©het©beste©interview©met©je©vader©die©je©dak©isoleert,©de©verkoper©van©zonnepanelen,©de©vrijwilliger©van©Natuurpunt©of©de©minister©van©leefmilieu.©Het©Nieuwsblad©publiceert©de©winnaar©van©deze©reeks.©De©oudsten©(derde©graad©secundair)©dingen©mee©naar©de©‘Knackprijs’©voor©het©beste©opiniestuk©over©milieubeleid.©Zij©maken©kans©op©hun©debuut©in©Knack.

www.davidsfonds.be/juniorjournalist

Win: een prijzenpot van meer dan 60.000 euro,©met©boekenpakket-ten,©redactiestages,©auteursontmoetingen,©vakantieweekends©…

6-8 jaar

lezen in praatWolken

samenleesBoeken©Beginnende©lezers©smullen©volop©van©de©avon-turen©van©Spik©en©Spek,©samen©met©een©meer©ervaren©lezer.©Kinderen©die©nog©maar©net©lezen©vinden©aangepaste©tekst©in©praatwolken,©de©meelezer©leest©de©overige©tekst.©De©serie©‘samenleesboeken’©is©opgebouwd©volgens©moeilijkheidsgraad©en©groeit©mee©met©de©ontwikkeling©van©de©leerlingen.©achteraan©vind©je©telkens©enkele©spelpagina’s©met©opdrachten©om©samen©op©te©lossen.‘Spik en Spek - Leesbox 5’ - 8,95 euro per boekje - 44,75 euro voor box met 6 verschillende titels - www.abimo.net

Win: 5 x ‘spik en spek - Leesbox 5’©-©mail©vóór©15©oktober©(met©als©onderwerp©‘leesbox©5’©en©al©je©gegevens©en©die©van©je©klas)©naar©[email protected]

WIN!

9-12 jaar

knotsgekke geschiedenistelevisie©Saartje©Vandendriessche©en©Pretman,©de©‘foute’©superheld©van©KetNet,©slaan©de©handen©in©elkaar©voor©de©‘Pretshow’,©een©knotsgekke©show©over©geschiedenis.©In©elk©van©de©40©afl©everingen©komen©drie©histori-sche©feiten©aan©bod.‘De Pretshow’ - dit najaar op KetNet - www.ketnet.be

vanaf 12 jaar

transit festivalklassiek - korting©Het©jonge©Nadar©Ensemble©opent©het©festival©met©werk©van©een©nieuwe©lichting©Vlaamse©componisten.©Het©kleurrijke©amsterdamse©ensemble©Klang©brengt©werk©van©Frank©Nuyts©die©zich©liet©inspireren©door©het©stripverhaal©Sacha.©Op©zaterdag©24©oktober©(11©uur)©verzorgt©Benjamin©Van©Esser©het©gratis©educatieve©project.©Transit Festival - van vrijdag 22 tot en met zondag 24 oktober - diverse locaties en tijd-stippen te Leuven - www.transitfestival.be - info en tickets (ook voor het gratis educatieve project) via www.transitfestival.be of 016 30 09 00 - leraren krijgen 25 procent korting

WIN!


Win: 5 x ‘spik en spek - Leesbox 5’©-©mail©vóór©15©oktober©(met©als©onderwerp©‘leesbox©5’©en©al©je©gegevens©en©die©van©je©klas)©naar©[email protected]

knotsgekke geschiedenis

Vandendriessche©en©Pretman,©de©‘foute’©superheld©van©KetNet,©slaan©de©handen©in©elkaar©voor©de©‘Pretshow’,©een©knotsgekke©show©over©geschiedenis.©In©elk©van©de©40©afl©everingen©komen©drie©histori-

‘De Pretshow’ - dit najaar op KetNet -

zekerdoen


16-18 jaar

straffe madammen

dvd©Echt©gebeurd!©Na©tweeënhalf©jaar©strijd©kreeg©de©Nederlandse©Janneke©Schoonhoven©haar©kinderen©terug.©al©die©tijd©werden©ze©door©haar©ex-man©vastgehouden©in©Syrië©en©was©Janneke©de©speelbal©tussen©moederliefde,©ambassades,©sluimerende©gevoelens©voor©haar©ex©en©het©gevecht©om©de©voogdij©over©haar©kinderen©terug©te©krijgen.

dvd©Echt©gebeurd!?©aan©het©begin©van©de©9de©eeuw©is©Johanna©von©Ingelheim,©vermomd©als©man,©de©lijfarts©van©de©paus.©Na©zijn©dood©wordt©ze©gekozen©tot©zijn©opvolger.©‘Pope©Joan’©(Sönke©Wortmann)©vertelt©het©bijzondere©ver-haal©van©de©enige©vrouwelijke©paus©ooit.©Realiteit©of©fi©ctie?

‘Kom niet aan mijn kinderen’ en ‘Pope Joan’ - overal verkrijgbaar - www.rcv.nl

Win: 2 x ‘Kom niet aan mijn kinderen’ en 2 x ‘Pope Joan’©-©mail©de©titel©van©je©keuze©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kom©niet’©of©‘Pope©Joan’)©naar©[email protected]

aLLe Leeftijden

soep op schoolWedstrijd©Roer©op©19©november©in©de©kookpot©en©serveer©soep©op©school!©Velt©vzw©en©de©‘Week©van©de©Smaak’©dagen©je©uit©om©een©Vlaamse,©Spaanse©of©multiculturele©soep©te©brou-wen:©een©klassieke©pompoensoep,©een©eigenzinnige©pastinaaksoep,©gazpacho©…©En©waarom©geen©soep©met©de©groenten©uit©de©schoolmoestuin?www.weekvandesmaak.be - www.velt.be

› Extra:©affi©ches,©infomateriaal,©assistentie©…©voor©scholen©die©voor©duurzaamheid©gaan

Win: een soepset (soepketel,©200©soepkommen©en©een©kookboek©duurzame©voeding)©voor©de©origineelste©soep.©Meer©info:©www.weekvandesmaak.be©(‘speciale©acties’)

10-12 jaar

dokters in oorlogsgeBiedeneducatief pakket©leerling-artsen©Zonder©Grenzen©Ziggy©en©Sylvie©nemen©je©leerlingen©met©het©materiaal©uit©de©‘Meteor’-koffer©mee©achter©de©schermen©van©humanitaire©noodhulp©in©oorlogsgebieden©of©op©plaatsen©waar©natuurrampen©hebben©plaatsgevonden.©Wat©hebben©mensen©nodig©tijdens©zo’n©crisis?©Hoe©wordt©de©hulpverlening©georganiseerd?©Wat©zijn©de©uitdagingen?www.azg.be (‘AZG en de Jeugd’)

› Gratis:©leen©de©‘Meteor’-koffer©(fi©lm,©leerlingenbrochure,©leraren-dossier,©zelfklevers,©poster)©via©de©site©of©via©Sophie©Reyntens©-©[email protected]©-©02©474©74©91

12-18 jaar

klimaatverandering fictie?Boek©Stel©dat©wij©mensen©een©onge-woon©snelle©klimaatverandering©ver-oorzaken©en©de©gemiddelde©tempera-tuur©zes©graden©zou©stijgen.©Wat©zou©er©dan©gebeuren?©Jeugdauteur©Patrick©lagrou©(Dolfi©jnenkindserie)©start©met©‘De©grote©ramp’©een©nieuwe©reeks©over©de©veranderingen©die©ons©allen©te©wachten©staan©als©de©klimaatverande-ring©blijft©doorgaan.©Superorkanen©en©ander©natuurgeweld,©een©bedreiging©voor©alle©leven©op©aarde©…‘De grote ramp’ - 19,95 euro - www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘de grote ramp’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘De©grote©ramp’)©naar©[email protected]

aLLe Leraren

schrijf met stijlBoek©Vind©je©het©een©hele©opgave©om©een©goede©uitnodiging©of©een©overtuigende©brief©te©schrijven?©Ben©je©bang©dat©je©niet©de©juiste©formuleringen©gebruikt?©‘Schrijven©met©stijl.©Van©brief©tot©verslag’©helpt©je©bij©de©schriftelijke©communicatie©met©familie,©vrienden,©kennissen,©collega’s©of©je©baas.©Het©boek©beschrijft©36©schrijfvormen.©‘Schrijven met Stijl’ - Marian Goossens en Ann Hellemans - Standaard Uitgeverij - 112 pagina’s - 14,95 euro

WIN!

WIN!

WIN!

zekerdoen


6-12 jaar

zeppe & zikki-filmpjeWedstrijd©Na©36©afl©everingen©van©Zeppe©&©Zikki©en©hun©avonturen©in©het©verkeer,©is©het©nu©de©beurt©aan©je©leerlingen.©De©opdracht:©maak©je©eigen©Zeppe©&©Zikki-fi©lmpje©met©jouw©verkeerservaringen©die©je©met©de©hele©wereld©wilt©delen.©Zoek©je©inspiratie?©Op©www.zeppezikki.be©vind©je©de©bestaande©fi©lmpjes.©In©de©klas©heb©je©misschien©al©de©Zeppe©&©Zikki-handpoppen,©aangeboden©door©levenslijn-Kinderfonds?©Maak©ze©anders©zelf©of©koop©ze©aan©(zo©steun©je©meteen©levenslijn).www.levenslijn.be - www.zeppezikki.be

› Hoe?©Maak©een©fi©lmpje©(maximaal©3©min.)©met©je©gsm,©fototoestel©of©camera©en©post©het©vóór©15©oktober©op©YouTube,©Garage©TV©…©-©mail©de©link©(met©wat©uitleg©én©al©je©gegevens)©naar©[email protected]©-©dan©komt©je©fi©lmpje©op©www.levenslijn.be©en©ronsel©je©kijkers©-©je©vindt©daar©ook©twee©voorbeeldfi©lmpjes©

Win: het fi lmpje met de meeste kijkers wint 500 euro©(waardebon),©Zeppe©&©Zikki-producten©en©het©fi©lmpje©komt©op©vtmKzoom

4-6 jaar

kleuters en Wetenschapeducatief pakket©De©map©‘Op©onderzoek©met©Fred’©nodigt©je©kleuters©uit©in©de©boeiende©wereld©van©fysica©en©chemie.©Ver©weg©van©alle©theorie©wekt©deze©map©hun©honger©naar©experimenteren©en©nieuwe©inzichten.©De©map©bevat©een©handleiding,©een©basisverhaal©rond©Fred©de©mier©en©16©‘impuls-©en©onderzoekskaarten’©die©de©kleuters©stap©voor©stap©door©allerlei©experimenten©leiden.‘Op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij kleuters’ (Gisela Lück) - 61,50 euro - www.deboeck.com - er is ook een pakket voor de eerste graad lager onderwijs beschikbaar

Win: 3 x ‘op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij kleuters’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Wedstrijd©Klasse’)©naar©[email protected]

vanaf 6 jaar

klassiek voor iedereenconcert©Hoe©maak©je©klassieke©muziek©toegankelijker©voor©je©leerlin-gen?©Neem©ze©bijvoorbeeld©mee©naar©‘Klassiek©voor©iedereen’,©een©roman-tisch©pianorecital©door©Ben©Roels,©dit©jaar©volledig©in©het©teken©van©jubila-ris©Frederik©Chopin.©acteur©Erik©Burke©brengt©tussendoor©Nederlandstalige©poëzie.

› Hoe?©Concert©op©maandag©22©november,©om©20©uur,©in©deSingel,©antwerpen©-©11©euro©(leerlingen©betalen©6©euro)©-©reserveren©via©Info©Cultuur©-©

03©203©95©85©-©[email protected]©-©je©kunt©de©poëzieteksten©vooraf©krijgen©en©als©lesmateriaal©gebruiken

Win: één klas©(maximaal©30©leerlingen©en©2©begeleiders)©mag gratis naar het concert -©mail©vóór©1©november©naar©[email protected]

2,5-6 jaar

jarige kleutersvoorleesBoek©Een©kroon,©liedjes,©cake©met©kaarsjes:©een©verjaardag©in©de©kleuterklas©is©altijd©een©feest.©Met©‘anna©is©jarig’©geeft©auteur/illustrator©Kathleen©amant©nog©meer©fuifmoge-lijkheden:©een©voorleesboek©met©een©van©Vlaanderens©bekendste©peuters©in©de©hoofd-rol,©met©als©extraatje©een©speciaal©verjaardags-T-shirt©dat©de©jarige©de©hele©dag©mag©dragen.©Op©de©website©van©Clavis©kun©je©trouwens©nog©meer©verjaardagsmateriaal©downloaden.©En©last but not least©is©er©een©set©van©13©grote©vertelplaten©voor©het©‘kamishibaitheater’.©Terwijl©je©kleuters©naar©de©grote©prenten©kijken,©lees©je©de©tekst©handig©af©op©de©achterkant©van©de©plaat.‘Anna is jarig’ - 13,95 euro (boek en T-shirt) - 25 euro (vertelplaten) - www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘Anna is jarig’ (boek en T-shirt)©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘anna©is©jarig’)©naar©[email protected]

WIN!

zekerdoen

6-12 jaar

zeppe & zikki-filmpje

jarige kleuters©Een©kroon,©liedjes,©

cake©met©kaarsjes:©een©verjaardag©in©de©kleuterklas©is©altijd©een©feest.©

bekendste©peuters©in©de©hoofd-rol,©met©als©extraatje©een©speciaal©verjaardags-T-shirt©dat©de©jarige©de©hele©

zekerdoen

10-14 jaar

een klas met grote voeten?

educatief pakket©Je©leerlingen©ontdekken©met©‘Voetzoekers©Junior’©spelenderwijs©de©ge-heimen©van©de©ecologische©voetafdruk.©Je©bere-kent©samen©de©klasvoetafdruk©én©via©actiekaar-ten©plan©je©haalbare©acties©om©die©voetafdruk©te©verkleinen.©Plaats©een©leuke©klaservaring©met©een©gekke©‘voetenfoto’©op©de©site©en©laat©zo©je©bespaarde©m²©meetellen©op©de©WWF-teller.

www.wwf.be/voetzoekersjunior - beschikbaar vanaf oktober - klassen tweede en derde graad secundair kunnen via www.wwf.be/voetzoekers ook aan de slag

› Gratis:©pakket©met©spel,©poster,©voetafdrukmeter©en©lerarenhandleiding©met©uitgewerkte©lesactiviteiten©-©bestellen©via©de©website©-©elke©deelne-mende©klas©krijgt©een©verrassing

vanaf 14 jaar

kussen in de kantlijnBoek©Driemaal©Gerda©van©Erkel©in©een©omnibus©met©verhalen©over©jongeren©die©op©zoek©zijn©naar©zichzelf,©liefde©en©geborgenheid.©‘Zes©maal©één©is©zeven’©volgt©zes©jongeren©tijdens©een©kamp©in©de©ardennen,©een©alternatieve©straf©door©de©jeugdrechter©opgelegd.©In©‘leven©op©de©rand’©ontmoet©Jasper©(werkloze©vader,©broertje©met©Down,©radeloze©moeder)©Margreet©(met©het©kale©hoofd)©in©het©op-vangcentrum©waar©hij©overdag©verblijft.©En©in©‘De©hemel©is©geen©huis’©vlucht©

Evelien©in©anorexia©en©zelfverminking,©na©de©dood©van©haar©moeder©en©problemen©met©de©nieuwe©vrouw©van©haar©vader.‘Kussen in de kantlijn’ - 18,95 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Kussen in de kantlijn’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©on-derwerp©‘Kussen’)©naar©[email protected]

WIN!

zekerdoen


vanaf 4 jaar

muizenstreken en kattenissenvoorleesBoek©Vrolijke©muizenkleuter©Piep©en©oude©kater©Mauw©beleven©elk©seizoen©vele©avonturen:©samen©naar©de©winkel,©bloemen©verzorgen,©terrasje©spelen,©ijsjes©eten,©winter-pret.©‘Piep©mag©Mauw©zeggen’©van©Frans©lasès©is©een©bundel©pittige©voorleesverhalen,©met©grappige©illustraties©van©Tom©Schamp.‘Piep mag Mauw zeggen’ - 17,50 euro - www.eenhoorn.be

Win: 10 x ‘Piep mag Mauw zeggen’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Piep’)©naar©[email protected]

6-8 jaar

rekenen op muziek

lespakket©Neem©een©latino-grootmeester,©een©kinderkoor©en©een©muzi-kale©kapitein.Het©resultaat©is©de©‘Tafels©van©vermenigvuldiging’,©een©zwie-rige©muzikale©bewerking©die©zelfs©de©vurigste©wiskundehaters©kan©overtui-gen.©Kapitein©Winokio©en©Buscemi©laten©de©‘Tafels’©swingen,©één©track©per©tafel.©Je©leerlingen©kunnen©de©tafels©oefenen©op©de©karaokeversie©en©ten©slotte©is©er©huiswerk©op©zijn©‘Kapiteins’:©een©tafels-quiz.©I.s.m.©klas©3B©van©meester©Demaeyer©(waar©Winok©Seresia©ooit©zelf©de©tafels©leerde).‘Tafels van vermenigvuldiging’ - 21,95 euro - www.kapiteinwinokio.be

› Extra:©dit©pakket©bestaat©uit©de©cd,©100©product-oefenkaartjes,©100©deling-oefenkaartjes©en©een©poster

Win: 5 x pakket ‘Tafels van vermenigvuldiging’ -©mail©vóór©23©okto-ber©(met©als©onderwerp©‘Tafels’)©naar©[email protected]

Leraren mUzikaLe oPvoeding

dag van de schoolmuziekvorming©Is©‘capoeira’©dansen©of©vechten?©Hoe©maken©kinderen©op©een©speelse©manier©kennis©met©jazz?©Hoe©mix©je©klanken©uit©de©omgeving©met©je©eigen©stem©tot©een©geluidenspiegel?©‘In©de©spiegel’©is©een©festival©en©vormings-dag©voor©leraren©basisonderwijs,©leraren©muzikale©opvoeding©en©leraren©uit©het©deeltijds©kunstonderwijs.©Je©kiest©drie©sessies©uit©een©ruim©aanbod.©Tussendoor©kuier©je©door©de©vakbeurs.©Thomas©Vanderveken©is©gastheer.Dag van de Schoolmuziek 2010 - donderdag 11 november - Kunstcampus deSingel - Desguinlei 25 - 2018 Antwerpen - 90 euro (70 euro voor leden Muzes), broodjeslunch inbegrepen - inschrijven via www.muzes.be/dvds2010

Win:©drie©leraren©die©vóór©15©oktober©hun©naam,©adres©en©de©contactge-gevens©van©hun©school©mailen©naar©[email protected]©winnen©een©toegangsticket.

WIN! WIN!

WIN!

11-14 jaar

multiple choicevoorstelling©Op©het©podium©brengen©een©kortfi©lm,©7©jonge©dansers©en©1©acteur©een©verhaal©over©keuzes©maken.©In©het©gratis©educatieve©pakket©vind©je©een©spelvorm©rond©studiekeuze.©Het©studiekeuzeproject©Multiple©Choice©mikt©hiermee©op©leerlingen©van©het©6de©jaar©lager©onderwijs©en©de©1ste©graad©secundair.©Er©zijn©schoolvoorstellingen©in©de©culturele©centra©van©Halle,©Brugge,©Tielt,©Geraardsbergen,©Gent,©Tienen,©aarschot,©Beersel,©Ieper,©Vilvoorde©en©Oostende.www.multiple-choice.be - reservaties via [email protected] - Carolien Vandersteene - 0476 46 21 94

vanaf 16 jaar

stilte gestoordhedendaagse kunst©Een©twintigtal©kunstenaars©interprete-ren©het©thema©‘stilte’:©de©stilte©van©de©ruimte,©van©het©lichaam©(en©de©geest),©van©het©sacrale.©Je©vindt©‘disturbed©SIlENCE©-©STIlTE©gestoord’©in©het©unieke©kader©van©de©campus©van©het©Psychiatrisch©Centrum©Duffel,©een©gelegen-heid©om©enkele©taboes©in©de©geestelijke©gezondheidszorg©te©doorbreken.

www.pz-duffel.be - [email protected] - 015 30 40 04

› Gratis:©de©toegang©is©gratis©(woensdag©tot©zondag,©13©tot©17©uur)©-©digitale©lesmap©voor©leraren©én©leerlingen

› Extra:©geleid©bezoek©mogelijk©mits©reservatie©(75©euro)

zekerdoenzekerdoen

6-12 jaar

verkeerspreventieeducatief pakket©Praat©over©ver-keersongevallen©in©je©klas,©ze©maken©deel©uit©van©de©wereld©van©je©leerlingen,©ze©roepen©vragen©en©emoties©op.©Werk©vanuit©de©ervaringen©van©je©leerlingen©en©laat©hen©zo©stilstaan©bij©het©belang©van©hun©eigen©gedrag©in©het©verkeer©en©bij©de©impact©van©een©verkeersongeval©op©iemands©leven.©ZEBRa©biedt©elke©school©daarvoor©een©gratis©pedagogi-sche©kit.©Voor©wie©meer©wil©doen,©is©er©ook©‘Samoerai!’,©een©theaterstuk©van©Wim©Geysen,©rond©sociale©competenties©

en©rond©gevoelens©van©angst,©verdriet,©woede©en©vreugde©binnen©het©thema©verkeer(songevallen).www.zebraweb.be - www.zeppekit.be

› Gratis:©elke©school©krijgt©een©mini-zeppekit©(handleiding,©les-suggesties,©tips©voor©klasgesprekken,©links©naar©materiaal©en©orga-nisaties,©dvd©met©Zeppe©&©Zikki-filmpjes,©knuffel)©-©aanvragen©via©[email protected]©-©03©205©74©40

vanaf 8 jaar

kuifje, hergé en de treineneXpo - gratis©Hergé©had©iets©met©treinen.©Niet©alleen©duiken©ze©gere-geld©op©in©de©albums©van©Kuifje.©Hij©illustreerde©ook©de©brochures©van©de©NMBS.©Treinmaquettes,©archieven©en©spoorobjecten©treden©in©dialoog©met©de©tekeningen©van©de©schepper©van©Kuifje.Kuifje, Hergé en de treinen - van 13 oktober 2010 tot 28 februari 2011 - Hergé Mu-seum - 26 rue du Labrador - 1348 Louvain-la-Neuve - www.museeherge.com - gratis voor leraren op vertoon van hun lerarenkaart. Vergezellende personen betalen 5 i.p.v. 9,50 euro. Geldig van 14 oktober tot en met 30 november 2010. Nadien gelden voor iedereen de normale tarieven.

©©

Hergé©-©Moulinsart©2010

zekerdoen


vanaf 14 jaar

kussen tussen pita en frietBoek©Maite©is©geboren©zonder©stem©en©droomt©weg©in©haar©eigen©schrijfsels.©Tot©ze©de©Turkse©Moonisah©leert©ken-nen©en©een©passionele©relatie©ontluikt,©tot©frustratie©van©hun©vaders.©Debutante©Evelien©Van©landeghem©koos©voor©haar©de-buutroman©een©niet©meteen©voor©de©hand©liggend©thema:©holebi-relaties©in©de©islam.©abimo©Uitgeverij©en©Holebi-beweging©‘Wel©Jong,©Niet©Hetero’©brachten©het©boek©op©de©markt.‘Kussen tussen pita & friet’ - 14,95 euro - www.abimo.net

› Extra:©auteur©Evelien©Van©landeghem©zal©(i.s.m.©‘Wel©Jong,©Niet©Hetero’)©lezingen©geven©rond©dit©boek/thema©-©meer©info©via©[email protected]

Win: 10 x ‘Kussen tussen pita & friet’©-©mail©vóór©15©oktober©(met©als©onderwerp©‘Pita©&©Friet’)©naar©[email protected]

12 tot 18 jaar

militair verleden congoeXpo - gratis©Zoom©in©op©het©Belgisch-Congolese©militaire©verleden©van©de©laatste©125©jaar.©Ontdek©hoe©een©Belgische©piloot©tijdens©de©Eerste©Wereldoorlog©het©Duitse©leger©in©Oost-afrika©een©eerste©nederlaag©toe-brengt.©Ontmoet©de©27©Congolezen©die©aan©de©IJzer©vechten.©Reis©mee©naar©Birma©met©het©veldhospitaal©van©dr.©Thomas©en©trek©van©Nigeria©naar©de©Egyptische©piramiden©met©het©expeditiekorps.©Beleef©de©moeilijke©periode©van©onafhankelijkheid©door©de©ogen©van©de©para’s.©leer©over©de©militaire©samenwerking©voor©en©na©de©onafhankelijkheid.©Het Instituut voor Veteranen stelt de 35 panelen (200 m²) gratis op in je school. Gidsen van het Instituut geven rondleidingen. Vereisten: een goede zaal, een verzekering ter waarde van de tentoonstelling en bezoekers. Reserveren: [email protected] - 02 227 63 18

nog geen lerarenkaart?Dat©is©normaal©als©je©pas©in©dienst©bent©getreden.©Het©duurt©even©voor©de©administratie©alle©dossiers©van©de©nieuwe©leraren©en©docenten©opgesteld©heeft.©Eind©november©beschikken©we©over©de©noodzakelijke©gegevens.©Dat©is©precies©op©tijd©voor©de©lerarenkaart©2011.©Die©krijg©je©samen©met©het©januarinummer©dat©eind©december©in©de©bus©valt.©Wie©vorig©jaar©al©in©dienst©was,©beschikt©over©de©lerarenkaart©2010.©Die©blijft©geldig©tot©31©december©2010.

WIN!

aLLe Leeftijden

jongeren keren het klimaatactie©Met©vijf©laagdrempelige©acties©kun©je©de©CO2-uitstoot©van©je©school©verminderen.©Je©kiest©zelf©hoe©je©de©acties©aanpakt,©met©de©hele©school©of©in©kleine©groepjes,©één©dag,©één©week©of©defi©nitief©(waarom©niet?)De©acties©zijn:©‘Eet©lokaal,©denk©glo-baal’©(15/10;©lokale©producten©eten),©‘Kringloopactie’©(22/11;©spullen©die©je©niet©langer©gebruikt©aan©kringloop-©en©tweede-handswinkels©bezorgen),©‘Dikke©truiendag’©(16/2;©de©verwarming©een©graadje©lager©zetten),©‘Kranig©water’©(22/3;©een©dag©enkel©

kraantjeswater©drinken)©en©‘Mobiel©met©minder©CO2’©(een©dag©met©de©fi©ets©of©het©openbaar©vervoer©naar©school).©al©deze©acties©betekenen©minder©energieverbruik,©minder©grondstoffen,©minder©transport…©en©dus©minder©CO2-uitstoot.www.jongerenkerenhetklimaat.be

› Gratis:©pedagogisch©dossier©bij©elke©actie,©met©achtergrondinfo,©tips©om©de©dag©te©plannen©en©links©naar©educatief©materiaal

aLLe Leraren

zonneklasjetijdschrift©Nieuwetijdskinderen,©bewust©opvoeden,©aDHD©en©Zonneklasjes©zijn©enkele©onderwerpen©van©het©speciale©dossier©rond©‘kin-deren©van©nu’©in©het©derde©nummer©van©‘CHaNGE©Think+’,©een©driemaan-delijks©‘positief©magazine©voor©mensen©die©bewust©willen©leven’.www.changethinkpositive.be - het blad ligt overal in de boekhandel

› Gratis:©een©workshop©‘Nieuwetijdskinderen©en©hoe©start©ik©een©Zonneklasje’,©voor©leraren©en©ouders,©over©begeleiden©van©kinde-ren©van©deze©tijd,©door©Patricia©libbens©(bezieler©“Zonneklasje”©-©www.zonneklasje.be)©-©meld©je©aan©via©[email protected],©plaats©en©datum©volgt©later.

zekerdoen


HorIzonTAAL2 Schoolvak©-©7 Zintuig©-©9 Militaire©afkorting©-©10©Comparatief©van©“nat”©-©13©“Je©…is©bien”©(ontbrekende©letters)©-©16©Bolleboos©-©17©The©sixth©month©-©18 Deelgemeente©van©Gistel©- 21©Dyne©-©23 Voor©- 24©a©note©to©follow©sol©-©25©Duits©uitvinder©-©27©Gehoorzaam©-©29©Colonel©Mustard©met©de©kande-laar©in©de©serre©- 31©Bijbelse©naam©-©32©Mentor,©opvoeder

vErTICAAL1©Maan©van©Jupiter©- 2©Vlaamse©zanger©-©3©Maand©-©4©Mini-hoofdtelefoon©in©het©wielrennen©- 5©Gemeenschapsonderwijs©- 6©afspraak©in©juni©- 8©Spaanse©elf©-©11©Internetdomeinnaam©voor©Tonga©- 12 lengtemaat©-©13©Toerist©in©Rome©in©455©-14©Muziekgenre©- 15©Europese©Unie©-©19©Moedwil©-©20©Mechanisch©wezen©-©22©Zeewier©- 24©Shakespearekoning©met©spelfout©-©25©Basso©Continuo©-©26©Griekse©letter©-©28 Gezond©- 30©Klassieke©openingsdans©

KRUISWOORDRAADSEL

1 2 3 4 5 6

7 8 9

10 11 12 13

14 15

16 17

18 19 20 21

22 23 24

25 26 27 28

29 30 31

32

win!

FOTOSPELNeem©de©eerste©letter©van©wie©of©wat©je©op©elke©foto©precies©ziet.©Samen©vormen©ze©een©vijfl©etterwoord.©Daarmee©kun©je©de©kluis©openen©voor©een©reischeque©van©500©euro.©Je©kunt©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Op©www.klasse.be©krijg©je©een©extra©

tip.©Mail©de©oplossing©(met©als©onderwerp©‘fotospel©208’)©vóór©23©ok-tober©2010©naar©[email protected].©Frans©Cuyvers©uit©Geel©is©de©septemberwinnaar©(‘kopie’).©Prettige©reis!

los©het©kruiswoordraadsel©op.©Dat©is©meteen©je©eerste©stap©richting©een©reischeque©van©500©euro.©Daarmee©kun©je©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Mail©het©woord©achter©horizontaal©14©vóór©23©oktober©2010©(met©als©onderwerp©‘Kruiswoord©208’)©naar©[email protected].©Tania©Geleyn©uit©Sint-Niklaas©is©de©septemberwinnaar©(‘eerste©schooldag’).©Prettige©reis!

Pierre©Bailly©uit©Koksijde©is©de©winnaar©van©de©grote©zomerwedstrijd©2010©‘De©schatkist’.©Hij©wint©een©reis©cheque©van©1000©euro.©

De©oplossing:©‘Pieter©Paul©Rubens’.©De©weg©naar©de©oplos-sing©vind©je©op©www.klasse.be/leraren.

TURQUAZEb u ra k b a l c i & ch a r l o t t e va n d e r m e e r s c h

zondag 17 oktober

turks voor beginners

Timur©(28)©is©verliefd©op©Sarah.©Hun©relatie©ondervindt©tegenstand.©als©zijn©vader©sterft,©trekt©Timur©met©zijn©twee©broers©en©zijn©moeder©naar©Istanbul.©Na©de©begrafenis©keren©de©drie©broers©terug©naar©Gent.©Ze©zoeken©een©nieuw©evenwicht.©Ediz©(36)©speelt©de©dominante©vader,©Bora©(16)©doet©domme©dingen©met©de©verkeerde©vrienden©en©Timur©probeert©zijn©vaders©droom©te©realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©Turquaze©brengt©een©eerlijke©kroniek©van©een©Turkse©familie©in©Gent.©Bert©Ostyn,©zanger©van©absynthe©Minded,©componeerde©de©filmmuziek.

vipdag©In©Montréal©moesten©de©organisatoren©van©het©filmfesti-val©stoelen©bijzetten©in©de©zaal.©Duizend©Vlaamse©leraren©met©part-ner©mogen©rekenen©op©een©comfortabele©bioscoopzetel:©op©zondag©17©oktober©(11©uur)©in©Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©of©in©Metropolis©antwerpen.©Inschrijven©kan©vanaf©1©oktober©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven.

Download het scholendossier op www.turquazedefilm.be.

Afgiftekantoor Gent X - Pnr: P004699Vlaams ministerie van Onderwijs en VormingRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België - Belgique

PB/PP3/9156

Klasse voor Leraren 208

Documents

Transcript of Klasse voor Leraren 208