Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

December 2007 • Nr. 180www.klasse.be

Gratis naar ‘The Golden Compass’ - Ondernemer op school - 5 tips tegen faalangst - Win een weekend Ardennen

Zijn dT-fOuTen OnvermijTelijk?

Crea-leraar myriam:“iedereen kunsTenAAr”

differenTiëren: nieT Te dOen?

Wie Wil nOG TOeZiChT hOuden?

4 XkAnsArm

Opa en oma in de klasde jeuGd vAn TOen

jOnGeren rOuWen in

myspACe

NIEUW ABCErgernis: Ik zit achteraan in de derde kleuterklas. De juf toont

drie letters van het alfabet: B, R en W. De kleuters herkennen

ze niet. Daarna toont ze drie andere letters: een haanrode K,

een kanariegele M en een vlamrode C. De kleuters herkennen

ze alle drie. Kraaiend van plezier kunnen ze er zelfs meteen

objecten, liedjes, figuren, verhalen en slogans aan koppelen.

Het zijn de K van Kellogg’s, de M van McDonald’s en de C van

Coca-Cola.

Verwondering: Dit spelletje gaat op in nagenoeg heel de we-

reld. Het oorspronkelijke ABC als eerste kennismaking met taal

en teken is universeel vervangen door het ingehamerd KMC

van ontbijtgranen, hamburgers en frisdrank.

Verantwoordelijkheid: Wie zeven jaar is, heeft van zijn wak-

ker leven vaak al een vol jaar voor tv doorgebracht. De meeste

jongeren zien minstens 20 000 reclamespotjes per jaar. Die

pakken ons handig in, aangepast aan elke leeftijd: tot vier jaar

moet het cosy zijn (met tekenfilmfiguurtjes), vanaf vier wordt

het play (met avontuurlijke helden), vanaf acht vallen we voor

prestatie (bekende figuren als sportlui) enz. En altijd met het

sausje fun. Wie consumeert, lacht zijn witte tanden bloot van

puur plezier. Als we onze kinderen toch zo graag beschermen

tegen het kwaad van de straat, waarom leveren we hen dan als

ze binnen zitten zo kritiekloos over aan de pletwals van televi-

sie en reclame? “Ze mogen thuis soms uit de sinterklaasfolders

knippen wat ze graag willen”, zucht de juf. “Dat heet dan kie-

zen. Maar als ze echt mogen kiezen, gaan ze voor: spelen met

papa, pannenkoeken bakken, stampen in plassen en fluiten in

het donker. Maar dat is niet te koop.” Wie leert hen bewust kie-

zen? Wie wijst hen op de manipulatie, de trucs, de samenhang,

eerlijke handel en de waanzin van trends, merken of snel ge-

win? Alles van waarde is weerloos. Maar ze bestaan: de alerte

en goed geïnformeerde, kritische ouders en leraren. Zij leren,

tegen de grote stroom in, onze kinderen de geletterdheid die

ze broodnodig hebben: het nieuwe ABC van Aandachtig en

Bewust Consumeren.

In Vlaanderen staat de K al even vaak voor K3 en de M voor Mega Mindy. Onze leerlingen van 3 tot 18 jaar kritisch leren omgaan met media en reclame is via de eindtermen een taak van elke leraar. Maar wie is gewapend tegen zoveel geweld? Een aanzet vind je bij de verbruikersorganisaties www.oivo.be en het Europees project consumentenopvoeding www.e-cons.net

Hoofdredacteur Klasse

leo.bormans@klasse.be

10

40

Hartslag: 112

10 “Dt-foUtEN zIjN oNvErmIjDElIjk”“Ook al doe je nog zo je best, dt-fouten maakt iedereen”, zegt prof. Dominiek Sandra.

Maar correct spellen is ook een kwestie van attitude. Geven leerlingen er echt geen moer

meer om? En waarom willen we dan allemaal meer spelling in de les Nederlands?

repOrTAGes

ruBrieken

Het Nieuws ............................................................. 04

Help! ............................................................................ 16

Zeker Doen .............................................................. 17

Praktijktips ............................................................. 50

Dialoog ....................................................................... 52

Speeltijd .................................................................... 54

42 44

46 48

40 DE jEUgD vAN toEN“Hoezo, was de les dan al begonnen?” vraagt Josephine (67). Samen met zestien andere opa’s en oma’s vervangt ze voor één dag haar kleinkind. Generatieschok in de klas.

42 op hEt kErkhof vAN myDEAthSpACEOp MyDeathSpace wandelen tienduizenden jongeren in stilte rond. Ze rouwen om een vriend, een ouder, een huisdier. Omdat tranen taboe zijn in de klas?

44 “hEB Ik vANDAAg Wéér toEzICht?”Brandende vuilnisbakken, kussende koppeltjes, spiekers en bloedneuzen... Dagelijks houden duizenden leraren toezicht op school. Hoe erg dat is?

46 hEt EtIkEt op DE lEErlINg IS grAtISElke Vlaamse klas telt gemiddeld twee leerlingen die arm aan geld zijn en arm aan kansen. Hoe rijk is het begrip op school?

48 “DIffErENtIërEN mEt 27 lEErlINgEN... komààN!”

“In de basisschool lukt het prima, maar waarom is differentiëren zo moeilijk in het secundair onderwijs?” mailt een leraar. Het antwoord komt uit onverwachte hoek: de scheikundeles.

Ze leefde als God in Zuid-

Frankrijk, maar toen een

vriendin vroeg om haar

cursus over te nemen,

twijfelde Myriam Schmidt

niet: ”Het klikte tussen

mij en onderwijs en dat

is zo gebleven. Nu pendel

ik tussen de academie

van Borsbeek en de

Steinerschool in Berchem.

Het kunstzinnige in de

Steinerpedagogie is me

op het lijf geschreven.

Het is fijn om te zien hoe

kunst jonge mensen helpt

volwassen te worden.”

1. kUNSt hoEft gEEN ApArt vAk tE zIjN op SChool, hEt pASt ovErAl IN

Toen we de Australische onderzoeker * hoorden zeggen dat kunst zo afwezig is in de Vlaamse scholen, dachten we: ‘Op dat punt zitten wij wel goed.’ Onze leerlingen illustreren zelf de leerstof met gedichten, klei, schilderwerk. Dat maakt deel uit van hun leerproces. Ook in cog-nitieve vakken, zelfs fysica en wiskunde, is kunst vaak de invalshoek. Zelf poëzie schrijven en de grote namen in de litera-tuur ontdekken gaan hier samen. En als een leerling niet kunstzinnig binnen-komt, is dat dan geen mooie reden om te ontwikkelen wat ontbreekt?

2. DoE oUDErS ErvArEN WAt hEt IS om lEErlINg tE zIjN

Als ouders hun kind naar de Steiner-school brengen, dan doen ze dat niet zomaar. Bovendien engageren ze zich om zelf nauw betrokken te zijn bij het schoolleven. Tijdens ouderavonden laten we papa’s en mama’s ervaren wat hun kinderen doen: boetseren, zingen, gedichten schrijven. Ze schrikken soms van hun eigen talent, maar vooral van wat hun kinderen allemaal leren. Zo doen we in vaders en moeders tegelijk de leerling ontwaken en de bewustere ouder.

3. zoEk DE kUNStENAAr IN jEzElf, hIj IS Er AltIjD

Elke mens heeft iets kunstzinnigs in zich: muziek, plastische kunsten, taal, tot de taal van de wiskunde toe... En dat kunstzinnige verrijkt je, altijd. Onderwijs is soms te cognitief, te abstract. In de Steinerpedagogie staan denken, voelen en willen naast elkaar. Dan kan je niet naast de emotionele taal van kunst heen. Studenten talen, architectuur, kleuter-leider of ingenieur die van onze school komen, laten het soms horen: “Jammer dat het creatieve nu zo weinig ruimte krijgt in onze studie.”

* De Australische professor Anne Bamford onder-zocht hoe het met cultuureducatie is gesteld in het Vlaams onderwijs: zie Klasse 179 en www.cultuurenonderwijs.be

“Ook kunst in de les wiskunde”

Elke maand zet Klasse een supergewo-ne collega op de cover, die via concrete tips zijn of haar onderwijsvisie met jou deelt. deze maand: kunstadept Myriam Schmidt (45).

Op de COver

KLASSE • Nr. 180

4 H E T ni e u W s

KLASSE • Nr. 180

5

10 sTerrenHet aantal extra lestijden voor scholen met snel groeiende kleuterklassen was bij de start van het schooljaar al bijna dubbel zo hoog als begin vorig schooljaar. 92 scholen kregen in totaal 585 lestijden bij.

Met projecten rond brugfiguren, huiswerkbege-leiding en taalachterstand proberen steden en ge-meenten een lokale dynamiek te creëren. Budget: 1,8 miljoen euro.

67 procent van de Belgische huishoudens bezit één of meer pc’s. 60 procent van de Belgische huishou-dens beschikt over een internetverbinding, in 2005 was dit slechts 50 procent.

In de nabije toekomst worden er eindtermen aan-gepast. Het gaat over eindtermen natuurweten-schappen en het curriculum voor techniek (ba-sisonderwijs en eerste graad secundair), vreemde talen en Nederlands (basis- en secundair onder-wijs) en de vakoverschrijdende eindtermen in de drie graden van het secundair onderwijs.

Ongeveer 1 op 7 van de Vlaamse jongeren tussen 9 en 10 jaar oud heeft te kampen met overgewicht, 2 procent lijdt zelfs aan obesitas. Dat blijkt uit een onderzoek van de KULeuven.

Fitnessbegeleider, hovenier, asbestverwijderaar ... Dat zijn enkele van de 20 beroepen die zijn toege-voegd aan de lijst van 34 beroepen waarvoor men-sen een ervaringsbewijs kunnen halen.

68 basisscholen, 15 secundaire scholen en 1 ho-geschool hebben het Milieuzorg op School-logo behaald. Voor MOS werken leerlingen samen met hun leraren, directie en schoolpersoneel aan ver-scheidene milieuthema’s.

41 leraren basisonderwijs en 2 directeurs hebben een stage Frans in Wallonië gevolgd. Op het pro-gramma: technieken om hun lessen Frans te verbe-teren, oefenen om in de klas Frans als voertaal te gebruiken en hun socioculturele kennis verruimen.

Het ministerie van Onderwijs en Vorming zal voortaan informatie uitwisselen met de educatieve uitgeverijen over onder andere de evolutie van de eindtermen. Zo kunnen onderwijsdoelen sneller in schoolboeken en educatieve software opduiken.

In zijn beleidsbrief 2007-2008 vraagt minister Vandenbroucke om op elke sport van de onderwijs-ladder grotere inspanningen te doen om kinderen en jongeren meer uitzicht op succes te bieden.

lerArendireCTMéér onderwijsnieuws? Abonneer je op de elektronische nieuwsbrief lerarendirect of lees het online op www.lerarendirect.be

Luc Daelemans

©

Bart Faingnaert

©

iedereen ZWemT GrAAGEline (7) houdt van zwemmen. Voor een meisje met zware brandwonden is dat niet evident. Eline begrijpt dat mensen even op-kijken als ze haar zien, maar niet dat ze haar blijven aanstaren en nakijken. In Vlaanderen komen er elk jaar negenhonderd brandwon-denslachtoffers bij.

www.verlegeensteen.be

Drie Vlamingen op honderd richten een onderneming op of zijn dit van plan. Geen enkel Europees land scoort lager. Nergens in Europa zijn er zo wei-nig hoog gediplomeerden die een onderneming willen starten. Vlamingen schuwen risico’s en wie failliet gaat, wordt vaak bestempeld als een ‘loser’. Op school beperkt ondernemerschap zich vaak tot projecten en dat is niet genoeg. Een nieuw rapport van de Koning Boudewijnstichting gaat op zoek naar goede praktijken en doet voorstellen. Wat kunnen scholen, overheid en bedrijven doen?

hoe komt het dat nogal wat vlaamse scholen nog niet gewonnen zijn voor ondernemerschapsonderwijs?

Wouter van den Berghe, auteur van het rapport: “Waar neemt men risico’s, maakt men op informele manier af-spraken, probeert men vaak nieuwe methodes uit, durft men afwijken van de platgetreden paden? Juist, in on-dernemingen. Maar in de scholen en ook bij de overheid zie je ongeveer het tegenovergestelde. Je zit hier dus met een cultuurkloof. Bovendien hebben ondernemers in Vlaanderen niet het beste imago: een kwart van de Vlamin-gen spreekt volgens een VRT-enquête van profiteurs en losers. Nochtans passen de doelstellingen van onderne-merschapsonderwijs bijna volledig bij de eindtermen.”

zijn scholen in andere Europese landen daar meer mee bezig?

Wouter van den Berghe: “In Finland, Schotland, Noorwegen, Ierland en Spanje zit ondernemen in het leerplan. In Oostenrijk is het zelfs een vak in de beroepsscholen. In veel landen is men nu de leerplannen aan het herzien om ondernemerschap een betere plaats te

geven. In Oostenrijk heeft men zelfs praktijkbedrijven opgericht en Zweden geeft jongeren praktijkkansen tijdens de zomervakantie. Schotland ten slotte wil in elke lagere school minstens twee leraren die zijn opgeleid in ‘onderne-mingsactiviteiten.’”

Waarom zouden we in vlaanderen meer aan ondernemerschapsonderwijs doen?

Wouter van den Berghe: “In landen waar het volop gebeurt, zoals Schot-land en Noorwegen, stelt men vast dat leerlingen hun persoonlijkheid beter ontwikkelen, ze worden minder schoolmoe, ze zijn zich beter bewust van hun mogelijkheden en talenten. Leraren krijgen de kans actieve werk- en leervormen toe te passen en kunnen hun creativiteit beter kwijt. Scholen worden dynamischer, verhogen hun beleidskracht en werken beter samen met bedrijven, verenigingen en non-profitorganisaties.”

Dat klinkt allemaal mooi, maar zijn daar bewijzen voor?

Wouter van den Berghe: “Tal van stu-dies bewijzen dat ondernemerschaps-

onderwijs positieve effecten heeft: Noorse leraren vinden dat leerlingen beter problemen kunnen oplossen en beter samenwerken. Duitse onderzoe-kers stellen vast dat leerlingen beter kunnen presenteren en het zakenleven beter begrijpen. Een Zweeds project toont aan dat leerlingen meer zelfver-trouwen krijgen. En in het Spaanse Asturië stelt men vast dat jongeren uit kansarme milieus goed presteren en meer zelfrespect en zelfvertrouwen op-bouwen. Miniondernemingen blijken in tal van Europese landen een goede onderwijsmethode te zijn. Enzovoort.”

Als we daar vandaag mee beginnen, wordt het vlaamse onderwijs dus nog beter.

Wouter van den Berghe: “Zeker, maar bedenk wel dat de effecten van ondernemerschapsonderwijs zich vaak pas na vijf tot tien jaar laten voelen.”

“Ondernemend leren en leren ondernemen. Pleidooi voor meer ondernemerschap in het onderwijs” - Onderzoek in opdracht van de Koning Boudewijnstichting. De hele studie staat op de vernieuwde website van de stichting: www.kbs-frb.be

oNDErzoEk vAN DE mAAND

“Ondernemers zijn profiteurs en losers”

studenten haalden vorig academiejaar hun professionele bachelor

secundair onderwijs (status quo tegenover vorig academiejaar).

Deze studierichting is de grootste bacheloropleiding. Ook plaatsen

twee en drie zijn voor bachelors in het onderwijs: 1 532 studenten

haalden hun bachelor lager onderwijs (+6 %) en 922 studenten een

bachelor kleuteronderwijs (-9 %).

1 952

KLASSE • Nr. 180

6 H E T ni e u W s

Joi / ww

w.flickr.com

©

groot-BrIttANNIë

Adhd’ers zijn betere ondernemers

Volgens Britse onderzoekers hebben ADHD’ers veel kansen om goede on-dernemers te worden. Beiden hebben een opvallende voorkeur voor de rech-ter ‘intuïtieve’ hersenhelft. Prof. David Kirby en het ADHD-centrum van Sur-rey halen beroemde voorbeelden aan. Zo kon multimiljonair Richard Branson (Virgin) op zijn achtste nog niet lezen: doordat hij geen minuut kon stilzitten in de klas pikte hij maar een fractie van de leerstof op. Idem voor Bill Gates en Donald Trump. Vandaag hadden ze waarschijnlijk de ADHD-stempel op zich gekregen. Toch bleken ze na frustrerende schooljaren tot grootse prestaties in staat. Kirby vraagt de scholen zich meer op het potentieel van hyperactieve leerlingen te richten. “Onze kenniseconomie kan juist hun onorthodoxe denkkracht niet missen”, stelt hij.

NEDErlAND

vermoeide leerlingen moeten bewegen“Zeggen je leerlingen soms dat ze geen zin hebben in lichaamsbeweging omdat ze moe zijn?” Reden te meer om ze tot bewegen aan te zetten. Uit Ne-derlands literatuuronderzoek blijkt dat vermoeide mensen altijd energieker worden van regelmatige lichaamsbe-weging. Lichaamsbeweging verhoogt de niveaus van energieverhogende en stemmingsverbeterende neurotrans-mitters zoals dopamine, noradrenaline en serotonine. Volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen moeten vol-wassenen vijf dagen per week minstens een half uur lopen, fietsen of sporten. Mensen met overgewicht, kinderen en jongeren zouden per dag minimaal een uur moeten bewegen. Vlaamse sport-deskundigen suggereerden eerder al om de twee uren lichamelijke opvoe-ding op school te vervangen door een halfuur lichaamsbeweging elke dag. De overheid heeft daar voorlopig geen plannen voor.

www.psychologiemagazine.nl

vErENIgDE StAtEN

Grote bedrijven ‘herschrijven’ encyclopedieLeraren die in de klas geregeld met Wikipedia werken, zijn dubbel gewaarschuwd. Virgil Griffith, on-derzoeker in het Santa Fe Institute (VS) vermoedde al langer dat grote bedrijven encyclopedische informatie die met hun producten te maken heeft ‘bijwerken’. Wikipedia is een openbare online encyclopedie die beheerd en gecontroleerd wordt door zijn gebruikers. Griffith ontwik-kelde met ‘Wikiscanner’ (wikiscanner. virgil.gr) software om veranderingen op Wikipedia op te sporen en te meten in welke mate de beschrijving van een bedrijf door één van de medewerkers ervan werd geretoucheerd. Hij noemt als voorbeelden:

een medewerker van PepsiCo wist •op Wikipedia een tekst die allusie maakt op de gevaarlijke effecten van een product van de groep;

de eigenaar van SeaWorld (de •brouwerij Anheuser-Busch) ver-wijdert een alinea over de slechte behandeling van de orka’s;de nummer één van de distribu-•tie, Wal-Mart, censureert de tek-sten over de povere lonen die zijn medewerkers ontvangen;petroleumhandelaar Exxon her-•schrijft het relaas van de gezon-ken Exxon Valdez in Alaska op een meer positieve manier.

Ook Dell, Coca-Cola en Nestlé zouden volgens Griffith artikels over hun bedrijf hebben bijgewerkt. Het Vlaams Onderzoeks- en Informatie-centrum van de Verbruikersorgani-saties (OIVO) raadt leraren aan hun leerlingen meerdere bronnen te laten checken en kritisch met webinfo te leren omgaan.

KLASSE • Nr. 180

7

Bill Gates kon niet stilzitten in de klas.

StUDIEtoElAgEN

steeds minder in het secundair, steeds meer in het hoger onderwijs

hoofDDoEk

enkel voor islamleraren zegt raad van GO!Binnen de scholen van het GO! mag voortaan alleen de islamleraar nog een hoofddoek dragen. De Raad van het GO! nam deze beslissing na een Ar-rest van de Raad van State. Die maakte het ontslag ongedaan van een Brus-selse islamleraar die haar hoofddoek niet uitdeed buiten de klas. Volgens de Raad van State kan de Brusselse GO!-school geen wetten opleggen aan zijn personeel in verband met het dragen van een hoofddoek. Volgens de rechter moet de Raad van het GO! dat voor al haar scholen doen. Die ging na de rechterlijke uitspraak prompt aan de slag en maakt in zijn beslissing een onderscheid tussen leerlingen en personeelsleden.

Over het dragen van religieuze sym-bolen door leerlingen kan elke GO!-school autonoom beslissen, zolang de school “het recht van elke leerling op kwaliteitsvol en open onderwijs zonder onderscheid en met eerbiedi-ging van zijn of haar opvattingen kan realiseren.” Voor personeelsleden van het GO! geldt dat zij geen religieuze symbolen mogen dragen. Binnen de islamlessen mag de leraar wél een hoofddoek dragen. Ook daarbuiten moet zij de hoofddoek niet afnemen, behalve wanneer ze andere opdrach-ten uitvoert waarbij zij aan waarden- en kennis- of visieoverdracht doet.

Volgens Marc Laquière van de Fede-ratie van Marokkaanse Verenigingen zal deze beslissing van de Raad van het GO! leraren die de hoofddoek willen dragen zeker niet aanmoedi-gen om voor een loopbaan binnen het onderwijs te kiezen: “De gevolgen van een dergelijke houding zijn duidelijk. Het is de zoveelste gemiste kans voor de diversiteit binnen het lerarenkorps en binnen het onderwijs, waar men tegenwoordig de mond vol over heeft. Er is blijkbaar niets veranderd voor de leerlingen. Iedere school beslist zoals in het verleden - via het schoolregle-ment - of de leerlingen een hoofddoek mogen dragen of niet. Vraag hierbij is: wie neemt beslissingen in een school

en/of hoe komen beslissingen tot stand.”

In het katholieke onderwijs is er geen wettelijke behoefte om tot een eens-luidende visie op het dragen van een hoofddoek door een personeelslid te komen. “Dat is de autonomie van de school”, zegt het VSKO. Binnen het GO! hebben alle scholen hetzelfde pedagogisch project. De katholieke scholen ondertekenen een gemeen-schappelijke visie, maar voegen daar hun eigen pedagogisch project aan toe. Op die manier is elke katholieke school dus verschillend.

Bijna 110 000 leerlingen en studenten kregen vorig school- en academiejaar een studietoelage van de Vlaamse Gemeenschap. Iets meer dan 70 000 leerlingen kregen een gemiddelde studietoelage van 168 euro, bijna 40 000 studenten ontvingen een beurs van gemiddeld 1 493,59 euro. In het secundair onderwijs is het aantal leerlingen met een studietoelage al vier jaar in dalende lijn, in het hoger onderwijs hebben nog nooit zoveel studenten een beurs ontvangen.Vanaf 1 september 2007 gelden er soepelere inkomensgrenzen voor het

secundair onderwijs. Daardoor zullen dus meer leerlingen recht hebben op een studietoelage. Minister Vanden-

broucke voorziet bijna 84 miljoen euro in het begrotingsjaar 2007, in 2006 was dat ruim 76 miljoen euro.

Secundair onderwijs Hoger onderwijs

aan de ouders 70 526 34 680

gehuwde leerlingen 31 2 912

zelfstandige leerlingen 214 392

alleenstaande leerlingen 130 341

totaal toegekende 70 901 38 325

aantal aanvragen 98 366 54 427

Aantal studietoelagen in het school- en academiejaar 2006-2007

Jeremy Higgs / w

ww

.flickr.com

©

KLASSE • Nr. 180

8 H E T ni e u W s

prImEUr

Gratis werkmap pakt leerstoornissen aan

Half november ontving elke Vlaamse school de gratis werkmap ‘De computer, mijn surfplank bij het leren’. De werkmap is het werk van de vzw Die-’s-lekti-kus. Ze bundelt technieken en simpele stappenplannen om de computer te gebruiken als een leerling ernstige problemen heeft met lezen, schrij-ven of spelling. Als je wil differen-tiëren dus (zie ook de reportage in deze Klasse, p. 48). De map is heel concreet opgevat met tips, mini-cursussen, lesfiches en wegwijzers. Nog te veel jongeren met dyslexie of een aanverwante stoornis moe-ten deze ‘surfplank’ echter missen en vallen uit de boot. Die-’s-lekti-kus vzw ijvert voor het recht op ICT-hulpmiddelen voor leerlingen met leerstoornissen.

Download je gratis exemplaar via www.letop.be

BEN X

“stuur leerlingen niet zomaar naar de film”

“Als leerlingen zomaar naar de film ‘Ben X’ gaan kijken, kan dit averechtse effecten hebben”, waar-schuwt Gie Deboutte van het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten. Gie Deboutte is vooral bezorgd om de meer kwetsbare leerlingen. “We vinden het weinig zinvol en zelfs riskant als ‘Ben X’ zonder of met weinig omkadering aangeboden wordt”, schrijft hij in een mail aan de hoofden van de onderwijskoe-pels en –netten. “Daarom willen we vanuit een oprechte bezorgdheid en in heel dikke letters onderstrepen dat de film niet meteen aanslaat bij de leerlingen van de eerste graad en bij deze leeftijdsgroep ook mak-kelijker aanleiding geeft tot niet bedoelde reacties (zeker als er op geen enkele manier duiding wordt gegeven).

Verder moeten scholen die ’Ben X’ aanbieden aan hun leerlingen er zich rekenschap van geven dat de film bijzonder hard en confronterend is voor leerlingen die zich kunnen identificeren met het hoofdpersonage (gepeste leerling, leerling die aan zelfmoord denkt, leerling met autisme) of met andere figuren in de

film. Voor deze bijzonder kwetsbare groep moet alleszins worden voor-zien in de nodige opvang.” Volgens Deboutte doen scholen er goed aan op zoek te gaan naar werkvormen (nabespreking, verwerking…) die gericht zijn op de doelen die be-sloten liggen in het pedagogische project van de school en/of de eindtermen rond sociale vaardig-heden (verwoorden van gevoelens en gedachten; zich verplaatsen in anderen, opkomen voor zichzelf en/of anderen …)

“Zomaar eens naar de film gaan en dan denken dat je als school je leerlingen hebt gesensibiliseerd, is een waanbeeld. Scholen streven het best naar een duurzame en inte-grale aanpak van pesten en geweld op school.”

Xtr StroNg

klasse lanceert nieuwe e-briefIntermediairs die met kansengroepen werken in onderwijs hebben zopas hun nieuwe maandelijkse e-brief - Klasse XTR STRONG - gekregen. Concrete informatie, goedepraktijk-voorbeelden én bruikbaar materiaal moeten zorgcoördinatoren, GOK-le-raren, directeurs, graadcoördinatoren, integratiewerkers e.a. ondersteunen in hun werking met anderstalige ou-ders en kansarmen op school.

De eerste e-brief bevat twaalf tips om een eenvoudige brief te schrijven, communiceren met pictogrammen,

ouders die verteltassen maken op school... Bovendien kunnen de inter-mediairen elke maand een gratis ‘bus’ winnen naar een laagdrempelig initi-atief voor kansengroepen. In de eerste e-brief: samen naar de voorleesweek.

Op dit moment telt het initiatief al 1 800 abonnees, vooral zorgcoördi-natoren, GOK-leraren, directeurs en graadcoördinatoren… Daarnaast mikt Klasse ook op de medewerkers van organisaties als Vlaams Forum voor Etnisch-Culturele Minderhe-den, Vlaams Minderhedencentrum,

Vlaams Netwerk van Verenigingen waar Armen het Woord nemen, Hui-zen van het Nederlands, provinciale integratiecentra, stedelijke integratie-diensten, OCMW’s, Huizen van het Nederlands, Centra voor Basiseduca-tie, Schoolopbouwwerk, LOPs, Unie van Turkse Verenigingen, Federatie van Marokkaanse Verenigingen, Afri-kaans Platform…

Inschrijven op XTR Strong kan op www.klasse.be/xtrstrong

KLASSE • Nr. 180

9

KLASSE • Nr. 180

10

“Dt-fouten zijn onvermijdelijk”, zegt Prof. Dominiek Sandra

(Universiteit Antwerpen), “hoezeer je er ook op let.” Volgens

onderzoeker Els Hendrickx (K.U.Leuven) zijn dt-fouten vooral

een kwestie van attitude. En volgens onderzoek van de

Nederlandse Taalunie maken leerlingen van spelfouten niet

zo’n probleem. Hoe zwaar wegen d en dt in de klas?

dt-foutenzijn gewoon onvermijdelijk

heel ergredelijk

erg neutraalniet zo

erghelemaal

niet erggeen

mening

leraren 72 % 20 % 2 % 3 % 3 % 0 %

leerlingen 40 % 32 % 14 % 4 % 3 % 7 %

Burgers 66 % 23 % 5 % 3 % 3 % 0 %

Vraag aan 765 Vlaamse leraren, leerlingen en burgers in het algemeen in Taalpeil 2007, onderzoek van de Nederlandse Taalunie (zie ook de bijlage in deze Klasse).

Zijn spelfOuTen ZO erG dAT er in de lessen nederlAnds Zeker nieT minder Tijd AAn mAG WOrden BesTeed?

De Vlaming is best gevoelig voor spelfouten, slechts een kleine minderheid vindt ze niet zo erg of helemaal niet erg. De vraag werd ook gesteld aan Nederlanders en Surinamers, samen met Vlaanderen lid van de Nederlandse Taalunie. Zij volgen grotendeels de mening van

de Vlamingen. Opvallend: àlle Suri-naamse leraren (100 %) vinden spel-fouten heel erg. Van de Nederlandse leraren vindt 85 procent spelfouten heel erg. De Vlaamse leraren (72 %) zijn dus nog het meest gematigd in hun oordeel.

Davi

d M

adiso

n/Co

rbis

©

KLASSE • Nr. 180

11

Acht jaar geleden kwam u al tot de verrassende conclusie dat zelfs de beste spellers zonder het te beseffen dt-fouten kunnen schrijven. Dat on-derzoek hebt u nu verfijnd.

Dominiek Sandra: “En onze conclusies van toen staan als een huis. Dt-fouten zijn haast on-vermijdelijk. Dat komt door de manier waarop ons brein werkt. We hebben allemaal een gigan-tisch woordgeheugen, waarin we voortdurend en onbewust alle woorden opslaan die we on-der ogen krijgen, dus ook alle mogelijke werk-woordvormen. Nu komt de ene woordvorm in het Nederlands veel vaker voor dan de andere en precies dat beïnvloedt ons woordgeheugen: vormen die we vaker tegenkomen, zitten beter ingeprent en komen automatisch sneller boven. Omdat herhaald vaker voorkomt in onze taal dan herhaalt, lopen we meer het risico om hij herhaald te schrijven dan ik heb het herhaalt. Bij vormen met eenzelfde uitspraak zijn we dus ge-neigd om de frequentste vorm op te schrijven, het is haast een reflex. Door vervolgonderzoek weten we nu ook dat als er een d in de stam zit, die d zich altijd sterk opdringt in de derde per-soon. Fouten als hij houd komen dus vaak voor, omdat de d in elke vorm van dit werkwoord voorkomt (houd, houdt). Toch is het risico om een fout te schrijven in de eerste persoon nog groter als de vorm op dt heel vaak voorkomt. Zo lees je vaker de fout ik wordt dan hij word.

Is de invloed van ons geheugen dan zo sterk?Dominiek Sandra: “Absoluut. We hebben

bijkomende experimenten gedaan met werk-woorden in de gebiedende wijs, zoals in Word nu eens volwassen! In zulke zinnen komt geen onderwerp voor. Hierdoor kan je bij de keuze voor t, d of dt nog gemakkelijker misleid wor-den door het vaak voorkomen van de ene of de andere vorm. Ook hier komt de fout Wordt nu eens volwassen! (in plaats van Word nu eens volwassen!) dus geregeld voor. De invloed van het woordgeheugen is daarmee bevestigd.”

Waarom schrijven leerlingen dan dikwijls fouten als hij wastte of hij trachte? geen van beide vor-men zitten toch dik in ons geheugen, want het zijn fouten.

Dominiek Sandra: “Met die vraag zaten we ook in onze maag. Tot we ontdekten dat ons

woordgeheugen niet enkel gevoelig is voor de frequentie van woorden maar ook voor de frequentie van groepjes van letters. We rede-neerden als volgt: bij verleden tijden waarvan de uitspraak eindigt op ste of chte zou er een competitie kunnen ontstaan tussen twee let-tergroepjes: ste en stte (vergelijk waste en tastte) of chte en chtte (vergelijk lachte en wachtte). Die competitie zou sterker moeten zijn na de s-klank dan na de ch-klank: het lettergroepje ste komt in de verleden tijd immers vaak voor terwijl chte slechts in een handvol werkwoorden voorkomt. Bij de spelling van vormen met een dubbele t in de verleden tijd zou die competitie meer fouten als taste moeten veroorzaken dan fouten als trachte. Onze voorspelling werd bevestigd. Fouten zoals hij haktte zul je om dezelfde reden weinig tegenkomen: lettergroepjes als ‘ktte’ komen in onze taal helemaal niet voor en zit-ten dus niet te dringen in ons woordgeheugen. Kortom, ons geheugen houdt nauwkeurig bij hoe vaak we een werkwoord spellen en hoe we dat doen, en het oefent een dubbele invloed uit: één op woordniveau en een op het niveau van lettergroepjes.”

Een leraar mailt ons: ‘De leerling die in mijn klas de minste spelfouten maakt, woonde twee jaar geleden nog in kosovo en sprak toen geen woord Nederlands. ze maakt nochtans geen enkele dt-fout.’

Dominiek Sandra: “Dat is erg interessant. Haar geheugen bevat natuurlijk nog niet zoveel woordvormen als dat van de doorsnee Vlaming, waardoor zij er minder door beïnvloed wordt. Ik vermoed dat zij de Nederlandse spellingregels bovendien goed beheerst en ook voortdurend bewust oproept en toepast. Allicht is dit ook de reden waarom wij Engelse of Franse woorden soms beter spellen dan een Engelsman of een Fransman. Ons geheugen bevat minder Franse en Engelse stoorzenders.”

We hoeven dus enkel de spellingregels goed te kennen en toe te passen om ons geheugen te slim af te zijn.

Dominiek Sandra: “Was het maar waar. Ons geheugen roept sneller vaak voorkomende werkwoordvormen op dan de spellingregels die we moeten toepassen. Daardoor gaan we

hoe komt het dat leerlingen hun spelling verzorgen tijdens

de lessen Nederlands maar ertegen zondigen in andere vakken?

Waarom schrijven zelfs leraren en professoren dt-fouten?

“Dat ligt aan de werking van ons geheugen”, zegt prof. Dominiek

Sandra (Universiteit Antwerpen). Of dat een excuus is?

Dominiek Sandra: “Wie op 14 jaar nog te

pas en te onpas dt-fouten schrijft, heeft een taalkun-

dig probleem.”

Luc

Dael

eman

s

©

KLASSE • Nr. 180

12

twijfelen en fouten maken. Bijvoor-beeld in langere, complexe zinnen of als we vermoeid of niet geconcentreerd zijn. Of zelfs als we geen zin hebben bewust op onze spelling te letten. In een aantal gevallen hebben spellers daardoor geluk: omdat ze vooral die werkwoordvormen schrijven die het vaakst voorkomen, is de kans groot dat ze juist zijn. Als je dat als leraar weet, besef je waarom je leerlingen de ene keer geen dt-fout maken en de andere keer weer wel.”

maar leerlingen die de spellingregels goed kennen, zullen automatisch toch minder spelfouten schrijven.

Dominiek Sandra: “Het gaat niet enkel om spellingregels kunnen ver-woorden, het gaat ook om een goed grammaticaal bewustzijn. In het voor-beeld Word nu eens volwassen! moet je je ervan bewust zijn dat het werkwoord in de gebiedende wijs staat en dat je dus de stam van het werkwoord moet nemen om de juiste vorm te schrijven. Of je moet bewust de analogie kunnen maken met een zin als Kom eens hier!

Bovendien is telkens regels oproepen en toepassen in een spontane schrijf-situatie niet vol te houden. We richten ons dan namelijk vooral op de inhoud. Daarom is het essentieel dat je je schrijfwerk naleest, met je grammati-cale bril op. En ik vermoed dat leerlin-gen dat wel eens vergeten of dat hun grammaticaal bewustzijn niet sterk ge-noeg is. Onderzoek in Engeland wijst daar ook op: kinderen met een sterk grammaticaal bewustzijn worden de beste spellers. Maar om de grammatica van een taal te beheersen, heb je een groot abstractievermogen nodig en dat hebben kinderen gemiddeld niet ver genoeg ontwikkeld voor hun veertien jaar. Hoe beter je de grammatica van een taal kent en kan toepassen op con-crete zinnen, hoe beter je de druk van het woordgeheugen kan compenseren.

Het woordgeheugen hoeft dus niet het laatste woord te hebben.”

met andere woorden, als leerlingen op hun veertien jaar nog continu dt-fouten schrijven, dan hebben ze hun grammati-caal bewustzijn niet voldoende ontwik-keld?

Dominiek Sandra: “Die kans is heel groot, ja. Wie op die leeftijd nog te pas en te onpas dt-fouten schrijft, heeft een taalkundig probleem.”

Waarom schrijft de ene leerling meer dt-fouten dan de andere, zelfs als ze al-lebei de regels en grammatica kennen?

Dominiek Sandra: “Ervaren spellers kijken hun werkwoordvormen nog tijdens het schrijven na of ze doen dat zeker achteraf. Ze reviseren hun werk. Dat moet voor elk van ons een auto-matisme worden. Een vijftienjarige die veel dt-fouten schrijft, hoewel hij de regels kent en kan toepassen, heeft vermoedelijk nooit goed leren revise-ren. Dat verklaart waarom sommige leerlingen wel hun best doen als ze een dictee krijgen, maar de ene spelfout na

de andere schrijven tijdens een toets fysica. Reviseren, hun werk nalezen, leren kinderen grotendeels in het lager onderwijs. Ze doen dat niet enkel voor taal maar ook voor rekenen, denk aan de negenproef. Maar ook dat reviseren is een oefening die moet doorlopen tot in het secundair onderwijs. En het is voor ons allemaal een aandachtspunt als we ons willen wapenen tegen de druk van ons woordgeheugen om reflexmatig te spellen. Maar de rol van het woordgeheugen mag geen excuus zijn om spellingregels systematisch te negeren. Een verklaring is geen vrijge-leide.”

Sommigen wijzen erop dat de didactiek faalt of dat onze spelling te moeilijk is.

Dominiek Sandra: “Als dat waar was, dan zou niemand goed kunnen

Hoe kunnen leraren de dt-fout uit-roeien? In Klasse nr. 107 geeft prof. Frans Daems (Universiteit Antwerpen) zeven tips:

Laat alleen de leraar Nederlands 1. punten aftrekken voor spelfouten, en dan nog enkel in dicteesitua-ties. In alle andere situaties is het risico op fouten maken groter.

Wijs leerlingen op fouten in hun 2. schriftelijke opdrachten. Dit is een taak voor elke leraar.

Maak leerlingen gevoelig voor het 3. feit dat dt-fouten een sluipend ge-vaar zijn voor iedereen.

Breng leerlingen een reviseerat-4. titude bij: bewuste controle van schrijfwerk achteraf (vooral bij gelijkklinkende woordvormen), met expliciete aandacht voor de regels.

Oefen leerlingen om gevaarvor-5. men te onderkennen, zodat in hun geheugen alarmlampjes gaan branden, zoals we bijna allemaal ervaren bij het woord onmiddel-lijk.

Stap af van typische invuloefe-6. ningen met enkel uitgangen (t, d, of dt). Laat leerlingen volledige werkwoordvormen schrijven in een communicatieve context, met verificatie achteraf.

Pas op met sommige bestaande 7. spellingtoetsen. Een toets die en-kel aangeeft dat een leerling fou-ten maakt tegen de spelling van de derde persoon enkelvoud zegt niets over de onderliggende oor-zaak van die fout.

hoe dt-fouten uitroeien

Waarom schrijven ze de ene keer geen dt-fout en de

andere keer wel?

spellen. Wel zijn kinderen met een aanleg voor grammaticaal bewustzijn in het voordeel, net zoals kinderen met een hoog abstractievermogen wellicht beter meetkunde- of fysicavraagstuk-ken kunnen oplossen. Maar ik geloof ook dat er bij sommige leerlingen een attitudeprobleem is. Je moet weten dat je fouten schrijft en in welke om-standigheden het belangrijk is om die fouten te vermijden.”

KLASSE • Nr. 180

13

je hoort tegenwoordig wel vaker dat dt-fouten jon-geren geen moer meer kunnen schelen. klopt dat?

Els hendrickx: “Nee, ze bekijken dat van twee kanten. In een informele context (sms, chat, een kaartje naar huis ...) vindt 85 procent het niet belangrijk om op spelling te letten. Maar in formele contexten doet 95 procent zijn best om geen dt-fouten te maken. Ook op school. Er is wel een verschil: tijdens de lessen Nederlands let 88 procent op d en dt, tijdens andere vakken slechts 47 procent. Daarnaast vinden jongeren d en dt niet echt moeilijk. Slechts een kwart vindt de regels lastig en slechts één op acht denkt dat hij ze slecht kan toepassen.”

vinden jongeren dt-fouten dan niet erg? In de sa-menleving wordt daar toch stevig op gehamerd.

Els hendrickx: “In een formele context vin-den ze dat een dt-fout een slechte indruk geeft en sommigen zijn er ook wel beschaamd over. Jongeren beseffen dat je beter geen dt-fout schrijft in een sollicitatiebrief. Als er in een reclamefolder een dt-fout opduikt, vindt liefst 69 procent dat die reclame onbetrouwbaar is. Maar een dt-fout associëren met luiheid, dom-heid of slordigheid doen maar weinig jongeren. Ten slotte vinden meisjes dt-fouten vermijden belangrijker dan jongens. Leerlingen uit het algemeen secundair onderwijs (aso) vinden dat ook, vergeleken met leerlingen uit het technisch secundair onderwijs (tso).”

vinden ze het erg dat leraren veel punten aftrek-ken voor een dt-fout?

Els hendrickx: “Driekwart vindt het recht-vaardig dat de leraar Nederlands daar punten voor aftrekt, zolang daar niet mee overdreven wordt. Van andere leraren aanvaarden jongeren helemaal niet dat ze punten aftrekken voor een dt-fout. Dat hoort volgens hen niet bij de vakinhoud. Overigens blijven jongeren zelf erg streng: 70 procent zou liever een kandidaat aanwerven die geen dt-fout maakt.”

over naar de leraren. mogen we veronderstellen dat zij heel gevoelig zijn voor dt-fouten?

Els hendrickx: “Zeker, maar tso-leraren algemene vakken en enkele aso-leraren Neder-lands relativeren in mijn onderzoek toch wel

het belang van de dt-fout. Leraren die daar heel streng op zijn, zetten hun houding niet altijd om in de praktijk en dt-fouten worden volgens mijn gegevens niet altijd en nooit echt zwaar bestraft. Natuurlijk zullen leraren alles doen om zelf dt-fouten te vermijden: in formele contex-ten vindt bijna elke leraar dat belangrijk. Maar in informele contexten zakt dat tot ruim de helft. Leraren vinden het wel allemaal belang-rijk dat leerlingen in alle schoolvakken zonder dt-fouten schrijven.”

hoe reageren de leraren uit uw onderzoek op dt-fouten bij leerlingen?

Els hendrickx: “De helft bestraft ze, de an-dere helft niet. Bovendien worden dt-fouten niet zo zwaar bestraft als men overal aanneemt: sommigen trekken minder dan een half punt af, ruim de helft een half punt, een derde één punt. Van de leraren Nederlands bestraft drie kwart dt-fouten altijd. Dat zijn dan alle tso-leraren en de helft van de aso-leraren Nederlands. Alle le-raren duiden dt-fouten van hun leerlingen aan, maar merkwaardig in mijn onderzoek is dat geen enkele leraar er zelf in slaagt àlle dt-fouten in toetsen en taken aan te duiden.”

vinden leraren dat leerlingen meer dt-fouten schrijven dan vroeger?

Els hendrickx: “Ze zijn pessimistisch. Slechts één op drie vindt dat de leerlingen de spelling-regel goed beheersen. Vier leraren op vijf met minstens tien jaar ervaring vinden dat leerlin-gen meer dt-fouten maken dan vroeger. Jammer genoeg bestaat er geen enkel onderzoek dat dit hard maakt, het blijft bij indrukken. Leraren denken vooral dat geen enkele leerling vandaag zijn best doet om op dt-spelling te letten.”

Leerlingen schrijven geen dt-fouten als ze erop

letten en ze letten erop als dat nodig is. “Het is een

kwestie van attitude”, stelt Els Hendrickx,

wetenschappelijk medewerker aan de K.U.Leuven.

Voor haar eindwerk peilde ze dieper naar de houding

van 80 leerlingen en 21 leraren tegenover dt-fouten.

Els Hendrickx: “Eén leerling op vier vindt

de dt-regels lastig.”

Luc

Dael

eman

s

©

KLASSE • Nr. 180

14

Waaraan ligt het dat leerlingen zoveel dt-fouten schrijven?

Els hendrickx: “Het is vooral een kwestie van attitude: de context bepaalt of leerlingen werkwoorden correct willen spellen of niet. In een formele context lukt het best. Daar ligt het dus niet louter aan een falende di-dactiek, de moeilijkheidsgraad van de regels, een algemene normvervaging, onwetendheid of andere invloeden. Jongeren kunnen correct spellen, maar vinden dat niet altijd nodig. Die wisse-lende attitude rond d en dt vinden we ook terug in de samenleving, jongeren volgen dus gewoon de weg van de volwassenen. Zolang de attitude wis-selt en men zich bewust is van fouten, kunnen we niet spreken van taalver-loedering.”

Wat valt daaraan te remediëren?Els hendrickx: “Aso-meisjes verto-

nen onterecht faalangst en onzekerheid over d en dt, zij verdienen veel meer positieve feedback. Aso-jongens en tso-leerlingen moeten bewuster wor-den gemaakt van hun fouten, omdat ze hun spellingniveau te hoog inschat-ten. Verder moeten leraren Nederlands dt-fouten in schrijfwerk vooral con-sequent sanctioneren. Bij andere vak-ken dan Nederlands kan er een cijfer komen voor inhoud en een cijfer voor taal, maar de inhoud moet wel blijven primeren in het totaal. En allicht is er niets tegen een korte dt-opfrissing in het begin van elk schooljaar.”

heeft de spellingchecker correct spellen minder belangrijk gemaakt?

Vlaamse en Nederlandse leraren vinden dat er meer spelling en

grammatica in het vak Nederlands moet zitten, maar voor de

leerlingen hoeft dat niet. In Taalpeil 2007 legt de Nederlandse

Taalunie het vak Nederlands op de dissectietafel. Twee andere

opvallers uit het onderzoek:

absoluutmisschien

wel neutraaleerder

niethelemaal

nietgeen

mening

leraren 51 % 22 % 16 % 8 % 3 % 0 %

leerlingen 14 % 20 % 47 % 9 % 4 % 6 %

Burgers 50 % 20 % 23 % 3 % 3 % 1 %

absoluutmisschien

wel neutraaleerder

niethelemaal

nietgeen

mening

leraren 6 % 14 % 3 % 20 % 57 % 0 %

leerlingen 11 % 20 % 22 % 23 % 17 % 7 %

Burgers 13 % 14 % 8 % 24 % 41 % 0 %

mOeT de spellinG vAn heT nederlAnds veel meer AAndAChT krijGen in heT OnderWijs?

Leerlingen nemen een opvallend neutraal standpunt in over meer of minder aandacht voor spelling in de les. De vraag werd ook voor-gelegd aan Nederlanders en Suri-namers. Daaruit blijkt vooral veel eensgezindheid. De enige twee opvallers zijn de Vlaamse leerlin-

gen, die veel meer dan Neder-landse en Surinaamse leerlingen een neutraal standpunt innemen, en de Surinaamse leerlingen, van wie 44 procent absoluut vindt dat er meer spellingonderwijs moet zijn.

Meer dan volwassenen vinden leerlingen dat de spellingchecker correct kunnen spellen minder belangrijk heeft gemaakt, terwijl vooral de leraren het hier niet mee eens zijn. De vraag werd ook voorgelegd aan Nederlanders en Surinamers. Nederlanders en Vlamingen denken er ongeveer hetzelfde over, maar Surinamers

bekijken dit anders: zo is een kwart van de leerlingen ervan overtuigd dat de spellingchecker correct kunnen spellen minder belangrijk maakt. Ook Surinaamse burgers (27 %) denken er zo over. De Vlaamse leerlingen vinden van de drie landen het minst dat de spellingchecker zo’n grote invloed heeft.

is kunnen spellen dOOr de kOmsT vAn COmpuTer en spellinGCheCker minder BelAnGrijk GeWOrden?

Vraag aan 765 Vlaamse leraren, leerlingen en burgers in het algemeen in Taalpeil 2007.

Vraag aan 765 Vlaamse leraren, leerlingen en burgers in het algemeen in Taalpeil 2007.

Flor

esco

Pro

duct

ions

/Cor

bis

©

KLASSE • Nr. 180

15

H E LP !

“lien krast zichzelf. Wat nu?”

“Elke is me komen vertellen dat haar beste vriendin, Lien, zichzelf krast. Ze maakt zich ongerust. Wat doe ik?” (Lieve K.)

Je hebt een vraag, een praktisch probleem in de klas of lerarenka-mer, een knoop waar je maar niet uitkomt? Of je hebt uit ervaring een leuk weetje of stappenplan voor je collega’s en wil dat graag in deze HELP!-rubriek? Stuur een mailtje (onderwerp HELP)naar redactie.leraren@klasse.be of zoek en help elkaar op www.klasse.be/leraren

help!

Dat mag. Er bestaat een lijst van zoogdieren die je ‘wettelijk’ mag hou-den in de klas. Bij elk dier op de lijst zijn aandachtspunten voor scholen opgenomen: is het dier kindvriende-lijk, heb je een gesloten of open kooi nodig, ruik je het dier ... Je kan je

door die lijst laten inspireren, maar de veiligheid van je leerlingen en het welzijn van het dier moeten uiter-aard je eerste bekommernissen zijn.

Download de lijst via www.dehelix.be/dehelix/vergroening/ondersteuning.htm#soorten

“mag een klasdier?”

“Mijn leerlingen zouden graag een ‘klasdiertje’ houden. Mag dat?” (Iris B.)

“ik kAn dAT nieT”

Eén kind op tien lijdt aan faalangst. En ook al leggen ouders en leraren niet te veel druk op de schouders van die kinderen, toch blijven ze zeggen: “Ik kan dat niet”. Nega-tieve gedachten van een leerling ombuigen is moeilijk. Misschien helpt dit positief denklijstje voor faalangstige kinderen?

Meer over faalangst en hoe je dat in de klas en op school aanpakt lees je in de Eerste Lijn www.klasse.be/ouders/help.php (klik op ‘faalangst’ en dan bij ver-wante pagina’s op ‘Ik kan dat niet’)

mijn spiekbriefje1. Ik heb gisteren mijn les

geleerd.2. Als ik rustig ben, kan ik

beter antwoorden.3. Als ik diep ademhaal, kan ik me meer herinneren.4. Iedereen maakt fouten,

ook mijn ouders en de leraar.

5. Als ik een fout maak, kan ik ze later wel verbeteren. Ik leer eruit.

Zeg Elke dat je blij bent dat ze dat nieuws komt melden. Dat Lien waarschijnlijk niet goed in haar vel zit. Vraag haar of ze Lien wat kan on-dersteunen en stimuleren om er met een leraar of het CLB over te praten. Zeg ook dat je het probleem opvolgt. Probeer intussen Liens vertrouwen te winnen. Geef haar een signaal dat je er bent: “Lien ik maak me wat on-gerust over jou, scheelt er wat?” Als het gesprek over krassen gaat, hou dan rekening met de volgende tips:

1. Focus niet te zeer op de wonden. Vraag wel naar de boodschap achter het krassen: “Gaat het niet goed met jou?” Schat in hoe ern-stig de situatie is.

2. Laat ze een zelfonderzoek star-ten. Wanneer krast ze, in welke omstandigheden, wat voelt, denkt ze dan? En wat voelt ze na het krassen?

3. Beloof niet dat je dat krassen ge-heim zal houden. Overleg samen welke stappen je kan/mag zetten. Waar neemt het CLB over? Breng je de directie op de hoogte? Ken je eigen grenzen.

4. Zoek samen naar alternatief ge-drag. Wat kan ze doen als ze de drang voelt om te krassen: spor-ten, muziek, gsm’en met een vriendin, yoga...

5. Ga op zoek naar de oorzaken: pesten, overdreven faalangst, zwak zelfbeeld... Zoek met Lien en het CLB naar een oplossing.

Bekijk in opvolggesprekjes hoe het met Lien gaat. Vraag niet telkens om de wonden te tonen. Spreek af dat je mes en passer uit het schooletui haalt.

Meer lees je in de Eerste Lijn over zelfverwon-ding www.klasse.be/kvl/158/57

Illus

tratie

s: Ko

en F

osse

y

©

KLASSE • Nr. 180

16

zekerdoen

Acties

Algemeen

BAsis exclusief

secundAir exclusief

zaterdag 15 december

Met Klasse naar the Golden CoMpassIn een wereld die erg op de onze gelijkt maar toch wonderbaarlijk verschillend is, verdwijnen kinderen op myste-rieuze wijze en overheersen angst en spanning. Wanneer Lyra’s vriend Roger verdwijnt, gaat ze samen met haar daemon Pan op zoek naar hem. De zoektocht van Lyra brengt haar naar het gure Noorden, waar gigantische ge-pantserde ijsberen oorlog voeren, waar heksen door de bevroren lucht vliegen en waar een groep wetenschappers verschrikkelijke experimenten uitvoert. Een gouden kompas kan het evenwicht tussen goed en kwaad herstellen, maar er is maar één mens uitverkoren om dat kompas te bezitten. En laat dat nu net Lyra zijn… Hoe dit afloopt? Noteer zaterdag 15 december (10 uur) in je agenda, want duizend leraren kunnen met partner of collega de nieuwe fantasyfilm ‘The Golden Compass’ gratis bekijken in een Kinepolisbioscoop in de buurt.

drie boeKen, drie filMs?‘The Golden Compass’ is het eerste deel van ‘His Dark Material’, de prijs-winnende trilogie van de Britse schrijver en ex-leraar Philip Pullman, die al zijn boeken schrijft in zijn tuinhuisje.Pullmans meest merkwaardige vondst is wel de daemon, die aan elke mens gebonden is. In zijn fantasywereld gaat elke mens met een sprekende geest door het leven die de menselijke ziel voorstelt, en dat in de vorm van een dier. Deze daemons zijn onafscheidelijk van de mens tot wie ze behoren maar ze hebben elk ook hun eigen persoonlijkheid. De band tussen mens en daemon is uitermate krachtig, hem missen zou een mens vreselijk ver-minken. Reden te meer om er niet luchthartig mee om te springen…Chris Weitz regisseerde eerder ‘About a Boy’ en ‘Down to Earth’. Nu gaat hij dus de fantasytoer op. In de hoofdrollen van ‘The Golden Compass’ her-ken je onder meer Nicole Kidman, Eva Green, Daniel Craig en Sam Elliot.. Producent New Line heeft iets met fantasy, want enkele jaren geleden zorg-de het bedrijf er al mee voor dat ‘Lord of the Rings’ op het scherm kon.

hoe sChrijf je in voor deze aCtie?De filmvisies van The Golden Compass zijn gratis voor de leraar met part-ner of collega. Hoewel het een gezinsfilm is, is deze actie niét bedoeld voor andere vergezellende gezinsleden. Dat wordt streng gecontroleerd. Inschrijven doe je elektronisch. Surf vanaf vrijdag 30 november om 12 uur naar www.lerarenkaart.be en vul het virtuele formulier in. Duid je voor-keurdatum en Kinepolis-bioscoop aan: Gent, Brussel, Hasselt, Kortrijk of Antwerpen. Je ontvangt per kerende mail een bevestiging. Druk deze mail af, breng hem mee en leg hem, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook. Goede afspraken maken goede vrienden.

Waar vind je Meer inforMatie?Alle informatie over de inschrijvingen verlopen via www.lerarenkaart.be. Informatie over de film, foto’s, trailers en downloads vind je op www.thegoldencompass.com

ACTIE

ZEKER DOEN • Nr. 180

18

speelGoedMuseuMToen zakenman Joel Glickman zich te pletter verveelde op een bruilofts-feest, bedacht hij een nieuw soort speelgoed. De gekleurde staafjes die je in elkaar klikt en waarmee je honden en robots bouwt, maanlanders en achtbanen, bulldozers en duikboten, heten K’NEX. Vijftien jaar na de saaie bruiloft viert het Mechelse Speelgoedmuseum deze verjaardag met een tentoonstelling.Al spelend ontdekken de kinderen technologische snufjes als het tandwiel, het hellend vlak, de katrol en de hefboom. ‘Gevorderden’ leren hoe ze uit licht energie halen of programmeren K’NEX-systemen met de computer. Het spelatelier voor scholen, vooral bedoeld voor het vijfde en zesde leer-jaar lager, is daar speciaal op gericht. Met foto’s zoeken de leerlingen in de tentoonstelling naar constructies met hefbomen, katrollen, wiel met as. De verslaggever van ieder groepje legt de werking van de toestellen uit. ‘K’NEXen, K’NEXte, geK’NEXt’- tot 10 februari - Speelgoedmuseum - Nekkerspoelstraat 21 - 2800 Mechelen - 015 55 70 75 - www.speelgoedmuseum.be korting op vertoon van de lerarenkaart

KORTING

top seCretInfiltreer in de verborgen wereld van geheim agenten en leer de kneepjes van hun vak.Vijanden bespioneren, vingerafdrukken nemen, gecodeerde boodschappen ontcijferen, een brandkast kraken... Het kan allemaal bij Technopolis®. In de nieuwe thematentoonstelling TOP SECRET probeer je zelf de spionage-snufjes uit. Spionage past verbazend goed de wetenschappelijk kennis toe. De Oost-Duitse Stasi-technieken krijgen een aparte behandeling: een kunstarm met ingebouwd pistool, een condoom met wurgdraad, een pijp met springstof… Blikvanger is de replica van de BMW uit de James Bond film ‘Tomorrow never dies’. Een auto volgepropt met slimme trucs, waar-mee James Bond zich steeds kreukvrij uit de meest benarde situaties wist te redden.‘TOP SECRET’ - tot 1 juni - Technopolis® - Technologielaan - 2800 Mechelen - 015 34 20 00 - www.technopolis.be/Topsecret - gratis met lerarenkaart

hanG de Wereld in je KlasDe Wereldkalender van 11.11.11 overbrugt in woord en beeld duizen-den kilometers. Panoramische foto’s laten je kennismaken met mensen uit het Zuiden. Het jaarthema voor 2008 is ‘werk’. Extra informatie over de foto’s vind je op de achterzijde. Met de kant-en-klare én vernieuwde lesbrief Wereldreis breng je de ‘foto-van-de-maand’ tot leven in verschil-lende lessen. Voor elke graad van het lager onderwijs zijn er bovendien werkbladen. Info over kalender en de lesbrief vind je op www.11.be/winkel of bel 02 536 11 22.11.11.11 vzw - Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel - www.11.be/winkel - kalender: 15,50 euro + verzendingskosten (5+1 gratis) - 1+1-formule: 30,50 euro + verzendingskosten

Win een ‘1+1-formule’: wereldkalender en lesbrief Wereldreis (30,50 euro). Surf naar www.lerarenkaart.be en vul het wedstrijdformulier in (link op de startpagina, ‘gelezen in klasse’).

W!NWalGen of sChaterlaChen?Mening één: ‘Heerlijke tentoonstelling, eindelijk eens iets wat een museum uit zijn voegen laat barsten, dat onze cultuur dissecteert, de perverse indoctrinatie van onze beeldcultuur verduiveld goed in beeld brengt. Heerlijk. Doe zo voort S.M.A.K., let the beast go...’Mening twee: ‘Om ziek van te worden! Ik werd duizelig van al die video-beelden door elkaar! Ik moet toegeven dat ik sommige dingen wel grappig vond. Je moet openstaan voor die dingen zeggen ze dan. Tja, zij liever dan ik!’Waar Paul McCarthy ook komt, controverse is zijn deel. De directe en confronterende aanpak van zijn installaties, sculpturen en tekeningen laat weinig heel van de westerse maatschappij. ‘Head Shop/Shop Head’ toont werk uit de periode 1966-2006. Speciaal voor de tentoonstelling in het S.M.A.K. maakte Paul McCarthy ook nieuw werk.‘Head Shop/Shop Head’ - tot 17 februari - Stedelijk Museum voor Actuele Kunst S.M.A.K. - Citadelpark - 9000 Gent - www.smak.be - korting op vertoon van je lerarenkaartLeraren kunnen ook gratis vooraf een kijkje nemen en/of een documen-tatiemap aanvragen via reservaties.smak@gent.be

KORTING

GRATISTechnopolis

©

Speelgoedmuseum ©

ZEKER DOEN • Nr. 180

Ac

tie

s le

rA

re

nk

AA

rt

19

traaG KijKen, anders KijKenSoms zie je het meteen. Soms moet je geduld oefenen en wat langer kij-ken. Zeker bij kunstwerken. Marina Yee maakte naam als modeontwerpster. Maar omdat alles in de mode snel moest gaan, nam ze haar toevlucht tot kunstinstallaties. De tentoonstelling ‘Slow’ in Kunstencentrum Z33 (Hasselt) neemt je mee naar een wereld waar je alleen iets ziet als je traag en anders kijkt.

Paars overheerst op het scherm. Gebeurt er wel iets? Als je geduldig blijft kijken, merk je beweging. Het paars is het gevolg van een bepaalde licht-inval. Het beeld zoomt uit en je ontdekt dat de wind met de blaadjes van een boom speelt. Van detail en zoom naar volledig beeld. Spelen met licht en schaduw. Alle installaties van Marina Yee zijn mysterieuze filmpjes die leren dat traag kijken mooie ervaringen oplevert.

De tentoonstelling toont verder werken van onder andere Luc Tuymans, Ann Veronica Janssens, Léon Spilliaert, Hans Wuyts… De les uit de installaties van Marina Yee indachtig: als je traag en met al je zintuigen kijkt, ontdek je veel meer in deze werken.‘Slow. Anders kijken’ tot 10 februari - gesloten op maandag - Kunstencentrum Z33 - Zuivelmarkt 33 - 3500 Hasselt - www.z33.be - gratis toegang

eduCatief aanbod

Zap33, het educatieve luik van Kunstencentrum Z33, heeft een leuk aanbod voor klassen:

Voor alle leeftijden is er een• geleid bezoek. Op de inleiding volgt een interactief bezoek. Elke deelnemer krijgt als aandenken een zapknoop (een stukje expo om op te spelden) en een ‘glazen oog’. (1 uur, 20 euro per groep van max. 20 leerlingen)Tijdens een• workshop maken 10- tot 14-jarigen een caleidoscoop, een filmpje, een grote mobiel. Of ze fotograferen reacties in de straten van Hasselt. Dit is ‘anders kijken’ in de praktijk. Camera, foto’s, papier, folie, aquarel en pastel zijn de werkobjecten. De workshop volgt op de rondleiding. (2.30 uur inclusief rondleiding, 40 euro per groep van max. 20 leerlingen)

Een klasbezoek reserveer je min. twee weken op voorhand: zap33@z33.be of 011 29 59 60. Leraren die een bezoek reserveren, krijgen de digitale lesmap ‘Zapmap’ met extra opdrachten en invalshoeken.

Win

Vijf leraren winnen een rondleiding met workshop voor hun klas. Mail naar zap33@z33.be met als onderwerp ‘actie Klasse’. Vermeld in je mail: naam van je school, leerjaar/leeftijd van de leerlingen, datum en uur voor de rondleiding met workshop. Traag maar trefzeker haalt de onschuldige hand vijf winnaars uit de mailbox. Die leraren krijgen een bericht retour.

brenG leven in het stillevenEr was een tijd dat het stilleven een zoutpot, een citroen en/of een levensloze forel voorstelde. In de moderne kunst is het doodgewaande genre weer springlevend. Emil Nolde, Marc Chagall, Andy Warhol, Max Beckmann, Georges Braque, Robert Jacobson en Roy Lichtenstein zijn en-kele van de 30 kunstenaars die deze heropstanding bewijzen in Kunstforum Würth (Turnhout).

‘De stille dialoog’ is opgebouwd rond het centrale thema van het stille-ven. Schilderijen, sculpturen en objecten geven de veelzijdigheid van het stilleven in de twintigste eeuw gestalte. Onconventionele stijlvormen en materialen kruiden met een portie ironie de wereldaanschouwing en het waardesysteem van de onzekere moderne mens. De stille dialoog - tot 10 februari - Kunstforum Würth - Everdongenlaan 29 - 2300 Turnhout - www.wurth.be - gratis met lerarenkaart

GRATIS

W!N & GRATIS

Würth collectie - Anselm

Kiefer

©

ZEKER DOEN • Nr. 180

20

leer iMproviserende Kunst van het iMproviseren

Hoe speel je een scène als je niet meer krijgt dan een titel? Hoe maak je een goed verhaal zonder vaste tekst, vooraf uitgedachte plot, decor of kos-tuum? De Belgische Improvisatie Liga leert het jou. In vier sessies van elk tweeënhalf uur (gespreid over 2 of 4 dagen) krijg je de basisbeginselen van associëren, accepteren, opstarten van een scène en personages bouwen. Je kan de technieken gebruiken in het toneel, maar ook in het dagelijkse leven. Ze maken je assertiever en creatiever. Voorkennis van theater is niet nodig. Als leraar krijg je 25 procent korting.

De eerstvolgende sessies:4, 5, 7 en 8 februari (krokusvakantie), telkens van 20 tot 22.30 u, •in Het Werkhuys, Zegelstraat 13, 2140 Borgerhout1 en 2 maart (weekend), telkens van 11 tot 17.30 u, •in Theater Tinnenpot, Tinnenpotstraat 21, 9000 Gent25 en 27 maart, 1 en 3 april (paasvakantie), •telkens van 20 tot 22.30 u, in Het Werkhuys Borgerhout8, 9, 15 en 18 april, telkens van 20 tot 22.30 u, •in CC Strombeek, Gemeenteplein, 1853 Grimbergen

Leraren betalen 60 (i.p.v. 80) euro. Meer informatie opvragen en inschrijven kan via Jeroen Van Dyck, info@bil.be of 0474 53 64 78 - www.bil.be.

iMproviseren voor KlasGebruiK

Hoe buig je een negatieve sfeer in een klas om? Hoe ga je om met ‘moei-lijke’ leerlingen? Je houding, gezichtsuitdrukking en reacties bepalen de relatie met je leerlingen. Improvisatietechnieken kunnen gevat en effici-ent op negatieve impulsen inspelen. De Belgische Improvisatie Liga (BIL) toont hoe. Op 26 en 27 april (telkens 11-17.30 u) tijdens de ImproClass in Theater Tinnenpot - Tinnenpotstraat 21 - 9000 Gent. De ImproClass is een speciale opleiding voor leraren.Kostprijs voor leraren: 60 euro (misschien krijg je van je directeur wel een tussen-komst) - inschrijven of meer info opvragen? Bel Jeroen Van Dyck op 0474 53 64 78 of mail naar info@bil.be.

BIL

©

KORTING

doe Mee aan de robotWedstrijdMet de Belgische Trofeeën voor Robotica kunnen jongeren van 8 tot 18 jaar de wereld van de wetenschappen op een heel originele manier ontdek-ken. De opdracht: bouw een telegeleide robot en laat hem tijdens de finale met andere schoolteams opdrachten uitvoeren. Naast het plezier om je project in team tot een goed einde te brengen, staat ook nog eens de titel van Belgisch juniorkampioen robotica op het spel (finales in het PASS, op 12 en 13 april 2008). Het animatieteam begeleidt je. Inschrijven kan nog tot eind december 2007.www.pass.be - robotix@pass.be - 070 22 22 52 - Parc d’Aventures Scientifiques - 3 rue de Mons - 7080 Frameries - gratis op vertoon van je lerarenkaart

spoKen en enGelenHet Musée d’art moderne Lille Métropole (MAM) breidt uit en moderniseert. Het Musée des Arts Contemporains (MAC’s) in Hornu (Henegouwen) maakt van de gelegenheid gebruik om 200 werken uit het Franse mu-seum tijdelijk naar België te halen.‘Spoken en engelen’ verzamelt moderne kunst, art brut en hedendaagse kunst van o.a. John Baldessari, Georges Braque, Aloïse Corbaz, Fernand Léger, Allan Mc Collum, Joan Miró, Amedeo Modigliani, Pablo Picasso, Kees Van Dongen, Adolf Wölfli... Als deze resem artistieke grootmeesters

je nog niet overtuigt: het museum is ge-vestigd op een prachtige industriële mijnsite. Eén terrein verbindt zo verle-den en heden, herinnering en vooruitgang. ‘Des fantômes et des anges’ - tot 13 januari - MAC’s - 82 rue Sainte Louise - 7301 Hornu - je krijgt korting op vertoon van je lerarenkaart

KORTING

MAC’s

©

Kleur oM te overlevenHoe belangrijk is kleur voor dieren of planten? Bloemen lokken insecten met heldere kleuren en stellen zo de bestuiving veilig. Salamandermannetjes tooien zich in de paartijd met felle kleuren. Met een geel en zwart gestreept lijf verwittigt de hommel dat hij steekt. Het lieveheersbeestje schrikt zijn natuurlijke vijanden af met rood en zwart. Want rood en zwart, dat smaakt slecht. Slangen ritselen gecamoufleerd door gras of zand. Zowel rover als prooi gebruiken kleur. De tentoonstelling ‘Kleur om te over-leven’ in NEC De Vroente (Kalmthout) toont hoe kleur de overlevingskan-sen van dieren en planten beïnvloedt. De educatieve activiteiten zijn vooral gericht op 4- tot 12-jarigen.‘Kleur om te overleven’ - tot 22 februari in NEC De Vroente - Putsesteenweg 129 - 2920 Kalmthout - www.devroente.be - gratis toegankelijk

bij-buurten op het KielIn het Antwerpse openluchtmuseum Middelheim kan je tot 2009 gratis gaan kijken naar vijf originele kunstwerken. Leerlingen van het Stedelijke Polytechnisch Instituut Antwerpen (SPIA) maakten ze voor het project ‘Bij-buurten op het Kiel’. Vakleraren en kunstenaars werkten eraan mee. Dit kunstproject slaat een brug tussen allochtonen, kansarmen en kunst.www.middelheimmuseum.be - www.spia.be - gratis toegankelijk

GRATIS

GRATIS

GRATIS

ZEKER DOEN • Nr. 180

Ac

tie

s le

rA

re

nk

AA

rt

21

vzw IJzertoren

©

Waar vind je Meer inforMatie?Over de inschrijvingen wordt uitsluitend gecommuniceerd via de leraren-kaart. Meer info over de inhoud van de actie en klasbezoeken kan je krijgen bij Dirk Demeurie - Secretariaat IJzertoren - IJzerdijk 49 - 8600 Diksmuide - tel. 051 50 02 86 - info@ijzertoren.org. Uitgebreide info vind je op www.ijzertoren.org (zie ook www.tenvrede.be). Deze actie wordt je aange-boden door het IJzerbedevaartcomité en de stad Diksmuide.

hoe sChrijf je in voor deze aCtie?Deze actie is gratis voor de leraar met collega/partner en gezin. Inschrijven doe je elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul voor 15 december het elektronisch formulier in. Duid er je voorkeurdatum aan. Duizend leraren ontvangen een persoon-lijke uitnodiging voor zichzelf en hun gezin (max. twee volwassenen en vier eigen kinderen in totaal). Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook.

Met Klasse naar diKsMuideTien miljoen soldaten en burgers lieten in de Eerste Wereldoorlog het le-ven. Wie waren de mensen achter dit astronomisch cijfer? Speciaal voor Klasse doet Anna Vuylsteke (92) haar verhaal. Als een van de laatste ge-tuigen vertelt zij over de vluchtelingen die na de oorlog naar de ‘Verwoeste Gewesten’ terugkeerden. Kom op 27, 28 en 29 december naar Diksmuide. Duizend leraren en hun gezin zijn de vipgasten: bezoek gratis de IJzertoren, de Dodengang, woon de aangrijpende getuigenissen bij van de ontmijners van DOVO, Dierenartsen Zonder Grenzen, verken de stad en zijn verleden. En vooral: mis de virtuele verrassing niet!

VIPDAG

Wat staat er op het proGraMMa?Je wordt in de IJzertoren verwelkomd met koffie, warme wijn of chocolade-melk en bent een hele dag zoet in Diksmuide. Van 9 tot 17 uur kan je op verkenning. Boot, paardentram, paardenkoets of pendelbus brengen je over en weer naar alle locaties.

de ijzertoren: exClusieve

presentatie projeCt ‘de Grote

oorloG’

Een ware virtuele encyclopedie van de Eerste Wereldoorlog, met tekst en uitleg, beelden, filmmateriaal, foto’s, getuigenissen. De pri-meur (en de bodemprijs) is speciaal voor jou. Vijftien getuigen nemen jou en je leerlingen mee op een oorlogsreis: de grote gebeurtenis-sen naast de menselijke kanten van de gruwel. Je bezoekt virtueel de plaatsen waar deze men-sen schuilden en leefden, je vergelijkt het land-schap toen en nu. Denk- en puzzelspelletjes en korte opdrachten maken deze encyclopedie ook licht verteerbaar voor kinderen.Net zoals deze cd-rom stelt het IJzertorenmuseum de mens en het mense-lijke centraal. ‘Den Grooten Oorlog’ neemt je bij de keel, je ruikt er gas en modder, je voelt de angst middenin bombardementen en loopgraven.

de dodenGanG

Een van de gevaarlijkste stellingen van de Eerste Wereldoorlog, die de opmars van de Duitse troepen moesten stuiten, is de Dodengang. Breng je laarzen mee. Je krijgt een gratis rondleiding of bezoekt de Dodengang op eigen houtje.

ontMijners op buitenlandse Missie

Een ontmijner van de ontmijningsdienst DOVO vertelt over zijn ervaringen in het buitenland. Van de Amerikaanse troep in Cambodja tot de vuile mij-nen in Bosnië.

dierenartsen zonder Grenzen

In de Eerste Wereldoorlog stierven haast evenveel dieren als mensen. Maar paarden, honden, duiven beslisten mee over het verloop van de oorlog. Dat leer je uit de nieuwe tentoonstelling ‘Dieren in de oorlog‘.

CoMputerGaMes: GeWeldloze ontspanninG

Gewelddadige computerspellen liggen zwaar onder vuur. Het Verbond VOS, Vlaamse Vredesvereniging, antwoordt met het project ‘Geweldloze Ontspanning’. Volwassenen en kinderen duiken in geweldloze computer-games en in coöperatieve gezelschapsspellen. Leraren ontdekken manie-ren om games te integreren in hun lessen. Workshops met een heel hoog ‘game’-gehalte.

van ‘verWoeste GeWesten’ tot ‘boerGondisCh

paradijs’

Diksmuide telt heel wat eethuizen en restaurants. Speciaal voor deze actie bereiden zij een ‘Lunch met Klasse’ tegen een democratische prijs (volw. 9,5 euro, kinderen 7 euro voor soep, hoofdgerecht en dessert, drank niet inbegrepen). Als je liever zelf je lunchpakket meebrengt, is dat geen pro-bleem, zolang je ter plaatse een drankje nuttigt. Kerstsfeer, glühwein en dito hapjes zullen er sowieso zijn.

MuzieK

De Children of the Street band (de jaarlijkse initiatiefnemer van ‘Wij zingen een dak op de wereld’) treedt op en informeert over de actie Ten Vrede in Diksmuide

ZEKER DOEN • Nr. 180

22

zet 2008 in Met de nieuWjaarsproMsHumor en een kwalitatief hoogstaand, toegankelijk nieuwjaarsconcert. Dat beleef je op zondag 13 januari in Capitole Gent (15 uur) en op za-terdag 19 januari in de Stadsschouwburg Antwerpen (20 uur). Dirigent Dirk Brossé en het Symphonic Orchestra trakteren je op een bloemlezing klassieke muziek, afgewisseld met roemrijke operette- en musicalnum-mers. Chris van Tongelen en Ann Van den Broeck brengen musicalhits van Broadway en West End. De 17-jarige pianosoliste Yanna Penson ver-rast. Cabaretier Hans Liberg brengt Antwerpen aan het lachen, Stenzel & Kivits werken op de Gentse lachspieren. De Gentse Floraliën versieren de Capitole. Als leraar krijg je 15 procent korting. Bel 077 37 38 39 en ver-meld als codewoord ‘lerarenkaart’+ je kaartnummer.De korting is geldig op de ticketprijs (tussen 30 en 52 euro), exclusief re-servatie- en verzendingskosten. Via internet kan je geen tickets met korting bestellen. Geen korting op eerder gekochte tickets.www.musichall.be

GoedKoper naar abbaHerbeleef de tijd van glitter en plateauzolen. ABBA GOLD brengt live o.a. ‘Dancing queen’, ‘Voulez-vous’, ‘Fernando’, ‘Thank you for the music’. Op zaterdag 26 en zondag 27 januari (telkens 20.15 u) geeft Napoleon zich weer over, niet in Waterloo maar in Evergem (nabij Gent).

Vul je ‘knowing me’ spontaan aan met ‘kno-wing you’ en krijgen je benen onvermijdelijke prikkels bij ‘Mamma Mia’? Dan is CC Evergem, Theaterzaal Stroming jouw biotoop. Je ge-nummerde plaats kost 15 euro (i.p.v. 17,50 euro). Reserveren doe je via www.uitbureau.be of tel 09 233 77 88. Organisatie: Event-Team.

KORTING

Musichall

©

Gooi je nieuWe lerarenKaart niet WeG…

In het volgende nummer van Klasse steekt je lerarenkaart 2008. Althans, als je recht hebt op die beroepskaart. Op www.lerarenkaart.be (INFO/FAQ) staan de voorwaarden waaraan je moet voldoen.

Je lerarenkaart steekt in een enveloppe. Die vind je aan de achterzijde van de volgende Klasse. Wie ‘de bijlagen’ zonder kijken in de vuilnisbak dropt, zal het een jaar zonder lerarenkaart moeten doen. Wees dus extra alert. En verwittig ook even die collega van wie je weet dat hij Klasse niet leest…

LERARENKAART

KORTINGEvent-Team

©

sporter zoeKt onderdaK in China“Wachten tot iemand mij de cultuur op een presenteerblaadje aanbiedt? Dat is niks voor mij. Ik ben als een stoomtrein. Ik informeer mij voortdu-rend over alle tentoonstellingen. En dan ga ik op stap.” Jacqueline Baetens spoorde vol ondernemingszin richting Brussel voor de lerarendag n.a.v. de tentoonstelling ‘Onder dak in China’ in het Jubelparkmuseum.‘Ik geef geschiedenis aan topsporters van het vijfde en zesde jaar in het

K.A. Voskenslaan (Gent). Eén van mijn leerlingen gaat volgend jaar naar China. Alleen al vanuit die op-tiek is het interessant om een expo over dit land te gaan bekijken. Ik koop een catalogus en maak aan de hand hiervan werkbladen op. Zo maak ik de leerlingen attent op de grafcultuur en dodencultus van het China van weleer. Via op-drachten die de leerlingen m.b.v. internet oplossen, probeer ik de

link met de hedendaagse maatschappij te leggen.‘Onder dak in China’ - tot 20 april - Jubelparkmuseum - Jubelpark 10 - 1000 Brussel - gratis met lerarenkaart - actieve rondleidingen met opdrachten en denkoefeningen voor het lager onderwijs en voor derde graad secundair, meer info op www.kmkg.be

GRATIS

Klasse

©

ZEKER DOEN • Nr. 180

Ac

tie

s le

rA

re

nk

AA

rt

23

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28

AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08

(advertentie)

Voor het middelbaar onderwijs > Spel ‘Romeinse handel en wandel’ : breng het Bruggemuseum-Archeologie én de Romeinen in je klas> Lespakket ‘Het stadsbestuur: jij beslist’ : alles over de gemeenteraadsverkiezingen op een zéér toegankelijk niveau> Tijdschrift ‘Primitief!’: een actueel jongerentijdschrift over de boeiende wereld van de Vlaamse Primitieven (TSO en BSO)

Voor het lager onderwijs 3 gloednieuwe Museummenu’s (rondleidingen met ateliermoment op maat van leeftijd)> ‘Leven als Memling’: over Hans Memling en het middeleeuwse Brugge> ‘Dode middeleeuwen’: over het leven na de dood in de middeleeuwen> ‘Aan het werk’: over werken van vroeger tot nu

Lesbrief ‘Over en voor erfgoedschatten’: Volkskunde i.s.m. Villa Futura

GRO

ENIN

GEM

USEU

M /

ARE

NTS

HUI

S /

FOR

UM+

/ M

EMLI

NG

IN S

INT-

JAN

HO

SPIT

AALM

USEU

M /

O.L

.V.-

TER-

POTT

ERIE

HO

SPIT

AALM

USEU

M/

BRUG

GEM

USEU

M-G

RUU

THUS

E BR

UGG

EMUS

EUM

-ARC

HEO

LOG

IE

/ BR

UGG

EMUS

EUM

-BEL

FORT

/ B

RUG

GEM

USEU

M-G

ENTP

OO

RT /

BR

UGG

EMUS

EUM

-ON

THAA

LKER

K O

.L.V

. / B

RUG

GEM

USEU

M-S

TAD

HUI

S /

BRUG

GEM

USEU

M-B

RUG

SE V

RIJE

/ M

USEU

M V

OO

R VO

LKSK

UND

E /

SIN

T-JA

NSH

UISM

OLE

N E

N K

OEL

EWEI

MO

LEN

/ G

UID

O G

EZEL

LEM

USEU

M

Meer info: www.museabrugge.be/jeugd Contact: musea.publiekswerking@brugge.be

advertentie “Klasse” okt 07

Musea Brugge stond al bekend voor haar dynamiek op vlak van jongerenwerking. De publiekswerkers hebben het aanbod nu nóg verruimd!

Meer informatie over het complete permanente of tijdelijke aanbod vind je op www.museabrugge.be. Ook de nieuwe Kidsfolder kun je er downloaden. Voor reservaties ben je welkom bij musea.reservatie@brugge.be of T. 050 44 87 43

3 x filMMy blueberry niGhts

Na een pijnlijke breuk zwerft Elizabeth (filmdebuut van zangeres Norah Jones) door de Verenigde Staten in de hoop te ontdekken wat het leven en de liefde betekenen. Tijdens haar reis komt ze aan de kost als serveerster. Ze sluit vriendschap met klanten die grotere verlangens nastreven dan zij-zelf. Elizabeth beseft hoe de eenzame politieman en de gokverslaafde meid wegglijden naar een afgrond van eenzaamheid en leegte. Ze ziet stilaan in dat ze tijdens haar eigen zwerftocht vooral op zoek is naar… zichzelf. ‘My Blueberry Nights’ wordt verdeeld door Cinéart. Vanaf 5 december in de bioscoop.

i’M not there

Met deze pseudo Bob Dylan-biografie kan je het muzikaal en politiek om-streden fenomeen van Bob Dylan bij jongeren belichten. Je reist doorheen de levens van de zanger. Zes acteurs incarneren Dylan als een kaleido-scoop van wisselende personages: Bob Dylan als dichter, profeet, gang-ster, bedrieger, acteur, martelaar en ‘Born Again’. De film wordt verdeeld door Cinéart en loopt vanaf 12 december in de Vlaamse bioscoop

persepolis

Een 9-jarig meisje groeit op in Iran tijdens de Islamitische revolutie. Door de ogen van de vroegrijpe en mondige Marjane zien we de hoop van de mensen in duigen vallen onder de opkomst van het fundamentalisme. Opeens moet ze een hoofddoek dragen, duizenden mensen worden opge-sloten. Toch ontdekt ze punkmuziek, Abba en Iron Maiden. Maar wanneer haar oom zonder pardon geëxecuteerd wordt en Irak bommen op Teheran werpt, wordt de dagelijkse angst duidelijk voelbaar. Op kostschool in Oostenrijk voelt ze zich alleen en kwetsbaar. Uit heimwee keert Marjane na haar studies terug naar Iran. Na een moeilijke aanpassingsperiode schrijft ze zich in voor de kunstschool en trouwt. Ze laat haar stem horen tegen de hypocrisie. Ze voelt zich Iraanse maar neemt de hartverscheurende keuze om in Frankrijk te gaan wonen… Cinéart verdeelt deze film. Momenteel kan je hem zien in de bioscoop.

Zin in een gratis visie? Voor elke film krijgen 25 leraren een duoticket (enkel geldig op weekdagen). Mail naar secretariaat.leraren@klasse.be. Vermeld je naam en adres, het nummer van je lerarenkaart en als onderwerp de titel van de film die je wil zien. De namen van de winnaars verschijnen op 15 december op www.klasse.be/win

W!N

WelK Gezin hanGt de sneeuWposter uit?

Volgende week krijgen 700 000 Vlaamse gezinnen via Klasse voor Ouders een poster met de slogan “Wij willen sneeuw!” Die kunnen ze voor het raam hangen en … een gezinsreis naar Kreta winnen. Achter de affichecampagne zit een sterk aanbod voor zinnige gezinsactiviteiten tijdens de hele kerstva-kantie. Stimuleer jij leerlingen en ouders om de affiche op te hangen en mee te doen met de actie?

In de nieuwe Klasse voor Ouders vind je ook de sterke verhalen van Wim, Patrick en Lisa.

Wim• Scheltjens (35) is vader van twee kinderen. Elke dinsdagavond en zaterdagochtend zit hij op de schoolbanken. “Je kan op een leefbare manier voor je gezin een diploma halen in het avondonderwijs”, zegt hij.“Meer dan tien jaar zaten mijn kinderen in een instelling. Sinds •september zijn ze terug thuis. Het eerste wat ik voor hen heb gekocht is een bureau.” Dat zegt Patrick Vandooren (39), vader van drie kinderen en kansarm. Vanaf december houdt hij een dagboek bij op www.klasse.be/ouders. Lisa• Wambacq (11) draait haar hand niet om voor een uitvinding meer of minder. Creatief denken is haar op het lijf geschreven. Hoe doet ze dat en wat kunnen ouders van haar leren?

Extra bijlage: de poster. Klasse voor Ouders deelt elke maand twee posters uit om aan de schoolpoort te hangen. Deze keer met een rake examen-of-toetsen-boodschap. “Al klaar?” Over hoe ouders de toetsenweek kunnen helpen plannen en structureren.

GezoCht: leerlinGbeGeleidersTweemaal per week, woensdag- en zondagnamiddag, werkt Leerlingen Begeleiding Antwerpen vzw met kansarme leerlingen: huistaakbegeleiding, extra oefeningen, examenstof doornemen enz. Voorts ondersteunt deze vzw allochtone ouders bij de opvoeding van hun kinderen. Geïnteresseerde le-raren zijn steeds welkom. Je krijgt een vrijwilligersvergoeding.Leerlingen Begeleiding Antwerpen vzw - lbantwerpen@hotmail.com - Moustapha Sarrouj - 0486 29 29 17

Cineart-Cinélibre

©

vlinderslaG‘VlinderSlag’ is een nieuw informa-tief spel rond geweld en agressie voor jongeren van 9 tot 15 jaar. Je leerlingen worden geconfronteerd met zichtbaar en onzichtbaar ge-weld, leren hoe het bespreekbaar te maken, hun gevoelens te verwoorden en ermee om te gaan. Het spel duurt 60 tot 90 minuten, voor 3 tot 30 spelers. Het werd ontwikkeld door Centrum Informatieve Spelen (CIS) vzw, voor vzw Zinloos Geweld. ‘VlinderSlag’ kost 24,79 euro (plus 21 procent btw en eventuele verzendingskosten).www.spelinfo.be - 016 22 25 17 - www.zinloosgeweld.net - 09 281 10 05

Alg

em

ee

n

25

ZEKER DOEN • Nr. 180

leren Met eIn ‘Leren met eTwinning’ bewijzen tal van praktijkvoorbeelden dat leerlingen ook gemotiveerd kunnen worden om in hun vrije tijd te leren. eTwinning is projectmatig samenwerken met andere scholen in Europa, zonder dat daar veel administratie bij te pas komt. In deze gids pik je alle praktische info, projectideeën, good practices en het verhaal van veranderend leren en les-geven mee. Het eTwinning netwerk groeit pijlsnel. Kom erbij.‘Leren met eTwinning. Handboek voor leerkrachten’ - www.etwinning.net

Klasse op KlaraHoe klassiek is Klasse? Dat komt je te weten op woensdag 2 januari, van 10 tot 11 uur. Stem af op Klara. Tijdens het programma ‘Brede Opklaringen’ beluister je de muziekkeuze van de redactie en wat die muziek zoal met onderwijs te maken heeft.

liChaMelijKe opvoedinGHoe weet je als leraar lichamelijke opvoeding of je de eindtermen reali-seert of niet? De Werkgroep Output en Toetsontwikkeling (Woto) ontwik-kelde daar een beknopt en praktisch evaluatie-instrument voor. Met een reeks testen, een observatielijst en een scorelijst check je elke eindterm.‘Dossier Output en Kwaliteitsbewaking: Lichamelijke opvoeding’ lerarenmap (13 euro) en handleiding (13,90 euro) - uitg. Garant

talenonderWijs en bzlBegeleid zelfstandig leren kan in elk vak, maar hoe begin je eraan en welk materiaal is er beschikbaar? In een nieuw Cahier voor Didactiek bundelen de auteurs de resultaten van een studiedag rond begeleid zelfstandig leren in het talenonderwijs voor leraren Nederlands, Frans, Engels, Duits, Latijn en Grieks: een theoretisch kader, concrete voorbeelden van studiewijzers en lesmateriaal, een stappenplan voor de hele school. Op een bijbeho-rende cd-rom vind je illustratief materiaal om meteen aan de slag te gaan.‘Begeleid zelfstandig leren in het talenonderwijs’ (26,11 euro), Lies Sercu, Leen Pil & Christine Vyncke (red.) - Cahiers voor Didactiek nr. 19 - Wolters Plantyn

het besteAllicht heb je geen tijd om alle culturele en literaire tijdschriften van Vlaanderen te lezen. Maar een bloemlezing misschien wel. Ons Erfdeel, Poëziekrant, Cinemagie, Revolver, Streven, Oikos en tientallen andere magazines pakken uit met een ‘best of’. Schrijver en journalist Margot Vanderstraeten stelde een bloemlezing samen uit de jongste jaargang van de tijdschriften. Met de bon op de site www.tijdschriften.be is het boek gratis (zolang de voorraad strekt).‘Het beste uit de tijdschriften 2007’ is een uitgave van de vzw Culturele en Literaire Tijdschriften (CeLT) met de steun van het Vlaams Fonds voor de Letteren en met de medewerking van VCOB - www.detijdschriften.be

Kans op slaGenSpreken na slaan is moeilijk. Wat zeg je als slachtoffer, als pleger, als hulpverlener? Zelfs voor mensen die jarenlang ervaring hebben, blijft om-gaan met geweld binnen gezinnen vaak een zoektocht. Vanuit hun prak-tijkervaring geven de auteurs van dit boek inzicht en houvast aan iedereen die met familiaal geweld geconfronteerd wordt: plegers en slachtoffers, omstanders en hulpverleners, leraren, politiemensen. Je krijgt zicht op de verschillende verschijningsvormen van familiaal geweld, welke vroege sig-nalen er zijn en hoe je kan reageren.‘Kans op slagen. Een integrale kijk op geweld in gezinnen’ (24,95 euro), Kris De Groof - uitg. Lannoo

Maaike Buys

©

daG van de CultuureduCatie 2008Op 29 januari is er in de Vlaamse Opera (Gent) een studiedag rond ‘Cultuureducatie voor kleuters en jonge kinderen op school’. Wat is het belang van cultuureducatie voor kleuters? Welke visies leven er in het on-derwijs? Hoe werk je met kleuters rond erfgoed of media-educatie? Op het programma staan discussies, uitwisseling van ideeën en workshops met Vlaamse en Nederlandse praktijkvoorbeelden. De Noorse muziekpedagoog John R. Bjorkvold (“De Muzische Mens”) is één van de gastsprekers. Tot slot kan je deelnemen aan een rondleiding achter de schermen van de Opera of een mini-voorstelling bijwonen.Deze zesde ‘Dag van de Cultuureducatie’ is een initiatief van Canon Cultuurcel en Cultuurnetwerk Nederland, i.s.m. de Vlaamse Opera. Deelnemen kost 30 euro (lunch en het boek “De Muzische Mens” inbegrepen).www.dagvandecultuureducatie.be - www.canoncultuurcel.be - inschrijven kan tot 15 januari, maar het aantal deelnemers is beperkt tot 200

vlaaMserfGoedPascal Gielen interviewde voor ‘De onbereikbare binnenkant van het verleden’ 156 beleidsma-kers, erfgoedprofessionals, erfgoedamateurs enz. Daaruit groeit een levendig beeld van de manier waarop Vlaanderen zijn erfgoed presenteert en hoe we ermee omspringen.‘De onbereikbare binnenkant van het verleden’ - 24,95 euro - uitgeverij Lannoo - www.lannoocampus.be

Win: 5 x ‘De onbereikbare binnenkant van het verleden’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘De onbereikbare binnenkant’) naar secretariaat.leraren@klasse.be

W!N

GRATIS

CANON CULTUURCEL

26

ZEKER DOEN • Nr. 180

ontdeK het MolenhuisOp 28 december, de dag van…, juist, is er een wandel- en open-deurdag in ‘Het Molenhuis’ in Berismenil, in het hartje van de Ardennen. Vzw ‘Moulin de Belle Meuse’ organiseert in dit ontmoetings- en verblijfscen-trum het hele jaar door activi-teiten voor volwassenen en kinderen. Er is overnachtingsmogelijkheid tot 50 personen. De krachtlijnen: relatie met de natuur, ontmoeting, eenvoud en soberheid, een lage drempel en gedeelde verantwoordelijkheid.De drijvende krachten achter ‘Het Molenhuis’ (enkele onderwijscollega’s met een groot hart) zetten in de kerstvakantie de deuren open en laten je proeven van de projecten die klas-, school- en andere groepen er nu al opzetten. Ontdek of ‘Het Molenhuis’ een goeie uitvalsbasis is voor jouw leerlingen of collega’s. Laat je omsingelen door de stilte op 28 december, vanaf 10 u. Maak kennis met het huis, de mogelijkheden en de visie, geniet van een stevige wandeling in de omgeving en warm weer op bij lekkere knabbels en een stevig drankje. En breng je partner en kinderen mee.www.moulindebellemeuse.be - inschrijven vóór 15 december via jo.roels@telenet.be

hoorillusiesMuziek als geluid, met veel aandacht voor auditieve illusies. Dat vind je op deze merkwaardige website. Ooit gehoord van de Shepardschaal, de Drietoonsparadox en de Rissetschaal? “Muziek was tot voor kort in de psychologieboeken verstopt onder kopjes als ‘toonhoogteperceptie’ en ‘tijdperceptie’”, zegt de Nederlandse muziek- en cognitiewetenschapper Henkjan Honing. Deze website gaat over dit type onderzoek.www.exploratorium.edu/exhibits/highest_note/ex.about.fr.html

leer-KraCht veer-KraChtKinderen en jongeren met gedrags- en emotionele problemen be ge leiden vraagt steeds meer deskundigheid van iedereen in de basis- en secundaire school. Het project Leer-Kracht Veer-Kracht van de Vlaamse Onderwijsraad ondersteunt je hierin. De basis is het gedachtegoed en materiaal van het boek Leer-Kracht Veer-Kracht (waarvan je via www.vlor.be een herdruk kan verkrijgen, 12 euro, verzending inbegrepen). Informatie over het project en het boek vind je op de nieuwe site www.leerkrachtveerkracht.be, online vanaf 30 november.

sChrijver op sChoolOp zoek naar een schrijver in de klas? Nicole Ceulemans schreef jeugd-boeken over proefbuisbaby’s, mythologie, chatten, allochtonen enz. Ze publiceerde ze allemaal via een webuitgever en vertelt graag hoe ieder-een zijn eigen boek kan uitgeven. Via Stichting Lezen haal je haar in huis.www.stichtinglezen.be

vlaMinGen in roMeIn de gloednieuwe reisgids ‘Fiamminghi in Rome’ krijg je 16 overzichtelijke stadswandelingen voor-geschoteld, die je voeren langs Vlaamse kunst en Vlaamse aanwezigheid in de ‘Eeuwige Stad’. Het bekende beeld van de aartsengel Michaël op de Engelenburcht is gemaakt door een Vlaming. In de Sint-Pietersbasiliek staat een beeld van de zoon van de maker van Manneken Pis. Hedwig Zeedijk, Hugo Vanermen en Carine Cuypers

loodsen je graag rond in de voetsporen van Vlamingen.‘Fiamminghi in Rome’ - 24,95 euro - Davidsfonds uitg.

Win: 5 x ‘Fiamminghi in Rome’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Fiamminghi’) naar wedstrijd@davidsfonds.be

MaaK een reisrouteLaat je je leerlingen zelf een citytrip of educatieve uitstap plannen? Wijs ze de weg naar RouteYou. Pascal Brackman zorgde voor een gratis Route You voor het onderwijs. Leerlingen (en leraren) kunnen online routes plannen, informatie langs die routes plaatsen, de route op kaart bekijken, de route afdrukken met bijbehorende informatie en/of ze op een gps plaatsen enz. Op de site vind je thematisch gerangschikte kant-en-klaar routes. Zo zijn er routes rond film, wetenschap, archeologie, muziek, schilderkunst enz. www.routeyou.com/page/view/31.nl

W!NIngo N

eumann / PIXELIO

©

GRATIS

Alg

em

ee

n

27

ZEKER DOEN • Nr. 180

tQ-testOp www.industrielewetenschappen.be vind je alle info over deze studie-richting, maar ook over de (uitgebreide) toekomstmogelijkheden: hogere (al dan niet universitaire) studierichtingen en daaruitvoortvloeiende jobs. Voorts is er de TQ-test, een vragenlijst die je ‘Technologische Quotiënt’ bepaalt. Pieter Embrechts stelt een vijftiental vragen, o.a. aan de hand van ludieke videofragmenten. Leerlingen van 10 tot 14 jaar ontdekken hiermee hoe het staat met hun technologische kennis en interesse.www.industrielewetenschappen.be

aliMentoVan ijskelder tot ijskast, van aardappel tot frietvet, van marsepein tot fris-drank… Met het gratis didactische pakket ‘Alimento’ ontdekken leerlingen van 11 tot 14 jaar de wondere wereld van de voedingstechnologie: be-waartechnieken, grondstoffen behandelen, veiligheid en hygiëne, ontwer-pen met voeding, creatief kijken naar structuren en productiesystemen enz. Tussendoor gaan zelfs de vooroordelen over typische jongens- en meisjes-activiteiten door de gehaktmolen.‘Alimento’ bestaat uit een leerlingenwerkboek, een technologiespel, een website met interactieve spelen, een dvd met didactische filmpjes, affi-ches en een handleiding.www.alimento.be - snelle beslissers kunnen het pakket oppikken én tegelijk een voedingsbedrijf bezoeken op 5 december in Moorslede (Milcobel) en 12 december in Lembeke (Lotus Bakeries), telkens om 13.30 u.

feesten Met de buren‘Feesten met de buren’ is een ‘interlevensbeschouwelijke’ jaarkalender met de feestdagen van de verschillende godsdiensten en culturen in ons land. Een educatieve bijlage en een bladwijzer met een overzicht van de belangrijkste interreligieuze feestdagen hoort erbij. De 13 foto’s en de educatieve bijlage staan dit jaar in het teken van religieuze gebouwen en cultusplaatsen van de diverse ‘buren’.‘Feesten met de buren’ kost 8 euro - er zijn kortingen voor bestellingen vanaf 21 ex.Kerkwerk Multicultureel Samenleven - www.kms.be - kms@kms.be - 02 502 11 28

al het nieuWs van de WereldOp www.krantenkoppen.be krijg je al het nieuws van de wereld samenge-vat, permanent geüpdated. Je leest de krantenkoppen per krant of chrono-logisch per minuut: zowel de Vlaamse én Waalse media (interessant om te vergelijken), inclusief VRT en VTM, als de internationale media, van de New York Times tot Al Jazeerah. Op een half uur ben je door het wereld-nieuws, in letters en in beeld.www.krantenkoppen.be

praat Mee over Cultuur en onderWijsOp www.cultuurenonderwijs.be kan je discussiëren, ideeën aanreiken en voorstellen lanceren rond kunst- en cultuureducatie. Dit forum is opgestart door Canon Cultuurcel, n.a.v. het rapport van Anne Bamford over kunst- en cultuureducatie in het Vlaamse onderwijs. Op het forum lees je ook de reactie van de onderwijsminister op de studie van Bamford én alles over de commissie die tegen eind mei 2008 concrete voorstellen zal uitwerken.Het volledige rapport van Anne Bamford, met analyse, beleidsaanbevelingen en prak-tijkvoorbeelden kan je gratis downloaden op www.cultuurenonderwijs.be - een gedrukt exemplaar kost 10 euro en kan je bestellen via www.ond.vlaanderen.be/publicaties

W!N

GRATIS

KMS

©

CitatenaGenda‘Zelfs wanneer men onderwijst, leert de mens’. Of hoor je liever: ‘Ga op in je beroep, niet onder’. Als je een dagelijks onderwijscitaat wil, haal dan de citatenagenda 2008 in huis. En nog deze: ‘Het doel van het onderwijs is niet de kennis van feiten, maar van waarden.’‘Citatenagenda 2009’ - uitg. Baeckens Books

test je afvalKennisAls je 13 meerkeuzevragen over afval goed beantwoordt en vervolgens het codewoord vindt, kan je in de prijzen vallen. De afvalquiz is een initiatief van de Stichting Milieunet. Op de site vind je nog veel meer over afval: achtergrondinformatie, dossiers, alles over kringloop enz.www.stichtingmilieunet.nl

Paul-Georg M

eister / PIXELIO

©

GezoCht: peetouders voor aidsWezenWord net als Sabine De Vos en Luc Appermont peetouder en steun de opvoeding van één van de 800 aidswezen in het Cunina-kinderdorp in Eshowe, Zuid-Afrika. Met je maandelijkse bijdrage van 30 euro betaal je de onderwijskosten voor je ‘eigen’ petekind. Of misschien wil je met je school het huizenproject in Eshowe steunen? Cunina is ook actief in Brazilië, Nepal, Haïti en de Filippijnen. Educatie en onderwijsondersteu-nende projecten staan centraal.www.cunina.org - 014 58 01 01

CANON CULTUURCEL

28

ZEKER DOEN • Nr. 180

europa in 20 vraGenWat heeft het ei bij je ontbijt met het Europees Parlement te maken? En waarom kijkt Europa mee in je badkamerkastje? Doe met je klas (vanaf derde graad lager onderwijs) de online quiz ‘Europa in 20 vragen’. Als je voor 11 januari je antwoorden bezorgt aan het Informatiebureau van het Europees Parlement, win je misschien een dagje Brussel (basisonderwijs) of een tweedaagse reis naar Straatsburg (secundair onderwijs). Er liggen ook een aantal ‘Europa-pakketten’ klaar.www.europarl.be

beoordeel de KWaliteit van je sChoolGebouWVorige maand kregen alle directies een uitnodiging via e-mail om deel te nemen aan een internetenquête rond de toestand van de school gebouwen in Vlaanderen. Hiermee wil het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) een stand van zaken opmaken van de kwaliteit van de schoolgebouwen. Via dit onderzoek krijgt de overheid gegevens om een scholenbouwbeleid te voeren én worden de effecten van het beleid in kaart gebracht.www.agion.be

naar de ConCertzaalLeerlingen van 6 tot 18 jaar ontdekken een echte concertzaal, analyse-ren én creëren muziek, luisteren naar anderen en zichzelf… dat zijn maar enkele van de mogelijkheden die de educatieve dienst van het Nationaal Orkest van België scholen kan bieden.www.nob.be - h.gerits@nob-onb.be - 02 552 04 66

beyond ChristMasDe geesten van drie oudere rijkaards moeten een verliefd koppeltje helpen of ze mogen niet naar de hemel. Dat is kort samengevat het verhaal van ‘Beyond Christmas’, een heerlijk stukje nostalgie van A. Edward Sutherland uit 1940. Een aanrader voor wie houdt van Kerstmis, clichés en oude Amerikaanse films.www.rcv.be

Win: 5 x ‘Beyond Christmas’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Christmas’) naar secretariaat.leraren@klasse.be

NO

B

©

W!N

heMelKalender 2008Wat kan je aan de nachtelijke hemel bewonderen in 2008? In de ‘Hemelkalender 2008’ vind je een volledig overzicht, compleet met ster-renkaarten om je weg aan de hemel terug te vinden. Nieuw is een overzicht van ‘deep-sky objecten’ (nevels, sterrenhopen enz.) die je enkel met een verrekijker of kleine telescoop kan waarnemen.‘Hemelkalender 2008’ - 10 euro - Vereniging voor Sterrenkunde vzw - www.vvs.be

poëzieKalender‘Onder een winterzonnetje vang ik wolkjes van je adem. Wat is kou op zo’n moment? Ontdooid verleden tijd…’ Dit kleine gedicht van Anne (17) is een van de twaalf poëtische pareltjes van kinderen en jongeren op de jaarkalender 2008 van Jeugd en Poëzie.‘Jeugd en Poëzie. Kalender 2008’ - uitg. Bakermat

fotodatabanK‘Thomas’ (Theologie, Onderwijs, Multimedia en Actie Samenwerking) is een website voor en door godsdienstleraren, met actuele en didactische info voor alle onderwijsniveaus. Op de site vind je ook een jukebox, een mediaoverzicht en een fotodatabank (met ruim 400 foto’s die ook buiten de godsdienstlessen bruikbaar zijn).www.godsdienstonderwijs.be

Alg

em

ee

n

29

ZEKER DOEN • Nr. 180

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28

AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08

(advertentie)

het populairste tienerMaGazine

Dat Yeti bijzonder populair is bij de doelgroep (vijfde en zesde leerjaar) is al langer bekend. Uit een rondvraag bij honderd leraren blijkt nu ook dat zij het blad massaal waarderen. Ze stellen vast dat hun leerlingen het graag lezen (ook kinderen die niet vaak lezen) én dat er veel meer inhoud inzit dat op het eerste zicht lijkt. Dat wordt meestal duidelijk in de peda-gogische bijlage die een groot deel van de leraren ook effectief gebruiken om voor alle leerlingen meer uit Yeti te kunnen halen. Het blad ziet er bewust chaotisch uit, maar daarachter zit een stevige structuur: onderwijs, opvoeding, helpvragen, preventie, participatie, kinderrechten, betrokken-heid, cultuur… De inhoud wordt elke maand mee bepaald door een andere Yeti-klas. Die ligt deze maand in de schaduw van het stadion KRC Genk in Waterschei (Sint-Jan). Natuurlijk dat het blad over voetbal gaat! En ook over het volgende.Wat leren mijn leerlingen op straat? (Handige tips van leerlingen voor lera-ren). Hoe koud is het in de winter in je klas? (Doe samen de test.) Waaraan ergeren je leerlingen zich in je klas? Handige cultuurtips krijg je van Vlieg. De helprubriek voor tieners in problemen heet Vraag het aan Lisa.

Yeti 54 ligt vanaf 10 december op school. Mét de nieuwe pedagogische bijlage, volledig in kleur. Steeds meer leerlingen gaan op woensdagnamiddag ook chatten op www.yeti.be in de gemodereerde en veilige chatbox voor Yetilezers. Heb je die verrassende site zelf al eens bezocht? Moedig je leerlingen aan om zich te abonneren op de leuke, inspirerende nieuwsbrief speciaal voor het vijfde en zesde leerjaar: Red Rambo!

stuurboord, baKboordDe belvis schittert in de golven. Elk net zwemt ze voorbij. Kapitein Adriaan neemt zijn kleindochter Julie mee. Met knuffelbeer. Maar die laatste kan niet zwemmen… ‘Als een vis in de zee’ is een poppenspel van 40 minuten voor kleuters en kinderen tot 8 jaar. Meezingen is gewenst. Deze voorstel-ling kan op school, verduisteren is niet noodzakelijk.Boekingen vanaf 1 januari, 550 euro + 6 procent btw (100 tot 150 kinderen) - 0486 75 68 31 - www.alleslooptoprolletjes.be - alleslooptoprolletjes@skynet.be

eetiKetTeksten over tafelmanieren en etiquette klinken vaak als een politiesirene: doe dit doe dat doe dit doe dat… ‘Eetiket’ pakt het anders aan. Dit project voor ‘kind-vriendelijke restaurants en res-taurantvriendelijke kinderen’ laat zien dat tafelmanieren veranderen in de loop van de geschiedenis. Niets staat vast, maar op sommige plekken zijn er regels. En dankzij tips en trucs en geheime spelregels kan iedereen zich perfect gedragen aan tafel.Op www.eetiket.be vind je alle info én bijbehorend les- en spelmateriaal voor leerlingen van 8 tot 12 jaar.www.eetiket.be - info@eetiket.be

Wie Worden de WhizzKids 2008?Hoe spitsvondig zijn je leerlingen? Hoe goed springen ze met de computer om? Schrijf je klas (5de en het 6de leerjaar) in voor de wedstrijd Whizzkids 2008 en win mooie prijzen. Tijdens de preselecties (januari - april) lossen je leerlingen 14 weetvragen op en één praktische vraag, de antwoorden zijn allemaal te vinden op het web. Één algemene opdracht overkoepelt de hele periode. Per provincie mogen de vier klassen met het grootste aantal juiste antwoorden naar de halve finales, op 16 april, 23 april en 7 mei. De winnaars (zes in totaal, alle Vlaamse provincies en de Nederlandse provincie Zeeland doen mee) vechten het live onder elkaar uit tijdens de fi-nale op woensdagnamiddag 21 mei 2008. Vorig jaar was dat bijvoorbeeld: filmfragmenten bespreken, een webpagina opbouwen, de Zuid-Afrikaanse computerwoordentest, een geheugenspel, een recyclagewedstrijd én een héél leuke opdracht voor de klasleraar. De deelnemende klassen noemden zich: mailmuisjes, the @team, de Gig@bytes ... Zoek een ploegnaam en schrijf meteen in.Inschrijven doe je uiterlijk 9 januari op www.ict4whizzkids.eu

opa en oMaIn ‘Het Grote Oma Boek’ en ‘Het Grote Opa Boek’ kunnen kinderen vanaf 9 jaar de bijzon-derste herinneringen, anekdotes, foto’s enz. bijhouden. Ze moeten het boek zelf afwerken, alleen of samen met oma en opa. Wat waren hun favoriete spelletjes toen ze klein waren? Waren ze braaf in de klas of ondeugend? Gingen ze ook met vakantie? Waren ze fier

toen ze oma en opa werden? Grootouders en kleinkinderen wandelen sa-men door de tijd.‘Het Grote Oma Boek’ & ‘Het Grote Opa Boek’ - 16,50 euro per boek - Davidsfonds uitg. - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Het Grote Oma Boek’ en 5 x ‘Het Grote Opa Boek’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Oma’ of ‘Opa’) naar wedstrijd@davidsfonds.be

GRATIS

W!N

WEDSTRIJD

BA

sis

31

ZEKER DOEN • Nr. 180

piCtoGraMMen voor anderstaliGenSchaar, picknick, melk, openbaar vervoer, ongehoorzaam zijn… Hoe goed begrijpen anderstalige ouders de schoolmededelingen die hun kind mee naar huis brengt? In een handig pictogrammenwoordenboek krijgen de voornaamste schoolwoorden een herkenbare tekening. Bovendien worden ze in 29 talen vertaald. De lijst is opgesplitst in vier thema’s: meebrengen, op uitstap, mededelingen en ouders op school. Zorgleraren uit verschil-lende Kortrijkse basisscholen werkten eraan mee.‘Pictogrammenwoordenboek’ - Hanne Verledens - Onderwijsopbouwwerk Stad Kortrijk - Grote Markt 54 - 8500 Kortrijk - 056 27 72 85 - hanne.verledens@kortrijk.be

interaCtief verKerenLeerlingen derde graad verkennen met de gratis e-learningcursus ‘Interactief verkeren’ speels en interactief verkeerssituaties zoals fietsen op een rotonde, remmen en remafstand, rekening houden met voetgangers, doen en laten bij een ongeval enz. De cursus bevat multimediale hulpmid-delen als figuren, audio- en videofragmenten, interactieve oefeningen, een forum… De cursus is modulair opgevat, met je leerlingen alleen of per twee aan een computer. Na elke module kan je een groepsgesprek organi-seren rond gelijkaardige situaties én kan je de straat op voor de praktijk.‘Interactief verkeren’ is ontwikkeld door EduWEST, een WestVlaams elektronisch leerplatform.www.eduwest.be - info@eduwest.be - 057 21 45 17

GRATIS

studio 50In 2008 is het precies 50 jaar geleden dat Expo ’58 plaatsvond in Brussel. Studio 50 is een interactief parcours dat je leerlingen onderdompelt in de magische sfeer van de Golden Fifties en de wereldtentoonstelling. In de verschillende speel- en werkstations vind je ludieke activiteiten zoals het Atomium reconstrueren met aardappels, miniatuurautootjes maken, juwe-len en accessoires knutselen, twisten op muziek uit die tijd enz.‘Studio 50’ is een initiatief van Art Basics for Children en Erfgoedcel Brussel - je vindt het in het nieuwe jeugdcentrum van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (Wilsonstraat, Brussel), op schooldagen (behalve woensdag) van 13 april tot 11 mei 2008 - de plaatsen zijn beperkt, je kan nu al reserverenwww.abcweb.be - mail@abcweb.be - 02 502 00 27

Knuffels breien

Leerlingen vanaf 10 jaar leren hun eigen knuffels breien, of een gsm-zakje, een sjaal met pom-

ponnetjes enz. Breien is blijkbaar weer in en breiclubs duiken op als paddenstoelen uit de grond. In het ‘Breiboek voor kinderen’ van Phildar krijgen je leerlingen originele en eigentijdse ontwerpen stap voor stap uitgelegd, vanaf de basistechnieken. Zo kunnen zelfs beginnende breihanden aan de slag.‘Breiboek voor kinderen’ - 11,95 euro - Standaard Uitgeverij

Win: 1 aankoopbon van 100 euro voor een Phildar breipakket + 5 x ‘Breiboek voor kinderen’ - bedenk met je leerlingen een origineel breipatroon, teken het uit, knutsel het in elkaar, leg het uit in een brief… - stuur je patroon vóór 20 december naar Standaard Uitgeverij - Ellen Van Schaik - Mechelsesteenweg 203 - 2018 Antwerpen

hapKlare visjesOp www.lessenpakket.be vind je kant en klare lessenpakketten over de Vlaamse landbouw-, tuinbouw- en vissserijproducten. Telkens is er een aparte lessenreeks voor het kleuteronderwijs en voor elk leerjaar van de lagere school. Zo’n lessenreeks bestaat uit lesvoorbereidingen en kopieer-bare werkblaadjes voor je leerlingen. Alle materiaal is gratis beschikbaar, downloadbaar als pdf-bestand. De VLAM ontwikkelde de pakketten, i.s.m. een team van leraren en uitgeverij Abimo.Het nieuwste lessenpakket neemt vis en de Vlaamse visserijsector onder de loep. Voorheen verschenen al pakketten rond aardappelen, groenten en fruit, zuivel en vlees. Je kan het materiaal gebruiken in allerlei lessen, van wereldoriëntatie tot Frans, van taal tot wiskunde.www.lessenpakket.be - www.vlam.be

GRATIS

W!N

svieKe KronKelMet de ‘RUGLA’-klapblokken (één per graad) kan je rugklachten van je leerlingen aanpakken of voorkomen met speelse rek-, kracht- en even-wichtsoefeningen. Aanvullend krijg je voedings- en rugsparende tips. Goede bewegings- en eetgewoonten leer je immers best al van jongsaf aan. ‘Svieke Kronkel’ is een preventief bewegingsproject van VIVA-SVV.‘RUGLA’ - 7,50 euro per deel - Abimo uitg. - www.abimo.net

Win: 10 x ‘RUGLA’-klapblok - mail vóór 17 december (met vermelding van je klas en ‘Rugla’) naar jef@abimo.net

W!N

oproepDe vakgroep onderwijskunde van de UGent onderzoekt hoe goed ouders bij de schoolse ontwikkeling van hun kind betrokken zijn. Hiertoe zoeken ze leraren derde graad lager onderwijs die een vragenlijst willen invullen. Ben je bereid deel te nemen? Mail dan je naam, naam en adres van je school en je telefoonnummer naar lien.ghysens@ugent.be. Wie geselecteerd wordt, krijgt een FNAC-bon t.w.v. 20 euro voor zijn deelname.

32

ZEKER DOEN • Nr. 180

erfGoedsChatten‘Over en voor erfgoedschatten!’ is een gratis lesbrief voor leraren derde graad. Het 6-delige stappenplan (met werkblaadjes) leidt je leerlingen van een eerste kennismaking met erfgoed tot een eigen tentoonstelling, door henzelf opgebouwd met voorwerpen die zij willen bewaren voor de toekomst.Mail voor de lesbrief of meer info naar lieselot@volkskundevlaanderen.bewww.volkskundevlaanderen.be - www.villafutura.be

spelenDe ingepakte verrassing, de rijdende schotel, de mond van het monster… Drie namen voor spelletjes in wintertijd. Bij elk spel lees je hoeveel spelers kunnen meedoen, welk materiaal je nodig hebt en in hoeveel stappen je het

spel speelt. Zowel bruikbaar thuis als in de klas.‘Winterspelen. Leuke ideeën om te spelen, vooral in de winter’ (10,95 euro). Ook voor de drie andere seizoenen is er een afzonderlijk spellenboek - uitg. Bakermat

slapen en slaapstoornissenTwee ouders op drie signaleren slaapproblemen bij hun kinderen. Dat gaat van slecht inslapen over herhaaldelijk wakker worden door nachtmerries tot ongecontroleerde bewegingen en bedplassen. Prof. dr. Spruyt (VUB) peil-de naar het slaapgedrag bij meer dan 3 000 Vlaamse kinderen (3-13 j.). Ze analyseert 36 slaapproblemen, legt links met gedrag overdag (ook op school) en biedt richtlijnen om er wat aan te doen. Voor het eerst Vlaamse onderzoeksresultaten over slapen en slaapstoornissen.‘Slaapproblemen bij kinderen’ (19,95 euro) - uitg. Lannoo

MultiCube Met de ‘Multicubes’ kunnen je leerlingen al spelend leren. De kleuren onderscheiden, kubusjes aan elkaar hechten of sorteren, maar ook reke-nen kunnen ze oefenen, van de basisbewerkingen tot breuken, machten, inhoud, oppervlakte enz. Naast de kubussen zijn er ook driehoeken, cilin-ders, wieltjes en assen waarmee de kinderen allerlei constructies maken. Voor leerlingen vanaf de kleuterklas is er de ‘Multicube Mathebox’, met kubusjes en een doorzichtig honderdveld met verschillende onderleggers voor de basisbewerkingen rekenen.Multicube - Karel Dorekens - k.dorekens@skynet.be - 03 384 04 09

heKsenneusIn het dorp is een grote Hekspo gepland. Heks Trezebelle wil een enorme neus als blikvan-ger, met een roltrap door het linkerneusgat naar boven. Rupert vindt dat maar niks. Hij wil een Fantomium, een enorm Atomium met grijnzende pompoengezicht in plaats van ijzeren bollen. Een spannend, grappig boek van Guy Didelez voor 8-plussers.‘Heksenneus’ - 12,95 euro - Clavis Uitgeverij - www.clavis.be

Win: 5 x ‘Heksenneus’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Heksenneus’) naar wedstrijd@clavis.be

survivalGidsenDe ‘AD(H)D Survivalgids’ legt 8- tot 11-jarigen uit wat ADHD en •ADD is en geeft praktische strategieën om goed voor jezelf te zorgen, je gedrag te wijzigen, graag naar school te gaan en plezier te maken. Ook dokters en geneesmiddelen komen aan bod. Voorts geeft de gids uit het leven gegrepen voorbeelden, quizzen en een boodschap voor de ouders.In ‘Haal de Grrrr uit agressie’ ontdekken je leerlingen dat woede een •normaal onderdeel van het leven is, maar dat geweld geen oplos-sing is. Dit boekje helpt hen bij het beheersen van hun woede, met degelijke informatie, leuke tekeningen én praktische suggesties, o.a. een stappenplan om tot relaxatie te komen.

‘AD(H)D Survivalgids’ en ‘Haal de Grrrr uit agressie’ - 9,95 euro per deel - Abimo uitg. - www.abimo.net

Win: 10 x ‘AD(H)D Survivalgids’ en 10 x ‘Haal de Grrrr uit agressie’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘ADHD’ of ‘Agresssie’) naar jef@abimo.net

Klein susKe en WisKeDe AVI-strips van Klein Suske en Wiske zijn spe-

ciaal bedoeld voor beginnende lezertjes, die nog ‘te klein’ zijn voor andere strips, maar toch wel eens een

‘echt’ stripverhaal willen lezen. De teksten zijn aange-past aan de verschillende AVI-leesniveaus (1 tot 4) en

de tekeningen zijn bewust eenvoudig gehouden om de pagina’s niet te druk te maken.AVI-strips ‘Klein Suske en Wiske’ - 7,99 euro per deel - Standaard Uitgeverij

Win: 12 x ‘Klein Suske en Wiske’-stripverhaal - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Klein Suske en Wiske’) naar

secretariaat.leraren@klasse.be

W!N

W!N

W!NB

As

is

33

ZEKER DOEN • Nr. 180

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28

AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08

(advertentie)

42 000 leerlinGen online De verbijsterend nieuwe Maks-site heeft zijn entree niet gemist bij de leerlingen in het secundair onderwijs: 42 000 jongeren hebben er al een persoonlijk profiel aan gemaakt. Dat is nagenoeg één op zeven. Daarmee is Maks! een van de meest populaire jongerensites in Vlaanderen. De leer-lingen nemen er bijzonder actief deel aan tientallen forums en lezen mee in wat Maks! elke dag aan nieuws brengt over opvoeding, onderwijs en maat-schappij. Ze bloggen, gaan op virtueel bezoek bij elkaar, wisselen foto’s en filmpjes uit, nemen deel aan wedstrijden, kijken wat de leerlingenkaart aanbiedt, gaan op zoek naar tips voor vrije tijd enz. Maks! blijft ook koploper qua vormgeving. De nieuwe lay-out sluit aan bij de tijdsgeest en de wereld van de jongeren: veel minder chaotisch dan vroeger, maar even sterk inhoudelijk. De redactie duikt elke maand onder in een andere school. Die hartslag voel je in het blad. Daarom spreekt het de jongeren ook zo sterk aan. Veel leraren pikken ondertussen in op artikels in Maks! De vernieuwde pe-dagogische bijlage (met links naar de vakoverschrijdende eindtermen én extra initiatieven, wedstrijden enz voor jouw leerlingen) slingert nu in tien exemplaren rond in elke lerarenkamer. Meer dan 4 000 leraren secundair onderwijs hebben zich al ingeschreven om ze maandelijks in hun eigen mailbox te krijgen (www.klasse.be/maksimum). Telkens tegen het einde van de maand is er een nieuwe Maks! op school. Waar kan je op inpikken in het volgend nummer? De jeugd van toen: oma en opa op de schoolbanken (zie de reportage in deze Klasse p. 40-41), werkloze jongeren worden Foodj en leren de stiel van tv-koks Achim Vandenbussche en Peter Van Asbroeck, de grote brostest (sluit aan bij het dossier spijbelen in de vorige Klasse), zelf verantwoordelijkheid nemen en bijvoorbeeld samen met Stressfactor een rockfestival organiseren op school... Lees nu al mee op www.maks.be

MensVolgens Al Gore weerlegt geen enkele wetenschappelijke studie de opwar-ming van de aarde, terwijl zowat de helft van de journalistieke artikels daar-over wel twijfels zaait. Hoe zit dat nu met de ’global warming’? In nr. 64 van het tijdschrift Mens krijgen leerlingen info op hun maat. Het nummer sluit aan bij twee themanummers over resp. energie en wetenschap (nr. 63) en energieverbruik en -politiek (nr. 65). Andere themanummers gaan in op ADHD, griep, het menselijk brein, roken, illusies enz. ‘Mens’ is een driemaandelijks populair-wetenschappelijk tijdschrift voor leraren en leer-lingen. Er zijn meer dan 60 themanummers beschikbaar.‘Mens’ - een educatief abonnement (4 nrs.) kost 10 euro - www.tijdschriftmens.eu

voortstuderenJe leerlingen informeren over de bamastructuur, de vierde graad beroeps-onderwijs, opleidingen van de VDAB, de SID-in’s… of er zelf meer over opsteken? Dat kan via de gratis gids ‘Wat na het secundair onderwijs’? Elke Vlaamse secundaire school ontving een gratis exemplaar, maar je kan er zelf ook een bestellen.Agentschap voor Onderwijscommunicatie - Cel Publicaties - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - 02 553 66 53 - onderwijspublicaties@vlaanderen.be

lerarenpoCKetAfwezigheden van leraren, leerlingenstages, te be-waren documenten en zorgvuldig bestuur zijn enkele nieuwe lemmata in deze editie van de lerarenpocket. Verder werden de wet- en regelgeving geactualiseerd. (Aspirant-)leraren, directeurs, studiemeesters enz. krij-gen in mensentaal een snelle introductie in de wereld

van de onderwijswetgeving. Alles per thema en gebruikte term geordend.‘Lerarenpocket secundair onderwijs. Info voor klas en loopbaan. Editie 2007-2008’ (17,5 euro voor 1 ex.; 14,50 vanaf 5 ex.; 12 euro vanaf 20 ex.) Je kan je ook abon-neren voor een jaarlijkse update - uitgeverij Politeia - www.politiea.be

juryleden exaMenCoMMissieGezocht: leraren algemene vakken en technische vakken die als jurylid wil-len meewerken aan de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap. De vier afdelingen van de Examencommissie reiken diploma’s secundair onderwijs uit: een getuigschrift eerste en tweede graad (eerste afdeling), een diploma aso (tweede afdeling), een diploma bso, kso of tso (derde afdeling) of een diploma vierde graad verpleegkunde (vierde afdeling).De zittijden vinden plaats in de periodes april-juni en oktober-december, telkens in KTA/CVO Anderlecht. Leraren in actieve dienst, met TBS of met pensioen (minder dan vier jaar) kunnen kandideren.www.ond.vlaanderen.be/secundair/examencommissie -•marc.teugels@ond.vlaanderen.be(eersteafdeling)•walter.wens@ond.vlaanderen.be(tweede)•annemarie.vandenbussche@ond.vlaanderen.be(derde)•paul.bontinck@ond.vlaanderen.be(vierde)

liljanaLiljana is zes jaar als ze door een Vlaams gezin wordt geadopteerd. Ze heeft jaren gedroomd van een eigen moeder en vader, maar in haar tie-nerjaren groeien de twijfels. Wie is ze echt? Waarom heeft haar eigen moe-der haar afgestaan? Ze wil terug naar Roemenië om daar de antwoorden te zoeken. Luc Descamps baseerde ‘Liljana’ op een waar gebeurd ver-haal. Voor leerlingen vanaf 13 jaar.‘Liljana’ - 12,00 euro - Abimo uitg. - www.abimo.net

Win: 5 x ‘Liljana’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Liljana’) naar inne@abimo.net

W!N

35

ZEKER DOEN • Nr. 180

se

cu

nd

Air

h

og

er

/ v

olw

As

se

ne

n

VRAAG DE BROCHURE

2008vakanties voor jeugdgroepen

paasreizen en openluchtklassenskivakanties voor groepen

sneeuwklassenculturele citytrips

family formule

(advertentie)

JEKA vzw - Sociaal Toerisme over de Grenzen Heen - lic. A1205Ambiorixsquare 32 bus 28 - 1000 Brussel

TEL.: 02.230.84.55 - FAX : 02.230.42.42 - info@jeka.be

Klasse nov 2007:Mise en page 1 9/10/07 14:20 Page 1

GezoCht: Klas Met Creatief idee voor europa Welke rol kan of moet Europa in de wereld van morgen spelen? Tijdens de ‘State of the European Union’ geeft een vooraanstaand ‘Europawatcher’ hierover zijn visie. Maar ook je leerlingen van het vijfde en zesde secundair kunnen dan hun mening kwijt. De ‘Junior State of the European Union’ en de ‘State of Creanovative’ nodigen hen uit om na te denken over ‘Europa en de wereld’. Je leerlingen schrijven hun ideeën neer in een tekst van maximaal 4 000 woorden (‘Junior State of the European Union’) of sturen een creatief werkstuk in (‘State of Creanovative’). Elke klas mag max. één inzending voor elke wedstrijd indienen. Een jury selecteert telkens de drie beste inzendingen. De zes winnende klassen krijgen een uitnodiging voor de prijsuitreiking in het Vlaams Parlement tijdens de ‘State of the European Union’. De hoofdwinnaars mogen dan ook hun werk voorstellen. ‘State of the European Union’ vindt plaats op 7 mei 2008 en wil de Europese feestdag op 9 mei vieren. Vlaamse Parlement, Stiching Ryckevelde en het Vlaams-Europees Verbindingsagentschap staan in voor de organisatie. Teksten en creatieve werkstukken moeten uiterlijk 29 februari 2008 het Vlaams Parlement of Stichting Ryckevelde bereiken.Inschrijvingen via info@ryckevelde.be - 050 35 27 20 - dienst.europa@vlaamsparlement.be - 02 552 45 69 - www.vlaamsparlement.be/diensteuropa/state2008.html

berlijn1943: Engelse en Amerikaanse bom-menwerpers voeren bombardementen uit op Berlijn. Zo ook ‘de zeven dwer-gen’, de bemanningsleden van één zo’n bommenwerper. 1948: West-Berlijn is afgesloten van de rest van West-Europa door de Russische blokkade. Enkel via drie smalle luchtcorridors kan West-Berlijn worden bevoorraad. De Limburgse striptekenaar Mark Van Oppen (Marvano) brengt met ‘Berlijn’ een drieluik over de recente geschiedenis van deze stad én van Europa. Twee delen zijn verschenen, het derde volgt binnenkort.‘Berlijn 1 - 1943: De zeven dwergen’ en ‘Berlijn 2 - 1948: Reinhard de vos’ - 13 euro per deel (hardcover) - uitgeverij Dargaud

Win: 10 x ‘Berlijn 1’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Berlijn’) naar secretariaat.leraren@klasse.be

W!N

studeer enGels in KentJe geeft minimum zeven uur Engels per week in het lager secundair on-derwijs. En je wil je Engelse les nog creatiever aanpakken. Schrijf dan in voor de internationale vormingscursus van 31 maart tot 12 april 2008 in de Bell Language School in Kent (Zuid-Engeland). Daar leer je meer over ‘the communicative approach’ en methodieken om grammatica en woor-denschat via deze weg aan te brengen. Je verblijft bij een Engelse familie of op de campus zelf. De pedagogische begeleidingsdiensten zorgen voor begeleiding voor, tijdens en na de cursus.20 leraren mogen deelnemen op kosten van het departement Onderwijs, je betaalt enkel je reiskosten. Inschrijven kan tot 31 januari - 02 553 98 77 natalie.vangysegem@ond.vlaanderen.be

het leven zoals het is 16+Een nieuwe, actuele leeslijst voor 16-plussers, meer dan honderd recent (her)uitgegeven boeken. Klassiekers uit de wereldliteratuur én eigentijdse romans. Vlotlezende, toegankelijke boeken én boeken voor leesbeesten die een uitdaging aandurven.‘Het levens zoals het is 16+’ - 10 euro - www.leesweb.be - info@leesweb.be - 03 272 21 46

leefbaar verKeer‘Live!’ is een nieuw interactief lessenpakket rond verkeer en mobiliteit voor leerlingen derde graad. Met dit pakket kun je mobiliteit, verkeersleefbaar-heid en verkeersveiligheid integreren in de klas en op school. In tien lessen nemen je leerlingen de verkeersleefbaarheid van de schoolomgeving onder de loep, waarbij ze zelf de straat optrekken voor verschillende metingen.‘Live!’ (LeefbaarheidsIndex VErkeer) bestaat uit een ringmap met cd-rom. Verschillende vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen komen aan bod (aardrijkskunde, fysica, milieueducatie, project algemene vakken enz.). Het pakket kost 20 euro.www.mobiel21.be - info@mobiel21.be - 016 23 94 65

Win: 5 x ‘Live!’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Live!’) naar info@mobiel21.be

voor een rooKvrij levenDe ‘HELP Teaching Kit’ is een didactisch informatiepakket waar-mee je je leerlingen wijst op de nadelige gevolgen van (passief) roken. In de doos vind je o.a. een quiz, een exemplaar van het Europees jongerenmanifest ‘Voor

een rookvrij leven’, een infofolder over het Europese ‘Help’-project, enkele posters en een stapeltje promo-items (armbanden, pennen, halskoorden en andere gadgets met de HELP-boodschap).Je kan het pakket gratis bestellen via www.help-eu.com

beCoMinG janeTussen ‘Sense and Sensibility’ en ‘Pride and Prejudice’ ligt een leven dat zich nog veel meer laat herschrijven tot een liefdesroman: het leven van schrijfster Jane Austen zelf. Als de twintigjarige Jane (Anne Hathaway) voor het eerst verliefd wordt, heeft dat grote invloed op haar schrijven. De passie tussen haar en de straatarme Ierse bokser (James McAvoy) levert volop inspiratie voor haar verhalen. Maar het geluk mag niet lang duren, het grote verschil tussen hun afkomst en de status van haar eigen familie maken hun relatie onmogelijk. ‘Becoming Jane’ wordt verdeeld door A-Film en loopt vanaf 21 november in de bioscoop.

Win: Tien lezers winnen een exclusief Jane Austen pakket: de drie boeken ‘Overtuiging’, ‘Trots en Vooroordeel’ en ‘Verstand en Gevoel’ en een duoticket waar-mee je de film kan zien. Mail vóór 10 december (met vermelding ‘Becoming Jane’) naar secretariaat.leraren@klasse.be

W!N

W!N

GRATIS

olyMpiQueMet een beetje Frans winnen je leerlingen (tweede en derde graad) mis-schien wel een verblijf in Québec. De 21ste editie van OLYFRAN (Vlaamse Olympi@de van het Frans) komt eraan. De selectieronde is een meerkeu-zetoets over de beheersing van het hedendaagse gesproken Frans. De 75 besten gaan naar de finale, voor een interview in het Nederlands en in het Frans. De Olympiade wil het belang van een goede kennis van de Franse taal en van de culturen van de Franstalige landen onderstrepen. Naast drie verblijven in Québec zijn er acht verblijven in Frankrijk, drie interrailtickets, 1 200 filmtickets, 75 ereprijzen, enz. te winnen. Eén leraar mag voor een taal- en cultuurstage naar Montréal en 40 deelnemende scholen ontvan-gen een pakket didactisch materiaal.Inschrijven doe je uiterlijk 1 februari 2008. De selectieproeven voor tweede graad vinden plaats op 27 februari, voor de derde graad op 29 februari. De finale valt op 9 april, de prijsuitreiking op 23 april. Info: www.olyfran.org (‘Olyfran-Vlaanderen’)

tertiair onderWijsIn het grensgebied tussen secundair en hoger onderwijs bestaan opleidin-gen in het volwassenenonderwijs en de vierde graad secundair onderwijs. Waar deze ‘kleine broertjes’ passen in de structuur van onderwijs is niet al-tijd even duidelijk. De Vlaamse Onderwijsraad vraag daarom deskundigen te onderzoeken of de arbeidsmarkt wel behoefte heeft aan mensen met een competentieniveau tussen dat van opleidingen in het secundair onderwijs en de professionele bachelor. En welk profiel hebben de mensen die voor dit ‘tertiair’ onderwijs kiezen?‘Tertiair onderwijs; een verkenning’ - 14 euro - Vlaamse Onderwijsraad & Garant - www.vlor.be (‘Publicaties’ - ‘Algemeen’)

A-Film

©

37

ZEKER DOEN • Nr. 180

se

cu

nd

Air

h

og

er

/ v

olw

As

se

ne

n

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28

AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08

(advertentie)

bioboyLerares Nederlands Inge Misschaert schreef met ‘Bioboy’ haar eerste jeugdboek. Ze vertelt het verhaal van stadsjongen Floris die bij wijze van gemeenschapsdienst een bos moet helpen schoonhouden. Hij gaat van het bos houden en verandert zijn naam in ‘Bioboy’. Als het erop lijkt dat het bos moet wijken voor een industriezone, komt ‘Bioboy’ in actie. Voor 12- tot 15-jarigen.‘Bioboy’ - 13,95 euro - uitg. De Eenhoorn - www.eenhoorn.be

boeiend leren onderneMenLeren over ondernemen hoeft niet saai te zijn. De Ondersteuning voor Micro-Ondernemers in Opleiding ging met dit idee aan de slag. OMOO ontwikkelde een elektronische leeromgeving boordevol boeiende informa-tie, les- en oefenmateriaal. Hoe je daarmee omgaat verneem je tijdens de gratis infosessies voor leraren. Die vinden plaats in de 5 provincies tijdens de maand januari. Je ontvangt een handig infomapje met een cd-rom waarop al het ontwikkelde les- en oefenmateriaal staat.Info en inschrijvingen (tot 7 december) op www.omoo.be/events.htm - paul.schram@ond.vlaanderen.be

fraCtureTed Crawford (Anthony Hopkins) vermoordt zijn overspelige vrouw en bekent meteen de misdaad. De jonge aanklager Willy Beachum (Ryan Gosling) lijkt een simpele job te krijgen, maar dan start Crawford een vreemd spelletje in de rechtszaal. Gisteren in de bioscoop, vandaag in je dvd-speler.www.rcv.be

Win: 5 x ‘Fracture’ - mail vóór 17 december (met vermelding ‘Fracture’) naar secretariaat.leraren@klasse.be

projeCt edisonLeerlingen van het vijfde jaar aso en tso kunnen in groepjes van 2 à 4 deel-nemen aan de wetenschapswedstrijd ‘Project Edison’. In de Edison-quiz beantwoorden ze vragen over wetenschappers achter succesvolle onder-nemingen. Ze sturen een voorstel in over de ontwikkeling van een nieuw (denkbeeldig) product, het gat in de markt, een originele uitvinding waarop de wereld wacht. De beste voorstellen bereiken de tweede ronde (vol-gend schooljaar), waarin je met je leerlingen gaat brainstormen in Parijs. Wetenschappers en ondernemers helpen je leerlingen dan om hun ideeën uit te werken.www.ua.ac.be/focusopwetenschap - project.edison@ua.ac.be

128‘128’ is een kunsteducatief spel voor leerlingen tweede en derde graad. Ze spelen het spel deels via internet en deels live. Daarbij gaan ze op onderzoek in de muzische domeinen (drama, muziek, beeld en beweging) en krijgen ze prikkels om creatief samen te werken. Je leerlingen starten het spel als sollicitanten bij productiehuis ‘128’. Ze banen zich een weg langs deadlines en intriges op weg naar de begeerde titel ‘Werknemer van de maand’. Daarbij experimenteren ze met woord en drama, surfen ze over het internet en zoeken ze kunst in Vlaanderen.‘128’ is een spel voor 50 tot 500 leerlingen. Het spel duurt vier weken, vooral buiten de lesuren. Je krijgt een overzichtelijke handleiding, vol ach-tergrondinformatie, links naar je lessen enz. zZmogh vzw werkt telkens een totaalconcept uit op maat van de school en levert daarbij spel, materiaal, technieken én begeleiders.‘128’ is beschikbaar vanaf 15 januari, maar je kan nu al reserveren.www.zzmogh.be/128 - 016 44 08 04 - 0473 50 40 63

virtuele sportWaGenDroom je met je studenten ervan om je eigen sportwagen te ontwerpen? Waag nu je kans in de Europese wedstrijd ‘3D Challenge’ en ontwerp een virtuele sportwagen in 3D met SolidWorks®software. Misschien rij je straks met een hippe Burton wagen! Of win je een Formule 1-testrit, een kleu-renprinter of andere prijs. De school met het grootste aantal 3D-modellen krijgt bovendien een speciale prijs. Je ontwerpen moeten wel vóór 21 ja-nuari binnen zijn. Inschrijving én jurering verlopen uitsluitend online via de site van ‘3D Challenge’.Bezoekers van de site brengen mee hun stem uit. De ontwerpwedstrijd staat open voor alle studenten secundair en hoger onderwijs. www.3Dchallenge.net

W!N

39

ZEKER DOEN • Nr. 180

se

cu

nd

Air

h

og

er

/ v

olw

As

se

ne

n

“Ik ben nerveuzer dan op mijn eerste schooldag zestig jaar geleden”,

stamelt Josephine (67). Samen met zestien andere opa’s en oma’s

vervangt ze voor één dag haar kleinkind op de schoolbanken van het

Instituut van de Voorzienigheid in Herentals. Studeren in Vlaanderen

anno 2007, door de ogen van vijftig jaar geleden. Klasse en Maks!

brengen twee generaties samen. Wie verbaast wie?

“De les van vandaag is een gecombineerde les geschiedenis, Engels en ICT”, verduidelijkt lerares Nicky Eerdekens. “Begeleid Zelfstandig Leren. Eerst kijken we samen naar een video over de Eerste Wereldoorlog, daarna werken de grootouders in groepjes aan diverse opdrach-ten.” Die aanpak is de opa’s en oma’s compleet vreemd. Nicky Eerdekens lacht: “Ze hebben niet eens een balpen bij! Les volgen is voor hen passief de leerstof ondergaan. Van interactieve werkvormen hebben ze geen kaas gegeten. Ze stellen de leerstof niet in vraag. Ze hebben immers nooit geleerd informatie kritisch te verwerken. En dat terwijl we net van onze leer-lingen verwachten dat ze over alles een mening hebben.” Als de aanwezige regionale televisie vraagt wat opa van de les vindt, zegt hij dat hij dat nog niet kan zeggen, “omdat de les nog moet beginnen”. Dat klopt echter niet: de les is al gedaan. Maar opa zit te wachten tot de leraar begint te dicteren. Hij moet lachen als hij beseft dat het voorbije uur wel degelijk ‘een les’ was. “Ik heb al doende heel veel geleerd”, zegt hij. “Leren is nu iets heel anders dan vroeger”.

tEmpo!De opa’s en oma’s werken nauwgezet maar individueel aan hun taak. Nicky Eerdekens: “Ik heb benadrukt dat ze vragen mogen selecteren, maar zij willen de opdracht van a tot z uitvoe-ren, in tegenstelling tot onze huidige leerlin-gen.” De les gaat duidelijk te snel. “Maar dat ligt niet aan hun leeftijd”, meent Nicky Eerdekens. “Het lesvolume is toegenomen en het lestempo ligt hoger dan vroeger. Bovendien zijn de les-sen gevarieerd, net als het leven op en buiten

de school. Dat maakt het leven van de jongeren een stuk stresserender.”

kENNIS-oNzINOok voor de leraar is de job de jongste vijftig jaar intensiever geworden. Nicky Eerdekens: “Als ik een videoles geef en de leerlingen laat reflecteren, steek ik daar veel tijd en energie in. Ex cathedra is het makkelijk: ‘Neem je boek en onderstreep’, klonk het in mijn tijd. Ongeloof-lijk dat ik graag geschiedenis geef als je ziet op welke manier ik zelf geschiedenis heb gekre-gen!” Kennis mag niet zomaar overboord. “Ook al moet je het onderwijs voortdurend in vraag stellen, één en één is nog altijd twee. Akkoord, je kan informatie opzoeken op het web, maar daarvoor moet je de juiste vragen stellen en heb je dus kennis nodig. Het zou mooi zijn als leerlingen het verschil tussen kennis en kennis-onzin leren maken.”

rENDEmENt?Moet onderwijs de leerlingen rechtstreeks voorbereiden op een job? Nicky Eerdekens windt zich op: “Of je het accent legt op kennis of vaardigheden, onderwijs moet niet renderen. Zelf heb ik Latijn-Wiskunde gestudeerd, maar vraag me niet om een wiskundige functie op te lossen. Ik gebruik enkel nog de regel van drie. Onderwijs, praktisch of theoretisch, heeft als doel kinderen op te voeden, hen voor te be-reiden op de maatschappij, hun wereld te ver-ruimen. Dat is in die vijftig jaar niet veranderd. Maar de wereld is dat wel.”

Klasse trekt naar de klas van een van de deelneem-

sters aan de VT4-reeks “De jeugd van tegenwoordig” en doet het omgekeerde:

zestien opa’s en oma’s volgen een dag les op de

schoolbanken van hun kleinkinderen.

KLASSE • Nr. 180

40

josephine (67): “In de klas zaten we vroeger met zes op vaste banken. Knap krap als je dik was. De moderne klaslokalen zijn ook opvallend leeg. Bij ons hingen kaarten aan de muur, en stonden er kasten met prenten en boeken die we per twee gebruikten. We zaten soms met veertig leerlingen in de klas!”

theresia (70): “En dan die regels. Lang haar moest in vlechten. En géén krul-len. Die trokken de nonnekes eruit.

Isi (73): “Wat de leraar zei, was waar. Zonder discussie. ‘Iedereen begrepen?’ klonk het, en iedereen knikte, ook al was dat niet zo. De leraar veegde het bord schoon en dan hoopte je dat je alles juist had overgepend. Nu zoek je op of je informatie klopt. Toch waren de lessen niet noodzakelijk saai. Het hing af van wie er voor de klas stond. Je had droogstoppels die hun les af-rammelden, maar evengoed boeiende

Gevolg: nog meer krullen! Geen lange broeken, wel een zwarte voorschoot met een witte col en kousen tot aan je knieën. Droeg je sokken, dan bonden ze gazetten rond je benen om het bloot te verbergen. Nochtans viel er geen jongen te bespeuren, want jongens en meisjes zaten apart.”

Don (69): “Wij konden enkel over de muur loeren in de hoop iets te zien te krijgen.”

“mEt vEErtIg IN DE klAS”

“IEDEr voor zICh”

“DE lErArEN SloEgEN Er op loS”Don: “We hadden heel strenge leraren. Soms te streng. Die profiteerden van hun macht, sloegen er op los met een liniaal. ‘Ik ben baas, en gij zijt niks’, luidde het.”

josephine: “Je dacht twee keer na voor je aan de leraar op de speelplaats een vraag stelde. Dan viel je op en dat was het slechtste wat je kon doen. Schrik was een deel van het schoolleven. Maar

we hadden ook respect voor onze lera-ren. Nu is de afstand tussen leerlingen en leraar kleiner. Leuk dat de leraren met hun tijd meegaan en dragen wat ze zelf mooi vinden. Zolang het de leerlingen niet afleidt. Geen te strakke kledij, geen te diep uitgesneden decol-leté.”

rik: “Al had dat voor mij vandaag best gemogen!”

leraren van wie we veel leerden. De les was op een andere manier interactief: een leerling kwam voor het bord staan en dan losten we klassikaal de vragen op.”

rik (64): “Maar samenwerken in groepjes mocht niet. Dat betekende spieken en werd bestraft. Het was ie-der voor zich.”

“gEEN tAlENt om tE StUDErEN? pECh!”josephine: “Als je vroeger geen talent had om te studeren, dan kreeg je weinig kansen. Nu haalt de school veel meer uit de leerling, ook al heeft hij minder talent. Ook ouders zijn veel meer be-trokken. Verder dan ‘De hoeveelste ben je’ en ‘Met hoeveel zitten jullie in de klas’ ging het vroeger niet.”

rik: “Behalve als we gevochten had-den. Dan mochten mijn ouders naar

school komen. Het valt mij op dat hier op de speelplaats niet gevochten wordt. Vechten maakte vroeger deel uit van het leven. Je vocht al tegen die van de overkant van de straat. We schoten naar mekaar met pijl en boog, met aan-gescherpte punten. En dan spreken ze nu over geweld op school. Het is hier, vergeleken met onze tijd, ongelooflijk kalm: die jonge mensen staan gewoon met elkaar te praten!”

Ymke en opa Don (en opa Willy

en oma Roza)

Ruben en oma Josephine (en opa Jos)

Roxanne en opa Rik

Sylvie en oma Theresia (en oma Julia)

KLASSE • Nr. 180

41

De Amerikaanse Taylor (14) is ontzettend po-pulair. Duizenden (overwegend jonge) surfers lezen haar profiel op MySpace, dé community-website voor jongeren. Maar Tay Tay, zo noemen haar vrienden haar, is dood. Ze heeft haar plaats op MySpace ingeruild voor een plekje op My-DeathSpace. Taylor was biseksueel. Op school werd ze uitgelachen. Thuis was ze niet meer welkom. Op 8 maart 2007 schoot ze zichzelf een kogel door het hoofd. “You have to know when to give up”, schreef ze nog op haar profiel. Je moet weten wanneer je moet opgeven.

in de BAn vAn de dOOd“Dat opgeven in het woordenboek van een veertienjarige staat, is verontrustend”, schrijft een vriendin van Taylor in een weblog op haar profiel. Nochtans komt zelfmoord op My-DeathSpace het meeste voor, na ongevallen. De Universiteit van Zuid-Florida onderzoekt nu of online rouwregisters vooral troost bieden aan familie en vrienden of net zelfdoding aan-moedigen. “Dat is overdreven”, zegt professor Manu Keirse, klinisch psycholoog en auteur van ‘Kinderen helpen bij verlies’. “Jongeren zijn in de ban van zelfdoding, hoe je het ook draait of keert. Leraren moeten in de lessen inspelen op die nieuwsgierigheid en jongeren de kans

geven om hun gevoelens daarover te uiten. ‘Pas op! Je brengt hen op ideeën’, klinkt het ook op scholen. Maar jongeren hebben nu eenmaal die ideeën. Een op vier jongeren vindt af en toe dat ze beter dood zouden zijn. Je leert hen ermee omgaan door erover te praten.”

messen klAAr?Dagelijks bezoeken gemiddeld tienduizend mensen MyDeathSpace. Meer dan dertiendui-zend leden hebben de weg naar het rouwforum al gevonden. Ze discussiëren over de doden alsof het over filmpersonages gaat of surfen langs de vele ‘stille’ profielen. Die profielen met personalia, hobby’s, favoriete citaten enzovoort zijn nu ingetogen bidprentjes geworden. Het zijn er ondertussen al meer dan drieduizend. “Hoe dom ben je als je zelfmoord pleegt omdat je bi bent”, schrijft een anoniem lid over Taylor. “Jezelf neerschieten? Als je dood wil, zijn er toch betere manieren?”, Schrijft een andere bezoe-ker. Hebben die rouwregisters geen behoefte aan een moderator? Manu Keirse: “Een sociale online rouwplaats heeft inderdaad potentieel, op voorwaarde dat de informatie die ze jonge-ren geeft juist en professioneel is. Elke jongere heeft al eens met zelfmoordideeën geworsteld. Het liefst praten ze er met elkaar over. Maar

Op het internet ligt een kerkhof: MyDeathSpace. Jongeren

wandelen er met tienduizenden tegelijk in stilte rond. Ze rouwen

om profielen die ze nooit ontmoet hebben. “Online rouwen is voor

jongeren een extra manier om verdriet te tonen, naast het echte

leven”, verklaart specialist en klinisch psycholoog Manu Keirse.

Is er dan geen plaats voor verdriet in het échte leven?

Op het kerkhof van

myDeathSpace.com

KLASSE • Nr. 180

42

nu duikt een meisje van zestien dat de bons krijgt van haar lief, achter de computer en leest er alles over hoe ze zelfmoord kan plegen. Leggen we dan de messen klaar? Beter bieden we hen warmte en genegenheid, al dan niet in een professionele context.”

jOe vAn hOlsBeeCkOok de schietpartij in Virginia, waarbij de dolgedraaide Cho Seung-hui op 16 april 2007 tweeëndertig van zijn me-deleerlingen dood schoot, staat in de virtuele herdenkingsplaats gegrift. Bij de doden: Erin Peterson (18), “student aan Virginia Tech, afstudeerklas van 2010!” schreef ze nog trots op haar pro-fiel. Of Matthew Gwaltney (24), bassist van The Assassins, de moordenaars. Zijn quote op MySpace: “Wie had ooit gedacht dat we zo lang zouden leven?” Profetisch en triest. April 2007 blijft voor altijd hun laatste login. Hun pro-fielen staan vol rouwbetuigingen van vrienden, maar ook van onbekenden. Vreemd? Manu Keirse: “Slachtoffers van verschrikkelijke misdaden krijgen media-aandacht en worden zo pu-blieke figuren. Wanneer een publieke figuur sterft, ontstaat er een sociale beweging waarin het toegestaan is je gevoelens te laten zien. Dat zagen we bij de moord op Joe Van Holsbeeck. De mensen rouwen wel om hem, maar vinden tegelijkertijd een weg om hun opgekropte persoonlijke verdriet te uiten.”

puBlieke fiGuurElk ‘dood’ profiel is een bedevaartsoord waar vrienden van de overledene hun diepste zielsroerselen neerschrijven. Alsof jongeren zeker zijn dat MySpace ook bestaat in het hiernamaals. Ook onbekenden laten hun emoties de vrije loop. “Ik heb je nooit gekend, maar ik bid voor jou en de andere slachtoffers.” Hoe komt het dat iemand die nooit media-aandacht kreeg, toch zoveel geladen berichtjes krijgt? Manu Keirse: “Heb je een blog of een online profiel, dan ben je voor de lezers ook een pu-blieke figuur. Surf je naar iemands per-soonlijke website dan heb je het gevoel dat je die ook echt kent. Je leest zijn verhalen en kijkt binnen in zijn leven. Zijn vreugde of verdriet raakt je per-soonlijk.” Hoe spectaculairder je dood, hoe populairder je profiel. Taylor, die thuis en op school niet aanvaard werd, heeft al bijna tweeduizend berichtjes.

Op de videosite YouTube circuleren fotofilmpjes. Een ervan werd al bijna zestigduizend maal bekeken.

de BeTere vriendin“Ik haat het om op je profiel te zien hoe mensen die je vroeger haatten nu doen alsof ze om je geven”, schrijft een vriendin van Taylor. Een anonieme persoon schuift openlijk haar ouders en vriendinnen de zelfmoord in de schoenen. Ruzies over wie nu een be-tere vriendin was, ontsieren het profiel. “Competitie in rouw heeft altijd be-staan, maar het uitdrukkelijk uiten van die gevoelens is nieuw”, aldus Manu Keirse. “Als je op een dag iemand moet missen van wie je houdt, hoop je dat je tijdens jullie leven samen de perfectie hebt nagestreefd. Die wens is onmenselijk. Niemand is perfect. Tus-sen perfectie en werkelijkheid ligt een ruimte open voor schuldgevoelens. Die geeft aanleiding tot rivaliteit. Wie zag haar het liefst? Wie heeft er het meest voor gedaan?”

Tay Tay is populair. Op MySpace. Door haar zelfmoord. Maanden na haar dood krijgt ze nog elke dag berichtjes. Luguber, voyeuristisch en ziek, zo omschrijven de Amerikaanse media online rouwen. Moeten we ons zor-gen maken? “Voorlopig niet”, volgens Manu Keirse. “Internet is een jongeren-wereld, heel open en rechtuit. Online herdenkingsplaatsen horen erbij. In de puberteit is de dood een geliefkoosd onderwerp, in de volwassenenwereld een taboe. Mensen in rouw die hun partner verliezen mogen daar een paar weken over praten, en dan moeten ze voort. Je mag op veel begraafplaatsen zelfs geen afscheid meer nemen bij het open graf. Je neemt nu afscheid aan de ingang van de begraafplaats, anders wordt het te emotioneel. Huilen mag niet meer. Het is dus begrijpelijk dat volwassenen schrikken als ze die web-site zien.”

Is rouwen op internet dan een goede evolutie? Professor Keirse: “Rouwen in cyberspace is niet meer of minder dan een kaarsje aansteken in huis of praten tegen een foto. Voor veel jongeren is online rouwen een extra manier om hun gevoelens te uiten, naast het echte leven. Pas wanneer ze zich afsluiten van de realiteit, wordt het gevaarlijk en geraken jongeren in een isolement.”

Geef ruimte aan de doodDe school kan het verdriet bij leerlin-gen niet wegnemen. Ze kan haar leer-lingen er wel mee helpen en er leren mee omgaan. Kinderen en jongeren met verdriet hebben vooral aandacht nodig. Ze willen ook begrip voelen en de kans krijgen om op school hun verdriet te uiten en zo te verwerken. Ook in de klas kan je ruimte geven aan de dood. “Zo is rouwen online voor jongeren niet de enige uitweg”, weet Manu Keirse. Zijn zes tips:

Wees niet bang om te zeggen: 1. “ik weet het niet”. Leerlingen worstelen op twee niveaus met de dood. Ze proberen te begrij-pen wat de dood is en proberen om te gaan met hun gevoelens. Antwoord op al hun vragen.

Creëer een sfeer in de kla2. s waarin het niet raar of stom is om emoties (blij, bang, boos) te tonen, maar waar emoties tot het dagelijkse leven behoren.

Ga het onderwerp ‘dood’ niet 3. uit de weg in je lessen. Zo is het makkelijker erover te praten als er echt iemand sterft.

voorzie in een stille hoek in de 4. klas of in een stille ruimte op school. Leerlingen kunnen daar naartoe als ze dat wensen.

Verdriet vraagt tijd. 5. Zorg voor een ritueel in de klas waarnaar je kan teruggrijpen in een cri-sismoment. Betrek je leerlingen erbij. Wat willen zij? (een kring-gesprek, een rouwboek van te-keningen, een lied zingen ...)

Geef het signaal: dood is niet 6. vergeten. Hou de herinnering aan de leerling levend. Verwijder zijn bank niet uit de klas, hang een foto op, durf zijn naam noe-men bij speciale gelegenheden op school.

KLASSE • Nr. 180

43

Pats! Een keihard getrapte voetbal treft Patsy Nouwkens tegen de linkerslaap. Ze krijgt geen lucht meer en maakt vreemde schok-kende bewegingen. Patsy heeft een zware epilepsieaanval met een korte hartstilstand. De directrice weet wat te doen. De MUG brengt Patsy naar de spoed. Scans wijzen op een zware hersenschudding, maar de dokters zien ook een ‘verdachte vlek’. “Het bleek een hersentumor te zijn. Intussen ben ik twee keer geopereerd, heb chemo- en radiotherapie gehad en ben (voor-lopig) genezen verklaard. Zonder die bal was de tumor nooit ontdekt. Het toezicht heeft mijn leven gered!”

BUllEBAkEnthousiaster dan Patsy kan je moeilijk zijn over toezicht. Een lerares uit het Leuvense haalt de schouders op bij het woord ‘toezicht’: “Het hoort bij de job, zeker? Twee uurtjes ‘wacht’ per week zijn niet zo veel, hé. Zeker niet als je het vergelijkt met bijvoorbeeld Engeland. Daar moeten leraren heel de week op school aanwe-zig zijn. In één van mijn eerste scholen ben ik na drie maanden opgestapt wegens het toe-zicht. Dat moest je met een emmer water in de hand doen. De leerlingen maakten er een sport van om vuilnisbakken in de fik te steken.” De lerares maakte ook mee dat niet-vastbenoemde leraren beduidend méér toezicht moeten doen dan vastbenoemde: “Een jaar lang ben ik om de drie weken met de schoolbus meegereden. Vertrekken om 6.15 uur, aub!” Waarom deed ze dat zomaar? “Ik was ontwetend en een tikkeltje naïef, zeker?”

pASSIoNEEl zoENENJarenlang speelplaatsregels, refterreglementen enz. proberen toepassen eist zijn tol. Een stu-diemeesteropvoeder uit Reet is overspannen thuis: “Dat leerlingen je graag eens testen en de regels graag overtreden, dat hoort bij jong zijn, zeker? Wat me moedeloos maakt, is dat leraren die slechts af en toe eens een kwartiertje toezicht moeten houden veel te laks zijn in het doen respecteren van de schoolafspraken. Door hun houding krijg ik het imago van een boe-man.” Niet elke studiemeesteropvoeder is even rigoureus. Dirk Spruytte deed zestien jaar de meest uiteenlopende toezichten: “Op een dag betrapte ik een koppeltje dat passioneel aan het zoenen was. Dat mocht eigenlijk niet op school. Het meisje smeekte me om het alstublieft aan niemand verder te vertellen. Ik zei: ‘Kan je de liefde nu bestraffen?’ en liet het zo. Dat kop-peltje is nu getrouwd.”

frISSE lUChtCatherine Thys van de gemeentelijke basis-school in Overijse is 56 en geniet ervan om nog elk speelplaatstoezicht kind tussen de kinderen te zijn: “Mijn lievelingsspelletje is ‘vogeltje, jij bent gevangen’ te zingen en dat samen met de kleintjes uit te beelden. We vliegen over heel de speelplaats. De kleuters worden dat nooit moe, dus ik ook niet.” Liset Van der Steen ziet een pedagogisch voordeel in het toezicht: “Toezicht houden op het voetbalveld is het allerleukst. Je ziet wie fair speelt, wie niet tegen zijn verlies kan, wie de pluimen op eigen hoed steekt en wie sociaal is. Je leert de kinderen daar vaak

Heb ik vandaag wéér toezicht?Brandende vuilnisbakken blussen, kussende koppeltjes uit elkaar

houden, spiekers betrappen, de poort bewaken, doen of je neus

bloedt ... Leraren weten wat toezicht houden is. Het hoort bij de

job, maar er komt vaak ruzie van. Het werk is niet overal eerlijk

verdeeld. Al is lerares Patsy blij dat ze op de speelplaats een bal

tegen haar hoofd kreeg. Die redde haar leven.

forum

Vertel je eigen fijne of minder fijne

toezicht verhalen op www.klasse.be/forum

Op onze school is het toezicht eerlijk geregeld.

Doe de poll op www.klasse.be/poll

KLASSE • Nr. 180

44

poort hangen voor een losse babbel.” Ook Ludovik Dornez, directeur van Onze Ark in Woesten, herademt tij-dens het kwartiertje middagspeeltijd: “De volledige voormiddag ben ik als directeur in de weer met papieren, mappen... Alles gaat over de kinderen, maar zelden is het met de kinderen. Het is het enige kwartiertje dat ik frisse lucht kan snuiven.” Op Onze Ark moeten de kinderen dertien speel-plaatsregels naleven: “Als ik iets zie wat niet kan, dan blaas ik op mijn fluitje. De leerling moet dan tegen de muur gaan staan. Na een minuutje ga ik bij de leerling langs en dan mag hij of zij zelf verwoorden wat er gebeurd is. Zijn antwoord moet beginnen met ‘ik’. De leerling begrijpt dan meestal wat hij fout deed en zegt dat hij het beter wil doen.”

vrIENDjESpolItIEkLeraren basisonderwijs hebben een schoolopdracht die ruimer is dan hun lesopdracht. Waarschijnlijk daardoor doen ze gemiddeld méér toezicht dan hun collega’s van het secundair. “Ik doe in totaal negen toezichten per week”, zegt een lerares uit het Brus-selse. “Elke dag begeleid ik een rij na schooltijd. Dan heb ik nog twee korte speeltijden en twee middagtoezichten. Vooral de middagtoezichten vinden vele collega’s vrij zwaar. Je hebt dan nauwelijks pauze ’s middags. We

hebben al eens schoorvoetend aan de directeur voorgesteld om ’s middags iemand te betalen voor het toezicht, maar hij heeft daar voorlopig geen oren naar.” In het secundair onderwijs zijn het de zogenaamde wachturen én de toezichten tijdens examens die voor wrevel zorgen: “De toewijzing ervan is echte vriendjespolitiek in onze school. Ik sta samen met twee collega’s op een bepaald uur als vervanger. Zij krijgen nooit een vervanging toegewezen, ik word er altijd op uitgestuurd”, klaagt een leraar uit Opglabbeek. “Een lera-renvergadering over de examentoe-zichten draaide op een ruzie in regel uit”, vertelt een lerares uit Gent. “Een grote groep leraren wou dat de leraren lichamelijke opvoeding, muziek en plastische opvoeding méér toezichten zouden doen. Dat pikten ze niet. Uit-eindelijk bleef alles bij het oude.”

“Communicatie met de directie over de eerlijke verdeling van toezichten lukt niet altijd”, zegt een leraar uit Erpe-Mere: “Vorig schooljaar circuleerde een mail tussen collega’s met de oproep om over de verdeling van toezichten te vergaderen. De directeur kreeg lucht van die mail en stuurde de boodschap rond dat daarover niet vergaderd zou worden. Leerlingen mogen over de verdeling van hun examens inspraak hebben, maar leraren moeten zwijgen en slikken.”

gEmorHet kan nochtans anders. Directeur Guido Van den Cruijce van Sint-An-gela in Ternat heeft een heel systeem uitgedokterd: “Het overgrote deel van de toezichten gebeurt door de studie-meesteropvoeders. Tevens besteden we vier BPT-uren aan toezicht. In het LOC (Lokaal Overleg Comité) is vastgelegd dat wie één zo’n BPT-uur krijgt daar-voor honderd minuten toezicht doet. De filosofie is dat wie een uur lesgeeft ook extra tijd besteedt aan voorberei-dingen en verbeteringen. De andere toezichten wijzen we in de eerste plaats toe aan wie via het lessenrooster een duidelijk voordeel heeft ten opzichte van de collega’s. Pas daarna worden de andere leraren aan het werk gezet. Ik neem die beslissing samen met de lessenroostermakers. Deze binnen het LOC gemaakte afspraken staan ook in het schoolwerkplan beschreven. Gemor heb je altijd, maar een billijk systeem neemt veel onvrede weg.”

“Als er honderd kleuters op de speel-plaats zijn, hoeveel leraren moeten er dan toezicht houden? Bestaat daar een wetgeving over?”

Nee, daarover bestaat geen wetgeving. Zowel de verdeling van de taken van toezichten als de praktische uitwer-king ervan behoren tot de autonomie van de school. De enige instantie die mogelijke een beperking oplegt, is de verzekeringsmaatschappij. Meestal zal die vragen dat de school toezicht aan-pakt ‘zoals een goede huisvader’.

hoeveel leerlingen per toezichter?

beter kennen dan in de klas. Ik ben meestal verwonderd dat mijn toezicht-beurt er al weer op zit. Het heeft me nog maar één bril gekost(lacht).”

Naast de hoera-verhalen zijn er min-stens evenveel zuchtende toezichters. “Dat is niet abnormaal”, zegt directeur Tine Verheecke van basisschool Mater Dei in Brasschaat. “Ze zijn tijdens hun lessen al zo intensief met hun leer-lingen bezig, dat die extra toezichten zwaar kunnen wegen.” Zelf staat ze elke ochtend aan de schoolpoort: “Zo krijg je een speciale band met kinderen en ouders. Vaak blijven ze wat aan de

KLASSE • Nr. 180

45

Het etiket op de leerling is gratis

“Rika doet soms echt storend”, zegt juffrouw Lea. “Maar stel je

eens voor dat je vader elke dag zijn zorgen verdrinkt, dat je ouders

de verwarming niet kunnen betalen of dat je vader je kat heeft

gedood omdat ze te veel eet.” Elke Vlaamse klas telt gemiddeld

twee leerlingen die arm aan geld zijn en arm aan kansen. Hoe rijk

is het begrip in de klas?

De geciteerde ouders maken deel uit van de

werkgroep onderwijs van De Zuidpoort, de Gentse

vereniging waar armen het woord nemen.

Meer lezen? Via zuidpoort@skynet.be

kan je een gratis bundel be-stellen met getuigenissen

van kansarme ouders over hun relatie met de school.

Op www.welzijnszorg.be bestel je een inspirerend

onderwijsdossier over armoede en onderwijs.

Blader door De Eerste Lijn over kansarmoede op

www.klasse.be/kvl/163/40 Of lees de blog van Patrick,

een kansarme ouder, op www.klasse.be/ouders.

Wil je het over kansarmoe-de hebben in je les? Op

www.armoede-in-zicht.be vind je een waaier van

methodieken, spelen, films en boeken.

huisWerk is een indiCATOr vOOr kAnsArmOede

“Ikzelf heb thuis nooit gezien dat huiswerk maken moet. Voor mij is het niet zo belangrijk, ik leef met hem mee: hij zit al zoveel uren op die school.”

“Als kind voelde ik mij ook slecht op school; wegens de situatie thuis moest ik hard werken in het huis-houden, ik had nooit een boekentas. Ik moest straf schrijven, kon ze niet maken, waardoor het conflict met meesters en juffen steeds groter werd. Ik moest naar de sociaal assistente van de school om eens te gaan praten. Die ging dan op haar beurt thuis met mijn moeder praten. Het resultaat was dat ik bont en blauw geslagen werd. Daarom ging ik liever niet naar school.”

“Leraren zijn meestal middenklassers. Een internetaansluiting, een verwarmde kamer om in te studeren of een schouderklopje na een goede toets lijken dan vanzelfsprekend. Maar dat zijn ze niet voor kansarme ouders”, zegt Sieg Mon-ten, stafmedewerker onderwijs bij het Vlaams Netwerk Armoede. “Het vraagt permanente aandacht om geen persoonlijke evidenties mee te nemen naar het klaslokaal. Denk maar aan de veelgegeven opdracht om prentjes te zoeken in tijdschriften. Of om een keurig getypt en uitgelijnd opstel in te leveren. Op sommige scholen wordt een punt extra gegeven als het

huiswerk op de computer is gemaakt! Het resultaat van huiswerk is de belangrijkste indi-cator voor kansarmoede.”

Tip 1: Ga niet uit van je eigen evidenties

Als leraar kan je kansarmoede niet oplossen. Maar je kan mensen in armoede wél beter leren kennen. Lerarenteams volgen vorming over armoede. Of ze nodigen sprekers uit voor de leerlingen. Het OCMW of een plaatselijke ver-eniging waar armen het woord nemen, blijken ideale partners. “In Leuven werken scholen met ervaringsdeskundigen, mensen die opgeleid zijn om over hun ervaringen te getuigen”, al-dus Monten. “Hopelijk wordt dit project snel uitgebreid.” In Aarschot groeide het netover-schrijdende sensibiliseringsproject ‘LOPke’, opgebouwd rond de figuur van een gelijkna-mige lappenpop, die een kansarm meisje uit de gemeente voorstelt. De plaatselijke academie maakte LOPke-klaspoppen. Bekende jeugd-schrijvers verzonnen verhalen voor elke graad. Leraren worden ondersteund door een didacti-sche map en een rijke materialenkoffer.

KLASSE • Nr. 180

46

“Wij moeten elke week 2,50 euro meege-ven om te koken op school. Als mijn zoon geen geld mee heeft, mag hij niet meekoken en moet hij straf schrijven. Wij vinden niet dat mijn kind moet boeten omdat wij dit soms niet kunnen betalen.”

“De schoolrekeningen heb ik nog niet be-taald. Het was een hele tijd wachten op het kindergeld. Ik had al de eerste schooldag aan de school gevraagd of we de school-kosten gespreid konden betalen. Dat kon. Er is een vertrouwenspersoon op school waar ik terecht kan. In de andere school is dat de directeur. We kunnen dus veilig meer informatie geven over onze toestand. Niet alle leraren hoeven dat te weten.”

Sieg Monten: “Arme ouders willen best betalen voor onderwijs. Ze hoeven geen liefdadigheid. Soms vinden zij het makkelijker om per week een klein be-drag te sparen, dan om een bedrag in één keer te betalen. Elke onvoorziene kost is een ramp voor een arm gezin. In het begin van het schooljaar is een dui-delijk overzicht nodig van welke spul-len nodig zijn en hoeveel ze kosten. Het gebeurde al dat een leerling zijn rapport niet kreeg omdat de ouders nog rekeningen hadden open staan. Ouders vinden het verschrikkelijk als hun kinderen over geldzaken worden aangesproken of ervoor gestraft.”

Tip 4:Wees duidelijk en discreet over schoolkosten Een gezin met twee kinderen komt rond met een leefloon van 800 euro. Na aftrek van vaste kosten schiet daar nog 11 euro per dag van over. Voor voeding, kleding, verzorging, onderwijs, ... Een arm gezin besteedt dertig keer minder geld aan onderwijs. Op www.sos.wel-zijn.net, de website van SOS Schulden op School, lees je tips om als school de kosten te drukken. Dat gaat van drinkfonteintjes over een boekenfonds tot Eco-boys. Veel scholen hebben een solidariteitsfonds dat bijspringt als ouders in financiële nood zitten. Toch zoek je het best eerst uit of een activi-teit niet goedkoper kan. Dat is prettiger voor de ouders. Kansarmoede is zoveel méér dan de centenkwestie.

luiZen Zijn een nAChTmerrieelke OnvOOrZiene kOsT is een rAmp

nieTs Om AAn Te Trekken vOOr heT OuderCOnTACT

“Op zeeklas wil mijn zoon een lang T-shirt aandoen om te slapen, zoals hij dat thuis doet. Eigenlijk raad ik het hem af om dat mee te nemen, maar hij wil het zelf heel graag. Bij zijn terugkeer bleek dat mijn zoon ermee uitgelachen was en vooral geen steun kreeg bij de juf. Nochtans heeft het belang voor mijn zoon: hij ging mij missen en wou iets dat hem aan mij deed denken... Had ik dit vooraf moeten uitleggen aan de juf? Mijn zoon is niet weerbaar.”

“Elke week ga ik met de juf praten over wat mijn zoon vertelt over pesterijen. Ze luistert telkens en verzekert me dat ze het zal aanpakken. Ik word dat moe, want het helpt niets.”

Kansarmen worden voortdu-rend uitgesloten: huisvesting, werk, cultuur... Ze zijn lichtgevoelig voor pesterijen. “Een luizenplaag op school is voor hen een nachtmerrie”, waar-schuwt Sieg Monten. “Vaak wijst men meteen naar het kansarme gezin. Wees voorzichtig met je conclusies en als je

de haren van het kind controleert, doe dat dan discreet. Ook als je het thema kansarmoede in de klas bespreekt, is discretie heel belangrijk.”

Tip 2: Reageer op uitsluiting in de klas

Maar wat als het pesten zichtbaar is? “Bij de verdeling van de plaatsen riep een leerling luid: ‘Ik wil niet naast Ken-neth zitten, want hij stinkt altijd zo’”, vertelt leraar Bert Zwegers. “Wat doe je dan? Dat ontkennen of ingaan op zijn thuissituatie brengt de kansarme jongere in verlegenheid. Ik heb een kort maar krachtig signaal gegeven dat uitsluitende opmerkingen niet kun-nen. De klastitularis probeerde op een respectvolle manier met de kansarme leerling te praten. Of hij de mogelijk-heid had om zich te wassen? Die jon-gen wist niet dat hij stonk. Maar zo’n gesprek is moeilijk, hoor, want het blijft een taboe.”

“Ik wil altijd naar het oudercontact gaan, maar ik moet dan wel uitgenodigd worden en daadwerkelijk kunnen gaan. Ik kan de school niet altijd verwittigen doordat ik geen geld heb voor de telefoon of het openbaar vervoer, en ik durf dat niet altijd te zeggen.”

“Ik werd uitgenodigd voor een oudercon-tact met de pleegouders samen. De meester richtte zich steeds tot de pleegouders. Ik zat erbij als het vijfde wiel aan de wagen. Voor een volgend oudercontact, bedank ik. Het interesseert me nochtans. Ik heb eens gebeld om een afspraak te maken met de directeur, en ik ben niet geweest, zonder verwittigen. Ik kreeg weer dat nijpend gevoel: gaan ze me wel au sérieux nemen als zijn mama?”

Sieg Monten: “Soms komt een ouder niet naar het schoolfeest, omdat zij niets modieus heeft om aan te trek-ken. Of omdat hij zich schaamt voor de onbetaalde facturen. De school heeft een hoge drempel. Elke school zou

werk moeten maken van een onthaal-beleid voor de inschrijvingen. Pas je je taal aan? Zit je naast de ouder in plaats van achter je bureau? Telefonisch con-tact is de meest succesvolle manier.“

Tip 3: Investeer in het contact met de ouderIn Gent ondertekenden alle lagere en secundaire scholen het ‘Charter voor goede communicatie met ouders’. Dat bundelt acht aandachtspunten, van de sfeer tijdens het eerste contact tot de erkenning van ouders van niet-geplaatste kinderen. In Brussel werken scholen met het charter ‘Armoede en onderwijs’, dat focust op engagement van ouders én scholen rond drie the-ma’s: schoolkosten, sociaal netwerk en communicatie. Beide charters kwamen tot stand in het Lokaal Overlegplat-form met medewerking van ouders in armoede.

KLASSE • Nr. 180

47

Nathalie Leroux: “Ik kan mijn leerlingen nu beter opvolgen.”

“Leraren in de lagere school werken al jaren met aangepaste taken en

opdrachten. Tot mijn spijt stel ik vast dat daar na het zesde leerjaar

nog weinig van te merken is”, schrijft Guido Mertens van basisschool

Noorderwijk in een open brief aan de onderwijsminister. Is differentiëren

zo moeilijk? Met zijn brief in de hand trekt Klasse naar secundaire

scholen. Op zoek naar de witte raven.

“We moesten iets ondernemen”, zegt Sabine Voet van de Secundaire Handelsschool Sint-Lodewijk in Antwerpen. Zij is er lerares Frans-Spaans, leerlingbegeleider en GOK-coördinator. “De verschillen tussen onze leerlingen werden steeds groter, vooral qua taalvaardigheid, en dat niet enkel bij allochtone leerlingen. Sinds twee jaar proberen we daarom gericht te differentië-ren in het hele curriculum. Dat kan je op zeven niveaus, maar we mikken eerst op werkvormen, begeleiding en aanpak in de klas.”

Collega Nancy Coesemans experimenteert volop met contractwerk in de eerste graad. “Leerlingen krijgen een individueel taken-blad met ‘moetjes’ en ‘magjes’, verplichte en

vrijblijvende taken. Terwijl ze daar zelfstandig mee aan de slag kunnen, heb ik de kans om sommigen extra hulp te geven. Ik doe dat vooral bij spraakkunst, daarvoor zijn de verschillen groot. Daarnaast gebruik ik veel coöperatieve werkvormen, dat kennen leerlingen ook uit het lager onderwijs: opdrachten waarbij de ene leerling de andere nodig heeft om voort te kun-nen of waarbij sterke leerlingen uitleg geven aan zwakkere. Samenwerken moet méér zijn dan samen dezelfde oefening maken. En om onervaren leraren sneller vertrouwd te maken met deze werkvormen doen we geregeld aan co-teaching. Ja, dan sta je met twee voor de klas. Of beter: in de klas.”

Differentiëren met27 leerlingen... komààn!

Annemie Schepens (links): “Geef de betere leerlingen

niet enkel de leuke taken.”

Lees de volledige brief van Guido Mertens in Dialoog,

p. 52.

KLASSE • Nr. 180

48

UIt hEt lEErplAN“De tweede graad bouwt voort op de aanpak van de eerste”, vult directeur Koen Boey aan: “Vanaf het derde jaar zit in het lessenrooster van elke klas een ondersteuningsuur voor Neder-lands en Frans. Tijdens dat lesuur stapt de leraar uit het leerplan: de ene groep leerlingen doet herhalingsoefeningen, de andere groep krijgt uitbreiding, afhankelijk hoe ver ze staan.” “Je moet je er natuurlijk voor hoeden dat de betere leerlingen niet enkel de leuke taken krijgen”, waarschuwt Annemie Schepens, lerares Nederlands, Engels en Duits. “Met computers in de klas en gevarieerd lesmateriaal kan ik goed differentiëren. Gelukkig vind je al eens extra’s in schoolboeken.”

BlAUWE EN gElE StEmpElSVolgens Nederlands onderzoek steekt er één fameuze angel in differentiëren: de ‘uniformiteitstendens’. Daarmee bedoelen de onderzoekers dat leerlin-gen niet altijd iets anders willen doen dan de rest van de klas. Vooral als er geremedieerd wordt, voelen sommigen zich gauw gestigmatiseerd – ‘Ik ben de dommerik.’

“Dat kan je vermijden. Als ik contract-werk geef, weet de ene leerling niet wat de andere doet”, weerlegt Ann Schrauwen van GVBS Zuiderdokken in Antwerpen. “Met bloemenstempels van verschillende kleuren geef ik ‘pun-ten’: de ene leerling een rode stempel, de andere een groene, een blauwe, een gele. Alleen ik weet wat die kleuren betekenen en de leerlingen zijn blij als ze allemaal een stempel krijgen.” Nancy Coesemans: “Uiteindelijk doen de leerlingen hetzelfde maar op hun eigen tempo. En als je in een werksfeer een leerling apart neemt, dan komt dat niet over als ‘slachtofferhulp’. Tijdens groepswerk durven ze sowieso meer vragen stellen dan in volle klas.”

StUDIEWIjzEr EN CArroUSElKan je differentiëren met pakweg 27 leerlingen in je klas? “Je kan het leerpro-ces van zoveel leerlingen niet opvolgen, als ze allemaal tegelijk hetzelfde doen”, knikt scheikundeleraar Natalie Leroux. “Daarom maak ik van mijn leerstof pro-jecten waar de leerlingen in groepjes aan werken: drie groepjes practicum, drie groepjes computerwerk, drie groepjes informatie opzoeken. Met een

studiewijzer en een carrouselsysteem werkt dat. Het geeft mij de kans som-mige leerlingen van dichterbij op te volgen en te begeleiden. Ik kan ze nu beter individueel evalueren. En omdat ze geregeld een andere rol krijgen in hun groep, van groepsleider tot ver-slaggever, werk ik tegelijk aan sociale vaardigheden. Je moet het wel opbou-wen. In het derde jaar organiseer ik één project per schooljaar, in het vierde twee en in het laatste jaar zijn de leer-lingen zo goed als begeleid zelfstandig aan het leren.”

NIEt AllEmAAlOf differentiëren meer vraagt van een leraar en of alle leraren dat doen? “Je hebt meer werk”, geeft Sabine Voet toe. “Veel schoolboeken zijn er nog niet op gericht. Voor coöperatieve werkvormen moet je zelf veel materiaal ontwikkelen. Dan kan je de hulp van collega’s wel gebruiken.” Koen Boey: “Vooral oudere leraren stonden eerst weigerachtig, maar sommige zijn er nu heel erg voor gewonnen. Toch vind ik het best oké dat er niet elke les met een alternatieve werkvorm wordt gewerkt. Zeven uur per dag luisteren is voor leerlingen geen goede zaak, maar een hele dag contractwerk evenmin. Laat er evenwicht zijn.”

ENthoUSIASt voor grAmmAtICADoet differentiëren leerlingen ook beter presteren? Nathalie Leroux: “Nee, er is niet zoveel verschil met hun prestaties na een traditionele les. Maar de leer-lingen zijn veel sterker gemotiveerd en werken mee.” Annemie Schepens: “Ik heb meer voldoening van mijn werk en merk dat leerlingen sneller tonen dat ze klaar zijn met een taak of leerstof begrijpen. Toen de media vorig jaar alarm sloegen over te weinig kennis bij leerlingen, ging ik daar voor een deel in mee. Maar de argumenten dat scholen vandaag enkel pretparken mogen zijn en leren alleen leuk, vind ik onzin. Door te differentiëren maak ik mijn leerlin-gen zelfs voor grammatica enthousiast. Ik doe op één lesuur waar ik anders vijf lesuren voor nodig had. Ik heb meer tijd om leerlingen te begeleiden en om leerstof te herhalen. Aan een passieve klasgroep iets uitleggen tot iederéén het begrepen heeft, daar verlies je pas véél tijd mee. Dan mag leren inder-daad leuk zijn. Differentiëren is een

hoe kan je differentiëren doen mis-lukken (“Zie je dat het niet werkt”)? negen tips.

Begin meteen te differentiëren 1. vanaf 1 september. Wacht niet tot je je leerlingen kent en hun sterk-tes en zwaktes kan inschatten.

Geef 2. onvoldoende instructies of juist veel te veel. Formuleer op-drachten zo vaag mogelijk.

Plaats je leerlingen 3. eerst in groep-jes en zeg pas dan wat ze moeten doen. Ga vervolgens de krant lezen of toetsen verbeteren.

Als leerlingen vragen hebben, geef 4. dan meteen zelf de oplossing en vraag niet door, zolang het maar vooruit gaat.

Laat duidelijk blijken dat je niet 5. graag gedifferentieerd werkt, eis van bij het begin stilte en maak je kwaad als leerlingen iets zeggen dat niet met hun opdracht te ma-ken heeft.

Zorg dat bij geen enkel groepje een 6. extra lege stoel staat. Zo kan je het hele lesuur lang je vooroverge-bogen houding inoefenen.

Laat sommige leerlingen duidelijk 7. merken dat ze tot een zwakkere groep behoren en geef ze luid ver-staanbaar voor de rest van de klas nog maar eens uitleg.

Evalueer leerlingen altijd met pun-8. ten en speel ze tegen elkaar uit, zodat onderlinge verschillen met-een opvallen voor de hele klas.

Ga kost wat kost door9. met diffe-rentiëren, ook als je merkt dat je klas er de attitude niet voor heeft of dat de leerstijl van je leerlingen meer aansluit bij andere werkvor-men.

negen flaters

belangrijk wapen tegen schoolmoeheid. Maar als een leerling niet wil leren, tja, dan helpt geen enkele werkvorm. Rea-listisch blijven dus.”

KLASSE • Nr. 180

49

KLASSE • Nr. 180

50 P R A K T IJ K T i p s

met da vinci in de kringZoals veel scholen zet VBS De Re-vinze uit Torhout een leerlijn uit voor wereldoriëntatie. Eén tele-foontje van de lokale kringwinkel was de start van het project ‘de Da Vinci mobiel.’

projECt: “Van bij het begin liep de samenwerking met de kringwinkel heel vlot”, zegt Koen Pirlet, leraar van de zesde klas. “Al gauw hadden we een afspraak voor een klasbe-zoek. Net die dag stond het groot huisvuil overal buiten. Veel kon per-fect naar de kringwinkel. Onze op-dracht: hoeveel betaal je als je een huis inricht met ‘kringmateriaal’? Terug in de klas zochten we op het web hoeveel dat kost in meubelza-ken. We speelden er een inleefspel over arm en rijk. Ook op de school-zolder ontdekten we herbruikbaar materiaal om werkstukjes van te maken. We vonden inspiratie bij Leonardo Da Vinci en Panamarenko en ‘winkelden’ in de kringwinkel. Van een oud bed, strijkplank, wat potten en fietsonderdelen creëer-den we een Da Vinci mobiel. Als tegenprestatie kreeg de klas mijn gewicht in boeken: 84 kilo!”

INSpIrAtIE: “Boeiende projecten waarmee je aan eindtermen werkt, hoef je niet ver te zoeken. Snuffel gewoon even in de buurt.”

vAlkUIl: “Zo’n project kan je boven het hoofd groeien. Plots moet je op zoek naar lasvaders. Dromen zijn mooi, maar houd het werkbaar.”

Vrije Basisschool De Revinze Torhoutwww.sip.be/bo/revinze

De Vrije Kleuterschool Pagadder en de Vrije Lagere School Berkenbos in Heusden-Zolder zijn multiculturele scholen. Om dit karakter te bewa-ren, werken ze samen met niet-schoolse partners.

projECt: “Om het multiculturele karakter van de twee scholen in onze wijk te behouden, moeten we het evenwicht bewaren tussen kin-deren van wie de thuistaal wél en niet het Nederlands is”, zeggen Rita Ramakers en Mia Evens van Brede School Berkenbos. “Bovendien zijn veel leerlingen kansarm. Dat vraagt om laagdrempelige acties: een spre-kende folder, een fotoboek en huis-bezoeken. Als àlle kinderen de weg naar onze school willen vinden, moeten we de hele buurt inscha-kelen: kinderopvang, migrantenor-ganisatie, gezinsbond, bibliotheek, sport- en culturele verenigingen, jeugdwerk en zelfs de wijkagent. Vooral de autochtone ouders

willen we betrekken in het netwerk, bij projecten van de kinderen en schoolactiviteiten. De Turkse ouders draaien al goed mee. Een ruim net-werk leidt tot concrete en duurzame acties. Zo blijven de kleinste kleuters nu ’s middags op school slapen en anderstalige ouders volgen taalles op school ... en de wijkagent geeft les over pesten en vandalisme.”

INSpIrAtIE: Elke school vindt part-ners in de buurt. Spreek ze aan en bouw een breed netwerk uit. Hun expertise is een grote meerwaarde.

vAlkUIl: Een netwerk vraagt veel overleg. Bij de start kan de direc-tie die taak op zich nemen, maar naarmate het project uitgebouwd wordt, is een voltijds coördinator een must.

Berkenbos – project Brede SchoolHeusden-Zolder

vls.berkenbos@scarlet.be

scholen investeren in netwerkSjApo proEftUIN

proEftUIN

KLASSE • Nr. 180

51

Artistieke loopgravenoorlogEerstejaars van het College Salus Nostra en Sint-Jan Berchmans in Mol verkennen elk jaar de Westhoek. Een project met aandacht voor vak-gebonden en vakoverschrijdende eindtermen met artistieke inslag.

projECt: “Dit is nu onze zevende tweedaagse”, zegt directeur Guy Delespaul. “Zo’n grote groep vraagt een nauwkeurig draaiboek en een strikte timing. Overnachten aan de kust biedt extra perspectieven. Zo spelen we in de duinen een zelf ontwikkeld educatief avondspel. De leerlingen lazen ‘Age 14’ van Geert Spillebeen, dat vertelt hoe de dertienjarige John in het leger be-landt en sneuvelt. De auteur komt zijn zoektocht naar dat levensver-haal toelichten. Als aanloop gingen we naar het Jakob Smitsmuseum. Straks volgen de soldatenkerkhoven en een poëziewandeling in Ieper. We sluiten af met een Schots volkslied.”

INSpIrAtIE: “Een thema als WO I be-nader je niet alleen vanuit geschie-denis maar ook via literatuur, poëzie en muziek.”

vAlkUIl: “Leerlingen weten weinig over WO I. Enkel als je dat thema voldoende kadert in een duurzaam project is het geen eendagsvlieg.”

College Salus Nostra Sint-Jan Berchmans Mol

www.collegemol.be

lees meer en bekijk de filmpjes op

www.klasse.be

Met het proeftuinproject ‘Bruggen bouwen’ kunnen de leerlingen van basisschool De Kastanjelaar beter hun studiekeuze maken. Op basis van hun talenten.

projECt: Samen met de technische school Giso in Machelen kiest De Kastanjelaar ‘talent voor techniek’ als invalshoek. Eerste pijler in het project is kruisbestuiving. De se-cundaire school stelt haar kennis over technologie ter beschikking. De leraren van de basisschool ma-ken de ‘bruggenbouwers’ wegwijs in pedagogische werkvormen, zo-als hoekenwerk en wandplaten. Techniek is een tweede pijler. De bruggenbouwers trekken met een mobiele werkplaats en werkkoffers naar de lagere scholen in de buurt en laten de leerlingen kennismaken met techniek. Het project heeft één halftijdse kracht. Die ‘uren’ worden

verdeeld onder drie leraren van het Giso die het project uitwerken. Heeft het effect? “Leerlingen kiezen in elk geval meer op basis van hun talen-ten”, zegt directeur Linda Verschue-ren. “En als de proeftuin voorbij is, blijven we verder samenwerken.”

kNElpUNt: In een basisschool lukt een techniekles met vierentwintig leerlingen en één leraar in een ge-woon klaslokaal niet. Er zijn ruimte en begeleiders nodig.

INSpIrAtIE: Ga na of je de ‘uren’ die je krijgt echt nodig hebt in je eigen school. Leraren van het secundair onderwijs zijn meer flexibel om zich af en toe een uur vrij te maken.

Stedelijke Basisschool De Kastanjelaar Vilvoorde

www.talentvoortechniek.be

Techniek slaat brug tussen basis en secundair

SjApo

Lieven Van Assche

©

KLASSE • Nr. 180

52 d i A lO O G

Binnen ZOnder Bellen

Hier vind je een selectie uit reacties van lezers. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven en kort ze eventueel in.

jouw vragen?• Voor vragen of problemen rond onderwijs: bel gratis

de Vlaamse Infolijn via 1700 (elke werkdag van 9 tot 19 u.), fax 02 553 96 55 of surf naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn

• Rondzendbrieven en wetgeving vind je op edulex.vlaanderen.be

• Recent nieuws? Check www.lerarendirect.be en www.schooldirect.be

jouw mening?• Mail naar redactie.leraren@klasse.be• Schrijf naar Klasse (Dialoog) - Koning Albert II-laan 15 -

1210 Brussel• Geef je mening op www.klasse.be/forum en

www.klasse.be/poll

Ben XJammer dat de focus van het autisme-artikel in Klasse 179 ligt op leerlingen in het BuSO. Er zijn ook leerlingen die - al dan niet met GON-begeleiding - in het gewoon onderwijs zitten. Verder.. er zijn ook leraren met autisme die met tips en trucs (ik wil dat geen camouflagedrag noemen) succesvol werken in het onderwijs.

Terwaan op www.klasse.be

Differentiëren AuBAls onderwijzer van het zesde leerjaar hecht ik, samen met mijn andere collega’s, ontzettend veel belang aan het welzijn en -voelen van de kinderen. Een begeleide over-gang van het basisonderwijs naar het secundair is prioritair. Te veel onderwijsmensen onderschatten die enorme stap voor twaalfjarigen. Om tot een zo goed mogelijke overgang te komen, moeten wij onze kinderen door en door ken-nen. Differentiëren op alle mogelijke manieren is daarbij een must.Nu besef ik dat de kleinscha-ligheid van basisscholen het makkelijker maakt dat wij

deze doelen bereiken. Wij laten ontzettend gemotiveerde leerlingen vertrekken en een jaar later is hun motivatie ver zoek (vooral bij jongens). Dit is geen verwijt aan het secundair onderwijs. Ik zie alleen dat de goesting, de leergierigheid, het plezier, ...bij heel wat jongeren zienderogen wegebt. Een weldoordachte studiekeuze in samenspraak met leerling, ouders, schoolteam en CLB is voor ons nochtans van ontzet-tend belang. In ‘het secun-

dair’ veronderstelt men dat leerlingen een richting sowieso aankunnen eens die keuze ge-maakt is. Niets is minder waar. Er zijn natuurlijk leerlingen die dat probleemloos doen. Anderzijds is er die grote groep die dat niet vanzelfsprekend kan. En dan komen wij bij het differentiëren en begeleiden. In het basisonderwijs werken we al jaren met aangepaste taken, opdrachten, ... Tot mijn spijt stel ik vast dat daar na het zesde leerjaar nog weinig van te merken is.

Guido Mertens

Differentiëren in het secundair onderwijs: lees de reportage op p.48.

touretteNaar aanleiding van uw artikel ‘Ik Ben X‘ ben ik zo vrij uw aandacht te vragen voor het Syndroom van Gilles de la Tourette. Het zou voor veel ouders een hulpmiddel en troost zijn mocht u eventueel eens een artikel kunnen laten verschijnen over leerlingen met het Tourettesyndroom. Het onbegrip, vooral door onwe-tendheid, is in het lerarenkorps nog zeer groot, wat voor te vermijden problemen zorgt. Het schooljaar valt of staat met de juiste ingesteldheid en be-grip van alle betrokken partijen

(ouders, kind, leraren, Gon-begeleiding, CLB-werking, psychologische begeleiding, de dosering van de te nemen medicatie ...) Pascal en Elsie, leraren en ouders

van een zoon met het syndroom van Tourette

Lees het verhaal van Lisa (9) en vind meer info over Gilles de la Tourette op www.klasse.be/ouders/help.php (klik ‘Gilles de la Tourette)

KortjAKje (1)Professor Bamford heeft gelijk: het cultuuronderwijs op veel scholen voldoet niet. (Editori-aal Klasse 179). Maar gelukkig kan het ook anders. Ga eens kijken op een Steinerschool, daar komen de creatieve vakken ruimschoots aan bod, zowel in het kleuter, lager als secundair onderwijs. Binnen de Steinerpedagogie wil men na-melijk het HOOFD (cognitieve vakken), het HART (kunstzin-nige vakken) en de HANDEN (ambachtelijke vakken) van de leerlingen aanspreken.

Sigune Hesper

KortjAKje (2)Inderdaad: waar wij kleu-terleidsters het fundament leggen, wordt er in de verdere lagere school veel te weinig op voortgebouwd. En dan gaat

KLASSE • Nr. 180

53

het om meer dan aandacht voor cultuur. Het gaat ook over de gezondheid van onze kinderen. Onze maatschappij is toegespitst op DENKEN en COMPETENTIE. De termen “welbevinden” en “betrok-kenheid” staan wel op onze kindvolgfiches, maar zijn wij er ook werkelijk van doordrongen dat dit de voorwaarden zijn voor effectief onderwijs? Ik hamer graag op de nood-zaak van muzische activiteiten, op de noodzaak van beweging. Dit zijn kanalen waarlangs kinderen spanningen kunnen ONTLADEN, mogelijkheden om zich te uiten waar woorden tekort schieten. Wie haalt het in zijn hoofd dat lagere schoolkinderen of pubers dit niet meer nodig hebben? Hoe-veel volwassenen zijn totaal afgesneden van hun gevoe-lens, dromen en verlangens?

Waar blijft de vreugde van het creëren?

Ann (met een hartslag van ondertussen ver boven de 100!)

jAArplAnIk vond het nogal ongeluk-kig dat in de laatste editie van Klasse de timing van “het jaar-plan” gebruikt werd als aan-dachttrekker voor het artikel over tijd plannen. Een jaarplan is een werkinstrument dat je als leraar maakt (of niet maakt) als middel om het les- en leer-verloop dat in het leerplan zit te verdelen over een schooljaar. No more, no less.Het lijkt mij dan ook geen goed idee om de schoolbe-sturen die wel staan op het ‘inleveren van jaarplanningen’ de indruk te geven dat het gaat om een soort officiële en alge-mene eis. Planmatig werken

is belangrijk, een jaarplanning tegen een bepaalde deadline inleveren is dat totaal niet.

B. Van Gasse

Inderdaad: de inspectie vraagt een bewijs dat je als leraar planmatig werkt, maar legt geen

formalismen op. Net zoals ze vraagt dat je evalueert, maar niet vastlegt hoe je dat precies moet doen. De antwoorden op veelge-stelde vragen over planlast vind je op www.onderwijsinspectie.be/planlast

Beginnende leraren

zouden een makkelijker

lesopdracht moeten

krijgen

Stand van de poll half november op www.klasse.be/leraren

deZe mAAnd:Op onze school is het toezicht eerlijk geregeld.Laat het weten op www.klasse.be/poll“Heb ik vandaag wéér toezicht?” - lees de reportage op p. 44

ja 63 %

Nee 37 %

“Wij hebben toch ook geen voordelen gekregen bij het begin van onze carrière? Je leert de job met vallen en opstaan.” Dat starters nu al begeleiding van mentoren krijgen, vindt een aantal leraren “meer dan genoeg.” Minder uren en/of kleinere klassen voor beginners: veel leraren zien dat wel zitten. “Ons onderwijs kan elke enthousiaste en vakbekwame jonge collega gebruiken. Laten we ze niet afschrikken en opbranden in hun eerste jaren.”

Volg het leven van een beginnende leraar live op de tv-sectie van www.klasse.be (De Eerste Keer). In aflevering twee valt het Eva (21) niet meteen mee. Hoe pakt ze dat aan? En van waar komt de steun?

mAG dAT?

Ik geef geen les aan de dochter van mijn broer, maar maak wel deel uit van de klassenraad die haar evalueert en beslist of ze geslaagd is. mag dat?

Dat mag, ❙ maar je mag niet deelnemen aan beslissingen over haar. Leraren mogen niet mee beslissen als de leerling waar het over gaat familie is (tot in de vierde graad, zoals bijvoorbeeld een nicht of neef) of aan wie ze privé-lessen of een schriftelijke cursus hebben gegeven. Zelfs als je zelf zou les geven aan haar, mag je wel advies geven, maar niet mee beslissen. Die regel geldt voor de klassenraad in haar drie functies: de ‘delibererende klassenraad’, de ‘begelei-dende klassenraad’ en de ‘toelatingsklassenraad’.

Neem de eerste letter van wat je op elke foto precies ziet. Samen vormen ze een vijfletterwoord. Daarmee kan je de kluis openen voor een reischeque van 250 euro naar keuze. Daarmee kan je bijvoorbeeld voor een weekend naar zee of de Ardennen. Op www.klasse.be krijg je nog een extra tip .

Mail je antwoord (met vermelding ‘fotospel’) voor 17 december naar secretariaat.leraren@klasse.be of stuur het naar Klasse (Fotospel) - Kon. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Je mag kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline. Prettige reis! De winnaar van november is Marc Michels uit Erembodegem.

fOTOspel - Win een Weekend AAn Zee!

Wie mAAkT klAsse? deZe mAAnd: Onder de mOTOrkAp vAn de WeBsiTes

michel Aerts (33) - Webdeveloper, interactieve ondernemer en tweeling-vader in spé

“Ik werk hier nu een jaar. Ik bouw en onderhoud de Klasse-websites. Dat is programmeren, overleggen en feedbacken met de hele ploeg maar vooral: deadlines halen. Tussendoor ben ik de ‘geek’ van dienst. ICT boeit me mateloos. Een geluk voor mij dat Klasse hier gretig gebruik van maakt. Dag en nacht bezig.”

toon van de putte (29) - Webdesigner, theatermens, filmfanaat en prille papa

“Toen ik hier een jaar geleden startte vreesde ik de afwisseling van een klein bureau te missen. Vier sites, ongeveer evenveel e-brieven en op tijd en stond een actie later, weet ik wel beter. Als webdesig-ner bij Klasse heb je de handen vol. In het magische jaar 2000 studeerde ik af aan St. Lukas, zeven jaar later heb ik de perfecte baan op een paar honderd meter van mijn oude school. Ik had het kunnen weten.”

KLASSE • Nr. 180

54 s p e e l T IJ D

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming

Nr. 180 • november 2007

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo Bormans Redactie Klasse Wim De Jonge en Jan T’Sas (eindredactie), Nele Beerens, Wouter Bulckaert, Ann Gabriëls, Leen Leemans, Geert Neirynck, Veerle Vanbuel, Michel Van Laere, An-nelies Vaneechoutte en Bert Vermeulen

Redactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaartPatrick De Busscher, An Declercq, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Val-vekens, Sonja Van Droogenbroeck, An Van den BerghHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann Nevens Vormgeving Mieke Keymis, Peter Mulders Sites, Multimedia & Video Michel Aerts, Toon Van de Putte en Hans VanderspikkenVerantwoordelijke uitgever Jo De RoHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAlle Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen school-administratie.Abonnement (10 nrs.): 28 euroGepensioneerden, ter beschikking gestelde leraren en individuelestudenten krijgen een abonnement tegen halve prijs.

Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis. (bel 02 553 96 84 of mail naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be).

Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager on-derwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brusselredactie.leerkrachten@klasse.beTel. Redacties 02 553 96 86Tel. Secretariaat 02 553 96 84Tel. Advertenties 02 553 96 94Tel. Lerarenkaart 02 553 96 95Tel. Leerlingenkaart 02 553 96 88

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28

AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XVlaams ministerie van Onderwijs en VormingRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België - Belgique

PB/PP3/9156

Kris Mouchaers

©