Klasse voor Leraren 142

Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.142 • Februari 2004 www.klasse.be

Kussen voor Kussen voor kunstonderwijskunstonderwijs

In de klas van In de klas van Paul MarchalPaul Marchal

CultuurCultuurwweekend eekend LilleLille 2004 2004

ALLERGISCHVOOR WISKUNDE?

WIN!WIN!

2 KLASSE NR.142

© IM

AGEBANK

14 f14 februariebruari: : Dag van Dag van het kunstonderwijs het kunstonderwijs

[p. 12][p. 12]

«Iedereen bij ons thuis heeft gestudeerd. Vader, die zelf leraar was, vindt dat heel belangrijk», zegt Samira Kastit (26). Samen met haar ouders en negen zussen woont ze in Borgerhout. «Ik werkte eerst een tijdje als boekhoudster en later als verkoopster. Maar ik ondervond dat ik mezelf niet verder kon ontwikkelen op die manier. Ook als je ouder wordt is het belangrijk dat je blijft groeien. Ik ben regentes en geef nu

het tweede jaar les. Vorig jaar gaf ik informatica en islamleer in een school in Hamme. Dit jaar wilde ik mij enkel wijden aan islamleer omdat er te weinig geschoolde islamleerkrachten zijn. Lesgeven geeft mij een geweldige voldoening. Ik vind het fantastisch dat ik jonge mensen iets kan bijbrengen. Zelf volg ik nog lessen islam en Arabisch. In het onderwijs is het nodig dat je altijd bijleert, dat je zelf bezig bent met kennis opdoen. Dat maakt het pas interessant. Naast de kennisoverdracht moet ik ook begrip en respect bijbrengen voor andere culturen. Je moet open staan voor heel veel dingen, heel open minded zijn. Op dit moment geef ik islamleer in basisschool ’t Park in Oostmalle en in een school in Bree. Het is de eerste keer dat ik

moslims ontmoet uit Kosovo of Afghanistan. Dat is heel interessant voor mij omdat ik zo leer dat

moslims elders de islam anders beleven. Ik leer elke dag bij. Fantastisch, toch?»

Dit is het zesde portret uit een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens

gewone collega’s met klasse. Misschien heeft de fotograaf jou de volgende keer

gefl itst?

Lees ook ‘Hoofddeksels niet toegelaten’ p. 40

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: Regionale verschillen in studieprestaties in Vlaanderen p. 8-11 / De dag van het DKO p. 12 / Adviezen van de Commissie Zorgvuldig Bestuur p. 14 / Zeker Doen p. 15-34 / De genietbare school p. 35 / Mensen met klasse p. 36 / Liefde voor wiskunde in zes lessen p. 38 / Leerkrachten en leerlingen met hoofd-doek p. 40 / De lerarenkamer: ze willen als opvoeder sporen nalaten p. 42 / Leraar Buitengewoon Onderwijs: Paul Marchal p. 44 / Het Zesde Zintuig p. 46 / Dialoog p. 49

Samira Kastit: «Ik leer dat moslims elders de islam

anders beleven»

EXTRA:WIN JE TRIP NAAR LILLEP. 31 & 37

OP DE COVER

© LUC DAELEMANS

4 000 leraren op vip-bezoek in

140 bedrijven p. 20

➜

© KLASSE

KLASSE NR.142 3KLASSE NR.142 3

De hele klas had afgesproken om samen te gaan snowboarden. Overdekt. Dat grapje kost 45 euro voor een namid-dag. Zonder vervoer. Ze waren er bijna allemaal. Een andere school heeft beslist om het jaarlijkse ski-kamp te vervangen door een snowboard-kamp. Dat is wel-iswaar duurder maar de wijziging komt er onder druk van de ouders: skiën doen ze zelf al jaren, de kids mogen aan het snowboard. De ouders van Elsie komen niet opdagen om het rapport af te ha-len. Ze bellen de klastitularis ’s avonds op vanuit… New York. De moeder van David woont met haar nieuwe vriend aan de Côte d’ Azur. Ze vraagt of de school haar per mail op de hoogte wil houden

van zijn vorderingen. Voor het galabal mogen de vriendinnen van de 16-jarige Katrien allemaal een avondjurk uit haar kleerkast komen kiezen. Ze heeft er ge-noeg. De kleuterschool van Jore heeft een briefje met de ouders meegegeven: het moet gedaan zijn met de dure cadeaus op de verjaardagsfeestjes aan huis. Met minder dan een pakje van 25 euro durfde niemand meer aankloppen. De verhalen komen niet uit dure of elitaire scholen. Integendeel. ’s Morgens ziet Elsie er niet vrolijker uit dan anderen. Integendeel. «Het lijkt of ze elke nacht weent», wil de leerkracht tegen haar ouders zeggen. Maar hoe doe je dat in een telefoontje met New York?

IN DIT NUMMER

8De rol van de regio

12Kussen voor kunstonderwijs

14Mogen alle affi ches op school?

35Hoe leren ze het meest?

38Allergisch voor wiskunde?

40Sluiers op school

42De lerarenkamer: opvoeders?

44In de klas van Paul Marchal

HOE DOE JE DAT?

NAAR DE VROUWEN

VAN RUBENS

p. 16

© JORIS WILLEMS

«Ze bellen de klastitularis ‘s avonds op vanuit... New York»

4 KLASSE NR.142

Hoofddoeken, keppels en kruisen zijn vanaf volgend schooljaar verboden in de Franse openbare scholen. De leerlingen mogen er alleen discrete symbolen dragen zoals een handje van Fatima, een davidster of een klein kruis. Symbolen waarmee een leerling wil opvallen om zijn religieuze identiteit uit te dragen, zullen niet meer toegestaan worden. President Jacques Chirac meent dat zo’n verbod als tegengif dient voor het fanatisme en de aanhoudende ongelijkheid binnen de Franse samenleving. Hij merkt op dat een hoofddoek dragen een teken is van ‘agressie’ en de integratie van moslimmeisjes tegenhoudt. De discussie is echter breder. Het gaat om de integratie van vijf miljoen Franse moslims (8 % van de bevolking) en de vrees voor een toenemende invloed van moslimfundamentalisme.Een half jaar lang onderzocht de zogeheten Commissie-Stasi de toestand van de scheiding tussen kerk en staat in Frankrijk. Deze com-

missie kwam er na verscheidene incidenten met moslimmeisjes die van school werden gestuurd omdat ze er hun hoofddoek bleven dragen. De wet over de ‘laicité’, die nu voorligt maar nog niet defi nitief is, ondersteunt het principe dat opvallende religieuze symbolen geen plaats hebben in publieke gebouwen en dus ook niet in openbare scholen. Volgens de Franse president is ‘de seculiere openbare ruimte de hoeksteen van de Franse republiek’. Verder wil hij het respect voor religieuze neutraliteit in de scholen blijven observe-ren. De Raad van Franse Moslims wijst het verbod van de hand als discriminerend en stigmatiserend. Internationale organisaties van de rechten van de mens vinden een wettelijk verbod op religieuze symbolen in strijd met de godsdienstvrijheid. Het zou de vervreemding van moslims in Frankrijk alleen meer erger maken. Franse moslims reageren verdeeld op het voorstel. De ene vreest dat het verbod elk geloof zal inspireren om eigen

scholen op te richten. De andere vindt dat geloof thuis hoort in de private sfeer.De Commissie-Stasi stelde ook voor om van de joodse feestdag Jom Kippoer of Grote Verzoendag en het islamitische Aid el Kabir of Offerfeest een vrije dag op school te ma-ken. Maar de president stelt dat er al veel vrije dagen zijn.

Lees ook ‘Hoofddeksels niet toegelaten’ p. 40

FRANKRIJK

Alleen discrete religieuze symbolen toegestaan «Vanaf september geen hoofd-doeken, keppels en kruisen meer in

Franse openbare scholen.»

REGELS

Hoofddoeken in EuropaBelgië: Er is geen specifi eke wetge-ving. Belgische schoolhoofden en schoolbesturen beslissen autonoom of ze een islamitische hoofddoek toestaan of verbieden. Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael stelt nu voor om hoofddoeken en andere opvallende religieuze symbolen op openbare scholen te verbieden. Ook vertegenwoordigers van de overheid, zoals leerkrachten, zouden geen sluiers, keppeltjes of opvallende kruisbeelden mogen dragen. Dat zou indruisen tegen het principe van de scheiding van kerk en staat. Volgens de voorzitter van het steunpunt al-lochtone vrouwen en meisjes Sultan

Balli is de hoofddoek geen teken van onderdrukking maar van emancipatie. Verbod is geen goede zaak, vinden onderwijsnetten. Vlaams onderwijsmi-nister Marleen Vanderpoorten wil een sereen debat. Ze gaat daarvoor onder meer de onderwijssector en allochtone groeperingen raadplegen.Nederland: De vrijheid van godsdienst is sterk verankerd in de grondwet. In alle openbare scholen is een hoofd-doek dragen toegestaan.Duitsland: Ook bondskanselier Gerhard Schröder zou personeel in overheidsdienst, leerkrachten inbegrepen, liever geen hoofd-doekjes zien dragen. Leerlingen

kan hij het niet verbieden.Groot-Brittannië: Religieuze symbolen zoals hoofddoeken zijn overal, ook in openbare ruimten, toegestaan.Italië: De hoofddoek is er nog geen onderwerp van publiek debat.Spanje: Een hoofddoek dragen is nagenoeg overal toegestaan, ook in private katholieke scholen.Scandinavië: De moslimvrouwen kunnen zonder veel problemen de hoofddoek dragen. Nochtans waar-schuwen tal van scholen voor al te opzichtige religieuze symbolen.

© P

HOTOSPIN

© L

UC D

AELE

MAN

S

Katrin Van Mensel is de 10 000ste inschrijver op de gratis elektronische

nieuwsbrief LerarenDIRECT. Abonneer nu ook meteen via www.lerarendirect.be

KLASSE NR.142 5

De Raad van het Gemeenschapsonderwijs heeft een nieuw gedelegeerd bestuurder. Dirk Van Damme volgt Peter Steenhaut op. De doctor in de Psychologische en Pedagogische Wetenschappen en voormalig directeur van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir) leidt nu de centrale administratie van het gemeen-schapsonderwijs. In die functie waakt hij over de vrije keuze en de kwaliteit van het onderwijs. Hij beslist ook over investeringen.«Het gemeenschapsonderwijs moet een kwart van de Vlaamse schoolkinderen aantrekken», luidt de ambitie van Dirk Van Damme. «Als we die doelstelling binnen tien jaar niet bereiken, moeten we ons beraden over ons verdere bestaan.» Tegenwoordig is het aandeel van het gemeen-schapsonderwijs in het gewoon basis- en secundair onderwijs een kleine 15 procent

of bijna 159 000 leerlingen van de zowat 1 060 000 leerlingen. Op de schoolbanken van het gesubsidieerd offi cieel onderwijs (gemeentelijk, stedelijk en provinciaal) zit 17 procent. Het gesubsidieerd vrij onderwijs neemt 68 procent voor zijn rekening. Om 25 procent aan te trekken zou het gemeenschapsonderwijs dus op termijn meer dan 100 000 nieuwe leerlingen op de teller moeten krijgen.Dat het gemeenschapsonderwijs de volledige vrije keuze qua studierichtingen moet garanderen, is volgens Van Damme niet langer houdbaar en zeker te duur. Hij wil op sommige plaatsen akkoorden sluiten met het vrij onderwijs om het onderwijsaanbod te rationaliseren. Van Damme wil het imago van het net bijschaven. Daarvoor stelt hij in zijn beleid ‘leergemeenschappen’ centraal en wil hij in de scholen kwaliteitsdenken introduceren.

Van Damme moet alvast aan een zware taak beginnen: de centrale administratie van het gemeenschapsonderwijs afslanken van 439 personeelsleden tot 218. De personeelsleden die geen plaats vinden in de nieuwe structuur van de administratie van het gemeenschaps-onderwijs worden ter beschikking gesteld van de Vlaamse Gemeenschap.

GEMEENSCHAPSONDERWIJS

Meer dan 100 000 leerlingen erbij?

Ziekenhuizen met een dienst voor kinderpsy-chiatrie (K-dienst) krijgen nu geld om onderwijs te organiseren. Onderwijsdecreet XIV voorziet in een fi nanciering van 3 000 euro per bed – of in totaal 718 000 euro. De K-dienst moet dan wel ten minste vijftien erkende bedden hebben die niet zijn ondergebracht in een ziekenhuisschool. De Vlaamse regering keurt het besluit goed, zodat het departement Onderwijs de subsidies kan uitbetalen.Hoe werkt een K-dienst? In het psychiatrisch ziekenhuis van Kortenberg beschikt de leraar over een eigen klaslokaal. De jongeren (13 tot 19 jaar) komen in groepjes twee tot drie uur per week onderwijs volgen, tot nu toe beperkt tot bundels van het ‘Project Algemene

vakken’ en themapakketten. Hoewel vaak schoolmoe, wensen de meeste jongeren acht tot tien uur les per week, zoveel mogelijk met individuele begeleiding. «Maar zelfs met een subsidie van 60 000 euro voor twintig erkende bedden is dat niet haalbaar», zegt leraar Philippe Bunckens. «Met dat geld kunnen we in het beste geval anderhalf personeelslid

aanwerven. Om twintig jongeren geïndividua-liseerd les te geven, in hun tempo en binnen hun problematiek, heb je vier personeelsleden nodig.»

In ‘Al onze kinderen zijn zorgkinderen’ lees je het volledige verhaal van de K-diensten. Surf naar schooldirect.vlaanderen.be. Klik op ‘nieuwsbrieven’ en zoek vervolgens naar de nieuwsbrief van 17 december 2003. Het artikel vind je onder de kop ‘Financiering K-diensten defi nitief’.

K-DIENST

Les in de dienst voor kinderpsychiatrie

© L

UC D

AELE

MAN

S

«Volledige vrije keuze voor studie-richtingen is niet langer houdbaar.»

BIJWEDDE

Oeps, besluit vergeten …Beleidsmedewerkers, icten zorgcoördinatoren in het basisonderwijs hebben recht op een bijwedde. De functie van beleidsmedewerker bestaat nog maar sinds 1 september 2003. Beleidsmedewerkers maken deel uit van een nieuwe personeelscategorie. Die ontstond toen het departement Onderwijs extra middelen toekende in de vorm van puntenenveloppen aan de basisscholen. Een beleidsmedewerker krijgt een bijwedde als hij beschikt over het vereiste diploma of getuigschrift. Het gaat om het diploma van een hogere opvoedkundige studie. Wie het ‘diploma’ heeft, krijgt op jaarbasis een bruto bijwedde van 428,29 euro. Wie in het bezit is van een ‘getuigschrift’ verdient een bijwedde van bruto 321,17 euro. In de oorspronkelijke teksten over de hertekening van het landschap basisonderwijs was dit tussen de regels gevallen. Nu keurt de Vlaamse regering voor die vergoeding een besluit goed. Het besluit is nog niet helemaal defi nitief omdat eerst de vakbonden en de inrichtende machten hun zegje krijgen.

HOGER ONDERWIJS

Van studiejaren naar studiepuntenOnder meer volwassen studenten kunnen op eigen niveau een studie in hoger on-derwijs beginnen. Hoger onderwijs wordt toegankelijker omdat het een grondige facelift krijgt. Momenteel studeren de Vlaamse jongeren in een jaarsysteem. Via een systeem van overdrachten van examencijfers en Individueel Aangepaste Jaarprogramma’s (IAJ’s) werd studeren al iets fl exibeler.Volgens het huidige voorontwerp van decreet over de ‘fl exibilisering van het hoger onderwijs’ zal een student bij zijn inschrijving bepalen welk opleidingstraject hij wil volgen. Hij kan kiezen tussen drie mogelijkheden. Met een ‘diplomacontract’ kan hij een bachelor en/of masterdiploma behalen. Met een ‘creditcontract’ volgt hij verschillende opleidingsonderdelen om credits te behalen. Met een ‘examencon-

tract’ legt hij alleen examens af en volgt hij geen lessen of practica.Een soepel systeem van studiepunten ver-vangt de klassieke studiejaren. Hoe meer opleidingsonderdelen een student volgt, hoe meer studiepunten hij verzamelt. Bo-vendien zullen de Vlaamse instellingen voor hoger onderwijs zowel ‘elders verworven competenties’ (EVC) als ‘eerder verworden kwalifi caties’ (EVK) erkennen. Een student met EVC deed wel ervaring op in de praktijk maar heeft daar geen diploma van. Via een assessment waarbij hij zijn competentie bewijst, kan hij een bekwaamheidsbewijs verkrijgen. Een student met EVK behaalde al een of meerdere diploma’s in een andere onderwijsinstelling. Al wie een bekwaam-heidsattest heeft, kan hiervoor binnen de gekozen opleiding aan een hogeschool of universiteit vrijstellingen krijgen.

© LUC DAELEMANS

6 KLASSE NR.142

Naakte besparingenBerlijn – Studenten van de Ber-lijnse universiteiten gaan niet ak-koord met de geplande besparing in de Duitse onderwijsbegroting. Wegens besnoeiingen moeten ze de buikriem strak aanhalen. Uit protest zouden ze hun hemd of trui uittrekken om te laten zien hoe arm ze zijn. Sommigen vinden dat niet genoeg en tonen op de Berlijnse Alexanderplatz de ‘naakte feiten’.

© B

ELGA

EINDTERMEN

Ingedeeld in acht polen

Om scholen te bouwen of bestaande gebouwen te vernieuwen zijn er nu ellenlange wachtlijsten. Nochtans investeert de Vlaamse regering jaarlijks 100 miljoen euro in scholenbouw en doet ze bijkomende inspanningen. Toch beloopt de achterstand in het vrij, gemeentelijk en provinciaal onderwijs momenteel 750 miljoen euro. Intussen zijn klassieke gebouwen in een fl exibele leeromgeving achterhaald. Maar de overheid heeft geen geld om te moderniseren. Met een nieuwe fi nancieringstechniek, die één miljard euro zou opbrengen, kan de Vlaamse regering de achterstand in één operatie wegwerken. Een deus ex machina? Nee, de Vlaamse overheid wil burgers aanzetten om te investeren in schoolgebouwen. Dat kan via een ‘Bevak-formule’ of een beleggingsmaatschappij met vast kapitaal. Ouders zouden zo kunnen investeren in de toekomst van hun eigen kinderen. In ruil

daarvoor ontvangen ze jaarlijks een dividend van de beursgenoteerde maatschappij. De beheerder van de ‘Bengelbevak’, zoals de nieuwe naam luidt, koopt het schoolgebouw en zorgt voor renovatie en onderhoud. Het schoolbestuur huurt nadien de schoolgebouwen. Eind 2005 zou de eerste Bevakschool een feit moeten zijn.Er is nog een tweede fi nancieringsmodel, de Publiek-Private Sa-menwerking (PPS). In dit model komen het ontwerp, de bouw, de fi nanciering, het onderhoud, het beheer en de exploitatie in handen van een private partner. De school zou dan een jaarlijks bedrag beta-len aan de privé-partner, gespreid over bijvoorbeeld twintig jaar. De school blijft wel ‘uitbater’ en zorgt voor een optimaal gebruik van de infrastructuur. Ze kan na de lesuren en in het weekend bijvoorbeeld lokalen verhuren voor computerlessen of sportactiviteiten.

Het Vlaams Parlement bespreekt het ont-werpdecreet over de ‘specifi eke’ eindtermen voor de tweede en derde graad van het algemeen secundair onderwijs. Wat houdt ‘specifi ek’ in? Deze eindtermen bepalen de kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes waarover een leerling moet beschikken om verder te studeren. Specifi eke eindtermen richten zich niet op het schoolvak, maar op brede domeinen van de wetenschap. Ze zijn ondergebracht in acht ‘pools’: eco-nomie, humane wetenschappen, Grieks, Latijn, moderne talen, sport, wetenschap-pen en wiskunde. In een pool komen dus verschillende vakken van één en hetzelfde kennisgebied terecht.In dit nieuwe systeem komen de vakken biologie, fysica en chemie bijvoorbeeld terecht in de pool wetenschappen. Grieks

en Latijn vormen samen geen pool ‘klas-sieke talen’. Dit zou haaks staan op de decretaal verankerde mogelijkheid om al-leen Grieks of Latijn met een andere pool te combineren.ASO-leerlingen zijn verplicht om een op-leiding met twee polen te volgen, behalve als ze kiezen voor de opleiding humane wetenschappen.Verwante vakken onderbrengen in één pool is een gevolg van de vaststelling dat de op-leidingen van het ASO één- of tweepolig zijn opgevat. Zoals wiskunde-wetenschappen of

moderne talen-wiskunde. Hoewel wiskunde hier tot twee verschillende opleidingen be-hoort, gaat het wel degelijk om hetzelfde domein van de wetenschap. De ‘specifi eke’ eindtermen komen naast de eindtermen voor de basisvorming (per vak).

Op de site van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling (DVO) vind je het voorstel van specifi eke eindtermen ASO. Surf naar www.ond.vlaanderen.be/dvo en klik op ‘Secundair onderwijs’. Ook de vakgebonden eindter-men zijn daar te vinden.

Specifi eke eindtermen richten zich niet op het school-vak, maar op brede domeinen van de wetenschap.

INFRASTRUCTUUR

Geld beleggen in een schoolgebouw

Ouders kunnen investeren in de toekomst van hun kinderen als ze ook de bouw van de school mee fi nancieren.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.142 7

❡ Minderjarige spijbelaars keihard aanpakken: dat wil de Nederlandse provincie Twente met een proefproject. Volgens Justitie leidt spijbelen vaak tot crimineel gedrag. Na een eerste verwittiging krijgt een spijbelaar een voorwaardelijke straf van twee weken. Wie blijft spijbelen komt voor enkele weken terecht in een jeugdinstelling. De onderwijs-vakbonden zien deze aanpak niet zitten, omdat er ook sprake is van een opvoedingsprobleem waarbij ouders verantwoordelijkheid dragen.

❡ Ict, participatie, taalvaardigheid en gelijke kansen zijn nieuwe basiscompetenties in de lerarenopleiding. In de basiscompetenties liggen de kennis, de vaardigheden en de attitudes van de beginnende leraar vast.

❡ De Administratieve Ge-zondheidsdienst (AGD) voert geen onderzoeken meer uit naar de arbeidsgeschiktheid van leer-krachten. Voor wie begin dit jaar een vaste benoeming kreeg, is geen aannemingsonderzoek nodig, noch van AGD of van een arbeids-geneesheer.

❡ Mieke Van Hecke is de nieuwe directeur-generaal van het Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs (VSKO) in de Brusselse Guimardstraat. Ze volgt vanaf 1 juli kanunnik André De Wolf op. Ze is momenteel Vlaams parlementslid voor CD&V.

❡ Van de wereldwijd ruim 700 miljoen kinderen die lager onderwijs zouden moeten volgen, zagen er 121 miljoen nog nooit een klaslokaal van binnen. Dat geldt vooral voor 65 miljoen meisjes, jonger dan 14 jaar. (Unicef-rapport over ‘De Toestand van de Kinderen in de wereld 2004)

D E H E T E N A A L D

ANDERSTALIGEN

Huizen van het NederlandsKennismaken met Nederlands als tweede taal (NT2)? Anderstaligen kunnen dat in Huizen van het Nederlands. De proefperiode voor die huizen, die in december 2002 begon, is nu verlengd tot 1 september 2004. Op die datum gaat het decreet ‘Huizen van het Nederlands’ van start. Dan breidt het project zich uit over heel Vlaanderen. Er komt een Huis in elke provincie en één in Antwerpen, Brussel en Gent. Op dit moment bestaan ex-perimentele Huizen van het Nederlands rond zeven grote agglomeraties. Ze verzamelen en verstrekken informatie over het opleidings-aanbod Nederlands aan anderstaligen. Ze bevorderen en organiseren de instroom van anderstaligen naar NT2 (cursussen Nederlands als tweede taal) via een professionele intake, volgen de cursisten NT2 op en rapporteren aan de overheid. Met een nieuw systeem om cursisten te registreren, kunnen ze beter rapporteren en de cursisten eenvoudiger en sneller opvolgen en doorverwijzen. Dankzij de uitbreiding zal de overheid een beter zicht krijgen op de wachtlijsten en kan ze het aanbod van de lessen Nederlands beter op de behoeften afstemmen. Daarmee zul-len de Huizen een nog grotere rol spelen in het inburgeringsproces. Momenteel volgen al meer dan 50 000 volwassen cursisten Nederlands als tweede taal.Het Brusselse Huis van het Nederlands krijgt twee extra opdrachten. Het moet de kwaliteit van het aanbod van de taallessen verder ondersteunen en het Nederlands in Brussel promoten. Daarvoor koopt de Vlaamse rege-ring een pand aan en keurt ze een subsidie goed van 200 000 euro.

© L

UC D

AELE

MAN

S

STAGE

Attest van de huisarts volstaatLeerlingen en studenten die stage lopen in een bedrijf zijn niet meer verplicht eerst een arbeidsgeneeskundig onderzoek te ondergaan. Daar waren problemen rond wegens een te strikte toepassing van de wet van 1996 over het welzijn op het werk. Deze wet verplicht leerlingen en studenten tot een arbeidsgeneeskundig onderzoek bij elke vorm van stage. Maar dit onderzoek jaagt de kosten voor leerlingen, studenten, werkgevers en/of scholen naar omhoog. Het onderzoek kost tussen 50 en 75 euro. Bedrijven zouden makkelijker een stageplaats aanbieden als de school of de stagiair dit onderzoek betaalt.De federale staatssecretaris voor Arbeidsorga-nisatie en Welzijn op het werk en de Vlaams minister van Onderwijs en Vorming hebben daarover nu een akkoord. Het arbeidsgenees-kundig onderzoek is niet langer meer vereist voor alle vormen van arbeid van leerlingen en studenten in de school en bij bedrijfsstages. Een attest van een arts, bijvoorbeeld van de huisarts of de CLB-arts, is voldoende.

Het dure arbeidsgenees-kundig onderzoek valt

weg voor wie stage volgt in een bedrijf.

Al meer dan 50 000 volwassen cursisten volgen Nederlands als

tweede taal.

© P

HOTO

DISC

© PHOTODISC

8 KLASSE NR.142

Is het toeval dat de meeste studen-ten die slagen voor het toelatings-examen arts en tandarts West-

Vlamingen zijn? «Vlaanderen is maar een voorschoot groot», antwoordt prof. Mark Elchardus. «Toch scheelt het voor leerlingen veel punten op het rapport in welke provincie ze wonen.» Waar vind je de beste leerlingen?

© Z

EFA Waar woont de

Het staat nu wetenschappelijk vast: de sterkste leerlingen wonen in West-Vlaanderen, de zwakste in Vlaams-Brabant. Dat is de verrassende conclusie van een onderzoeksteam van de Vrije Universiteit Brussel. Prof. Mark Elchardus en Toon Kuppens doken in negen databanken met resultaten van standaardtoetsen wiskunde, wetenschappen en leesvaardigheid en met slaagpercentages in het hoger en het secundair onderwijs. De provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg houden mekaar grosso modo in evenwicht. West-Vlaanderen steekt in de meeste databanken duidelijk boven het gemiddelde, Vlaams-Brabant en vooral Brussel zitten eronder. De regionale verschillen zijn bovendien niet nieuw en in tegenstelling tot de verwachtingen nemen ze nog toe. Dat West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant zo sterk afwijken heeft volgens de onderzoekers drie redenen:- West-Vlamingen maken veel realistischer studiekeuzes, terwijl Vlaams-Brabanders te

hoog mikken;- West-Vlaamse jongeren praten veel meer over hun studiekeuze met hun ouders en het

CLB en ze beslissen ook vroeger (Vlaams-Brabanders doen het tegendeel);- West-Vlaanderen heeft een eigen cultuur met typische kenmerken zoals hardnekkigheid,

samenhorigheidsgevoel, neiging tot conformisme enz., die het schoolklimaat gunstig beïnvloeden en ook positief inwerken op de leerkrachten. Vooral die eigen cultuur ver-klaart de verschillen met de rest van Vlaanderen.

KLASSE NR.142 9

beste leerling?slaagpercentage eerste jaar hoger

onderwijsproblemen oplossen kritisch denken toetsen wiskunde toetsen

wetenschappen

West-Vlaanderen 53,9 % 54,1 % 73,6 % 581 547 Oost-Vlaanderen 45,1 % 48,4 % 68,2 % 553 529 Antwerpen 43,4 % 48,2 % 71,2 % 553 535 Limburg 45,1 % 45,1 % 70,1 % 559 532 Vlaams-Brabant 44,4 % 46,8 % 66,9 % 555 528 Brussel 38,8 % 44,2 % 64,2 %Algemeen gemiddelde 46,2 % 47,5 % 68,7 % 559 535

West-Vlamingen slagen meer in het eerste jaar hoger onderwijs dan studenten uit andere provincies. Ze scoren ook het best in problemen oplossen en kritisch denken, in wiskunde en in wetenschappen. Scores op basis van de onderzoeken

TIMMS, Meno, WOP enz.

on

d

e rzoek

!

Nieuw o

nd

e rzoek

!

10 KLASSE NR.142

Waarom vooral West-Vlaamse atleten medailles oogsten op de Olym-pische Spelen en in internationale competities? Om dezelfde reden dat West-Vlaamse leerlingen het in vergelijking met de rest van

Vlaanderen zo goed doen. Of ligt dat misschien aan hun leerkrachten?

U zocht naar verschillen in de schoolpres-taties van leerlingen tussen provincies, steden en arrondissementen. Heeft dat in het kleine Vlaanderen wel zin?PROF. MARK ELCHARDUS: «In het begin dacht ik ook dat zo’n onderzoek weinig zou opleveren. Maar zinloos was het niet. Al enkele jaren stellen we vast dat West-Vlaamse studenten het beter doen op de toelatingsexamens voor arts en tandarts dan de gemiddelde Vlaamse student. Dan vraag je je af: zitten die regionale verschillen ook elders? En zo ja, waar komen ze vandaan? Om snel te werken doorzochten we alle mogelijke recente databanken: slaagpercentages aan hogescholen en universiteiten, resultaten van kennis- en vaardigheidstests voor beginnende studenten, de Vlaamse scores in internatio-nale steekproeven voor lezen, wiskunde en wetenschappen in het secundair onderwijs, onderzoeksgegevens over de cultuurverschil-len tussen jongeren enz.»Presteren de West-Vlamingen inderdaad zo-veel beter dan de rest van Vlaanderen?PROF. MARK ELCHARDUS: «Tot mijn verbazing zijn er inderdaad verschillen tussen de provincies. Limburg, Antwerpen en Oost-Vlaanderen sco-ren ongeveer rond het Vlaamse gemiddelde, maar West-Vlaamse leerlingen en studenten zitten daar prominent boven: ze scoren beter in leesvaardigheid, wiskunde en we-tenschappen, behalen

minder B- en C-attesten in het secundair onderwijs en slagen meer in het hoger onderwijs. Dat geldt voor de hele provincie, maar meer nog voor de arrondissementen uit het zuidoosten van West-Vlaanderen, de regio Kortrijk-Roeselare-Ieper-Tielt. En als Vlaams-Brabant minder scoort dan de gemiddelde Vlaming, lijkt vooral Brussel die provincie naar beneden te trekken. Ik kan enkel besluiten dat we de regionale verschil-len vermoedelijk nog onderschatten, als we enkel naar de provincies kijken.»Zijn dergelijke regionale verschillen een nieuw fenomeen?PROF. MARK ELCHARDUS: «Nee, tien jaar geleden waren ze er vermoedelijk ook al. Voor de slaagpercentages aan de universiteit weten we dat zeker. Maar in tegenstelling tot wat we verwachten zijn de regionale verschillen toegenomen. Vooral West-Vlaamse leerlingen en studenten zijn nog beter gaan scoren, terwijl Brussel nog een beetje gezakt is. In een Vlaanderen waar alles zo gecentreerd is, met een dicht wegennet en media die bijna elke Vlaming bereiken, verwacht je precies het omgekeerde: meer toenadering, meer gelijkheid.»Als we aan verschillen tussen scholen en leerlingen denken, komen we snel uit bij jongens versus meisjes, grote versus kleine scholen, bij het schoolbeleid en de verschillende netten, bij scholen met veel allochtone of kansarme leerlingen versus scholen met enkel leerlingen van hooggeschoolde ouders. Maar dat veegt

u allemaal van tafel.PROF. MARK ELCHARDUS: «Ik veeg die verschillen en hun oorzaken helemaal niet van tafel, maar de kenmerken die je daar opsomt, vind je in élke provincie ongeveer gelijkmatig terug. Ze maken Antwerpen niet anders dan Limburg en Limburg niet anders dan Vlaams-Brabant of West-Vlaanderen. Allochtone jongeren in Brussel of Vlaams-

Brabant beïnvloeden de cijfers niet zoveel anders dan in de andere provincies. Omdat

West-Vlaamse scholen minder allochtone leer-lingen tellen dan andere provincies, liggen de resultaten voor leesvaardigheid daar hoger. De slaagkansen van Brusselaars in het hoger onderwijs worden naar beneden gehaald, omdat er meer niet-Nederlandstalige Brusselse studenten zijn. Maar we zien bijvoorbeeld al geen noemens-waardige invloed van het aantal allochtonen in een provincie op de uitslagen voor wiskunde en wetenschappen. Het aantal allochtonen in een provincie biedt dus zeker geen afdoende of zelfs echt belangrijke verklaring voor de regionale verschillen. Idem voor de sociaal-economische achtergrond van leerlingen: wie uit een gezin met laaggeschoolde ouders komt, zal het in elke provincie minder goed doen dan leerlingen met hooggeschoolde ouders. En als je regionale verschillen verwacht van schoolnetten, dan moet ik je ook daar teleurstellen. Vrije scholen doen het in heel Vlaanderen misschien iets beter dan andere, maar hun publiek is in elke provincie verscheiden. We merken dat West-Vlaamse scholen met veel kerkse katholieke jongeren goede scores neerleggen, maar die jongeren vind je niet noodzakelijk geconcentreerd in die vrije scholen.»Waarom presteren de West-Vlamingen dan outstanding? En de Vlaams-Braban-ders ondermaats?PROF. MARK ELCHARDUS:«Daarvoor vonden we drie belangrijke redenen. Ten eerste kiezen West-Vlaamse leerlingen realistischer als ze naar het secundair en het hoger onderwijs overstappen. Nergens kiezen zoveel jongeren voor het TSO als in West-Vlaanderen. En nergens doen TSO-jongeren het zo goed. West-Vlaamse achttienjarigen kiezen ook meer voor hoger onderwijs van het korte type. Vlaams-Brabantse jongeren zijn veel ambitieuzer. Ze proberen veel meer ASO en universiteit, maar velen mikken te hoog en falen. Ten tweede lijken West-Vlamingen hun studiekeuze beter voor te bereiden. Ze informeren zich, praten erover met hun ouders, met het CLB. In de andere provincies en vooral in Vlaams-Brabant merk je daar

«De beste leerlingen spreken West-Vlaams»

KLASSE NR.142 11

véél minder van. Daar beslissen jongeren ook later. Ten derde kunnen we zeker niet langs cultuurverschillen heen kijken. Die verklaren de regionale verschillen nog het sterkst. In vergelijking met alle andere provincies zijn West-Vlamingen kalmer van natuur, de leerlingen willen er meer dat het rustig is in de klas, ze staan iets positiever tegenover wiskunde en wetenschappen dan andere provincies en hun arbeidsethos (werken is een plicht) ligt hoger.»Is de hardnekkigheid van de West-Vlaamse sporter, denk maar aan judoka Gella Van-decaveye of wielrenner Johan Musseeuw, dan echt spreekwoordelijk?PROF. MARK ELCHARDUS: «Je merkt het ook op de schoolbanken. Een West-Vlaming bijt zich vast in zijn studie. In geen enkele andere provincie vind je zo weinig dropouts, studenten die het hoger onderwijs opgeven als het examen er aankomt. Misschien is die hardnekkigheid wel hun belangrijkste troef. We stellen namelijk vast dat West-Vlaamse leerlingen en studenten er vooral bovenuit steken bij tests op het eind van het jaar. Als je instaptests in september per provincie met elkaar vergelijkt, de Meno-test voor kennis en vaardigheden bijvoorbeeld, dan doet West-Vlaanderen het ook beter, maar leunt het toch veel meer tegen het Vlaamse gemiddelde aan. Hardnekkigheid, motiva-tie, vlijt… alles wijst op een arbeidsethiek die bovendien zijn kracht put uit een sterk samenhorigheidsgevoel.»Ontstaat dat samenhorigheidsgevoel op school?PROF. MARK ELCHARDUS: «De culturele verschil-len tussen een West-Vlaming en een andere Vlaming zijn soms klein, maar de gemiddelde school werkt er als een katalysator. Als je een groep West-Vlaamse jongeren met bijvoor-beeld een conformistisch gedachtegoed in een school samenbrengt, dan zal de klas, de school die eigenschap in ze nog versterken. Dat komt door hun sterker groepsgevoel. Je merkt dat als je aan jongeren vraagt wat ze

belangrijk vinden aan vriendschap en aan hun smaak. Een Brusselse jongere zoekt in vriendschap vooral het unieke van de relatie, terwijl West-Vlaamse jongeren naar overeenkomsten zoeken in hun vriendschap-pen. Brusselse jongeren zappen en waaieren uit in de amusementsector, West-Vlaamse jongeren verkiezen massaal de mainstream. Het is typisch: Brusselse jongeren willen zich meer individueel onderscheiden, West-Vlaamse jongeren hunkeren meer naar een groepsgevoel. Als dat gevoel nog versterkt wordt op school, ontstaat daar een eigen schoolklimaat, met meer kansen voor goed onderwijs, met leerkrachten die zich minder hoeven te bekommeren om discipline en die zich meer kunnen concentreren op hun didactische aanpak dan elders. Ze kunnen gewoon makkelijker inspelen op hun klas. Daardoor voelen ze zich ook beter, blijven meer gemotiveerd.»Wat kan een leerkracht met uw onder-zoeksgegevens doen? Of een onderwijs-net? Een pedagogisch begeleider? Een onderwijsminister? Moeten we allemaal West-Vlaamser worden?PROF. MARK ELCHARDUS: «Dat zou niet werken. Je kan Brusselse leerlingen niet op dezelfde pedagogische manier aanpakken als West-Vlaamse of Limburgse. Net zomin kan je de

traditie van een provincie overplanten op een andere. Dit moeten we beseffen: hoe effectief een school is, hangt gedeeltelijk af van de regio waar ze gevestigd is. Het klinkt wat deterministisch, maar het is wel zo. Daarom zou ik pedagogen aanraden bescheiden te zijn in hun verwachtingen. Hét receptenboekje voor een effectieve school bestaat niet, daarvoor lopen regionale verschillen door culturele eigenheid te veel in de weg. Maar niet alles moet in een vakje blijven zitten. Als je weet dat de West-Vlaamse leerlingen gemotiveerder voor TSO kiezen en er beter presteren, dan moeten we op zoek gaan naar de mechanismen die daar spelen. Als je weet dat West-Vlamingen hun studiekeuze veel beter in de hand hebben, dan zou ik zeggen: ga eens kijken hoe ze dat daar aanpakken.»

‘Een verkennend onderzoek naar regionale verschillen in studieprestaties in Vlaande-ren en de oorzaken ervan’, Mark Elchardus & Toon Kuppens, vakgroep Sociologie, Onderzoeksgroep TOR, VUB – Onderzoek uitgevoerd in opdracht van het departement onderwijs (OBPWO 01.05). Een uitgebreide synthese vind je op www.ond.vlaanderen.be (surf naar onderzoek, projecten 2001)

Prof. Mark Elchardus: «Vermoedelijk zijn de verschillen nog groter dan we nu hebben

vastgesteld.»

©VUB

12 KLASSE NR.142

Evelien: «De kick van spots» Evelien (16) - leerling moderne dansG-SPOT? «Twee keer per jaar organiseert de academie een optreden. Op het podium krijg ik een echte kick. De spots in mijn gezicht en me volledig laten gaan: daar doe ik het voor.»Buitenechtelijke relatie? «Ik was zeven jaar judoka. Ik ben gestopt om-dat ik niet zo goed was en omdat ik bang was voor blessures.» BLAUWTJE GELOPEN? «Bij het oefenen van mijn grand écart. Ai!»

«In het Deeltijds kunstonderwijs (DKO) leren we meer dan een instrument bespelen of een schilderij maken. We leren er proeven en krijgen er andere vaardigheden onder de knie

dan in het dagonderwijs», vertelt Dirk Verschraegen enthousiast. Hij is directeur van de muziekacademie in Gent. «Deeltijds kunstonderwijs zie ik als een belangrijke aanvulling op het dagonderwijs.» Ter gelegenheid

van ‘de dag van het DKO’ valt Klasse enkele ‘academies’ binnen en vraagt cultuurminnaars naar hun liefdesleven.

eve art

� Alle details over ‘Con Amore’ op 14 februari vind je op www.dagvanhetdko.be

WIE ZIJN DIE 150 000 MENSEN IN HET DKO? «Onze leerlingen zijn van 6 tot 96 jaar oud» is meer

dan een boutade. In DKO zitten leerlingen bijeen die qua leeftijd, sociale achtergrond en opleidingsniveau sterk van elkaar verschillen.

22,7 % van de leerlingen zijn volwassenen. 77,3 % zijn kinderen en jongeren (tot 18 jaar).

Meer vrouwen dan mannen volgen deeltijds kunston-derwijs: 49 817 mannen tegenover 99 904 vrouwen. Er geven ook iets meer vrouwen dan mannen les in het DKO, vooral in de leeftijdsgroep jonger dan 50.

Vandalisme is in het DKO quasi onbestaande. De leerlingen hebben respect voor mekaars werk.

Veel DKO-leerkrachten zijn naast het lesgeven ook zelf artistiek bezig.

In Vlaanderen zijn er 167 scholen voor DKO. Dat is er één meer dan in 1999.

Steeds meer mensen vinden de weg naar DKO: in 1990 waren dat er 123 802, vandaag 149 721.

In het deeltijds kunstonderwijs is er nauwelijks sprake van burnout.

Cijfers afkomstig van het Departement Onderwijs

Hans: «Gepensioneerden en metaltrash»Hans van Oost - leerkracht jazz en lichte muziek (2de van rechts)OP HET EERSTE GEZICHT? «Toen ik als kind op de tekenschool twee muzikanten tekende terwijl ze viool speelden, raakte ik op slag gefascineerd door muziek. Later in de muziekschool koos ik voor gitaar onder impuls van mijn broer die de hele dag naar gitaarrock luisterde. De rol van lichtende voorbeelden is heel belangrijk in het leven van een jonge mens. Dat kunnen leraren zijn, een ouder, de buurjongen of een artiest. Nog later ging ik jazz spelen, een avon-tuurlijk muziekgenre omdat je de hele tijd improviseert.»FLIRTEN! «Uiteindelijk kruipt iedereen op het podium om zijn muziek aan anderen te laten horen, om respons te krijgen. Maar om écht beroemd te worden heb ik het verkeerde muziekgenre gekozen.» BESMETTELIJK? «Nadat ik afstudeerde op de Antwerpse Jazzstudio, was het zeker niet mijn grote droom om te gaan lesgeven. Toch ben ik er in 1989 mee begonnen om fi nanciële zekerheid te brengen in mijn muzikantenbestaan. Nu doe ik het graag. In mijn lessen zitten leerlingen van 12 tot 65 jaar: schoolkinderen en metaltrash-jongeren maar evengoed gepensioneerden leren bij mij akkoorden spelen. Het contact met zoveel verschillende mensen is plezant. Bovendien zijn ze gemotiveerd om bij te leren.»DATES? «Ik speel gemiddeld twee keer per week, in jazzclubs, op festivals, op privé-feestjes. Repeteren doen we wekelijks in kleine bezetting bij mij thuis, zonder drum want de buren verdragen dat niet. Het langste ben ik drie weken zonder gitaar geweest. Ik neem ze niet mee op reis maar het doet telkens deugd haar daarna weer te kunnen vastpakken.»

FOTO’S © KLASSE

Op Valentijn – 14 februari - zet het Deeltijds Kunstonderwijs (140 000 leerlingen en 4 000 leerkrachten) onder het motto ‘con amore’ zijn hartkleppen open voor iedereen van wie de aorta (nog niet) pompt voor muziek, drama, dans en beeldende kunsten. Op www.dagvanhetdko.be krijg je een eerste verleidelijke knipoog. Ontdek op Valentijn de liefde op het eerste gezicht. Rendez-vous in een kunstacademie in de buurt op de opendeurdag van 14 februari.Enkele hartkloppingen van Con Amore voel je alvast in Zeker Doen p. 18

Regis: «Ik kan er niet afblijven» Regis (17) – leerling elektrische gitaarGELIEFDE? «Mijn Ibanez is een typische gitaar voor beginners: betaalbaar maar degelijk. Natuurlijk is het cooler als je kan zeggen dat je met een Fender of Gibson speelt. Maar die zijn veel te duur.»HEVIG VERLIEFD? «Toch wel ja. Mijn gitaar leidt mij vaak af, zeker tijdens de exa-mens zou ik haar beter beneden zetten want ik kan het niet laten om ze vast te nemen. De drang om te spelen is te groot. Ik steek meer tijd in muziek dan in schoollessen.»RUZIE? «Soms gaat het niet en krijg ik er geen deftig geluid uit. Ik durf dan tegen haar te vloeken. Maar ik zou mijn gitaar nooit zoals Jimmy Hendrix kapotslaan na een optreden. Daarvoor zie ik haar te graag en is ze te duur.» EERSTE KENNISMAKING? «Mijn eerste gitaar kocht ik toen ik in het tweede jaar secundair zat. Ik heb een tijd

privélessen genomen, maar de lessen op de muziekacademie zijn even goed en veel goedkoper. Je kan natuurlijk alles zelf proberen te leren, maar ik boek sneller voor-uitgang op de muziekschool dan op mijn eentje. ’t Is ook gewoon fi jner om samen met anderen een instrument te leren bespelen. Je leert van mekaars fouten.»

KLASSE NR.142 13� www.ond.vlaanderen.be/permanente_vorming

Open daar ‘Deeltijds kunstonderwijs’ en je krijgt een overzicht van alle DKO-opleidingen in Vlaanderen.

Dirk: «Ik vind altijd wel een pastoor»Dirk Verschraegen, directeur en orgelspelerHOFMAKERIJ? «Mijn vader was organist en leerde mij van het instrument houden. Elk orgel is uniek en er zijn veel diverse soorten. De enorme pijporgels staan in kathedralen en kerken, kosten honderdduizenden euro’s en zijn dus onbereikbaar voor de doorsnee organist. En zeggen dat het draagbare orgeltje waarmee volkszangers zichzelf op straat begeleid-den, de voorouder is van dit hoofse instrument. Een elektronisch orgel kost ongeveer 15 000 euro, de prijs van een auto.»OVERSPEL? «Ik ga geregeld op orgels in kerken en kathedralen spelen, ook in het buitenland. Op reis vind ik altijd wel een pastoor die me op zijn kerkor-gel laat spelen. Spannend, want elk orgel is uniek. Mijn tweede liefde is klavecimbel, een instrument dat ik ook leerde bespelen tijdens mijn opleiding tot organist.» OUDE TAART OF HIPPE BEES? «Jonge mensen ontdek-ken vandaag het orgel. We kunnen echt spreken van een revival.»

Pieter: «Niet meer mompelen»Pieter (14) – leerling tekenen, theater en voordracht OP HET EERSTE GEZICHT? «Eigenlijk ben ik een fanatiek zwemmer maar bij gebrek aan een zwembad – de gemeente brak het gewoon af en wacht al jaren om een nieuw te bouwen - trok ik naar de te-kenacademie. Elke zondagochtend tekenen. Niet makkelijk om op tijd te komen. Toneel en voordracht zijn op woensdagnamiddag, dat lukt me beter.»SPRAKELOOS? «Na twee jaar dictie is mijn uitspraak veel verbeterd. ‘Je mompelt niet meer zo’, zeggen mijn ouders. Als je toneel speelt hoeft je taal niet altijd keurig te zijn: een boer mag toch dialect spreken? Mijn lievelingsacteur is Steven Seagal. Oké, die spreekt niet zo vaak, hij moet het meer van zijn acties hebben.»

1

24

3

14 KLASSE NR.142

1. Mag een school onrechtstreeks via een bvba haar onderwijslokalen ter beschikking stellen van het grote publiek om tegen betaling fi tnessprogramma’s te volgen na de lesuren en in de weekends? (zie ook aanbod in Klasse 141 p. 18)Commissie Zorgvuldig Bestuur: Nee, want schoollokalen aanbieden of verhuren voor ‘handelsactiviteiten’ is niet verenigbaar met de onderwijsopdracht, omdat met de dynamiek van de handelswetgeving de normale werking van alle verplichte en niet-verplichte onder-wijs- en schoolactiviteiten in het gedrang zou komen. Het kan ook strijdig zijn met de wet op de handelspraktijken als er voorwaarden worden overeenkomen die niet concurrentieel zijn tegenover andere verkopers van identieke of gelijkwaardige goederen of diensten. Als bovendien het schoolbestuur reclame maakt voor een fi tnesscentrum, dat in de eigen schoolgebouwen is ingebouwd, is dat in strijd met de decretale reclamebepalingen rond objectiviteit, geloofwaardigheid en onafhan-kelijkheid van de onderwijsinstelling.

2. Mag een school geld vragen voor naschoolse opvang?Commissie Zorgvuldig Bestuur: Ja. Binnen of buiten de lestijden en al of niet in de gebou-wen, kan een school onderwijsactiviteiten organiseren die niet noodzakelijk zijn om de eindtermen te bereiken. Hiervoor geldt het principe van kosteloos basisonderwijs niet. Het gaat hier om een afzonderlijke dienst-verlening die niet verplicht is en waarvoor de school een bijdrage aan de ouders kan vragen. Maar die bijdrage moet realistisch blijven. Daarom vergelijken de participatieor-ganen de gemaakte kosten met de gevraagde bijdrage. Bij de inschrijving informeert het schoolbestuur alle ouders duidelijk en precies over de kostprijs via het schoolreglement.

3. Een afdeling hotel biedt maaltijden aan, de afdeling bakkerij verkoopt brood en banketproducten en de afdeling slagerij vlees. Om te vermijden dat te veel kostbare voedingsproducten in de afvalcontainer belanden, maken deze scholen publiciteit om meer mensen aan te trekken die deze producten willen kopen. Maar mag een school zomaar producten van leerlingen verkopen?Commissie Zorgvuldig Bestuur: Ja en nee. Scholen mogen handelsactiviteiten orga-niseren als ze de opbrengst besteden aan onderwijs en als deze opbrengst verenigbaar is met de onderwijsopdracht. Eindproducten van leerlingen aanbieden aan een ruimer publiek is een blijk van goed beheer. Wel moet de school minstens de kostprijs (producten, huur…) aanrekenen.Scholen mogen alle mogelijke reclame maken voor hun eigen onderwijsaanbod. Maar de Commissie is van oordeel dat dit niet kan voor eindproducten van leerlingen om ze vooral bij het grote publiek bekend te maken. De publiciteit hierrond moet zich o.a. beperken tot interne tijdschriften en affi ches en sobere uithangborden. Via deze weg geeft het schoolbestuur objectieve informatie over het bestaan en de verkoop van eindproducten.

4. «Ze hebben ons al eens getoond hoe zij de crisis en de sociale problemen oplos-sen. Extreemrechts? Nooit meer!» Mag je zo’n affi che ophangen in het lokaal niet-confessionele zedenleer van een secundaire school?Commissie Zorgvuldig Bestuur: Ja, want er is in dit geval geen sprake van politieke propaganda. De betrokken school argumen-

teert dat de overheid een duiding van het politieke gebeuren oplegt. Dit gebeurt via de vakoverschrijdende eindterm ‘opvoeding tot burgerzin’. De Raad Inspectie en Begelei-ding Niet-Confessionele Zedenleer (RIBZ) is bevoegd voor het didactisch materiaal van de lessen. De RIBZ keurde de affi che goed, omdat ze geen enkel uitstaans heeft met een partijpolitieke stellingname. Volgens de RIBZ is de affi che tijdloos en heeft ze een symboolwaarde. Nog volgens de RIBZ gaat de Vlaamse Gemeenschap haar bevoegdheid te buiten als ze zich inlaat met de inhoud van de levensbeschouwelijke vakken. Maar de Commissie is van oordeel dat politieke propaganda en activiteiten in de onderwijsin-stellingen verboden blijven, onverschillig welke

persoon of instantie ze ook organiseren en ongeacht voor wie ze bestemd zijn. Het verbod geldt ook buiten de schooluren en schooldagen én voor de verantwoor-

delijken voor een levensbeschouwelijk vak.De Commissie stelt vast dat de hier be-sproken affi che geen stemadvies bevat. In de betrokken school gebruikt een leraar niet-confessionele zedenleer ze al zeven jaar als illustratief leermiddel in het kader van het geplande lesprogramma, los van elke verkiezingscampagne. Dus: de bewuste affi che is geen politieke propaganda en mag bijgevolg blijven hangen.Een klacht tegen een ‘verkiezingsshow’ in een school verklaarde de Commissie niet ontvan-kelijk ,omdat de klager op geen enkele wijze aantoonde dat hij belanghebbende is.

Surf eens door alle adviezen van de Commissie Zorgvuldig Bestuur heen via www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur. Klik op Adviezen en beslissingen.

Mag een leraar levensbeschouwelijke vakken in zijn klas een af-fi che tegen extreemrechts ophangen? Wanneer is dat politieke propaganda? Over dit soort moeilijke vragen geeft de Commissie

Zorgvuldig Bestuur advies. Als er klachten zijn.

Mag een affi che tegen extreemrechts?

«Mogen fi tness-toestellen op

school?»©

VAKA

� Klacht indienen? Schrijf naar Commissie Zorgvuldig Bestuur - departement Onderwijs - t.a.v. Willy Van Belleghem - kamer 5B12 - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - [email protected] - tel. 02 553 95 55

➜ Gratis naar Rubens 2004 p. 16

➜ Binnen bij bedrijven p. 20➜ Nieuw in de computerklas p. 24

➜ Naar de loopgraven p. 32

Met Klasse naar Rubens 2004 �Wie is de bekendste Vlaming? Die vraag ging in heel Vlaanderen rond. BV’s als Eddy Merckx, Koen Wauters, Goedele Liekens en andere Freya Van den Bossches moesten het allemaal afl eggen tegen één stokoude evergreen: Pieter Paul Rubens uit Antwerpen: schilder (en meester van de Vlaamse Barok), grafi cus, ontwerper, verzamelaar, leermeester en inspirator. De man ook die Antwerpen na de sluiting van de Schelde in 1585 een nieuw elan gaf. Redenen genoeg om hem te vieren. 2004 wordt het jaar van Rubens en je zal het geweten hebben. In Antwerpen alleen komen er zes grote tentoonstellingen en een presentatie, Rubensvoetrally’s, een Rubensdatabank, een speciale website voor jongeren, randactiviteiten en nog veel meer. Wat er voor je leerlingen allemaal in zit? Pak je penseel, doop het in rode inkt en borstel zondag 14 maart in je agenda. Je kan dan inschrijven voor de speciale Rubensverwendag van Klasse. Er liggen ook tickets voor twee grote tentoonstellingen klaar en je kan deelnemen aan een zoektocht voor het helegezin. Een aanbod voor niet minder dan 1 700 Vlaamse leerkrachten.

Wat staat er op het programma?Op zondag 14 maart wordt Rubens2004 een grab-belton voor leerkrachten met collega of partner. Er zijn vijf opties, die elk twee à tweeënhalf uur duren. De laatste is voor het hele gezin. Aan jou de keuze:

1. Panorama op RubensTweemaal driehonderd leerkrachten zijn welkom in de KBC-toren (de ‘Boerentoren’), Europa’s allereerste wolkenkrabber, in het centrum van Antwerpen. Je krijgt er een presentatie van het educatieve Rubens2004-aanbod: de tentoonstellingen, het concept van de Rubenswande-ling voor jongeren, de educatieve website met allerlei aspecten uit het leven van Rubens, zeg maar Pieter Paul als money-, kunsten-, en praatjesmaker. Surf nu al naar www.pienternet.be/rubens voor de primeur. De focus van dit programma ligt op informatie die bruikbaar is voor de les, maar elke deelnemer neemt stijlvol afscheid met een receptie. En als afsluiter krijg je een mooi Rubensboek cadeau. Als je bovendien geluk hebt (er wordt ter plaatse geloot), kan je met 49 andere collega’s als uitsmijter de lift nemen naar de panoramazaal, normaliter niet toegankelijk voor het publiek, boven in de toren. Honderd meter boven de begane grond bewonder je er de oude stad.

2. Op wandel met RubensTweemaal honderd leerkrachten trekken hun stapschoenen aan. Deskundige gidsen nemen je mee op de interactieve jongerenwan-deling rond Rubens, die vooral de nadruk legt op de handelspraktij-ken van Rubens en de gouden zeventiende eeuw. Allerlei opdrachten maken van deze wandeling een echte ontdekkingstocht. Starten doe je in de Antwerpse Boerentoren, het KBC-gebouw (met schoolgroe-pen begin je zelfs boven in de panoramazaal). Nadien trek je met de gids de stad in, in de voetsporen van Rubens. Je bezoekt de drukkerij van Plantin-Moretus, de Onze-Lieve-Vrouwkathedraal, de Carolus Borromeuskerk. Aan de hand van spelletjes, denken doe-opdrachten ontsluier je de geheimen van de gouden eeuw: hoeveel geld gaven Rubens en zijn tijdgenoten uit aan voeding en kleren? Waren er toen ook al winkelcentra? Eindigen doe je in de prachtige kelder van het Rockoxhuis, die speciaal voor deze gelegenheid wordt geopend. Daar ben je te gast bij Rubens’ vriend, de burgemeester en kunstverzamelaar Nicolaas Rockox. Let onderweg goed op, want aan deze wandeling is een wedstrijd verbonden met prachtige prijzen. Voor sommige antwoorden kan je ook surfen naar www.pienternet.be/rubens.

16 KLASSE NR.142

3. De verzameling van RubensTweehonderd leerkrachten kunnen een gratis ticket krijgen voor de tentoonstelling ‘Een huis vol kunst. Rubens als verzamelaar’. Je kiest zelf je bezoekdatum. De tentoonstel-ling loopt van 6 maart tot 13 juni 2004 in het Rubenshuis. In een tijd waarin kunst verzamelen onder gegoede burgers een populaire bezigheid was, groeide Rubens’ verzameling uit tot één van de omvangrijkste en fraaiste in Antwerpen. De schilder had een scherp oog voor verzamelbare kwaliteit. Als kunstenaar had hij een warme interesse voor de schilderijen van zijn grote voorbeelden Titiaan, Tintoretto en Veronese. Maar ook zijn Vlaamse voorgangers of Duitsers als Holbein en Elsheimer ontbraken niet. Hij bewonderde Brueghel de Oude en kopieerde hem. Wellicht had niemand zo veel werk van de armetierige Adriaan Brouwer in zijn bezit als de steenrijke Rubens. En er is meer. In de speciaal gebouwde kunstkamer, geïnspireerd op het klassieke Pantheon in Rome, lag zijn collectie antieke gebruiksvoorwerpen, munten, medailles en cameeën. De kamer moest hem de nodige status en glorie verschaffen. De verzameling was ook een onmiddellijk beschikbare catalogus aan ideeën en motieven voor Rubens zelf, en voor zijn medewerkers. En ze had een economisch nut: hij kocht en verkocht.

4. De bieb van RubensNog eens tweehonderd gratis tickets liggen klaar voor de tentoonstelling ‘Een hart voor boeken. Rubens en zijn bibliotheek’. Je kiest ook hier zelf je bezoekdatum. De tentoonstelling loopt van 6 maart tot 13 juni 2004 in het Museum Plantin-Moretus. Boeken waren in het leven van de meester nooit veraf. Net als de kunstcollectie was zijn bibliotheek een spiegel van Rubens’ persoonlijkheid. Hij las kunstenaarsbiografi eën en bestudeerde atlassen, boeken over taal en prille archeologie, het liefst nog in het Latijn. Als aanloop naar diplomatieke missies dook hij in politieke en geschiedkundige literatuur, maar ook in hofroddels. Aan schoolboeken kwam het zijn zonen niet tekort. Rubens’ bibliotheek was één van de grootste in Antwerpen, en de selectie die hier wordt getoond, is een primeur.

5. De wedstrijd van RubensWens je een actie voor het hele gezin? Ook die staat op het programma. Voor vijfhonderd leerkrachten ligt een map klaar waarin je een Rubensiaanse voetrally door Antwerpen vindt, een wandeling met wedstrijdformulier. Zodra je de map in handen hebt, bepaal je zelf wanneer je op stap gaat. Meteen op 14 maart kan, maar je mag ook wachten op een zonnig weekend of vakantie. De voetrally doe je in eigen tempo. Let wel: je wedstrijdformulier moet binnen zijn vóór 1 september! Op die datum worden namelijk de prijzen uitgereikt.

Hoe schrijf ik in voor deze actie?Inschrijven doe je uitsluitend elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul daar vanaf 1 februari, rond de middag het elektronisch formulier in, met o.a. je e-mailadres of dat van je school, collega… Op dat formulier duid je je voorkeurprogramma aan. Zodra je hebt ingeschreven (en op voorwaarde dat er plaats is) krijg je uiterlijk op 1 maart een schriftelijke uitno-diging in je brievenbus. Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Je brief vermeldt waar je precies moet zijn en om hoe laat. De uitnodiging is strikt persoonlijk. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook. Goede afspraken maken goede vrienden.

Waar vind ik meer informatie?Aanleiding om Antwerpen in 2004 als Rubensstad te (her)ontdekken zijn zeven tijdelijke tentoonstellingen waar je je in verschillende facetten van Rubens’ kunst, persoon-lijkheid en tijd kan verdiepen. De tentoonstellingen die je kan bezoeken zijn:Een huis vol kunst, Een hart voor boeken, Van Delacroix tot Courbet, De uitvinding van het landschap, Copyright Rubens, Rubens in zwart en wit, Boekillustratie.

Meer info: www.rubens2004.be

Legende� = Algemeen� = Basisonderwijs� = Secundair onderwijs� = Hoger onderwijs

Speel mee: Pieter Paul Rubens in tien uitspraken

Hieronder vind je tien uitspraken over Rubens. Twee ervan zijn fout. Weet je welke? Stuur of mail je antwoord voor 28 februari naar Klasse (Rubens) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – [email protected]. Voor vijf gelukkigen ligt een Rubenspakket klaar. De winnaars vind je vanaf 29 februari op www.klasse.be.1. Rubens’ ouders zijn beiden afkomstig uit Antwerpen, maar zelf is hij

geboren in Oostenrijk.2. Zijn eerste kunstuiting is een reeks kopietekeningen naar de grote meester

Holbein: hij is nauwelijks 13 jaar oud.3. Naast schilder was de meester van de Vlaamse Barok immers ook actief

als grafi cus, ontwerper, verzamelaar, leermeester en inspirator. 4. Zijn opdrachtgevers betekenden net zoveel als Bill Gates, François

Mitterand of Kofi Annan vandaag, maar hij voelt zich niet te min om ook voor anderen opdrachten te vervullen: een kapel in Madrid, een abdij in Rijsel, een handelaar uit Genua, een vriend in Antwerpen

5. Als bevoorrecht man moet hij nauwelijks nog belastingen betalen.6. Zijn stijl is barok: intelligent, complex, boeiend en verrassend. Zijn

picturale taal inspireert kunstenaars tot ver in de 19de eeuw.7. Zijn werk siert glorieuze zalen in Londen, Madrid, München, Parijs,

St. Petersburg, Washington, Wenen en Antwerpen.8. Zijn naam is verbonden aan zijn stad als die van Warhol aan New

York.9. Zijn huis en grafmonument staan in Antwerpen. Zijn standbeeld

vind je er op de Grote Markt.10. Niet alleen verkoos Rubens Antwerpen als zijn meest permanente

woonplaats, hij droeg ook actief bij tot een culturele bloei van de stad.

400 fi etsen �Aan de Universiteit van Mbuji Mayi (Kongo) staan 400 Vlaamse fi etsen, een geschenk van vzw Mbuji Mayi om de mobiliteit en economische weerbaarheid van de studenten te verhogen. Nu probeert de vzw fondsen bijeen te krijgen om ter plaatse een werkplaats op te richten, een technisch dienstencentrum waar o.a. de fi etsen onderhouden en verhuurd worden. Dit atelier zou 7 tech-niekers werk geven én fungeren als opleidingscentrum voor jonge mensen uit de omgeving. Meteen een project voor duurzame ontwikkeling en solidariteit.Je vindt meer info over dit project op www.mbujimayi.be. Daar zie je o.a. 10 originele postkaarten van de hand van schrijver Marc De Bel, politicus Steve Stevaert, kunstenaars Ann Simons, Marc Cox en Marlene Snykers, journalisten Walter Zinzen en Marc Uytterhoeven en Klasse-huiscartoo-nist Dirk Vercampt. Op de website vind je voorts meer info over duurzame ontwikkeling, mobiliteit, CO2 enz. Je kan gratis een brochure (én de postkaarten) krijgen.vzw Mbuji Mayi - Anne Van Houtte - Sparrelaan 6 - 3590 Diepenbeek - tel. 011 32 10 39 - [email protected] - www.mbujimayi.be

De ateliers van Alechinsky �«De ateliers van Alechinsky» is een tentoonstelling van grafi ek, lithografi sche affi ches en bibliofi ele uitgaven van deze Belgische Cobra-kunstenaar. Dit project reist tot eind 2005 door Vlaanderen en Brussel. Telkens zijn er actieve rondleidingen voor alle leeftijdscategorieën. Bij de werken vind je didactische panelen met tekst en fotomateriaal en in korte projecties zie je de kunstenaar aan het werk. Na de rondleiding kunnen de leerlingen aan de slag in een workshop naar keuze: Japans inkt-schilderen, beeldpoëzie of grafi sche technieken. Voor leerkrachten zijn er aparte nascholingen.Dit tentoonstellingsproject staat de volgende maanden in Ternat (tot 10/2), Bierbeek (18/2 tot 12/3), Jette (15/3 tot 16/4), Torhout (19/4 tot 17/5) en Hasselt (19/5 tot 30/6).Alle info bij Acanthus - Muggenberglei 218 - 2100 Deurne - tel. 03 455 52 96 - [email protected]

L’autonomie par étapes �Op donderdag 18 maart is er een studiedag met infobeurs voor leerkrachten Frans. Initiatiefnemer BVLF koos als centrale thema voor «L’autonomie, par étapes». Je kan er de hele dag (van 9 tot 17 u.) kiezen uit een dertigtal workshops voor leerkrachten van derde graad lager onderwijs tot het volwassenenonderwijs. Tussendoor vind je interessante recente publicaties op een boe-keninfobeurs.Deelnemen kost 25 euro. Inschrijven liefst via www.bvlf.org, waar je ook alle info vindt.

Hoe wordthet nieuws gemaakt? �Leerlingen (10-15 jaar) ontdekken met het project «Geen nieuws vandaag» hoe het (VTM)-televisienieuws tot stand komt. Hoe gebeurt de selectie van de items? Wie beslist daarover? Aan welk profi el moet een goede nieuwsanker beantwoorden? Wat is SNG? Brengen alle zenders sportnieuws in hun journaals? Mag het TV-nieuws beginnen met sport? Kan het internet sneller nieuws brengen dan televisie?De sessies van «Geen nieuws vandaag» hebben plaats in de Kinepolis-bioscopen. Na een korte inleiding door een VTM-nieuwsanker volgen een video-reportage (door Peter Van Camp), een uiteenzetting over nieuwe ontwikkelingen rond nieuwsgaring en een vragenronde. Deelnemen kost 5 euro per leerling (per 15 leerlingen één begeleider gratis).Programma en reservaties (telkens een sessie om 9 en 10.30 u.): Metropolis Antwerpen (8/3; tel. 03 544 36 13); Kinepolis Gent (9/3; tel. 09 265 06 06); Kinepolis Hasselt (10/3; tel. 011 29 86 12); Kinepolis Kortrijk (11/3; tel. 056 26 66 31); Kinepolis Leuven (12/3, tel. 016 31 96 10); Kinepolis Brussel (15/3; tel. 02 474 26 13).Meer informatie via [email protected] - tel. 02 252 51 41

Cursussen

Algemeen �➜ Themadagen Leefsleutels: Agressie (2 en 13/2 in

Antwerpen); Onthaaldagen (4/5 in Westende); Omgaan met lastig gedrag (16 en 26/3 in Heusden-Zolder of 26/4

en 11/5 in Drongen); Hoe motiveer ik mijn leerlingen? Hoe motiveer ik mezelf? (4 en 22/3 in Mechelen); Kwaliteiten

en uitdagingen bij jezelf, je collega’s en je leerlingen beter leren kennen (3 en 18/5 in Mechelen); Pesten aanpakken met

de no blame methode (2/3 in Oostmalle, 17/5 in Drongen of 1/6 in Heusden-Zolder).Volledig aanbod op www.leefsleutels.be➜ Gemengd verbonden - Hoe zien gemengde koppels (mos-lims & christenen) hun relatie: Pas verbonden (5/2); 10 jaar verbonden (26/2); 25 jaar verbonden (18/3).Kerkwerk Multicultureel Samenleven - Huidevettersstraat 165 - 1000 Brussel - tel. 02 213 04 72 - [email protected] - www.kms.be➜ Oefenschool voor ouders van tieners: 8 donderdagavonden vanaf 4/3.CAW De Terp vzw/Het Centrum - Barbara Deckers - Gemeentepark 1 - 2930 Brasschaat - tel. 03 651 49 80 - [email protected]➜ Vitiligo… Hoe ermee omgaan? Wat eraan doen?: 20/3 in auditorium KUBrussel.www.lvvp.nl - [email protected]➜ Dichter «van» jezelf (13 tot 15/2); Verhalen schrijven voor kinderen (6 tot 8/2 en op 6/3, 27/3 en 24/4).Stichting Lodewijk de Raet - Liedtstraat 27-29 - 1210 Brussel - tel. 02 240 95 01 - [email protected] - www.stichtingderaet.be

Basisonderwijs �➜ Doelgericht werken in de kleuterschool (19/2); Hoe kunnen we kinderen op school beter leren denken? (25/3); Zorg: Initiatie in het werken met (hoog)begaafde kinderen (27/5).COV-regio Scheldestreek - Edugo Slotendries - Onze-Lieve-Vrouwdreef 2 - 9041 Oostakker - [email protected] - tel. 09 226 00 16 (na 20 u.)

Secundair Onderwijs �➜ Moussaka - creatieve tweedaagse training in het opzetten van vakoverschrijdende initiatieven in het secundair onderwijs: 8-9/4 in ’t Roodhof, Oostkamp.In Tensie - Dominique Schellemans - C. Everaertstraat 108 - 8000 Brugge - [email protected] - gsm 0474 52 16 85 (na de schooluren)➜ Film als verhalende machine: elke woens-dag tot 8 maart.Filmmuseum - Paleis voor Schone Kunsten - Baron Hortastraat 9 - 1000 Brussel - tel. 02 507 83 70 - [email protected] - www.ledoux.be

De fi ets als symbool voor duurzame ontwikkeling.

DIRK

VER

CAM

PT

FILMMUSEUM

Hoe vertelt fi lm een verhaal?

KLASSE NR.142 17

ACANTHUS VZW

Auschwitzen Breendonk �Interesse voor de geschiedenis van Auschwitz en de pedagogische mogelijkheden om met dit thema in de klas te werken? Ben je leer-kracht geschiedenis, Nederlands, moraal, godsdienst of fi losofi e in het secundair onderwijs? De Auschwitz Stichting geeft twee lezingen rond nazi-misdaden en genocides, benaderd vanuit verschillende invalshoeken. Vooraf krijg je een reeks be-geleidende teksten om directe participatie en discussie mogelijk te maken.Op zaterdag 28 februari spreekt dr. Gie van den Berghe, moraalfi losoof-historicus, over «Beeld(ver)vorming» en op zaterdag 29 mei brengt Jos Vander Velpen, jurist-auteur, een kroniek over het kampleven in Breendonk tijdens de bezettingsjaren. Beide lezingen vinden plaats in De Markten in Brussel.Van 5 tot 10 april (paasvakantie) kan je mee op studiereis naar Auschwitz-Birkenau, mét rondleiding door kampoverlevenden. Hun ervaringen en belevenissen zijn een waarschuwing tegen de opkomst van ex-treem-rechts, racisme, vreemdelingenhaat en antisemitisme.Meer info en inschrijvingen bij Auschwitz Stichting - Nadine Praet - Huidevetters-straat 65 - 1000 Brussel - tel. 02 512 79 98 - [email protected] - www.auschwitz.be

Cookies �Oude objecten, historische gebouwen en landschap-pen, antieke meubelen, oldtimers…: het Vlaamse erfgoed is populair (zie het succes van bijvoorbeeld Openmonumentendag), maar wat moeten de leerlingen hiermee? Kennen zij de betekenis van cultureel erfgoed? Geven zij dat erfgoed een betekenis binnen de eigentijdse cultuur? Hoe creatief gaan ze er mee om?De Veerman ontwikkelde een kunsteducatief project rond erfgoed. Enkele scholen werken een jaar lang rond een zelfgekozen erfgoedthema (object, archief, gebouw, landschap…). De leerkrachten werken vanuit hun eigen vakinhouden (de leraar mechanica gebruikt bijvoorbeeld de draagstructuur van een bestaande brug om andere mogelijke draagstructuren te analyseren). Gelijktijdig zijn er verkennende activiteiten, zoals rondleidingen, demonstraties, fi lmvertoningen, lezingen…Meer info bij De Veerman vzw - Annemie Geerts - Kronenburg-straat 34 - 2000 Antwerpen - tel. 03 290 69 66 - [email protected] - www.veerman.be

Waterland �Op www.waterland.net vind je een massa informatie over… water. Niet verwonderlijk, vermits Nederland bij uitstek een waterland is. Het laatste jaar is zwaar gewerkt aan een specifi ek leerlingendeel op de website. Een deel waarin ze aan de hand van thema’s en maatschappelijke vragen informatie kunnen zoeken, aangepast aan de leeftijd. Waarom heeft Nederland zoveel sloten? Waar gaat afvalwater naartoe? Land lager dan de zee, is dat wel veilig? Dergelijke vragen vind je op het gedeelte basisonderwijs. Voor secundaire klassen zijn er vragen als Wat moet een boer van water afweten? Welke beroepen in je buurt hebben met water te maken? Hoe kan je van waterple-zier je beroep maken? De derde graad secundair vindt er uitgebreide info over mens en milieu, politiek en ruimte, migratie en mobiliteit, vervoer en ruimtelijke ordening, energie en materie, ecosystemen enz.Alle info op www.waterland.net of via [email protected]

18 KLASSE NR.142

Klasse-service �

➜ «Onze jongens»Heimwee naar Scholengroep Soest? Op scholen-soest.de vind je informatie over de Belgische (ex-)scholen in Soest, mooie herinneringen en de mogelijkheid om contacten te onderhouden of hernieuwen.Dieter Fonteyne - [email protected] - scholen-soest.de

➜ ThomasThomas (Theologie, Onderwijs en Multimedia: Actieve Samenwerking) biedt godsdienstleerkrachten ruimte voor gesprek en ontmoeting, uitwisseling en ondersteuning. De nieuwe leerplannen rooms-katholieke godsdienst krijgen bijzondere aandacht. Thomas geeft je dan ook instrumenten om die leerplannen uit te werken.Alle info op www.godsdienstonderwijs.be en www.kuleuven.ac.be/thomas/ of via [email protected]

➜ InleefreisCollega Marc Goeminne trekt van 12 tot 27 juli 2004 op inleefreis naar India en Nepal. Er zijn nog steeds plaatsen beschikbaar voor geïnteresseerde leerkrachten (en hun partner). Je betaalt 1 860 euro, alles inbegrepen (vlucht, rondreis, alle maaltijden).Marc Goeminne - tel. 050 54 79 87 of 051 40 57 64

➜ Toneel Voor speelklare, avondvullende toneelteksten (Don Quichot, Elckerlyc, Orfeus en Euridike) kan je terecht bij collega Jacques Gits. De bijhorende video-opname helpt je verder op weg met regie en mise en scène. Geschikt voor 2de en 3de graad secundair onderwijs.Jacques Gits - tel. 03 645 30 22 of 0485 45 68 61 - [email protected]

➜ Reis je wijsOp de «Reismarkt 2004» (Stadshallen Brugge) vind je naast informatie ook reiservaringen en Nederlandstalige schrijvers/reizigers die hun kijk op de wereld vertellen. Hou het weekend van 6 en 7 maart alvast vrij.Meer info op www.wegwijzer.be/reismarkt of bij Wegwijzer Reisinfo - Beenhouwersstraat 9 - 8000 Brugge - tel. 050 33 21 78

Con amore �Op 14 februari zetten 140 000 leerlingen en 4 000 leerkrachten de deuren en ramen van hun academies wijd open voor een feestelijke en artistieke Dag van het Deeltijds Kunstonderwijs. Kort: de DKO-dag. Vermits het feest op Valentijn valt, lag het centrale thema voor de hand: «con amore». De liefde als inspiratiebron voor tiental-len artistieke activiteiten, concerten, tentoonstellingen, happenings, voordrachten enz. in zo’n 166 Vlaamse en Brusselse tekenen muziekacademies.Wat er waar en wanneer gebeurt, lees je op www.dagvanhet-dko.be - het volledige studieaanbod van het Deeltijds Kunst-onderwijs vind je op www.ond.vlaanderen.be/onderwijsaan-bod/dko - meer over de Dag van het Deeltijds Kunstonderwijs lees je in dit nummer op p. 12

Bio-ingenieur �Op woensdagnamiddag 11 februari kunnen leerkrachten uit het laatste jaar secundair onderwijs gratis kennismaken met de faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologi-sche Wetenschappen van de Universiteit Gent. Je ontdekt er meer bepaald de opleiding Bio-ingenieur én je krijgt alle nuttige info over de nieuwe BAMA-structuur (Bachelor-Master) in het hoger onderwijs. Omdat leerkrachten een belangrijke bron zijn van informatie voor de studiekeuze van hun laatstejaars, vandaar.Meer info en inschrijvingen (vóór 31 januari) bij UGent - Sofi e Van Maercke - Sofi [email protected] (met volledige adresgegevens en de vakken die je geeft)

Studiereis naar Auschwitz-Birkenau,mét rondleiding door kampoverlevenden.

Een land lager dan de zee, is dat veilig?

AUSC

HWIT

Z MUS

EUM

GISO

NDA &

KUL

LBER

G

WAT

ERLA

ND

(advertentie)

4 000 leraars in140 Vlaamse bedrijven �10 maart is opnieuw «Bedrijvendag voor Le-raars». Op één woensdagnamiddag krijgen meer dan 4 000 leraars secundair onderwijs de kans om een bedrijf te bezoeken. Zo’n 140 bedrijven werken mee, verspreid over heel Vlaanderen. Je kan in de praktijk zien hoe een bedrijf functioneert, je maakt er kennis met nieuwe evoluties en je kan er je leerlingen (naderhand) van op de hoogte brengen. De bedrijven zelf versterken zo hun imago én leggen nuttige contacten i.v.m. (de opleiding van) hun toekomstige werknemers.Op het programma in elk bedrijf: een ruime bedrijfsvoorstelling, gevolgd door een rondleiding. Deze editie schenkt bijzondere aandacht aan het belang van attitudevorming voor het bedrijfsleven in het onderwijs. De «Bedrijvendag voor Leraars» is een organisatie van werkge-versorganisatie VKW binnen haar project O2 (Zuurstof voor Ondernemerschap in Onderwijs; met steun van de Vlaamse Regering). Deelnemen is gratis.

Alle info en inschrijvingen op www.o-twee.be (klikken op Bedrijvendag voor Leraars) of via de antwoordkaart bij de folder die je op school vindt. Vind je de folder niet op school, dan kan je hem alsnog aanvragen bij de regionale contactpersonen voor Limburg ([email protected]), Antwerpen/Mechelen ([email protected]), Kempen ([email protected]), Vlaams-Brabant/Brussel ([email protected]), Oost-Vlaanderen ([email protected]) en West-Vlaanderen ([email protected])

Tussentaal �Ff, w817, Ily, bzt, tnx… Keineig zo’n eigen jongerentaal? Je hoort niet graag hoe de tussentaal van je leerlingen stilaan het Algemeen Nederlands op school verdringt? Je kan je niet van de indruk ontdoen dat leerlingen vandaag nonchalanter omgaan met spelling dan vroeger? Je merkt dat je leerlingen het moeilijk hebben om leerstof helder te formuleren? Je zou als school wel een taalbeleid willen voeren, maar weet niet waar beginnen? Op woensdag 18 februari (vanaf 14 u.) organiseert DPB-Brugge een taalbeleidsbeurs in het Sint-Jozefsinstituut in Tielt. In 10 werkwinkels krijg je suggesties voor een concrete aanpak in je klas of je school. Er is een koopvideo waarin bekende en andere Vlamingen vertellen waarom het de moeite loont je taal goed te beheersen.DPB-Brugge - Baron Ruzettelaan 296 - 8310 Assebroek - tel. 050 37 26 75 - [email protected]

Zoek het niet te ver �Eén van je leerlingen zoekt informatie over alleen wonen, seksualiteit, studiekeuze, jongerenrechten…? Hij of zij weet niet hoe aan een schooltaak te beginnen? Met al deze vragen en nog véél meer kunnen zij terecht bij het Jongeren Advies Centrum in hun buurt. Vlaanderen telt er zo’n dertigtal. Sinds kort beschikken deze JAC’s over een gemeenschap-pelijke website. Jaarlijks komen tienduizenden jongens en meisjes tussen 12 en 25 jaar om info, advies, hulp, een goed gesprek… vragen. Voortaan vinden ze op www.jac.be alles over het JAC in hun buurt én waarvoor ze er terecht kunnen.Vraag de nieuwe campagneposter aan («Zoek het niet te ver») en hang hem zichtbaar in de school.Alle info op www.jac.be

20 KLASSE NR.142

Wereld Kinderfestival �Jaarlijks bezoeken meer dan 2 000 mensen het Wereld Kinderfestival in Antwerpen. Al dansend, zingend, knut-selend en spelend maken kinderen tot 12 jaar kennis met de achtergronden en gebruiken van andere culturen. Dit heus «doe-festival» voor het hele gezin maakt kinderen vertrouwd met de multiculturele samenleving en leert hen tegelijkertijd tolerantie. Tussen de optredens is er op de festivalweide heel wat te beleven. Kinderen kunnen aan de slag in kunstateliers en dansworkshops. Buitenlandse jeugdgroepen begeleiden hen. Noteer alvast 6 juni in je agenda.Cultuurcentrum Luchtbal / Hof ter Lo - Columbiastraat 110 - 2030 Antwerpen - tel. 03 543 90 35 - [email protected] - www.ccluchtbal.org

Voedsel in beeld �Vier didactische video’s zijn nu verzameld op één dvd: «Van graankorrels tot brood», «De geschiedenis van de aardappel», «De zuivel» en «Water, symbool van leven». Ruim 50 minuten beeldmateriaal voor 53,24 euro (verzendingskosten inbegrepen).Meer info op go.to/mav of bij Moortgat Audio-Visual - tel. 02 251 70 23 - [email protected]

Waterverven �Alle klassen van het basisonderwijs kunnen deelnemen aan de tekenwedstrijd van Hidrodoe en daarmee een gratis bezoek met de hele klas winnen aan dit waterdoecentrum in Herentals. De opdracht: maak vóór 8 maart een tekening rond het thema «water» en gebruik daarbij enkel waterverf (formaat minstens A3).Per klas mag je één tekening opsturen. Er zijn twee catego-rieën (1ste, 2de en 3de klas enerzijds en 4de, 5de en 6de klas anderzijds). De twee winnende klassen mogen op maandag 22 maart gratis op bezoek in Hidrodoe.Alle info op www.hidrodoe.be - inzendingen: Hidrodoe - Tekenwedstrijd - Desguinlei 246 - 2018 Antwerpen

Singen �Op 24 april organiseert het tweejaarlijks literatuurfestival Het Groot Beschrijf (24-25/4, allerlei locaties in Brussel) een speciaal jongerenprogramma. «Infl uenza» wil jon-geren warm maken voor literatuur door ze actief te laten deelnemen aan workshops die vanuit hun eigen leefwereld vertrekken. De workshops zijn laagdrempelig en leggen links naar popmuziek, nieuwe media, hiphop enz.Eén van deze workshops is «Singen», waarbij leerlingen derde graad secundair onderwijs met een professioneel vertaler een Engelse songtekst kraken. Zes scholen kunnen deelnemen. Zij krijgen een vertaler op bezoek voor een workshop op school op een datum in onderlinge afspraak (februari-maart). Op 24 april brengen de leerlingen hun Nederlandstalige versie live, ondersteund door profes-sionele muzikanten.Alle info en kandidaturen bij Het Beschrijf - Petra Broeders - A. Dansaertstraat 46 - 1000 Brussel - tel. 02 223 68 32 - [email protected]

Duurzaam produceren �«Duurzaam produceren: de toekomst» is een vakover-schrijdend lespakket voor tweede en derde graad secundair onderwijs. Je vindt er een compleet stappenplan om met je leerlingen een eigen project uit te werken rond milieu-sparende technologieën. Een gedetailleerd uitgewerkte handleiding voor de leerkracht en een stappenplan voor de leerlingen moeten je moeiteloos op weg helpen.Je kan al dit materiaal volledig gratis aanvragen bij Universiteit Antwerpen - Edubron - [email protected] of downloaden op www.edubron.beWijs je leerlingen de weg.

Win een gratis bezoek met de hele klas aan Hidrodoe.

Zeldzaam beeldmateriaal over ons dagelijks voedsel.

MOO

RTGA

T AUD

IO-V

ISUA

LCC

LUCH

TBAL

Kinderen dansen, zingen, knutselen en spelen in andere culturen.

HIDR

ODOE

STEU

NPUN

T ALG

EMEE

N WEL

ZIJN

SWER

K

KLASSE NR.142 21

Academic Download �

Op Academic Broadband vind je meer info over de goedkoopste ADSL-aansluiting van België, exclusief voor leerkrachten. Je betaalt 27,40 euro per maand.Meer info op www.academicbroadband.comOp Academic Download vind je dan weer software die je aan speciale voorwaarden kan downloaden. Heeft je school MS-KIS en heb jij thuisgebruiksrecht? Dan kan je voor slechts 12,50 euro per jaar alle software die hieronder valt downloaden (Offi ce 2003 Professional, Windows XP Upgrade, Encarta, Frontpage enz.). Heeft je school géén MS-KIS, dan kan je via OOPS! (49,95 euro per jaar) een gelijkaardig pakket downloaden en gebruiken. Informaticaleerkrachten vinden via MSD-NAA (35 euro per jaar) alle ontwikkelingstools, server software, besturingssystemen en aanverwante, naast voordelige aanbiedingen voor leerlingen die de tools in hun lessen gebruiken.Meer info op www.academicdownload.com

Aperitief Maison �

Kinderen vanaf 6 jaar kunnen tijdens krokus- en paasva-kantie deelnemen aan muziekvakanties in Dommelhof, Neerpelt. «Zing een liedje, weg verdrietje» (25-28/2) is een muzikale vakantie voor jonge kinderen (6-9 jaar) die voor het eerst van huis weggaan. Het is géén muziekles zoals op school, want met liedjes kan je ook spelletjes spelen of je kan met zelfgemaakte instru-menten andere muziek verzinnen. «Aperitief Maison» (25-28/2; 9-12-jarigen) brengt 20 kinderen samen die al minstens een half jaar een instrument bespelen. Ze brengen hun instrument mee en gaan samen muziek (en plezier) maken.Van 14 tot 17 april slaat «De muzikale roversbende» toe. Vier dagen lang gaan 6-9-jarigen rond het thema «rovers» werken met muziek, drama, dans en beeldend werk.Alle info op www.musica.be of bij Musica - Impulscentrum voor Muziek - Dommelhof - Toekomstlaan 5B - 3910 Neer-pelt - tel. 011 61 05 10

Kamiano �Met «Kamiano» (de naam die pater Damiaan kreeg op het eiland Kalaupapa) brengt Denijs Van Killegem het leven van Damiaan opnieuw tot leven. Met brieven, dag-boekfragmenten en verhalen brengt hij een aangrijpende theatermonoloog, vooral geschikt voor leerlingen van 10 tot 16 jaar. Muziek, licht en een sfeervolle historische powerpointpresentatie versterken de confrontatie met de waarden die Damiaan bezielden.Het Damiaanvormingscentrum in Kortrijk kan groepen tot 75 leerlingen ontvangen of komt gewoon naar uw school. Desgewenst werk je samen met het centrum een bewust-wordingsdag (halve of hele dag) uit met verteltheater en verwerkingssessies.Damiaanvormingscentrum - Antoon Vanhoutte - Aalbeeksesteenweg 13 - 8500 Kortrijk - tel. 050 31 98 97 of 0497 53 43 19 - [email protected] - www.damiaanvormingscentrum.be

Gratis testbank �

Tijdens de hele maand februari kan je in Natuur- en Milieueducatief Centrum De Helix (Grimminge) gratis kennismaken met het volledige educatieve aanbod van de Vlaamse overheidsinstellingen (OVAM, VMM, VLM, Aminal). Je kan er het materiaal zelf uittesten en je pikt er ongetwijfeld ideeën mee voor in de klas.Voor wie er niet bij kan zijn, niet getreurd. In november doet Natuureducatief Centrum De Vroente (Kalmthout) dit initiatief nog eens over.Alle info op www.dehelix.be

«De planken» �Popgroep «De planken» weet wat kinderen van 6 tot

12 jaar graag zien en horen op een podium, en vooral wat ze tijdens een concert graag doen. Een optreden

van «de planken» is dan ook een meezing- en doeshow, met een mix van bekende kinderhits, maar vooral fi jne,

eigentijdse liedjes. De groep lanceert ter plaatse ook een nieuwe dans: «Doe de plank». Je kan trouwens vooraf met

de groep het repertoire even doornemen en bespreken.vzw De planken - Frank Stoffelen - tel. 014 37 29 02 - [email protected] - www.deplanken.com

Spelen is leuk �«Spelen is leuk en kan best op school». Met die slogan lanceert Jeugddienst Don Bosco een project rond speelplaatsanimatie. Leerlingen derde graad secundair onderwijs zorgen tijdens de middagpauze voor een ontspannen spelaanbod voor leerlingen van de eerste graad, waarin ze leren samenspelen, elkaar beter leren kennen en de kans krijgen om verschillende barrières te doorbreken. Meer betrokkenheid en participatie van de leerlingen dus én aangenamere middagpauzes.Vraag de gratis «Speelplaatsanimatie»-brochure via [email protected] of tel. 016 47 91 15

Probleemgedrag op school �Je bent leerkracht in basis- of secundair onderwijs, direc-teur, CLB-medewerker enz. Je komt vaak te staan voor moeilijk gedrag bij leerlingen, zoals spijbelen, brutale opmerkingen, agressie, faalangst. Je zoekt een meer systematische manier van werken, handvatten om je aanpak te sturen. Je bent bereid hiervoor samen te werken met je collega’s. Je wil best wat tijd investeren om je te verdiepen in een aantal verklarings- en begeleidingsmodellen. Dan is de gratis e-learning-cursus «Probleemgedrag op school» misschien een reële hulp om je leerlingen in de toekomst nog beter te begeleiden en probleemgedrag nog effi ciënter aan te pakken.

Alle info en inschrijvingsformulier op www.eduwest.be (via «afstandsonderwijs» naar «gratis cursussen»)

RRR �Een actieve, twee uur durende workshop waarbij de leerlingen gedichten analyseren, rappen en teksten schrijven, wekt hun interesse voor de dichtkunst. Gedichten transformeren tot raps, poëzie op hiphop beats, oefenen op intonatie, ritme en stijlmiddelen, de speciale «flow» van de rap, op zoek naar het verband tussen priester-dichter-leraar Guido Gezelle en rapper Eminem… De workshop «RRR» is een aanvulling op de lessen Nederlands. Als je met je klas inschrijft, kan je zelf gedichten aanreiken om rond te werken. Tom Demuynck begeleidt de sessies. Hij is rapper bij Caracktaire én laatstejaars student sociaal-cultureel werk in de Arte-veldehogeschool Gent. De workshop is een deel van zijn stage bij het CC Lokeren.De workshop is vooral bedoeld voor klas-groepen vierde, vijfde en zesde jaar secundair onderwijs in scholen in en rond Lokeren. Deel-

nemen kost 1 euro per deelnemer.Meer info bij Tom Demuynck - [email protected] - tel. 09 340 50 55

Shoppen voor milieu-ideeën.

DAM

IAAN

VORM

INGS

CENT

RUM

Wat doe je op een concert? Uit de bol gaan.

AM

INAL

Wie was Damiaan?

DE PL

ANKE

N

(advertentie)

Op wieltjes �Al eens naar school geweest op een vliegend tapijt? Ging je ooit met vakantie op een slak? En hoe geraak je het water over zonder nat te worden? Misschien hou je meer van rare ruimtetuigen, vliegmachines en onderzeeërs?De tentoonstelling «Loopt alles op wiel-tjes?» toont gekende en minder gekende, gekke en minder gekke vervoermiddelen en alles wat je elders kan brengen.Van 14 februari tot 27 maart zie je beeldend werk van 1 415 leerlingen van 6 tot 18 jaar in de hallen van de Leuvense academie en in het station van Leuven. De toegang is gratis.Stedelijke Academie voor Beeldende Kunst - Leuven - Dirk Boutslaan 60-62 - 3000 Leuven

Goede Minnaars �«Ik ben nu eens op deze, dan op de andere verliefd. Wat moet ik doen?»; «Ze zit achter me in de klas. Ik durf niet om te kijken, dus geef ik haar snel een briefje»; «Ik moet van Joris zeggen dat hij je knap vindt.»; «Ik vraag een kusje en nog één en nog één en nog...» Jongeren, verliefdheid, relaties en seksualiteit... Ben je op zoek naar organisaties met een ruim aanbod naar onderwijs, zowel op het niveau van de leerling, de leerkracht als het schoolbeleid?Voor een geïntegreerde visie, didactisch en beleids-materiaal én meer informatie over de interactieve tentoonstelling «Carrousel Goede Minnaars» kan je terecht bij de leden van het Forum Jongeren, Seksua-liteit en Relaties. Meer informatie en contactgegevens vind je op www.goedeminnaars.be.

Ict in LO �Leerkrachten LO en sport die ict gebruiken voor hun les-sen, kunnen hun ervaringen kwijt op www.sports-media.org/nl/index.html. Die site heeft een forum opgestart rond «Ict en LO in de dagdagelijkse praktijk». Op de website vind je een online databank, lesplannen en lesvoorbereidingen, een online nieuwsbrief, een forum voor experts enz.www.sports-media.org/nl/index.html

Psychodrama in Antwerpen �De vrouwelijke burgemeester van Sao Paulo heeft honder-den straathoekwerkers aangesteld om met psychodrama de agressie op straat in meer vreedzame banen te leiden. Deelnemers leren door spel en inlevingsvermogen om te gaan met confl icten.Relatie-Studio organiseert een reeks workshops rond psy-chodrama in de Antwerpse Volkshogeschool (Berchem): samen spelen en veel delen, want je speelt wat je wil, je dromen, je verlangens, je plannen, je problemen. Heb je last met bepaalde leerlingen, collega’s enz. en wil je onderzoeken hoe je dat op een andere manier zou kunnen aanpakken? Zoek je rust en tijd voor jezelf en lukt dat niet? Ga je al een poos met loden schoenen naar school en zie je niet hoe je daarin verandering kan brengen?Toneelervaring is absoluut niet nodig. Deelnemen kost 48 euro per dag (9.30 tot 18 u.). Er zijn nog sessies op 15 februari, 21 maart, 25 april en 6 mei.Meer info en inschrijvingen bij Relatie-Studio - tel. 09 220 70 00 - [email protected] - www.relatiestudio.be

Verliefdheid en seksualiteit bespreekbaar maken.

Xxx.

XXX

22 KLASSE NR.142

(advertentie)

VZW MJA

KLASSE NR.142 23

Gezocht➜ VrijwilligersGezocht: medewerkers om via de telefoon opvoedings-ondersteuning te geven. Een opleiding menswetenschap-pen (of ervaring), communicatieve vaardigheden en maturiteit zijn vereist; een intensieve vooropleiding en individuele begeleiding krijg je er sowieso bij.vzw Opvoedingstelefoon.be - tel. 070 22 23 30 - [email protected]

➜ VrijwilligersGezocht: bekwame en gemotiveerde vrijwilligers om Nederlandse lessen te geven aan anderstalige langdurige werklozen in een werkervaringsproject.Meer info: vzw Werkvormm - Chris Bryssinckx - Madrasstraat 38a - 2030 Antwerpen - tel. 03 233 85 00 - [email protected]

Harige griezels �Worden je leerlingen hysterisch bij het zien van spinnen? Maak dan samen met jeugdauteur Tannia Sels een inge-beelde reis naar de spinnenwereld. Tijdens haar dia-lezing leert ze de leerlingen meer over spinnen en hun leefwereld. Daarbij maakt ze gebruik van de kinderboeken «Justin», «Op reis naar een geheimzinnige spinnenwereld» en «De spin en het web». Op deze manier leren kinderen hun spinnenangst te beperken of te overwinnen. Sommigen gaan zelfs met een heuse spin op de foto!Alle info bij Tannia Sels - Schanslaan 61 - 2150 Borsbeek - tel. 03 322 13 54 (na 17 u.) of 0486 42 39 19 - users.pandora.be/tannia.sels1/_private/

Doe de prehistorie �Op 29 februari is er een speciale prehistorische doe-dag voor het hele gezin in het Gallo-Romeins Museum Ton-geren. Je kan er uiteraard de tentoonstelling «Neander-thalers in Europa» bezoeken, maar er zijn ook spannende workshops (prehistorische maaltijden, speerwerpen en vuurstenen bewerken). Aanleiding van deze dag is het nieuwe jeugdboek «Vuurmeisje» van Dirk Bracke, die ter plaatse trouwens voorlees- en signeersessies houdt. «Vuurmeisje» (herbewerking van «Steen») vertelt het ver-haal van de harde overlevingsstrijd van onze voorouders via het verhaal van Steen en een meisje van een andere stam, Vuurmeisje, een meisje dat zelf vuur kan maken.Uitgever Davidsfonds/Infodok grijpt deze gelegenheid aan voor een scholenwedstrijd rond het nieuwe boek. De opdracht: schrijf een kortverhaal over de prehistorie/Neanderthalers. Dirk Bracke kiest zelf de drie winnaars. De winnaars én hun school krijgen een abonnement op de nieuwe, te verschijnen Bracke-boeken.Inzendingen tot 15 maart bij Davidsfonds Uitgeverij - Ineke Debels - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 00 - [email protected] extraatje schenkt de uitgever 5 exemplaren van het boek aan geïnteresseerde Klasse-lezers. Je vindt op www.davidsfonds.be trouwens tips om het boek in de klas te gebruiken.Stuur een mailtje naar [email protected] - het onschuldige vuurmeisje doet de rest

Educatief theater �«Zebrapad» (Paul Coppens) brengt het verhaal van een jongen-zebrapadstreep en een meisje-zebrapadstreep die een tijdje «wakker» zijn en een verkeer-spelletje tussen twee kinderen uit dezelfde school gadeslaan. «Zebrapad» is een verhaal vol fantasie en humor, met daarin speelse voorbeelden hoe het als voetganger moet in het verkeer. Geschikt voor 6-12-jarigen.«Dosis Overdosis» (Paul Coppens) brengt in een mix van toneel en fi lm, van humor en drama, het verhaal van twee tieners, Maaike en Cedric, die via een schoolwerk met de ravages van drugs in contact komen. Geschikt voor leerlingen vanaf 12 jaar.Paco Theater - Mottantstraat 14-16 - 9308 Aalst-Hofstade - tel./fax 053 77 19 51 - [email protected] - www.paco-producties.com

Gezocht: creatief talent �Een leven lang leren, iedereen spreekt erover…

of toch niet? Vlaanderen wil het levenslang en levensbreed leren promoten via een brede campagne

die zich richt tot álle 18-plussers. Kernwoorden zijn drempelverlagend, opvallend, ludiek en nieuw.

Wil je jouw idee in het straatbeeld zien? Een prijs winnen ter waarde van 2 000 euro? Ben jij een creatief talent? Jij

zorgt voor naam, logo en slogan, Diva (Dienst informatie, vorming en afstemming) organiseert de campagne. Jouw

ideeën krijgen vorm in een sensibiliseringscampagne van de Vlaamse Gemeenschap.

Meer info en wedstrijdreglement op diva.vlaanderen.be

Gezonde automaten �Voor of tegen drankautomaten op school? Het hoeft geen zwart/wit keuze te zijn. Je kan de automaten ook vullen met gezonde drankjes. Een project waarmee je de ongezonde, ingebakken gewoonten van de leerlingen in vraag stelt én hen wijst op het belang van hun eigen gezondheid.Je kan hiervoor bijvoorbeeld samenwerken met SnapShop nv. Zij hebben zich gespecialiseerd in dergelijke gezonde automaten (met waters, fruitsappen en sportdranken).Snapshop nv - Nieuwlandlaan 321B - 3200 Aarschot - tel. 016 69 52 71 - [email protected]

How to use the blues �Als je er zelf geen idee van hebt, kan je Alain Verset (frontman van Coco Spirit) met zijn muzikaal schoolproject voor de eerste en de tweede graad secundair onderwijs naar je school halen. De leerlingen gaan meteen zelf aan de slag: gitaar spelen, bassen, teksten schrijven en zingen.Six String Academy - Alain Verset - Bruggeske 34 - 2400 Mol - tel. 014 31 23 41 of 0495 51 27 26 - www.gitaarschool.be

Originele sportdag �Op zoek naar een originele sportdag voor het vierde, vijfde of zesde jaar secundair onderwijs? Het mag wat spectaculair zijn? Golfsurfen, wind-surfen, kitesurfen, wakeboarden, snowboarden? Een aantal clubs (Surfers Paradise, Wakeboard-center, Windekind Surfschool, Ice-Mountain) stellen hun faciliteiten, materiaal en ervaren begeleiders beschikbaar voor een sportdag. Eenheidsprijs: 10 euro per leerling, leuke verrassing voor leerlingen en leerkracht inbegrepen.Meer info bij D’Light - Chris Verghote - A. Catriestraat 18 - 9031 Drongen - tel. 09 216 80 40 - [email protected]

De Tussenstap �Gezocht: steungezinnen voor niet-bege-leide buitenlandse minderjarigen, tussen 16 en 18 jaar, die géén asielprocedure hebben lopen (uitgeprocedeerde jongeren, jongeren zonder papieren…). De jongeren wonen in een studio van Joba (vzw De Hand) of in jouw gezin. Joba levert de nodige ondersteuning, maar zelf moet je uiteraard open staan voor vreemde culturen, creatief zijn op communicatief vlak, zelfstandig kunnen handelen, een stabiel gezin vormen, bereid zijn mee te werken aan de integratie van de jongere in onze samenleving.Het project kreeg de naam «De Tussenstap».

Meer info bij JOBA - tel. 03 825 21 07 - [email protected] of

[email protected]

Je leerlingen overwinnen hun angst voor spinnen.

Kent Pelle wel iets van «verkeer»?

PACO

THE

ATER

ANNI

CK D

ELEN

DAVI

DSFO

NDS/I

NFOD

OK

Wat aten de Neanderthalers?

Over de schutting �Tijdens de nascholingsreeks «Over de schutting» krijg je houvast om de zeven domeinen van vakoverschrijdende eindtermen in te voeren op school. De nadruk ligt daarbij op participatie en op het aanleren van nieuwe, activerende werkvormen die de betrokkenheid van de leerlingen verhogen. Tal van examples of good practice illustreren de lezingen.Er is een nascholingssessie in elke provincie, met telkens een projectenmarkt: een bonte mengeling van stands van externe organisaties met een interessant aanbod rond vakoverschrijdend leren op school.De reeks nascholingen start op 9 februari in Roeselare, gevolgd door Oudenaarde (16/2), Leuven (2/3), Borgerhout (9/3) en Heusden-Zolder (19/3). Eind mei volgt een terugkomdag voor alle deelnemers.Deelnemen kost 60 euro (broodmaaltijd, syllabus enz. inbegrepen). Alle info (programma’s, inschrijvingsformulier enz.) op www.rago.be/nascholing

Groot Nederlands Dictee �Op zaterdag 14 februari kunnen leerlingen (vanaf de vijfde klas lager onderwijs) en leerkrachten hun taalkennis en -gevoel testen op de preselecties voor het Groot Ne-derlands Dictee, een organisatie van Davidsfonds en Knack. Die preselecties vinden plaats op een 70-tal locaties. De proef bestaat (in elk van de zes wedstrijdcategorieën) uit meerkeuzevragen en een aantal zinnen waarin je de fout gespelde woorden moet onderstrepen. Wie daarin uitblinkt, valt meteen in de prijzen én maakt kans op een plaats in de nationale fi nale, op zaterdag 20 maart in het Vlaams Parlement.Inschrijven vóór 31 januari. Alle info op www.davidsfonds.be of via [email protected] - tel. 016 31 06 39

Mobajakkedoe! �Eindelijk (?!) op je school, in je klas: een cursus over «de mooiste taal die er in de wereld bestaat» (zegt Karel Declercq), het West-Vlaams. Declercq heeft zijn radiolessen (Radio 2 vorig jaar) gebundeld tot het live-programma «Mobajakkedoe!», een puur verbale show, in een absurde stijl, waarbij Declercq de leerlingen sterk betrekt.De show (2 lesuren) kost 375 euro, reiskosten inbegrepen.Alle info op www.kareldeclercq.com

Jantje zag eenskiwi’s hangen �Op www.zesprikids.com vind je meer informatie over de kiwi. De leerlingen maken er een verkenningstocht langs geschiedkundige, geografi sche, natuurkundige en taalkundige aspecten van dit fruit. Je vind er gratis digitale lespakketten, opgesteld door een team van leerkrachten, i.s.m. Anywize. Om met het digitaal lesmateriaal aan de slag te kunnen gaan, moet je eerst de gratis e-learning software van anywize.net downloaden en installeren. Wie niet is geabonneerd bij Anywize, vindt de software gratis op www.zesprikids.com. Op de overzichtspagina surf je naar educatief en volgt de instructies.Initiatiefnemer Zespri werkt trouwens mee aan het schoolfruitproject «Jantje zag eens pruimen hangen», dat verschillende Vlaamse LOGO’s (Lokaal Gezond-heidsoverleg) organiseren. De aangesloten scholen krijgen naast ander fruit dus ook vier keer kiwifruit als tussendoortje.In het pas verschenen januarinummer van Yeti (voor leerlingen derde graad lager onderwijs) vind je een speciale actie rond fruit (meer bepaald kiwi’s) op school.Meer weten over kiwi’s? Vragen over de educatieve pak-ketten of het schoolfruitproject? Neem een kijkje op www.zesprikids.com - meer info bij ZESPRI Service Centre - De Keyserlei 5 bus 43 - 2018 Antwerpen - tel. 03 201 08 77 - [email protected]

Gratis kiwi’s op je pc én op je school.

ZESPRI

(advertentie)

SPIJS UW KAS…Organiseer dit jaar een originele paas- of lenteactieVerkoop onze prachtige twaalf dubbele wenskaarten (met omslag)

Deze twaalfdelige dubbele wenskaartenset (met omslag) werd exclusief ontworpen voor Mini-max en bevat 1 huwelijks-, 1 geboorte-, 1 paas- en 9 gefeliciteerdkaarten. Twaalf kaarten vol met tedere, grappige, lieve woordjes om te krijgen of te sturen naar wie je dierbaar is...

U verkoopt sets van 12 dubbele wenskaarten (met omslag) voor 5 euro per set. U koopt in voor slecht 2,5 euro. Tel uit de winst voor uw school of organisatie.

U moet op voorhand niets betalen. U ontvangt zoveel sets als u wenst. Onverkochte exemplaren bezorgt u gewoon terug. Elke set krijgt gratis uw gewenste vermelding (Bijvoorbeeld “School X dankt u voor de aankoop van deze kaarten” of “Vereniging X wenst u een vrolijk pasen”). Net zoals onze kerstkaarten worden ook deze sets per regio maar aan een beperkt aantal scholen geleverd (om onderlinge concur-rentie te vermijden).

Vraag vandaag nog een gratis proefpakket aan

Meer dan 500 scholen en verenigingen vonden al de weg naar Mini-max. Bel, schrijf, mail of fax naar

Mini-max Grote Markt 10 bus 3, 9120 Beveren-Waas, België. Tel. 03 755 58 80 Gsm 0478 36 42 84 Fax 03 755 66 96 e-mail [email protected]

(advertentie)KLASSE NR.142 25

Onveiligheidsgevoel �«Onveiligheidsgevoel: onze zaak, onze taak». De Koning Boudewijnstichting lanceert een oproep aan iedereen die wil bijdragen tot een veiliger samenleving voor allen, zeker voor de meest kwetsbaren. De Stichting wil originele initiatieven steunen van individuele burgers, groepen, scholen, verenigingen enz. die met diverse instanties samenwerken om het onveiligheidsgevoel te verminderen. Het gaat bijvoorbeeld om buurtbemid-deling; projecten om afpersing op school een halt toe te roepen; allochtone ouders die met buurtbewoners en lokale handelaars overleggen rond veiligheid in de wijk; vrouwen die onveilige plaatsen in de buurt in kaart brengen; pendelaars die voorstellen doen om het openbaar vervoer veiliger te maken enz.Je kan een dossier indienen tot 23 februari (eerste periode) of tot 10 mei (tweede periode). Een onafhankelijke jury be-oordeelt de dossiers. De resultaten komen in een «Algemeen Verslag over de Onveiligheid» dat de Stichting in 2005 zal publiceren.Alle info, oproepfolder en kandidaatsdossier op www.kbs-frb.be

Opgesloten �Jongeren in de gevangenis, het gevangenisleven..., een onbekende wereld voor leerlingen die vrij gaan en staan waar ze willen. Nadat Hilda Deketelaere elf jaar les gaf aan jonge gevangenen, vertelt ze hun leven voor leerlingen secundair onderwijs en voor groepen NT2.Hilda Deketelaere - Gloriantlaan 5 - 3060 Bertem - tel. 016 48 80 80 - [email protected]

Vertelkracht �Hoe kan je een klas (van kleuters tot laatstejaars secundair onderwijs) een uur lang boeien met sprookjes? Marijke Goossens is sprookjesvertelster en werkt vanuit de in-nerlijke (visuele en creatieve) kracht van de leerlingen. Klankschalen en sjamaantrom, yoga-oefeningen, mantra’s en meditatie begeleiden de «fantasiereis naar een andere wereld».Meer info bij Klanken van de Ginaika - Marijke Goossens - tel. 014 51 92 30 - [email protected]

Plaatsbezoekers �Gezocht: plaatsbezoekers voor het mobiliteitsproject «10/10 voor verkeersactieve basisscholen». Je bezoekt de deelnemende scholen, geeft individuele begeleiding en je helpt hen het kwaliteitslabel te behalen.Meer info over het project op www.10op10.be - meer info over de job en kandidaturen bij Vlaamse Stichting Verkeers-kunde - Tini De Smedt - tel. 015 44 65 54 - [email protected]

ICT in de praktijk �Wil je op de hoogte blijven van nieuwigheden en ver-anderingen in het ICT-wereldje? Van 9 tot 11 maart kan je terecht op de ICT-studiedagen van CST (Computers op School en Thuis), met als centrale thema «ICT en onderwijs - goede praktijkvoorbeelden». Iedereen, van kleuter- tot hoger onderwijs, vindt zijn gading in het lijstje van een 80-tal praktijkseminaries. Op donderdag 11 maart is er speciale aandacht voor het buitengewoon onderwijs en het volwassenenonderwijs. Op woensdag 10 maart is er de fi nale van de Whizzkids 2004-wedstrijd voor klassen derde graad lager onderwijs (zie vorige Klasse, p. 19).

Klasse en CST schenken 50 vrijkaarten weg voor de ICT-studiedagen. Je kan er een gooi naar doen op www.cst.beOp www.cst.be vind je alle info (exposantenlijst, seminarie-programma, inschrijvingsmogelijkheid, educatieve weetjes enz.). Wie er zich registreert om op de hoogte te blijven van de activiteiten van VLOD (Vlaamse Onderwijsdagen) krijgt meteen een gratis toegangskaart voor VLOD 2005 (27 februari tot 2 maart 2005).www.cst.be - www.vlod.be

Waterwijs �De actie «Waterwijs» nodigt leerlingen derde graad

lager onderwijs uit om na te denken over water. Je onderzoekt met je leerlingen hoe de school momenteel

met water omgaat aan de hand van de Water-enquête. Daarna bedenken jullie maatregelen en acties om het

waterverbruik aan te pakken. Dat stel je voor als een «Wateractieplan».

Een goed plan verdient een prijs. Uit alle inzendingen se-lecteert initiatiefnemer Grohe 25 scholen die elk 1 000 euro

aan waardebons winnen voor de aankoop van watersparende producten. De winnende klassen krijgen toegangstickets voor

Technopolis.De actie «Waterwijs» is een organisatie van vzw Green, n.a.v. 25 jaar Grohe in België.Alle info en inschrijvingen op www.grohenews.be/waterwijs of via [email protected] - tel. 02 209 16 30

Kunst en groenten �Laatstejaars kunstonderwijs kunnen tot 31 maart deelnemen aan de wedstrijd «Kunst en groenten», een initiatief van de Mechelse Veilingen. Alle richtingen komen aan bod: tekenen, schilderen, beeldhouwen, grafi ek, collage, keramiek, fotografi e, video, multimedia enz. «Verse groenten» is het centrale thema. De deelnemers én de begeleidende leerkrachten maken kans op een citytrip naar Barcelona of op een pakket waardebons.Alle info, inschrijvingsformulier enz. op www.mechelseveilingen.be of via [email protected]

Vlaamse Ruimtevaartdagen �Droom jij of je leerlingen van een reis naar één van onze verre planeten? Kom eens langs op de Vlaamse Ruimtevaartdagen, van 20 tot 22 februari in Media Center Oostende. Op deze driedaagse interactieve beurs stellen een aantal Vlaamse bedrijven en onderzoeksinstellingen hun activiteiten voor. En je kan er leuke prijzen voor de hele klas winnen. Bijvoorbeeld een ruimtekamp in het Space Center in Redu: eens iets anders dan de traditionele bosklassen.De administratie Wetenschap en Innovatie (Vlaamse Gemeenschap) heeft uiteraard zelf ook een stand op deze ruimtebeurs. Je vindt er o.a. een interactieve quiz rond ruimtevaart en sterrenkunde, je kan een raket nabouwen op de computer, je kan er educatieve spacegames spelen… Vrijdag 20 februari is vol-ledig voor de leerlingen, met een live-uitzending van het Radio 1-programma «Jongens en Weten-schap» (met als gast Frank De Winne); met een live-demonstratie van een ruimteklas door de leerkrachten van het Euro Space Center; met …nog zoveel meer. De hele dag loopt een wedstrijd waar je met je klas een driedaags ruimtekamp kan winnen. Dirk Frimout reikt in de loop van de namiddag de prijs uit.Op zaterdagmorgen leidt Sven Speybroek een debat met de volkssterrenwachten over de zin of onzin van bemande ruimtevluchten en op zondag is er een demonstratie van een aantal experimenten die Frank De Winne zelf ook heeft uitgevoerd, maar dan wel in de ruimte.Alle info op www.vlaamseruimtevaartdagen.be

Tweewielersin de stad �Vaardig, bewust en veilig fi etsen in Brussel is niet zo evident. Pro Velo heeft een ruime ervaring in fiets- en verkeerseducatie. Naast basisvaardigheden en ervaringsge-richte verkeerslessen leren zij je leerlingen o.a. veilig fietspoolen. In een stad als Brussel is de fi ets immers hét aangewezen vervoermiddel voor korte afstanden.

Alle info op www.provelo.org of via Pro Velo vzw - Het Fietsershuis - Londenstraat 15 - 1050 Brussel - tel. 02 517 17 69 - www.provelo.org

- fi [email protected]

Met je klas de ruimte in… in Oostende.

Hoe gaat jouw school om met water?

GREEN VZW/G

ROHE

VLAAM

SE RUIM

TEVAARTINDUSTRIËLEN

(advertentie)

KLASSE NR.142 27

Big dummy’s �Neem een vrijwilligersproject («service») en koppel dit aan zorgvuldig gekozen leerervaringen («learning»). Dan kom je terecht bij de nieuwe educatieve methode «Service-Learning». Zo kan je met de leerlingen van de informaticaklas een website ontwikkelen voor een (derdewereld)organisatie, met jouw technologieklas een lokaal park in de buurt (her)aanleggen of met de klas au-tomechanica een vrachtwagen repareren en aan een vzw in een ontwikkelingsland schenken. Tips en weetjes over deze ervaringsgerichte projecten vind je in «The big dummy’s guide to service-learning». Leraars zonder Grenzen kan zorgen voor partnerscholen in de derde wereld.Info bij Bart Dankaerts - tel. 02 661 42 78 - [email protected] - www.lzg.be - download «The big dummy’s guide» op www.fi u.edu/%7Etime4chg/Library/bigdummy.html

Japanse kimono’s �Bezoek de school van Yuuki bij Tokyo, de veiling van de Tsukiji-vismarkt, het tempelcomplex Nikkoo, het vredespark van Hiroshima of de beroemde vulkaan van Aso en be-leef het onderwijs, de industrie, geschiedenis, architectuur én natuur in Japan op een authentieke manier. Dat kan tijdens de studiereis die Youth for Understanding (YFU) organiseert voor twintig leerkrachten of onderwijsdeskundigen tijdens de zomervakantie 2004. Je kan kiezen voor een verblijf van 4 of 5 weken. In beide programma’s heb je enkele keuzeopties: na-tuur- of stadsexploratie, fi etstocht, theeceremonie, festival… Afhankelijk van het programma logeer je er in een «ryokan» (een Japans pension) of «minshuku» (landhuis) of overnacht je in een jeugdherberg, tempel, gastgezin of een gewoon Westers hotel. Twee Vlaamse YFU-vrijwilligers gidsen je rond. Waar mogelijk, reis je met het openbaar vervoer.De Belgische ambassade in Japan, het Japans ministerie van Onderwijs en de Japanse spoorwegen ondersteunen het verblijf. Afreisdata zijn 7 juli tot 5 augustus of 7 juli tot 11 augustus. Je betaalt respectievelijk 3 800 of 4 800 euro voor je reis en verblijf (exclusief maaltijden, verzekeringen, paspoort, lidmaatschap jeugdhergen). Voor de geïnteresseerden: zomer 2005 trekt YFU naar Australië voor een soortgelijke studiereis (in 2006 is Japan dan weer aan de beurt).Info en inschrijvingen bij Marieke Van Beylen - YFU-reisgids - tel. 0474 24 14 22 - [email protected] - Stan Daneelsstraat 25 - 2275 Lille-Gierle

EP’er-voor-een-dag �Stuur je leerlingen van 16 tot 18 jaar voor een dag naar het Europees Parlement tijdens de Euroscola-dagen. Dan kunnen ze met 500 Europese leeftijdsgenoten zelf een keertje europar-lementariër zijn. De jongeren starten met een heus werkontbijt in een van de vijf internationale werkgroepen (elk zo’n 100 deelnemers). In de voormiddag wisselen een informatie- en vragenronde, debat en elektronische stemming elkaar af. ‘s Namiddags bereidt iedere werkgroep een resolutie voor die de woordvoerder daarna in plenum verdedigt. Uiteraard stemmen nadien alle europarlementariërs-voor-een-dag over deze resolutie. Zo kunnen ze niet alleen de werking van het Europese Parlement, maar ook het samenwerken in een an-dere taal, met verschillende nationaliteiten spreekwoordelijk aan den lijve ondervinden. De dag wordt actief én feestelijk afgesloten met een spel over de culturele verschillen tussen de Europese landen en de plechtige overhandiging van de Europese vlag aan iedere school.Per jaar organiseert het Europees Parlement 8 tot 10 Euroscola-dagen. Het Bureau van België en de EP-antenne in Straatsburg selecteren de deelnemers. Je moet wel bereid zijn je leerlingen vooraf grondig voor te bereiden.Interesse? Neem contact op met Jean-Jacques Fritz - Antenne du Parlement européen - BP 1024 F - F67070 Strasbourg CE-DEX - tel. 00 33 388 17 4001 - fax 00 33 388 17 5184

Maak nu reeds in de klas een plaats(je) vrij voor de Europese vlag. Klasse-Internationaal schenkt vijf mini-vlagjes met Europese sterren weg. Mail voor 23 februari naar Klasse-Internationaal - [email protected]. Vanaf 27 februari lees je op www.klasse.be/winnaars welke vijf lezers een Europese vlag op hun bureau mogen plaatsen.

Grijp je kans! �Ben je jonger dan 25 jaar en wil je als vrijwilliger

meedraaien in een jeugdhuis, kunstencentrum, ge-handicapteninstelling of migrantenproject van de andere

taalgemeenschap? Stel je dan als vrijwilliger kandidaat voor een gastproject in de Franse of Duitstalige Gemeenschap

voor minimum twee en maximum twaalf weken. Het Prins Filipfonds geeft een beurs van 125 euro per week (met een

maximum van 1 500 euro) voor de reis- en verblijfkosten. Het gastproject betaalt de verzekerings- en werkingskosten.

Dit uitwisselingsprogramma is een organisatie i.s.m. de Nationale Agentschappen voor het EU-programma «Jeugd». In België is dat «Jint» (Vlaamse Gemeenschap), «BIJ» (Franse Gemeenschap) en «Jugendbüro» (Duitstalige Gemeenschap). Je kan er terecht om een gastproject te zoeken. Opgelet: beursaanvragen moeten binnen zijn op de eerste dag van elke maand voorafgaand aan de maand van je vertrek en dit vanaf 1 februari 2004.Inschrijven bij het Prins Filipfonds - www.prins-fi lipfonds.org - www.kbs-frb.be - [email protected] - tel. 070 233 065 - info bij JINT - [email protected] - tel. 070 233 950

Brussel - Dakar �Je leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar konden het al meemaken, maar vanaf nu ligt Brussel-Dakar ook open voor de leerlingen van het derde en vierde leerjaar. Het begint met een mysterieuse koffer uit Dakar. Die koffer komt plots aan op school. Zo’n anderhalve week lang zoeken je leerlingen uit waar die koffer precies thuishoort. Zo bereidt deze pedagogische koffer hen voor op de inleefateliers «Brussel-Dakar» die de Wereldschool in Brussel organiseert. Tijd dan om samen met je leerlingen de koffer terug te bezorgen tijdens het inleefbezoek. Voor de kinderen van het derde en vierde leerjaar is de link tussen het Zuiden, Brussel en de eigen leefomgeving de rode draad. Voor het vijfde en zesde leerjaar staan het samenleven van verschillende culturen en de kloof tussen arm en rijk centraal. Mondiale thema’s dus, met de nadruk op het «ervaren» en aanzetten tot nadenken. Zo staan onder meer een rollenspel, een wijkwandeling in de grootstad Brussel en activiteiten in een Afrikaans atelier op het programma. Om de ervaringsgerichte inleefateliers nog beter te doen slagen, nodigt de Wereldschool leerkrachten of andere begeleiders uit om een vor-mingsdag (van 9 tot 16 u.) te volgen. Je neemt dan deel aan een begeleide wijkwandeling in Brussel en krijgt ook toelichting over de pedagogische koffer en een mondiaal thema.De eerstvolgende vormingsdag is 19 februari. De inleefateliers vinden plaats op maandag en dinsdag gedurende het hele schooljaar (van 9.30 tot 15.30 u.). Kostprijs van het inleefprogramma (vormings-dag + koffer + inleefbezoek) is 185 euro. Je kan de helft hiervan subsidiëren via Kleur Bekennen.Meer info bij De Wereldschool - tel. 02 502 63 56 - gsm 0478 724 131 - [email protected] - www.dewereldschool.be

Talk to me �Snak med mig. Prata med mig. Snakk til meg. Puhu minulle. Hoe je dit uit het Deens, Zweeds, Noors of Fins vertaalt, kan je leren aan de Scandinavische Talenschool te Brus-sel. Daar staan cursussen in alle Noorse talen op het programma. Vanaf februari 2004 starten er nieuwe klassen Deens en intensieve cursussen Noors, Zweeds en Fins. Alle lesgevers zijn moedertaalsprekers. Spreek je al een mondvol Deens, dan kan je actief deelnemen aan de Scandinavische Cultuurkring die een reeks lezingen en debat-ten over kunst, geschiedenis, fi losofi e, fi lm en literatuur organiseert. Vooraf inschrijven (ook voor de cultuurkring) is noodzakelijk.

Meer info bij Det Danske Kulturinstitut - Hoorn-straat 22 - 1040 Brussel - tel. 02 230 73 26

- [email protected] - www.dkibenelux.org

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 99 - fax 02 553 95 [email protected]

Op zoek naar het authentieke Japan.

Jongeren debatteren in het Europees Parlement.

PHOT

ODIS

C

GAZE

LLE T

ECHN

OLOG

IES

(advertentie)

KLASSE NR.142 29

Algemeen �

➜ SterrenWat er in 2004 allemaal in de lucht hangt? Twee totale maansverduisteringen en een komeet bijvoorbeeld. Bo-vendien dansen een aantal planeten onder en boven de horizon. Hoe en wanneer je dat allemaal kan zien, lees je in de Hemelkalender 2004. Cijfers, tabellen en sterrenkaarten voor de kenners, proza en schema’s voor de liefhebber.‘Hemelkalender 2004’(9 euro) - Vereniging voor Sterren-kunde - Brieversweg 147 - 8310 Brugge - tel. 050 35 88 72 - fax 050 35 50 07 - [email protected] - www.vvs.be - www.hemelkalender.be

➜ School wordt koopwaar«Het onderwijs is een winstgevende markt voor wie ervan uitgaat dat alles omgezet kan worden in koopwaar. Ook wetenschap, kennis, cultuur. We evolueren naar gesloten scholen voor kinderen die nauwelijks kunnen lezen of schrijven en andere die tegen (hoge) betaling les krijgen. Intussen sijpelt het Amerikaanse systeem binnen van beta-lend afstandsonderwijs met een hoge input van bedrijven...» Wordt ons onderwijs steeds meer geprivatiseerd? Dit boek voorspelt een doemscenario en levert daarvoor de bewijzen. Of er ook een remedie is?‘Zwart Bord. Tegen de privatisering van het onderwijs’ (12,50 euro), Nico Hirtt & Gérard de Selys - Uitgeverij EPO - Lange Pastoorstraat 25-27 - 2600 Berchem - tel. 03 239 68 74 - fax 03 218 46 04 - www.epo.be

Basisonderwijs �

➜ Vrijen & co.‘De laatste tijd wordt het woord vrijen steeds meer gebruikt voor ‘het’ doen. Dan is vrijen met elkaar naar bed gaan, wat natuurlijk ook een rare omschrijving is. Want in bed kun je ook gewoon samen slapen zonder te vrijen. En vrijen kun je strikt gezien ook zonder bed…’ De toon is gezet. Het boek ‘Seks, hoe voelt dat’ beantwoordt eerlijk en onomwonden de vele vragen van kinderen over seks en aanverwante thema’s: verschillen tussen meisjes en jongens in lichaam en geest, vruchtbaar worden, de rare en leuke kanten van seks, verliefd zijn, zwanger zijn en bevallen, anticonceptie, seksueel misbruik, geslachtsziekten enz.‘Seks, hoe voelt dat’ (17,25 euro) - verkrijgbaar in de handel - Boekhandel Infodok/Davidsfonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 50 - fax 016 31 06 08 - [email protected] - www.davidsfonds.be

➜ Hap!Er zijn melktanden en koffi etanden, vleestanden en planten-tanden, slagtanden en giftanden, snijtanden en hoektanden en als dat allemaal niet helpt, is er ook nog het kunstgebit. In de reeks ‘Mijn eerste boek over’ is het volop kiezen geblazen. Knabbelwerk voor beginnende lezers met veel bekkentrekkende kleurenfoto’s.‘Mijn eerste boek over - tanden’ (9,50 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Ars Scribendi - Productieweg 5 - 3481 MH Har-melen -Nederland - tel. 00 31 348 44 39 98 - fax. 00 31 348 44 40 76 - [email protected] - www.arsscribendi.com. Ook in deze reeks: de maan, chocolade, huizen, de zee, kleine beestjes

➜ Melk komt uit een… fl es?Waar komen ze vandaan: melk, chocolade, tandpasta, wol, schoenleer, benzine enz.? Kinderen van vier tot zeven jaar ontdekken het zelf in de boekjes van Kididoc. Elke pagina verrast met draaiende schijfjes, uitklapbare luikjes, schui-vende stroken. En als je niet weet hoe men garen maakt van plastic, dan heb je er zelf ook wat aan.‘Kididoc - Waar komt dat vandaan?’ - verkrijgbaar in de handel - boekhandel Infodok/Davidsfonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 50 - fax 016 31 06 08 - [email protected] - www.davidsfonds.be. In deze reeks verschenen ook boekjes over dag en nacht, de zintuigen, kleuren, zee, boerderij enz.

Secundair onderwijs �

➜ Dwarsliggers‘Als we het over fysieke agressie hebben zijn jongens over-vertegenwoordigd, spreken we over psychische agressie dan voeren meisjes de boventoon.’ Leerkrachten moeten jongeren niet leren hoe ze agressie moeten voorkomen, maar

wel hoe ze de neiging tot agressie kunnen onderkennen en ombuigen tot constructief gedrag… Zeven verhalen

over ervaringen met dwarsliggers in het onderwijs willen je aanzetten om jezelf en je school kritisch te bekijken. De

hamvraag: hoe ga je om met leerlingen die dwarsliggen?‘Dwarsliggers in de klas’ (9,90 euro) - verkrijgbaar in de handel

- Garant-Uitgevers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 - fax 03 233 26 59 - [email protected]

- www.garant.be

➜ Talk to moiHonderd studie-uren om trapsgewijs je Franse uitspraak te

verbeteren en om het Frans beter te verstaan. Dat is de essentie van de elektronische conversatiecursus ‘Talk to me/Parle-moi’. De cursus werkt met spraaktechnologie (de hoofdtelefoon krijg je er gratis bij) en als leerling ga je alleen aan de slag. Je oefent realistische dialogen, luistert naar conversaties en verwerkt docu-mentaires over alledaagse onderwerpen. Of je speelt de didactische taalspelletjes. Het lesprogramma kan je zelf instellen en je kan vertalingen opvragen.‘Talk to me - Frans’ (30,00 euro) - verkrijgbaar in de handel - ABC Soft - Humaniteitslaan 231 - 1620 Drogenbos - tel. 02 333 86 86 - fax 02 290 83 06 - [email protected] - www.abcsoft.be

Gratis Lord of the Rings �Heb je de lerarenvisie van Lord of the Rings gemist? Raak je maar niet uit je nostalgische put na het onherroepelijk laatste fi lmdeel, The Return of the King? Vier keer compensatie:➜ De uitgebreide dvd-boxen van The Fellowship of the Ring en The Two Towers bevatten niet minder dan vier dvd’s met daarop de uitgebreide fi lmversies (met 30 resp. 42 minuten extra scènes), interviews met regisseur, acteurs en technici, beeldmateriaal over de reisroute van de hobbits, de geografi e van Midden-Aarde enz. Voor een les over fantasy en de wereld van Tolkien vind je hier prachtig visueel materiaal en achtergrondinfo.Verkrijgbaar in de handel - A-Film - Meeuwenlaan 98-100 - 1021 JL Amsterdam Noord - Nederland - tel. 00 31 20 344 51 44 - fax 00 31 20 344 51 45 - www.a-fi lm.nl➜ De drie delen van het oorspronkelijke boek werden opnieuw uitgegeven in de gemoderniseerde vertaling van Max Schuchart, die eertijds al bekroond werd voor zijn vertaalwerk. De boeken bevatten ook plattegronden van Midden-Aarde.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax 03 285 72 99 - [email protected] - www.standaarduitgeverij.be➜ Net als van de eerste twee fi lmdelen, werd ook van The Return of the King een speciaal fi lmboek uitgegeven, met authentieke fi lmfoto’s (Minas Tirith, de Mumakil, de val van Mordor…) en veel achtergrondinfo over ‘the making of’.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax 03 285 72 99 - [email protected] - www.standaarduitgeverij.be➜ De diehards kunnen hun hartje ophalen aan de e-games. Wat het nieuwe game ‘The Return of the King’ zeker zo bijzonder maakt, is - aldus de critici - de ‘visuals’. Je waant je voortdurend in de fi lm.Verkrijgbaar in de handel - Global Image - Ste-venslei 55 - 2100 Deurne - tel. 03 201 97 03 - fax 03 226 72 78

Vier keer vijf lezers kunnen een gratis exemplaar winnen van boek (The Return of the King), fi lmboek (idem), game (idem, enkel op play station 2) en dvd (The Two Towers). Stuur een kaartje of mail naar Klasse - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - [email protected]. Vermeld je

voorkeurvolgorde met 1, 2, 3, 4. Een lijst met de winnaars vind je vanaf 25 februari op

www.klasse.be.

(advertentie)

NaarculturelehoofdstadLille 2004REIS MET KLASSE

DE ANDERE REIZEN MET KLASSEVOOR DIT JAAR?1. Pisa en Toscane. Drie nachten in een viersterrenhotel bij het plein der won-deren, letterlijk in de schaduw van de Scheve Toren, voor 140 euro per persoon. Met Ryanair vlieg je voor een habbekrats naar Pisa. Ontdek een stad en een streek om verliefd op te worden.2. Cool Düsseldorf. Een frisse stad vol moderne architectuur, terrasjes aan de Rijn, brouwerijen en een futuristisch museum voor moderne kunst. Op 200 km van Brussel. Ontdek onderweg het fascinerende kunst-en architectuurpark Insel Hombroich. Je verblijft in het viersterrenhotel Novotel Düsseldorf City West (met gratis fi tness, sauna, stoombad en solarium): 70 euro p.p. voor twee nachten of 90 euro p.p. voor drie nachten. Twee kinderen onder de 16 gratis op de kamer van de ouders.3. Verrassend Weimar. Een cultuurhistorische parel (parken, kastelen, mu-sea, wandelingen, Bauhaus en Buchenwald) voor heel het gezin op 600 km van Antwerpen of Brussel. Gratis toegang en openbaar vervoer met de Weimar Card (inbegrepen). Je verblijft in het bijzonder luxueuze hotel Quality Inn met indoor zwembad, sauna en stoombad. Vier nachten voor 160 euro p.p. Twee kinderen tot 12 jaar gratis op de kamer van de ouders.4. Wonen in Praag. Je hebt de keuze uit twee soorten kamers in het hart van de stad: het gewone Platan (94 euro voor drie nachten), het antieke Waldstein (175 euro voor drie nachten) of het hotel Mucha (190 euro voor drie nachten). Je vliegt voor 218 euro heen en terug.

Alle prijzen gelden op basis van tweepersoonskamers. Je vindt veel meer details, de periodes waarin het aanbod geldt, de laatste gegevens enz. op www.lerarenkaart.be (extra: reizen). Om te boeken gebruik je het toverwoord Klasse en je lerarenkaart bij Holiday Line tel. 050 33 09 90.

Een sterk aanbod voor leerkrachten: dompel je onder in de culturele hoofdstad Lille 2004. Klasse reserveert een ruime en moderne hotelkamer in

het hartje van de stad. Van daaruit lepel je uur na uur al het lekkers uit de stad en de grote evenementen. De prijs? 95 euro voor vier dagen! Twee kinderen onder de 16 logeren bovendien gratis op de kamer van de ouders. Neem meteen ook de speciale pas mee waarmee je toegang krijgt tot alle tentoonstellingen en meer dan 30 toeristische sites. Zoveel schoonheid op een steen-worp van huis? Spring!Lille/Rijsel is een moderne stad, met een rijk (Vlaams!) verleden. De mooiste plekjes? De Oude Beurs met het intieme boekenpleintje en het tot museum omgebouwde Art Deco-zwembad La Piscine in Roubaix (gezellig met de tram). Het Palais des Beaux Arts is na het Louvre het grootste museum van Frankrijk. Overal vind je gezellige terrasjes en brasseries. De bekendste cafés ontdek je zowaar in de Rue du Peuple Belge. Voor het speciale aanbod van de culturele hoofdstad speelt zich veel en gratis op straat af. Maar er zijn ook honderden extra tentoonstellingen, voorstellingen en concerten. Een volledig overzicht krijg je op www.lille2004.com.DesignhotelJe logeert in het designhotel Lille Flandres op 100 meter van het oude stadsdeel Le Vieux Lille en het Paleis voor Schone Kunsten. Aan de andere kant ligt vlakbij het supermoderne stadsdeel met het nagelnieuwe TGV-station en de 130 winkels van het shoppingcenter Euralille. Je kan met de TGV (38 minuten vanuit Brussel, we boeken meteen je tickets) of met de auto (Lille ligt 109 km van Brussel, er is een betaalparking onder het hotel). Je hotelkamer is modern en ruim, heeft een internetaansluiting en airconditioning, een degelijke badkamer en een apart toilet. Een kinderbedje is gratis en er zijn kamers voor rolstoelgebruikers.Jouw prijs: 95 euro voor vier dagen (drie nachten). Twee kinderen tot 16 jaar logeren gratis op de kamer van de ouders (inclusief ontbijt). Dit Klasse-aanbod geldt in de zomervakantie elke dag tussen 10 juli en 31 augustus 2004. In andere periodes geldt het (tot het einde van het jaar) enkel bij aankomst op vrijdag. Uitnodigend is zeker de Lille 2004-pas. Daarmee gebruik je gratis openbaar vervoer en kan je rechtstreeks binnen in alle tentoonstellingen en op meer dan 30 toeristische sites. De pas heb je voor 20, 30 of 45 euro voor 1, 2 of 3 dagen. De TGV brengt je van Brussel in 35 minuten naar Lille (vanaf 45 euro p.p. heen en terug). Parkeren onder het hotel kan voor 15 euro/24 uur.

drie nachten voor twee personen in Lille met het cultuurraadsel p. 37

KLASSE NR.142 31

© LILLE 2004

Onder de gordelDe Zweedse schrijver Strindberg trouwt met de actrice Siri Von Essen. Huwelijksproblemen alom: hij beschuldigt haar van ontrouw. Zij vindt zich tot huisvrouw gedegradeerd. Siri wordt verliefd op een lesbische kunstenares en gaat met haar samenleven. Als het gescheiden koppel jaren later weer samenkomt, ontstaat een verbaal gevecht vol slagen onder de gordel.Leerkrachten kunnen gratis naar de avant-première van «Schaamfeest» op 3 maart (20.30 u) in Thea-ter Malpertuis - Stationsstraat 25 - 8700 Tielt - tel 051 40 62 90. Op 1 maart (20.30 u) kan je een gespreksavond over «Schaamfeest» bijwonen met Bob De Moor en Karst Woutstra (gratis toegang).

Leerkrachtendagen meer op www.lerarenkaart.be➜ Watt met de zon?(Kamp C - Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen - Britselaan 20 - 2260 Westerlo)woensdag 18 februari (14 u): rondleiding voor leerkrach-ten, inschrijven voor 10 februari via www.lerarenkaart.be➜ Ensor... De verbazing van het masker Wouse(Mu-ZEE-um - Wapenplein - 8400 Oostende)vrijdag 20 februari: avant-première (20 u.) theater FroeFroe, gratis toegang voor leerkrachten, reserveren tel. 059 26 90 64

➜ Ruimtevrijdag (Euro Space Center - 1 rue devant les Hêtres - 6890 Transinne)

vrijdag 27 februari, gratis toegang voor leer-krachten en korting voor gezinsleden, inschrij-

ven via download op www.lerarenkaart.be ➜ Arthur Rimbaud. Een seizoen in de hel (BOZAR - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel)zaterdag 6 maart: gratis toegang

voor leerkrachten (10-18 u), voor een

rondleiding (10 u) betaal je 3,50 euro, inschrijven voor 15 februari via www.lerarenkaart.be➜ Hans Arp. De uitvinding van de vorm(BOZAR - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel)z a t e r d a g 6 m a a r t : gratis toegang voor leer-krachten (10-18 u), voor een rondleiding (14 u)

betaal je 3,50 euro, inschrijven voor 15 februari via www.lerarenkaart.be➜ Rond het symbolisme(BOZAR - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel)zaterdag 6 maart: gratis toegang voor leerkrachten (10-18 u), voor een rondleiding (12 u) betaal je 3,50 euro, inschrijven voor 15 februari via www.lerarenkaart.be

32 KLASSE NR.142

FOTO’S © B

OZAR

Met Klasse ten oorlogHou laarzen en neusknijper in aanslag en maak je op voor een apocalyptisch schouwspel. Een volledige verdieping van de IJzertoren in Diksmuide wordt omgebouwd tot het maanlandschap van de Westhoek in 1918. Tientallen bomkraters, originele wapenuitrusting en kilometers houten balken doen je de desas-treuze impact van de Eerste Wereldoorlog zien en voelen. Daarbovenop doen tientallen tonnen tot modder herschapen klei, veen, zand en leem je de oorlog ook ruiken. De geur van dood en verrotting brengen WO I dichter bij je zintuigen dan ooit. Deskundige gidsen geven toelichting bij dit nieuwe, gigantische project dat op 2 april zijn deuren opent. Maar de avant-première is voor jou.

Hoe wonen Romeinen?Wat suddert in de kookpotten van een Merovingische moeder? En bewaart ze de restjes in Tupperware? Brug-gemuseum - Archeologie (het vernieuwde archeologisch museum) confronteert de Prehistorie, de Romeinse Tijd, de Vroege Middeleeuwen en de Volle Middeleeuwen met onze tijd. Voorwerpen van vroeger krijgen hun moderne tegenhan-gers in de onmiddellijke buurt. De bijl van onze houthak-kers ligt naast de vuurstenen bijl van de prehistorische mens. Een middeleeuws kookprogramma verschijnt op tv in de moderne keuken van een Merovingisch huis. Per periode worden 4 thema’s belicht: wonen, werken, eten en sterven. Een doe-cel sluit iedere periode af. In die cellen krijg je antwoord op archeologische raadsels: hoe weet een archeoloog waar iets te vinden is? Hoe diep moet je graven? Hoe dateer je een gevonden voorwerp? Kinderen krijgen een vragenlijst mee en als ze voldoende antwoorden vinden behalen ze het diploma van «volleerd archeoloog-in-spe».Bruggemuseum - Archeologie - Mariastraat 36 A - 8000 Brugge - tel 050 44 87 43 - meer info op www.brugge.be/musea/nl - houders van de lerarenkaart krijgen korting - nieuwe opstelling vanaf 22 februari

1 000 leerkrachten kunnen met hun gezin gratis kennis maken met het project. Als je vorig jaar de Klasseactie ‘Het leven aan het front, ONDER de grond’ miste, mag dit exclusieve bezoek je zeker niet ontgaan. Je bent welkom op maandag 23 en dinsdag 24 februari (tijdens de krokusva-kantie). De stad Diksmuide biedt je een stevig programma aan:➜ gratis bezoek aan het 22 verdiepingen tel-lende IJzertorenmuseum, met het speciale project ‘Modder’;➜ gratis bezoek aan de tentoonstelling ‘Operatie Kogelvrij’ van Jeugd en Vrede, die aan jongeren uitlegt hoe oorlog ontstaat en wat de gevolgen ervan zijn;➜ gratis bezoek aan de Dodengang;➜ voor 10 euro een warm middagbuffet met West-hoekproducten (kinderen betalen 6 euro), aperitief en drankje inbegrepen (maar je mag natuurlijk ook je eigen boterhammen meebrengen)➜ gratis vervoer met de pendelbus naar de Do-

dengang en het stadscentrum. Als het weer meezit, kan je bovendien mee met de bootpendeldienst op de IJzer.Inschrijven doe je vanaf zondag 1 februari via het elektronisch formulier op www.lerarenkaart.be. Het formulier verschijnt rond de middag op de site. Je ontvangt een schriftelijke bevestiging op je thuisadres. Wie zo’n uitnodiging ontvangt, komt ook. Je naam komt op een viplijst.Nog een uitsmijter: wie tijdens deze infodagen een klasbezoek aan het IJzertorenmuseum boekt, ontvangt gratis een affi che uit de reeks Nooit-meer-Oorlog van V-dag (met tekst van Heide Boonen - winnares Boekenpauw 2001 voor het beste jeugdboek).Info over deze actie: Dirk Demeurie - Secretariaat IJzertoren - IJzerdijk 49 - 8600 Diksmuide - gsm 0475 98 22 68 (geen inschrijvingen op dit adres). Uitgebreide informatie vind je op www.ijzertoren.org, www.jeugdenvrede.be, www.tenvrede.be, www.toerismediksmuide.be, www.diksmuide.be

© BRUGGEMUSEUM

FOTO’S © IJZERTOREN

Koele bloemenWinterse tuinen liggen er altijd troosteloos bij? Fout! De tuin van het Arboretum in Kalmthout geurt en kleurt dankzij de talloze winterbloeiers. De toverhazelaars zijn lang niet meer de enige planten die putje winter het beste van zichzelf geven. Tot 15 februari verbazen de Hamamelisfeesten de botanicus in jou. Op zondag 1 en zondag 8 februari geven gidsen uitleg over planten die zich van vrieskou of sneeuw geen zier aantrekken. Van 12 tot 15 februari showt de boterbloemachtige Helleborus zich. Meesterkwekers uit binnen- en buitenland tonen hun top-exemplaar.Arboretum Kalmthout - Heuvel 2 - 2920 Kalmthout - tel 03 666 67 41 - www.arboretumkalmthout.be - gratis toegang voor houders van de lerarenkaart - rondleidingen alleen op zondag (duren 1 uur, vertrek 11, 12, 13, 14 of 15 uur). Op 14 februari (15 u) is er een lezing over de Helleborus (voor deze lezing is inschrijven verplicht: www.arboretumkalmthout.be).

Prop de hele wereld in je klasMO* staat voor «mondiaal magazine». De redacteurs van MO* focussen niet alleen op de eigen omgeving maar projecteren het nieuws op de hele wereldbol. Een reportage over Ford Genk staat stil bij de werknemer die zijn inkomen verliest maar vertelt ook naar welke buitenlandse regio’s onze industrie verhuist en peilt naar de schokken aldaar. Een bericht over Kongo beperkt zich niet tot het tellen van dode lichamen, maar vertelt hoe de internationale gemeenschap faalt. MO* volgt de actuele ontwikkelingen in de wereld op politiek, sociaal en cultureel vlak door een mondiale bril. Het blad is een venster op landen die in andere media amper aan bod komen, maar daarom niet minder interessant zijn. Houders van de lerarenkaart krijgen korting op een MO*-abonnement. Een jaarabonnement kost 20 euro (ipv 25 euro), voor een abonnement van 2 jaar betaal je 35 euro (ipv 50 euro). Je krijgt deze voorwaarden alleen als je je inschrijft via www.lerarenkaart.be: klik op ‘extra’ en tik als trefwoord ‘MO*’ in. Abonneer je snel, dan krijg je een geschenk.

Of maakt Sabinehet mooie weer?Straalstromen, anticyclonen of hogedrukgebieden… Na amper één les van Frank Deboosere word je alom gepre-zen voor jouw weersvoorspellingen. Volkssterrenwacht Mira nodigt de VRT-weerman maandelijks uit voor een «astroclub» en op 27 februari leert hij jou trucs uit de weerkunde. Na de voordracht kijk je mee naar Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. In het museumgedeelte van Mira kan je iedere woensdagnamiddag (14-18 u) volop experimenteren.Volkssterrenwacht Mira - Abdijstraat 22 - 1850 Grimbergen - tel 02 269 12 80 - de volledige activiteitenkalender staat op www.mira.be - met de lerarenkaart krijg je gratis toegang tot het museum. Met de lerarenkaart kan je ook terecht in het Planetarium van Brussel, Volkssterrenwacht Urania (Hove) en Volkssterrenwacht Armand Pien (Gent).

Harde beoordeling, zachte prijs

Telkens als je een instelling met je lerarenkaart bezoekt, doet zich een kans voor om een superzachte

Klasse-sponshanddoek te winnen. Wat vind je goed aan de tentoonstelling in het natuurcentrum? Wat kan

beter? Voor welke leeftijd is de collectie van een museum het meest geschikt? Hoe maak je die theatervoorstelling

voor je klas verteerbaar? Jouw mening, jouw ervaringen en tips zijn heel waardevol voor de collega’s. Surf na je bezoek

terug naar de fi che van de instelling, duik naar de onderkant van het scherm en klik op «Geef hier jouw mening». Uit alle inzendingen van de maand februari selecteert een onschuldige computerchip 5 winnaars. Hun badkamer krijgt binnenkort een vleugje extra klasse.

Omoidasu natsu no hiHitori botchi no yoruAls je deze regels meteen kan plaatsen, zijn er drie mogelijk-heden. 1. In jou huist een opmerkelijke talenknobbel; 2. Je hebt een collectie cd’s van Kyu Sakamoto of 3. Je hoorde Jo Lemaire deze regels zingen. Dat laatste overkomt jou zeker als je het concert «Jo prend la mer» bijwoont op vrijdag 12 maart (20 u) in de Gentse Capitole. Houders van de lerarenkaart en al hun gezinsleden krijgen voor dit Gentse optreden 10 euro korting als ze inschrijven via www.lerarenkaart.be. Je betaalt dan 13 euro (i.p.v. 23 euro).De Japanse tekst betekent zoveel als «Ik herinner mij de geluk-kige zomerdagen, maar nu ben ik alleen» en komt voor in een tekst van Kyu Sakamoto, een Japanse zanger die in 1985 in een vliegtuigcrash om het leven kwam.

Een bordje klassiekVader Ivanov geeft Yossif op vijfjarige leeftijd zijn eerste vioollessen. Moeder Ivanov leert de kleine Philippe zijn eerste noten op de piano tokkelen. De twee Vlaams-Bulgaarse broers spelen de prijzen bij elkaar en treden in 2003 op voor HM Koningin Fabiola. Nu ben jij aan de beurt. Op zaterdag 7 februari (20 u) spelen Yossif en Philippe Ivanov kamermuziek van Ysaÿe, Chopin, D’Haene en Prokofi ev in de Concertstudio in Kortrijk.Organisatie: Euterpe vzw - Locatie: Concertstudio - Conservatoriumplein 2 - 8500 Kortrijk - houders van de lerarenkaart betalen 8 euro in plaats van 12 euro als zij reserveren via [email protected] of tel 056 21 79 66, kinderen en jongeren tot 16 jaar mogen gratis binnen

De topdrie van Rudy«In het lager onderwijs rij je niet zomaar honderd kilometer met je leerlingen, want het vergt veel organisatie», zegt Rudy Coucke, leraar in het derde en vierde leer-jaar van basisschool Torenhof in Waregem. «Daarom zitten in mijn uitstappentopdrie heel gewone dingen: een bezoek aan de dierenarts, de politie, het station verken-nen. En soms het speelgoedmuseum.» Toch ontdekte Klasse hem met zijn leraren-kaart in ZOO Antwerpen. «Ja, misschien zak ik toch eens af naar Antwerpen met de klas, want de educatieve programma’s zijn schitterend.»Met lerarenkaart korting op individuele

en gezinsabonnementen Zoo en Planckendael. Meer info op www.lerarenkaart.be

«Ik bezocht vorig jaar het Arboretum van Kalmthout tijdens de Hamamelisfeesten. Ik kreeg gratis toegang dankzij de lerarenkaart. De uitleg was fantastisch. Zeker een bezoek waard.» Kurt De Belder

© A

RBORETUM

KLASSE

© E

UTER

PE

KLASSE NR.142 33

© M

MP

Zit mijn strikje goed?

Rudy: «Een uitstap vergt veel organisatie.»

Arboretum kleurt je winter.

(advertentie)

Cultuur en onderwijs �Twee jaar lang bekeken drie adviesgroepen hoe onderwijs en cultuur beter met elkaar kunnen samenwerken binnen schooltijd, vrije tijd en professionele tijd. In februari 2002 ondertekenden de Vlaamse ministers van Onderwijs en Cultuur immers een protocolakkoord voor nauwere samenwerking. Welke mogelijkheden zijn er? Wat moet hiervoor veranderen of beter op elkaar worden afgesteld? En wie moet al dit moois waarmaken? Op 17 maart organiseert Canon Cultuurcel (i.s.m. administratie Cul-tuur) een studiedag waarop de drie adviesgroepen in de voormiddag hun aanbevelingen voorstellen aan beide ministers. Daarna volgen werkgroepen waarin je kan reageren op deze voorstellen. Wat denk jij dat mogelijk is? Hoe kunnen die aanbevelingen realiteit worden? Wat lijkt doenbaar, wat net niet? Wat moet er nog gebeuren? Een slotdebat brengt alle meningen samen.Deze studiedag is bedoeld voor leerkrachten, pedagogische medewerkers en directies uit alle onderwijsniveaus en onderwijstypes en vormingsme-dewerkers uit de culturele-, jeugd- en vormingssector. De dag vindt plaats in het Consciencegebouw op 17 maart van 9.30 tot 17 u. Je kan enkel inschrijven via www.canoncultuurcel.be. Daar vind je ook het volledige pro-gramma en alle verdere informatie. De dag is gratis, lunch inbegrepen.

Liefste Peter en Meter �De laatste nieuwjaarsbrieven zijn gelezen, de mooiste wensen uitgesproken rond (of op) de koffi etafel, de kleinste kinderhand hopelijk gevuld na het lezen van het obligaat stukje eindejaarsproza dat we «nieuwjaarsbrieven» noemen. Jaarlijks niet alleen een klus voor de kinderen, ook leerkrachten basisonderwijs zoeken vaak vruchteloos degelijk tekstmateriaal voor deze eindejaarsopdracht… tenzij ze zelf in de pen kruipen natuurlijk. Canon Cultuurcel start een zoektocht naar modelnieuwjaarsbrieven en wil ze laten bewerken door het kruim van de Vlaamse auteurs en illustratoren. Welke brief hebben jouw leerlingen dit jaar gemaakt? Welke tekst gebruikte je of schreef je zelf?Alle voorbeelden zijn welkom, zowel klassiekers als moderne versies van brieven voor kleuter- en lager onderwijs. Stuur (een kopie van) jullie nieuwjaarsbrief met je contactgegevens (vóór 15 maart) naar Canon Cultuurcel (nieuwjaarsbrief) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. In primeur ontvang je de publicatie bij verschij-ning in oktober 2004.

DynaMo²-infodagen �Werk maken van originele schoolprojecten of boeiende klas(overschrijdende) initiatieven spreekt je aan? Je wil (vakoverschrijdend) aan het werk met deskundigen maar kijkt een beetje op tegen het kostenplaatje? Je wil een project insturen maar weet niet goed hoe aan zo’n uit-daging te beginnen? Mogelijk zet de twaalfde editie van DynaMo² je mee op weg (en je school in beweging). Via DynaMo² kan je van Canon Cultuurcel een fi nanciële ondersteuning krijgen voor projecten in het schooljaar 2004-2005. Of je nu wiskunde, technologie, WO, muziek, talen, wetenschappen, of praktijk geeft… breng vakmensen naar je klas of school en geef samen met hen je creatief project vorm. Groene, gezonde, muzische of muzisch-creatieve, sportieve, bedrijvige, democratische, sociale… projecten, ze komen allemaal in aanmerking voor een onder-steuning van maximaal 2 000 euro.Op dinsdag 2, woensdag 3 en donderdag 4 maart organiseert Canon Cultuurcel met de steun van alle onderwijskoepels de DynaMo²-infodagen. Naast een bondige, heldere uitleg over het hoe, wat, waar en wanneer van DynaMo² geven collega’s je talrijke prakti-sche voorbeelden van gerealiseerde projecten. Daarnaast ontdek je andere ondersteunende instanties die projectwerk op school mee helpen realiseren (logistiek of fi nancieel). Tot slot kan je tijdens deze dag ook terecht bij talrijke medewer-kers die je vragen graag beantwoorden.Deelnemen is gratis. De DynaMo²-infodagen vin-den plaats in CC Hasselt (2/3), Consciencegebouw Brussel (3/3) en CC de Brouckère Torhout (4/3), telkens van 10 tot 16 u. Inschrijven voor één van deze dagen kan via www.canoncultuurcel.be of per fax/e-mail (zie praktische tips in de middenkolom). Je krijgt een bevestiging en meer praktische infor-matie.

34 KLASSE NR.142

Dynamo²-scholen gezocht �Je werkte op school een DynaMo²-project uit en je wil met plezier aan collega’s over de ervaringen en sensaties van zo’n aanpak vertellen? Je vindt het belangrijk dat goede projectideeën niet in de kast blijven liggen, maar liefst ook door anderen eens getoetst worden op hun waarde? Je wil je collega’s met praktijkvoorbeelden mee op weg zetten? Stel je dan kandidaat om op je eigen manier tijdens de DynaMo²-infodagen een voorstelling van je schoolpro-ject te geven. Canon Cultuurcel zoekt DynaMo²-schoolteams of projectverantwoordelijken uit alle onderwijsgeledingen die zich kunnen/willen vrijmaken op 2 (Hasselt), 3 (Brussel) en/of 4 maart (Torhout). Je krijgt er sowieso een tof kader, een geboeid publiek en een exclusieve nominatie «DynaMo²-ambassadeur 2004».Interesse? Mail of bel [email protected] - tel. 02 553 96 67 - vermeld de projecttitel (ev. een korte inhoud) en de doelgroep, je voorkeurdatum en het domein waarbinnen je project zich situeert - Canon Cultuurcel neemt spoedig contact op voor alle praktische afspraken.

KunSTof On Line �Tijdens het project KunSTof gingen kunstenaars op pad naar scholen en ontmoetten daar een aantal Vlaamse leerkrachten en hun dagelijkse publiek: de leerlingen. Zij trachtten vanuit hun discipline de les of het vak van die leerkracht op een «kunstige» manier aan te pakken. Canon Cultuurcel biedt je nu de kans om deze ervaringen te delen via 30 kunstenaarsportretten en praktische lesfi ches op het web. Leer de mensen achter de kunstenaars en hun visie op «het vak» vanuit een aantal invalshoeken kennen. Probeer zelf eens uit wat deze mensen voordeden. Ze verwerkten de boeiendste sessies in een fi che die een aanzet biedt om eigenhandig je les(sen) kunstzinnig in te vullen. Hun tips en ideeën zijn een rijke schat om muzisch en vakoverschrijdend aan de slag te gaan.Surf naar www.canoncultuurcel.be en via de «lesmateriaal»-link ontmoet je virtueel de kunSTof-kunstenaars en een reeks aan de praktijk getoetste, veelal vakoverschrijdende, lesvoorstellen.

Erfgoedklassen gezocht �In de omgeving van elke school is heel wat erfgoed te vinden, ook al ben je je hiervan vaak niet bewust: het oude postgebouw om de hoek, het fotoarchief van de school, een heemkundig museum, het wapenschild van de gemeente, de verhalen van de oude slagersvrouw enz. Veel leerkrachten uit het lager onderwijs blijken trouwens een enorme ervaring te hebben om dat erfgoed op originele wijze in de klas te brengen. Die projecten brengen de leerlingen in contact met verhalen en emoties die dit erfgoed hen te bieden heeft. Een tentoonstelling over de geschiedenis van de gemeente, een workshop in het heemkundig museum, een eigen stamboom opmaken, verhalen van oma en opa registreren…, mogelijkheden zijn er genoeg. Heb jij met je klas al een project over cultureel erfgoed georganiseerd of bent je het van plan? Ging je al met de klas op erfgoeduitstap en was dit een positieve ervaring? Werkte je al samen met erfgoedaanbieders in de (ruime) omgeving?Stuur een mailtje naar [email protected] en vertel wat je voor de leerlingen bedacht. In het najaar plant Canon Cultuurcel een studiedag waarop leerkrachten o.a. dergelijke ervaringen zullen kunnen uitwisselen. Tal van ideeën om nu al aan de slag te gaan (voor elk jaar van de lagere school) vind je in «Erf Goed! Sug-gesties voor juffen en meesters» (Tomas Creyf; uitgegeven door Canon Cultuurcel, Erfgoeddag en Open Monumentendag). Je kan dit boek gratis bestellen op [email protected].

Open Doek �Van 23 april tot 2 mei is er in Utopolis Turnhout opnieuw «Open Doek», de 12de editie al van dit wereldfi lmfestival dat ook dit keer een pak fi lms brengt, meestal uit niet voor de hand liggende landen, meestal nog nooit in België vertoond. Leerkrachten kun-nen vooraf kennis maken met enkele fi lms uit het aanbod tijdens twee speciale visiedagen, op zaterdag 14 februari (9.30 tot 16 u. in Utopolis Turnhout) en zaterdag 6 maart (9.30 tot 13.30 u. in Cinema Cartoon’s Antwerpen). Je duikt gezellig de zaal in voor een vertoning op het grote doek van een boeiende selectie driecontinentenfi lms of je snuistert in de videolounge tussen het aanbod.Stel naar smaak of doelgroep je eigen programma samen en hop van Zuid-Amerika naar Azië, Australië en Nieuw-Zeeland om beladen met nieuwe fi lmdossiers als gids voor de beeldeduca-tieve praktijk naar je klas en school terug te keren. Inschrijven is verplicht en kan 11 februari (voor Turnhout) en 3 maart (voor Antwerpen), telefonisch of via mail naar Greet Stevens - tel. 014 47 22 32 - [email protected] - deelnemen kost 5 euro, drankjes en broodjes inbegrepen - betaling gebeurt ter plaatse

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 [email protected]

OPEN D

OEK

Hoe inschrijven

voor een studiedag?

1. Via www.canoncultuurcel.be

2. Per fax of e-mail: vermeld dan

steeds (en liefst in deze volgorde):

naam, privé-adres, tel./fax, mailadres,

school/organisatie, adres school/or-

ganisatie, functie

Zoek het erfgoed in je buurt!

STEFAAN D

E WICKERE

GUIDO S

WERON

Kriskras door de wereldcinema.

KLASSE NR.142 35� www.wglasser.com/whoweare.htm Biografi e van William Glasser en zijn visie op onderwijs

Te snel lesgeven heeft vaak het averechts effect dat je het later allemaal opnieuw moet uitleggen.

Hoe leren ze het meest?

Als leerlingen het meest leren door te luisteren naar een leer-

kracht dan hoeven we de didactiek niet langer te vernieuwen en laten we alle moderne werkvormen het best meteen vallen. Maar als luisteren weinig of niets oplevert, hebben we dringend krachtige leeromgevingen nodig. Krachtige wàt?Een test. Waarvan leren leerlingen het meest en waarvan het minst? Nummer onderstaande mogelijkheden van 1 (het meest) tot 7 (het minst):We leren het meest van wat we:

... lezen

... horen

... zien

... zien en horen

... met anderen bespreken

... doen

... aan anderen uitleggen

Wie wint? Volgens psychiater en auteur Wil-liam Glasser leren we 90 procent van wat we zelf aan anderen uitleggen, 80 procent van wat we doen, 70 van wat we met anderen bespreken, 50 procent van wat we zien en horen, 30 procent van wat we zien, 20 procent van wat we horen en 10 procent van wat we lezen. Als je weet dat de meeste leerkrachten tot 90 procent van de lestijd aan het woord

zijn, kan je je afvragen hoeveel leerlingen van een les onthouden. Het alternatief schuilt in werkvormen die leerlingen veel actiever en zelfstandiger aan de slag doen gaan in de les. Leerkrachten creëren ‘krachtige leeromgevingen.’ Wat dat inhoudt? In ‘De genietbare school’ geven Marc Van Gils en Marc Mathyssen tien richtlijnen:1. Maak duidelijk waar je met de les naartoe wil. Geef je lesdoel op en noteer het kort op het bord. Leerlingen voelen zich meer betrokken en zullen zich meer inzetten. Ze kunnen er ook beter door presteren en je keldert hun verwachtingen niet.2. Oriënteer je leerlingen op hun opdracht. Vraag (of eis desnoods) stilte voor je een opdracht geeft. Laat leerlingen de opdracht herhalen, eventueel voor zichzelf opschrijven. Geef genoeg wachttijd als je een vraag hebt gesteld. Vermijd afl eiders zoals ‘Wie van jullie heeft de eerste vijf som-men al’ of ‘Wie weet het antwoord op vraag zeven?’ Kijk in de plaats daarvan goed rond in de klas en geef aanvullende instructie in kleine groepjes.3. Vertel niet alles. Je stimuleert leerlingen meer in hun denken als je ze vragen stelt dan als je ze weetjes en inzichten probeert aan te praten. Stel veel vragen (aan àlle leerlingen) en vraag door als het moet. Speel vragen van een leerling door naar andere leerlingen en wees je ervan bewust dat leerkrachten onbewust niet alle leerlingen even veel aan het woord laten.4. Doe leerlingen van elkaar leren. Leer-lingen die elkaar helpen komt niet enkel de zwakke leerlingen ten goede. Sterke leerlingen leren complexe zaken eenvoudig uitleggen. Ze begrijpen de leerstof dan zelf ook beter. ‘Je mag het aan mij komen vragen nadat je het aan een andere leerling hebt gevraagd.’ is dan ook een prima reactie op vragen.5. Betrap je leerlingen op iets goeds. Als je aandacht hebt voor het hoe en waarom van een correct antwoord, zet je de effectief denkende leerling in de kijker. Iedereen hoort hoe hij tot zijn antwoord is gekomen. Dat creëert een sfeer waarin de klas durft en wil leren. Waardeer vooral hoé leerlingen te werk gaan en vergelijk leerlingen niet met elkaar.6. Neem tijd en geef tijd. Zwakke leerlingen stellen je professionaliteit op de proef. Neem vooral de tijd om een taak of leerstofonder-deel goed en rustig uit te leggen. Accepteer vertraging en leg het desnoods opnieuw uit. Laat je niet opjagen. Leerplannen zijn fl exibel genoeg om vertraging in te bouwen. Te snel lesgeven heeft vaak het averechts effect dat je het later allemaal opnieuw moet uitleggen.7. Sta model. Leerlingen nemen meer van je over dan je denkt. Wie systematisch en

ordelijk te werk gaat, verhoogt de kans dat zijn leerlingen dat ook doen. Wie niet ontmoedigd is als niet alles met-een lukt, geeft impliciet aan zijn leerlingen de boodschap dat volhouden loont. Geef je op een rustige en normale spreektoon les, dan creëer je een aangenaam leerklimaat. En een leerkracht die kritische vragen stelt, voedt zijn leerlingen op tot kritische burgers.8. Geef ze transfer. Nemen leerlingen de leerstof van één uur of één vak automatisch mee naar andere vakken of naar het leven buiten de school? Te weinig. Leg in de les

daarom expliciet ruimere verbanden met de ac-tualiteit, andere vakken, vroegere ervaringen, topics die leven bij leerlingen. Geïsoleerde

kennis is weinig bruikbaar en leidt vroeg of laat tot het gekende ‘Waarom moeten we dat leren?’9. Gebruik hun fouten. Fouten maken maakt deel uit van het leerproces dat leerlin-gen verwerken. Straf ze dus niet te snel af. Stap ook niet te gauw naar je leerlingen met het goede antwoord op een vraag. Beter is: ‘Je hebt al een stukje goed’, ‘Je bent goed begonnen, maar bij de tweede regel moet je anders te werk gaan…’ e.d. Hou, zeker met zwakke leerlingen, verhelderingsgesprekken (‘Kan je me zeggen hoe je tot die conclusie bent gekomen?’).10. Stop op tijd. Te veel lessen eindigen abrupt met het belsignaal (en lopen daarom vaak nog even door). Het gevolg is dat de leerstof als uitgerafelde draden blijft hangen. Dat kan je vermijden door tien minuten voor het belsignaal te stoppen en tijd te maken voor een round-up: wat hebben we geleerd over de Renaissance? Wat zijn de kenmerken van een dialect? Hoe berekenen we de op-pervlakte van een parallellogram en waarvoor moet je altijd opletten?‘De genietbare school’ focust met veel concrete suggesties en stappenplannen op al wat het leven aangenaam maakt op school: zorg dragen voor jezelf als leerkracht, een positief klimaat creëren voor de leerlingen en goed samenwerken met de collega’s. Het boek bevat heel wat didactische en pedagogisch tips, richt zich vooral op het basisonderwijs maar overschrijdt ruim die grens - verkrijgbaar in de handel - Garant-Uitgevers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 - fax 03 233 26 59 - [email protected] - www.garant.be

Laat je niet opjagen door leerplannen

© F

OTO:

KLA

SSE

36 KLASSE NR.142

Geschiedenisleerkracht Rika Jamart (30) gidst na schooltijd een bont publiek door Gent en Brussel. Tijdens die

avondlijke ‘eetwandelingen’ combineert ze his-torische anekdotes en stadsverhalen met lekker eten. Haar passie voor geschiedenis vindt niet alleen een uitweg in haar gidsactiviteiten want Rika geeft ook les in Dendermonde – in het VHTI aan leerlingen uit TSO en in het Heilige Maagdcollege aan ASO-leerlingen.

Historica Rika Jamart volgde na haar universitaire studie de lerarenopleiding. «Ik dacht er toen nog niet aan om leerkracht te worden, wel wou ik via die extra opleiding mijn schrik voor groepen overwinnen. Tijdens de stage voelde ik het wél kriebelen, maar ik vond mezelf nog te jong om voor de klas staan, nauwelijks ouder dan de leerlingen aan wie ik les zou geven. Ik wou eerst meer kennis en ervaring opdoen.» Na haar opleiding ging Rika werken bij gidsenorganisatie VIZIT. Nu ze voltijds leerkracht is, beoefent ze haar tweede passie na schooltijd.

Had je na een paar jaar gidsen geen last meer van koudwatervrees in de klas?Rika: «Toch, want met groepen jongeren omgaan voegt een dimensie toe: tucht. Ik was als gids een gemotiveerd publiek gewoon; op school stond ik voor jongeren die niét vrijwillig naar mijn lessen kwamen en die ik stil

moest zien te krijgen. Wat doe je als een leerling mid-den in de les deodorant bovenhaalt? Doseren vond ik in het begin het moeilijkst: waarop reageer je en hoe? Leerlingen voelen je onzekerheid en testen je. Met collega’s ervaringen uitwisselen helpt, maar weinigen geven toe dat ze ook wel eens moeite hebben om hun klas in de hand te houden. Vorig schooljaar draaide ik met Comenius twee weken mee in een school in Berlijn. Door daar collega’s aan het werk te zien heb ik toen veel bijgeleerd. Ik zou het interessant vinden mochten ook op onze school collega’s bij elkaar in de klas komen zitten om te leren van mekaars aanpak.»

Hanteer je kneepjes uit je gidsbeurten in de klas en omgekeerd?Rika: «Als startschot voor een gidsbeurt formuleer ik een korte maar krachtige introductie die de aandacht van mijn wachtende publiek vangt. In de klas begin ik ook nooit zomaar aan de les terwijl de leerlingen nog aan het kletsen zijn: ik laat eerst de hele klas even opstaan en diep in en uit ademen. Zo worden ze rustig en kan ik een goede start nemen. Tijdens het gidsen heb ik ook gemerkt dat je niet luider moet praten om verslappende aandacht om te keren, maar juist zachter. Dat werkt ook in de klas.»

Welke overeenkomsten zie je tussen je taak als leerkracht en als gids?Rika: «Als gids doe ik mijn best om het publiek een aangename avond te bezorgen - interessant en ontspannend. Tegelijkertijd laat ik hen letterlijk en

fi guurlijk proeven. Dat probeer ik ook op school, al is mijn rol er minder vrijblijvend. Belangrijker dan de leerstof vind ik dat jongeren basisattitudes leren: nieuwsgierig zijn, kritisch denken en verbanden leg-gen. Omdat ik weet dat het moeilijk is om acht uur per dag aandachtig in de klas te zitten, wil ik de lessen aantrekkelijk maken door vakoverschrijdend samen te werken, alternatieve werkvormen uit te proberen, met de leerlingen op stap te gaan. Zo leren ze bij d o o r te proeven. Ik ondervind bovendien dat de school voor veel jongeren een plek is waar ze hun problemen even komen vergeten: ruzie thuis, drugs, psychologische miserie. Sommigen hebben voor de derde keer een nieuwe vader, moeten tijdens examens het gezin runnen, worden aan hun lot overgelaten. Ik wil die jongeren een interessante dag bezorgen, hen stimuleren om iets te maken van hun leven, hen leren relativeren. Als gids én als leerkracht speel ik een sociale rol.»

Rika als gids - www.vizit.be - en als leerkracht geschiedenis - www.vhti.be & www.hemaco.be

LIPLEZERS EN HANDENDRAAIERS «’t Is niet omdat we doof of slechthorend zijn, dat we tweede keus zijn», zegt Sabrina. «Als ik de straat op ga doe ik mijn haren los», lacht ze. «Mensen kunnen zo dom staren naar mijn hoorapparaat.» De leerlingen van de Yetiklas ‘Kids’ uit Hasselt hebben een gehoorprobleem. De klasgenoten van Sabrina voelen zich niet anders dan anderen. Of toch: «We hebben allemaal een hoorapparaat en ik heb lange benen. Weet je dat sommige doven een mini-mini-computer in hun hoofd laten bouwen? Een deur mét geluid zien dichtslaan is in het begin heel vreemd.»Lees meer in het januarinummer van Yeti en op www.yetiworld.be

«IK HEB GEEN SCHRIK MEER VOOR GROEPEN»

Sabrina: «We hebben allemaal een hoorapparaat en ik heb lange benen.»

© F

OTO:

YET

I

© F

OTO:

KLA

SSE

© F

OTO:

LIE

VEN

VAN

ASSC

HE

PASSIE

Rika Jamart injecteert haar leerlingen met passie voor geschiedenis; na schooltijd neemt ze als gids haar publiek mee op tocht door de

stad. Opvallend veel leerkrachten staan met één been in de school en met een tweede in

een even boeiende parallelle wereld. De rubriek ‘Buitenbeentje’ zet veelkleurige passies van

leerkrachten in de spotlights.

Dag

Collega

Rika: «Wat doe je als een leerling midden in de les deodorant bovenhaalt?»

Rika: «Tijdens mijn gidsbeurten komen de horrorverhalen boven. ‘Door de leraar kreeg ik een hékel aan geschiedenis’, vertellen ze dan.»

KLASSE NR.142 37

Elke maand test Klasse je kennis over een nieuwe vakoverschrijdende eind-term. Deze maand draait elke opgave rond cultuur. Zet de eerste letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je een begrip van 9 letters. Het is de code voor de hoofdprijs van de maand: vier dagen verblijf voor twee personen in de culturele hoofdstad 2004: Lille.

Stuur het woord vóór 27 februari naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - [email protected]. Vanaf 2 maart staan de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars. Ann Vanclooster uit Torhout kan alvast voor een idyllisch weekend naar Parijs als winnaar van de decemberopgave (oplossing: allesweters).

[1] de broers Auguste en Louis, die in 1896 paniek zaaiden met een trein op een bios-coopscherm

[2] het VTM-magazine over wonen, bouwen en verbouwen[3] de Gentse cultuurtempel opgericht door Jan Hoet[4] de componist die Schillers Ode an die Freude op muziek zette[5] de stad van het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal[6] het legendarische, luxueuze magazine dat al veertig jaar lang vier keer per jaar musea

en openbare collecties promoot[7] de Amerikaanse tegenhanger van de Belgische Joseph Plateau-prijzen[8] de man die zijn volk leerde lezen[9] de voornaam van de schrijver van de Journal Brut-cyclus

LIEFDE IS BLINDEén beeld zegt meer dan duizend woorden, ook op Valentijn. Méér in het januarinummer van Maks! en op www.maks.be

ILSE VAN MAARLEN (43): «IK HEB SOMS GEKKE IDEEËN»

Op de rechte lijn van Nieuwpoort naar Eigenbilzen ontmoet Klasse voor Ouders Ilse Van Maarlen, alleenstaande en een jaar werkloos. «Ik zou kunnen starten als taxichauffeur. Maar waar laat ik dan mijn ambities? Voor mijn dochters wil ik voorbeeldig zijn. In dat plaatje hoort een wérkende moeder. Op de school van Dido ben ik nu voorleesmoeder, knutsel ik mee in ateliers, maak ik de kostuums voor het schooltoneel… Als werkende betaalde ik belastingen, als werkloze draag ik ook bij aan de maatschappij.» Het volledige verhaal lees je in het januarinummer van Klasse voor Ouders of op www.klasse.be/ouders

Win: vier dagen Win: vier dagen (drie nachten) in de culturele (drie nachten) in de culturele

hoofdstad 2004:hoofdstad 2004: Lille.Lille. Je logeert met twee personen in hartje stad en

krijgt gratis toegang tot alle tentoonstellingen en meer dan 30 toeristische sites.

Breek de code.

© F

OTO:

KLA

SSE

© F

OTO:

LIE

VEN

VAN

ASSC

HE

«OOK OUDERS ZIJN POSITIEF»

«Het is ons gelukt om de Yeti-redactie naar onze school te halen», glundert Bernadette Peckstadt. Ze is leerkracht in basisschool De Bron in Lovendegem. «Mijn leerlingen konden amper wachten om de K-machine in werking te zetten. Onze opdracht: een reportage maken over de K-test. We onderzoeken het domein ‘leren’ en we vragen ook de ouders om onze school te evalueren. Het is echt verrassend hoe positief ouders zijn als ze betrokken worden bij het leerproces van hun kinderen!»De K-test is een speels refl ectie-instrument dat leerlingen, leerkrachten en ouders helpt om zichzelf, de samenleving en de school te evalueren op domeinen zoals milieu, cultuur-participatie, inspraak, gezonde voeding. Hoe verdraagzaam ben ik? Hoe stimuleert mijn school mij? En hoe tolerant is de samenleving? Doe de test: www.klasse.be/k-test

Els: «Ik ben nu voorleesmoeder.»

© F

OTO:

KLA

SSE

Bernadette: «Ze konden niet wachten.»

United Colors of Love

38 KLASSE NR.142

Wiskunde hoeft niet echt voor Boris (17) uit Gent. Hij volgt kunstonderwijs en is het vak liever kwijt dan rijk. «Volgens mij heb je voor je latere leven tien keer meer aan geschiedenis of talen. Als ik mocht kiezen, zou ik het niet meer volgen. Ik weet welke richting ik later uit wil en daar heb ik geen wiskunde nodig.»Arne (17) uit Oostkamp denkt daar anders over. In het zesde jaar wetenschappen-wiskunde krijgt hij acht uur wiskunde per week. «Het is altijd mijn lievelingsvak geweest. Na de secundaire school ga ik wiskunde studeren. Denk nu niet dat ik een wiskunde-nerd ben, ik ga bijvoorbeeld ook twaalf uur per week wielrennen. Maar het fi jne aan het vak is dat je er alles mee kan verklaren. Het is ook zoveel meer dan optellen en aftrekken, het is een vorm van denken, een fi losofi e.»Samen met Boris en Arne verkondigen hon-derdduizenden Vlaamse jongeren hun liefde of afkeer tegenover wiskunde. Wat bepaalt hun houding? Is wiskunde het buisvak waarvoor het vaak versleten wordt? Kijken meisjes anders naar wiskunde dan jongens? En vooral: welke rol speelt de leerkracht? Universitaire onderzoekers uit Leuven ondervroegen drieduizend tweede- en vierdejaars, hun wiskundeleerkrachten en hun ouders. Om te kunnen vergelijken, stelden ze ook telkens vragen over het vak Frans. Benieuwd naar de resultaten?

Wie is gemotiveerd?«De gemiddelde Vlaamse leerling loopt niet warm van wiskunde», stellen de onderzoekers

vast. «Maar hij vindt het vak nuttig voor later, wil de leerstof begrijpen en maakt zich minder zorgen hoe de rest van de klas zijn prestaties bekijkt. Leerlingen vinden wiskunde één van de belangrijkste vakken en studeren er een half uur tot een uur per dag voor. Als ze er goed voor presteren, wijten ze dat aan hun inzet. Ze hebben een middelmatig vertrouwen in hun eigen kunnen, maar veel faalangst hebben ze evenmin. Naarmate leerlingen ouder worden, gaan ze wel anders over wiskunde denken. Zo zijn tweedejaars secundair meer gemotiveerd voor wiskunde dan vierdejaars (maar minder gemotiveerd voor Frans). Ze staan positiever tegenover wiskunde, willen de leerstof meer begrijpen, studeren er meer voor en hebben minder faalangst voor wiskunde dan vierdejaars. Ter vergelijking: voor Frans hebben tweedejaars méér faalangst dan vierdejaars. Vierdejaars zul-len hun prestaties voor wiskunde sneller wijten aan pech (of geluk), aan te moeilijke leerstof of aan hun capaciteiten.»

BuisvakIs wiskunde hét buisvak bij uitstek, de grote boosdoener op het rapport? «Niet echt», ant-woorden de onderzoekers. «Van àlle leerlingen uit het onderzoek heeft een kwart op het eind van het jaar één of meer tekorten. Slechts vijf procent daarvan is enkel gebuisd voor wis-kunde. Van alle leerlingen met een A-attest is vier procent (onder meer) gedelibereerd voor wiskunde. In de B- en C-attesten weegt wis-kunde zwaarder door, maar ook hier gaat het

in de overgrote meerderheid van de gevallen over een combinatie van wiskunde én één of meerdere andere vakken. Van alle leerlingen met een B-attest heeft 62 procent een tekort voor wiskunde, al of niet met andere vakken erbij. En van alle leerlingen met een C-attest is 80 procent gebuisd voor wiskunde, in combinatie met een of meer andere vakken, maar nooit voor wiskunde alleen. En blijkbaar levert meer studeren niet zoveel op: leerlingen die dagelijks anderhalf uur of meer voor het vak studeren, behalen niet noodzakelijk betere resultaten dan leerlingen die er een uur of minder aan spenderen. We weten natuurlijk niet welke uitslag ze zouden behalen, mochten ze maar één uur of nog minder studeren. Een andere vaststelling is dat leerlingen die beter presteren voor wiskunde meer gemotiveerd zijn. Ze hebben meer zelfvertrouwen en zijn er meer op uit de leerstof te begrijpen. Wie niet gemotiveerd is, zal de leerstof meer uit het hoofd leren.»

KnobbelStaan meisjes anders tegenover wiskunde dan jongens? Kunnen ze dat minder goed? Prof. Marlies Lacante, KULeuven: «De tradities en rolpatronen zijn nog niet doorbroken. Meisjes kiezen meer voor talen, jongens kiezen meer studierichtingen met veel wiskunde. Jongens zijn meer geïnteresseerd in wiskunde en vinden het vak nuttiger en belangrijker dan meisjes. Tegelijk denken ze er stereotieper over (‘het is een jongensvak’). Als jongens minder goede punten hebben voor wiskunde zullen ze vaker

Als spelpresentator Anja Daems in Herexamen ‘wiskunde!’ aankondigt, schreeuwen de panelleden gegarandeerd moord en brand. «Wiskunde heeft zijn imago tegen», verklaart Fernand Surmont uit De Panne, die het vak al dertig jaar geeft. «Geen wonder, want we jagen kinderen er al van in het eerste leerjaar schrik mee aan.» Vooral meisjes blijken allergisch voor wiskunde. Wat leerkrachten daaraan kunnen doen?

Naarmate leerlingen ouder worden, gaan ze anders over wiskunde denken.

Allergisch voor algebra

©FO

TO:K

LASS

E

on

d

e rzoek

!

Nieuw o

nd

e rzoek

!

zeggen dat ze er te weinig voor gestudeerd hebben. Meisjes spreken dan over onvoldoende capaciteiten. Die indrukken over de verschil-len tussen jongens en meisjes zijn onterecht. Meisjes die wiskunde nuttig vinden, zijn even gemotiveerd als jongens, hebben even veel vertrouwen in hun mogelijkheden en even hoge ambities. Bovendien presteren meisjes beter voor wiskunde en zetten ze zich meer in.»

Dat laatste kan wiskundeleraar Fernand Surmont uit De Panne bevestigen. «Mijn leerlingen kiezen bewust voor veel wiskunde. Vroeger had ik vooral jongens in de klas, maar de jongste tien jaar is de balans in evenwicht. In veel klassen zijn meisjes duidelijk meer gemotiveerd dan jongens. Ik merk dat niet alleen aan de punten maar ook aan hun medewerking in de klas, de vragen die ze stellen. Een wiskundeknobbel is volgens mij niet seksegebonden.»

ZwemmenAls in een quiz het woord wiskunde valt, reageren de spelers gegarandeerd met een mix van help, nee bedankt en veel te moeilijk. «Wat wil je?» reageert Fernand Surmont. «Als een kind van de kleuterklas naar het eerste jaar basisonderwijs gaat, krijgt het te horen dat het nu zal leren rekenen ‘en dat is moeilijk’. Hetzelfde gebeurt als ze naar het eerste jaar secundair gaan: ‘Nu krijg je wiskunde en dat is moeilijk’. Geen wonder dat kinderen schrik krijgen van het vak! Stel je voor dat we met diezelfde dreiging kinderen zouden leren zwemmen… Nee, het vak wiskunde heeft zijn imago niet mee. En daar zijn volwassenen verantwoordelijk voor.»

Uit het hoofd«Leerlingen nemen opvattingen over wiskunde over van hun ouders én van hun leerkracht», bevestigt prof. Lacante. «Hoe meer een leerkracht zegt dat zijn leerlingen gemotiveerd zijn en zich inzetten, hoe gemotiveerder en ijveriger zijn leer-lingen. De leerkracht is een echte gangmaker: hij vindt dat zijn leerlingen voldoende vertrouwen hebben om goed te presteren voor wiskunde? De

leerlingen heb-ben voldoende vertrouwen. Hij hecht veel belang aan wiskunde? De leerlingen ook. Maar als hij bijvoorbeeld stereotiep denkt over wiskunde, zullen zijn leer-lingen dat ook doen. Ook de manier van les-geven beïnvloedt het klimaat tij-dens de wis-kundeles. Als de

leerkracht er vooral op mikt dat zijn leerlingen de leerstof begrijpen, dan gaan ze meer stude-ren, hebben ze minder faalangst en zullen ze meer moeite doen om het vak te begrijpen (in plaats van alles uit het hoofd te leren). Hecht hij meer belang aan goede prestaties, dan zie je het tegenovergestelde gebeuren.»

BlokkenMogelijk zit het imagoprobleem van wiskunde in de hardnekkige idee dat het vak niets met de werkelijkheid te maken heeft. «Veel jongeren vinden het vak saai, omdat er geen link is met met ons eigen leven», knikt Julie (17), die net als Boris kunstonderwijs volgt. «Bij wiskunde telt ook alleen ‘de enig juiste oplossing vinden’ en dat vind ik zó beperkt. Je zou even goed aandacht kunnen besteden aan de manieren waarop je tot oplossingen komt.» Frederik (18, acht uur wiskunde per week) vindt wis-kunde helemaal niet wereldvreemd: «Ik ben er voortdurend mee bezig. Als ik ga poolen, zie ik pure driehoekswiskunde. Om de hoek te bepalen waarin je je biljartbal gaat spelen, heb je wiskunde nodig. Ik ben ervan overtuigd dat ik precies door mijn wiskundig inzicht zo goed ben in biljarten.»

Nieuwe schoolboeken«Dat wiskunde saai is, is een vooroordeel», beaamt Fernand Surmont. «In de middeleeuwen stond wiskunde op gelijke hoogte met kunst. Geef jongeren toch goesting om wiskunde te leren! Als leerkracht wiskunde moet je je lessen spannend en levendig maken, de leerlingen veel vragen ontlokken en opdrachten geven om over na te denken.»Prof. Lens: «Leren is inderdaad belangrijker dan presteren, dat merk je ook aan het feit dat leerlingen wiskunde vooral willen begrijpen. Zeker jonge en mannelijke leerkrachten zou ik aanbevelen meer taakgericht en minder prestatiegericht les te geven. Ze hebben de neiging het tegendeel te doen. De nieuwste schoolboeken maken wiskunde concreter en laten het meer aansluiten op de werkelijkheid. Maar dat is niet genoeg. Leerkrachten kunnen daarop inspelen door hun leerlingen nieuwe en uitdagende taken te geven en door de fouten van hun leerlingen als een deel te behandelen van hun leerproces.»

‘Wiskunde tijdens de secundaire schoolloop-baan’, onderzoek uitgevoerd in opdracht van het departement Onderwijs (OBPWO 00.10), door Marlies Lacante, Willy Lens, Dirk Janssens en Joke Simons, Centrum Motivatiepsychologie KULeuven - Tiensestraat 102 - 3000 Leuven. Een uitgebreide synthese vind je op www.ond.vlaanderen.be (surf naar onderzoek, projecten 2000)

KLASSE NR.142 39

«Dankzij wiskunde kan ik beter biljarten»

Vlak na de interviews voor dit artikel is wiskundeleraar Fernand Surmont onverwachts overleden. Hij was in zijn school, het Koninklijk Atheneum Vijverhof in Sint-Michiels (Brugge), een erg geliefd leerkracht. Zijn getuigenis in deze reportage blijft, speciaal op vraag van zijn familie.

%x=

LIEFDE VOOR WISKUNDE IN ZES LESSEN

1. Doorbreek rolpatronen. Toon aan dat wiskunde nuttig is, bv. met concrete voor-beelden en toepassingen. Gebruik zowel mannelijke als vrouwelijke rolmodellen. Laat ouders horen dat wiskunde evenzeer voor meisjes is als voor jongens.

2. Bevorder hun zelfvertrouwen. Geef leerlingen de kans in wiskunde te groeien. Geef ze taken die ze aankunnen en laat ze toe fouten te maken zonder daarop te worden afgerekend. Gooi fouten als nieuwe leertaken in de les.

3. Laat begrijpen voorgaan op pres-teren. Leerlingen die de leerstof willen begrijpen, zijn meer gemotiveerd om te leren en doen meer mee in de les. Dat geldt voor alle vakken. Geef taken die de leerlingen actief bij de les betrekken. Laat ze voelen dat ze vorderingen maken.

4. Luister naar hun verklaringen. Vooral meisjes en oudere leerlingen zeggen snel dat ze onvoldoende capaciteiten hebben om goede punten te halen voor wiskunde. Bouw daarom voldoende verscheiden-heid in, waardoor àlle leerlingen succes ervaren, ieder op zijn niveau..

5. Praat erover. Dit onderzoek wijst onder meer uit dat mannelijke leerkrach-ten andere opvattingen hebben dan vrouwelijke. Wees je ervan bewust dat leerlingen je opvattingen overnemen. Gebruik de resultaten van deze studie als gespreksthema in het vakoverleg.

6. Kijk verder dan je vak. 86 procent van de wiskundeleerkrachten volgt nascholing, maar die is meestal vakge-bonden. Omdat de manier van lesgeven zo belangrijk is voor wat de leerlingen over wiskunde denken en wat ze ervoor doen, is nascholing over instructiegedrag, leerstrategieën, refl ectie, omgang met leerlingen e.d. aanbevolen.

Boris, Sarah en Julie: «We zien de link niet met ons eigen leven.»

© F

OTO:

KLA

SSE

40 KLASSE NR.142

«‘Laat die sluier uit’, zei de directrice mij vlakaf», vertelt Samira Kastit. Zij is regentes islam, ge-schiedenis en burotica. Begin september hoorde ze dat er een openstaande voltijdse betrekking was voor islamonderricht. «Toen ik zei dat ik als moslimleerkracht een voorbeeldfunctie wilde vervullen en dus gesluierd zou lesgeven, zei de directrice mij dat ze dat niet wilde. Twee dagen later belde ze me op en vroeg mij of ik wilde lesgeven zonder sluier want voor hen stond nog een kandidaat, een man. Hij kreeg de job. ‘Jammer, want jij was de perfecte kandidate’, zei de directrice achteraf.» Samira kijkt heel verbaasd: er is werk, er zijn leerlingen en toch is ze geweigerd. Ze heeft het gevoel dat haar onrecht werd aangedaan. Er is geen eenduidige regelgeving voor het al dan niet toelaten van hoofddoeken op school. Som-mige scholen staan het toe, andere zijn formeel: geen hoofddeksels op onze school.

DiscussieOndertussen woedt de discussie over de hoofd-doek in de buurlanden fel. Ook in België zijn de

meningen verdeeld. De hoofddoek zou symbool zijn voor de onderdrukking van de vrouw. Samira Kastit spreekt dat tegen. «Ik ben een soennitische moslim die naast de regels van de koran ook aanvullend de traditie van de profeet Moham-med opvolgt. Die bevestigt duidelijk ook in zijn bronnen dat een vrouw enkel haar gezicht mag laten zien.» Samira heeft negen zussen. Iedereen studeert, want dat vindt vader belangrijk. Som-mige meisjes dragen een hoofddoek, andere niet. «We zijn er helemaal vrij in», zegt Samira. «Vader heeft ons nooit verplicht en er is nooit over gediscussieerd bij ons. Hij raadde mij zelfs aan om mijn hoofddoek uit te laten, ‘dan heb je direct werk’, zei hij.» Volgens Samira heeft de hoofddoek niets te maken met tradities, maar met religie. «Ik wil wel meedraaien in deze maat-schappij maar voor een bewuste moslimvrouw is er blijkbaar geen plaats hier.»

Ook de jongens «Het pedagogisch project in een katholieke school laat meestal geen hoofddoeken toe. Daar kan ik in komen», zegt Rachida Mohout. Zij werkt op het

«Welke moskee is dit?» Touba, Halima en Ibrahim denken diep na. Touba lacht: «Die in Jeruzalem.» «Heel juist», ant-woordt Samira. «Daar heeft de profeet Jezus ooit gesproken, 2 000 jaar geleden.» Samira Kastit (26) vertelt over de profeet Jezus in de les islam. «Weinig christenen weten dat de koran zelfs meer aandacht schenkt aan de profeet Jezus dan aan de profeet Moham-med. Zo verschillend zijn we dus niet», lacht ze.

Xxxx xxx xxxXxxx xxx xxxXxxx xxx xxx

Hoofddeksels niet toegelaten

(v.l.n.r.) Ibrahim, Samira, Touba, Halima: «Moslims beleven de islam heel verschillend.»

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

Steunpunt Onderwijs in Mechelen. Rachida nuanceert de heisa rond de hoofddoek. Ze draagt er zelf geen. «In de praktijk zie ik dat er veel scholen afkerig staan tegenover leerlingen of leerkrachten met een sluier. Directies zien het als een bedreiging of een teken van zich niet willen integreren. De jongste jaren is er een tendens dat meisjes zich veel bewuster zijn van waar ze mee bezig zijn. Het mag ook. Meisjes zijn veel mondiger geworden, vooral de moslimmeisjes dan. Ze zijn meer geïnteresseerd in boeken. Ze slikken niet meer zonder tegenpruttelen alles wat op hen af komt. Dat betekent ook dat ze op onderzoek uit gaan. Ook over de koran willen ze meer weten, willen ze zelf

beslissen welke kant ze uit willen. Ik merk dat meisjes zich een eigen mening zijn gaan vormen over godsdienst, relaties, vriendjes, uitgaan, seks. En de sluier. Voor sommigen is de sluier dragen een teken van bewustwor-ding. Toen ik klein was, heb ik ook geleerd dat je als vrouw respect moet afdwingen, maar dat je je ook moet beschermen tegen de begerige blikken van de mannen. In de koran staat dat moslims zich zedig moeten gedragen, ook de jongens. Die vergeten dat wel eens. Het staat je vrij om als vrouw daarvoor het uiterlijke symbool van de hoofd-doek te dragen of om je te beschermen met je innerlijke sluier. Voor beide geslachten is het echter een must om je zedig te gedragen en om niets uit te lokken. Ik respecteer de mening van andere meisjes maar ik kies er zelf voor om geen sluier te dragen.»«Ik weet dat ik mijn grootvader een groot plezier doe wanneer ik mijn hoofddoek draag», zegt

Dalia (16), moslim zonder sluier, uit Egypte. «Hij vindt dat mannen zo een vrouw meer respecteren. Als hij niet in de buurt is, zie ik in niet waarom ik een sluier zou dragen. In België moet dat toch niet?»Elisabeth uit Kenia denkt er anders over: «Hier hebben vrouwen een grotere vrijheid dan in mijn land. Dat betekent dat ze hier zelf kun-nen kiezen of ze een hoofddoek dragen of niet. Ik wil het wel doen maar het was niet gemakkelijk om een school te vinden waar het toegelaten is.»

Hijab«Ik wil dat men mij beoordeelt op mijn per-soonlijkheid en capaciteiten», zegt Samira Kastit. «En ja, ik heb voor mezelf beslist om de regels van de islam na te leven, mijn haren te bedekken door een sluier te dragen. Uit liefde voor God wil ik deze opoffering doen. Daarom draag ik een hoofddoek of hijab. Het mag echter geen verplichting zijn. Zeker kleine meisjes kunnen onmogelijk voor zichzelf uitmaken of ze uit vrije wil een hoofddoek willen dragen. En dan zijn er nog diegenen die er niet bewust mee bezig zijn. Ze nemen zaken over van de grote groep, denken gewoon dat het de klederdracht van de moslims is. Ze weten eigenlijk niet waarom ze een hoofddoek dragen, weten weinig over de grondbeginselen van de islam. Ze zijn op zoek naar een eigen identiteit, zoals alle jongeren.»

Sjaaltje af‘Hoofddeksels zijn op school niet toegelaten’ lezen we in een schoolreglement. Jongens nemen gedwee hun pet af wanneer ze de schoolpoort binnenkomen. Een moslimmeisje met hoofddoek doet aan de poort haar sjaaltje af en stopt het in haar rugzak. «In sommige scholen moet ze die enkel uitlaten tijdens de lessen praktijk of lichamelijke opvoeding, zogezegd voor de veiligheid», zegt Rachida Mohout. «Als we dan vragen waarom, zegt

men: ‘We willen geen discussie veroorzaken.’ Of ‘Het staat zo in het schoolreglement.’ In datzelfde reglement komen ook de woorden ‘respect voor de eigenheid van anderen’ en ‘verdraagzaamheid’ voor.»De verschillende directies die gecontacteerd werden met de vraag: «Wat zou u doen indien zich morgen bij u een leerkracht zou aanmelden met een hoofddoek?» reageren liefst niet met naam. Ze beweren in eigen naam te spreken, niet in naam van hun in-richtende macht, die tenslotte in deze zaak het laatste woord heeft. Het onderwerp ligt gevoelig. Heel gevoelig. Negen reacties:❏ «Het probleem heeft zich nog niet gesteld,

maar als het zich zou voordoen, zou ik er toch eens moeten over nadenken.»

❏ «Er staat duidelijk in ons schoolreglement dat hoofddeksels niet kunnen voor leer-lingen. Leerkrachten moeten het goede voorbeeld geven.»

❏ «Ik zie er geen graten in. Zo lang het geen politiek statement wordt, is er toch geen probleem?»

❏ «Als een gesluierde leerkracht haar werk goed doet en begaan is met de leerlingen, wat is dan het probleem?»

❏ «De neutraliteit van onze school komt in het gedrang. Dat kunnen we niet toestaan.»

❏ «Het zou het kliekjes vormen op de speelplaats en in de klas alleen maar versterken.»

❏ «Ik weet eigenlijk niet of onze school daarover wel een visie heeft.»

❏ «Ze gaan denken dat ze zich alles kunnen permitteren.»

❏ «Er zijn mensen die zonder hoofddoek voor de klas staan maar die met hun woorden veel meer schade aanrichten.»

❏ De tiende reactie is die van jou. Wordt vervolgd.

KLASSE NR.142 41

DOET IEDEREEN ZIJN ZIN?

«Je beschermen tegen begerige

blikken van mannen»

Het probleem stelt zich blijkbaar het duidelijkst in Brussel en Antwer-pen. Scholen in West-Vlaanderen daarentegen komen met de hele problematiek nauwelijks in aanraking. Het valt op dat men de strijd blijkbaar vooral in de media uitvecht. Een storm in een glas water?«Het al dan niet dragen van de hoofddoek door de leerlingen en/of door de leerkracht behoort tot de lokale autonomie van elke in-richtende macht en schoolbestuur», zegt de woordvoerder van het Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs. «Zij bepalen zelf of de hoofddoek dragen, in respect met de ‘Opdrachtenverklaring van het katholiek onderwijs’ en met hun eigen opvoedingsproject, kan kaderen in hun beleid rond omgaan met verscheidenheid in hun school.»De Centrale Raad van het Gemeenschapsonderwijs geeft in haar aanbevelingen voor het schoolreglement: «Persoonlijke smaak en overtuiging worden door onze school positief gewaardeerd maar het mag geenszins de bedoeling zijn om te provoceren, een inbreuk te plegen op de goede zeden of de vrijheid van anderen te belem-meren. Tevens mogen de eigen veiligheid of gezondheid noch die van anderen in het gedrang komen. Om redenen van hygiëne en/of veiligheid moet in sommige lessen aangepaste kledij worden gedragen.

In sommige gevallen zal het dragen van haarnetjes, badmutsen of beschermkledij aangewezen of zelfs verplicht zijn, in anderen gevallen zal door het instellingshoofd of de betrokken leerkracht, bijvoorbeeld in de lessen lichamelijke opvoeding en praktijkvakken, bij sport en zwemmen, naargelang het geval, het dragen van hoofddeksels, sieraden, losse kledij, sjaaltjes e.d. worden verboden, wanneer de hygiëne en/of veiligheid dit vereisen.»Het provinciaal onderwijs neemt evenmin een eenduidig standpunt in. Het is aan de provincies zelf om hieromtrent een standpunt in te nemen. In de Gentse Provinciale scholen draagt een kleine minderheid van de allochtone leerlingen een hoofddoek. In de richting haartooi is het dragen van enig hoofddeksel niet toegelaten. Voor scholen, aangesloten bij het OVSG (gemeentelijk en ste-delijk onderwijs) geldt dat elke gemeente of stad hierover zelf een standpunt inneemt. De regering zegt ondertussen te werken aan een brede ’interculturele dialoog’ die niet mag verengd worden tot het al dan niet dragen van een hoofddoek.In Journaal p. 4 lees je ook over de discussie: al of niet hoofddoeken op de openbare scholen verbieden?

42 KLASSE NR.142

De roots van de leerlingen liggen in Marokko, Albanië, Ghana, Rusland, Kosovo, Griekenland, Rwanda, Turkije, Afghanistan, Italië… «Die culturele mengelmoes is positief», vinden de leerkrachten in de lerarenkamer van Athe-neum Emanuel Hiel. «Er is niet één groep die overheerst, wat maakt dat jongeren spontaan buiten hun culturele peer group contacten leggen. Dat doen ze in het Nederlands, de enige taal die ze gemeenschappelijk heb-ben.» Toch is het niet altijd even makkelijk om les te geven aan jongeren van wie de moedertaal niet het Nederlands is. «Da’s één van de vele onderwerpen waarover we in onze lerarenkamer overleggen», knipoogt directeur Chris Rossenbacker. Hoe de leer-krachten hun rol als opvoeder – één van de basiscompetenties van de leraar – invullen in de multiculturele Brusselse context? Drie stellingen over ‘opvoeden’ spitten hun me-ningen naar boven.

STELLING 1: «In de opvoeding zijn leer-krachten belangrijker dan ouders.»Dimitri Goossens (leerkracht wijsgerige stromingen, geschiedenis en esthetica): «Niet akkoord want in principe zijn ouders de eerste opvoeder. Het klopt wel dat als zij zich thuis weinig engageren, de rol van de leraar in de opvoeding zwaarder doorweegt. Wij bouwen sowieso verder op de opvoeding die ze thuis krijgen, maar vullen ook leemtes in. De leraar moet de wereld van jongeren verruimen. In mijn lessen merk ik bijvoorbeeld dat leerlin-gen thuis niet over homoseksualiteit praten. Het is onze taak om hen bewust te laten nadenken. Als leerkracht probeer je sporen na te laten in de opvoeding – al lukt dat vaak niet omdat sommige problemen structureel zijn en wij er niet voor zijn opgeleid om ze op te lossen. Zo had ik vorig schooljaar een leerling met anorexia die na gesprekken in

therapie ging en herstelde maar onlangs is hervallen. Ons werk is soms een druppel op een hete plaat. Als leerkracht moet je je daar over zetten.»Christine Matthijs (leerkracht Engels): «We merken dat ouders sommige opvoedingstaken minder ter harte nemen. Zo volgen slechts weinigen het huiswerk van hun kinderen op, onder meer omdat ze geen of onvoldoende Nederlands begrijpen. Als school proberen we er een mouw aan te passen door huis-werkbegeleiding aan te bieden.»Erik Van Den Berghe (leerkracht rooms-katho-lieke godsdienst): «De samenleving verlangt wel steeds meer opvoedkundige input van leerkrachten. ‘Probleem: verkeersongelukken zijn doodsoorzaak nummer één bij jongeren. Oplossing: verkeersopvoeding op school. Probleem: jongeren experimenteren met drugs. Oplossing: drugpreventie op school.’ Ik beweer niet dat dit niet de taak is van de school, maar daarmee los je de problemen niet ten gronde op. En kán de school derge-lijke problemen wel aanpakken? Beschikken we over gespecialiseerd personeel en over voldoende middelen om zulke opvoedkundige taken ter harte te nemen?»Chris Rossenbacker (directeur): «Precies om-dat ouders de eerste opvoeders zijn, willen we optimaal contact met hen onderhouden. Tijdens oudercontacten zijn ze weliswaar present – de rapporten worden dan immers uitgereikt. Maar daar stopt het contact. We denken dan te vlug dat ouders geen interesse hebben, maar dat klopt niet. We hebben geen gemeenschappelijke taal waarin we kunnen communiceren - veel ouders spreken alleen hun moedertaal – en dat verhoogt de drempel naar de school. Daarom willen we de ouders nu volgens hun thuistaal in kleine groepjes samenbrengen. Een vertegenwoordiger per groep die behalve de thuistaal ook Neder-lands kent willen we vervolgens uitnodigen

«Wij zijn geobsedéérd door onderwijs, we praten in de lerarenkamer nergens anders over», lacht Chris Rossenbacker, directeur van het Nederlandstalige, multiculturele Emanuel Hiel-atheneum in Schaarbeek. De lerarenkamer meet ruw geschat vier bij vijf meter en moet plaats bieden aan meer dan víjftig leerkrachten. «Zodra de nieuwbouw er staat, beschikken we over een lokaal waar iederéén zijn vierkante meter heeft», klinkt het hoopvol. Klasse wurmt zich in de lerarenkamer en schiet drie stellingen af over de leraar als opvoeder.

«Binnenkort beschikken we over een lerarenkamer waar iederéén zijn vier-kante meter heeft.»

«Wij willen sporen

© F

OTO’

S: L

UC D

AELE

MAN

S

Katia

Chris

op een gemeenschappelijk forum. Dat idee is ontstaan in de lerarenkamer en dat gaan we nu uitproberen.»

STELLING 2: «Voeling hebben met jongerenculturen is een must voor leer-krachten.» Nathalie Degrande (leerkracht economie): «Klopt: goed lesgeven houdt in dat je aan-sluiting zoekt bij wat jongeren aanspreekt. Daarbij gaat het over iets heel anders dan trends volgen of jongerentaal gebruiken.»Miek Thielemans: «Ik gebruik internet als hulpmiddel om contact te houden met de leerlingen. Ze hebben al-lemaal mijn mailadres want het is belangrijk dat ze bijvoor-beeld tijdens de examens kunnen mailen als ze iets niet begrijpen. Het is een medium dat jongeren graag en vaak gebruiken; het maakt deel uit van hun jongerencultuur.»Vera Leemans (leerkracht media en cultuur-wetenschappen): «Toch moet je uitkijken want als volwassene dreig je jongerencul-tuur te ‘besmetten’. Als wij hun codes gaan gebruiken en hun taalgebruik overnemen, dringen we hun wereld binnen en dat is niet de bedoeling. Als jongere had ik zelf een hekel aan leerkrachten die ‘mijn’ terrein wilden binnendringen.»

STELLING 3: «Ik weet dat sommige leerlin-gen drugs gebruiken als ze uitgaan. Het is mijn plicht als leerkracht hen daarover aan te spreken.»Chris Rossenbacker: «Zelfs al doet een leer-ling in zijn vrije tijd strikt genomen wat hij wil, ik zou hem of haar toch laten weten dat we het afkeuren. Je kan het toch niet maken om er als leerkracht niets van te zeggen? En als we op school merken dat het drug-gebruik problematisch is – als er sprake is van verslaving en als hun gedrag op school wordt beïnvloed door drugs – dan is het onze plicht om in te grijpen, in het belang van de jongere. Geen enkele school is drugvrij, maar

wij hebben rela-tief weinig pro-blemen. Ooit is het anders geweest: acht jaar geleden werden drugs

verhandeld aan de schoolpoort. Dan moét je ingrijpen.»Katia Dennequin (leerkracht wiskunde): «Wij bestrijden drugproblemen niet met een apart drugbeleid – een probleem komt immers nooit alleen - maar kiezen voor een totaalaanpak. Alles wat het studiegedrag en de attitude negatief beïnvloedt, houden we in het oog. Dat gaat niet alleen over drugs maar ook over sigaretten. Daarom heerst op school een absoluut rookverbod, voor leerlingen én leerkrachten.»

KLASSE NR.142 43

PRECISIEBOMBARDEMENT OP HET TEAM:

«We denken te vlug dat ouders geen

interesse hebben»

1. De snelste weg naar een gespleten schoolteam: voorzie in twéé lerarenlo-kalen - één voor de rokers en één voor de niet-rokers.

2. Spiegeltje aan de wand. In de lerarenka-mer meet je je met elkaar: wie heeft de meeste impact op leerlingen, wie geeft het beste les? Naijver gegarandeerd.

3. Sluipende sfeerkiller: mijd de lerarenkamer. Zo sluit je je hermetisch af voor collega’s, neem je zo weinig mogelijk deel aan het gemeenschapsleven op school, hou je je afzijdig.

4. De directeur is niet ingebed: hij komt zelden in het lerarenlokaal. Voor overleg roept de directeur leerkrachten liever individueel naar zijn bureau. Verdeel en heers!

5. Breid het slagveld uit tot de hele school. Verzwijg tuchtproblemen in de klas, roddel met leerlingen over collega’s, behandel de leerlingen als slaafjes. De rotsfeer in de klassen steekt ook in de leraarskamer het vuur aan de lont van frustratie en wrevel.

6. Resultaat: team uitgeschakeld.

� www.kahiel.be Leerlingen van het atheneum bedachten en onderhouden de schoolsite

EEN TEAM VAN LEERKRACHTEN

Eén leerkrachtenteam staat in deze tweemaandelijkse rubriek in de kijker. Het krijgt enkele stellingen voor de voeten over één van de ‘basiscompetenties’ van leerkrachten. Hoe ziet de robotfoto van een goed leraar eruit? Het panoramische beeld biedt zicht op dé plaats waar leerkrachten elkaar ont-moeten om te overleggen, te discussiëren en te praten: de lerarenkamer.

nalaten»«Zodra de nieuwbouw klaar is, halen we de muur tussen ons oude lerarenlokaal en de computerklas neer. Vier keer zoveel ruimte en voor iedereen een computer!»

Erik

Nathalie

44 KLASSE NR.142

Tom (12) rijdt Klaartje (12) de klas binnen. Enes (14) is de enige die een elektrische rolstoel heeft. «Hij heeft nog een beetje problemen om ermee te rijden», lacht Paul Marchal. «Hij botst overal tegenaan.» De kinderen van de socialisatiegroep komen bij hem handvaar-digheid volgen. Terwijl ‘meester Paul’ Enes een tekenpapier geeft, helpt Tom Klaartje. «Tom zorgt graag voor Klaartje», zegt Paul Marchal. Hij deelt de groene kleurkrijtjes uit. Klaartje heeft het moeilijk om het krijtje vast te houden. Geduldig klemt de meester het weer in haar handen. Hij houdt haar hand vast en helpt kleuren. «De kinderen van deze socialisatiegroep zijn mijn lievelingen. Klaartje weende gisteren aan de telefoon, toen haar mama belde dat ze niet kon komen. Ze komt zo graag naar school. Maar vandaag is ze er opnieuw bij. Deze kinderen hebben mij geleerd dat je tevreden kan zijn met kleine dingen.» Enes zegt plots dat hij een vriendinnetje heeft en hij wil de naam in het oor van meester Paul fl uisteren. Wanneer Paul Marchal zich naar hem buigt, krijgt hij plots een kus op zijn wang. «De kinderen zien hem graag», fl uistert de directrice. «Ik weet niet hoe hij het doet, maar elke keer weer slaagt hij er in om de kinderen voor zich te winnen. Hij houdt van zijn job. Hij doet dit werk met hart en ziel.» «Mijn werk doet mij veel dingen even verge-ten», zegt Paul Marchal. «Wat er gebeurd is,

kan nooit meer ongedaan gemaakt worden. En toch krijg ik van deze kinderen zoveel terug, dat het mij helpt. Het heeft haast een therapeutische werking.»Paul Marchal is sinds 1973 leraar. «Zoals dat ging in het begin viel ik van de ene interim in de andere. Ik wist eigenlijk al van bij het begin dat ik met gehandicapten wilde werken en volgde ook zodra ik afgestudeerd was vrijwillig de cursus om met deze kinderen te kunnen werken.» In de buitengewone basisschool Heideland vindt hij zijn vaste stek.

«Mijn gsm, mijn troost»Op 23 augustus 1995 verdwijnt An. Paul Marchal: «Dat jaar ben ik pas weer naar school gegaan in februari. Net voor ik opnieuw begon had ik mij een gsm aangeschaft. Die had ik altijd bij me voor het geval er nieuws was. Dan was ik toch bereikbaar. Die gsm was mijn troost. Ik denk dat ik anders niet had kunnen gaan werken. Toen we met de klas op bosklassen gingen, verstopte ik stiekem mijn auto in de buurt, voor het geval dat… Het moeilijkste in die periode was dat ik met kinderen bezig moest zijn, terwijl ik niet wist wat er met mijn eigen dochter gebeurd was.»Op dat moment heeft Paul Marchal een klas met licht mentaal gehandicapten. «Die kinderen kenden natuurlijk mijn kop van de tv en van de kranten. Eén van die eerste dagen hoorde ik een

«Vanmorgen heb ik nog net twee kranten gekocht», zegt hij. «Ik wil er nog elke dag alles over lezen». Hoeveel pijn dat na acht jaar nog doet en hoeveel eelt een mens op zijn ziel verdraagt, willen we weten. Op 1 maart begint het proces Dutroux. Paul Marchal zal er zijn. Maar van-daag staat hij voor de klas. Bij Tom en Klaartje en Enes.

Paul Marchal: «Je moet er niet achter mijn rug over fezelen.»

© F

OTO’

S: L

UC D

AELE

MAN

S

Paul Marchal: onderwijzer, papa, vriend

jongetje iets fezelen. De andere antwoordde: ‘Daar mag je niet over spreken.’ Ik begreep dat het over An ging en stelde ze gerust: ‘Je mag er wel over praten, hoor.’ En we hadden een heel open gesprek over de verdwijning. De kinderen zaten met veel vragen. Ik ook. Op dat moment beseften die kinderen: dat is onze meester maar dat is ook een papa. Nu en dan vroegen de kinderen of ik al iets wist, heel onge-dwongen, echt geïn-teresseerd. G e w o o n weten dat h e t b e -spreekbaar was, maakte hen al rustig. Voor mij kwamen die vragen vaak heel hard aan. Ik probeerde er zo goed mogelijk op te ant-woorden, want veel wist ik ook niet op dat moment.»

«Er is iets gestopt»Een jaar later, op drie september, wordt An gevonden. «Op één september was ik nog op de Franse tv geweest voor een oproep in het programma ‘Perdu de vue’. Het viel mij enorm zwaar om opnieuw aan het werk te gaan. Ik stelde weer naar school gaan steeds uit. De wereld draait door maar voor ons was er iets gestopt», vertelt Paul Marchal.«In februari ging ik toch opnieuw werken. Het was niet vanzelfsprekend. De kinderen stelden vragen… over dood, verdriet, verkrachting, incest. Erover praten deed pijn maar het hielp voor mij. Op een dag zei een jongetje: ‘Meester, die dingen gebeuren niet alleen met meisjes. Ook jongens worden misbruikt.’ Ik zag in zijn blik dat hij wist waarover hij het had. Daar werd ik toch even stil van. Ik dacht: ‘God, wat doen mensen hun kinderen toch aan’. Achteraf heb ik hem apart genomen en mij open gesteld voor zijn verhaal. Schrijnend was het. Je voelt je zo machteloos. Al wat ik kon doen was luisteren naar zijn verhaal. Op dat moment was dat voor hem al een hele hulp.»

«Waar is het potlood?»«De ontsnapping van Dutroux was een grote schok. Hoe kon zoiets gebeuren? Ik was mijn geloof en vertrouwen in de politie en het ge-recht helemaal kwijt. Is niemand nog veilig? Ook de golf van reacties die overal losbrak, de verhalen, de bekentenissen over misbruik die de media overspoelden. Het werd mij allemaal te veel. Een depressie volgde. Ik kreeg ook heel wat kritiek te verwerken. Ik was op tv te zien maar niet op school. De collega’s reageerden verdeeld.» Als reactie op zijn frustratie over het gerechtelijk apparaat stichtte hij de Partij voor een nieuwe politiek in België. «Dat is de grootste vergissing van mijn leven geweest. Daar wil ik liever niet meer over praten of aan herinnerd worden.»Toen Paul Marchal dat schooljaar weer naar de klas ging, moest hij vaststellen dat hij geen klas meer had, maar dat hij handvaardigheid moest geven. In de socialisatiegroep betekent dat kinderen zelfredzaam leren zijn, zoveel

mogelijk proberen met hen gedaan te krijgen. «Ik wilde als jonge kerel ooit per se in het lager onderwijs staan, omdat je dan als leraar een groep kinderen krijgt met wie je een heel jaar lang kan werken. Je legt samen met die kinderen een zekere weg af. Dat ik nu een vak moest geven, leek of ook die droom kapot was. Die eerste dag wist ik niet waar ik moest begin-nen. Ik wist niet wat ik van die kinderen kon

verwach-ten. Eén van hen keek bij het bin-nenko-men naar

een grote pot kleurpotloden. Ik kleefde een tekenblad op zijn tafel en gaf hem een zwart potlood. Ik zette ook de andere kinderen aan het werk. Toen ik mij weer omdraaide, was de helft van het potlood verdwenen. De mond en de mondholte van de jongen waren net een zwart gat waar ik in keek. In paniek haalde ik de verpleegster en een kinderverzorgster er bij. Zij zagen wat er gebeurd was en be-gonnen hartelijk te lachen. Ik snapte dat er geen gevaar was en eigenlijk was het best een komisch zicht. We lachten tranen. De ongemakkelijke situatie was plots voorbij. Ik ging opnieuw aan de slag.»

«Jij bent de eerste lijn»«Of die hele toestand met Dutroux mij ver-anderd heeft? Ik denk dat ik mij veel minder druk maak. Als er vandaag con-trole zou binnenkomen, dan zal ik wel zien wat ze opmerken. Ik doe mijn best. Ik krijg gelukkig veel steun van mijn collega’s. Het zijn die kleine dingen die het draaglijk maken.» Hij draait zich naar Klaartje, die aandachtig heeft zitten luisteren. «Normaal brengt Klaartje altijd een koek mee voor de meester. Ik zeg dan dat ik liever bruine chocola eet en nu heeft ze weer een koek met witte chocola mee.» Klaartje schatert het uit. «Die kinderen vertellen mij alles. Als leraar moet je kinderen mee opvoeden. Misschien nemen ze mij gemakkelijker in vertrouwen omdat ze weten wat ik heb meegemaakt, maar dat geldt voor elke leraar. Je moet nooit denken: dat is niets voor mij. Als een kind aan jou zijn verhaal kwijt wil, dan moet je er wat mee doen. Jij bent de eerste lijn.»Paul herinnert zich een klasmoment van en-kele jaren geleden. «De kinderen waren weer met vragen rond verkrachting en misbruik afgekomen. Het deed pijn voor mij omdat ik voortdurend herinnerd werd aan wat er met An gebeurd was maar voor de kinderen moest ik mij daar over zetten. Ik stelde ze voor om hun zwarte gevoelens te tekenen. Eén jongetje wilde niet tekenen. Hij legde zijn hoofd op de bank, tussen zijn armen. Heel rustig en ongedwongen ben ik met hem gaan praten. Ik probeerde hem op zijn gemak te stellen en plots vertelde hij zijn verhaal. Het

was heel shockerend. Ik wist dat ik dit niet alleen zou kunnen oplossen. Maar wanneer ik er iemand anders zou bij halen, was de kans groot dat hij weer zou dichtklappen. Hij had dat verhaal nog nooit aan iemand verteld. In zo’n situatie denk ik dat het belangrijk is dat je het kind niet het gevoel geeft dat je het wegstuurt. Je moet het laten aanvoelen dat het door iemand in vertrouwen te nemen, nog meer hulp kan krijgen. Ook al kan je op dat moment niets meer doen dan luisteren. Ik was op dat moment zijn vriend.»

«Je openstellen»«Een leraar is geen psycholoog, geen psychiater. Je kan niet alle problemen oplossen en dat is ook niet nodig», zegt Paul Marchal. «Als een kind een signaal geeft, moet het de kans krijgen om voluit te gaan in zijn getuigenis. Als een kind wil fantaseren, is dat ook een signaal.»In het Huis van An komen wekelijks een vijftal kinderen die op zoek zijn naar iemand die ze kunnen vertrouwen, aan wie ze hun verhaal kunnen doen. Kinderen hebben daar behoefte aan.Paul Marchal: «Als jij je daarvoor wil open stellen als leraar, geef gerust dat signaal. Maar zorg ervoor dat je het vertrouwen van dat kind dan ook waard bent. Loop niet zomaar met zijn verhaal te koop. Wees eerlijk. Als jij het kind niet kan helpen, geef dat ook toe, zoek samen naar de best mogelijke oplossing. Ik ben er mij van bewust dat ik in een bevoor-

rechte positie zit om wat er allemaal gebeurd is. En tegelijk is dat een heel zware last om te dragen. Gelukkig kan ik bij verscheidene mensen raad vragen. In alle omstandigheden moet het kind centraal blijven. Dat is de be-langrijkste boodschap, denk ik.» Tom geeft Klaartje nog een boterhammetje. Paul Marchal kuist de neus van Enes af.

Wie wil nalezen hoe je zelf als leraar die eerste lijn kan zijn, kan terecht bij De Eerste Lijn van Klasse op www.klasse.be. Voel je je onzeker, vraag dan hulp maar respecteer het kind, wat er ook gebeurt.Op 3 februari is er in Brussel een studiedag van Child Focus en het departement onderwijs over ‘Misbruik van kinderen. Hoe beter omgaan met signalen van angst en geweld?’

KLASSE NR.142 45

«De kinderen stellen vragen over dood, verdriet,

verkrachting, incest»

� Vertrouwenscentra voor Kindermishandeling: Antwerpen: tel. 03 230 41 90 • West-Vlaanderen: tel. 050 34 57 57 • Vlaams-Brabant: tel. 016 30 17 30 • Brussel: tel. 02 477 60 60 • Oost-Vlaanderen: tel. 09 216 73 30 • Limburg: tel. 011 27 46 72

46 KLASSE NR.13746 KLASSE NR.142

FENOMEEN

Een auto voor een goed rapport

Kies het juiste antwoord. Waaraan spenderen Engelse ouders samen meer dan 157 miljoen euro per jaar?

aan eten en drinken aan geneesmiddelen aan video’s en muziekcd’s aan omkoperij bij examens

‘Als je je einddiploma behaalt, krijg je een auto’… Het is niet duidelijk hoeveel Vlaamse leerlingen met zo’n stimulans examen gaan afl eggen, maar in Engeland gaat het om 7 procent van alle zestien- tot achttienjarigen. 12 procent wordt gepaaid met een betaalde vakantie, aan 22 procent van de leerlingen beloven de ouders kleren en voor 46 procent ligt een mooie envelop klaar als kindlief slaagt in zijn examens. Alles bij elkaar geteld komt dat neer op 157 miljoen euro… examenomkoperij. Van de leerlingen weliswaar, niet van de leerkrachten.

[1] Zingende zeepaardjesWat skeletten, zeepaardjes, hommels, kangoeroes en Russische soldaten met elkaar gemeen hebben? Ze zwemmen allemaal in kindvriendelijke stukjes klassieke muziek. Op deze site kunnen leerlingen dat horen en zien. Het volwassenenluik is een ware encyclopedie van klassieke muziek, met muziekfrag-menten en info over meer dan duizend componisten, muziekbegrippen, actualiteit enz.www.klassiekemuziek.net

[2] Allochtoon en hoog opgeleidMeer allochtone jongeren in de hogeschool? Het kan. Je kan er bovendien voor zorgen dat ze niet vroeg-tijdig afhaken, door bv. een interculturele aanpak, omgaan met verschillen, werken met een mentor of tutor, speciale begeleiding vanuit stagescholen orga-

niseren, vaardigheidstraining geven... Deze site biedt heel wat achtergrondliteratuur aan in pdf-formaat: onderzoeken en concrete projectbeschrijvingen voor lector, student en hogeschool.www.gelijkekansenhogeronderwijs.be

[3] RekenwegBen je op zoek naar rekenopdrachten en dito werk-bladen voor in de klas? Je krijgt ze gratis en uitgetest aangeboden op Rekenweb (lager onderwijs). Als je even de omslag maakt van de Nederlandse groepen-indeling naar het Vlaamse jaarklassensysteem, vind je lesmateriaal voor rekenen, schatten, getalbegrip, maten, meetkunde e.d. Met virtuele opdrachtkaarten en videofragmenten gaan de leerlingen zelf aan de slag. Een schat vol cijfers.www.fi .uu.nl/rekenweb (surf naar ‘leraren’)

WEBTIPS

FENOMEEN

Aells beepergn?Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het einge wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rset van de ltteers mgoen wllikueirg gpletaast wdoren en je knut vrelvogens gwoeon lzeen wat er saatt. Dit kmot dodroat we neit ekle ltteer op zcih lzeen maar het wrood als gheeel.Deze mail ging vorig trimester in verschillende talen de hele wereld rond en haalde zelfs Jongens en Wetenschap. Hoe komt het dat je dergelijke tekst zonder veel moeite gelezen krijgt? «Lezen verloopt tegelijk bottom up en top down», verklaart prof. Frans Daems (Universiteit Antwerpen). «Bottom up betekent dat je voor elk woord de opeenvolgende

letters verbindt met overeen-stemmende spraakklanken. Daarmee bouw je een

mentale klankvoorstel-ling van het woord

op. Die klankvoor-stelling activeert het woord in je menta le lexicon, een soort geheugen woordenboek. Volgens recent

onderzoek zou je razendsnel en

onbewust voor elk woord de letters met

elkaar verbinden tot ‘bigram-

men’. Van ‘brood’ maak je de bigrammen br, bo, bo en bd, maar ook ro, ro, rd, en ook oo, od, en ten slotte od.Top down betekent dat je ook je hogere kennis inzet om de klankvoorstelling van het woord op te bouwen via lettercombina-ties. Zo weet je onbewust dat geen enkel Nederlands woord begint met combinaties als ‘wkp’ of ‘ggh’ of dat geen enkele zin eindigt op een lidwoord. Je weet ook hoe mogelijke Nederlandse lettergrepen in elkaar zitten en welke woorden je in die context kan verwachten. Hoe meer een tekst verminkt is, hoe meer je die top downkennis nodig hebt. Als de eerste en laatste letter van het woord al op de juiste plaats staan, is dat een stuk makkelijker (want dat gaat dan gewoon al bottom up). Als de woordgrenzen aangegeven zijn door spaties is dat eveneens makkelijker (ook gewoon bottom up).Je kan ook woorden herkennen zonder dat je een klankvoorstel-ling nodig hebt. Dat doe je door rechtstreeks je mentale lexicon te raadplegen. Veel bekende woorden zitten daarin namelijk ook met hun spellingvoorstelling opgeslagen. We gebruiken dat lexicon vaak, ook bij simpele woordjes als ‘dan’, ‘kop’ enz. Het is handig om gelijkluidende woorden als ‘eter’ en ‘ether’ of ‘mij’ en ‘mei’ snel te onderscheiden.»21 februari is de Internationale Dag van de Moedertaal

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

NIEUW-ZEELAND

Mannen gevraagdIn Nieuw-Zeeland presteren meisjes gemiddeld tien procent beter op school dan jongens. Om dat te counteren is Nieuw-Zeeland dringend op zoek naar mannelijke leerkrachten. Het ‘Good Man’-project, dat de job van leraar promoot bij jongeren, moet daarvoor zorgen. Leerlingen, de jongens voorop, zouden beter naar mannelijke leerkrachten luisteren en er betere schoolresultaten bij halen. Het probleem van de seksekloof begint al in het lager onderwijs, waar nog amper 18 procent van de leerkrachten een man is. In het secundair onderwijs is dat 43 procent. Ook in de Verenigde Staten maakt men zich ongerust over de toenemende vervrouwelijking van de lerarenjob. Daar is negen op tien onderwijzers een vrouw. Volgens de grootste Amerikaanse vakbond zal dat binnen 25 jaar zelfs honderd procent zijn. Waarom steeds minder mannen lesgeven heeft zowel in de VS als in Nieuw-Zeeland gelijkaardige oorzaken: lage lonen, een geringe sociale status en een groeiende angst om beschuldigd te worden van seksueel misbruik van kinderen.www.co.tes.uk

ZOEK DE BOEKENWURM

Geen plezier met de klassiekersWanneer zullen leerlingen meer boeken lezen als ze volwassen zijn? Kies de juiste aanpak:

AANPAK 1 AANPAK 2het doel van de les is vooral gericht op de literaire en culturele kennis en normen;

het doel van de les is vooral gericht op de persoonlijke vorming van de leerling;

teksten en auteurs sluiten aan bij de literaire kritiek en de literatuurwetenschap;

teksten en auteurs sluiten aan bij de smaak en belevingswereld van de leerling;

werkvormen in de literatuurles zijn vooral gericht op teksten en auteurs;

werkvormen zijn gericht op klassikale discussie over teksten en auteurs;

de leerlingen leren hun klassiekers kennen. de leerlingen hoeven niet noodzakelijk hun klassiekers te kennen.

Als je wil dat leerlingen later (meer) boeken lezen, dan krijgt aanpak 2 de voorkeur. Deze aanpak doet oud-leerlingen positiever staan tegenover lezen, ze lezen meer voor het plezier. Maar ook als leerlingen meer over literatuur weten, bestaat de kans dat ze later meer zullen lezen. Dat weten is dan wel iets anders dan zoveel mogelijk auteursnamen kunnen noemen. Aanpak 2 met een vleugje aanpak 1 dus.Bron: Pedagogische Studiën 34, 2003

HET ANTWOORD

«Wat doet een inrichtende macht?

En is dat hetzelfde als het schoolbestuur?»1. De inrichtende macht is verantwoor-

delijk voor één of meerdere scholen. Je kan ze vergelijken met een raad van bestuur in een bedrijf. De inrichtende macht kan een overheid zijn, een natuurlijke persoon of een rechtsper-soon/rechtspersonen. De inrichtende macht van een basisschool noemen we een ‘schoolbestuur’.

2. De leden van de inrichtende macht zijn er verantwoordelijk voor dat de school goed draait. Om deze taak te vervullen, werven zij een directie en leraren aan. De inrichtende macht ontvangt ook de werkingsmiddelen voor de school van het departement Onderwijs. Ze huurt of bezit de schoolgebouwen.

3. De inrichtende macht werkt voor de school/scholen die zij onder haar bevoegdheid heeft een pedagogisch project uit. De keuze van de levensbe-schouwelijke of fi losofi sche basis van waaruit onderwijs wordt gegeven (het zogenaamde pedagogisch project) staat vrij. Het gemeenschapsonderwijs is wel verplicht neutraal qua levensbe-schouwing, terwijl het gesubsidieerd offi cieel onderwijs moet openstaan voor alle levensbeschouwingen.

Daarnaast kan de inrichtende macht ook vrij kiezen voor een opvoedingsconcept en de daaraan gekoppelde opvoedings-methode.Heb je vragen over onderwijs? Raadpleeg www.gidsvoorleraren.be

Bij wie kunnen leerlingen terecht als ze gepest worden? Waar stap-pen ze naartoe als ze moeilijk leren of emotionele problemen hebben? Op school is dat steeds meer de interne leerlingbege-leider. Hoe die zijn job ervaart, vroeg aspirant-leerkracht Stijn Seys voor zijn eindwerk aan 260 leerlingbegeleiders uit 73 secun-daire scholen in West-Vlaanderen. Zeven conclusies:1. Steeds meer scholen investeren

in leerlingbegeleiding, maar op veel plaatsen staat of valt ze nog met de vrijwillige inzet en het persoonlijk engagement van leerkrachten. Die voelen zich niet altijd voldoende op-geleid voor de job. Bovendien moeten zes begeleiders op tien begeleiden combineren met lesgeven.

2. Eén begeleider op drie is door zijn school aangesteld om voltijds leerlingen met problemen te helpen. Bijna de helft onder hen is nog niet lang afgestudeerd.

3. Twee begeleiders op drie heb-ben een duidelijk mandaat voor hun begeleidingstaak. Gemiddeld stelt de school ze daar 5,5 uur voor vrij.

4. Begeleiders die ook nog lesge-ven vinden de combinatie een voordeel. Ze hebben een betere band met hun leerlingen en zien ze sneller bij hen over de vloer komen. Hun dubbele rol heeft soms ook nadelen: begeleiden moet samengaan met evalueren en soms ook sanctioneren.

5. Pesterijen en emotionele pro-blemen vormen de toptwee van problemen waarover leer-lingen hun begeleiders vooral aanspreken. Ook studiepro-blemen, leermoeilijkheden, faalangst en problemen in het gezin duiken geregeld op. Drugsproblemen komen maar zelden boven. Zes begeleiders op tien worden er nauwelijks mee geconfronteerd.

6. Leerlingbegeleiders vinden hun job heel gevarieerd en ze voelen zich voldoende gewaardeerd door hun collega’s, directie en ouders. Maar begeleiden weegt ook op hen, zeker als leerlingen met problemen komen waarvoor ze zich niet deskundig genoeg voelen. Toch voelen begeleiders maar een beperkte behoefte om nascholing te volgen.

7. Een leerlingbegeleider moet heel wat kwaliteiten hebben, wil hij een vertrouwensrelatie met zijn leerlingen kunnen rea-liseren. Zijn acht codewoorden zijn: open, eerlijk, consequent, luisterbereid, empathisch, geduldig, onbevooroordeeld, respectvol.

‘Schoolinterne begeleiding in kaart gebracht. Een verkennend onderzoek in het vrij secundair onderwijs in West-Vlaan-deren’, Stijn Seys, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen - inzending voor de Vlaamse Scriptieprijs 2003, bekroond met de Klasseprijs voor onderwijsbijdragen – www.fondspascaldecroos.org/scriptie-prijs/index.htm

ONDERZOEK

Leerlingbegeleider heeft zijn plaats verworven

KLASSE NR.142 47

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

(advertentie)

KLASSE NR.142 49

Beperk de kopieën

Uw inspanningen om tot een meer betaalbaar onderwijs te komen zijn lovenswaardig. (Klasse 137 p. 40)

Aandacht zou zeker ook mogen gaan naar het DKO, bijvoorbeeld muziekacademies. Hier botst uw opzet met de ‘reclame’ die u voert (in opdracht, op inspiratie van wie?) tegen kopiëren. Op educatief vlak trekt u hier - allicht ongewild - een lijn, die juridisch, naar de letter van de wet, misschien ooit werd neergeschreven in een andere context maar die totaal wereldvreemd, voorbijgestreefd, en totaal contraproductief is, hoofdzakelijk omdat de uitgevers de evolutie aan zich hebben laten voorbijgaan. Resultaat is dat leraars hun leerlingen verplichten tot het kopen van dure uitgaven waarvan één of twee stukjes worden gebruikt en dat de kostprijs van dit onderwijs abnormale hoogten vertoont. Of vindt u een uitgave van bijna 6 000 frank aan studiemethoden voor twee jaar instrumentonderricht zo normaal of lovenswaardig? Er moeten misschien toch nog juristen kunnen gevonden worden die een meer realistische inhoud kunnen lezen, ook in oude wetteksten.

Naam en adres bekend

Het departement Onderwijs – DKO antwoordt: «U schrijft dat Klasse ‘reclame’ zou maken tegen het kopiëren van bladmu-ziek en vraagt zich af wie het tijdschrift daartoe bewogen zou hebben. Hierop zouden we willen antwoorden dat fotokopië-ren zonder toestemming van volledige partituren in feite ver-boden is volgens de Auteurswet van 1994. Juristen ‘die een meer realistische inhoud kunnen lezen’ zullen deze duidelijke wet niet anders kunnen interpreteren. Bovendien heeft Semu, een beheersvennootschap van Belgische muziekuitgevers, ermee gedreigd een aantal directies en leerkrachten voor de rechter te dagen. Om die reden is voorzichtigheid geboden en is de angst voor vervolging bij sommige leerkrachten in onze ogen zeer begrijpelijk.Intussen onderhandelen de onderwijskoepels (samen met vertegenwoordigers uit andere geviseerde sectoren) verder met de uitgevers om tot een licentieovereenkomst te komen. Deze formule houdt in dat de uitgever tegen betaling van een bepaald bedrag (bv. per jaar) het recht verleent uitgaven onder bepaalde beperkingen te fotokopiëren zonder op voorhand toestemming te vragen. Dit zou uiteraard de kosten voor de leerlingen beperken.»

Juli en augustus niet betaald

Na het lezen van enkele artikels in Klasse voor Ouders 70 en Klasse 138, 139 en 140 wil ik een opmerking kwijt

over de veelbesproken vakantiedagen in het onderwijs. Tot het begin van de jaren 80 werd het jaarinkomen van leerkrachten over 10 maanden berekend en uitbetaald (dus juli en augustus niet). De statutaire leerkrachten werden vooraf betaald, de contractuelen met een achterafbetaling. Voor de 2 vakantiemaanden moesten de leerkrachten maar een potje bijeengespaard hebben om deze maanden te overbruggen. Door een hervorming in het onderwijs werd er beslist om hetzelfde jaarinkomen te spreiden over de 12 maanden. Wat voor veel leerkrachten een goede oplossing was. De wedden van de statutairen werden ook een achterafbetaling. Voor het achterafbetalingssysteem van de statutaire leerkrachten werd er wel een regeling getroffen met een éénmalige premie. Vele jaren later kwam er een opwaardering van het ambt. De nieuwe generatie heeft hier geen weet van. Als men eens de juiste geschiedenis van de vakantiedagen in de media gooit, met een verduidelijking hoe de weddenverdeling werkelijk is, dan zal misschien ‘Jan Publiek’ een ander idee krijgen over het aantal verlofdagen in het onderwijs. Dat juli en augustus eigenlijk niet betaald zijn.


Vakantie

Ik heb als leerling en als leerkracht zo intens genoten van die lange zomervakantie

dat ik uit de grond van mijn hart wens dat al wie na mij komt hiervan ook zo genieten kan. Ze mocht voor mij zelfs nog langer zijn. Als leerling ging ik graag naar school omwille van de vriendinnen en als leerkracht om anderen iets te leren. Maar zo’n lange vakantie is vrijheid, tijd voor jeugdkampen, taalkampen, thuis helpen, samen optrekken met vrienden, lezen, en nog zoveel meer... Raak niet aan die heerlijke tijd.Josee Heuts - gepensioneerde leerkracht

Oudervereniging

Als leerkracht lager onderwijs graag deze reactie op de lezersbrief ‘Collectief Ontslag’ van A.N. in Klasse voor

Ouders nr. 73 p. 11. Een goed werkende oudervereniging is een verrijking voor een school. Zeker als beide partijen vertrekken vanuit het standpunt van een welwillende, positief denkende ouder die het beste met zijn/haar kinderen voor heeft. Wanneer er in een serene sfeer van wederzijds respect (schoolbestuur-directie-leerkrachten en oudervereniging) wordt samengewerkt, vaart een school daar ongetwijfeld wel bij. Spijtig genoeg maken wij in de praktijk andere dingen mee. Meer dan eens wordt een goed draaiende school door de plaatselijke oudervereniging genadeloos onderuit gehaald omdat die (of enkele leden ervan) haar zin niet krijgt. Schoolbesturen krijgen een spervuur van eisen te verwerken zodat er van enige ‘samen’-werking geen sprake meer is. Ik dacht dat een oudervereniging begaan is met het lot van de school waaraan ze is verbonden. Net daarom is collectief ontslag van een oudercomité, om welke reden dan ook, altijd de verkeerde oplossing. Door toch collectief ontslag te nemen, laten ze ‘hun’ kinderen vallen in naam van het grote gelijk. In dat geval mag de betreffende school zich gelukkig achten dat deze oudervereniging er een punt achter zet. En is er in het andere geval echt niet met de school in kwestie samen te werken dan moeten de ouders hun kind(eren) maar van die school vandaan halen. Als deze ouder ons iets geleerd heeft, dan is het wel dat er een eindterm moet bijkomen. We moeten onze kinderen van alles en nog wat bijbrengen, maar eindtermen waarin boerenverstand aan bod komt, ben ik nog niet tegen gekomen. En dat is hoog nodig want gewapend met een gezonde dosis boerenverstand, speel je geen paniekvoetbal. Maar ijver je voor een betere school voor iedereen.

Jan Bové - leerkracht

Onderwijs in twee landstalen

Het is een positief idee van senator Alain Destexhe om in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vanaf het

eerste leerjaar (6-7-jarigen ) Frans en Nederlands te geven. Eigenlijk geldt dit best voor heel België, met daarbij onderricht van Engels vanaf 10 jaar. Duits en Spaans vanaf 12 jaar. Als klein land moeten we onze troefkaarten gebruiken, zeker nu de Europese Unie uitbreidt in 2004 en later. In de administraties zou men best bij Selor (selectiebureau van de federale overheid) om de 2 jaar het niveau van Frans, Engels en Nederlands testen, maar ook naar het dagelijks gebruik ervan peilen. Op basis van dit zou een taalpremie in functie van dagelijks niet-moedertaal gebruik toegekend moeten worden. Duits en Spaans kan naar keuze ook getest worden. Studenten op 18 jaar en op het einde van hun studies in het hoger onderwijs zouden deze taaltest moeten ondergaan bij Selor. Verder ben ik voorstander van taalstages, zoals bv. een jeugdbeweging die op kamp gaat en

communiceert in de niet-moedertaal, i.p.v. het ‘schoolfrans’.In het hoger onderwijs zou voor iedereen een Erasmusstage moeten verplicht zijn zodat je verplicht wordt in een niet-moedertaal te communiceren.

Frank Van Campe

De Franstalige senator Alain Destexhe pleit voor een tweetalig onderwijs in Brussel. Meer vind je op www.destexhe.be. Daar kan je ‘lezen de curriculum vitae in het Nederlands’ (sic).

Een cactus prikt

Tegenwoordig groeit er meer en meer de mening

dat alles wat maar enigszins de veiligheid van de kinderen in gevaar kan brengen, gebannen moet worden. Dat is geen goed uitgangspunt maar de tendens is niet te stoppen en men begint ernstig te overdrijven. Een cactus bijvoorbeeld mag niet meer op de vensterbank omdat de kinderen zich eraan kunnen bezeren. Dit gaat echt té ver. De kinderen moeten leren dat die cactus prikt en dat men voorzichtig moet zijn. Men draait tegenwoordig alles om en men vergeet dat de problemen niet opgelost worden door steeds maar maatregelen te treffen i.p.v. op te voeden. Meer en meer mensen draaien maar mee in die gekke molen. Gevaar is een zeer relatief begrip. Men moet leren er beschaafd mee om te gaan i.p.v. alles weg te nemen of te verbieden. Zelfs het verplicht maken van het dragen van een fi etshelm zal niets uithalen als men niet leert op een ordentelijke manier te fi etsen. De opvoeding zal steeds een groter gewicht in de schaal leggen dan wat door wetten en reglementen kan bekomen worden. Soms ben ik beschaamd over de manier waarop ik als leerkracht in dit systeem toch maar meedraai.

Theo H.A. Slachmuylders – leerkracht

Kamertje met sleutel

Daar de school waar ik werk oorspronkelijk een jongensschool was, is er op het gelijkvloers

slechts één vertrek met twee toiletten en drie urinoirs voor heel het personeelsbestand, een dertigtal mensen. Op de tweede verdieping is er ook een vertrek met twee toiletten voorzien. De deur van dit ‘kamertje’ werd onlangs van een nieuw slot voorzien, zogezegd om er de leerlingen weg te houden. Nu werd beslist dat elk personeelslid een sleutel kan kopen voor 4 euro. Is dit wel wettelijk toegelaten?


Een fris likje verf

Ik ben moe, fysisch en psychisch. Nu denkt u misschien: ‘nog een leerkracht die aan het burn-out-syndroom lijdt!

Maar nee hoor. Ik sta nog altijd even enthousiast voor mijn klas als 18 jaar geleden, toen ik als leerkracht in het basisonderwijs

mocht starten. Mijn kinderen geven mij telkens moed om door te zetten. Alleen voor hen blijf ik het volhouden. Maar als er een vakantie in zicht is: werken uitvoeren op school. Mijn klas heeft sedert meer dan 30 jaar geen fris likje verf meer gekregen. Mijn klas is een kakofonie van allerlei kastjes en rekjes in een poging om de vuile muren te bedekken. En toch doe ik een poging om het geheel wat kindvriendelijker te maken. Geld om verf te kopen is er misschien. Maar geld om de schilderwerken door een schilder of decorateur te laten uitvoeren is er niet. Dus zijn wij genoodzaakt om de werken zelf uit te voeren, want de inspectie (na de doorlichting van oktober jl.) wil onze lokalen opgefrist zien. Iedereen: leerkracht met man of vrouw, vrijwil-lige ouders (die zijn tegenwoordig heel dun gezaaid, met alle begrip hiervoor en dank aan hen die zich willen inzetten), opa’s of oma’s… krijgen de schildersschort aangebonden. Het lijkt wel op ontwikkelingshulp.

Hilde Staelens - leerkracht

«Doen ze dat thuis ook?»

Als ouder, als verantwoordelijke van een poetsdienst van een school in Vlaanderen, ben ik woedend.

(Klasse voor Ouders 73 – Niet naar toilet op school) Wij moeten toezien op de netheid van de toiletten. Na elke recreatie gebeurt een sanitair onderhoud. Wij moeten dat doen, omdat het niet voor mogelijk gehouden wordt welk slagveld er telkens overblijft. «Doen ze dat thuis ook?» vragen we ons af. Je wordt bedwelmd van de rookgeur en je ziet er niet door (ook al is er rookverbod); de dispensers voor wc-papier krijgen allerlei vormen, worden van de muren gehaald; met schrik heb ik een dispenser voor papieren handdoekjes laten bevestigen maar de schrik blijft of ze het niet in brand gaan steken; met man en macht, samen met leveranciers van schoonmaakartikelen, breken wij ons hoofd: ‘hoe krijgen ze het kapot?’.De toiletten blijven dicht, ja, wanneer een toiletbezoeker de dispenser wil vervormen, wanneer men eerst nog een tekst of tekening moet creëren; en verder: uitwerpselen ernaast, de pot uit de grond gehaald, niet doorspoelen wat wel aan-genaam is voor de volgende... Ja, dan is er inderdaad een

probleem. De poetsmensen hebben heel wat te verduren en krijgen weinig respect. Vaak krijgen ze te horen: «zij zullen het wel opkuisen, ze worden ervoor betaald.»

Ouder – naam en adres bekend

Boeken voor Noren

In Klasse-Internationaal van november 2003

p. 29 verscheen een kleine omroep om boeken aan een Noorse bib te schenken. De respons daarop was massaal. Veel scholen en bibliotheken hebben ons boeken bezorgd. Zelfs de Belgische ambassade in Noorwegen heeft boeken geschonken. Ondertussen kregen we ook de steun van de Koning Boudewijnstichting. Dit project loopt als een stille, zware dieseltrein. Enkele regels in Klasse kunnen soms veel in gang zetten. Bedankt iedereen die eraan heeft meegewerkt!

François van Walleghem - Vlamingen in Noorwegen

Oorbel

Tijdens mijn opleiding als onderwijzer droeg ik een oorbel. Veelvuldig werd ik door het

departementshoofd hierop gewezen. Het staat in de ‘normen en waarden’ (maar niet in het reglement) geschreven dat er bij het mannelijk geslacht niets in de oren steekt. Ik vroeg me toen al af wie de norm bepaalde. Tijdens mijn stages liet ik de oorbel dan ook uit. (Zij bepalen uiteindelijk of je een waardig leerkracht zal zijn én of je dus zal slagen.) Momenteel werk ik bij een groep meervoudig gehandicapte kinderen (type 7). Na 3 jaar in het vak te staan wou ik opnieuw het kleine gaatje in mijn oor vullen. Alvorens ik hiermee naar school vertrok vroeg ik dan ook de toestemming aan de directeur. Hijzelf

stond hiervoor open. Het duurde echter niet lang alvorens hier verscheidene reacties op kwamen. Volgens mij kwam er een zekere druk te liggen op de directeur, waardoor ik voor een keuze werd gezet. Uiteindelijk koos ik voor mijn job en mijn collega’s, want ik hou van dit werk met deze kinderen. Noch het schoolreglement, noch het arbeidsreglement vermelden het verbieden van oorringen e.d. Ik tracht gewoon een zo goed mogelijk mens te zijn, een zo goed mogelijke leerkracht. Mijn grootste opdracht bestaat eruit kinderen bij te brengen dat ze zich kunnen ontwikkelen als een eigen individu, elk met zijn eigen kunnen. Ik vind het gewoon jammer dat ik mezelf niet kan ontplooien zoals ik dat wil en uiteindelijk ook braafjes hetzelfde pad moet begaan als de massa. Waarom vrouwen wel met (soms mooie) lange sierlijke oorhangers en mannen zelfs met geen klein ringetje? Ben ik daarom een minder goede leerkracht? Oké, het is nu geen ramp om de oorbel uit te doen en ja, ik kan me aan afspraken houden. Maar ik blijf het gewoon niet snappen. Zeker niet in deze moderne tijd.

Dieter Missiaen – leerkracht

«’t Is een uitdaging», zegt hij. We zitten na schooltijd aan de keukentafel en spelen een spel. «Hier staat het, kijk maar». Hij leest. Een spel voor spelers van 5 tot 55 jaar, voor 2 tot 4 spelers of teams. Duizend fantastische vragen. Ga jij de uitdaging aan? Hij kijkt alsof de uitdaging te groot is om in de doos te passen, als het geluk dat te groot is om in ons lijf te passen.«Wat is dat, pa. Een uitdaging?» Hij glimlacht zijn glimlach en drinkt aan zijn limonade. Ik zucht en denk na. Op een

tropisch eiland met vier cameraploegen op je neus een vette worm doorslikken. Is dat een uitdaging? Het is wel een uitdaging, hoor ik de zoveelste kersverse minister zeggen. Bedoelt ie dat het een uitlokking van een zo groot mogelijke prestatie is? Of bewijst het dat de stelling less is more niet opgaat voor hersenen.«Nou, wat is het?» herhaalt hij. De uitdaging. Het woord besmet de inhoud. Dag in, vooral dag uit. Maar dan zie ik het voor me. «Neem nu juffrouw Els», zeg ik. Hij knikt

en slaat zijn armen om me heen. Hij ademt in mijn oor. «Juf Els gaat de uitdaging aan. Elke dag. Ze daagt elke dag 33 kleuters – ja jou ook – uit. Ze laat jullie dingen doen.» «Verven», zegt hij. Ja, verven en plakken, lachen en leren en vechten met jezelf. Ze laat zich niet afschrik-ken door een bende kleuters. Zij is de uitdager, de bron, jouw juf. Voor kleuters van 5 tot 55 jaar. Ja, dat is het. De uitdaging. Wie begint?

[email protected]

Uitdagend genoeg?

CHATROOM (6 )

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails én reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – [email protected]?- Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.142 • februari 2004

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Geert Neirynck, Jan T’Sas, Tessa Van der Cruyssen, Michel Van Laere, m.m.v. Kris VanhemelryckRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen Patrick De Busscher, Anne SiccardHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Anny Lecocq, Ann NevensVerantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde leerkrachten en individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabon-nementen voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar [email protected]).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95

50 KLASSE NR.142

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Heb jij cultuur? Doe de k-test!Lees ik een boek, ga ik naar het museum, kan ik een kunstenaar een beetje begrijpen, doe ik zelf aan kunst? Leerkrachten geven zichzelf een dikke zeven op tien

(72 %) als ze hun persoonlijk cultuurpromille meten. Maar met hun school (57 %) gaat het meer in de richting van de cultuurbarbaar. Naar toneel met

de leerlingen: soms. Kunstenaar in de klas: misschien. Nieuwe boeken in de schoolbieb: weet niet… Zitten de culturele twijfels ook in jouw school ingebak-

ken? Welke plaats geef je voor jezelf aan cultuur? Doe de test.

Vink het cijfer aan dat bij jezelf of je school past(0= het minst, 5= het meest)

Klasse voor OudersPatricia over haar incestVerliefd op schoolKan iedereen wiskunde?Koken met oma’sVanaf 2 februari op school en op www.klasse.be/ouders

YETISpreekuur voor tienersGratis naar de andere fi lmOp de set van Suske en WiskeTienertrends 2004Vanaf 2 februari op school en op www.yetiworld.be

Maks!HooligansMisbruikte jongerenCultuur in het BuSOPiercings op schoolVanaf 10 februari op school en op www.maks.be

Deze maand in…

Ikzelf volledig oneens – volledig eens

➜ Ik kan genieten van kunst (toneel, een boek, muziek, een schilderij, een gedicht...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik ga graag naar de bibliotheek of boekhandel. 0 1 2 3 4 5

➜ Ik bezoek graag een museum, tentoonstelling, cultureel centrum, fi lm-, toneel-, dans-, of muziekvoorstelling, concert of festival.

0 1 2 3 4 5

➜ Als ik naar toneel ga, muziek beluister, een tentoonstelling bezoek, een fi lm kijk, een gedicht lees, krijg ik zin om zelf zoiets te doen of te maken.

0 1 2 3 4 5

➜ Ik ben actief in een kunstatelier, muziekschool, toneel-, dans- of muziekgroep. 0 1 2 3 4 5

Mijn school➜ Leerkrachten laten leerlingen kennismaken met kunst (Bezoek aan bibliotheek, museum, tentoonstelling, cultureel

centrum, toneel-, dans-, fi lm- of muziekvoorstelling). 0 1 2 3 4 5

➜ Op onze school organiseren leerkrachten samen kunstzinnige activiteiten. 0 1 2 3 4 5

➜ Tijdens een schooljaar komen toneel, beweging, muziek, beeld en media aan bod. 0 1 2 3 4 5

➜ Ieder schooljaar is gedurende minstens een dag de hele school actief met kunst bezig. 0 1 2 3 4 5

➜ Op onze school zit kunst in verschillende vakken. 0 1 2 3 4 5

Met deze vragen krijg je een half rapport. Wil je het hele verdict, compleet met dat van je school? Wil je de resultaten meteen vergelijken met die van collega’s, leerlingen, ouders en andere scholen? Enkele minuten en twee keer tien bolletjes aanklikken volstaan. De vragen vormen samen een stappenplan met aandachtspunten. Elke doelgroep heeft zijn eigen aangepaste vragenlijst.

Surf naar www.klasse.be/k-test. Elke maand geeft de on line k-test jezelf en je school een rapport. Vorige maand was het thema kiezen. Kijk in de volgende nummers uit naar milieu, sport en spel, inspraak, verkeer en veiligheid. Op de site kan je die thema’s nu al op de rooster leggen.

Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.

Klasse voor Leraren 142

Documents

Transcript of Klasse voor Leraren 142