Klasse voor Leraren 149

52
Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen Nr.149 • November 2004 www.klasse.be «Geef mij maar «Geef mij maar buitengewoon» buitengewoon» De sint op het De sint op het suikerfeest suikerfeest Heel het gezin Heel het gezin aan zee aan zee «ELK KIND, ZEG JE?» WIN! WIN!

description

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen. Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming. Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be

Transcript of Klasse voor Leraren 149

Page 1: Klasse voor Leraren 149

Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.149 • November 2004 www.klasse.be

«Geef mij maar «Geef mij maar buitengewoon»buitengewoon»

De sint op het De sint op het suikerfeestsuikerfeest

Heel het gezin Heel het gezin aan zeeaan zee

«ELK KIND, ZEG JE?»

WIN!WIN!

Page 2: Klasse voor Leraren 149

2 KLASSE NR.149

© L

UC DAELEM

ANS

Leerkrachten fi tnessen massaal op zaterdag 27 november p. 33

Sidorela: «Mijn familie en ik zijn gevlucht uit Kosovo toen ik nog zeer klein was. Ik weet eigenlijk niet hoelang we hier al in België zijn.»Juf Christel: «Eigenlijk herinner je je niet veel meer van die reis naar hier hé?»Sidorela: «Nee, het enige wat ik nog wel weet is: de ene bus op, de andere bus af… en dan opnieuw lopen naar de volgende.»Juf Christel: «Ik vind wel dat je al goed Nederlands spreekt.»Sidorela: «Ja, ik leerde Nederlands op mijn vorige school hier in België. En thuis oefen ik met mama en papa. Maar over Kosovo praten we nooit. Waarom we

toen naar België zijn gevlucht…» (stilte)Juf Christel: «Het is niet makkelijk hierover te praten hé?»Sidorela: «We zijn gevlucht uit Albanië omdat er oorlog was. Ik woon graag in België. Ik heb hier veel vriendjes. Ook heb ik een

heel leuke juf. Ze heeft veel geduld met ons. Want soms zitten we nogal veel te prutsen in de les.»Juf Christel: «Ja, prutsen en niet opletten!»Sidorela: «Dan gilt ze in de klas: opletten!»Juf Christel: «Vaak hoef ik zelfs niets te zeggen. Want

jij zegt zélf tegen je klasgenoten stil te zijn.»Sidorela: «Da’s waar. Ik vind het belangrijk dat je veel leert

op school. Zo vind je later een goede job en verdien je genoeg geld.»

Juf Christel: «Door wat je meemaakte, ben je al rijper dan je klasgenoten. In het begin klikte het

daarom niet zo goed. Ze begrepen niet waarom je soms anders reageerde.»

Sidorela: «Toen regelde jij een gesprek met alle leerlingen in de klas. In de groep was het moeilijk om over Albanië te praten, maar sindsdien gaat het echt veel beter.»Juf Christel: «Ja, de hele klas kwam zelfs naar je eerste communie kij-ken!»

Dit is het derde dubbelportret van een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens een leerling en een leerkracht. Wat bindt beiden? Misschien kom jij wel aan de beurt om samen met een leerling op de cover te staan… Tanden gepoetst?

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: Gelijke kansen ongelijk verdeeld p. 8 / Starten in buitengewoon onderwijs p. 12 / Het eisencahier van cao VII p. 14 / Zeker Doen p. 15-33 / Het Team: lesgeven aan geplaatste jongeren p. 35 / Met de sint naar het suikerfeest? p. 38 / Praten met ouders p. 40 / Mobiele scholen: de klas rolt naar je toe p. 42 / Vijf vragen voor vier BV’s p. 44 / Het Zesde Zintuig p. 46 / Dialoog p. 49

VOLG KLAAR!Klaar Weyns wint het

etentje in de hotelschool. Volg haar. Abonneer je nu

op de gratis nieuwsbrief over Klasse:

www.klasse.be/xtr

Sidorela Osmani (9,5) en juf Christel Morren (43): «De ene bus op, de

andere bus af.»

STEUN DE

MOBIELE SCHOLEN!p. 42

OP DE COVER

© L

UC D

AELE

MAN

S

Page 3: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 3KLASSE NR.149 3

IN DIT NUMMER

8«ELK KIND, ZEG JE?»

12«GEEF MIJ MAAR BUITENGEWOON»

14WAT VRAGEN DE VAKBONDEN?

35HET TEAM: OP SLOT

38DE SINT OP HET SUIKERFEEST

40 HET OUDERCONTACT:

TACKLE?

42SCHOOL OP WIEL-

TJES

44BV’S OVER HUN SCHOOL

Naar Parc

Naar Parc

Scientifi que

Scientifi que

p. 16p. 16

Kleuterjuffen gaan er soms prat op dat ze het al van in de kleuterklas kunnen voorspellen: Robbe ‘gaat het maken’ of ‘er komt niks van’. Hun voorspelling komt meestal uit. Jaar na jaar krijgt Robbe zijn etiket doorgegeven: ‘die wordt advocaat’ of ‘opletten, een ambetanterik’. Sociolo-gen bevestigen het. In het eerste geval heeft Robbe een grote kans om in een positieve spiraal terecht te komen. ‘Het klikt’. Hij zet zich in, is beleefd en als hij zich misdraagt heeft hij veel te verliezen: zijn prestige en zijn positieve band met de leraar en de school. In het andere geval ‘klikt het niet’. Robbe is niet beleefd, zijn taal is niet aangepast, hij gedraagt zich niet volgens de afspraken. De leraar ziet hem als een probleem. Robbe ontwikkelt een laag zelfbeeld. Er ontstaat geen echte binding. Als Robbe zich misdraagt heeft hij dan ook niets te verliezen. De kloof tussen

zijn cultuur en die van de school is veel te groot. Hij bouwt negatieve ervaringen op en zoekt heil bij lotgenoten. Dat zijn misschien ‘slechte vrienden’, maar hij is er tenminste iemand. Hier loert het risico op probleemgedrag en zelfs ernstig crimineel gedrag. ‘Ik ben geen welzijnswerker’, zegt de leerkracht dan. Maar Robbe zal bij hem niets leren. Welzijn en leren han-gen onlosmakelijk samen. Niemand kan leren of presteren als hij zich niet goed of gewaardeerd voelt. Kortom: als het niet klikt. Voor elke klik die we als leerkracht wél kunnen maken, houden we zo mogelijk iemand uit instellingen als Everberg. Daar kost Robbe ons véél meer dan in de klas. Investeren en geloven in leerkrachten en onderwijs dat erin slaagt het met élke jongen en élk meisje (en liefst ook nog met hun ouders) ergens te doen klikken, is goud waard.

HET KLIKT NIET

Deze tekst is gebaseerd op de studies en inzichten rond maatschappelijke kwetsbaarheid van professor Nicole Vettenburg.Haar twee recentste publicaties kan je gratis downloaden: ‘School van de hoop. Integratie van maatschappelijk kwetsbare jongeren’ (www.cera.be/nl/publi) en ‘Time-outprojecten met schoolvervangende programma’s (www.kbs-frb.be/fi les/db/nl/pub_1406_timeoutprojecten.pdf). Mail of stuur je eigen ervaringen rond ‘de klik’ naar [email protected].

© L

UC DAELEM

ANS

Page 4: Klasse voor Leraren 149

4 KLASSE NR.149

FIETSVERGOEDING

Toch terugbetaaldVorig jaar vulden de fi etsvergoedingen een pot van 8,27 miljoen euro. Dat is meer dan het dubbele van het gereserveerde budget. Wie met de fi ets of het openbaar vervoer naar school komt, heeft recht op een fi etsvergoeding of terugbeta-ling van zijn abonnement. Het schoolbestuur staat in voor de betalingen aan zijn personeel. Nadien betaalt het departement Onderwijs de voorgeschoten sommen terug aan het schoolbestuur. Door het grote succes van deze regeling voor vervoerskosten voldoen de bedragen, die sinds 2001 op de begroting zijn ingeschreven, niet meer. De terugbetalingen door het departement liepen daardoor vertraging op, waardoor sommige scholen de vergoedingen niet meer konden doorbetalen aan hun

personeel. Na de recente begrotingsbesprekingen is extra geld vrijgemaakt. Scholen ontvangen tegen eind 2005 het volledige budget om de fi etsvergoedingen en abonnementskosten aan hun personeel te betalen.Waar heb je precies recht op? Kijk na op Edulex: 13AC/CR/JVM/JS - fi etsvergoeding en vervoerskosten openbaar vervoer of www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13060

Wie met de fi ets of het openbaar vervoer naar school komt, heeft recht op een

fi etsvergoeding of terugbetaling van zijn abonnement.

De besprekingen over de begroting in de Vlaamse Regering monden uit in fi nanciële maatregelen voor onderwijs. Zes punten uit de begrotingsnota: 1. De regering zoekt naar alternatieve vormen van

fi nanciering om te investeren in schoolgebou-wen. Dit moet de wachtlijsten korter maken.

2. In het secundair onderwijs wordt de omvang van het lessenpakket op Vlaams niveau bevroren op de leerlingenaantallen van het schooljaar 2003-2004. Scholen die veel leerlingen winnen of verliezen, zullen daar lokaal wel de gevolgen van zien in hun lesurenpakket. Ook in het onderwijs voor sociale promotie gebeurt dat, maar vanaf 1 januari 2006 is er voorzien in een beheerste groei.

3. Er komt een besparing van 5 procent op

ondersteunend personeel in het secundair onderwijs. De regering belooft de administratie drastisch te vereenvoudigen en de planlast te verminderen.

4. De werkingsmiddelen van de CLB’s dalen met 2 procent.

5. Tegen volgend schooljaar volgt een grondige bijsturing van de vervangingspool.

6. De aanvullende middelen voor universiteiten en hogescholen en projectmatig wetenschap-pelijk onderzoek worden volledig uitbetaald.

Download de begrotingsnota over onderwijs en werk via www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2004/1008-begroting.htm en www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/BL403/begroting.htm

OPLEIDING

Geschiedenis doorgelicht

Hoe de wachtlijsten voor school-gebouwen korter maken?

© PHOTODISC

© LUC DAELEMANS

Op zoek naar het jongste onder-

wijsnieuws? Dat lees je elke week op woensdagmiddag in de gratis elektronische nieuwsbrief

‘Lerarendirect’. Behoor je nog niet tot de 14 000 abonnees op de eerste rij? Abon-neer je dan nu via www.lerarendirect.be. Je kiest meteen je eigen interesseveld. Zo krijg

je alleen nieuws dat jou aanbelangt.

De Vlaamse opleidingen Geschiedenis zijn volgens de visitatiecommissie wetenschap-pelijke, inhoudelijk sterke opleidingen. Een visitatiecommissie voor de academische opleidingen kan je zowat vergelijken met een doorlichtingsteam van inspecteurs in het leerplichtonderwijs. Een visitatiecom-missie beoordeelt een opleiding op 17 kwaliteitsaspecten. De leden van de com-missie, veelal hoogleraren, vergelijken ook onderling de opleidingen van de verschillende universiteiten.De visitatiecommissie schrijft in haar verslag: «De Vlaamse opleidingen Geschiedenis bieden studenten een breed historisch re-ferentiekader aan via een programma met een kritisch-historisch karakter. Een sterk punt is dat het talenonderwijs een plaats krijgt in de programma’s. Zo bieden de

geschiedenisopleidingen van de VUBrussel en de UAntwerpen zowel voor oude als le-vende talen veel mogelijkheden. Wel moeten de Vlaamse geschiedenisopleidingen hun aandacht voor de verschillende historische perioden evenwichtig spreiden. Zoniet worden de specialisaties Middeleeuwen en Oudheid op lange termijn bedreigd.»Het beroepsveld waardeert de afgestudeerden Geschiedenis. In de meeste gevallen vinden de afgestudeerden goed hun weg op de arbeidsmarkt.Het integrale rapport van de visitatiecommissie Ge-schiedenis is in pdf-formaat te lezen op de website van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir) op www.vlir.be. Klik op ‘Universitair Beleid en Kwaliteitszorg’, ‘thema’s’, ‘kwaliteitszorg onderwijs en accre-ditatie’, ‘tweede ronde’, ’2004’.

BEGROTING

Besparen en ‘beheerst groeien’

Page 5: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 5

HOGER ONDERWIJS

Bachelor- en Masteropleidingen onlineZijn je eindejaarsleerlingen op zoek naar een opleiding in het hertekende hoger onderwijslandschap? De website ‘hogeronder-wijsregister’ geeft je een overzicht van alle Vlaamse bachelor- of masteropleidingen die geaccrediteerd of tijdelijk erkend zijn of die als nieuwe opleiding erkend zijn. Per opleiding krijg je algemene informatie, doelstellingen, voorafgaande of vervolgopleidingen en status (geaccrediteerd of erkend). Je kan het register doorzoeken op opleiding, studiegebied, soort (bv. master na master), instelling en locatie. Op de website van de administratie Hoger Onderwijs vind je de antwoorden op veelgestelde vragen door studenten over de nieuwe BaMa-structuur. De Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO), die de Vlaamse en Nederlandse opleidingen erkent, stelt het register op en houdt het actueel. Het register kreeg een echtheidscertifi caat van de administratie Hoger Onderwijs van het departement Onderwijs. Het vervangt de lijst die deze admini-stratie eerder online zette.

Surf naar www.hogeronderwijsregister.be.

FORMULIEREN

FORM00159 zoekgeraakt?Je voelt je wat ziekjes. Je gaat naar je huisdokter. Tot je in de wachtkamer te-vergeefs in je zakken zoekt naar formulier ‘FORM00159 - controle op de afwezigheid wegens ziekte’. Geen probleem. De meeste artsen hebben naast hun stethoscoop ook een computer ter beschikking. Vraag de arts even te surfen naar ‘www.ond.vlaanderen.be/formulieren’. Laat vervolgens klikken op ‘Personeel’ en daarna op ‘ziekteverlof’. Daar fl oept FORM00159 op het scherm. Dit medisch attest moet de arts namelijk invullen en jij moet het doorsturen naar

het controleorgaan Gecoli in Hasselt.Op de homepage ‘Documenten en formulieren’ kan je voor heel veel onderwijsformulieren op alle niveaus terecht, zowel voor een formulier ‘luizen’ als ‘afwijkingsuren buso’.www.ond.vlaanderen.be/formulieren

Wie steekt elke dag met zijn boekentas de Nederlandse grens over? En in welke richting? In het schooljaar 2002-2003 gingen 3 595 Vlamingen in Nederland naar school. In zeven jaar tijd nam hun aantal met 29 procent

toe. Ze volgen er vooral hoger beroepsonderwijs (hogescho-lenonderwijs). Daar is hun aanwezigheid sinds 1995 meer dan verdubbeld.Bijna vijf keer meer Ne-derlanders dan Vlamingen volgen in hun buurland

onderwijs: 17 632. Sinds 1995 is hun aantal met een kwart gegroeid. Nederlandse scholieren en studenten zijn vooral terug te vinden in het basisonderwijs (+ 62 %) en in het secundair onderwijs (+ 15 %). Ze schrijven zich daarentegen minder in een Vlaamse universiteit in (- 23 %). Vooral de terugval van Neder-landse studenten geneeskunde valt op, hoewel de opleiding aantrekkelijk blijft, samen met diergeneeskunde. Vroedkunde is de meest populaire Vlaamse hogeschoolopleiding voor Ne-derlandse studenten.Lucht- en ruimtevaart en algemene gezondheidswetenschappen, samen met psychologie trekken in de Nederlandse universiteiten

de meeste V l a a m s e studenten

aan. Voor het Nederlandse ho-ger beroepsonderwijs staan de opleidingen muziek, milieukunde en verpleegkunde bovenaan voor Vlamingen.In zeven jaar tijd verdubbelde het aantal Nederlandse leerlingen in het Vlaams buitengewoon onderwijs (alle niveaus), van 298 leerlingen in 1995 tot 601 in 2002. Het aanbod van ‘spe-ciaal’ onderwijs is in Nederland niet overal even uitgebreid als in Vlaanderen. Bovendien stimuleert het Nederlands beleid ‘inclusief’ onderwijs. Niet alle ouders zouden ervoor gewonnen zijn.Grensstad Maaseik vangt de meeste Nederlandse leerlingen op. Dagelijks steken er 1 799 de grens over. Daarvan zitten er 1 385 in het secundair onderwijs.

Alle cijfers en statistieken over Neder-landse en Vlaamse grensstudenten vind je in de brochure ‘De wederzijdse onderwijsparticipatie van leerlingen en studenten in Nederland en Vlaanderen (schooljaar 2002/2003)’, samenge-steld door de Afdeling Begroting en Gegevensbeheer van het Vlaamse depar-tement Onderwijs en de Directie Hoger Onderwijs van het Nederlandse Ministe-rie van Onderwijs, Cultuur en Weten-schappen. Je kan ze in pdf-formaat downloaden via www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken/2002-2003/grensverkeer0203.pdf

VLAANDEREN-NEDERLAND

Meer leren bij de buren

© INGRAM

In zeven jaar tijd verdubbelde het aantal Nederlandse leerlingen in het Vlaams buitengewoon onderwijs.

© L

UC D

AELE

MAN

S

Page 6: Klasse voor Leraren 149

Na de gijzelingRusland – Alan Kodzaev (eerste links) en Valeriya Gafurova (derde links) maakten de gijzeling in het Russische stadje Beslan mee. Samen met overlevende klasgenoten krijgen ze nu fysieke en psychologische begeleiding in een Moskous instituut. Of choreografi e hun trauma verlicht?

GELIJKE ONDERWIJSKANSEN

Schooltaal beter beheersen«Antwerpen wil een pilotstad worden voor onderwijsvernieuwing», zegt schepen van Onderwijs Robert Voorhamme. Hij wijst erop dat in het Antwerpse basisonderwijs meer dan 30 procent van de kinderen thuis geen Nederlands spreekt. Binnen de ring loopt dat percentage op tot bijna 60 procent. «In een specifi eke aanpak van deze situatie, net als in Brussel, zou het mogelijk moeten zijn om de eerste graad secundair onderwijs over drie in plaats van twee jaar te spreiden om allochtone kinderen meer kansen te geven om de schooltaal te beter beheersen.»Brussel heeft een ‘uitzonderingsdecreet’ om een specifi eke aanpak mogelijk te maken. Het gaat over een experimenteel ‘Brussels curriculum’ in het voltijds secundair onderwijs. Dit moet mogelijkheden geven om taalachterstanden Nederlands weg te werken en de uiteenlopende voorkennis van leerlingen voor talen binnen het leerproces optimaal te benutten. Scholen mogen leerlingen op verschillende manieren samenzetten. Ze mogen ook de lessen anders spreiden, per periode, klasgroep of zelfs individuele leer-ling. Voorhamme pleit eveneens voor een soort ‘Antwerpen-decreet’ om meer gelijke onderwijskansen te creëren.

VERVANGINGSPOOL

Te weinig onderwijzersBij de eerste samenstelling van de vervan-gingspool konden 6 op de 10 kandidaten al in oktober aan de slag. 7 000 kandidaten namen deel aan de selectie, een stijging van 30 procent tegen vorig jaar (5 420). 4 094 leraren konden vanaf 7 oktober aan de slag in een van de 2 410 scholen die deelnemen aan de pool. Wie nog niet geselecteerd is, krijgt in de loop van het schooljaar opnieuw een kans. De pool is nu voor 87 procent ingevuld. De regio’s Antwerpen en Brussel kampen met de grootste tekorten. Voor sommige ambten of vakken zijn er nog te weinig onderwijzers (170), leraren godsdienst (92), Nederlands (63), wiskunde (54) en Frans (39).Vooral het tekort aan onderwijzers daalt sterk: 530 in april 2002, 413 in april 2003, 315 in april 2004 en nu in september 2004 nog 170.

Er zijn naast onderwijzers, ook te weinig leraren godsdienst, Nederlands, wiskunde en Frans.

LEZEN

Vlaamse jongeren in wereldtopVlaamse 15-jarige leerlingen zitten in de we-reldtop voor technisch lezen (in onderzoeksjaar 2000). Maar voor creatief lezen of refl ecteren over informatie moeten ze een aantal landen laten voorgaan. Volgens onderzoekers van de Gentse universiteit (UG) kan dit een gevolg zijn van de lagere prestatiedruk in de lessen Nederlands. In de taallessen zeggen Vlaamse leerkrachten minder vaak dat ze meer van de leerlingen verwachten. Vlaamse jongeren zijn ook minder met lezen bezig dan in andere landen. Dit straalt niet alleen negatief af op het creatief lezen. Ook de voorbereiding op levenslang leren, waarbij lezen van kapitaal belang is, komt erdoor in het gedrang.

Lezen is een van de onderzoeksgegevens uit PISA (Program for International Student Assessment). Het programma vergelijkt de prestaties van 15-jarige leerlin-gen uit 32 landen voor leesvaardigheid en wiskundige en wetenschappelijke

geletterdheid. Een nieuwe brochure gaat nu dieper in op de aanpak van 15-jarigen voor leren, hun interesses, hun attitudes voor lezen, hun welbevinden en hun impressies van het leer- en schoolklimaat. Alle secundaire scholen ontvangen een exemplaar.

Download de resultaten (uitgebreid of een sa-menvatting) via allserv.ugent.be/~jpauly/PISA.

© H

ULTO

N-DE

UTSC

H

© LUC DAELEMANS

© LUC DAELEMANS

© B

ELGA

Page 7: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 7

❡ Ann Demeulemeester is de nieuwe voorzitter van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor). De Meulemeester is pedagoog. Zij vertegenwoordigde al jarenlang de sociale partners in diverse afdelingen en raden van de Vlor. Lees meer over de Vlor op www.vlor.be.❡ Anne-Marie De Jonghe volgt Dirk Van Damme op als algemeen directeur van de Vlaamse Interuni-versitaire Raad (Vlir). De Jonghe is onder meer zelfstandig onderzoeker en directeur van een bureau voor managementadvies. De Vlir is een autonoom overlegorgaan, gefi nancierd door de universiteiten. Zo organiseert de raad overleg onder de universitaire instellingen over kwaliteitszorg hoger onderwijs, ac-creditatie, onderwijs- en onderzoeksbeleid.❡ Linde Van den Bosch volgt Koen Jaspaert op als algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie.

In deze organi-satie voeren de Vlaamse en Ne-derlandse overheid een gezamenlijk beleid voor de Nederlandse taal, onderwijs en letteren.❡ De hervorming van het hoger onderwijs is echt begonnen (BaMa? www.ond.vlaanderen.be/hoger-onderwijs). Ruim 62 000 studenten schreven zich in voor een van de 542 bacheloropleidingen die de Vlaamse hogescholen en universiteiten bieden.

❡1 963 kandidaten namen deel aan een van de twee of beide sessies van het toela-tingsexamen voor de studie

van arts of tandarts. 44 procent van hen

slaagde. Sommigen hadden daarvoor wel een

tweede kans nodig.❡ Op vrijdagnamiddag 24

december mogen scholen de leerlingen een halve dag vrijaf geven.

D E H E T E N A A L D

LEVENSLANG LEREN

«Naar fl exibel onderwijs»«Ik wil praten over de rol van het hoger onderwijs in het levenslang leren», zegt Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke. «Deeltijdse leertrajecten staan haaks op de nog veelal klassieke onderwijsmethodes. We moeten het evenwel aandurven om in de komende jaren de sprong te wagen van het massa-onderwijs naar een meer fl exibel onderwijs dat de kenniseconomie zal kenmerken. Al-lerlei vormen van combinatie van werk en leren, in deeltijdse of alternerende vorm kunnen de overgang van leren naar werken makkelijker maken. Sommige hogescholen ontwik-kelden al waardevolle experimenten voor deeltijdse trajecten naar een volwaardig diploma in onderwijs, verpleegkunde of maatschappelijk werk. Ze erkenden in dit traject elders verworven kwalifi caties of eerder verworven competenties. Ik vraag ook aan de instellingen voor hoger onderwijs na te denken of het nodig of wenselijk is korte opleidingen te organiseren die minder lang duren dan een bacheloropleiding van drie jaar. In het perspectief van levenslang leren zijn lange schoolloopbanen niet per defi nitie goed. Eigenlijk zouden we een beetje van die lange schooltijd moeten kunnen afsnoepen en die opleidingskansen weer herverdelen over de hele levensloop. Ik ben ervan overtuigd dat dit ook een sociaal meer rechtvaardige herverdeling kan zijn.»

«Om dankzij het kleuteronderwijs meer gelijke kansen te krijgen, moeten kleuters zo jong mogelijk en zo vaak mogelijk in de kleu-terklas te vinden zijn.» Met deze uitspraak schaart de Vlaamse On-derwijsraad (Vlor) zich achter twee wetsvoorstellen om de leerplicht te verlagen van zes naar vijf jaar. Die voorstellen willen leerachterstand bij - vooral kansarme - kinderen voorkomen door ze vroeger naar de kleuterklas te laten gaan.Maar kan deze maatregel ervoor zorgen dat de kleuters ook effectief in de klas zitten? De Vlor doet daarom in zijn advies voorstellen aan

de overheid, scholen, schoolteams en ouders om elk op hun terrein kleuteronderwijs te stimuleren en te ondersteunen. En niet pas vanaf vijf jaar: door op zo jong mogelijke leeftijd preventief te werken, kan de school achterstanden voorkomen of wegwerken. De leerplicht is een federale be-voegdheid. Om de leeftijd van de leerplicht te verlagen, moeten de gemeenschappen eerst met de federale overheid overleggen. Zowel de Vlaamse als de Franstalige gemeenschap staan achter een ontwerp van federaal minister van Economie die bevoegd is voor enkele aspecten van het onderwijs. Het wetsontwerp zou ingaan vanaf september 2005.Een revolutie? Niet echt, want 95 tot 97 procent van de vijfjarigen gaat al naar de kleuterschool, maar niet altijd elke dag of voltijds.Je kan het volledige Vlor-advies over de verlaging van de leerplichtleeftijd lezen op www.vlor.be/bestanden/documenten/rbo-adv007-0304.pdf

Frank Vandenbroucke: «Lange schoolloop-banen zijn niet per defi nitie goed.»

Hoe jonger naar de kleuterklas, hoe meer kansen.

LEERPLICHT

Alle vijfjarigen naar de kleuterklas?

© LUC DAELEMANS

© L

UC D

AELE

MAN

S

© IN

GRAM

Page 8: Klasse voor Leraren 149

© L

UC DAELEM

ANS

8 KLASSE NR.149

Meer dan drieduizend lezers van Klasse, Maks! en Yeti gaven het voorbije jaar punten voor gelijke kansen via de K-test. Dat is een internetpeiling over tien verschillende the-ma’s: van verkeersveiligheid over cultuur en sport tot leren. Elke doelgroep gaf zichzelf een score van 0 tot 5 voor tien stellingen op ik-niveau (ik sluit niemand uit, ik ben nieuwsgierig naar andere culturen, ik hou rekening met anderen, ik pest niet…) en op schoolniveau (onze school helpt leerlingen met problemen, we steunen humanitaire initiatieven, de school zet meer aan tot begrip…). Dat leverde scores op tien punten op. De belangrijkste resultaten:

1. IKZELF: volwassenen het meest tevre-den over gelijke kansen in eigen leven

Gelijke kansen in eigen leven en omgeving, dat zit goed bij de Vlaming. Leerkrachten (8,1 op 10) en ouders (7,6) geven zich op de meeste domeinen gemiddeld hogere scores dan jongeren (7,1) en tieners (7,3). Concreet stellen leerkrachten en ouders zich opener op dan jongeren en tieners: ze zullen meer rekening houden met anderen, minder anderen uitsluiten, zich sterker interesseren voor andere culturen. Jongeren daarentegen zullen zich meer inzetten voor de derde wereld dan volwassenen. Alle doelgroepen stellen zich sterk op tegen pesten, geweld en racisme. Ten slotte vinden leerkrachten het meest dat ze zich inzetten voor gelijke kansen.

2. MIJN SCHOOL: vooral jongeren minder tevreden over gelijke kansen

Gelijke kansen op school, daar denken leerkrachten met gemiddeld 7,1 op 10 en tieners (7,0) het meest positief over. Jonge-

Of ze werken aan gelijke kansen? 7,4 op 10 geven drieduizend leerkrachten, ouders en leerlingen aan zichzelf over gelijke kansen in hun eigen

leven en omgeving. Voor de mate waarin de school daar-aan werkt, laten ze gemiddeld 6,6 op 10 noteren. Maar achter de gemiddelden schuilen grote verschillen. Wie is gelijker dan de andere?

Gelijke kansen

Page 9: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 9

ren denken in de klas en op de speelplaats minder positief over gelijke kansen (gemid-deld 6,3 op 10). Leerkrachten scoren voor de meeste stellingen het hoogst. Voor de stelling Onze school ondersteunt leerlingen met problemen geven ze zichzelf de meeste punten (8,4). In het algemeen geven jongeren lagere scores dan tieners. Jongeren hebben niet de indruk dat de school interesse toont voor hun leefwereld (5,3) en leerkrachten spreken dat niet uitgesproken tegen (6,7). De school is volgens alle betrokkenen weinig ingebed in haar omgeving (laagste score). Ze leeft er niet in en gaat er geen dialoog mee aan. Een gemiste kans vlakbij de deur?

Hoeveel punten op tien geven leerkrachten en leerlingen aan gelijke kansen op school?

Gelijke kansen in tien stellingen leer-krachten

tieners (10-12 j.)

jongeren (14-18 j.)

1. Onze school heeft leerlingen van verschillende af-komst.

8,4 8,1 8,1

2. Onze school ondersteunt leerlingen met problemen. 8,4 7,5 7,13. Onze school steunt humanitaire initiatieven voor anders-

taligen, andersvaliden, vluchtelingen, kansarmen, derde en vierde wereld...

6,4 6 6,2

4. Onze school zet aan tot meer begrip. 6,8 6,9 6,25. Op onze school leer je bij dankzij de verschillende cultu-

ren.6,6 6,8 5

6. Onze school toont interesse voor de leefwereld van haar leerlingen.

6,7 6,4 5,3

7. Onze school leeft in haar wijk, gemeente, stad en we on-derhouden een dialoog met omringende organisaties.

5,9 5,7 4,9

8. Onze school leert je dat alle mensen gelijkwaardig zijn. 7,7 7,4 6,89. Onze school werkt actief (zo mogelijk met een plan) tegen

geweld, racisme en pesten. 7,2 7,4 6,8

10. In onze school leer je opkomen voor de kansen van anderen.

7,3 7,7 6,2

Gemiddelde 7,1 7 6,3

ongelijk verdeeld

Page 10: Klasse voor Leraren 149

«Geef alle leerlingen status»

De punten die leerkrachten en leerlingen aan zichzelf geven in de K-test voor gelijke kansen liggen een pak hoger dan wat de school daar volgens hen aan doet. Vindt u dat normaal?Kaat Delrue: «Natuurlijk geeft men zichzelf meer punten dan de school:‘Ik sluit niemand uit, maar onze juf doet dat soms wel.’ ‘Ik ben nieuwsgierig naar andere culturen, maar mijn buurman helemaal niet.’ Het is een psychologisch mechanisme dat je in alle domeinen ziet opduiken: ‘Wat goed is, leg ik bij mezelf; wat minder goed is, leg ik bij een ander’.»Voor leerkrachten en tieners werkt de school vrij goed aan gelijke kansen, maar jongeren en ouders oordelen strenger. Vanwaar dat verschil?Kaat Delrue: «Omdat de school nu eenmaal de professionele omgeving is van leerkrach-ten en leerkrachten zelf meestal heel sociale mensen zijn, zullen zij de hoogste scores geven aan hun school. Tieners zullen dat positieve denken van hun leerkrachten delen,

ze gaan immers nog graag naar school en voelen er zich in het algemeen goed. Bij jongeren slaat dat om: ze denken per defi nitie wat negatiever over hun school. En ouders geven de school de laagste score, omdat ze te weinig weten wat er gebeurt of omdat ze de school te zeer door de bril van de proble-men van hun eigen kind bekijken. Ik vraag me trouwens af hoeveel ouders het begrip gelijke kansen echt begrijpen. Bovendien zie ik nog een ander mechanisme spelen. Vraag aan volwassenen of ze soms iemand uitsluiten en ze zullen gemakkelijker liegen, want iemand uitsluiten, dat doe je toch niet. Jongeren zullen dat iets makkelijker toege-ven. Ze antwoorden eerlijker en dus ligt hun waardeoordeel lager.»Leerlingen brengen hun eigen thuiscul-tuur mee naar school. In hoever houden scholen daar rekening mee?KAAT DELRUE: «Ik denk dat leerlingen te weinig op een goede manier over andere culturen horen praten. En op school wordt diversiteit niet als een normaal gegeven behandeld ‘Leerlingen moeten zich aanpassen aan de cultuur van hun school.’ Dat is – cru gesteld – hoe veel leerkrachten denken. In de dorps-school of het ASO-college is dat minder een probleem. Maar in stedelijke scholen, waar je een veel grotere culturele mix hebt, en zeker in BSO-scholen of scholen met veel allochtone leerlingen krijg je onvermijdelijk cultuurbotsin-gen. Jongeren brengen er hun eigen cultuur veel meer binnen in hun school en dat kan tot breuken en confl icten leiden.»U hebt zelf als onderzoeker op de school-banken gezeten om te zien hoe leerkrachten met verschillen tussen leerlingen omgaan. Wat is u daar opgevallen?KAAT DELRUE: «Als de jongerencultuur en die van de school met elkaar in contact komen,krijg je verschillende interacties. Om het eenvoudig voor te stellen, zie je twee mogelijke tendenzen. De eerste is voor de school de gemakkelijkste: de leerlingen pas-sen zich aan, meestal omdat ze dat moeten. Maar daardoor gaat hun culturele meerwaarde verloren. De school verliest dan kansen om die jongeren te motiveren. Ze bedanken voor de leerlingenraad, want ze voelen dat ze daar-buiten toch niet ernstig worden genomen.

Scholen die hun leerlingen en daarmee ook hun cultuur ernstig nemen, lopen dat risico minder. Een tweede reactie is de botsing. Dan zie je merkwaardige mechanismen ontstaan: leerlingen gaan de schoolcultuur gebruiken voor hun eigen gelijk. Neem nu het school-reglement. Een leerling draagt een petje in de les, waarop een andere leerling zegt: ‘Meneer, die zou ik toch naar de directeur sturen, want hoofddeksels mogen niet, dat staat zo in het reglement.’ Dat bedoelt hij natuurlijk ironisch en de leerkracht moet dat slikken. Toch slagen sommige leerkrachten er schitterend in om op de diversiteit en culturele eigenheid van hun leerlingen in te spelen. Ik herinner me de praktijkleerkracht die zei: ‘Van mij mag Studio Brussel op in het atelier’, maar meteen voegde hij eraan toe: ‘Maar dan wel niet fl auw doen of de boel op stelten zetten, anders gaat hij weer af.’ Dat is een faire deal. Als je op die manier fl exibel met leerlingen omspringt, geef je ze gelijke kansen, hoezeer hun cultuur ook van de schoolcultuur verschilt. Leerkrachten moeten ook heel goed weten wie ze voor zich hebben. Mij valt bijvoorbeeld op dat leerkrachten de kennis van BSO-leerlingen vaak onderschatten en de sociale vaardigheden van ASO-leerlingen overschatten.»Leerkrachten zijn er sterk van overtuigd dat ze al hun leerlingen de kans geven om zichzelf te zijn. Jongeren denken daar anders over. Logisch?KAAT DELRUE: «Leerkrachten geven zichzelf een heel hoge score, omdat dit een deel van hun taken is. Bij jongeren moet je die stelling vertalen als: ‘Ik laat anderen met rust’. En daar zijn ze minder zeker van, omdat ze vaak nog de vereiste sociale vaardigheden niet hebben. Bovendien speelt de groepsdruk hier een belangrijke rol, hun status in de groep. Kijk maar wat er gebeurt als er een nieuwe leerling in de klas komt… Het is dan erg belangrijk voor leerkrachten om die mechanismen te zien en te doorgronden.»Hoe pak je dat als leerkracht aan?KAAT DELRUE: «Gewoon observeren, zonder te oordelen. In de ene klas hebben ze allemaal een boekentas van Eastpack; wie dat niet heeft, staat aan de kant. In de andere klas speelt die boekentas geen rol, maar draait de groepsdynamiek rond de muziek in hun walkman. Die groepscultuur, daar moet je echt wel zicht op krijgen. Gelijke kansen is meer dan zoveel mogelijk leerlingen doen slagen, het is ook leerlingen zoveel mogelijk bij de groep betrekken. Dat kan je als leerkracht enkel door onbevooroordeeld te kijken en

«Dat er op school weinig ruimte is voor de leefwereld van jongeren merk je als de laatstejaars hun laatste honderd dagen vieren. Meestal is dat één grote, overdreven uitspatting », zegt Kaat

Delrue (Steunpunt Intercultureel Onderwijs). Een jaar lang zat zij mee op Gentse en Antwerpse schoolbanken. Hoeveel gelijke kansen geven scholen aan hun leerlingen?

Kaat Delrue: «In het lager onderwijs krijgen leerlingen veel meer kansen om van elkaar te leren tijdens de les dan in het secundair.»

KLASSE

10 KLASSE NR.149

Page 11: Klasse voor Leraren 149

rekening te houden met gevoeligheden. Fel reageren op statussymbolen leidt onvermij-delijk tot botsingen. En sommige leerlingen moeten juist meer kansen krijgen om gelijke kansen te hebben. Daartegenover staat dat je leerlingen die moeilijk liggen in de groep niet mag favoriseren. Dan duw je ze nog dieper weg. Geef àlle leerlingen status: weet welke leerling een goed antwoord kan geven en geef hem de kans om dat te doen. Laat ook stille of zwakke leerlingen succes ervaren. In het secundair onderwijs valt mij op dat TSO/BSO-leerkrachten meer tijd hebben om te differentiëren en àl hun leerlingen kansen te geven dan ASO-leerkrachten. Zo zei een leraar fysica me ooit dat hij zelfontdekkend leren niet kon inbouwen in zijn lessen wegens het overvolle leerplan. Dat heb ik een TSO/BSO-leerkracht nog nooit horen zeggen en hun leerplannen zijn ook niet min. Nochtans willen ook ASO-leerlingen zich gelijkwaardig behandeld weten in de klas.»Als je jongeren en tieners vraagt naar de mate waarin ze op school van elkaar leren dankzij verschillende culturele ach-tergronden, zijn jongeren veel negatiever. Hoe komt dat?KAAT DELRUE: «Dat ligt aan de leerkrachten. In het lager onderwijs krijgen leerlingen veel meer kansen om van elkaar te leren tijdens de les. Het zit in didactische werkvormen - hoekenwerk, contractwerk, probleemop-lossend denken… - en in de attitude van hun leerkrachten. Die stimuleren van elkaar leren meer dan hun collega’s in het secun-dair onderwijs. In een werkvorm zoals CLIM (coöperatief leren in multiculturele groepen) leren zwakke leerlingen samen met sterke, terwijl ze geregeld van rol wisselen: vandaag is een sterke leerling de aanvoerder, morgen een zwakke. Leerkrachten in het secundair onderwijs besteden veel minder aandacht aan de groep zelf en aan didactische werkvormen die samen leren stimuleren. Ze herkennen en gebruiken de verschillen tussen leerlingen veel minder.»In een boeiende les komt ook de leef-wereld van de leerlingen aan bod. Dat staat in elk handboek didactiek. Uit de K-test blijkt dat vooral jongeren daar weinig van merken.KAAT DELRUE: «Het verbaast me niet dat vooral jongeren lage scores laten noteren. Dat er weinig ruimte is voor de leefwereld van jongeren merk je bijvoorbeeld als de laatstejaars hun laatste honderd dagen vieren. Meestal is dat één grote, overdreven uitspat-ting. Vertaal dat maar als één grote reactie

tegen het feit dat hun leefwereld op school quasi afwezig blijft. Dat zit ook in de vele reglementen die tattoos verbieden, naakte schouders, petjes, piercings (maar meisjes mogen wel oorringen dragen) enz. Ik vraag me af of de tijd van dergelijke betutteling niet voorbij is. We hoeven de vrijetijds-wereld van leerlingen niet op school in te voeren - dat willen leerlingen trouwens ook niet - maar waarom in de les of daarbuiten geen ruimte bieden aan hun muziek, hun kleding, hun verhalen? In het basisonderwijs bewijzen kringgesprekken waarin kinderen vertellen wat ze in het weekend of tijdens de vakantie hebben meegemaakt hun nut voor sociale vaardigheden en welbevinden. Daar kan het dus wel. Is het zo moeilijk om een aangepaste variant te vinden voor het secundair onderwijs?»‘Zure druiven, zoete krenten?’ - publicatie van schooletnografi sch onderzoek in het se-cundair onderwijs - Kaat Delrue - Steunpunt Intercultureel Onderwijs (Universiteit Gent) - Sint-Pietersnieuwstraat 49 - 9000 Gent - tel. 09 264 70 44 - [email protected] - www.steunpuntico.be

STUDIEDAG EN ACTIEPLAN VOOR JE SCHOOL- Op dinsdag 23 november kan je deelnemen aan de conferentie ‘Gelijke onderwijskansen

in Vlaanderen’ in CC De Werf Aalst. Op het programma staan debatten, workshops en lezingen over concrete facetten van GOK. Inschrijven kost 35 euro en doe je via www.grootgelijk.be. Meer info: tel. 09 264 70 38 of [email protected].

- Waar zitten in jouw school de angels voor gelijke kansen? Hoe betrek je bijvoorbeeld de buurt bij het leven op school? Het Steunpunt Intercultureel Onderwijs in Gent bezorgt je zelftests, stappenplannen, projectmappen en achtergrondinformatie over omgaan met verschillen. Drie pakketten:- ‘De ICO-scoop. Zelfevaluatie-instrument voor basisscholen.’ (25 euro) Via een

screeninglijst krijgen schoolteams zicht op de beginsituatie van ICO op klas- en schoolniveau. Na de screening kies je prioritaire werkpunten waarmee je aan de slag kan.

- ‘ICO-ON. Werkmap voor interculturalisering van secundaire scholen.’ (30 euro). Via concrete werkvormen werk je als school aan: sensibiliseren van teamleden, screening van de les- en schoolwerking, ervaringsuitwisselingen tussen leerkrach-ten, beoordeling van lesmaterialen, acties enz. ICO-ON is vooral bedoeld voor lerarenteams (per vakwerkgroep, per graad, per afdeling, het hele schoolteam).

- ‘Puur uit de buurt. Een werkboek.’ (13,50 euro) Werken met, in en rond de buurt voor basisscholen. Het werkboek toont een aantal mogelijkheden om als school deel uit te maken van het leven in de buurt en zicht te krijgen op de ver-scheidenheid binnen en buiten de schoolpoort. Met veel suggesties voor klas- en projectwerking.

Steunpunt ICO - Sint-Pietersnieuwstraat 49 - 9000 Gent – tel. 09 264 70 38 (admi-nistratie) tel. 09 264 70 45 (coördinatie) - fax 09 264 70 49 - [email protected] - www.steunpuntico.be

Stuur een kaartje naar Klasse (gelijke kansen) – titel publicatie - Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel of mail naar [email protected]. Motiveer in max. 10 regels waarom je voor dit pakket kiest, wat je ermee wil doen… Tien scholen ontvangen voor de kerstvakantie hun pakket. De anderen kunnen het bestellen bij ICO.

WAT IS DE K-TEST?WAT IS DE K-TEST?De K-test is een instrument om jezelf te spie-gelen en de school tegen het licht te houden. Met de antwoorden op tien vragen geeft de K-test een beeld van hoe actief iemand of de school is in tien domeinen: participatie, gelijke kansen, cultuur, gezondheid, milieu, ontspanning, veiligheid, leren, goed leven en kiezen. Wat je ermee kan doen en hoe hij werkt, lees je op www.klasse.be. Klik op de banner ‘K-test’.

KLASSE NR.149 11

Page 12: Klasse voor Leraren 149

12 KLASSE NR.149

«Heb je het zwaar gehad tijdens je stage in de school voor buitengewoon onderwijs in Lennik?» vroeg de directie mij toen ik hier kwam solliciteren. «Beeld je in dat het hier drie keer erger is. Zie je dat nog zitten?» Kim Mommaert moest even slikken, maar zei toch resoluut ‘Ja’. Sinds 1 september geven zij en haar klasgenoten van vorig jaar in de lera-renopleiding Sige Dewinde en Ilse Van Doorn les in de Lagere School voor Buitengewoon Onderwijs van het Gemeenschapsonderwijs De Eekhoorn in Wemmel. Deze BuLO-school heeft kinderen uit type 1, type 3 en type 8 (zie kader). Kim, Sige en Ilse geven allemaal les in type 8. In elke groep zitten enkele kinderen uit type 3. De drie beginners kozen voor het buitengewoon lager onderwijs. Ze willen er zelfs niet meer weg.«Vorig jaar zaten we zelf nog op de school-banken», zegt Sige. «Toen we hoorden dat we verplicht stage moesten doen in het buitenge-woon onderwijs dachten we unaniem: BuLO? Bah! Maar die stage is zo goed meegevallen, dat ik niets anders meer wil doen. Als je deze kinderen iets kan leren, dan is dat…Waw! In de grote vakantie heb ik spontaan gesollici-teerd in deze school en ik mocht beginnen.» Ook Ilse deed haar stage in De Eekhoorn.

«Vooraleer we hier op stage kwamen, kregen we wel een beetje informatie, maar eigenlijk leer je het hier, in de klas zelf. Je merkt heel snel dat je deze kinderen iets extra’s kan geven: liefde en aandacht. Ze staan misschien achter op leesniveau, maar ze hebben ook hun kwaliteiten.» Omdat de school dit jaar 60 nieuwe leerlingen inschreef, was er meteen plaats voor drie nieuwe leerkrachten.

Vierde taal«De eerste dagen was het wel even schrik-ken», geeft Kim toe. «Hoe die kinderen je durven antwoorden, de woordenschat die ze gebruiken… Na de eerste vergadering over het gesputter in de klas na twee weken, konden we vertellen hoe het ons beviel. Wegens de verschillende type 3 leerlingen in mijn klas had ik het emotioneel wat zwaar. Ik koos om even apart te gaan bij Mieke, de coördinator. Over mijn emoties en problemen kon ik vrijuit spreken. Een heel team ving me op. Van alle kanten kreeg ik tips. Op slag voelde ik me niet meer alleen. De intensiteit waarmee we die eerste dagen en weken doorkwamen was enorm», zegt Kim. «Je moet zoeken naar een

manier om tot interactie met die kinderen te komen. Als er iemand spontaan zijn vinger opsteekt of dank u zegt, ben je al blij. Nu merk ik niet alleen vooruitgang bij de kinderen, maar ook in mijn eigen lesgeven en omgang met de leerlingen. Ik heb hier in die maand al meer geleerd dan de afgelopen drie jaar in de lerarenopleiding. Begrijp me niet verkeerd», verontschuldigt Kim zich, «we hebben veel geleerd in de normaalschool, maar een boel

dingen leer je pas echt wanneer je zelf in zo’n klas staat. Plots zie je de leerstoornissen, die je allemaal van buiten moest leren, in de praktijk en merk

je dat die verschilt van de theorie. Er bestaat geen pasklare oplossing.»In De Eekhoorn zitten bijna uitsluitend kinderen uit Brussel, voor wie het Nederlands de tweede, derde of zelfs vierde taal is. Dat maakt het voor de leerkrachten extra moeilijk.

«Nooit meer»«De kinderen doen heel veel moeite om je iets te vertellen», merkt Kim op. «Het is soms jammer dat de taal zo’n barrière kan zijn. Vaak willen ze toch over hun gevoelens praten of willen ze uitdrukken hoe kwaad ze wel zijn, maar kennen ze de woorden niet. Dat is frustrerend voor hen.» Sige staat in de groep met de kleinsten: 13 kinderen tussen 7 en 9. «Ik heb speciaal gevraagd om de kleintjes te krijgen. Ik ben zelf niet zo groot en ik ben bang dat ik die grotere leerlingen niet de baas zou kunnen.» «Het toezicht is het moeilijkst»,

«Zet je goed op je stoel! Steek je vinger op als je iets wil zeggen! Ga zitten! Twintig, nee honderd keer per dag… Lesgeven in het Buitengewoon Lager Onderwijs (BuLO) is vooral structuur bie-

den en volhouden.» Kim, Sige en Ilse vonden hun roeping. Maar theorie en praktijk liggen mijlenver uiteen. «Wil je hier overleven, mag je de klas niet binnenkomen met het idee dat je alleen maar kennis wil overbrengen.»

«Meer dan kennisoverbrengen»

«Al blij als ze spontaan dank

u zeggen»

Page 13: Klasse voor Leraren 149

getuigt Ilse. «Dat komt misschien omdat iedere leerling hier een individuele aanpak krijgt, maar je kan als beginnend leerkracht niet direct inschatten hoe je een leerling die niet in jouw klas zit moet aanpakken. Ik veronderstel dat je ervaring moet opdoen, dat je leert door te doen, door te observeren. Als zo’n type 3 leerling agressief wordt, is het niet altijd gemak-kelijk om op de juiste manier te reageren. We staan trouwens nooit alleen hier. De collega’s en vooral Mieke, de coördinator, staan altijd klaar om ons op te vangen.» Kim: «Het is waar dat niet iedereen die vorig jaar in onze klas zat in het buitengewoon onderwijs terecht wil komen. Gelukkig maar. Er waren even goed medeleerlingen die na de stage zeiden: nooit meer. Maar wij waren heel enthousiast. We hebben hier ook veel aan elkaar.»«We vergaderen heel regelmatig met de coördinator en met de psychologe of gedrags-therapeute», zegt Kim. «Zo kan elke partij zijn mening geven over een probleem. Ook voor de lesblaadjes krijgen we veel hulp. Ik ken meisjes die op een andere school begonnen zijn en die de map met lesonderwerpen zomaar in hun handen gestopt kregen. Hier krijgen wij de begeleiding erbij. Fantastisch.»

Opkrikken«Emotioneel is het enorm zwaar en lonend tegelijk», voegt Ilse eraan toe. «Een kind kan je zomaar eens vast nemen, om te tonen dat het je graag heeft. Tegelijk moet je heel kort op de bal spelen, weinig tolereren. Achter elkaar in de rij, op de zwarte rij tegels staan in de

gang met twee tegels tussen, met de benen onder tafel zitten. Je moet op alles letten, ze duidelijke structuur en instructies geven en vooral volhouden. Ik sta in de eindgroep. Som-migen zullen doorstromen naar het gewoon onderwijs. Deze kinderen moeten eerst leren om zich goed te voelen, om hun zelfbeeld op te krikken. Je kan niet met schoolse zaken beginnen als ze zich niet goed voelen in hun vel.» Ilse heeft een gewillige klas, die bereid is om samen te werken, om begrip op te brengen voor de onvolmaaktheden van elk van hen. Binnenkort kan ze beginnen met de cursus ‘leren leren’.«Als je in het Buitengewoon Lager Onderwijs wil overleven, mag je niet binnenkomen met

het idee dat je alleen maar kennis wil overbren-gen», stelt Kim. «Toch mag je deze kinderen niet onderschatten. Elke uitdaging die je ze geeft is belangrijk. Je moet niet in BuLO wil-len lesgeven omdat je dan minder uren moet kloppen. Je moet ervoor gaan, het loont zeker de moeite, want de band die je krijgt met deze kinderen is toch wel heel bijzonder.»

Kim, Sige en Ilse schreven naar Klasse omdat ze de vooroordelen tegenover het buitenge-woon onderwijs willen kenteren. Ze juichen het initiatief van hun hogeschool toe, dat ze verplichtte om in het BuLO stage te doen, hoewel ze er eerst sceptisch tegenover stonden.

KLASSE NR.149 13

EXTRA OPLEIDING NODIG VOOR BULO?Wie les geeft in het buitengewoon basisonderwijs kan een Voortgezette Opleiding Buitengewoon Onderwijs (VOBO) volgen. Na afl oop krijg je een attest, dat recht geeft op een weddetoelage van zowat 24 euro netto per maand. Schooldirecties vragen ze aan voor die personeelsleden. De VOBO-cursus volgen is niet verplicht om benoemd te worden, hoewel inrichtende machten het kunnen vragen. Informatie over de VOBO cursussen vind je bij de centra voor lerarenopleiding in je buurt.

VAN MENTALE HANDICAP TOT LEERSTOORNISSENDe acht types van het buitengewoon lager onderwijs. Ken je ze nog?Type 1: voor kinderen met een licht mentale handicapType 2: voor kinderen met een matig of ernstig mentale handicapType 3: voor kinderen met ernstige emotionele en/of gedragsproblemenType 4: voor kinderen met een fysieke (=lichamelijke) handicapType 5: voor kinderen die opgenomen zijn in een ziekenhuis of op medische gronden

verblijven in een preventoriumType 6: voor kinderen met een visuele handicapType 7: voor kinderen met een auditieve handicapType 8: voor kinderen met ernstige leerstoornissen

Sige, Ilse en Kim: «Als je voor deze kinderen iets kan doen is dat …. Waw!»

© L

UC D

AELE

MAN

S

«Ze leren om zich goed te voelen.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

Page 14: Klasse voor Leraren 149

CAO VII14 KLASSE NR.149

Eind vorig jaar al diende het gezamenlijk vak-bondsfront zijn Eisencahier in bij de toenmalige onderwijsminister. Die kreeg echter van de Vlaamse Regering geen fi at tot onderhandelen, waardoor CAO VII voor de periode 2003-2004 nu een aanzienlijke vertraging oploopt. De vier vakbonden hebben vooral oog voor loonmaat-regelen, werkdruk en welbevinden, fi nanciering, opdracht en kwaliteit van het onderwijs, en ten slotte rust. In hun Eisencahier onderschrijven ze samen alle punten.

‘De professional’«Wij wensen niet langer vernieuwingen om te vernieuwen», beklemtoont Claude Walgraef, algemeen secretaris van de Algemene Centrale der Openbare Diensten – sector Onderwijs (ACOD).«In het onderwijs wordt ‘rust’ belang-rijk. Wanneer komen er concrete maatregelen om de planlast te verlagen en de werkdruk te verminderen? De leerkracht moet opnieuw erkenning krijgen als ‘de professional’ in het onderwijsgebeuren. Onderwijs moet steeds meer maatschappelijke problemen oplossen. Leerkrachten kunnen nieuwe taken alleen aan-vaarden als daar ook nieuwe middelen tegenover staan. Lesgeven blijft de hoofddoelstelling. Maar dat leerkrachten een gedifferentieerd loon zouden krijgen, blijft onbespreekbaar. Er moet worden voorzien in voldoende fi nanciële middelen. Daarom moeten we streven naar een onderwijsbegroting die minimum 7 procent van het Bruto Regionaal Product bedraagt. Dit is een vereiste opdat het onderwijs in Vlaanderen hoog zou blijven scoren.»

Prestaties clusteren«Wij vragen aan de Vlaamse Regering een correcte uitvoering van de afspraken die

gemaakt zijn op het inter-sectoraal niveau: de gelijkschakeling van het vakantiegeld met dat van de Vlaamse ambtenaar en de invoe-ring van het vaderschapsverlof. Een overheid moet vertrouwen geven, gemaakte afspraken moeten dus onverwijld worden uitgevoerd. Het gemeenschappelijk vakbondsfront eist in elk geval hiervoor een tijdspad, een engagement in de tijd», stelt Luc Van Den Bosch, algemeen secretaris, Vrij Syndicaat voor het Openbaar Ambt – sector Onderwijs (VSOA). «Andere prioriteiten zijn punten die de werkdruk enigszins verlagen», zeggen Jos Van Der Hoeven, secretaris-generaal van de Christelijke Onderwijscentrale (COC) en Romain Maes, algemeen secretaris van het Christelijk Onderwijzersverbond (COV). «Concreet: afwezige personeelsleden onmiddellijk kun-nen vervangen; voor personeelsleden met een deeltijdse opdracht moeten de prestaties geclusterd worden zodat deeltijds werken in de praktijk effectief ‘deeltijds’ werken is; als alle georganiseerde lesuren uit het lesuren-pakket zouden komen, is er geen probleem meer om de personeelsleden te bezoldigen voor alle lesuren die ze presteren.»

LoonspanningInspraak en participatie staan ook in het Eisencahier. «De overheid vindt lokale au-tonomie en de daarbij horende inspraak belangrijk. Zij richt allerlei raden op en geeft die bevoegdheden, ook schooloverstijgende. De personeelsleden die deze bevoegdheden moeten uitoefenen, krijgen hiervoor echter geen middelen. In het volwassenenonder-wijs, het deeltijds kunstonderwijs en de

centra voor leerlingenbegeleiding zijn er bovendien ook geen middelen gepland om deze personeelsleden te begeleiden. We zijn daarom vragende partij voor zowel middelen op niveau van de school, het centrum en de scholengemeenschappen als op Vlaams niveau», stelt Jos Van Der Hoeven. «We wachten op maatregelen waardoor per-soneelsleden tijdens hun loopbaan hun werk en hun privé-leven beter op elkaar kunnen afstemmen», zegt Romain Maes. «Er zijn ook oplossingen nodig voor de problematiek van het einde van de loopbaan. In het bijzonder voor het basisonderwijs moet de overheid het groeipad van de werkingsmiddelen sneller doorvoeren. Meteen is het tijd dat de

directeurs basisonderwijs een beter loon krijgen, waarbij men genoeg loonspanning opbouwt tussen de ambten van leraar en directeur, en tussen die

van directeur en inspecteur of begeleider. Werkdruk en planlast kunnen verminderen door onder meer de arbeidsvoorwaarden van alle personeelsleden te verbeteren en door méér onderwijzend én ondersteunend personeel in te schakelen.»«Het onderwijs wordt geacht om steeds het goede voorbeeld te geven. Daarom vragen wij extra maatregelen om de drempels voor mensen met een handicap weg te werken zodat zij gemakkelijker tewerkgesteld kun-nen worden in het onderwijs», besluit Luc Van den Bosch.

Deze tekst werd afgesloten op 12 oktober. Je kan de actuele ontwikkelingen over de onderhandelingen volgen via de dagelijkse nieuwsfl ashes op www.klasse.be. En natuur-lijk ook op de websites van de verschillende onderwijsvakbonden.

Er komt eerlang een zevende Vlaamse onderwijs-cao. Voor deze Col-lectieve Arbeidsovereenkomst stelde het gezamenlijk vakbondsfront een Eisencahier op. Hierover volgen nu onderhandelingen met verte-

genwoordigers van de Vlaamse Regering. Wat vragen de vakbonden?

� Het Eisencahier: ACOD: www.acodonderwijs.be; COC: www.coc.be – Klik op Actueel – Nuttige documenten – Overige; COV: www.cov.be/standpunt/standpunt2.htm; VSOA: www.vsoa-onderwijs.be/pdf/05/20031219.pdf

CAO VII: «Werkdruk en planlast verlagen»

«De leerkracht erkennen als professional»

© LUC DAELEMANS

Page 15: Klasse voor Leraren 149

➜ Met het hele gezin gratis op avontuur p. 16

➜ Sissen met Klasse p. 20 ➜ 1 000 gratis

nieuwjaarswensen p. 27➜ Buik, bil en been p. 33

Page 16: Klasse voor Leraren 149

Met Klassenaar het Pass �1. Je opdracht: vind je weg uit het labyrint en

geraak zo snel mogelijk ongezien bovenop de grote mijnterril.

2. Je hulpmiddelen: je krijgt een minicom-puter met gps-systeem om je te helpen bij het oriënteren.

3. Je plaats van afspraak voor dit avontuur: het Parc Scientifi que (Pass) in Frameries (Bergen)

4. Je extra’s: een verkenningstocht in een oude mijnsite die vanbinnen helemaal is omgebouwd tot een interactieve weten-schapstempel.

5. Je beloning: gratis toegang voor jezelf en heel je gezin en alle info om het avon-tuur over te doen met je leerlingen.

Ooit was de Borinage hét ontginningsgebied van steenkool in Wallonië. Vandaag kent het enkel vergane glorie en een hoge werkloos-heid. Maar de mijnsites zijn niet allemaal dicht of gesloopt. In Frameries (65 km van Brussel) kan je bovenop de 70 meter hoge schachtbok klimmen voor een schitterend uitzicht op de streek en op de mijnsite zelf. Die is, met veel res-pect voor de originele gebouwen, omgetoverd tot een hypermodern wetenschapshuis. Binnen uiteenlopende thema’s (sport, geld, genetica, het menselijk lichaam, voeding, de Borinage…) test je via allerlei technische snufjes je kennis, je refl exen, je attitudes. In de vaak indrukwekkende ruimtes en decors krijg je tegelijk bijzonder veel informatie - lees: leerstof - mee. Natuurkunde, fysica, chemie, economie enz. in een authentiek historisch kader, je vindt het enkel hier. En voor alle leeftijden.Op zaterdag 20 en zondag 28 november krijgen duizend leerkrachten met hun gezin (max. 6 personen in totaal) gratis toegang tot het Pass. Leerkrachten krijgen een introductie over de vele educatieve mogelijkheden en een infomap, hun gezin kan met een roadbook vol opdrachten alvast aan zijn verkenningstocht beginnen.

Hoe ziet je programma eruit?In principe kan je de hele dag in het Pass blijven, maar je schrijft je wel in voor een programma in de voor- of de namid-dag. Dat ziet er zo uit:voormiddag namiddag programma

9 uur 13.30 uur Onthaal. Leerkrachten verzamelen in het Silo, partner/kinderen gaan onmiddellijk naar de ingang van het Pass waar ze een roadbook (met spellen en opdrachten) krijgen in het Nederlands.

10 uur 14 uur Presentatie van Pass in het Nederlands, info voor schoolbezoeken.10.45 uur 14.45 uur Vrije verkenning van het Pass. Op een vijftal plaatsen ontmoet je medewer-

kers van het Pass die je meer info geven en je vragen beantwoorden.12.30 uur Lunchpauze: eigen picknick of kleine snack in het cafetaria.

16.30 uur De ontmoetingsplaatsen gaan dicht.18.00 uur Het Pass sluit zijn deuren.

Wat heeft het Pass te bieden?Het Pass biedt voor elke tentoonstelling activiteiten en ateliers aan voor elk onderwijsniveau. Animatoren leiden dat in goede banen.1. De Pass’relle is een 210 meter lange loopbrug die je naar het onthaal leidt. Ze brengt je meteen uit evenwicht: wat is recht en wat is krom? Pc-boxen nodigen uit tot spelend leren.2. De Kinderstraat (lager onderwijs) telt vier grote huizen:- De bouwwerf (3-8 j., 45’): kinderen bouwen een huis met schuimrubberen bouwstenen: ze plannen hun werk, voeren het uit en evalueren het.- Op de tast! (+4 j., 45’): Uit welk materiaal zijn zwem-vliezen gemaakt? En een creditcard? Kinderen betasten oude en gloednieuwe materialen, op zoek naar hun gebruikswaarde.

16 KLASSE NR.149

Legende� = Algemeen� = Basisonderwijs� = Secundair onderwijs� = Hoger onderwijs

- Sport op kop (+5 j., 60’): Tests en nog tests: reageert een atleet sneller dan jij? Zijn voetballerspieren anders dan sprinterspieren? Is topsport gezond?- Portretten: (+3 j., 30’): Wie ben ik? Ben ik anders dan de anderen? Vertelt de spiegel altijd de waarheid? Er zit magie in de portrettenzaal.3. De Belvédère (alle niveaus) biedt twee programma’s aan:- Van koetjes en kalfjes (60’): dieren en het voedsel dat ze ons geven, maar ook hormonen, dollekoeienziekte, dioxines. En zijn er dierlijke netwerken?- De Verhalenzolder (60’): wie waren de mannen en vrouwen die de Borinage hebben gemaakt? Welke cultuur brachten ze mee? Arbeid, vrije tijd en sociale strijd.4. Het Kabelrad (alle niveaus) trekt je 70 meter naar boven. Ontdek de sporen die de mijnindustrie heeft nagelaten in het landschap: de ‘coron’, de terrils, de oude spoorwegen.5. De Machinezaal (alle niveaus) huisvest vandaag drie tentoonstellingen:- Genen en ethiek (+12 j., 90’): GGO’s in ons bord. DNA-onderzoek spreekt terdoodveroordeelden vrij. Wat is klonen? Wat zijn genen en chromosomen precies?- Het Theater der Controversen (+16 j., 40’): Een grote vierkante zaal dompelt je onder in vragen. Acteurs maken het proces van wetenschappelijke vooruitgang.- Mijn Lichaam (+6 j., 60’): Hoeveel weegt intelligentie? Ben jij uniek op de wereld? Beelden en cijfers over volksgezondheid, de werking van ons lichaam en het oog van de kunstenaar.6. De Tentoonstellingshangar (alle niveaus) verzorgt vier ateliers/tentoonstellingen:- Geld (+10 j., 90’): hoe sta jij tegenover geld: als een vlinder of als een tijger? Hoe kan een land failliet gaan? Hoeveel euro’s is een mens waard? De oorsprong van geld en zijn grenzen.- De Televisiestudio (8-12 en 13-18 j.): leerlingen maken zelf televisie in een echte studio: blue screen, montage, geluid… Welke trucs gebruiken fi lmmakers om ons te doen lachen of ons bang te maken?- Atelier Robotica: leerlingen bouwen hun eigen robot.- Het Meteorologisch Atelier: weerobservaties om Frank Deboosere te doen blozen.7. Het Beeldenpaleis (alle niveaus) staat voor duurzame ontwikkeling op 600 vierkante meter. Daarin onder meer de gloednieuwe Spektakelzaal: fi lm onder, boven en opzij. Je zit er middenin. De grote thema’s en uitdagingen van de 21ste eeuw in 24 minuten.8. De Avonturentuin (alle niveaus) stuurt je met gps de terril op, langs de snelheidspiste, voorbij het tandwielen- en hefbomenobservatorium, door het labyrint enz. 40 hectaren avontuur waarin enkel de wetenschap je door je opdrachten kan loodsen. Proberen?

Hoe schrijf je in voor deze actie?Deze actie is gratis voor de leerkracht met collega/partner en gezin (max. 4 kinderen). Inschrijven doe je elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul voor 7 november het elektronisch formulier in. Duid er je voorkeurdatum en -tijdstip aan. Duizend leerkrachten ontvangen via e-mail een persoonlijke uitnodiging voor zichzelf en hun gezin. Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook.

Waar vind je meer informatie?Op de website vind je alle informatie over het Pass. Je contactpersoon voor deze actie is Annick Motte - Pass - Wetenschappelijk Avonturenpark - 3 rue de Mons - 7080 Frameries - Info en reservaties: tel. 070 22 22 52 - fax: 065 61 19 99 - info&[email protected] - www.pass.be. Het Pass is alle dagen open van 9 tot 17 uur (gesloten op maandag). In het weekend, tijdens schoolvakanties en op feestdagen open van 10 tot 18 uur. Je kan er dus het hele jaar terecht, behalve de eerste twee weken van september en twee weken in januari. Routebeschrijving: automobilisten nemen de autosnelweg E19 Brussel-Parijs en vervolgens uitrit Frameries - Le Pass. Volg de wegwijzers. Kom je met de trein, stap dan af in het station van Bergen (6 km van het Pass) en neem de bus Tec Henegouwen. Goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

PASS

Duizend leer-krachten op vip-verkenning.

Page 17: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 17

Koop wijzer �Op vrijdag 19 november kan je in het Vlaams Parlement een studiedag bijwonen over het aanbod en de mogelijk-heden van milieusparende producten voor scholen. Via voordrachten en werkwinkels kan je kennis vergaren en je eigen ideeën toetsen aan die van collega’s en deskundigen. De studiedag zal eindigen met beleidsaanbevelingen en je krijgt een leidraad mee naar school, om de milieusparende kennis om te zetten in een milieusparende praktijk.De studiedag sluit nauw aan bij www.milieukoopwijzer.be, de nieuwe website van Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, ter ondersteuning van het project Milieuzorg op School (MOS), van de Cel Natuur- en Milieueducatie (Aminal) van de Vlaamse Gemeenschap.Wie wil deelnemen aan de studiedag «Koop wijzer voor het milieu op school», schrijft vliegensvlug in op www.milieukoop-wijzer.be of www.milieueducatie.be (vóór 1/11!).

[email protected] �Met het vormingspakket «[email protected]» kunnen leerkrachten BuSO met hun leerlingen werken rond relaties en seksualiteit. Je krijgt een werkboek met theoretische achtergrondinformatie en methodieken en een materia-lenmap met 250 dia’s, 50 tekeningen en werkbladen en een cd-rom.Een pakket kost 300 euro. Voor een trainingssessie (min. 10 en max. 18 deelnemers) betaalt u 600 euro (één pakket inbegrepen).Vormingswerk voor mensen met een verstandelijke han-dicap (VMG) vzw - home.scarlet.be/~vzwvmg/index.htm - [email protected] - tel. 09 228 96 98

Hoe leer je vrede? �Vrede kan je leren, maar hoe doe je dat? Hoe vang je kinderen op die oorlogsgruwel of ander wereldleed hebben opgevangen via de media en dat meebrengen naar school? Hoe beteugel je racisme, discriminatie en pesterijen op de speelplaats of in de klas? Hoe leer je kinderen de rijkdom van andere culturen en omgaan met vooroordelen. Hoe help je hen ruzies op een vreedzame manier op te lossen zodat iedereen er beter van wordt? Vredeseducatie tracht een antwoord op deze vragen te bieden.In samenwerking met Canon Cultuurcel (departement Onderwijs), werkt V-dag vzw aan een actueel praktijkboek «Vredeseducatie» voor leerkrachten basisonderwijs en is daarvoor op zoek naar jouw expertise. Gaf je al boeiende lessen rond één of meerdere vredeseducatieve onderwerpen en wil je die ervaring delen met tal van je collega’s? Deelde je als educatieve organisatie al praktische ervaring met basis-scholen? Dan is dit een uitnodiging om mee te werken aan het nieuwe praktijkboek dat in april 2005 van de pers rolt.Je kan, naast een vermelding van je school of organisatie in het boek, op een persoonlijk gratis exemplaar rekenen. Lesfi ches kan je tot 30 november online invoeren en meteen doorsturen via www.v-dag.be, waar je ook een voorbeeldles vindt.www.v-dag.be - [email protected] - tel. 03 201 32 51

CursussenAlgemeen �➜ World Conference on the Right to Education: 25-30/11 in Amsterdam en Tilburg, Nederland.www.lawandeducation.com - [email protected] - European Association for Education Law and Policy

➜ Het geheim van een doeltreffend team; De menselijke kant in veranderingsprocessen; Gelijke kansen: mogelijkheden en uitdagingen; Management in multiculturele klassen; Creatief omgaan met eindtermen.www.ehsal.be - CES-EHSAL - tel. 02 210 12 57 [email protected]

➜ Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen: 23/11 CC De Werf Aalst.www.grootgelijk.be

➜ Opleiding Docent Creatief schrijven: inschrijven vóór 15/11; startweekend 28-30/01/05 in Oostkamp (na intakegesprek).www.creatiefschrijven.be - [email protected] - Creatief Schrijven vzw - tel. 03 222 40 99

➜ Zin voor Talen - Talensensibilisering en de taalport-folio in een meertalig onderwijs: 16/11 in departement

Onderwijs, Brussel.R.I.C. Foyer - [email protected] - tel. 02 609 55 63 -

www.foyer.be

➜ Leerproblemen? Een positieve aanpak doet wonderen: 20/11 in Het Pand, Gent.

www.sprankel.be - [email protected] - tel. 03 289 78 58

➜ Studiedag Gezinsleren: kinderen en ouders gaan samen leren (26/11); Beurs educatieve software (3/12); beide in Mechelen.

www.vocb.be - [email protected] - Vlaams Ondersteu-ningscentrum voor de Basiseducatie

➜ 2de LIMNET-contactdag: 20/11 in LUC, Diepenbeek.Limburgs Natuur- en Milieueducatief Netwerk - [email protected] - tel. 011 26 54 63

➜ Leren met stijl(en): 1/12 in Universiteit Antwerpen, Wilrijk.Project Leer- en Inclusiebevordering - webhost.ua.ac.be/sclm - www.inclues.org - [email protected]

➜ De verborgen sleutel - relaxmeditatie met kinderen en jongeren: 8, 17 en 26/11 voor +14-jarigen; 3 en 7 /12 voor kinderen en 13 en 17/12 voor kleuters.Namaskara vzw - tel. 055 42 14 35 - [email protected]

➜ Cursus Filmantropologie: Kijken met de ogen van de andere: vanaf 9/11.CC Belgica Dendermonde - www.ccbelgica.be - [email protected] - tel. 052 20 26 26

➜ Anatomie van de fi lm: reeks fi lmlessen, elke woensdagavond tot 22/12, in Filmmuseum Brussel.www.anatomievandefi lm.be

➜ Dag van de Nabestaanden - Conferentie- en ontmoetingsdag voor nabestaanden na zelfdoding, hulpverleners en onderwijs: 20/11 in Elewijt.www.werkgroepverder.be - [email protected]

Basisonderwijs �➜ Verhalend ontwerpen van onderwijs: kansen tot om-gaan met verschillen (23/11); Coöperatief leren (25/1); Bouwen aan leren leren in het kleuteronderwijs (22/2); Bouwen aan leren leren in het lager onderwijs (22/3). Telkens in GVLS EDUGO Slotendries, Oostakker.COV Scheldestreek - www.cov-oostvlaanderen.be (klikken op «vergaderkalender») - Sabine De Meyer - [email protected]

➜ Planetariumles en praktische «ruimtetips»: 8/12 in Planetarium Brussel.www.planetarium.be

Secundair onderwijs �➜ Evolutie vandaag: 19/11 in Museum voor Natuurwetenschappen, Brussel.Symposium over de betekenis van evolutie in deze tijd.www.vub.ac.be/IDLO/nascholing/evolutie.htm - inschrijven tot 16/11

➜ Gratis infodagen Kosmologie: 17 & 24/11 in Volkssterrenwacht Urania, Hove.www.urania.be - [email protected]

➜ Actuele hemelevenementen en praktische tips: 10/11 in Planetarium Brussel.www.planetarium.be

Hoger onderwijs �➜ Permanente vorming: Creatief-agogisch werk; Hanteren van agressie; Humor als hulpverlener; Kinderen met ADHD enz.www.plantijn.be - Plantijn Hogeschool Antwerpen - [email protected]

➜ Nieuwe opleidingen: Master in Stedenbouw & Ruimtelijke Planning; Master of Science in het Sociaal Werk; Master in de Verpleegkunde

en de Vroedkunde.www.hogeschoolgent.be/inwe (stedenbouw)

- www.augent.be (beide andere)

Koopt je school al wijzer?

Praten over seks en relaties in BuSO.

Vrede kan je leren.

milieukoopwijzer.be

BOND

BET

ER L

EEFM

ILIEU

VLA

ANDE

REN

V-DA

G VZW

VMG

Page 18: Klasse voor Leraren 149

Brug tussen economie en onderwijs �Leerkrachten zoeken methodes en werkvormen om in de klas meer aandacht te besteden aan sociale en gedrags-competenties voor het bedrijfsleven. Bedrijven verwachten die competenties bij de schoolverlaters die ze aantrekken. «Ondernemend Overbruggen», een nieuw brugproject economie-onderwijs probeert leerkrachten te steunen. Het project biedt drie trajecten aan. «P(B)eterschap!» (pe-terschapsprojecten tussen bedrijven en scholen), «Stage (bege)leiden!» (coaching voor leerkrachten-stagebegelei-ders) en «Mini-ondernem(en)ing!» (ondersteuning aan leercoaches en peterbedrijven die een mini-onderneming begeleiden).Het brugproject is een initiatief van Voka - Kamer van Koop-handel Limburg, i.s.m. Leefsleutels, TRACE, STEBO, ICO en Keerpunt.www.kvklimburg.voka.be - [email protected] - tel. 011 56 02 00

Vonkels �«Vonkels» is een muzikaal gedichten- en verhalenpro-gramma voor leerlingen lager onderwijs. Marijke Umans en vier muzikanten brengen een afwisseling van gesproken en gezongen woord, gedichten en verhalen, begeleid op contrabas, piano, gitaar en viool.Op 6 november (14 u.) kan je gratis een voorproefje bijwonen op de Antwerpse boekenbeurs. Speciaal voor deze gelegenheid kiest Umans bovendien extra tekstmateriaal uit het aanbod van uitgeverij de Eenhoorn.

Meer info (ook over schooloptredens) bij Marijke Umans - tel. 0497 50 31 33 of 03 218 45 02

Abdijlectuur �Verneem wat vader abt verborgen hield tussen «Het schoone voorbeeldige leven van Sint-Stefanus» en de «Apocalyps». Filosofi e, geneeskunde, astronomie… De 100 mooiste boeken verlaten de planken van de abdijbibliotheken in Averbode, Bornem, Postel, Tongerlo en Westmalle.«Een zee van toegelaten lust» bezoek je tot 30 januari. Leer-krachten krijgen gratis toegang op vertoon van de lerarenkaart.Koningin Fabiolazaal - Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen - tel. 03 203 95 85 (Prospekta vzw) - www.abdijbibliotheken.be

Babbelspel �De opdrachtenkaarten van het «Babbelspel» nodigen je leerlingen uit om sociale en interpersoonlijke vaardighe-den heel concreet te oefenen. Meteen leren je leerlingen spelenderwijs communiceren. De opdrachten situeren zich in 6 rubrieken: praten over jezelf, praten over een onderwerp, non-verbale opdrachten, leren assertief zijn in sociale (probleem)situaties, inzicht krijgen in sociale vaardigheden en een eigen mening leren vormen en meedelen in de groep (en met kritiek leren omgaan). Er zijn telkens opdrachten op twee niveaus: 7-12-jarigen en vanaf 12 jaar.De winnaar is niet wie als eerste de fi nish haalt, maar wie de opdrachten ook het best uitvoert. En daarover oordelen de medespelers zelf. Begeleiding is dus aangewezen.Het «Babbelspel» (60 euro plus 7,25 euro verzendingskosten) is ontwikkeld door MPI Ter Engelen Maaseik, naar een idee van Jos Sleven, met steun van provincie Limburg. Baert NV verzorgt de productie en verdeling.Info en bestellingen via [email protected] of fax 02 581 02 82

PROMOTIE BINNENVAART VLAANDEREN

Gratis naarde Boekenbeurs �Zien jouw leerlingen een carrière bij de CIA zitten? Jeugdauteur Jonas Boets geeft op 1 november spionagetips uit de geheime spionageschool van zijn hoofdpersonage Sam Smith. (13 tot 13.45 u., zaal Themis). Michael De Cock leest op 2 november voor uit Floor Oto en Titus. Muziek en multimedia begeleiden. (16 tot 16.45 u., zaal Themis). Kindertheater Acaboe blaast leven in Kapitein Cacao van Marc de Bel. Onuitputtelijke fantasie van een jongetje dat aan zichzelf overgelaten is. (10 novem-ber, 16 tot 16.45 u., zaal Retorica).Standaard Uitgeverij schenkt 60 leerkrachten lager onderwijs die een van deze lezingen bijwonen een duoticket voor de Boekenbeurs - inschrijven via de startpagina van www.lerarenkaart.be

Zorgdag voorteamtraining �Elke basisschool kreeg een extra leerling-vrije dag om te werken rond een zorgbeleid op school. Hiervoor kan je bijvoorbeeld een beroep doen op de teamtrainingen van De Sleutel. Je vindt alle info over deze team-training rond socio-emotionele vaardigheden en teambuilding op www.desleutel.be/index.php?content=3&sub=20&detail=241.Tijdelijk krijg je bij De Sleutel ook 15 procent korting op alle pedagogisch materiaal rond de preventieacties «Het gat in de haag» (algemene preventie en sociale vaardigheden) en «Contact-sleutels» (sociale en persoonlijke vaardigheden aanleren). Meer info daarover vind je op www.desleutel.be/index.php?content=3&sub=22&detail=405.De Sleutel (Broeders van Liefde) werkt al dertig jaar rond geestelijke gezondheidszorg en (preventie van) druggebruik - alle info over de werking van De Sleutel op www.desleutel.be

Sport op school �Ook dit schooljaar kan je deelnemen aan de actie «Sport op school» van Olympic Health Foundation (BOIC) en zo extra fondsen verdienen voor je schoolsportactiviteiten. Je leerlingen verkopen balpennen in zakjes van vier stuks aan 3 euro per zakje. De helft van de prijs (1,5 euro per verkocht zakje) betaal je aan de Olympic Health Foundation, met de andere helft organiseer je sport op school. Er zijn extra prijzen voor de beste verkopers/scholen.www.olympic.be - www.schoolsport.be - Sport op School - tel. 02 640 73 68

Alle hens aan dek �Leerkrachten derde graad lager onderwijs kunnen hun leerlin-gen mee op sleeptouw nemen op de Vlaamse binnenwateren. Het lespakket «Alle hens aan dek» biedt meerkeuzevragen, open vragen, raadsels, tekeningen, kruiswoordpuzzels, rekenoefeningen, vraagstukken enz. rond milieu, verkeer, technologie en techniek, woordenschat en leesvaardigheid. Geschikt voor de lessen Wereldoriëntatie, Nederlands enz.Je kan het lespakket «Alle hens aan dek» gratis aanvragen bij Promotie Binnenvaart Vlaanderen - [email protected] - Kitty Hermans - tel. 011 23 06 06 - www.binnenvaart.be

De beste stuurlui staan niet aan wal.

BOEK.BE

18 KLASSE NR.149

Page 19: Klasse voor Leraren 149

Klasse-service➜ Voorts gaat alles goed«Voorts gaat alles goed» is een vertelvoorstelling voor leerlingen tweede en derde graad secundair onderwijs over de woelige jaren ’40 en de Belgisch-Congolese-relaties. Deze lichte, grappige productie van Ine Cafmeyer en Dierdre Timp vertelt over mensen met kleine en grote verhalen en toont het effect van WO II en de kolonisatie op het dagelijks leven.De voorstelling duurt één uur en je kan ze naar school halen, mét voorbereidende lesmap. Op zaterdag 27 no-vember (20 u.) kan je gratis op verkenning in CC Ter Vesten Beveren. Reserveren is verplicht: tel. 03 750 10 00 - [email protected]

➜ Team spiritZin in een vakoverschrijdende teamspirit-namiddag? Met een groep van max. 80 leerlingen (vanaf de tweede graad secundair onderwijs) kan je in Herentals deelne-men aan een uitdagend samenwerkingsspel. Data en uren op [email protected] - tel. 0475 96 76 95

➜ AutismeOp zaterdag 13 november (Groot Begijnhof 14 in Gent; 13.45 tot 17 u.) kan je gratis deelnemen aan een basisvorming rond «Hoe omgaan met kinderen met autisme?».Autonoom vzw - www.autismevlaanderen.be - [email protected] - tel. 09 218 83 82

➜ l’Homme armé«l’Homme armé - oorlog als muze» brengt muziek (ensemble Polyfoon), woord (Warre Borgmans) en kunst (De Morgen-fotograaf Stephan Vanfl eteren en kunst-schilder Stefan Martens) samen in één totaalspektakel rond «oorlog». Nog op 29 en 30 oktober in Carolus Borromeuskerk in Antwerpen.www.polyfoon.be

Blauwe Kruis �In het dierencentrum «Het Blauwe Kruis» (Brugge) kan je terecht voor gratis rondleidingen. Je krijgt er uitleg over de werking van dergelijk asiel, over hondenrassen, over hoe je moet omgaan met een hond of een kat enz.Rondleidingen zijn enkel mogelijk ’s namiddags vanaf 14 u., voor minstens 10 leerlingen (vanaf het derde leerjaar lager onderwijs). De rondleiding duurt anderhalf uur. Je kan ook een dia-voorstelling op school aanvragen.Het Blauwe Kruis - Krinkelstraat 4 - 8380 Dudzele - [email protected] - tel. 0495 32 23 07

Een job in de industrie �Je laatstejaars moeten kiezen tussen voortstuderen of hun droomjob zoeken. Voortstuderen in welke richting? Een job zoeken in welke sector? Agoria Antwerpen-Limburg (multisectorfederatie van de technologische industrie) organiseert hierrond een verhandelingenwedstrijd. Hoe zien ze hun studiecarrière? Hun professionele toekomst?Een jury van bedrijfsleiders kiest de beste verhandelingen, eentje voor Antwerpen en eentje voor Limburg. De deel-nemers kunnen in de week van 15 tot 19 november een bedrijf bezoeken. De winnaars krijgen een volledig betaalde veertiendaagse stage in de Philips-vestiging van Sao Paulo (Brazilië), met toeristische excursies. De scholen van de winnaars krijgen 1 000 euro voor stage, bedrijfsbezoek, jobbeurs...Agoria Antwerpen-Limburg - [email protected] - tel. 03 280 47 42

Micromaat �Leerkrachten wetenschappen kunnen met de hele klas deelnemen aan de micromaat-wetenschapsquiz. Mis-schien win je wel een antirook Daphnia toxiciteitskit?www.micromaat.be

Vlaams Parlement �Hoe maak je je leerlingen wegwijs in de politiek? Je

kan met je klas naar het Vlaams Parlement voor een gratis educatief dagprogramma, met een rondleiding met

uitleg over de parlementaire democratie, het gebouw en de kunstwerken die je er ziet; een lunch in het bezoekerscen-

trum (eigen lunchpakket of broodjes) en een simulatiespel (twee uur) in een commissiezaal. Er zijn twee spelen: «G4»

(vanaf derde graad lager onderwijs), waarbij de leerlingen gemeenteraad spelen en «Overstemmen» (vanaf eerste graad secundair onderwijs); waarbij je klas verandert in Vlaamse parlementsleden.Het educatief dagprogramma kan op maandag en vrijdag. Best zo snel mogelijk inschrijven.Educatieve dienst Vlaams Parlement - [email protected] - tel. 02 552 40 31

Young David Copperfi eld �«C.D.’D.C.» toont de jonge jaren van David Copperfi eld. Kollektief D&A bestormt deze Dickens-klassieker over een bijzonder ongelukkige jeugd met elektrische gitaren en een bewerking met romantiek, dreiging en humor. Geschikt voor leerlingen vanaf 8 jaar.«C.D.’D.C.» gaat in première op woensdag 17 november om 15 u. (in Groot Huis van Publiekstheater, Gent). Leerlingen tot 14 jaar betalen 4 euro; oudere leerlingen 7 euro. Leerkrachten (mét lera-renkaart!) verkennen gratis.

Reservaties op tel. 09 225 01 01 - meer info op www.kollektiefdna.be

Leven in de beek �Hoe vissen, insectenlarven en watervlooien zich voeden en voortbewegen zien de leerlingen in een aquarium. Uit waterplanten komen luchtbellen. Je leerlingen experimenteren met voedselketens. Ze leren waarom een kronkelende beek veel waardevoller is dan een beek die de mens heeft rechtgetrokken. «Sta eens stil bij de beek» is een interactieve tentoonstelling voor leerlingen van 5 tot 12 jaar (tot 26 november).Milieu Info Centrum - Dorpsstraat 8/1 - 3990 Peer - tel. 011 63 37 05 - www.werkgroepisis.tk

WatSjiWon �Twee meisjes willen dolgraag de beste waterbal-lerina zijn. Ze sparen niemand. Zwembandjes kapot prikken, badpakken vol jeukpoeder strooien, het water «geel kleuren»… Oor-verdovend applaus, duizenden ogen op hen gericht, fl itsende camera’s, massa’s inter-views… Wie wordt de winnaar? «WatSji-Won» is een nieuwe voorstelling voor leerlingen van 4 tot 8 jaar, met dansende zeepaardjes en een knotsgekke waterbal-letwedstrijd. Exit Paradiso vzw komt met deze voorstelling naar je school en speelt op de speelplaats, een grasveldje… of (bij slecht weer) in de turnzaal of eetzaal.«Watsjiwon» (regie: Elke De Swert) is beschikbaar vanaf 15 februari en kost 600 euro (max. 100 leerlingen; 500 euro voor een tweede voorstelling op dezelfde dag). Een maand vooraf krijg je een lesmap met tips om muzisch rond de voorstelling te werken (pesten, water, competitie…).Geïnteresseerde leerkrachten kunnen de voorstelling nog zien op de Kinderhoogdagen in Leuven (14/11), Halle (21/11) en Aarschot (28/11) - zie www.kinderhoogdag.be (je betaalt die dagen 6 euro per persoon voor een badge die vervolgens gratis toegang geeft tot tiental-len activiteiten, voorstellingen, fi lm enz.). vzwExit Paradiso - [email protected]

- Elke De Swert - tel. 0473 93 05 65Hoe kleur je water geel?

Muziektheater rond oorlog, hoop en vergeving.

VZW

EXI

T PAR

ADIS

O

INE C

AFM

EYER

/DIE

RDRE

TIM

P

ENSEMBLE P

OLYFOON

19de eeuws verhaal met elektrische guitaren.

KOLL

EKTI

EF D

&A

KLASSE NR.149 19

Page 20: Klasse voor Leraren 149

Goedkope schoolreizen �Sea Life (Blankenberge) of Earth Explorer (Oostende) met je leerlingen bezoeken tijdens de maanden november, december, januari en februari kost 3 euro per leerling. Voor de twee attracties samen betaal je 4 euro per [email protected] de kerstvakantie kost een klas- of schoolbezoek aan het Serpentarium (Blankenberge) 3 euro per leerling. Koppel je het Zuivelmuseum (Blanken-berge) aan het Serpentarium, dan betaalt iedere leerling voor de twee bezoeken samen 4,50 euro. Een rondleiding in het Zuivelmuseum en een zuiveldrankje zijn [email protected]

YoungLives 2005 �Schenk kunstwerkjes van je leerlingen (tekeningen, schil-derijtjes…) weg en help daarmee kansarme kinderen. Dat is de actie «YoungLives» van vzw Toekan/ChangeTout asbl, de Liga voor Kansarme Jongeren. Toekan stelt met jullie kunstwerkjes een kinderkunstcollectie samen die zal te zien zijn op artbrussels (Heizelpaleizen; april 2005). Niet alleen te zien: alle kunstwerkjes zijn er te koop. Met de opbrengst fi nanciert Toekan vooral het project «Eigen Initiatief», dat jongeren met een instellings- en hulpverleningsverleden begeleidt bij hun (her)integratie in de samenleving. Bij de opening van artbrussels 2005 zal Jan Hoet een eigen selectie maken van de ingezonden kinderkunstwerkjes, met bijhorend certifi caat.Je kan tot 19 november melden dat je klas of school mee wil werken. Eind december, begin januari halen medewerkers van Toekan de werkjes op.Meer info op www.toekan.be - www.younglives.be

20 KLASSE NR.149

Gezocht �Gezocht: leerkrachten Duits, Frans, chemie, biologie, mechanica… om elk vanuit hun deskundigheid mee te werken aan een integraal en vakoverschrijdend lessenpak-ket rond Wereldoorlog I en de Vlaamse ontvoogding, zowel voor basis- als secundair onderwijs.IJzerbedevaartcomité - Dirk Demeurie - [email protected] - tel. 051 50 02 86

Werken rond vrede �Vanaf 11 november kan je met «de Vredesprijs van de Stad Ieper» in je klas werken rond de vredesthematiek. Het selectiecomité heeft immers vijf personen of organisaties genomineerd. Die namen vind je vanaf 11 november op www.vredesprijs.ieper.be, mét een uitgebreid informatief pakket om rond deze personen/organisaties te werken. Tot eind april 2005 kunnen de leerlingen via de website hun stem uitbrengen voor de genomineerde van hun keuze (de leerkracht vraagt hiervoor een log-in en wachtwoord aan). Eén klas zal via loting als eregast naar de bekendmaking van de prijs (7 of 8 mei) mogen en er uiteraard de win-naar ontmoeten.Je kan het infopakket aanvragen bij Stad Ieper, dienst Vrede en ontwikkeling - [email protected] - tel. 057 23 92 14 - vanaf 11/11 vind je het op www.vredesprijs.ieper.be

Met de kaart het kasteel in«Als je in de Loirevallei een kasteel bezoekt dat eigendom is van de staat, kan je met je lerarenkaart gratis binnen», weet Patricia Vitrier. Ze is kleuterjuf in de gemeentelijke basisschool van Anderlecht en trekt er geregeld met de kinderen op uit. «De brandweer, de post, het circus, maar ook Parc Paradisio en het Museum voor Natuur-wetenschappen in Brussel.» En binnenkort misschien ook de bioscoop, want Klasse liep haar tegen het lijf op de Kinescoladagen. Gemist?www.kinescola.be

Gek op gezond �40 000 leerlingen tweede graad lager onderwijs werken rond een «gezond ontbijt»; 40 000 leerlingen derde graad lager onderwijs werken rond een «gezond tussendoortje». Meer dan 4 000 klassen werken elk jaar mee aan de actie «Gek op gezond» van de Olympic Health Foundation (binnen het BOIC). Voorts is er voor alle leerlingen een educatief spel rond voeding en fysieke activiteit.Je kan inschrijven tot 15 november op tel. 02 474 51 50 - begin februari krijg je het didactisch materiaal toegestuurd

Op stap naar werk �Mariam zit in het 6de jaar kleding. Ze is schoolmoe, heeft geen zin in een zevende jaar en gelooft niet in zichzelf. Als ze echter de getuigenis hoort van Gülten (over haar schoolcarrière en leven), herpakt ze zich. Ze gaat toch dat zevende jaar doen.Dit is slechts één van vele praktijkvoorbeelden uit het pro-ject «Op stap naar werk», dat leerlingen zesde en zevende jaar beroepsonderwijs wil ondersteunen als ze de stap naar de arbeidsmarkt dreigen te missen. Hen aanmoedigen om toch te gaan voor dat A2-diploma, hen zin doen krijgen in werk, hen oriënteren bij hun studie- en/of werkkeuze, hen bewust maken van hun toekomstperspectieven en hun kansen op de arbeidsmarkt… Het programma bestaat in twee versies, eentje voor het zesde jaar, vooral gericht op het diploma en eentje voor het zevende jaar, vooral gericht op de overstap naar een werksituatie.Getuigenissen en achtergrondinformatie zijn beschikbaar in een handige materialenkoffer (25 euro). Desgewenst kan je hierrond training volgen (gratis).Alle info bij De8 vzw - Anja Boonen - tel. 03 270 33 05 - www.de8.be - [email protected]

Kunst met de «k» van kansarmen.

SERPENTARIUM

VZW TOEKAN/YOUNGLIVES

DE8

Hoe moedig je hen aan om toch dat diploma te halen?

Kasteelvrouwe voor één dag?

KLASSE

Page 21: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 21

Lust sinterklaas speculaas? �Wist je dat sinterklaas een grote kaart heeft om zijn weg te vinden over de daken? Dat de sint en zijn pieten speciale antislipstrips plakken onder hun schoenen? Dat kandidaat-pieten naar de zwartepietenschool moeten om te leren nok-lopen, schoorsteenklauteren en fl uisterstappen? Dat en nog veel meer lees en leer je in «Lust Sinterklaas speculaas?», het grote Sinterklaasboek van Guy Daniëls, met illustraties van Ina Hallemans.Het boek is uitgegeven door Clavis en telt 96 pagina’s. Het kost 19,95 euro. Er is ook een werkmap (12,95 euro) om in de klas te knutselen rond sinterklaas, met o.a. een zwarte piet diploma, vertelplaten, een welkom-banner, posters, een aftelkalender enz.www.clavis.be - [email protected] - tel. 011 28 68 68Klasse en Clavis organiseren een kleurwedstrijd waarbij vijftig leerlingen (vanaf 4 jaar) een (ander) boek van Guy Daniëls kunnen winnen. Op www.clavis.be vind je een kleurplaat. Die kan je downloaden, inkleuren en opsturen naar Clavis - Ina Vandewijer - Vooruitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt. De winnaars krijgen hun boek thuisgestuurd.

Meteoren gezocht �Valery (Peru), Sankoh (Sierra Leone), Shahnaz (Af-ghanistan) en Chicco (Congo) zijn de hoofdfi guren van «Meteor», een pedagogische koffer van Artsen Zonder Grenzen (AZG) voor leerlingen derde graad lager onderwijs. Elk kind vertelt zijn verhaal: aids in Peru, politiek vluchtelingen in België, oorlog in Afghanistan, het dagelijks leven in Kinshasa. In de koffer vind je een video, een leerkrachtendossier en leerlingenbrochures.Je kan de koffers gratis uitlenen - bij de koffers hoort een website voor kinderen (www.azg.be/meteor) - AZG zoekt vrijwilligers die de koffer promoten en uitlenen in de regio’s Hasselt, Vlaamse Ardennen, Brugge en Leuvenwww.azg.be - [email protected] - tel. 02 474 74 63

«Trivial» verjaardag �«Trivial Pursuit™», het wereldberoemde vraag- en antwoordspel bestaat 20 jaar. Klasse en verdeler Hasbro nv vie-ren dit door vijf exemplaren van de unieke verjaardagseditie te verloten onder geïnteresseerde lezers. De speciale 20ste verjaardagseditie bundelt de leukste, grappigste en meest originele Trivial Pursuit™-vragen van de afgelopen twintig jaar, aangevuld met een pak nieuwe vragen. Misschien een gelegenheid om eens wat meer gezelschapsspellen in de klas te gebruiken? Lees er meer over in Yeti (www.yetiworld.be/8/10 Wie heeft mister Burns vermoord?) en Klasse (www.klasse.be/kvl/130/38 Lesgeven met Dracula).Wil je één van de vijf Trivial Pursuit™-dozen winnen? Stuur dan een mailtje naar [email protected], met je adres-gegevens en het antwoord op deze vraag: met hoeveel (groepjes van) spelers kan je het spel

spelen? Hasbro nv - www.hasbro.be -www.trivialpursuit.com

CLAVIS/INA H

ALLEMANS

Hoe warm is het op de Zon?

Haalbare tips voor verkeers-

veiligheid.

Waarom maken bakkers speculaas als de sint jarig is?

Filosoferen met Doornroosje �Terwijl de prins onderweg is naar Doornroosje schrijft hij haar een jaar lang elke dag een brief. «Brieven aan Doornroosje» (Toon Tellegen) is een spannend dagboek voor leerlingen vanaf 10 jaar. Tegelijk is het ook een fi losofi sch boek over het «waarom» van de dingen, want de prins is een mens die twijfelt en zoekt naar antwoorden op zijn vragen. Theatergezelschap Luxemburg herwerkt het dagboek tot een luisterfeuilleton, met elke dag van 2005 een stukje op Radio Klara en via luisterpalen in Antwerpse bibliotheken en op literaire festivals.Op www.brievenaandoornroosje.be geeft fi losoof Richard Anthone (Zeno vzw) een introductie in het fi losoferen met kinderen en jongeren rond verschillende thema’s en vragen uit het boek. Je kan er lesmappen met les-suggesties downloaden, voor leerlingen van 10 tot 18 jaar. Voorts kan je met je klas mee fi losoferen op een weblog met zanger Frank Vanderlinden. Iedereen kan meefi losoferen, maar er is ook een vast panel met Frank Vanderlinden, twaalf bekende Vlamingen, twaalf jonge schrijvers enz. Twaalf klassen kunnen (elk één maand) deelnemen aan dit vaste panel. Meteen aanmelden is de boodschap.Theatergezelschap Luxemburg - Dagmar Blommaert - tel. 03 270 34 90 - [email protected] - www.luxemburgvzw.be

De Zon �Van waar komen de seizoenen? Hoe werkt een zonnewij-zer? Hoe warm is het op de Zon? Wat zijn zonnevlekken? Wat is poollicht? Een antwoord op deze en nog veel meer vragen krijg je in AstroLAB IRIS, de volkssterrenwacht in provinciaal domein De Palingbeek in Zillebeke-Ieper. Er is een aangepast programma voor kleuter-, lager en secundair onderwijs.Schoolgroepen betalen 3,50 euro per leerling (min. 15 leer-lingen). Leerkrachten kunnen met hun lerarenkaart gratis een kijkje gaan nemen.Info en reservaties via [email protected] - tel. 057 20 03 87 - www.astrolab.be

Wereld en waarheidin het schoolboek �Kaftte jij je boeken met donkerblauw en hadden de witte etiketten een rode rand met afgeronde hoeken? Dan zagen de afbeeldingen in jouw schoolboeken er niet uit als nu. Mocht een schilderij met blote borst en hoe groot was Adams vijgenblad? Schoolboeken spreiden cultuur, tijdgeest, ideologie en religie tentoon. Welk wereldbeeld zit verborgen in boeken van andere culturen? De tentoonstelling «GEKAFT!» loopt nog tot 30 november in het Open Onderwijshuis in Antwerpen. Je kan er met de hele klas gratis naartoe, de rondleiding is eveneens gratis.Open Onderwijshuis - Lange Gasthuisstraat 29 - 2000 Antwerpen - reserveren op tel. 03 201 33 55

15 verkeerstips �Hebben de fi etsen van je leerlingen een bel en refl ectoren? Weten ze de dode hoek te vinden? Hoe begin je aan een fi etspool? 15 concrete en haalbare methodes om kinderen en jongeren op een veilige manier mobiel te maken zijn verzameld in de «Verkeerswaaier». Een inspiratiebron voor les, pedagogisch col-lege, oudercomité en leerlingenraad.Contactcenter Koning Boudewijnstichting - tel. 070 23 37 28 - [email protected] - de waaier is gratis - je kan de teksten ook downloaden op www.kbs-frb.be

ASTROLAB IRIS/PHILIPPE VERCOUTTER

HASBRO NV/M

B PARKER

20 jaar Trivial Pursuit-geschiedenis.

LEVENSLIJNS/KBS

Page 22: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

Page 23: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 23

Wiskunde als olympische sport �

Één zilveren en twee bronzen medailles, dat was de oogst van de Belgische delegatie op de International Mathematical Olympiad in Athene (met deelnemers uit 85 landen). Tot 26 november kunnen je leerlingen nog inschrijven voor de Vlaamse Wiskunde Olympiade, editie 2004-2005 (meteen ook de 20ste editie) en zo misschien een ticket in de wacht slepen voor de Inter-nationale Olympiade (zomer 2005 in Cancun, Mexico). De wedstrijd staat open voor leerlingen tweede en derde graad secundair onderwijs.Op www.vwo.be vind je meer info over de wedstrijd, op www.usolvit.be vind je een interactief, elektronisch oefen-platform, waar leerkrachten oefeningen kunnen selecteren en in oefensessies samenbrengen en/of waar leerlingen op eigen tempo kunnen oefenen.

www.vwo.be - Paul Igodt, algemeen coördinator - [email protected] - tel. 056 24 61 37

Schrijverscafé �

Beginnen met Conscience en eindigen bij Lanoye. Tussendoor handschriften van Buysse en brieven van Elsschot lezen. Foto’s en beeldhouwwerken bekijken. Filmfragmenten doen het literaire erfgoed herleven. Het vernieuwde Letterenhuis toont je de Vlaamse literatuur van de negentiende en twintigste eeuw. Een tijdlijn il-lustreert de veranderende beeldcultuur: van borstbeelden en schilderijen in de negentiende eeuw tot televisie en video. Er zijn rondleidingen en educatieve pakketten voor de derde graad secundair.AMVC Letterenhuis - Minderbroedersstraat 22 - 2000 Antwerpen - tel. 03 222 93 20 - gratis met lerarenkaart - gratis voor scholen

Neuengamme - ik kwam terug �

Met getuigenissen, gedichten, foto’s en fi lmbeelden geeft dichteres-schrijfster Ina Stabergh lezingen over de gebeurtenissen in Meensel-Kiezegem in augustus 1944. Een 90-tal inwoners werden toen door Duitse soldaten en Gestapo opgepakt en bijna allemaal naar het Duitse concentratiekamp Neuengamme gebracht. Slechts enkelen keerden terug. Vorig jaar schreef Stabergh trouwens een dichtbundel over dit drama, «Neuengamme - Ik kwam terug».De lezingen komen in aanmerking voor subsidiëring door het Vlaams Fonds voor de Letteren. Alle afspraken maak je rechtstreeks met de auteur.Ina Stabergh - tel. 013 33 39 94 - [email protected] - users.skynet.be/ina.stabergh

Vlor zoekt projectmedewerker �

Zin in een nieuwe uitdaging? De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) zoekt een projectmedewerker om mee te timmeren aan beleidsadviezen over beroepsgerichte opleidingen. Je zal verantwoordelijk zijn voor de administratieve én in-houdelijke werking van het project «Sectorcommissies». In die werkgroepen overleggen onderwijsdeskundigen (uit secundair en volwassenenonderwijs) met de econo-mische sectoren over specifi eke eindtermen voor BSO en TSO, structuurschema’s voor het volwassenenonderwijs enz. Als secretaris van de werkgroepen help je ideeën ontwikkelen en in ontwerpadviezen gieten.Je vindt alle info op www.vlor.be. Je moet wel vast benoemd zijn (detachering vanaf 1 januari).

Sollicitaties met c.v. uiterlijk op 19 november via [email protected] of Vlaamse Onderwijsraad - Jacques Perquy - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - tel. 02 219 42 99

Lachen maakt gezond �Schuilt er een clown in jou? In vier Belgische provincies

maken Cliniclowns het leven van gehospitaliseerde kinderen aangenamer, volledig gratis, zonder subsidies,

enkel draaiend op giften van particulieren en bedrijven. Cliniclowns België vzw zoekt bijkomende steun, ook in

onderwijs. Heb je ideeën om acties op poten te zetten? Wil je meewerken als administratief vrijwilliger? Sta je zelf mooi met zo’n rode neus op je… juist, neus?

Reageren bij Ann Lagring (coördinator Brabant) - Sleedoornlaan 7 - 1780 Wemmel - tel. 0473 95 93 38 - www.cliniclowns.be

Poëzie in de klas �«Er staat een taart in lichterlaaie» is een nieuwe bloemlezing door Jan van Coillie met meer dan honderd gekke, grappige, stoute en verrassende gedichten van (on)bekende auteurs voor leerlingen vanaf 10 jaar. De al even hilarische tekeningen zijn van Harmen van Straaten.«Er staat een taart in lichterlaaie» telt 160 blz. en kost 17,50 euro - het boek is uitgegeven door Davidsfonds/Infodok en is verkrijgbaar in elke boekhandelLeerlingen vijfde en zesde klas lager onderwijs kunnen tot 15 december deelnemen aan een leuke gedichtenwedstrijd. Stuur je eigen grappige gedichten naar [email protected] en maak de jury aan het gieren, brullen en schaterlachen. Vijftien komieken-in-spe krijgen een gratis exemplaar van «Er staat een taart in lichterlaaie».

[email protected] - www.davidsfonds.be

Over de schutting �«Over de schutting» is een nascholing voor leerkrach-ten tweede en derde graad secundair onderwijs rond «vakoverschrijdend leren». Er zijn vijf provinciale nascholingsdagen (met verschillend programma) en een terugkomdag. Antwerpen bijt de spits af op dinsdag 16 november, met op het programma workshops rond goede praktijkvoorbeelden; han-delingsplannen; mensenrechten en burgerzin en ten slotte «de haven interdisciplinair».Later volgen studiedagen in Hasselt (13/1), Brussel (20/1), Gent (24/1) en De Panne (1/2). De terugkomdag volgt op 28 april in Meise. Deelnemen kost 60 euro (één provinciale dag plus terugkomdag).www.rago.be/nascholing - [email protected] - tel. 02 475 48 13 (Nicole Roosendans)

Luisterlezerbus �«Toontje en de Boekennoten» is een nieuw, leeslustverwekkend programma voor leerlingen lager onderwijs. De Luisterlezer vzw speelt dit interactief verteltheater op de Luisterlezerbus, die heel Vlaanderen rondtoert. Bij het programma hoort een werkboek met cd, zodat je in de klas verder kan werken met het verhaal van Toontje.Op www.luisterlezer.be vind je alle info, kan je reserveren enz. «Toontje» en de bus op school halen kost bijvoorbeeld 695 euro voor een hele dag (zeven voorstellingen mogelijk voor telkens max. 25 leerlingen). Op de website vind je voorts info over vormingses-sies rond voorlezen en vertellen, workshops rond vertellen en spellen, andere programma’s («Heksen & Tovenaars; Sprookjes & Middel-eeuwen; Circus-dieren-Zigeuners enz.).

www.luisterlezer.be - [email protected] - Selle De Vos - tel. 0479 21 85 15

1 + 1 = 2

Het openbaar vervoer, steeds een avontuur.

XXX

LUISTERLEZER VZW

Wie laat de jury zich een breuk lachen?

DAVIDSFONDS

VWO

Page 24: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

(advertentie)

Page 25: Klasse voor Leraren 149

Gratis actualiteit �

Hoe kan je de actualiteit in je les binnenhalen? Hoe leerlingen loslaten op het nieuws van alledag? Wat is een betrouwbare bron voor lesvoorbereidingen, opdrachten, spreekoefeningen, boekbesprekingen, eindwerken? Alle artikels uit De Standaard, Het Laatste Nieuws, Knack, Trends en nog veel meer vind je in de online databank van Mediargus. En over Nederlandse en Vlaamse (jeugd)literatuur en auteurs haal je alle info uit de databanken van Biblion.Interesse? 180 Vlaamse openbare bibliotheken nodi-gen alle leerkrachten uit om gratis kennis te maken met Mediargus of Biblion. Tot 31 december 2004 hoef je maar binnen te lopen en je krijgt een cd-rom met demo’s en zoekopdrachten voor je leerlingen. Bovendien kan je beide databanken een maand lang zelf uittesten op school (vraag hiervoor je paswoord in de bib). Secundaire scholen kunnen zich ook tegen gunsttatief abonneren op Mediargus.

Info actie bibliotheken: Theo Gielen - Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken - tel. 0474 98 72 50 - [email protected] - info aanbod Mediargus: [email protected] - www.mediargus.be/secundair

Piezjama �

Twee jongens op zoek naar zichzelf, een zolder vol dozen, heksen, schaduwen, sprekende dieren…, dat zijn de ingrediënten van «Piezjama», een mix van gekende en onbekende sprookjes en verhalen, geschreven met kinderen en voor kinderen vanaf 5 jaar.KoKoBoZo vzw speelt op vrijdag 29 oktober (14.30 en 19 u.) en zaterdag 30 oktober (15 en 20 u.) vier voorstellingen in zaal Steenpoort, Dendermonde. Geïnteresseerde leer-krachten kunnen de voorstelling gratis bijwonen (één gratis ticket per persoon).

Mail meteen je naam, naam van de school en het nummer van je lerarenkaart naar [email protected], met vermel-ding «reservatie Piezjama». Je krijgt een bevestiging.

[email protected] - www.kokobozo.org

Kom op straat �

In 2005 krijgen schoolomgevingen het statuut «Zone 30». De Voetgangersbeweging werkt daarrond een grootschalige sensibilisatieactie uit. Tot 19 november kan je inschrijven om hieraan mee te werken. Deel-nemen kost 25 euro. Je krijgt dan een actiepakket met alle campagneinfo, tips voor didactische omkadering, handleiding, campagnefolders, affi ches, fl yers, stickers, ballonnen enz. Leerlingen basisonderwijs kunnen hiermee zelf aan de slag om bijvoorbeeld tekeningen en spandoeken te maken om chauffeurs te herinneren aan de snelheidsbeperking. De scholen die hun omgeving het meest spraakmakend zichtbaar maken voor automo-bilisten, kunnen mooie prijzen winnen.Voorts zit in het actiepakket een schoolroute-onderzoek. Je krijgt een checklist om de route van en naar school kritisch te bekijken (verkeerstechnisch veilig, voldoende verlichting, voldoende ruimte, schoon en onderhouden enz.). In februari en maart kan je een workshop volgen rond dit onderzoek (twee mensen van je school mogen gratis deelnemen).Meer info via [email protected] - tel. 016 69 46 06 - www.komopstraat.be

Is verkeer kinderspel? �In «verkeersAcademie» ontdekken volwassenen al

doende de problemen van kinderen in het dagelijks verkeer. Kinderen leren hoe ze zich veilig in het verkeer kunnen wagen.

Een zebrapad oversteken, met een step in het verkeer, gewoon de fi ets op… Is verkeer kinderspel? Test je kennis met één

van de zes quizzen.De «verkeersAcademie» staat tot 31 augustus volgend jaar in

Technopolis (Mechelen), waar dit initiatief tot stand kwam op vraag van de (vorige) Vlaamse ministers van Welzijn, Gezondheid en

Gelijke Kansen en van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie.www.verkeersacademie.be

Klik op de wereld �«Klik op de wereld» is een foto-cd-rom met 120 foto’s van kinderen, vooral uit het zuiden. Ze tonen kinderen in actie, in hun dagelijkse omgeving. Voorts vind je er uitleg over «wereldkaartmethodiek» of «mondiale vorming via herkenning, inleving en beleving naar verbondenheid». Je krijgt uitleg over de visie van Wereldwerkplaats op mondiale vorming voor 4-8-jarigen. Ten slotte bevat de cd-rom drie uitgewerkte thema’s, criteria om zelf goede foto’s te selecteren en voorbeelden hoe je een foto kan bespreken in je klas.De cd-rom kost 15 euro (plus verzendingskosten). Bestellen via [email protected] - tel. 016 29 21 27 - www.wereldwerkplaats.be

Bloed, slijk en tranen �Met tien nieuwe pedagogische fi ches als gids kan je met je leerlin-gen derde graad secundair onderwijs de zaal rond Wereldoorlog I van het Legermuseum bezoeken. De reeks kreeg de titel «Bloed, slijk en tranen».Op donderdag 11 november kan je gratis kennismaken met deze nieuwe fi ches. Je krijgt er info over hoe je ze kan gebruiken bij je museumbezoek, je krijgt een geleid bezoek aan de zaal Eerste Wereldoorlog én je kan nog snel (laatste dag!) een kijkje nemen op de tijdelijke tentoonstelling «Penseel op het geweer», rond Belgische kunst aan het front in 1914-1918.Inschrijven (met naam, adresgegevens én nummer van je lerarenkaart) uiterlijk op 5 november via [email protected] of tel. 02 737 79 07

www.klm-mra.be - Koninklijk Legermuseum - Jubelpark 3 - 1000 Brussel

Nederlands �Op 19 en 20 november kan je in Antwerpen de 18de conferentie «Het Schoolvak Nederlands» bijwonen. Zowat alle ontwikkelingen in het onderwijs Neder-lands staan op het programma: communicatieve vaardigheden, literatuur, taalbeleid/taakgericht vakonderwijs, (inter)actief leren, competentiele-ren en evaluatie. Voorts zijn er aparte activiteiten voor basisschool, secundair onderwijs, hoger onderwijs en lerarenopleiding.De conferentie «Het Schoolvak Nederlands» vindt plaats in de Stadscampus van Universiteit Antwerpen (Rodestraat).

www.hetschoolvaknederlands.org - je kan online inschrijven

Maak je school zichtbaar.

VERKEERSACADEM

IE

Test je verkeerskennis.

Blik op de wereld van kinderen uit het zuiden.

KLASSE NR.149 25

VOET

GANG

ERSB

EWEG

ING

Page 26: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

Page 27: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 27

Europese kalender �

Tot 1 februari 2005 kan je een projectaanvraag indienen voor een Europees partnerschap in je school. Vanaf dit schooljaar geldt de deadline ook voor je Europese partners. Info, thema’s en prioriteiten vind je in de nieuwe «Oproep tot het indienen van aanvragen». Download de «Call» op www.ond.vlaanderen.be/socrates - info via [email protected] - tel. 02 553 92 49 (basisscholen) of [email protected] - tel. 02 553 89 22 (secundaire scholen)

WIN EEN EUROPESE PEN! Klasse en het Vlaams Socrates-Agent-schap schenken vijf lezers een pen met Europese sterren. Mail vóór 22 november je naam en adres naar [email protected]. Vanaf 25 november vind je de winnaars op www.klasse.be/winnaars.

WiWeTech-dag �

Op 17 november is er in Landcommanderij Alden Biesen een studiedag rond de vakken «Wiskunde, wetenschappen en technologie in Europees perspectief», voor leerkrachten ba-sis- en secundair onderwijs en docenten lerarenopleiding.www.alden-biesen.be of Vlaams Socrates-agentschap - [email protected]

Early Language Learning �

Van 11 tot 15 december is er in Landcommanderij Alden Biesen een internationaal contactseminarie voor leerkrachten en directies basisonderwijs en docenten lerarenopleiding. Onderwerp: leren van vreemde talen op jonge leeftijd. Je kan er informatie vinden, ervaringen uitwisselen en partners vinden voor Europees gesubsidieerde projecten.www.alden-biesen.be of Vlaams Socrates-agentschap - [email protected]

Learn and teach �Een taalcursus Engels in Cambridge of in een Belgische privé-taalschool? Een vakantiejob of werkervaring in een Engelse stad? Onderwijstips en lesplannen voor je Engelse les? De «Learn and Teach English»-site van de British Council helpt je de beste keuze maken. Je kan zelfs online je Engelse taalkennis aanscherpen. Voor leerkrachten Engels is er de «BETTA Newsletter» met informatie over workshops en netwerken.www.britishcouncil.org/brussels-learn-teach-english.htm

Zoek steun �Wie een Comenius-project wil starten, kan kosteloos advies krijgen bij de Europese vormingscentra Ryckevelde (Damme) en Alden Biesen (Bilzen). Ze begeleiden je ook bij het opstellen van je projectaanvraag.www.ryckevelde.be - [email protected] - tel. 050 35 27 20 of [email protected] - tel. 089 51 93 93EVOP (Europese Vereniging van het Onder-wijzend Personeel) is steeds kandidaat om op te treden als geassocieerde partner voor je Comenius-project. Je vindt alle info op de

website en in het ledenblad.www.evop.aede.be - EVOP - Paul Aerts - tel. 03 658 44 57 - [email protected]

Studiedag schrijven �Verdient niet elke leerling de kans om uit te vinden

of hij schrijven fi jn vindt? Is er plaats voor pittige schrijfoefeningen in je klas? Oefeningen die ook haal-

baar zijn voor kinderen en jongeren voor wie schrijven én lezen minder evident is? Acht jeugdauteurs, met

ervaring als schrijfdocent, buigen zich over deze vragen op een studiedag Creatief Schrijven (11/12 in Provinciehuis

Antwerpen). Je zit er een dag lang in een schrijfklas (keuze uit vier thema’s), waar je kan vragen stellen, schrijven,

voorlezen, feedback geven en krijgen. Je krijgt er een inkijk in de literaire keuken van de auteurs. Via praktische schrijf-

oefeningen ervaar je zelf de moeilijkheden waarmee auteurs worstelen, krijg je tips om ze op jouw manier te lijf te gaan. Een uitnodiging om anders te schrijven en anders te lezen. Want wie het zelf heeft uitgeprobeerd krijgt oog voor literaire valkuilen en oplossingen en kan misschien een klas aan het schrijven en lezen zetten.De studiedag is een organisatie van Villa Kakelbont, provincie Ant-werpen en Canon Cultuurcel voor leerkrachten vanaf de derde graad lager onderwijs. Alle info, programma en inschrijvingsstrook op www.canoncultuurcel.be

Met kinderen naar het museum �Hoeveel beweging zit er in een beeld? Is luisteren kunst? Kan je kunst ontmoeten? Hoe reageren kinderen in een museum? Canon Cultuurcel en Openbaar Kunstbezit Vlaanderen presenteren «Kinderen en kunst», een brochure rond kinderen in een museum, hun ontwikkelingsstadia, hun interesses, de inspanningen die musea doen om kunst voor kinderen toegankelijk te maken enz. Ervaren museummedewerkers, leerkrachten en pedagogen schreven mee.Er zijn nog gratis exemplaren (beperkt) beschikbaar. Aanvragen op www.canoncultuurcel.be

1000 x Gelukkig Nieuwjaar �Nieuwjaarsbrieven schrijven: een oeroude en leuke tra-ditie waarmee veel leerkrachten elk jaar te maken krijgen. Maar waar haal je telkens weer inspiratie of creativiteit? Begin 2004 lanceerde Canon Cultuurcel een succesvolle oproep aan leerkrachten basisonderwijs om hun kant en klare of zelf bedachte brieven in te sturen én zette ervaren auteurs aan het schrijven. Het resultaat ligt nu op tafel, met het boekje «Met mijn armpjes open…», een bundel met nagelnieuwe nieuwjaarsbrieven van Vlaamse auteurs, aangevuld met achtergrondteksten (door Vlaams Centrum voor Volkscultuur) en lessuggesties rond fi losoferen met kinderen (door Steunpunt Filoket). Carll Cneut tekende de illustraties. Op de bijhorende website vind je een overzicht van meer dan 300 nieuwjaarsbrieven van enthousiaste leerkrachten.Als vroeg nieuwjaarsgeschenk krijgen 1 000 leerkrachten basisonderwijs een gratis exemplaar van het boekje. Waag je kans op www.canoncultuurcel.be (vóór 20/11). De winnaars krijgen het boekje eind november thuisgestuurd. Leerkrach-ten die begin dit jaar zelf een nieuwjaarsbrief stuurden, krijgen sowieso een gratis exemplaar.www.canoncultuurcel.be

Poëzie en onderwijs �Zoek je ideeën om op gedichtendag je school poëtisch te overspoelen? En krijg je daarvoor graag pasklaar materiaal? Of zoek je veeleer didactische instrumenten om te werken aan «een poëtisch klimaat» op school?Op 12 januari organiseert Canon Cultuurcel met Stichting Lezen een studiedag rond poëzie. Leerkrachten basis- en secundair onderwijs, DKO en bibliothecarissen krijgen naast een poëtische verwenning en twee workshops op maat, ook heel wat materiaal mee. Voor en na kan je snuisteren tussen boeken en waardevolle initiatieven. Het aanbod is divers, de dag gratis. Je kan zelf je dagmenu samenstellen.Vraag de folder aan je directeur of kijk even op www.canoncultuurcel.be. Daar kan je ook inschrijven.

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 [email protected]

Hoe inschrijven

voor een studiedag?

1. Via www.canoncultuurcel.be

2. Per fax of e-mail: vermeld dan

steeds (en liefst in deze volgorde):

naam, privé-adres, tel./fax, mailadres,

school/organisatie, adres school/or-

ganisatie, functie

Nagelnieuwe nieuwjaarsbrieven.

CANON C

ULTUURCEL

Page 28: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

(advertentie)

Page 29: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 29

Webtips

1. Filosoferen in de klasWanneer ben je een winnaar? Waarom is winnen belang-rijk? Welke wedstrijd kan je niet winnen? Filosoferen met leerlingen kan ook bij sport beginnen. Net als bij andere thema’s. Op de website van Filoket vind je een vor-mingsaanbod, een literatuurlijst en (voorlopig beperkt) lesmateriaal. Check geregeld de nieuwspagina.www.fi loket.be

2. Risico’sVijf scholen voor kinderen met gedragsproblemen uit Vlaanderen, Finland, Spanje en Oostenrijk werkten samen in een Comeniusproject. Ze bundelen hun erva-ringen op een eigen website, die Engels spreekt (‘Making school for children with behaviour problems’). Surf zeker naar de goedepraktijkvoorbeelden uit het project.www.schoolatrisk.org

3. Leer ouders luisterenDe meeste meningsverschillen bij jongeren en hun ou-ders gaan over uitgaan. Jongeren hebben vaak een totale andere visie op de leeftijd waarop ze mogen uitgaan dan hun ouders. Andere twistpunten zijn punten op school, te kiezen of gekozen studierichting en zakgeld.. Meer weten over de relatie jongeren - ouders? Hoe kunnen jongeren het best met hun ouders onderhandelen? En wat leer je daaruit als leerkracht? Twee studenten public relations werken met deze site aan een voorlichtingscampagne over de relatie tussen tieners en hun ouders.www.leerjeoudersluisteren.be

Vorming

Vijftig workshops �Hoe installeer je een complete computerklas in record-tempo? Kunnen leerlingen al chattend leren? Welke digitale camera koop je en hoe werk je ermee? En welke software op het web is ideaal voor de kleuterklas? Achter elke vraag (en 46 andere) staat een concrete workshop. Afspraak op 15 november op de ICT-praktijkdag. In het aanbod vind je gebruikersworkshops over hardware en educatieve software, didactische toepassingen, program-meersessies enz. Ook voor wie niet vertrouwd is met ict. Geïnteresseerden betalen 40 euro (15 euro per sessie + lunch + algemene kosten). Is je school een AAL-school, dan kan je 10 euro korting krijgen. En AAL-school word je gratis zodra je een kandidaatsdossier hebt ingestuurd (www.aal.be).Vijfde ICT-praktijkdag - KaHo Sint-Lieven Gent - info: ictdag.klascement.net

Leermiddelen

1. Softwarekoopjes �Het kan een kus zijn of een contract om het eenvoudig te houden op school: het MS-KIS of Keep-It-Simple-Schoolcontract. Met dat contract kan je licenties van Windows 98 op recyclagetoestellen gratis regularise-ren. Je leest er meer over op de website van Digikids. Software voor scholen en individuele leerkrachten vind je er tegen voordeeltarieven in de e-shop: Planet Nemo, licenties voor Panda antivirusprogramma’s (met thuisgebruikersrecht), gratis lesmateriaal bij de Autodesk Inventor 5-reeks enz.Voor de scholen die zich inschreven voor de Digikits: de dozen worden vanaf 8 november verzonden. Je vindt er behalve de lading software ook informatie in over nieuwe voordelige internetaansluitingen voor leerkrachten.www.digikids.be

2. Pittig presenteren �Een presentatie is meer dan een reeks opeenvol-

gende dia’s met tekst en wat leuke plaatjes. Moet je daarvoor grafi sch vormgever zijn? Niet noodzakelijk,

maar inzicht in enkele basisprincipes kan helpen. De Nederlandstalige opleidingscd-rom ‘Pittig Presenteren’

helpt je leerlingen (en jezelf) aardig op weg. In het eerste deel van deze cd-rom helpen vijf interactieve lessen met

informatie, creatieve technieken en voorbeelden je om je presentaties visueel aantrekkelijk te maken. Deel twee leert je

via Kijkwijzers omgaan met Microsoft Powerpoint. Daarvoor dienen acht modules met korte instructieve fi lmpjes,

‘Pittig Presenteren’ (19,99 euro) - verkrijgbaar in de betere boek-handel of via www.e-leren.be, waar je ook een demoversie kan proberen.

3. Surfen op de zitbal �De derde week van november is het ouderenweek. Opa en oma aan de pc? Andere ideeën? Basisscholen kunnen een beroep doen op de seniornetanimatoren. Die geven gratis een korte demonstratie (ca. tien minuten) aan de kinderen en hun ouders/grootouders met zitballen en computergymnastiek.Interesse? Mail naar Thierry Aerts, senior coordinator: [email protected]

Wetenschap en maatschappij �De reeks «Focus» brengt modern, Nederlandstalig lesmate-riaal over wetenschap en maatschappij. Elke cd-rom bevat hogeresolutiebeelden, foto’s en tekeningen, overzichtelijke schema’s en animaties. De cd-rom’s zijn geschikt voor interactief gebruik in secundair en hoger onderwijs. Je mag het materiaal ook voor je eigen lesvoorbereiding ge-bruiken. Op elke cd-rom vind je test- en oefenbladen (met nieuwe schema’s, verklarende teksten, Nederlandstalige benamingen enz.) die je mag afdrukken en gebruiken in de klas.Auteurs van binnen- en buitenlandse universiteiten en hogescholen werken mee. De pakketten krijgen jaarlijks een update. Je kan de reeks ook gebruiken als naslagwerk in de schoolbibliotheek.Op www.cmed.net vind je een overzicht van beschikba-re cd-rom’s. Voor de nieuwe «Focus op geschiedenis - deel 1 - Persoonlijkheden en gebeurtenissen van de 15de tot de 20ste eeuw» loopt een actie met speciale voorintekenprijs: 75 i.p.v. 90 euro. Bovendien krijg je als leerkracht (mét het nummer van je leraren-kaart) een korting van 10 procent op alle cd-rom’s en 5 procent op transparanten en werkboeken (op de prijzen die je vindt op www.cmed.net; bij spe-ciale acties geldt enkel de voorintekenprijs).

Cinéma Naçional �Op het Wereldfi lmfestival «Cinéma Naçio-nal» ontdek je vijf sociaal bewogen fi lms: «C’est quoi la vie» (Hal Hartley, 1999, Frankrijk), «Brassed off» (Mark Herman, 1996, Engeland), «Todo sobre mi madre» (Pedro Almodovar, 1999, Spanje-Frank-rijk), «Bashu» (Bahram Beizai, 1989, Iran) en «Central do Brasil» (Walter Salles, 1998, Brazilië).Het festival vindt plaats van maandag 15 tot vrijdag 19 november in auditorium De Stroming, Antwerpen. Er zijn telkens drie voorstellingen van dezelfde fi lm per dag (9.30 u., 14.30 u. en 20 u.). Je betaalt 3 euro per ticket.www.acwantwerpen.be - [email protected] - tel. 03 220 12 22 - je kan hier ook reserveren

CM

ED VZW

Korting op educatieve cd-roms.

Page 30: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

Page 31: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 31

Algemeen �

➜ Meer dan pratenWanneer werk je beter met schriftelijke nota’s dan met mondelinge mededelingen? Hoe leid je een discussie in de klas, of in de klassenraad? Hoe geef je leerlingen feedback over hun gedrag en prestaties? Communiceren, dat doen leerkrachten vaak en intens. En soms loopt dat ook in het honderd. Psycholoog en docent André Vyt gaat concreet op vaardig communiceren in met info, voorbeelden en opdrachten rond tweegesprekken voeren, beoordelen en rapporteren, vergaderen en notuleren, correct en strategisch communiceren enz. Hij toont ook aan hoe communicatie kan mislopen en hoe je valkuilen vermijdt.‘Communicatief vaardig onderwijzen’ (18,30 euro) - verkrijg-baar in de handel - Garant-Uitgevers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 - fax 03 233 26 59 - [email protected] - www.garant.be

➜ KalenderIn 1789 ging slechts drie procent van de Vlaamse be-volking naar school. Op 22 maart vindt de ‘Nacht van de Geschiedenis’ plaats. De ijzerdraad rond de stoppen van champagneflessen komt uit West-Vlaanderen… 365 weetjes, samen met korte bio’s van historische fi guren zoals Simon Stevin, Adolf Daens, Constant Permeke enz. vind je in de Roets-weekkalender 2005. Als je er (met je klas) twee weetjes of bio’s aan kan toevoegen, krijg je editie 2006 gratis. En meer. Met memostickers en noteerruimte.Roets weekkalender - stort 11,95 euro op rekeningnr. 733-0203679-09 van Roets - Achterheide 9 - 2870 Puurs - www.roets.info

Basisonderwijs �

➜ ClimrekVerhalen, spelletjes, activiteitenfi ches en werkbladen vormen samen een bronnenboek om je leerlingen (2,5 tot 8 jaar) stap voor stap te leren omgaan met (interculturele) verschillen in de klas. Attitudes, afspraken, groepswerk en rollen zijn de vier basisprincipes. Het bronnenboek is ontwikkeld door Steunpunt Intercultureel Onderwijs (Ugent). Het sluit aan bij bestaande CLIM-pakketten (CLIM = Coöperatief Leren In Multiculturele groepen).‘Een climrek naar intercultureel leren’ (29,95 euro) - verkrijg baar in de handel - uitgeverij De Boeck - Lamorinière straat 31-37 - 2018 Antwerpen - tel. 03 200 45 70 - www.uitgeverijdeboeck.be - [email protected] - vraag een gratis kennis-makingspakket - op 3 november (lerarendag!) ontdek je dit boek op de boekenbeurs

➜ Help, een boekbesprekingVeel weten kinderen niet goed hoe ze een boek moeten kiezen, hoe het te beoordelen en hoe dat op papier te zetten. Met dit boek wordt dat iets makkelijker. Op Nederlandse leest geschoeid, maar de tips en de planning zijn universeel. Dat geldt ook voor de meeste besproken websites, de computer-hints en de lijst van boeiende, recente jeugdboeken.‘Help, een boekbespreking’ (10,99 euro) - verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax 03 285 72 99 - [email protected] - www.standaarduitgeverij.be

➜ Het SchrijfpaleisAls je naar een bronnenboek zoekt om leerlingen beter te leren schrijven, dan is dit er eentje. Deel 1 geeft je uitleg en tips om in de klas met schrijftaken aan de slag te gaan, info om leerlingen het best te ondersteunen, en een overzicht van de taken op basis van inhoud, doelgroep en doelstellingen. Een uitgebreid tweede deel met 25 schrijfl essen bevat ook voorbeelden van schrijfproducten van leerlingen (sterke en zwakke) en extra ideeën. Deel 3 mikt op een beter schrijfklimaat in de hele school. Ook weer met concrete tips en voorbeelden.‘Het Schrijfpaleis’ (39,21 euro) - Steunpunt NT2 - Blijde-Inkomststraat 7 - 3000 Leuven - www.nt2.be. Infofolder en bestellingen: tel. 016 32 53 67 - [email protected]

➜ WoestijnappeltjesWat ligt er precies op je bord als je bio eet? En hoe

maak je het klaar? Bio-koken met kinderen kan je met ‘Eerlijk is heerlijk’, dat meteen een kleine gids wil

zijn over natuurvoeding. Het boek bestaat voor de helft over geïllustreerde info over natuurvoeding, biologische

landbouw, peulvruchten en vleesvervangers, voedings-stoffen in je eten enz. en voor de andere helft uit recepten

die je met de klas kan bereiden: van woestijnappeltjes over kippita’s tot een bobbelomelet.

‘Eerlijk is heerlijk’ (12,25 euro) - Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze (Velt) - Uitbreidingstraat 392 C - 2600 Berchem

- tel. 03 281 74 75 - fax 03 281 74 76 - [email protected] - old.velt.be

➜ Vreemdetalenonderwijs«Meer talen in de basisschool?» bundelt acht bijdragen van aca-demici en ervaringsdeskundigen rond vreemdetalenonderwijs voor jonge kinderen. Ze bekijken taalverwerving, vreemdetalenonderwijs en tweetaligheid bij jonge kinderen vanuit wetenschappelijke, maat-schappelijke, juridische of praktijkgerichte invalshoeken.‘Meer talen in de basisschool’ (14,90 euro) - verkrijgbaar in de handel - Vlaamse Onderwijsraad & Garant Uitgevers - www.vlor.be (kies Publicaties - Raad Basisonderwijs)

Secundair onderwijs �

➜ StudiewijzersBegeleid zelfstandig leren staat met stipnotering in de didactische toptien. Leerlingen werken dan bijna onvermijdelijk met een studiewijzer. Die helpt ze zelf hun leerdoelen te behalen en een eigen leerstrategie te organiseren. Hoe je zo’n studiewijzer opstelt? Wat erin moet? Dit boek behandelt de verschillende onderdelen, geïllustreerd met concrete voorbeelden.

‘Studiewijzers: visie, ontwerp en praktijk’, Peter Van Petegem e.a. (26 euro, los verkrijgbaar of als afl evering 8 van de bundel ‘Begeleid zelfstandig leren’) - Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen - tel. 015 36 36 36 - fax 015 36 36 37 - [email protected]

➜ StilzittenEen lijdensweg. Dat is wat sommige pubers op school overkomt. Frederick bijvoorbeeld, van wie men pas in het derde jaar secundair vaststelde dat hij ADHD had. Als daarbovenop de hormonen opspelen, wordt het soms moeilijk voor leerkrachten om een goeie aanpak te vinden. Moet je bijvoorbeeld streng zijn of niet? In ‘Tieners - Zit stil! Op school!’ gaan Rita Bollaert en Marc Derudder op zoek naar signalen, duiding, concrete suggesties en een stappenplan voor leerkracht en school. Met codewoorden als structuur, coach, leerlingvolgkaart, informatie en afspraken.‘Tieners - Zit stil! Op school!’ (17,95 euro) - verkrijg-baar in de handel - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 - [email protected] - www.lannoo.be

Hoger onderwijs �

➜ LeesplezierHoe maak je van leerlingen vaardige boeken-lezers? Welke literaire genres bestaan er in de jeugdliteratuur? Hoe wordt een verhaal verteld en hoe analyseer je het met leerlingen? Leesplezier bevorderen en kinderen helpen om de literaire waarde in teksten en verhalen te ontdekken liggen niet altijd voor de hand. Dit praktijkboek wil (aspirant-)leerkrachten daarbij helpen. Met tal van opdrachten voor de student.‘Leeskracht! Gids voor literaire competentie op school’ (9,95 euro) - verkrijgbaar in de handel - Boekhandel Infodok/Davidsfonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 50 - fax 016 31 06 08 - [email protected] - www.davidsfonds.be

Xxx.

Gratis boek➜ Het grote avontuur van God en mensWat dacht Isaak toen zijn vader hem wou offeren? Wat ging er om in het jongetje van de broden en de vissen? Kolet Janssen vertelt (minder) bekende bijbelverhalen, gezien door de ogen van een getuige: de zus van Mozes, de melaatse die genezen wordt, een apostel van Jezus… De talrijke illustraties zijn van Thé Tjong-Khing.‘Het grote avontuur van God en mens’ (22,50 euro) - verkrijgbaar in de handel - Davidsfonds/Infodok - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 00 - [email protected] - www.davidsfonds.beOp woensdag 3 november (Leerkrachtendag op de boekenbeurs, zie p. 32) vertelt Kolet Janssen hoe je deze nieuwe kinderbijbel in de klas kan gebruiken (zaal Architectura; 11-11.50 u.).Tien gratis exemplaren wachten op jouw geïnteresseerde mail. Laat vóór 15 november iets weten aan [email protected]. De winnaars krijgen hun exemplaar thuisgestuurd.

Page 32: Klasse voor Leraren 149

Met fl itsende paparazzo

De eerste minister in het stemlokaal. De prins op bedrijfsbezoek. De fi lmster die haar Emmy komt afhalen. Ze zijn de kleine bliksems uit fototoestellen gewoon. Klasse stuurt een fotograaf naar leerkrachtendagen. Daar ben jij de centrale gast. Haren gekamd?

Controleer jouw adres…op de keerzijde van deze Klasse. Al wie recht heeft op de lerarenkaart 2005 krijgt die eind december. Het adres dat op deze Klasse staat komt op die kaart. Is de straatnaam niet helemaal correct of loopt de postcode mank? Mail je opmerking naar [email protected]. Voor dringende zaken bel je 02 553 96 95.

Koni

nklij

k M

useu

m v

oor M

idde

n-Af

rika

Espa

ce L

a Ca

mbr

e Br

usse

l

Susk

e en

Wis

ke K

inde

rmus

eum

Kal

mth

out

32 KLASSE NR.149

Antw

erp

Expo

(Bou

wce

ntru

m)

Antw

erp

Expo

(Bou

wce

ntru

m)

© B

RUDI

SC

Page 33: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 33

Gewonnen!Tijdens de zomervakantie drie musea bezoeken. Meer moest je niet doen om een weekend aan zee te winnen ondervond Els Du Bois (Paramedisch Instituut Mechelen). Haar indrukken? «De Nationale Plantentuin in Meise bezoek ik zeker nog drie keer. Ieder seizoen zie je daar een ander park. Het Speelgoedmuseum is echt ook voor volwassenen. De meccano van mijn broer, het ouderwetse paardjesspel. Onze leerlingen van de didactische keuken kunnen veel leren in het Bakkerijmuseum Walter Plaetinck. Daar kom je terecht in het tijdperk zonder computers. Wat konden de mensen toen verbazend veel.»

Tieners, zit stil op schoolHoe ga je om met ADHD’ers? Rita Bollaert en Marc Derudder schreven tips bij elkaar voor leerkrachten en ouders. Leerkrachten krijgen 5% korting op alle boeken bij vzw Zit Stil (niet op brochures of tijdschrift). Meer info: www.zitstil.be (klik op «publicatielijst»).

© L

UC D

AELE

MAN

S

Leer

krac

hten

-fi t-d

ag

1. powerplate2. body pump3. step aerobics4. BBB5. spinning6. streetdance

a. Verstevig je buik-, bil- en beenspieren. Het lijf wordt strakker, vet verbrandt.b. Jazz, funk en hip hop door de mixer. Niet dat je meteen op rug en schouder

dolt terwijl benen in alle richting wapperen. Maar het kan ervan komen.c. Fietsen en toch ter plaatse blijven, want je wil van de muziek genieten. Sprinten,

klimmen, rustig rijden of jumpen? Je stelt je fi ets zelf in. d. Good vibrations! Laat je lichaam trillen. Je explosieve kracht neemt toe, je

krijgt sterke spieren zonder zware inspanningen.e. Pak die halters vast en laat de spieren rollen. Begin je met 1,8 kg of grijp je

meteen naar de 30 kg?f. Muziek zweept jou swingend een trap op en af. Conditie en uithoudingsvermogen

verbeteren.

12 SPORTCHEQUES VAN 100

EURO

© L

UC D

AELE

MAN

S

Page 34: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

Page 35: Klasse voor Leraren 149

Team op

slot

© P

ETER

VAN

HOO

F

De mensen achter slot. Van boven naar onder: Patrick Hermans, Davy Sterckx, Jean-Pierre Verheyen, Dirk Kenis, Wendy Iven, Frank Janssens, Steve Heylen,

Judith Schalley, Sofi e Neys en Marc Trips.

Of we ook onze gsm moeten afgeven? Nee, we zijn geen ouder, geen broer of zus en nee, we hebben geen toestemming van de jeugd-rechter. De deur valt achter ons in het slot van de Gemeenschapsinstelling De Hutten in Mol. In de gang hangt het verleden aan de muur, netjes ingelijst. Hier zitten veertig jongeren in een gesloten instelling. Ze zitten vast en krijgen ook les. «In groepjes van maximaal vijf», legt Judith Schalley, leerkracht Nederlands uit. Lesgeven aan minderjarige moordenaars, tasjesdieven en verkrachters is lesgeven met een zendertje. Met een rode knop: voor het alarm. En met de bibber op het lijf?

Vijf moordenaars«Bibberen doen we niet, maar het speelt toch in je achterhoofd», zegt Wendy Iven, leerkracht sociale vaardigheden. «Momenteel zitten er vijf minderjarige moordenaars in onze klassen. Niet dat je van alle jongeren alle achtergronden kent, maar kom. Soms is dat belangrijk. In mijn lessen sociale vaardigheden kan ik daar op inspelen. En meer dan in welke school ook voel je dat de leerkracht een ploegspeler is, dat je die jongens samen wat probeert bij te brengen.» «Het zijn zware gasten die we hier binnen-krijgen», bevestigt Jean Pierre Verheyen, die het leerkrachtenteam leidt. «Ze leven hier in leefgroepen met opvoeders. Ze eten en slapen hier. Soms weken, soms maanden, soms jaren. Met tien leerkrachten geven wij les tussen 9 en 16.20 u. Nederlands, informatica, wiskunde, sociale vaardigheden, lichamelijke opvoeding en maatschappelijke vorming. Maar ook prak-tijkvakken: lassen, houtbewerking, elektriciteit. Iedereen krijgt zowel theorie als praktijk. Wij geven permanent les, uitgezonderd drie weken in juli of augustus. Ons onderwijs valt onder de noemer ‘Huisonderwijs’. We kunnen dus geen attesten of diploma’s uitreiken.»

Op slot«De klassen veranderen hier constant van bezetting. In een jaar tijd krijgen we 150 nieuwe leerlingen», zegt Dirk Kenis, leerkracht maatschappelijke vorming. «Veertig jongeren zijn hier aanwezig. Die hebben allemaal ook een school- en thuisgeschiedenis. Meestal niet fraai. Het is samen met het team zoeken naar wat ze kunnen en samen bekijken hoe we ze aanpakken. Natuurlijk zitten die gasten

hier niet graag. Maar meestal moeten we ze niet erg motiveren om naar de les te komen. Een les die ze aandachtig bijwonen is goed voor 6 punten. Alles wat hier gebeurt, is voor punten. Met de verzamelde punten kunnen ze zakgeld krijgen, of kopen ze wat vrijheid: ’s avonds nog wat televisie, anders gaan ze naar hun kamer. Op slot.»

Aan één zeel«Alles is hier regels en afspraken. Je moet die als team kennen, dezelfde doelstellingen hebben. Je moet ook aan één zeel trekken», beklemtoont Judith Schalley. «Consequent zijn en niet de populaire leerkracht uithangen die wat meer belooft. Na elke les is er tien minuten pauze. Genoeg tijd om toch snel wat informatie uit te wisselen: een mogelijk confl ict tussen twee jongens, iemand die boven zijn theewater dreigt te gaan…». «Voor deze job heb ik in elf andere scholen gestaan. Daar was het deur dicht, hier ben ik de baas en wat de andere leerkrachten deden, dachten en voelden was van geen tel», vertelt Wendy Iven. «Hier dragen we zorg voor elkaar», zegt Steve Heylen, leerkracht sport en informatica. «Het ergste dat je kan overkomen is dat col-lega’s je gezag gaan ondermijnen terwijl de gasten erbij zijn. Dan heb je afgedaan. Hier krijg je geen mes in de rug.» Iets later in de turnzaal klimt een van de gasten fanatiek in de touwen naar omhoog. Het is zijn stukje vrijheid: tot aan het plafond.

WAT HEBBEN LEERLINGEN NODIG? DE PIRAMIDE VAN MASLOV

KLASSE NR.149 35

«Met punten wat vrijheid kopen»

Elke leerling is een mens. En dat blijft hij, ook met een crimineel verleden.Wat zijn de basisbehoeften van elke mens? De tips uit Mol. Trap vijf kan niet zonder trap vier, trap vier niet zonder drie…

Staat volgende keer jouw team op deze pa-gina? Schrijf of mail naar Klasse (Het Team) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – [email protected]

Zelfbewustzijn: «Kijk, ik kan iets, ik kan wat bereiken.»

Waardering: goed overkomen bij anderen, appreciatie, een schouderklop

Sociale behoeften: affectie, omgang met vrienden, relaties

Geborgenheid: veiligheid, vrij van angst, zich goed voelen

Lichamelijke behoeften: warmte, onderdak, voeding, gezondheidszorgen

Page 36: Klasse voor Leraren 149

36 KLASSE NR.149

In het weekend ont-vangt hij in de Brugse jeugdherberg Snuffel rugzaktoeristen uit de hele wereld, tijdens de

week leert hij Waalse tieners Nederlands in het Collège du Christ-Roi in Ottignies. «Maar lang ga ik dit tempo niet meer volhouden», blaast Klaas Lagrou (26). «Elke dag pendel ik uren heen en weer. Dus zoek ik nu een kot in Ottignies. De rugzaktoeristen hou ik voor in de schoolvakanties!» Kan je in afwachting dat je je aggregatie-opleiding hebt voltooid, terugvallen op je praktijkervaring in de jeugdherberg?Klaas: «Eigenlijk wel. De meeste rugzaktoeristen spreken voldoende Engels om eenvoudige conver-saties te houden, maar er zijn er ook die alleen Yes en No kennen. Zo heb ik geleerd te communiceren met mensen die pakweg enkel Koreaans begrijpen. Dat komt mij op school van pas, want hoewel mijn leerlingen in de basisschool al lessen Nederlands kregen, is hun kennis van de taal beperkt. Toch spreek ik tijdens de lessen geen woord Frans. Ik geef les met handen en voeten, schakel leerlingen

in om aan hun klasgenoten uitleg te geven, gebruik beeldmateriaal, spelletjes en tekeningen. Weinig schools misschien, maar het werkt. Ik check ook altijd of de leerlingen echt begrepen hebben waar het over gaat. Door mijn ervaring in de hostel weet ik dat dit geen overbodige luxe is. Zo gebeurt het geregeld dat toeristen wel vriendelijk ‘oké’ knikken, maar dat ze ’s ochtends toch onthutst vaststellen dat er na 10 u. geen ontbijt meer wordt geserveerd. Hetzelfde geldt in de klas. Je moet daar als leraar alert voor zijn want voor je het weet, heeft de helft van de leerlingen een achterstand opgebouwd.»Je leerlingen volgen de helft van alle lessen in het Nederlands. Doen ze dat van harte?Klaas: «Ze hebben er zelf voor gekozen. Het komt erop aan ze gemotiveerd te hoúden, want binnenkort zal het verschil tussen hen en hun kameraden die niet in dit taalprogramma zitten, duidelijk worden. Terwijl hun vrienden in de week gaan sporten of naar de fi lm gaan, zullen zij moeten studeren om bij te blijven. We moeten opletten voor overload, dus geef ik geregeld ook eens een makkelijker toets. En op vrijdag spelen we altijd ‘Pictionary’ in het Nederlands: een spelletje waarbij je moet raden wat anderen tekenen of uitbeelden. Heel geschikt om op

een plezierige manier de taal te leren gebruiken. Dat een positieve groepssfeer erg belangrijk is, leerde ik in de jeugdherberg en ervaar ik nu ook in de klas. Als de vibes goed zitten, studeren jongeren graag en makkelijk. Dus hou ik de onderwerpen van mijn lessen lichtvoetig en vrolijk, zodat de leerlingen gráág Nederlands leren en zich niet schamen als ze eens een fout maken. Ik betrek er ook hun ouders bij. Het is belangrijk dat zij hun zoon of dochter aanmoedigen.»Verschilt de schoolsfeer aan de andere kant van de taalgrens?Klaas: «Wie denkt dat Waalse scholen ‘losser’ zijn dan Vlaamse, vergist zich. Mijn school is behoorlijk streng en de leerlingen opvallend beleefd. Er heerst een goede studiesfeer en dat werkt motiverend. In het lerarenlokaal herken ik de ambiance die je ook in Vlaamse scholen vindt: collega’s die met elkaar overleggen, koffi e drinken, internet checken, toet-sen verbeteren, bijpraten. Wat wel verschilt: mijn collega’s begroeten elkaar met een kus. Nog niet zo’n slecht idee!»

Klaas around the world: www.snuffel.be - www.college-christroi.be

PASSIE

Klaas Lagrou houdt van zijn geboortestad Brugge en ontvangt als vrijwilliger in jeugdher-berg ‘Snuffel’ toeristen van overal in de wereld.

Tijdens de week is hij leraar in een Waalse school in Ottignies. Veel leerkrachten combi-

neren zoals Klaas lesgeven met andere passies, buiten de school. In deze rubriek ‘Buitenbeentje’

vertellen ze erover.

Dag

Collega

Een piepjonge leerkracht die nog maar pas lesgeeft moet alles nog bewijzen. «Dat is voor ouders toch even gerust. Meester Bert Debooserie van de Vrije Basisschool Sint-Katrien in Lendelede hééft het. Dat verdient bloemen vindt Carine. En hoe kan Klasse voor Ouders de verrassing compleet maken? «Meester Bert is supercreatief. Kunnen jullie misschien dorpsgenoot en karikaturist Nesten uitnodigen?» En zo gebeurt. De kinderen kijken toe hoe Nesten vorm geeft aan hun meester. «Vergeet het dons op zijn kin niet en zijn sproeten!» Bert glimlacht. Zelfs op papier.Het bloemenkraam van Klasse voor ouders is weer geopend. Elke week valt er ergens in een Vlaamse school een boeket binnen. Is dat straks op jouw school? Lees meer in het oktobernummer van Klasse voor Ouders en op www.klasse.be/ouders

«Vergeet het dons op zijn kin niet en zijn sproeten!»

© LUC DAELE

MANS

MEESTER BERT KRIJGT BLOEMEN

«IK GA OP KOT»

KLAS

SE

Klaas: «Mijn collega’s begroeten elkaar met een kus.»

Page 37: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 37

Elke maand test Klasse je kennis over een nieuwe vak-overschrijdende eindterm. Deze maand draait elke opgave rond gelijke kansen. Zet de eerste letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je een verscheiden begrip van 11 letters.Stuur het woord vóór 27 november naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - [email protected]. De winnaar verblijft twee nachten met heel het gezin in een charmant hotel op 50 meter van het strand in De Panne. Vermeld zeker gezinssamenstelling (inclusief de leeftijd van de kinderen).Vanaf 1 december staan de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars.

[1] Voor je loopt, moet je eerst leren … (spreekwoord)[2] Toekenning van gelijke rechten aan eerst achtergestelde/gediscrimineerde personen[3] Vorm van onderwijs die inspeelt op de speciale onderwijsbehoeften van elk kind[4] Tweede grondbeginsel van de Franse revolutie/staat (zie munten)[5] Centraal begrip in de discussie rond het decreet gelijke onderwijskansen (GOK I-decreet);

heeft verder weinig te maken met hoeveel kilo een pakezel kan tillen[6] Vrouw van de Egyptische god Osiris[7] Engelse term voor een (overdreven) sentimenteel boek, lied, fi lm…[8] Jaarlijks evenement waar je een «gouden wortel» of een «prijs der zintuigen» kan winnen[9] Het aantal deelnemers aan de fi nale van Idool 2004[10] Het opnemen in een geheel (vaak gebruikt i.v.m. migranten)[11] De uitgever van het jaarljjkse «Blunderboek» van overheidsuitgaven

OP EEN ONBEWOOND EIHEIHEILAND…

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

IEVE

N VAN

ASS

CHE

Win: Win: Een gezins-Een gezins-

weekend aan zee. weekend aan zee. Breek de code!Breek de code!

Vendula Sevelova: «Jonge mensen Vendula Sevelova: «Jonge mensen willen bij ons geen leraar worden.»willen bij ons geen leraar worden.»

© K

LASS

E

De Yetiklas uit Schellebelle gaat op Expeditie Robinson. Hoe overleef je de speelplaats? Welke regels gelden als er geen leerkracht in de buurt is? Wie trekt dan de grenzen? Wat mag? Wat straf je af? Wie is de meester en wie de slaaf? Kortom: alweer een Yeti waar tieners naar uitkijken. Yeti viert trouwens feest: het 25ste nummer! En elke dag overladen eerste jaars secundair de mailbox en het gastenboek van Klasse: «Wij missen Yeti en willen het ook in het secundair!»Maak zelf kennis met Yeti nog voor je leerlingen hem in handen krijgen? Lok de nieuwsbrief in je mailbox via www.klasse.be/hetgeheimvanyeti

«Welke regels gelden als er geen leer-kracht in de buurt is?»

«Op het Boombal gaan wij uit de bol op accordeonmuziek!», lachen Alix (18), Eva (17), Isolde (18) en Wouter (18). Lees meer over deze nieuwste trend in

uitgaan in de Maks! van deze maand en op www.maks.be

EURO-COLLEGAVendula Sevelova (22) verblijft een half jaar in België als uitwisselingsstudent. Ze studeert met een Eras-mus-beurs aan de Mercator Hogeschool in Gent. «Ik doe het om mijn wereld te verruimen, beter Engels te leren en veel mensen te ontmoeten.» Vendula formuleert in vier termen haar indrukken over het onderwijs in Tsjechië en in België: - Interactief: «Het valt mij op dat Belgische leerkrachten hun les graag samen met de studenten opbouwen. Ze staan niet vooraan in het auditorium een monoloog te houden maar zoeken contact, stellen vragen. Dat is een aangename manier van lesgeven. Ook voor de professor, die zo kan checken of iedereen de leerstof begrijpt. In Tsjechië ben ik veeleer passieve hoorcolleges gewoon. Die worden ook degelijk gegeven hoor, daar niet van, maar ik heb het toch graag wat actiever.»- Waardering: «Tsjechische leraren hebben zo’n extreem laag inkomen, dat nog maar weinig jonge mensen voor de klas willen staan. De meeste scholen worden door de overheid gefi nancierd, en die kampt met een zodanige schuldenlast dat ze de lonen niet kan optrekken. Het voordeel is wel dat wie vandaag in Tsjechië leraar is of wordt, enorm gemotiveerd is. Ze staan voor de klas omdat ze het echt wíllen en graag doen. Ik heb dan ook goede herinneringen aan mijn leraren in het basis- en secundair onderwijs.»- Talenkennis: «Opmerkelijk: elke Belg die ik op straat de weg vraag, spreekt Engels. In Tsjechië zijn dat alleen de jonge mensen. De oudere generaties hebben vóór 1990 allemaal verplicht Russisch geleerd maar spreken de taal niet. Taalonderwijs was toen nog puur theoretisch: bergen grammatica en nauwelijks spreekoefeningen. Wat ze moesten kennen, werd erin gedrild. In België heeft blijkbaar ook de generatie van mijn ouders op een actieve en creatieve manier Engels geleerd.»- Literatuur: «Wat ik erg apprecieer aan het onderwijs in Tsjechië, is de ruime aandacht voor literatuur. Al van kleins af worden we vertrouwd gemaakt met grote schrijvers uit binnen- en buitenland. En als je naar de secundaire school gaat, vergroot die aandacht voor literatuur nog. Ook wie een technische of beroepsrichting volgt, leest boeken. Ik heb begrepen dat dit in België niet het geval is, en dat is jammer. Zo vind ik het zelf een verrijking dat ik al veel heb gelezen, zelfs al volg ik al sinds mijn zestiende een businessopleiding.»Tsjechië in cijfers: de Tsjechische republiek is 2,5 keer groter dan België – er leven 10,2 miljoen inwoners, van wie onder meer 81 % Bohemers, 13 % Moldaviërs en 3 % Slovaken, Polen en Roma – er geldt leerplicht van 6 tot 18 jaar

In deze rubriek ‘Eurocollega’ staan leerkrachten en leerlingen centraal die afkomstig zijn uit landen die recent toetraden tot de Europese Unie en die permanent of tijdelijk in ons land verblijven.Alles over Europa en Europese onderwijsprojecten: http://europa.eu.int/comm/education/index_en.html en www.ond.vlaanderen.be/socrates/Socrates/Nederlands/acties/Comenius/comeniusinhoud.htm

Page 38: Klasse voor Leraren 149

38 KLASSE NR.149

In de glazen inkomhal zitten Semra, Seengun, Sevim, Umhan en Paul aan de koffi etafel. Semra Cakar is al enkele jaren brugfi guur in wat zij een multiculturele Freinetschool noemt. Ze is de ‘go between’ tussen de leefwereld van de kinderen en het leven op school. Brug-fi guren bevorderen de communicatie en de samenwerking tussen ouders en (basis)school. Semra spreekt zowel Nederlands als Turks in sneltreinvaart. «Het koffi emoment vinden wij een uitgelezen moment om het over het suikerfeest te hebben. Wij grijpen alle feesten aan om mensen samen te brengen en mekaar beter te leren kennen.»

In Het Trappenhuis begint de praatronde. «Is het suikerfeest zoiets als sinterklaas?» vragen leerlingen in de praatronde. «Misschien kun-nen we enkele mama’s vragen om over het suikerfeest te vertellen», stelt juf Els voor. Semra Cakar knikt: «De mama’s willen dat beslist. De vraag komt van hun kinderen. Hier willen ze wel aan meewerken. Dat werkt beter dan een info- of ouderavond. Dan komen ze namelijk niet. Zij hebben die vergadercultuur niet en kinderopvang is niet vanzelfsprekend. En soms is er ook de taalbarrière. Wij ervaren dat deze koffi emomenten drie keer in de week leuk maar ook noodzakelijk zijn.»

Gluren«Eén van de mama’s nodigde mij vorig jaar uit op het suikerfeest in haar gezin», vertelt Paul. «Zo was ik getuige van de gebedsdienst in de moskee - het begin van het suikerfeest. Het toeval wou dat het suikerfeest en sinterklaas vorig jaar ongeveer samenvielen. Dat bracht ons op een idee: laat de kinderen eens zien hoe de twee feesten in een gezin gevierd worden. Ik maakte er een video-opname van. Die toonden we tijdens het forum, een geza-menlijk afsluitmoment op vrijdag waarop ook ouders uitgenodigd zijn. De Turkse kinderen keken verbaasd op toen daar verteld werd

«We kijken nu al uit naar het suikerfeest dat we dit jaar op 16 november vieren. Dan snuif je hier meteen de zoete geuren op van Turkse baklava. Het bakken is voor alle kinderen al een festijn op zich», vertelt Semra Cakar van de Gentse Frei-netschool Het Trap-penhuis. Eén op vier leerlingen is er Turks. «Maar het feest is pas compleet als Fatma, Zeynep en Yusuf dat lekkers kunnen delen met Joost, Lotte en Femke. En in decem-ber komt de sint dan op bezoek. Zo feesten de kinderen hier twee keer.»

Met de sint naar het suikerfeest

© F

RANC

IS B

EKAE

RT

Page 39: Klasse voor Leraren 149

dat sinterklaas uit Izmir kwam en eigenlijk een Turk is!» Semra: «Die opname was een soort ‘gluren bij de buren’, maar dan vanuit een positieve nieuwsgierigheid. De kinderen kijken naar die feesten in huiselijke kring, maar zien bijvoorbeeld ook hoe de huizen ingericht zijn. Wederzijds respect begint met elkaar leren kennen. Als ik zie dat Femke geregeld bij Fatma gaat spelen op woens-dagnamiddag en Yusuf uitgenodigd was op Simons verjaardagsfeestje, dan ontmoeten twee culturen mekaar. Femke zegt niet dat Fatma haar Turkse vriendin is, maar haar vriendin. Eén woordje meer of minder, maar een wereld van verschil.»

Voetbal«Feesten, zoals het suiker-feest en sinterklaas, zijn unieke gelegenheden om samen school te maken», zegt Semra. «Als kinderen, leerkrachten en ouders zich goed voelen op school is de stap van een gewoon ontbijt naar een multicultureel ontbijt niet erg groot. Ouders organiseren hier zelfs een Turks schoolfeest met een Turkse muziekband. Je moet de sterke kanten van iedereen die bij de school betrokken is ontdekken en benutten, met respect voor ieders eigenheid. Verwacht niet onmiddellijk Turkse papa’s voor de kof-fi emomenten!» «En toch», lacht Paul, «waren hier één keer massaal veel papa’s. Toen België het moest opnemen tegen Turkije tijdens het Europees kampioenschap voetbal, was dit bij de kinderen hét gespreksonderwerp. Ze wilden op school ook een voetbalwedstrijd België-Turkije organiseren. Geen probleem en… Turkije won. De volgende stap was een groot scherm op school om de wedstrijd

sámen te bekijken. Nooit zoveel Turkse papa’s gezien als toen.»

VluchtelingenOp de ruime grijs geplaveide speelplaats van de vrije basisschool Sint-Salvator zorgen de ontelbare plassen voor creatieve water-spelletjes. Druipnatte schoenen en sokken nemen de kinderen er graag bij. Het sobere bureaumeubilair en de eerder vale kleur van de muren contrasteren fel met het dynamisme van directrice Tamara Sinia. «Onze school ligt middenin een overwegend Turkse buurt. Voor tien jaar was tachtig procent van de leerlingen autochtoon, nu nog drie procent.

Negen van de tien kinderen zijn Turks. De Albanese, Kosovaarse, Bulgaarse, Palestijnse en Russische kinderen

hier zijn vluchtelingen. Wat ze een concen-tratieschool noemen, hé.»

Vertrouwen«Zeg maar liever buurtschool», roept Anne, die het bureau binnenstuift. «Dat klinkt veel positiever.» Anne Vereecken is al acht jaar brugfi guur op school. «Nu deel ik de job van brugfi guur met Gülsa Meseli en ik neem nog enkele uren zorgverbreding op. Toen ik begon, heb ik twee jaar Turks gevolgd. Dat komt wel eens van pas, maar ik heb vooral geleerd hoe moeilijk Nederlands voor Turken moet zijn. Een vertrouwensrelatie opbouwen tussen school en ouders is trouwens geen kwestie van Turks of Nederlands. Wij willen dezelfde taal spreken. Een stevige relatie opbouwen, behouden en nog verbeteren vergt tijd, energie en vooral goede wil. Aan een pro-

ject als het gesuikerde sinterklaasfeest en het vredesfeest vorig jaar waren we pakweg vijf jaar geleden nog niet aan toe. Zoiets moet groeien en er moet een vertrouwensrelatie zijn tussen school en ouders. Er kwam heel wat denkwerk en overleg aan te pas.»

LekkernijenHoe een gesuikerd sinterklaasfeest ontstaat? «Veeleer toevallig», vertelt Tamara Sinia. «De pedagogische studiedag ging over raakpunten met het suikerfeest en de ramadan. We wilden een Turkse mama als gastspreker. Uiteindelijk kwamen die mama’s met de leerkrachten in kleine groepjes spreken. De studiedag werd feestelijk afgerond met een etentje en daar rijpte de idee om sámen iets te doen met die raakpunten. Noem het maar de embryonale fase van het gesuikerde sinterklaasfeest en vredesfeest.» Anne Vereecken: «Feesten spreekt alle kinderen aan en zij kunnen hun ouders als geen ander motiveren en inspi-reren. Ze maakten affi ches die ze in winkels in de buurt mochten ophangen, nodigden buurtorganisaties uit, ouders zorgden voor sfeervolle muziek en Turkse lekkernijen waren er in overvloed. De typisch Turkse gastvrijheid kon je hier voelen. Het schoolfeest groeide uit tot één groot kinder-, ouder- en buurt-feest. Zo’n ervaring geeft je vleugels en van zodra zich weer een kans aanbiedt, vliegen we er opnieuw in.» Buiten miezert het nog altijd, maar dat kan hun enthousiasme niet temperen.

KLASSE NR.149 39

«Sinterklaas is een Turk»

� www.klasse.be/kvl/140/38 «Het suikerfeest is ook cultuur»� www.vcv.be/pdf/1_2/rapportfeesten.pdf Eindejaarsfeesten bij allochtone jongeren

VIJF GESUIKERDE TIPS1. Feest mee. Het suikerfeest wordt in de meeste buurtcentra

gevierd met een dansfeest of optreden. Of er worden suiker-gebakjes uitgedeeld. Nodig voor één keer jezelf uit. Je bent er vast welkom.

2. Maak zelf baklava klaar. Verras je directeur, collega’s of leer-lingen met zelfgemaakte baklava. Of daag je collega’s uit: wie maakt de beste baklava klaar? Vind het recept op users.skynet.be/trappenhuis.

3. Hang de kalender “Feesten met de buren op”. Deze fotoka-lender vermeldt de feestdagen van de verschillende godsdiensten en cultuurgroepen in België. Kadertekstjes geven er meer info over. De editie 2005 heeft een intercultureel lexicon als extra katern. Bestel hem via [email protected]. In de infomap vind je ook tips om op lokaal niveau ruchtbaarheid te geven aan bu-renfeesten en er ontmoeting rond te stimuleren. Je kan de map downloaden op www.kms.be.

4. Vertel een verhaal over het suikerfeest. Focus even op het suikerfeest omstreeks 14 november met het verhaal ‘Ayse komt te laat’. Je vindt het, samen met heel wat didactische tips, in Kijkwijzer op www.kuleuven.ac.be.

5. Stuur een wenskaartje. Stuur met je klas een wenskaartje naar moslimburen of naar een buurtcentrum. Tip: wenskaarten vind je op www.kms.be, e-cards bijvoorbeeld op www.hallmark.com en www.yahoo.com

SEKER BAYRAMI: HET SUIKERFEESTDe negende maand is ramadan, de vastenmaand voor moslims. Het moslimjaar telt 12 maanmaanden van afwisselend 29 en 30 dagen, in totaal 354 dagen. Hierdoor verschuift het telkens ongeveer 11 dagen vroeger in het zonnejaar van 365 dagen. In 2003 begon het suikerfeest op 25 november. Dit jaar begint het op 14 november en het duurt drie dagen. Met het suikerfeest wordt het einde van de ramadan gevierd. Bij het begin van het suikerfeest doen moslims na wat Mohammed ook deed: vroeg opstaan, zich baden, nieuwe kleren aantrekken, iets kleins eten zoals melk met dadels en naar de moskee gaan voor het feestgebed. De handen worden versierd met henna. Ze gaan uitgebreid bij familie en vrienden op bezoek en worden er op allerlei zoete lekkernijen onthaald. Ze omhelzen elkaar en wensen elkaar een gezegend feest. Er worden wens-kaarten naar elkaar gestuurd en geschenken uitgedeeld aan de minderbedeelden.

TUSSEN SCHOOL EN OUDERS: DE BRUGFIGUURHet brugfi gurenproject is een initiatief van het Stedenfonds, vroeger het Sociaal Impuls Fonds. Het project wil de communicatie en de samenwerking tussen ouders en (basis)school bevorderen. Brugfi guren moeten de school ondersteunen in hun zoektocht om de leerlingen een schoolloopbaan aan te bieden die optimaal aansluit bij hun mo-gelijkheden, onafhankelijk van de sociaal-economische en culturele kenmerken van het thuismilieu van die leerlingen.Meer info: www.pbdgent.be/opvoedingonderwijs/artbrugfi gurengent.htm

© F

RANC

IS B

EKAE

RT

Page 40: Klasse voor Leraren 149

40 KLASSE NR.149

Vanaf de zijlijn kijken ouders gespannen toe. Ze stappen naar de trainer toe om uitleg te vragen. Ze verwachten van de klastitularis dat hij hun zoon zo opstelt, dat hij over enkele jaren bij Anderlecht kan spelen. Ze nemen het hem kwalijk als hun kind op de bank zit. Daar kan nochtans een goede reden voor zijn. Zoonlief heeft een kwetsuur en kan nu even niet optimaal presteren bijvoorbeeld. («Hij doet zo raar de laatste tijd.») Ouders hebben weinig aan zo’n uitspraak. Informeer of hij thuis ook anders reageert en wat daar de oorzaak voor kan zijn. Vaak is het verhelderend om het aan het kind zelf te vragen en om samen naar een oplossing te zoeken.(«Waarom wordt hij nooit opgesteld?») Geen paniek. Iedereen moet de kans krijgen om zijn kwaliteiten te tonen. Wat kinderen aan hun ouders vertellen en hoe die dat dan interpreteren strookt niet altijd met de ervaring van de leerkracht. Het kan voor de leerling tijdelijk beter zijn om even niet voluit te gaan. Bij gebrek aan techniek, gebrek aan conditie. Als je een kind te veel bevraagt, kan hij het zo moe worden dat hij afhaakt. Een degelijke communicatie, waarbij duidelijke taal gesproken wordt, waar de leraar concreet vertelt wat hij er-vaart op het veld, is het meest effi ciënt. Op die manier kunnen ouders zich herkennen, het probleem erkennen en meewerken aan een oplossing. Laurent, de jongste van het gezin Wouters, heeft vaak zijn huistaak niet gemaakt. Als de leerkracht hem daarop attent maakt, reageert hij met een ludiek ‘Oeps, vergeten’. De leerkracht vindt dat daarover met de ouders moet worden gesproken… Tijdens het gesprek wordt duidelijk dat Laurent kan genieten van een complimentje. De leerkracht stelt voor om Laurent te prijzen als hij zijn huiswerk gemaakt heeft. Ze stelt voor dat hij een keertje langer mag opblijven of een ijsje krijgt…. Vader: «Dat gaan Evi en Ben graag horen! Wat hebt u voor hen in petto?»

De leerkracht zoekt hier samen met de ouders naar een compromis. Een oplossing, hoe goed uitgekiend ook, toetst hij aan de hele context. Op school en thuis. Actief luisteren is een begin, je verplaatsen in de gedachten van de ander kan een andere kijk op de zaak geven en structurele oplossingen bieden waar iedereen zich kan in herkennen.

HooligansTegenwoordig stappen de spelers het veld op met een heel systeem in hun achterhoofd. De theorie is de basis van waaruit de tactiek ontwikkeld wordt, rekening houdend met de capaciteiten en de samenstelling van de ploeg. Trainers en spelers bestuderen de tactiek, oefenen het passenspel. De coachen

verdedigen hun spelers tegenover te kritische supporters of berispen ze als het misloopt. Een

coach helpt de match winnen maar doet dat niet zelf. Leerkrachten zijn geen therapeuten maar winnen vertrouwen van de leerlingen. Een groene leerkracht is niet die persoon die dat petje op heeft, maar iemand die het vertrouwen van een leerling waard is. Zeker bij jongeren is die vertrouwensrelatie van belang. Ze hebben schrik dat ze dan geen vat meer hebben op hun eigen zorgen.

Leerkracht: «Mevrouw, mijnheer, ik ben blij dat u gekomen bent. Ik vind het erg belangrijk dat we met elkaar eens rustig van gedachten wisselen over de concentratiestoornissen van Wouter. Ik maak

mij echt wel zorgen.»Moeder: «Dan bent u niet alleen. We weten al jaren dat Wouter moeilijk met zijn hoofd bij de zaak kan blijven. Dat ervaren we elke dag.»Leerkracht: «Ik ben blij dat u het ook zo ziet, dan denken we er tenminste hetzelfde over.»Vader: «Wat dacht u er in de klas aan te doen?»Leerkracht: «Met een aanpak in de klas alléén zullen we er niet geraken.»Moeder: «Hoe bedoelt u?»Leerkracht: «Misschien is het zinvol dat we kijken naar wat jullie thuis zouden kunnen doen.»Vader: «Wouter klaagt erover dat hij in de klas heel erg wordt afgeleid. Hij kan er niet goed tegen dat anderen rommel maken, zegt hij.»Leerkracht: «Tja, met twintig in de klas is er natuurlijk altijd wel wat rumoer!»Vader: «En wat had u graag dat wij daaraan thuis zouden doen?»

Van op de zijlijn geven ouders commentaar. Ze kennen de onderliggende strategieën niet maar proberen het spel te doorzien. En toch is hun aanmoediging cruciaal om te kunnen scoren. Er staan echter ook hooligans naast het veld, die de spelers in de war brengen.

Op het plein: ouders en leer-krachten. In het doel: kinderen opvoeden. De tactiek: aan-

passen aan het veld en de situatie. Tegenstanders: die zijn er niet. We zullen het samen moeten doen. De eerste voorzet: de ouderavond. Klaar voor de aftrap?

Oudercontact:

«Niet tégen maar mét ouders praten»

� www.klasse.be/dossier/communicatie Wat is een contract tussen ouders en school?

Page 41: Klasse voor Leraren 149

getackled? TovermiddelOuders die naar een ouderavond komen willen mee het veld op. Ze willen een voor-zet geven, zodat hun kind kan scoren. Het zijn mondige partners, delen dezelfde zorg, willen mee de aanpak van problemen met de school bespreken. Zij zijn het best ge-plaatst om te weten hoe het kind zich thuis gedraagt. Leerkrachten zijn specialisten op hun domein. Ze beschikken over een heel instrumentarium van technieken, documen-tatie, informatie en weten het best hoe het kind zich als leerling op school gedraagt. Als er thuis problemen zijn, heeft dat gevolgen in de klas en vice versa. De thuissituatie is nu eenmaal anders dan de schoolsituatie. Dat er een spanningsveld is, is normaal. Vermijd daarom vakjargon.En waar zit het kind in dit hele verhaal? Wordt hij gehoord? Hoewel ouders en leerkrachten dezelfde zorg delen, loopt hun mening over het kind maar voor 40 procent gelijk. Dat komt omdat de situaties totaal verschillend zijn. Leerkrachten hebben geen tovermiddelen. Ouders evenmin, maar ze kunnen elkaar helpen om effi ciënte strategieën door te spelen. Dat

kan niet in tien minuten. Communiceren is een techniek, die niet genoeg aan bod komt in de lerarenopleiding. Leerkrachten kunnen een nascholing communicatiestrategieën volgen of een specialist uitnodigen naar de school om met het hele team te werken aan een betere manier van communiceren met ouders.

‘Praten met ouders’De aangehaalde voorbeelden komen uit het boek ‘Praten met ouders’ van Rik Prenen en Maurits Wysmans. Zij tonen, vertrek-kend vanuit talrijke voorbeelden op een duidelijke manier hoe ouders en leerkrach-ten door naar elkaar te luisteren en goed op elkaar in te spelen oplossingen kunnen vinden voor problemen met kinderen en jongeren. 30 leerkrachten kunnen het boek Praten met Ouders, uitgegeven bij Cego in hun brievenbus krijgen. Mail naar [email protected] (onderwerp: praten met ouders) en vertel kort een positieve ervaring uit je contacten met ouders.

� www.klasse.be/kvl/120/42 De kijklijst

Het oudercontactOUDERS EN LEERKRACHTEN

IN DE VIP-LOGE1. Zorg dat het doel van het gesprek

duidelijk is. Wil je enkel resultaten be-spreken, informatie doorgeven of is er een probleem dat wat meer aandacht nodig heeft? Maak in dat geval op de ouderavond een afspraak voor een fol-low-up gesprek.

2. Ouders en school zijn partner in de op-voeding van het kind: spreek niet tegen de ouders maar met de ouders.

3. Ouders en leerkrachten hebben het beste voor met het kind. Ze delen dezelfde zorgen. Luister daarom actief wat ze te vertellen hebben. Dat betekent niet dat je met alles akkoord moet gaan.

4. Beide partijen mogen hun expertise op tafel gooien: de leerkracht in zijn omgang met het kind in de klas en de ouders in hun ervaring met het kind thuis. Vraag ernaar.

5. Als je advies geeft, is het dan uitvoer-baar? Hebben ouders er een aandeel in? Ouders willen betrokken zijn. Stap naar ze toe. Wat maken ze thuis mee? Waar willen ze naartoe? Welke oplos-sing zien zij?

6. Ouders verwachten geen waarzeggers, geen tovenaars. Ze verwachten hulp.

7. Een goed gesprek tussen ouders en leerkrachten is een proces. Kom aan het einde tot een conclusie en concrete afspraken.

8. Een leerkracht moet zich niet op de tenen getrapt voelen als hij merkt dat ouders een voet tussen de deur steken. Zet die deur open.

© L

IEVE

N VAN

ASS

CHE

KLASSE NR.149 41

Page 42: Klasse voor Leraren 149

42 KLASSE NR.149

«Hier assembleren we onze mobiele school-tjes», vertelt Gabriël en wijst naar het kleine gebouw in prefabsteen. Hij klapt een com-pacte donkergroene box op wielen open en schuift hem als een telescoop uit tot hij zes meter lang is. «Doordat de box zo licht is en op wieltjes staat, kan de lokale straatwerker in Latijns-Amerika, Zuid-Oost-Azië en zelfs in Europa hem makkelijk meenemen. Straat-kinderen krijg je niet zomaar in de klas, dus komt de klas naar ze toe. De wanden wor-den gebruikt als krijt- of prikbord, je kan er materiaal op bevestigen en kinderen kunnen erop tekenen en schrijven.» Ruben, Christof en Gabriël volgen op hun school een uniek

7de specialisatiejaar. De ene helft van hun leertijd volgen ze opleidingsmodules zoals ‘lassen’, ‘communicatievaardigheden’ en ‘verantwoord ondernemen’. Die leveren hun deelcertifi caten op. In de andere helft doen ze autonoom een spin-off bedrijf draaien dat mobiele scholen produceert.

DHLChristof: «Wij zijn opgeleid om vooral uit-voerend werk te doen: draaien en frezen. Nu leren we leiding geven. De boxen worden geplooid in een bedrijf, een beroepsschool uit de regio verft de borden, de Hogeschool Limburg zorgt voor de bewerking van kunst-

«Ik haal ze niet van de straat weg», zegt Arnoud Raskin beslist. «Met onze mobiele schooltjes proberen we straat-kinderen weerbaar te maken en hun eigenwaarde aan te scherpen, zodat ze sterk genoeg worden om zélf een beter bestaan op te bouwen.» Arnouds vzw voorziet straatwerkers in Zuid-Amerika van karretjes met uitschuifbare krijt- en oefenborden. Met deze ‘mobiele schooltjes’ kwam hij op tv, in de krant en op de radio. Mecaniciens Ruben (18), Christof (18) en Gabriël (18) van de Gemeentelijke Secundaire School Munsterbilzen (GSM) glunderen. «En wij werken eraan mee!»

De klas rolt naar je toe

Gabriël, Ruben en Christof (van links naar rechts): «We werken voor een goed doel en leren tegelijk hoe een manager werkt.»

� www.mobileschool.org Het hele verhaal achter de mobiele school� www.gsm-munsterbilzen.be De ruime context van de school waar Ruben, Christof en Gabriël aan de slag zijn

© L

UC D

AELE

MAN

S

©LU

CDA

ELEM

ANS

Page 43: Klasse voor Leraren 149

stoffen, leerlingen van onze school maken het onderstel en DHL staat in voor de verzending. Wij zorgen ervoor dat alle stukken worden gemaakt en assembleren ze tot een mobiel schooltje.» Gabriël: «Met ons drieën vormen we een goed team. We werken samen aan dit project, maar hebben ook onze eigen verantwoordelijk-heid. Die van mij is de communicatie: het verhaal over onze spin-off en de mobiele schooltjes vertellen, aan de pers bijvoorbeeld. Dat een bedrijf ons gedurende zeven weken een communicatietraining geeft, komt dus goed van pas. Ruben doet de be-drijfsadministratie en Christof is de opzichter die ervoor zorgt dat alle deelnemers aan dit project weten wanneer hun onderdelen klaar moeten zijn.»

OntwerpenRuben: «Onze vroegere klasgenoten verdie-nen nu al goed geld in een bedrijf. Maar ik heb meer ambitie en zie dit specialisatiejaar als een grote kans. Met onze ervaring en getuigschriften zullen we beter gewapend zijn op de arbeidsmarkt. Wij leren hier hoe een manager werkt, in de praktijk.» Vorig jaar werd de Gemeentelijke Secundaire School Munsterbilzen (GSM) door Unizo uitgeroe-pen tot Ondernemende School 2003, naar aanleiding van de geïntegreerde proef die de school wijdde aan de mobiele school. «Onze leerlingen verfi jnen in dit project

ook hun specifi eke vakkennis», vertelt Jean-Marie Neven, technisch adviseur van GSM. «Leerlingen uit onze derde graad verbeterden het oorspronkelijke prototype dat Arnoud

bedacht en werkten het uit. Ook nu nog zoeken we voortdurend naar manieren om het onderstel, de pers om de didactische borden te maken, de schuifwan-

den en andere onderdelen te vernieuwen en verbeteren. Samen met de Technische Universiteit Eindhoven gaan we na hoe we de mobiele schooltjes nog mobieler kunnen maken door ze van een motor te voorzien. De leerlingen leren hier ontwerpen en werken zoals in een echt bedrijf.»

Metamorfose«We hebben erover getwijfeld om de mobiele schooltjes in Zuid-Amerika te laten maken», vertelt Arnoud Raskin. «Van dat idee zijn we teruggekomen toen we merkten hoeveel het voor de leerlingen hier betekent. Als ik over de speelplaats loop, word ik aangeklampt door jongens die zelf ook vrijwilliger willen worden in de spin-off van de school. Bovendien is in de regio een hecht netwerk gegroeid van scholen, bedrijven en jongeren die zich inzetten voor kinderen aan de andere kant van de wereld. Met ons project kunnen we grote groepen mensen sensibiliseren én in gang zetten.» Jean-Marie Neven knikt: «Sommige leerlingen hebben een metamorfose onder-

gaan. Jongens die vroeger voor niets interesse hadden, spreken Arnoud nu spontaan aan over het project. Dat ze concreet iets kunnen doen voor straatkinderen, trekt ze enorm aan. De school is erg blij met dit project en betrekt er leerlingen uit alle richtingen en studiejaren bij. We kunnen ze hiermee im-mers veel aanbieden. Denk alleen al aan de vakoverschrijdende eindtermen zoals com-municatievaardigheden, maatschappelijk en ethisch bewustzijn, organisatiebekwaamheid, sociale vaardigheden en weerbaarheid.»

Straatkind«In het zesde jaar leerden we een automatische boormachine maken. Dat is ook interessant maar de mobiele school heeft toch iets extra», voegt leerling Gabriël eraan toe. «’t Is niet alleen fi jn om aan te werken, het is ook voor een goed doel. Ik geloof dat we in het leven van zo’n straatkind iets kunnen betekenen. Ik hoop ooit zelf in Zuid-Amerika te gaan kijken hoe het werkt.» Arnoud Raskin besluit: «Het materiaal waaruit elke mobiele schoolbox is vervaardigd, is op zich weinig waard. Het is de straatwerker die ermee werkt die het waarde geeft. De mobiele school is in de eerste plaats een methodiek. Ook hebben we speciaal edu-catief materiaal ontwikkeld dat afgestemd is op de behoeften van het straatkind. Dat alles stellen we ter beschikking van alle projecten ter wereld die met straatkinderen werken. Maar het is wel dankzij de vrijwillige inzet van leerlingen, leerkrachten, scholen en bedrijven dat dit project mogelijk is.»

KLASSE NR.149 43

«Ik hoop ooit zelf te kunnen gaan

kijken»

Eén mobiel schooltje kost 7 000 euro. In die prijs zijn niet alleen de produc-tie en verzending begrepen, maar ook de opleiding van de lokale straat-werker. Elk jaar wor-den in Latijns-Amerika, Zuid-Oost-Azië en Europa een tiental uitklapbare schoolboxen afgeleverd bij organisaties die werken met straatkinderen. De lokale straatwerker gebruikt de box als tool om de kinderen weerbaar te maken. Ook jouw school kan dit project ondersteunen. Organiseer een actie met alle leerlingen en leerkrachten. De integrale opbrengst gaat naar een uitklapbaar schooltje dat het leven van de straatkinderen ingrijpend kan veranderen. Hoe doe je mee? Neem meteen contact op met vzw Mobile School – Naamsestraat 159 – 3000 Leuven – tel. & fax 016 50 02 34 - [email protected]

© L

UC D

AELE

MAN

S

Hoe werkt de mobiele school? Welke methodiek en didactische aanpak zitten er achter? Hoe straatwerker Horacio in Venezuela ermee werkt? Leer méér over de mobiele school op www.klasse.be

BOUW ZELF EEN MOBIEL

SCHOOLTJE

Arnaud Raskin met collega Ann Van Hellewout: «Bedrijven en jongeren zetten zich in voor kinderen aan de andere kant van de wereld.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

Page 44: Klasse voor Leraren 149

44 KLASSE NR.14944 KLASSE NR.149� Je hebt toch ook een eigen mening! Reageer op www.klasse.be/forum/vijfvoorvier

Bekende Vlamingen hebben óók op school gezeten. Daar hebben ze hun mening gevormd over zichzelf, de samen-leving, de wereld en … de school. Vier BV’s die ook leerling, leerkracht, ouder of beleidsmens zijn, beantwoorden vijf vragen over onderwijs:

Faroek Özgünes is journalist bij VTM en papa van Alfi e (7) en Milan (2)

«Liever geen bi-cultureel onderwijs.»

Kan de school de wereld redden?

«Je jeugd valt zo goed als samen met je schooljaren. Je maakt er je beste vrienden, je leert alles voor het eerst op school. De impact van onderwijs kunnen we dus niet genoeg benadrukken. Kinderen die gepest worden op school heb-ben een miserabele jeugd en dat kan zich later uiten in hun gedrag en in hun omgang met anderen. Zelf ben ik gelukkig nooit gepest, ook niet wegens mijn afkomst.»

Dit heb ik op school niet geleerd:

Deze leraar heeft voor mij het verschil gemaakt:

Hier heb ik me als leerling kapot aan geërgerd:

Dit zou ik aan ons onderwijs veran-deren:

«Dat onderwijs extreem belangrijk is, heb je als kind nog niet door. In het secundair zit je daar op den duur met lange tanden tot je eindelijk dat diploma hebt. Nu ik zelf in het hoger onderwijs zit, besef ik hoe belangrijk de school is. Enkele vrienden zijn gestopt met studeren en doen nu werk waar ze niet achter staan. Een goede opleiding maakt het mogelijk dat je in je leven de dingen doet die je zinvol en waardevol vindt. Met onderwijs vergroot je je kansen.»

Julie Michel (19) is hogeschoolstudente interi-eurvormgeving en lid van de tienerband ‘Jeens’ (bekend van het Levenslijnlied).

«Sommige leraren zijn lastig en tegen-draads.»

«Je mag niet alle heil van de school verwachten. Opvolging thuis is even belangrijk. Omdat we thuis Turks spraken, kon ik als kind het Nederlands dat ik op school leerde alleen maar in de klas en op de speelplaats spreken. Dat bleek een serieuze handicap later, want ik bouwde ongemerkt een taalachterstand op. Ik miste taalgevoel. Het gevolg was dat ik soms gewoon niet begreep wat er van mij werd gevraagd, waardoor ik de verkeerde opdrachten maakte. Met slechte punten tot gevolg.»

«Zingen! Alleen in het eerste en tweede jaar van het secundair kregen we ‘muzikale opvoeding’, maar veel hebben we daar niet gezongen. Daarna op de sportschool was het helemaal afgelopen met de muziek. Jammer dat artistiek talent niet wordt aangemoedigd in de gewone school – daarvoor moet je naar het kunstonderwijs of naar de muziekschool. Nochtans heeft iedereen er baat bij te leren zingen, van muziek te houden en te tekenen. Wat je later in je leven ook doet, dat komt altijd van pas.»

«Mijn leraar zedenleer vertelde ooit over een chauffeur die elke dag aan zijn minister uitlegde wat hij in de krant had gelezen. Niet alleen vergaarde hij zo kennis, hij kon die feiten ook vlot en helder navertellen. Uiteindelijk promoveerde de chauffeur tot kabinetschef. Ik vond het een geweldig verhaal dat mij geïnspireerd heeft om journalist te worden. Ik geef nu zelf lessen journalistiek en besef dat veel van wat je vertelt in de lucht verdwijnt, maar de gedachte dat je misschien wel één iemand bereikt en zijn leven beïnvloedt, is voor mij al voldoende om les te blijven geven.»

«Ik ben altijd graag naar school gegaan, tot in het vijfde secundair mijn taalachterstand de kop opstak. De school had die nooit opgemerkt en zag het beroepsonderwijs als enige oplossing. Alsof daarmee mijn taalprobleem van de baan was! Daar was ik behoorlijk kwaad over. Ik ben zo hard Nederlands beginnen te leren dat ik de taal beter beheerste dan mijn medeleerlingen. Later volgde ik ook dictie, voordracht en toneel. Uiteindelijk ben ik afgestudeerd als licentiaat vertaler en na avondschool ben ik journalist geworden. Ik heb revanche genomen.»

«Allochtone kinderen die naar een aparte, Turkse school gaan. Hoe kan je van die kinderen verwachten dat ze onder elkaar Nederlands zullen praten? Nochtans is die taal hun sleutel voor de toekomst, niet hun kennis van het Turks. Dat bi-cultureel onderwijs kinderen alleen maar in de war brengt, heb ik zelf ondervonden. Dus: leer ze Nederlands op school; de culturele bagage uit het land van hun (voor)ouders krijgen ze wel van thuis mee.»

«Onze leraar PO was een groene leraar en kon ongeloofl ijk goed luisteren. Hij heeft mij en veel andere leerlingen gehol-pen. Had je slechte punten, dan stimuleerde hij je om nog beter je best te doen. Het is belangrijk dat alle jongeren op hun school zo’n vertrouwensfi guur hebben, die ze steunt en geruststelt. Want na een tijd begint de school enorm tegen te steken.»

«Aan sommige leraren die het tof vonden je te laten voelen dat zij de leraar waren en jij ‘maar’ de leerling. Het type dat je met de glimlach buisde. Dat waren tegendraadse, lastige leerkrachten. Je voelt je zo vreselijk machteloos als leerling! Nu ik op de hogeschool zit, valt het mij op dat de leraren de studenten coachen om zo veel mogelijk bij te leren. Ik ben opgelucht en verrast.»

«Klasuitstappen lijken misschien tijdverlies maar voor leerlingen zijn ze heel belangrijk. Buitenschoolse activiteiten zorgen voor het cement tussen de leerlingen; voor een goeie klassfeer. Als je je op je gemak voelt in je klas, ga je graag naar school en heb je meer zin om te leren en om je school af te maken. Tijdens zulke uitstappen leer je je plaats vinden in een groep. In de hogeschool zitten we met 250 in het eerste jaar. Da’s een enorme groep en ik moet daaraan wennen. Maar ik kan wel terugvallen op sociale vaardigheden.»

© V

TM

© C

REA-

TEAM

Julie MichelFaroek Özgünes

V i j fv o o r v i e r

Page 45: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 45� www.schakkebroek.be Xxxx xxxxx

Urbain Lavigne is bestuurder van het Gemeenschaps-onderwijs en papa van Sarah (19)

«Laat actieve participatie op school niet over aan dat ene clubje van supergemotiveerden.»

«Goed onderwijs leert je je eigen lot in handen te nemen. Niet iedereen heeft het geluk ouders te hebben die je wegwijs maken in het leven. Zelf kom ik uit een lerarenfamilie en werd ik thuis dus goed omringd, maar veel kinderen hebben ouders die minder begaan zijn met wat hun kind leert. Dat moeten we op school corrigeren zodat iedereen met min of meer gelijke kansen in het leven kan staan.»

Kristien Hemmerechts is auteur en professor Engelse taal- en letterkunde, en mama van Kathy (23), stiefdochter Laura (26) en stiefzoon Tomas (34)

«Het zou fi jn zijn mochten leraren wat vaker toegeven dat ze feilbaar zijn.»

«Ik geloof hard in onderwijs. Geen enkele mens wordt slecht geboren - zelfs Dutroux niet – maar we starten ongelijk. Veel is afhankelijk van je thuismilieu. Onderwijs kan de ongelijke kansen die eruit voortvloeien, helpen corrigeren. Ook in de ontwikkelingslanden is onderwijs de sleutel. Ik heb een hekel aan liefdadigheid en betutteling want het helpt de mensen niet langdurig en fundamenteel vooruit. Alleen goed onderwijs kan ze mondig en weerbaar maken.»

«De secundaire school was een erg beschermde omgeving, een veilige cocon. Leerlingen kwamen niet in contact met ‘vreemden’ of met mensen die er andere ideeën op na hielden. Aan de universiteit was dat wel even anders en daar moest ik aan wennen. Daardoor nam ik niet langer het voortouw, wat ik in de secundaire school wel had gedaan. In mijn beroepsleven heb ik die draad gelukkig weer kunnen oppikken. De school mag geen cocon zijn, zodat je je sociale koudwatervrees leert overwinnen.»

«Onze opleiding was erg theoretisch. Over het ‘echte leven’ kwamen we niets te weten. Ik heb op school niet geleerd hoe ik een belastingsformulier invul, waar je moet op letten als je een lening aangaat of hoe je lekker kan koken. Kortom, over hoe de samenleving in de praktijk werkt, heb ik op school niets geleerd. Dat er nog niet veel is veranderd, merkte ik aan de ASO-opleiding van mijn dochter. Alle praktische inzichten over de samenleving kreeg ze van thuis mee, niet via de school.»

«Mon Van Den Eynde, mijn leraar Lichamelijke Opvoeding en trainer van Gaston Roelants, Ivo Van Damme en andere atletiektalenten. De man is al enkele jaren overleden, maar hij heeft op mij en veel andere leerlingen grote indruk gemaakt. Hij was het ook die me stimuleerde om verder te gaan in de sport en die er mee voor heeft gezorgd dat ik zelf leraar LO werd.»

«Ik was in de secundaire school één van de weinige leerlingen die op school al eens een sportwedstrijd of honderddagenfuif organiseerde. De meeste schoolgenoten hielden zich afzijdig of stelden zich zelfs openlijk anti op. Zo bleken enkele leerlingen na een fuif op school de basketpaal te hebben omgebogen. Als leraar en later als schooldirecteur zag ik in dat je de actieve participatie op school niet mag overlaten aan dat ene clubje van supergemotiveerden. Als je alle leerlingen bij het schoolleven betrekt, creëer je een sfeer van respect en engagement.»

«Een betere spreiding van anderstaligen en allochtonen over alle netten en alle scholen. Kinderen die opgroeien in een gemengde groep, krijgen veel meer kansen om te slagen in het leven. Later belanden ze in een heterogene samenleving, waarom zouden we ze dan laten schoollopen in overwegend witte of zwarte scholen? Het probleem is natuurlijk dat veel ouders heterogeniteit als een bedreiging zien. We moeten tegen die tendens ingaan.»

«Dat was er meer dan één: stimulerende persoonlijkheden die je duidelijk maken dat je iets kan en die je aanzetten om er ook echt iets mee te doen. Omgekeerd komt helaas ook veel voor: leraren die je proberen te fnuiken. Sommigen vonden het bedreigend dat ik kritisch en mondig was. Mijn vragen zagen ze als pogingen om hun gezag te ondermijnen. Voor een nieuwsgierig en verbaal jong mens is dat erg verwarrend en verbijsterend. Zelfzekere leerkrachten gaan juist met plezier in op vragen.»

«Dat de lessen vaak saai waren. Er waren leraren die meeslepend lesgaven, maar veel anderen kwamen gewoon hun verhaaltjes afdreunen. Ik merk na 24 jaar zelf lesgeven dat jongeren op school steeds beter worden begeleid, dat kritische zin en mondig zijn veel meer dan vroeger worden gestimuleerd. Terwijl mijn klasgenoten en ik op school werden ingepompt dat we niets waren en nog alles moesten leren, krijgen jongeren vandaag gelukkig meer positieve, opbouwende feedback.»

«Het zou fi jn zijn mochten leraren wat vaker toegeven dat ze feilbaar zijn. ‘Dat weet ik niet, ik zoek het op’ - er zijn er nog maar weinig die zo’n zinnetje over hun lippen krijgen. Natuurlijk moet je je vak kennen, maar je kan niet alles weten en bovendien leer je als leerkracht ook zelf voortdurend bij. Die houding kan je doorgeven aan je leerlingen. Je leert ze kritisch denken door ze te stimuleren om vragen te stellen en opmerkingen te geven, zelfs al leidt dat er soms toe dat je als leraar het antwoord niet meteen weet. Je laat zien dat je ze serieus neemt en dan krijg je respect terug.»

Urbain Lavigne Kristien Hemmerechts

© L

UC D

AELE

MAN

S

© K

UB

KLASSE NR.149 45

Page 46: Klasse voor Leraren 149

46 KLASSE NR.13746 KLASSE NR.149

EXPERIMENT

Leerlingen geven seksuele vormingIn het Instituut Regina Mundi in Genk gaven de zesdejaars Gezondheids- en Welzijnswe-tenschappen voor hun geïntegreerde proef bijna een jaar lang vorming aan derdejaars rond vier thema’s: seksualiteit, voorbe-hoedsmiddelen, seksueel overdraagbare aandoeningen en diversiteit binnen relatie-vorming. «Verspreid over twee trimesters organiseerden ze informatiemomenten voor ouders en leerlingen», legt leerkracht en coördinator Riet Abrahams uit. «In de klas gebruikten ze actieve werkvormen, zoals een relatiespel of een quiz. Leerkrachten van verschillende vakken ondersteunden het project in hun lessen. De leerlingen zochten hulp en ondersteuning bij de school voor verpleegkunde, het CGSO, Sensoa, de

genderstichting enz. Ze nodigden tijdens een inleefdag ervarings-deskundigen uit: een transseksueel, een homoseksueel, een persoon met een han-dicap, een jonge alleenstaande moeder. De derdejaars waren bijzonder enthousiast over het project en voor onze zesdejaars was dat een enorme succeservaring. Ze kregen zelfs een staande ovatie.»Leerlingen seksuele vorming laten geven werkt ook in Engeland zo goed dat twaalf secundaire scholen die ermee experimen-teerden er een vast project van maakten. Vanwaar dat succes? Volgens de leerlingen

die de lessen krijgen, zit het grootste verschil met het verhaal van hun leerkrachten in attitudes. Zo ervaren ze van leerkrachten snel een betuttelende, moraliserende aan-pak. Zo zouden ze te veel nadruk leggen op seksueel overdraagbare aandoeningen, tienerzwangerschappen en onthouding voor het huwelijk. Daar blijken achttienjarigen veel voorzichtiger over te communiceren. Ze schijnen er ook meer over te weten.

REGINA MUNDI

ENQUÊTE

«Maak me niet belachelijk»Wat vinden leerlingen (10-12 jaar) de meest ergerlijke eigenschappen van leerkrachten? 1 Leerlingen belachelijk maken 28 % 2 Niet uitgeslapen zijn 17 % 3 Geen humor hebben 12 % 4 Fouten maken 10 % 5 Schreeuwen 9 % 6 Rode strepen trekken 7 % 7 Altijd blijven zitten 4,5 % 8 Geen leuke dingen organiseren 4,5 % 9 Onduidelijke regels 4,5 % 10 Slechte voorbereiding 3,5 %Meer dan 500 leerlingen tussen 10 en 12 jaar brachten hun stem uit op de website van hun lijfblad Yeti. Lees het volledige artikel op www.yetiworld.be/24/10.

TAALONTWIKKELING

Poll«Tegen mij mogen leerlingen jij

zeggen»Volgens de Nederlandse premier Bal-kenende moeten leerlingen u zeggen tegen hun leerkrachten. Wat doen ze in jouw klas? Is u de regel of mogen ze ook jij-en en jou-en? Stem erover op de Klasse-poll. www.klasse.be/poll

Het verdict van de vorige poll:Amper één leerling op vijf leert Duits op school. Is dat te weinig? ja - 77 % nee - 23 %

22 OKTOBER IS WERELDSTOTTERDAG

«Een van mijn leerlingen stottert. Wat kan ik doen?»1. Behandel een stotterend kind

als elk ander kind, sla het niet over bij leesbeurten of andere mondelinge opdrachten.

2. Geef het kind de tijd om te praten, ook al duurt het wat langer.

3. Probeer niet op eigen houtje iets te doen tegen het stotteren. Bespreek dit met de ouders. Meestal volgen ze therapie met hun kind en kunnen ze zeggen hoe ermee om te gaan.

4. Geef zelf het goede voorbeeld door rustig te praten.

5. Probeer stotteren aanvaardbaar te maken voor de klas, zodat het geen taboe wordt.

6. Laat je niet afl eiden door eventuele rare bijbewegingen en grimas-sen van het kind. Vaak proberen stotteraars op die manier hun ongemak te overwinnen om verder te kunnen praten.

7. Kinderen kunnen gefrustreerd geraken omdat ze uitgelachen of gepest worden. Daardoor kun-nen ze agressief of onhandelbaar reageren. Praat erover met het kind.

Meer weten? Verhalen, tips en advies vind je op de website van de Belgische Belangen-groep voor Stotteraars: www.stotteren.be. Je kan contact opnemen met de organisatie via [email protected]

Page 47: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 47

PROJECT

Leesfee wordt leesjufToen ze nog voor leerkracht studeerde, werd in Emy Geyskens (23) de leesfee geboren. Ze trok verkleed als een to-verfee naar de plaatselijke bibliotheek om er voor te lezen aan kinderen. Met veel succes. Vandaag is de leesfee ook leesjuf. Emy geeft deeltijds les in de Antwerpse basisschool De Zevensprong, waar ze veel met anderstalige nieuwkomers werkt. Wat haar daarin aansprak? Emy Geys-kens: «Tijdens de zomer besloot ik te gaan voorlezen tijdens buurt- en straatfeesten in de allochtone buurten in Antwerpen. In het begin had ik wel veel schrik. Ik weet dat in veel allochtone gezinnen geen echte voorleescultuur bestaat en vreesde dat mijn tent leeg zou blijven. Maar dat was niet zo.

Sommige kinderen kwamen tot vijf keer terug om naar mijn verhalen te luisteren. Als leerkracht besloot ik me toen volop in het interculturele te storten. Mijn eigen blik verruimen maar ook die van kinderen. Want intercultureel bekijk ik zo breed mogelijk: omgaan met verschillen. Voorlezen blijft daarin een grote rol spelen: een boek leert kinderen zo gemakkelijk dat we allemaal

verschillen en onze kwaliteiten hebben. Toen ik op school solliciteerde, was de directeur net op zoek naar iemand die specifi ek met de allochtone kinderen wou werken. Dezelfde dag nog stond ik al voor de klas. Gelukkig lag mijn auto vol boeken.»Sinds enige tijd werkt de leesfee ook met

‘leeselfjes’. Dat zijn studenten, leerkrachten enz. die mee helpen of af en toe vervangen. Wat zo’n leeself moet kunnen? Emy Geyskens: «Slechts één ding: graag voorlezen. Maar er zijn er nooit genoeg, want we worden gevraagd van de kust tot in de Ardennen. Extra hulp zou welkom zijn…»Zin om de leesfee een handje toe te steken? Laat iets horen via www.leesfee.be.

AUSTRALIË

De Flying Teachers«Zitten we in Vlaanderen allemaal in een klas met een leerkracht vooraan, voor de kinderen in de Outback van Australië gaat dit niet op. De afstand tussen thuis en school is vaak veel te groot, dus moet men er op een andere manier lesgeven. Zo botsten we in Alice op de radioschool. Daar worden direct vanuit de school educatieve programma’s uitgezonden naar 135 leerlingen. 14 leraren en 8 hulpkrachten doen het werk. Van maandag tot vrijdagmorgen krijgt elke klas 20 minuten les via de radio. Bovendien krijgt elke leerling ‘s middags tien minuten privé-les van zijn leerkracht… Het grootste deel van de taken verwerken de leerlingen schrif-telijk. De lessen worden om de tien dagen via een speciaal postpakket naar hen opgestuurd. Voor een vlotte bediening wordt uiteraard gebruikt gemaakt van een postvliegtuig. De vele taken vragen toch 6 tot 7 uren studietijd per dag. De ouders of een persoonlijke tutor kijken het werk van de leerlingen na. Opvallend is dat de leerlingen vaak een veel hoger niveau bereiken dan hun leeftijdgenoten die gewoon les volgen in de klas. Dat komt doordat…»Wil je weten hoe dit verhaal verder gaat? Leerkracht Magda Bekaert fi etst dit schooljaar de wereld rond voor Unicef. In elk land bolt ze een school binnen. Klasse volgt haar via internet. Lees de volledige blog van Magda op www.klasse.be

DE EERSTE LIJN

Leerling mishandeld: laat het niet blauwblauw«Ik ben nog altijd bezig met het afschuwelijke verhaal van Leen», vertelt Martine D. «Een rotkind, slechte punten, herrieschopper en pestkop. Toen nam ze mij in vertrouwen en ik geloofde het bijna niet: incest. Leen zei ook: Ik vertel het aan jou, maar je mag het niet verder vertellen. Hoe kan je zoiets beloven?»In ‘In vertrouwen genomen’ (uitg. Lannoo) geven Peter Adriaenssens, Liesbeth Smeyers, Carla Ivens en Bart Vanbeckevoort uitgebreid antwoord. Vier tips daaruit:1. Aanvaard het verhaal van het slachtoffer.

Verzeker Leen dat je haar gelooft, dat het niet haar schuld is. Maak duidelijk dat je

waardeert dat ze je in vertrouwen neemt en dat je dat moedig vindt.

2. Bevestig het slachtoffer. Vertel Leen dat wat is gebeurd niet haar schuld is. Ga niet in op de oorzaak of wie de dader is. Uit ook geen beschuldigingen aan het adres van haar ouders. Een kind vraagt meestal respect voor zijn ouders, ondanks alles. Hou je gevoelens onder controle. Het verhaal van Leen kan grote emoties, afkeer, walging of woede bij je teweegbrengen. Een neutrale houding versterkt het vertrouwen.

3. Zet verdere stappen: overleg met Leen wat de volgende stappen zijn; overleg met de

directie, het CLB, een externe organisatie (in die volgorde). Verzeker dat je die altijd in overleg met haar zal nemen en dat je haar zal blijven steunen. Beloof geen geheimhouding. Anders isoleer je jezelf.

4. Blijf steunen: maak Leen duidelijk dat zij niet de enige is wie zoiets overkomt en dat er hulp mogelijk is. De schade kan worden beperkt als de omgeving het slachtoffer hulp blijft bieden.

Meer informatie over kindermishandeling en hoe je daar als leerkracht en als school mee omgaat, vind je in De Eerste Lijn op www.klasse.be

EXPEDITIE

Stigma’s in Oeganda- Zou je je vrouw uit het huis zetten als ze seropositief was?- Ik zou haar hoogstwaarschijnlijk nog voorzien van eten en geld, maar onze relatie zou ik verbreken.Het is één van de vele verrassende uitspraken die Hanne (18) noteert tijdens haar reportage voor Maks! in Oeganda. Samen met vijf Vlaamse jongeren bekeek ze Oeganda door de bril van gezondheidszorg, natuur en familiebanden. «In Oeganda kleeft een stigma op aids», schrijft ze. «Gelukkig zijn er organisaties, zoals Reach Out, die naar scholen trekken om jongeren duidelijk te maken dat dit stigma niets oplost. En om aan preventie te doen. De leerlingen zingen, dansen en spelen er toneeltjes over aids. Dat is de meest gebruikelijke manier waarop men er leerlingen aan het denken wil zetten. Terwijl ze teksten schrijven, liedjes maken en dansjes in elkaar steken, krijgen ze ook de kans om met elkaar over de aids-problematiek te discussiëren.» Of Reach Out daarmee veel jongeren bereikt? Hanne: «De lagere school is gratis in Oeganda, maar zodra je naar het middelbaar gaat, moet je betalen. Door de armoede haken veel kinderen af. In

het gastgezin waar ik verbleef leerde ik Jesca (17) en Prossy (19) kennen. Allebei moesten ze stoppen na het tweede middelbaar.»

Jongeren lezen de vol-ledige reportage van Hanne deze maand in Maks! Je kan het artikel ook on line doornemen: www.maks.be/39/12

HANNE

EM

MY G

EYSKENS

Page 48: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

Page 49: Klasse voor Leraren 149

KLASSE NR.149 49

Vlaamse Jenaplanscholen

De Jenaplanpedagogie is binnen onderwijskringen, vooral in het basisonderwijs, genoegzaam bekend.

Vooral in Nederland is deze ervaringsgerichte methode sterk vertegenwoordigd (in een 220-tal scholen). Het aantal scholen in Vlaanderen dat op zoek is naar een goed alternatief voor het reguliere onderwijs groeit snel. Een vijftal profi leert zich nu als Jenaplanschool. Andere scholen varen onder de vlag van methodeschool, leefschool, projectschool e.a., maar kunnen zich bijna allemaal terugvinden in de Jenaplanprincipes inzake visie op de mens, maatschappij en opvoeding. Op 15 juni ll. hebben, over alle netten heen, vertegenwoordigers van 3 geledingen, directies basisscholen, lerarenopleidingen van hogescholen en pedagogische begeleidingsdiensten, een voorzichtige, voorbereidende stap gezet tot de oprichting van een regio Vlaanderen binnen de Nederlandse Jenaplan-vereniging (NJPV). Een eerste taak is in kaart brengen welke scholen ressorteren onder de noemer ‘methodescholen’ en die een onderlinge samenwerking als mogelijke meerwaarde zien. Een tweede taak is een lijst opstellen van scholen die een meer ervaringsgerichte aanpak overwegen en die nu op zoek zijn naar informatie. Geïnteresseerde scholen mailen hun gegevens door naar Arseen Snoek, contactpersoon voor de basisscholen, op [email protected] (Jenaplanschool De Feniks – Acaciastraat 11 – 9000 Gent – tel. 09 226 17 06).

Arseen Snoek – leerkracht

Lees meer over de basisprincipes van een Jenaplanschool op de site van de NJPV: www.jenaplan.nl

Honger

In de klas van mijn jongste zoon zit een meisje. Ze is zes jaar. Ze kende in haar kleuterjaren enkel de

oorlogsgruwel in Kosovo. Ze komt elke dag naar school, want ze wil graag leren. Ook haar broertjes en zusjes willen leren lezen en schrijven, zodat ze later kunnen werken en voor papa en mama een huis kunnen kopen. Maar deze kinderen zitten wel met honger in de klas. Ze hebben recht op naar school gaan, maar geen recht op voeding en huisvesting, kinderrechten en traumaverzorging. Wat moet een school met kinderen die eigenlijk in de goot moeten liggen, maar die toch dapper elke dag naar school blijven komen met een lege maag? Wij proberen als meelevende ouders die mensen te helpen. Het is pure horror hoe dit land omspringt met kleine kinderen van het ‘verkeerde’ volk. Zijn kinderen van illegalen zonder waarde? Ik vraag mij af waarom in een land waar zowat iedereen op dieet moet er kinderen in de klas zitten die honger hebben.

Elke Van Steenbergen – ouder

Orde in BSO

Ik ben leerkracht wiskunde en heb tot nu toe in het ASO gestaan, in de eerste drie jaren. Voor het ogenblik

doe ik voor één maand een interim in het BSO in de eerste twee jaren. Ik geef natuurwetenschappen, aardrijkskunde en leefsleutels. Niet echt mijn opleiding, maar kom. Ik heb veel moeite om daar orde te handhaven. Ongeveer tweederde van de leerlingen wil wel les volgen, het andere derde deel is een samenraapsel van zittenblijvers, tieners die op andere scholen geweigerd worden, opstandige jongens waar hun ouders schrik van hebben. Ik heb al het advies gekregen om zeer streng te zijn, heel kordaat op te treden en om snel straffen uit te delen. Het lukt me om de leerlingen in rijen op fatsoenlijke manier tot in de klas te krijgen. En dan begint het. Tot nu toe startte ik de les met het invullen van de agenda, maar ik stel vast dat dat niet goed werkt. Eer dat ze die gevonden

hebben en alles ingeschreven is, duurt dat een eeuwigheid, er is veel lawaai en gelach enz. Tegen dat die agenda weggestoken is, is er zoveel tumult gegroeid dat zelfs de leerlingen op de eerste rij mijn eerste zin met moeite horen. Stoppen met lesgeven en wachten tot het stil wordt, vinden ze leuk. Kortom, ik denk dat ik misschien beter mijn 10 min. ‘theorie’ onmiddellijk in het begin van de les geef en ze dan verder aan het werk laat in hun schriften, de agenda dan als afsluiter. Ik wil ook meer interactie inbouwen in de lessen zodat ik zo weinig mogelijk echt moet doceren, maar ik krijg gewoon niet de kans om mijn inleidende zinnen te zeggen. Wie kan me tips geven?

Naam en adres bekend

Hoe krijg je meer orde in dergelijke klassen? Help de collega’s. Mail of stuur je tips naar Klasse. ([email protected] - Klasse – Dialoog – Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel) Je vindt alvast 99 tips voor beginnende en meer ervaren leerkrachten op www.klasse.be. Surf naar Publicaties, Archieven, Dossier, klasmanagement.

Een minuut stilte

De Europese onderwijsministers riepen de scholen op om een minuut stilte te vragen voor

de slachtoffers van terreur in de school van Beslan. Ik kon mijn oren niet geloven toen ik hoorde wat de leraar van mijn zoon (eerste jaar secundair) met die minuut gedaan had: «Het is nu tijd voor die minuut stilte», zei hij. «Dat betekent dat jullie eens voor één keer zwijgen en dat ik gewoon mijn les kan geven.» En zo geschiedde. Ik heb het verhaal nagevraagd bij de vrienden van mijn zoon en het klopt. Zelf geef ik les in een andere school. Daar hebben we allemaal speciale teksten gekregen en (weliswaar geïmproviseerd maar gemeend) met de leerlingen over de gebeurtenissen gesproken. Ik hoor dat die teksten er ook waren in de school van mijn zoon. Maar dat die leraar dergelijke zaken altijd gewoon naast zich neerlegt. Is er dan niemand die hem er op wijst dat zoiets niet kan? Welk signaal geeft hij daarmee trouwens aan de leerlingen?

Een ouder en leerkracht – naam en adres bekend

Zij-instromers

Na 23 jaar als hoofdopvoeder in de welzijnssector gewerkt te hebben (privé voor onze overheid)

voelde ik me opgebrand raken. Een nieuwe uitdaging was nodig én die vond ik als leerlingbegeleider in een vrije technische school. Als opvoeder met al die jaren ervaring met moeilijke pubers én kennis van de sociale kaart was ik er meer dan welkom. Maar onze Vlaamse regering erkende mijn ‘nuttige ervaring’ niet en ik startte dus met nul jaar anciënniteit. Gedurende de vijf voorbije jaren ben ik koppig in het onderwijs gebleven. In het regeerakkoord lees ik dat voor het onderwijs, wat betreft het personeelsbeleid, men de instap van ‘zij-instromers’ wil stimuleren. Onze nieuwe minister liet voor zijn aanstelling in een interview al weten dat hij het afstoten van elders verworven competenties in het onderwijs onverantwoord vond. Ben ik nu zeker dat mijn wedde eindelijk zal aangepast worden?

Marc Lust – leerkracht

Thuisonderwijs

Ik had graag gereageerd op het artikel over thuisonder-wijs ‘Wij leren zonder school’ (Klasse voor Ouders,

september 2004) (En herhaald in Klasse voor Leerkrachten, september 2004). Ik begrijp niet goed dat u de toelating geeft aan zo’n personen om zich in het daglicht te plaatsen. De foto alleen al toont ons een dame die heel arrogant is. Op school heb je liever zo’n ouders niet. Ik vraag me af of die ouders niet moeten beschermd worden tegen zichzelf. Beseffen zij

niet dat ze hun kinderen opvoeden tot a-sociale wezens die nooit zullen leren zelfstandig te

staan in de maatschappij. Wat zullen die ouders doen als die kinderen naar het hoger onderwijs of universiteit trekken? Gelukkig moeten haar zonen geen soldaat meer worden.

Wat zullen die kinderen doen éénmaal ze een bedrijf binnenstappen. Welk verweer zullen zij dan kennen? Het is net als met die nieuwe methoden in Nederland (kinderen doen waar ze zin in hebben en komen naar school als het hen past). Een ouder zegde als mijn zoon kan lezen als hij 18 !!! jaar is vind ik dit goed. Zo’n ouders zouden we

beter opsluiten. U stelt daar tegenover weinig verweer in het artikel. Ondertus-

sen werken vele duizenden leerkrachten keihard omdat hun leerlingen zich goed op school zouden voelen. Wat is er de laatste jaren allemaal niet bijgekomen om een schooljaar leuk te maken. Denken we maar aan de vele SVS-initiatieven, het bezoeken van toneel, fi lm. Op school worden heel wat externen gehaald om de leerlingen allerlei zaken bij te brengen. En… heel wat van die activiteiten (leerkrachten begeleiden gratis de leerlingen) zijn dikwijls naschools. Maar daarover kan moeilijk bericht worden want dat is te alledaags en is geen sensatie. Wij, als leerkrachten, gaan toch ook geen andere job (waar we niks van kennen) uitvoeren. (Ik vermoed wel dat u deze brief niet zal publiceren!)

Joël Boussemaere - directeur en ouder

De betrokken moeder stelt zelf dat ‘veel kinderen zich goed voelen op school maar dat dat niet geldt voor haar kinderen’ en het artikel eindigt met de stelling dat ‘de meeste scholen voldoende aandacht besteden aan een per-soonlijke aanpak van elk kind. Niemand moet naar school maar er is wel leerplicht. Erg weinig ouders kiezen voor thuisonderwijs…’ Waardoor kan u zich dan zo aangevallen voelen? Het kan ook net een stimulans zijn. Je kinderen naar school sturen is een keuze. Daaruit volgen rechten en plichten voor alle betrokkenen. Klasse en Klasse voor Ou-ders brengen geen perfecte voorbeelden, wel veel gewone praktijkverhalen van zoekende mensen. Thuisonderwijs is er daar slechts één van. Wat kinderen hopelijk wél op school leren is niet uitgaan van vooroordelen. Ook niet als ouders soms de handen in de zij zetten.

Page 50: Klasse voor Leraren 149

Onafgebroken werken

Ik werk samen met mijn collega in een kleuterschooltje met twee klassen. Omdat we met zo weinig zijn, hebben

we zeer veel voor-, na- en speeltijdbewaking. Per week 5 x 20 min voorbewaking, 5 x 20 min nabewaking en 5 x 25 min speelwacht. Kunnen we de voor- en nabewaking inkorten? Wie legt deze vast? Is er een minimum en een maximum? Een andere vraag betreft de vervanging van zieke medewerkers. Tijdens de middagpauze is er een persoon bij de leerlingen gedurende 60 min. Nu is zij erg vaak afwezig en dan worden wij offi cieus verplicht haar uur over te nemen. Aangezien dit onze enige pauze van de dag is, hebben we geen enkel tijdstip om iets klaar te zetten, collega’s te ontmoeten en op adem te komen. Is het toegelaten om van 8 u. tot 15.20 u. onafgebroken te werken? Zelfs kassiersters in de supermarkt hebben vaker drinkpauze.

Heidi Vyncke – leerkracht

De onderwijsadministratie antwoordt: «De directie is au-tonoom bevoegd om de bewakingsopdrachten te verdelen. Die opdrachten moeten wel binnen de grenzen blijven van de vastgelegde prestatieregeling.»Surf ook eens naar de ‘Gids voor leraren’ (www.ond.vlaanderen.be/gidsvoorleraren) en tik in het zoekvenster ‘prestatieregeling’ in. Dit hoofdstuk omschrijft je opdracht. Er is onder meer een verschil tussen schoolopdracht (een voltijdse wekelijkse opdracht omvat maximum 26 klok-uren) en hoofdopdracht (de lesopdracht schommelt in het gewoon basisonderwijs tussen minimum 24 en maximum 27 lestijden, met lichte variaties in de bovengrenzen).

StageNormaal zoekt de jonge toekomstige vakman zelf uit waar hij stage zal lopen. Meestal komt hij terecht bij vaklui die in dezelfde technische school als hij zaten. Ook zij hebben tijdens hun leerjaren stage gelopen. De meeste van onze leerlingen doen dit met volle moed en werklust, alhoewel bij sommigen de technische kant bijgewerkt moet worden maar zij zijn nog zo jong. De school die de leerlingen uitstuurt, verwittigt de bedrijfsleider dat er niets betaald hoeft te worden. Sommige

patroons vinden toch dat de jonge toekomstige vakman iets mag ver-dienen, wat de leerling zeker apprecieert. Maar sommige leerlingen werken hard en komen toch na een week stage met niets naar huis. Dat vind ik persoonlijk zeer jammer, want de uren die onze jonge mensen werken, rekent de patroon toch aan zijn klant aan. Jammer dat zulke patroons nog bestaan.

Denis Jacob - leer-kracht

Openlucht-klassen: niet verplicht

Hoe zit het met de wetge-

ving rond deelname aan de openluchtklassen? Kan ik een leerling verplichten om mee te gaan? Een dergelijke activiteit kadert toch in het ruime pedagogische aanbod van een school?

Wim De Brauwere - leerkracht

De ‘Gids voor ouders met kinderen in het basisonderwijs’ (www.ond.vlaanderen.be) schrijft hierover: «Activiteiten buiten de schoolmuren van één of meer volledige school-dagen, noemt men extra-muros-activiteiten. Voorbeelden: meerdaagse bosklassen, zeeklassen, sneeuwklassen… Het streefdoel is dat alle leerlingen hieraan deelnemen. Deze activiteiten, die een onderwijzend en opvoedend karakter moeten hebben, maken immers deel uit van het leerprogramma. Toch kunnen leerlingen niet verplicht

worden om deel te nemen aan extra-muros-activiteiten. De school moet zorgen voor een verantwoorde opvang voor deze kinderen.» De deelname aan dergelijke activiteiten vergt een schriftelijke toestemming van de ouders. Om-zendbrief BAO/2001/13 van 21 november 2001 zegt dat de school hiervoor een algemene bepaling kan opnemen in het schoolreglement. Zonder tegenbericht van de ouders gaat de school ervanuit dat het kind mag deelnemen. De ouders moeten er wel uitdrukkelijk op gewezen worden dat zij het recht hebben om hun kind niet mee te laten gaan. Lees alles op www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13170

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails én reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – [email protected]?- Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.149 • november 2004

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Jan T’Sas, Tessa Van der Cruyssen, Michel Van Laere en Bert Vermeulen, m.m.v. Kris VanhemelryckRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaartPatrick De Busscher, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens, Sonja Van DroogenbroeckHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann NevensVormgeving Artefact, Leuven

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAbonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde leerkrachten en individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabon-nementen voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar [email protected]).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95Tel. leerlingenkaart 02 553 96 88

50 KLASSE NR.149

Onze Jorn zit in een andere school. Daar loopt het niet zo goed. Eerst en vooral leert hij letters en als huiswerk moet hij die proberen letter per letter over te schrijven. Nu ik zeg hem: ik denk dat het goed is Jorn. Maar als hij thuis komt met het boekje dan staat er rood. Nu staat er al alle dagen rood in zijn boekje. Ik vind dit erg. Want hij gaat pas naar het eerste. Rood is voor mezelf heel agressief en heeft ook een vorm van macht. Wat betekent dit dan voor de Jorn die juist in die grote wereld komt? Grellig gevoel hoor. Vandaag gingen ze naar de markt fruit kopen. Ik had er geen brief

over gelezen maar David wel. Nu wist ik van niets en heb hem geen 50 cent meegegeven. Wat deed zijn juf? Hem bij David in de klas zetten. Hij moest daar zitten tot de juf met de kindjes terug waren. Nu de tranen stonden echt wel in mijn ogen. En het verdriet moet ik wegbijten, want wat doen ze nu met mijn kind, denk ik dan. Ik zie mezelf daar zitten. Waarom geven ze hem dit gevoel voor die stomme 50 cent? Waarom die uitsluiting he? Is die macht die de juf gebruikt dan zo veel belangrijker dan mijn kind zo te straffen omdat ik als ouder gene brief heb gelezen ? Tja, ik weet niet nu

wat zeggen hoor. Ik ga nu stoppen en mijn kind de litanie verkopen die er nodig is om hem te troosten. Ik kan moeilijk zeggen de juf is stout geweest hé.

Brigitte is moeder van Jorn (7), David (12), Jimmy (14) en Candy (17). Ze hebben het thuis niet breed. Elke week schrijft ze in haar dagboek over de ervaringen met de kinderen op school. Je kan haar dagboek (en dat van vier andere ouders) volgen op www.klasse.be/ouders/blog

Jorn gaat naar de markt

BLOG ( 1 )

Page 51: Klasse voor Leraren 149

(advertentie)

Page 52: Klasse voor Leraren 149

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Klasse voor OudersEen ‘mongool’ in de klasDe studs van het oudercontactEngels in het vierde leerjaar?Een school op wieltjesVanaf 8 november op school en op www.klasse.be/ouders

YetiExpeditie YetisonHet gekste gezicht van VlaanderenGratis Yeticlubkaart24 uur zonder leerkrachtVanaf 8 november op school en op www.yetiworld.be

Maks!Rolstoel in de klasBoombal: samen dansenMet Maks! in OegandaWat is Lonsdale?Vanaf 15 november op school en op www.maks.be

Deze maand in… Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.

«Vorige lente reisden mijn man en ik met onze geadopteerde dochter Mana (5) naar Ethiopië, haar geboorteland», vertelt Katrien Debrou-were (32), kleuteronderwijzeres in de Dr. Jozef Wijns school. «Mana had veel vragen over de schrijnende toestand in Ethiopië. We schrokken ervan dat ze dit alles kon vatten. We werden op de koffi e uitgenodigd bij Tiringo, een vrouw van het hotelpersoneel. Ze woonde samen met haar zus in een achterkamertje van een school. Als leerkracht was ik zwaar onder de indruk van dit ‘schooltje’. Op de foto zie je hoe bouwvallig de school is. Mana kan haar ogen niet geloven dat ze op de speelplaats staat. De leerlingen volgen er les op banken die ze zelf in elkaar knutselen. In een overvolle klas zitten ze onder een plastiek zeil, zonder bord, krijt, papier of potloden. ‘Mama, het is niet eerlijk’, reageert Mana. Van haar woorden krijg ik nog steeds kippenvel.»

Zelf ooit een pakkend, grensverleggend, memorabel en mooi moment op foto vastgelegd? Knip die foto uit je album en gooi het samen met het bijbehorend verhaal op de achtercover van Klasse. Stuur foto en verhaal op naar Klasse-achterpagina

– Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Of zend je bijdrage digitaal naar [email protected]. Vermeld je naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres. Elke gepubliceerde foto levert veertig euro op.

Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.

Mana: «Het is niet eerlijk»

Zonder bord, krijt, papier of potloden