Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.141 • Januari 2004 www.klasse.be

Slim zijn is niet genoeg

Hoe gelukkig is de directeur?

Win een vakantie in Praag

WELKE SCHOOLIS DE BESTE ?

WIN!

2 KLASSE NR.141

© K

RIS M

OUCH

AERS

Gulkekgi iNuweaarj of zoiets«Juffrouw, waarom ben je zuster geworden? Die vraag krijg ik vaak van leerlingen uit de klas», zegt zuster en lerares gods-dienst Noëlla Jordens (34). «Dan voel ik me uitgedaagd met deze zeer directe vraag. Ik probeer de leerlingen een zo goed mogelijk antwoord te geven. Maar wat hen eigenlijk intrigeert, is het feit dat ik in deze tijd nog zo’n radicale keuze durf ma-ken. Toch is het moeilijk alles te vertellen. Er is nog een aspect

dat niet makkelijk te verwoorden is en dat persoonlijk blijft. Tussen leerkracht en leerling is enige afstand wel noodzakelijk. Sinds vorig jaar zit ik zelf opnieuw op de schoolbanken omdat ik graag in de derde graad ASO en TSO blijf lesgeven. Vroeger in de jeugdbeweging wist ik al redelijk vroeg dat ik leerkracht wilde worden. We zijn hier in de gemeenschap met zes zusters die lesgeven. Wat vrij veel is, aangezien er steeds minder religieuzen in het onderwijs staan. De spiritualiteit van Sint-Bernardus is de inspiratiebron van onze congrega-tie. De menswording is daarin een sterk accent. Ons huis staat steeds open. Die voeling met de buitenwereld is zeer belangrijk. Ik ben ervan overtuigd dat je als religieuze met beide voeten in de realiteit moet staan.

Pas dan is er plaats voor een relatie met God. Zo probeer ik altijd te vertrekken vanuit de leefwereld van

jongeren in mijn lessen godsdienst. Als ik voor de klas sta ben ik niet verschillend van andere leerkrachten, denk ik. Net als zij probeer ik het goed te doen, met een bijzondere aandacht voor zwakkere leerlingen.»

Dit is het vijfde portret uit een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens gewone collega’s - met - klasse. Misschien heeft de fotograaf jou de volgende keer in de lens?

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: effectieve scholen in TSO en BSO p. 8-11 / Sociale ongelijkheid in Vlaams onderwijs p. 12 / Partituren kopiëren p. 14 / Zeker Doen p. 15-30 / Het Team: de poetsploeg p. 31 / Mensen met klasse p. 32 / Graadklassen p. 34 / Leerlingen met peters en me-ters op school p. 36 / Beginnende directeurs in basisonderwijs p. 38 / Lesgeven in Oeganda p. 40 / Het Zesde Zintuig p. 42 / Dialoog p. 44

Zuster Noëlla: «Het is moeilijk alles te vertellen»

OP DE COVER

LUC

DAEL

EMAN

S

GRATIS BIJ DIT NUMMER:

DE LERAREN-KAART 2004

Lees p. 28

EXTRA: KALENDER 2004 (Mét gratis schrikkeldag!)

Wie als vriend hier naar binnen gaat, komt nooit te vroeg maar steeds te laat

KLASSE NR.141 3KLASSE NR.141 3

Zondagvoormiddag. De telefoon. Of hij haar nog kent? Het is meer dan veertig jaar geleden maar jazeker. Het is zijn kleuterjuf van op haar bejaardenfl at. «Ik heb hier nog wat foto’s liggen van in dat wijkschooltje waar ik toen les gaf. Ik herkende je nog en dacht dat jij er misschien wel iets mee zou kunnen doen. Zal ik ze opsturen?» Nee, nee. Drie uur later staat hij met taart en bloemen voor haar parlofoon. Binnen praten ze over wat je niet ziet op de foto’s en over hoe het volgens haar vroeger helemaal niet beter was: «Weet je die armoe nog? We hadden amper genoeg hout voor de kachel. En jullie moesten altijd maar ‘prikken’ en ‘matjes vlechten’ omdat er geen ander materiaal was. Dan is het onderwijs

er toch wel sterk op vooruit gegaan.» Hij herin-nert zich de armoe niet. Wel de warmte van het nest, vanille in de lucht en elke dag feest. Ze heeft ook nog een briefje dat hij in het eerste leerjaar naar haar heeft geschreven. «Jaja», zegt ze. «Je was verliefd op mij.» Hij knikt en bloost niet eens. Daar zit hij nu: koffi e en taart met zijn Madonna uit de Jaren Vijftig. Vorige maand heeft de Madonna Van Nu een kinderboek uitgebracht in 37 talen en meer dan 110 landen. Daarin toont haar leraar Mr. Peabody aan alle kinderen hoe voorzichtig je moet omspringen met woorden en hoe kwetsbaar een mens is. Ze draagt het op aan alle leerkrachten over heel de wereld. Gelukkig nieuwjaar.

IN DIT NUMMER

8Welke school is de beste?

12Slim zijn is niet genoeg

14Kopietje Mozart

31Het Team: de poetsploeg

34Graadklassen en salami

36Peters en meters op school

38Hoe gelukkig is de directeur?

40Leraar in Oeganda

AAN ALLE LEERKRACHTEN

GRATIS NAAR

LORD OF THE RINGS

P. 16KOM WERKEN BIJ KLASSE - p. 44

EXTRA: KALENDER 2004 (Mét gratis schrikkeldag!)

4 KLASSE NR.141

ONDERWIJSBELEID

Rode draad: gelijke onderwijskansen«Wat is goed voor onze leerlingen? Hoe kan ons onderwijs nog beter functioneren? Hoe kunnen we de beschikbare middelen efficiënt inzetten en wat kunnen we doen om scholen zowel binnen als over de landsgrenzen heen beter te laten samenwer-ken?» De onderwijsminister stelt zich deze vragen naar aanleiding van de onderwijsbegroting van dit jaar, de laatste van de huidige regeerperiode. Zij maakt van de gelegenheid gebruik om haar verwezenlijkingen aan te vinken.De absolute rode draad door het onderwijsbeleid van de afgelopen vier jaar zijn gelijke onderwijs-kansen voor iedereen.- Gelijke onderwijskansen: er is een toenadering

tussen het buitengewoon en het gewoon onderwijs; het budget voor gelijke onderwijskansen bedroeg 30 miljoen euro in 1999; het verviervoudigt dit jaar.

- Basisonderwijs: scholengemeenschappen ont-staan; basisscholen krijgen meer administratieve en beleidsondersteuning door de creatie van nieuwe functies; kleuterscholen krijgen spe-ciale kinderverzorgsters; gymles voor kleuters ontstaat; de zorgcoördinator (zorgverbreder) doet zijn intrede; ‘zorgbrede’ scholen groeien.

- Secundair onderwijs: besparingen uit vorige regeerperiodes zijn ongedaan gemaakt waardoor 1 700 jobs gered worden; de zoektocht naar nieuwe en andere vormen van werken leveren concrete veranderingen of aanzetten daartoe op, zoals de modularisering van de leerstof,

het project ‘Accent op Talent’ en de oprichting van Regionale Technologische Centra.

- Hoger onderwijs: de grote verandering is de invoering van de bachelor-mastersstructuur; de doelgroep die recht heeft op een studietoelage verruimt.

- Volwassenenonderwijs: het luik onderwijs sociale promotie (OSP) groeit flink; ten opzichte van 1999 stijgen de loonmiddelen met 71 procent; Diva (Dienst Informatie Vorming en Afstemming stimuleert de permanente vorming) en de Huizen van het Nederlands maken het volwassenenon-

derwijs attractiever en toegankelijker.- Personeel: het onderwijspersoneel verdient nu

gemiddeld zo’n 10 procent meer dan in 1999; het lerarentekort is teruggedrongen; de werkdruk in het basisonderwijs vermindert.

- Nog te verwachten: realisatie van het participa-tiedecreet; lancering van het plan rond infrastruc-tuur; vermindering van planlast; decreet rond de lerarenopleiding; Brusseldecreet; inburgering; vreemde talen in onderwijs; samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven.

ONDERWIJSBEGROTING

Discussie over 5,6 procent

De onderwijsbegroting stijgt dit jaar met 2,4 procent tot 7,82 miljard euro. Die som omvat 42,7 procent van de volledige Vlaamse begroting. Van deze 7,82 miljard euro gaat 86 procent naar lonen, 2 procent naar infrastructuur (schoolgebouwen) en 12 procent naar werkingsmiddelen. Een parameter die in internationale context een beeld geeft van de financiële inspanning die Vlaanderen voor onderwijs doet, is de verhouding tussen de middelen voor onderwijs en het Bruto Regionaal Product. Het BRP registreert de financiële omvang van de economische activiteit binnen een regio gedurende een bepaalde periode. Volgens de recentste cijfers bedraagt deze verhouding voor 2000 en 2001 telkens 5,6 procent. Er is discussie over dit percentage. Parlementaire documenten geven soms 4,4 – 4,5 procent weer. Dat komt omdat in de oude Vlaamse cijfers bijvoorbeeld de pensioenkosten van de

leerkrachten niet werden meegerekend. De statistieken voor de Oeso-landen doen dit wel, zodat vergelijkingen mank liepen. De definitie van de Oeso brengt alle uitgaven voor onderwijs in kaart. Dus niet alleen de cijfers van de onderwijsbegroting maar ook de uitgaven van de gemeenten, het Vizo, in Vlaan-deren het aanspreekpunt voor al wie zelfstandig ondernemend is, alle uitgaven voor Onderzoek en Ontwikkeling, de kosten van de administratie, het kindergeld van 18-25-jarigen en de Europese middelen. 5,6 procent ligt iets hoger dan het gemid-delde van de geïndustrialiseerde Oeso-landen.

Alle details van de onderwijsbegroting 2004 lees je op www.ond.vlaanderen.be/berichten/2003pers/begroting2004_18nov.htm

Wie in onderwijs werkt verdient nu tien procent meer dan in 1999.

Er blijft maar 12 procent van de

onderwijsbegroting over voor werkings-

middelen.

Elke woensdagmiddag

het belangrijkste

onderwijsnieuws

rechtstreeks in je mailbox.

Abonneer meteen via

www.lerarendirect.be.

De gratis elektronische nieuwsbrief LerarenDIRECT al gelezen?

LUC DAELEMANS

KLASSE NR.141 5

ONDERWIJSNETTEN

De lat gelijk leggen

«De werkingsmiddelen van de verschillende onderwijsnetten gelijk schakelen of ‘de lat gelijk leggen’ wordt een belangrijke doelstelling in de volgende regeerperiode», vindt onderwijsminister Vanderpoorten. In 1995 bedroeg de verhouding tussen het gemeenschaps- en het gesubsidieerd (gemeentelijk, provinciaal en vrij) onderwijs 100/31. Voor elke 100 toenmalige frank in het gemeenschapsonderwijs kreeg het gesubsidieerd onderwijs er 31. Vorig jaar was die verhouding tussen de werkingsmiddelen 100/64. Als het beleid niet verandert, wordt die verhouding 100/76

in 2006. «Maar het kan nog beter, voor elke 100 euro die naar het gemeenschapsonderwijs gaat, moet er, los van de objectieve verschillen, een gelijk bedrag naar het vrij onderwijs gaan», zegt Vanderpoorten. «Daarmee krijgt elk kind in een Vlaamse school dezelfde onderwijskansen.»

«Als alle netten gelijke fi nanciering krijgen, dan moeten hun dezelfde plichten worden opgelegd», eist het Gemeenschapsonderwijs. «Dat houdt onder meer een open boekhouding in waarbij iedereen alle geldstromen kan controleren.»

PROTEST

Hogescholen eisen meer geld«De hogescholen zijn er de voorbije jaren finan-cieel op achteruit gegaan, wat de minister van Onderwijs ook mag beweren», zegt Guy Aelter-man, voorzitter van de Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora). «De overheidsfinanciering is vandaag helemaal ontoereikend. Er is sinds 1996 nog een gesloten werkingsbudget, de enveloppefinan-ciering. Ondanks enkele extraatjes, groeit die financiering echter niet mee met onder meer de evolutie van het aantal hogeschoolstudenten. Sinds 1995 steeg dit aantal met ongeveer 10 procent. Zulke verborgen besparingen kosten ons vandaag meer dan 70 miljoen euro. Onze werkingsmiddelen zouden daarentegen jaarlijks met minstens 25 miljoen euro extra naar omhoog moeten. Dan kunnen de hogescholen in onder meer de bachelor-mastersstructuur hun 100 000 studenten verder een kwaliteitsvol onderwijs blijven garanderen en hun personeel in correcte arbeids-omstandigheden laten functioneren.» Zonder extra middelen vreest de Karel de Grote-hogeschool dat ze dertig personeelsleden zal moeten laten ‘afvloeien’, gespreid over vijf jaar.Onderwijsminister Marleen Vanderpoorten kan geen extra geld beloven. Wel starten de gesprek-ken over een nieuw financieringsmodel voor de hogescholen na 2006.

FINANCIERING HOGESCHOLEN

Zware aanslag op de enveloppen?De hogescholen eisen meer wer-kingsmiddelen. De onderwijsminister rekent op haar beurt voor dat ze eerst problemen uit het verleden moest oplossen. Zo moest bij de budgetcontrole 2000 bijna 13 miljoen euro naar werkingstoela-gen die de toenmalige regering in de tweede helft van 1995 niet uitbetaalde. Voorts zijn er de kosten van het ‘TBS 55+overgangsstelsel’. Personeelsleden konden hiermee voordelig uitstappen. Vanderpoorten: «Onder meer voor 2003 betekende dit op de begroting een meerkost

van 11,3 miljoen euro. Wij moesten daardoor zorgen voor bijkomende middelen en de meerkosten van in totaal 31 miljoen euro compenseren. Mochten we dit niet gedaan hebben, dan zou dit een zware aanslag op de financieringsenveloppen van de hogescholen betekend hebben. Het gevolg hiervan zou een drastische inkrimping van het personeel geweest zijn. Uit een simulatie blijkt dat de meerkosten in 2003 gelijk staan aan gemiddeld 584 voltijdse tewerkstellingen aan de hogescholen.»

BachelorDe sociale voorzieningen voor universitaire instellingen en hogescholen zijn nog niet gelijkgeschakeld. Vanderpoorten: «Toch evolueerden ze voor de hogeschoolstudenten tussen 1996 en 2004 van 77,24 euro tot 164, 77 euro per jaar. Bovendien namen de middelen voor studietoelagen met meer dan 30 miljoen euro toe. Dit is bijna een verdubbeling. We trekken ook in 2004 bijna 19 miljoen euro extra uit om de hervormingen, zoals de herstructurering naar bachelor-master en de academisering van het twee cycli hoger onderwijs, te begeleiden. Bovendien besliste de regering eerder al de structurele investeringsmiddelen met meer dan 12 miljoen euro te verhogen.»Volgens de onderwijsminister daalde tijdens deze regeerperiode het aantal studenten per docent lichtjes: van 13,94 in 1999 naar 13,67 in 2002. Ten opzichte van 1999 steeg het aantal financierbare studenten aan de hoge-scholen met 1,5 procent. Het aantal regelmatig ingeschreven studenten zakte in 1999-2003 met 0,13 procent.

Alle cijfers over de fi nanciering van de hogescholen vind je op www.ond.vlaanderen.be/berichten/2003pers/fi nanciering_hogescholen_18nov.htm

De hogescholen betogen. Studen-ten en docenten eisen blijvende kwaliteit. Daar is veel geld voor nodig.

KLASSE

Vanderpoorten: «De middelen voor

studietoelagen namen met meer

dan 30 miljoen euro toe. Dit is bijna een

verdubbeling.»

LUC D

AELEMANS

POWERPHOTOS

6 KLASSE NR.141

Een leven lang lerenJoegoslavië – Volgens Milica Zivanovic (92) is een mens nooit te oud om te leren. De gepensioneerde lerares uit Nis (Joegoslavië) startte eind november als oudste studente met een computercursus. Ze wil haar kleinkinderen helpen om de computer beter te gebruiken voor hun schoolwerk.

VLOR

Tegen besparingen

ONDERNEMEN

Weldra betaalde bedrijfsstages?

LUC DAELEMANS

De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) gaat niet akkoord met het voornemen van onderwijsminister Marleen Vanderpoorten om te besparen op de begroting van onderwijs voor sociale promotie (OSP). Dat schrijft de Vlor in haar advies over de beleidsbrief Onderwijs en Vorming 2003-2004. De Vlor vindt daarentegen dat het onderwijs meer armslag verdient om ‘levenslang leren’ mee uit te bouwen. De raad spoort de minister aan om het volwassenenonderwijs veeleer vleugels te geven dan erin te knippen. Bijna 300 000 volwas-senen volgden vorig jaar een opleiding in OSP. In vergelijking met 2000 is dat een stijging met 15,5

procent. Het budget ‘beheersen’ is verkeerd, vindt de Vlor, omdat de centra voor volwassenenonder-wijs nu al het geld niet hebben om volwaardig te functioneren. Behalve meer middelen vraagt de Vlor meer inspraak en ontplooiingskansen voor het onderwijs dat gericht is op levenslang leren, zoals VDAB en Vizo. Deze organisaties zouden genoeg vertegenwoordigers moeten hebben in de Dienst Informatie, Vorming en Afstemming (Diva). Deze dienst is opgericht om de vele mogelijkheden voor opleiding en levenslang leren op elkaar af te stem-men en bekend te maken.

«De centra voor volwassenenonderwijs hebben nu al het geld niet om volwaardig te functioneren.»

Ondernemingszin verankeren in de eindtermen voor basis- en secundair onderwijs, bedrijfsstages uitbreiden tot alle studierichtingen en verrui-men tot de non-profitsector en de ambtenarij, een open participatief schoolmodel creëren… Verder kunnen ook nog kennis van vreemde talen en participatie op school jongeren meer ondernemingszin bijbrengen. Zo klinken vandaag allerlei intenties.Zijn onze scholen te ‘schools’? Niet alleen het bedrijfsleven, maar ook directies en leerkrachten willen daar wel eens bevestigend op antwoor-den. «Nochtans zijn basisscholen ingrijpend veranderd», relativeert de onderwijsminister. «Binnen het lerarenteam is het duidelijk dat korte opdrachten, beurttaken en klusjes de jongste kinderen al stimuleren om initiatief te nemen. Het hoeken- en contractwerk werd op de meeste basisscholen een geïntegreerd deel van de pedagogische aanpak. De leerlingen zijn er actief betrokken bij de leerstof. Deze differenti-atie in de klas moedigt het zelfstandig leren en werken sterk aan. In het secundair onderwijs is die manier van gedifferentieerd en interactiever

werken minder ingeburgerd. Ondernemingszin kan men niet opbouwen als men wacht tot kinderen pubers of jonge volwassenen worden, luidt het oordeel van veel ondernemers.»Scholen en bedrijven moeten makkelijker kunnen samenwerken, luidt de intentie. Vanderpoorten: «De Regionale Technologische Centra (RTC’s) spelen een belangrijke rol voor de infrastruc-tuur. De overheid kan namelijk onmogelijk elke technische of beroepssecundaire school van de jongste computergestuurde machines voorzien. Deze apparatuur centraal ter beschikking stellen,

met de steun van het regionale be-drijfsleven, kan dit euvel verhelpen. RTC’s organiseren verder onder meer stagedatabanken waarbij scholen hun vraag en bedrijven hun aanbod beter op elkaar afstemmen. Daarnaast promoten RTC’s het technisch en beroepsonderwijs en vergroten zo de interesse van de leerlingen én hun ouders.»Ten slotte moeten volgens de on-

derwijsminister alle leraren de kans krijgen een betaalde bedrijfsstage te volgen tijdens vrije uren en schoolvakanties. Misschien krijgen ze zelfs een interimcontract.

Alle voorstellen over onderwijs en ondernemerschap staan op www.ond.vlaanderen.be/berichten/2003pers/ond_ondernemerschap_17nov.htm

Leerkrachten zouden een betaalde bedrijfsstage kunnen volgen tijdens vrije uren en schoolvakanties.

LUC DAELEMANS

BELGA

KLASSE NR.141 7

Bijna acht op tien grootkeukens in scholen voldoen niet aan de basisvereisten voor de voed-selveiligheid. Kritieke punten hiervoor zijn o.a. afvalbeheersing, temperatuur van de producten, hygiënische kwaliteit van de gebruikte grondstoffen en opslag- en bewaaromstandigheden.

«Eén op drie kleuters heeft min of meer negatieve ideeën over zichzelf. Wie in de derde kleuterklas al een minder goed zelfbeeld had, blijkt dat in het derde leerjaar nog altijd te hebben. Vaak leggen ouders en school onbewust voortdurend de nadruk op het negatieve. Een opvoeding die meer het positieve benadrukt is zeker aangewezen.» (Prof. Karine Verschueren, KULeuven)

De sectorfederatie Agoria Vlaanderen, vertegen-woordiger van de technologische industrie, wil de machineparken van bedrijven openstellen voor de praktijklessen van leerkrachten en leerlingen

in nijverheidsscholen. De organisatie stelt ook voor om de gezamenlijke aankoop van machines voor opleidingen te laten fi nancieren door de sectorfondsen.

De afgelopen tien jaar steeg het aantal kinderen in het buitengewoon onderwijs in België met 32 procent. Die stijging vindt haar oorzaak vooral in de doorverwijzing van allochtone of kansarme kinderen. Tegenwoordig spoort men ook leerpro-blemen sneller op.

Als ze 17 zijn, hebben 9 op 10 van de jongeren al een keer tje alcoholhoudende dranken geconsumeerd, terwijl dat op 13-jarige leeftijd 51 procent is. Van de 18-jarige jongens geeft 68 procent aan dat alcohol deel uitmaakt van hun leefwereld, tegenover 56 procent van de meisjes. Het grootste deel van de jongeren drinkt alcohol vooral tijdens het weekend (67 %) en in groep (80 %).

D E H E T E N A A L D

BELEIDSBRIEF

Alternerend leren gelijkwaardige optie binnen leerplichtonderwijs

Voor de huidige Vlaamse regering begint het laatste jaar van haar regeerperiode, met een laatste beleidsbrief voor onderwijs. Twee-maal drie punten eruit.

Basisonderwijs1. Talen. Scholen die dat wensen moeten de mogelijkheid krijgen al vroeger dan het vijfde leerjaar te star ten met onderwijs van vreemde talen. Ze moeten ook de wettelijke mogelijkheid krijgen om te starten met initiatie voor een derde taal.2. Eindtermen. De Vlaamse Onder-wijsraad (Vlor) krijgt de ontwikke-lingsdoelen buitengewoon onderwijs voor kinderen met gedrags- en emotionele problemen (type 3) voor advies voorgelegd.3. Vernieuwingen. Krijgen alle scholen de ver-nieuwingen verwerkt? Na evaluatie bekijken alle betrokkenen de eventuele bijsturingen.

Secundair onderwijs4. Accent op talent. Tegen de zomer van 2004 zet een witboek, met de ervaringen van de voortrekkerscholen van het project ‘Accent op Talent’en de voorstellen van de Sociaal Econo-mische Raad van Vlaanderen (Serv), de bakens uit voor onderwijsvernieuwingen in het Vlaams secundair onderwijs tegen 2010.5. Talen. Met de uitbreiding van de Europese Unie moeten scholen naast Duits, Italiaans, Spaans of Russisch ook andere officiële talen van de Europese Unie kunnen aanbieden. De overheid gaat na hoe het onderwijs van twee

vreemde talen vanaf het eerste jaar secundair onderwijs verplicht kan worden. Ze zal het vreemdetalenonderwijs in BSO en TSO opnieuw bekijken.6. Deeltijds Beroepssecundair Onderwijs (DBSO). Het deeltijds onderwijs houdt een voltijds en-gagement in vanwege de jongeren. Er moeten daarom voldoende leerrijke werkervaringsplaatsen voorhanden zijn. Het alternerend leren moet een echte en gelijkwaardige optie worden binnen het leerplichtonderwijs. In het schooljaar 2004-2005 krijgen jongeren in het DBSO de mogelijkheid om een getuigschrift tweede graad te behalen. Dat maakt een vlotte overgang tussen voltijdse en alternerende systemen mogelijk. Van 29 maart tot 2 april 2004 loopt de week van het deeltijds onderwijs.

Lees een samenvatting van de Beleidsbrief Onderwijs en Vorming 2003-2004 op www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/BL303/beleidsbrief0304.htm

KINDERRECHTEN

«Sommige straffen gaan te ver»«Het verdrag van de kinderrechten stelt duidelijk dat het basisonderwijs kosteloos moet zijn. Onderwijs-decreet XIII holt dat uit. Het zegt dat er toch kosten mogen zijn voor de ouders, maar dat de school die dan in het schoolreglement moet vermelden. We moeten het debat hierover opnieuw openen», zegt de Vlaamse kinderrechtencommissaris Ankie Vandekerckhove in haar jongste jaarverslag.Het voorbije werkjaar ontving de ombudsdienst 1 264 meldingen, waarvan de helft door kinderen. Zowat een vijfde van de meldingen waren klachten. Van de meldingen over onderwijs ging een derde over het sanctioneringsbeleid van de scholen. «Een leerling die een sanctie krijgt, heeft amper bruikbare verweermogelijkheden. Sommige straffen gaan te ver en vaak is het schoolreglement niet duidelijk genoeg», zegt Vandekerckhove. «Daarnaast verzoe-ken we het Vlaams Parlement na te gaan hoe we beter kunnen optreden tegen leerkrachten die zich schuldig maken aan ‘grensoverschrijdend gedrag’. Onze ombudsdienst registreerde 14 klachten over lichamelijk geweld tegen leerlingen en 18 meldingen over leerkrachten die leerlingen pesten.»De internationale rechten van kinderen staan cen-traal op het congres ‘Kinderrechten aanpakken’ op 6 februari in Metropolis Antwerpen. Meer info op www.kinderrechtenaanpakken.be

«Hoe kunnen we beter optreden te-gen leerkrachten

die zich schul-dig maken aan

‘grensoverschrij-dend gedrag’?»

LUC D

AELEMANS

LUC DAELEMANS

LUC D

AELE

MAN

S

8 KLASSE NR.141

Welke school is de beste?Diagram 1 geeft de prestaties van leerlingen weer voor wiskunde in drie verschillende BSO-scholen uit het onderzoek. De bolletjes links zijn de gemiddelde scores van de vierdejaars, de bolletjes rechts de scores van de zesdejaars. Elke school heeft een rode en een groene curve. De rode curve meet de gemiddelde vorderingen van de leerlingen. De groene lijn meet dat ook, maar zonder dat IQ, sekse, taal van de leerling enz. op hun prestaties worden ingecalculeerd. De groene lijn geeft dus puur weer wat de school met de leerlingen bereikt, wat hun achtergrondkenmerken ook mogen zijn. Een school met een mooi stijgende groende lijn bereikt heel veel met haar leerlingen. Een school met een sterk stijgende rode lijn bereikt ook veel, maar heeft daar zelf niet noodzakelijk verdienste aan.- School A: deze school brengt de leerlingen veel bij, ongeacht hun

achtergrondkenmerken; zowel de rode als de groene curve stijgen gelijkmatig.

- School B: de leerlingen maken weinig vorderingen en die hebben ze dan nog louter aan zichzelf te danken (stijgende rode lijn); als het niet van de leerlingen zelf afhangt, leren ze hun wiskunde zelfs af (dalende groene lijn).

- School C: de leerlingen leren niets bij, of ze nu slim zijn of niet (dalende rode én groene lijn).

Samengevat: school A is een heel effectieve school, scholen B en vooral C zijn dat allerminst. Algemeen gaapt tussen de tien procent hoogst en de tien procent laagst scorende scholen voor wiskunde een kloof van vijf ‘leerjaren’. ��

���

���

������������������������������������

��

���

���

������������������������������������

�������������������������

�������������������������

IMAG

EBAN

K

Is een school goed omdat ze toevallig goede leerlingen aantrekt? Of maakt ze zelf het verschil? Welke zijn de beste scholen van

Vlaanderen? Wat maakt ze zo effectief? Een onderzoeksteam van de Universiteit Antwer-pen heeft de beste scholen gevonden, maar niet waar je ze verwacht.

Twee jaar geleden legden 3 400 leerlingen uit 95 Vlaamse TSO- en BSO-scholen tests af voor wiskunde, begrijpend lezen en algemene vaardigheden. Hoe leer-lingen voor deze vakken scoren, hangt af van hun IQ, hun onderwijsloopbaan, hun sekse. Maar de meest frappante conclusie is dat eenzelfde leerling in de ene school veel bijleert, terwijl hij in de andere school vooral afl eert. Nog sterker: binnen dezelfde school kunnen leerlingen voor wiskunde veel bijleren en voor lezen veel afl eren. Of omgekeerd. De verschillen tussen scholen onderling lopen op tot niet minder dan vijf ‘leerjaren’.

1. Hoeveel leren leerlingen bij voor wiskunde in school A, B en C?

KLASSE NR.141 9

Welke school is de beste?

➜

Diagram 2 geeft de prestaties van leerlingen weer voor begrijpend lezen in dezelfde drie scholen. De principes zijn dezelfde, maar de resultaten verschillen sterk met wiskunde.- School A en B: de leerlingen scoren vrij hoog voor begrijpend lezen en

ze leren ook bij (stijgende rode lijn); onafhankelijk van hun IQ, sekse, taal en cultuur enz. blijken deze leerlingen vooral in school A nog veel meer vorderingen te maken (stijgende groene lijn).

- School C: de prestaties van de leerlingen gaan achteruit (dalende rode lijn); onafhankelijk van hun IQ, sekse, taal en cultuur enz. maken deze leerlingen echter wel vorderingen (stijgende groene lijn). Mogelijk stromen in deze school in de derde graad veel niet-Nederlandstalige leerlingen in, die de scores doen dalen.

Samengevat: scholen A en B zijn effectieve scholen, die veel tot heel veel met hun leerlingen bereiken. School C kan niet uitpakken met sterke pres-taties, maar de leerlingen leren er wel bij. Algemeen ligt er tussen de tien procent hoogst en de tien procent laagst scorende scholen voor begrijpend lezen een verschil van tweeënhalf ‘leerjaren’.

��

���

���

������������������������������������

��

���

���

������������������������������������

�������������������������

�������������������������

NIEUWONDERZOEK

2. Hoeveel vorderingen maken leerlingen voor begrijpend lezen in school A, B en C?

10 KLASSE NR.141

➜

Meisjes staan tien jaar voor op jongens. Leerlingen uit het beroepsonderwijs kunnen

beter lezen dan leerlingen uit het technisch onderwijs. Zesdejaars zijn slechter in wiskunde dan vierdejaars… Onzin allemaal? Niet echt. Het hangt er maar vanaf op welke school je zit. En hoe effectief die school is.

Het cliché wil dat leerlingen in het technisch onderwijs het voor algemene vakken zoals wiskunde en talen beter doen dan leerlingen in het beroepson-derwijs. Klopt dat?PROF. FRANS DAEMS, UNIVERSITEIT ANTWERPEN: «Als je naar hun gemiddelde prestaties kijkt, dan scoren TSO-leerlingen inderdaad hoger voor wiskunde, begrijpend lezen en algemene vaardigheden dan BSO-leerlingen. Maar als je de gemiddelden loslaat en naar de individuele scores van leerlingen gaat kijken, vind je bijvoorbeeld een fl inke groep BSO’ers die beter scoort voor begrijpend lezen dan de gemiddelde TSO’er. Bovendien merk je dat BSO-leerlingen en TSO-leerlingen even sterke vorderingen maken tussen het vierde en het zesde jaar. Wel speelt de studierich-ting mee. Zo gaan leerlingen in de afdeling Personenzorg of Nijverheid er van het vierde tot het zesde jaar duidelijk beter op vooruit dan leerlingen die Handel studeren.»

Hoe komt dat? Je zou toch verwachten dat TSO’ers ‘meer leren’ dan BSO’ers.RITA RYMENANS UNIVERSITEIT ANTWERPEN: «De toetsen die we afnamen, zijn heel functi-oneel. De leerlingen moesten een afstand schatten, de oppervlakte van een plein berekenen, een bijsluiter lezen, een feit van een mening onderscheiden enz. We baseerden ons daarvoor op de eindtermen voor de tweede en de derde graad. Uitein-delijk toetsten we dus weinig abstracte, academische kennis. Bovendien sloegen de toetsen aan bij de leerlingen. Ze deden ze graag en kwamen achteraf spontaan naar de oplossingen vragen. Waarschijnlijk zijn dat redenen waarom we weinig verschil noteren tussen TSO en BSO.»

Heb je ook een vergelijking gemaakt met leerlingen uit het algemeen secundair onderwijs (ASO)?FRANS DAEMS: «Nee, maar dat onderzochten we wel in 1997. Toen namen we lees- en schrijftoetsen af bij tweede- en vierdejaars en vergeleken de scores en de vorderingen van de leerlingen met elkaar. ASO kwam

daar, zoals verwacht, gemiddeld het best uit. Maar we stelden ook toen de sterke rol van de school vast: er is soms geen verschil tussen een leerling ASO van school X, een leerling TSO van school Y en een leerling BSO van school Z. Ze zijn alledrie even goed in begrijpend lezen en maken even veel vorderingen. Het hangt er gewoon vanaf op welke school ze zitten.»

Kan de ene leerling zoveel beter op-pervlaktes berekenen of een bijsluiter begrijpen dan een andere? Het gaat toch om basisvaardigheden.SVEN DE MAEYER, UNIVERSITEIT ANTWERPEN: «De verschillen zijn onwaarschijnlijk groot. De meest extreme noteren we in 4 BSO Nijver-heid voor wiskunde. Tussen de tien procent hoogst scorende en de tien procent laagst scorende leerlingen van 4 BSO Nijverheid lig-gen niet minder dan tien ‘leerjaren’ verschil. Voor lezen in 6 TSO Handel is dat zeven ‘leerjaren’. We stellen zelfs vast dat in som-mige scholen leerlingen erop achteruitgaan: hun leerlingen uit het vierde jaar scoren voor wiskunde hoger dan hun leerlingen uit het zesde jaar. Sommige leerlingen leren hun wiskunde dus af.»

Leg dat eens uit. Hoe kom je tot een verschil van tien ‘leerjaren’ als leerlingen maar zes jaar op de schoolbanken van het secundair onderwijs zitten?SVEN DE MAEYER: «Die tien ‘leerjaren’, dat is een theoretische maat. We namen de toetsen af en noteerden van elke leerling de score. Per onderwijsvorm berekenden we het gemid-delde in het vierde jaar en in het zesde jaar. Vervolgens namen we het verschil tussen beide gemiddelden. Dat verschil zou je de gemiddelde vooruitgang in twee leerjaren kunnen noemen. De helft van dat verschil, het cijfer 3 bijvoorbeeld, is dan de leerwinst die leerlingen boeken in één leerjaar. Met dat cijfer als basis bekeken we in welke mate leerlingen van het gemiddelde afwijken. Sommigen zitten daar hoog boven, anderen zitten daar ver onder. Als het verschil tussen de hoogst en de laagst scorende leerlingen

EVALUEER ZELF JE SCHOOL- ‘Effectieve scholen in het technisch en be-

roepssecundair onderwijs’, Fr. Daems, P. Van Petegem, H. Van den Bergh, R. Rymenans, S. De Maeyer - Universiteit Antwerpen - Onderzoek uitgevoerd in opdracht van het departement Onderwijs (OBPWO 00.08). Een synthese vind je op www.ond.vlaanderen.be/obpwo (surf naar projecten 2000). Het onderzoek is ook als boek uitgegeven bij Acco.

- Een instrument waarmee TSO- en BSO-scholen zichzelf kunnen evalueren verschijnt als ‘IZES. Het instrument voor de zelfevaluatie van TSO- en BSO-scholen’, P. Van Petegem, R. Rymenans & S. De Maeyer - Uitg. Acco - Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - fax 016 62 80 01 - uitgeverij@acco.be - www.acco.be

KLASSE NR.141 11

«Dé effectieve school bestaat niet»

dan 30 punten is, betekent dit een verschil van tien ‘leerjaren’. En dat hebben we voor wiskunde inderdaad vastgesteld.»

Slagen scholen erin de grote verschillen tussen leerlingen goed te maken?FRANS DAEMS: «Onvoldoende. Neem nu wiskunde in het zesde jaar BSO. Tussen de tien procent hoogst en de tien procent laagst scorende scholen gaapt een kloof van vijf ‘leerjaren’. Voor begrijpend lezen is dat tweeënhalf ‘leerjaren’. Nochtans is de leerstof identiek. De ene school staat dus ver voor op de andere. Je zal als leerling maar de pech hebben niet op de juiste school te zitten.»

Hoe verklaar je waarom leerlingen op de ene school zo hoog scoren en op de andere zo laag?SVEN DE MAEYER: «Er zijn een heleboel verkla-rende kenmerken, die bovendien op elkaar inspelen. Eerst zijn er verschillen tussen de leerlingen: hun IQ, hun schoolloopbaan, de vraag of ze van huis uit Nederlandstalig zijn of niet. Die drie factoren doen hun scores voor wiskunde, begrijpend lezen en algemene vaardigheden al sterk variëren. Scholen die veel leerlingen hebben met een lager IQ, veel leerlingen die al een keer van onderwijsvorm veranderden en/of veel leerlingen die geen Nederlands spreken, laten lagere scores no-teren voor de vakken die we onderzochten. En omgekeerd. Voorts zal een school met veel meisjes hogere scores laten noteren voor algemene vaardigheden en een school met veel jongens doet het gemiddeld beter voor wiskunde. Op schoolniveau werken andere factoren sterk in op de prestaties van hun leerlingen. Zo scoren scholen met meer dan de helft anderstaligen voor de gemiddelde leerling hoger dan het algemeen gemiddelde voor begrijpend lezen. Blijkbaar ontwikkelden ze een specifi eke didactiek die alle leerlingen ten goede komt. Scholen die hun leerlingbegeleiding sterk uitbouwen scoren dan weer minder. Maar dat is goed te verklaren: zij bouwen leerlingbegeleiding sterk uit, omdat ze veel leerlingen met leer-moeilijkheden en zwakke prestaties hebben.

Je moet dus relativeren. Algemeen kun je wel stellen dat schoolklimaat, schoolbeleid en de samenwerking tussen leerkrachten belangrijke voorspellers zijn van een effec-tieve of niet-effectieve school. Grote scholen met een goed klimaat, een leerlinggerichte didactiek en een professioneel beleid komen er beter uit dan andere.»

Zijn dat dan dé meest effectieve scholen?FRANS DAEMS: «Nee, dé effectieve school bestaat niet, daarvoor zijn er te veel beïnvloedende factoren. Een school is niet noodzakelijk voor elk vak of voor elk type leerling ef-fectief. Wel spelen sommige scholen beter op hun leerlingen in dan andere. Effectief onderwijs komt neer op de vraag: hoeveel bereikt een school met haar leerlingen? Een school die veel ‘goede leerlingen’ aantrekt, kan schijnbaar veel leerwinst met ze boeken, maar dat komt doordat het goede leerlingen zijn, niet noodzakelijk omdat de school zo goed is. Een andere school zou misschien veel méér uit ze halen. Dat verklaart waarom sommige scholen met een grote faam - we mogen geen namen noemen - erg zwak uit ons onderzoek komen. Geef ze zwakke leer-lingen en ze zouden er weinig mee bereiken. Evenzeer komen sommige scholen met een zwakke reputatie er juist heel sterk uit. De meest effectieve scholen in Vlaanderen zijn niet noodzakelijk de meest bekende of die met de beste reputatie.»

Toch is het precies de reputatie die ou-ders voor een school doet kiezen.FRANS DAEMS: «Dat klopt, maar ouders vor-men zich een verkeerd beeld over goede en slechte scholen. Veel scholen leven in de waan dat ze veel met hun leerlingen bereiken, bijvoorbeeld omdat 85 procent van hun leerlingen meteen een job vindt of naar de universiteit gaat. Daar pakken ze vervolgens mee uit en ouders lopen daarin. Andere scholen, die minder spectaculaire resultaten boeken maar met hun zwakke leerlingen wel veel meer bereiken, geloven daarentegen soms te weinig in zichzelf of relativeren hun verdienste. Ze krijgen niet de goede reputatie die ze verdienen.»

Hoe kunnen scholen meer met hun leerlingen bereiken? Hoe komen ze te weten of ze goed bezig zijn? RITA RYMENANS: «Door te differentiëren bij-voorbeeld kunnen scholen beter inspelen op hun leerlingen en rekening houden met hun verschillen. Zorgverbreding heeft hetzelfde doel. Maar het komt er voor scholen vooral op aan hun eigen sterktes en zwaktes in kaart te brengen. Dit onderzoek geeft ze een basis voor zelfevaluatie. Scholen kun-nen de resultaten gebruiken om na te gaan hoe ver ze staan voor al die kenmerken die voor leerlingen een groot verschil maken: schoolklimaat, beleid, samenwerking tussen leerkrachten, communicatie en participatie.»

FOTO KLASSE

(van rechts naar links) Prof. Frans Daems, Rita Rymenans, Sven De Maeyer: «De meest effectieve scholen in Vlaanderen zijn niet noodzakelijk de meest bekende of die

met de beste reputatie.»

12 KLASSE NR.141

1. Coole macho’s«Jongens willen zich vooral amuseren», zegt Gaël, student Marketing aan de Hogeschool Antwerpen. «Toen ik van Brussel naar Antwerpen verhuisde, moest ik mijn zesde leerjaar overdoen, wegens het taalverschil. Ik moest ook in mijn derde secundair zittenblijven omdat ik van een gemakkelijke school overstapte naar een school die veel hogere eisen stelde. In het secundair was mijn hoofddoel, zoals dat van de meeste jongens, om ons eens goed te amuseren. Een cijfer halen tussen 5 en 7 op 10 is ideaal. Meer punten betekent dat je een strever bent en dat is niet cool. Maar een buis oplopen is nu ook niet de bedoe-ling. Voor jongens is het heel belangrijk om populair te zijn. Iets durven zeggen tegen een leerkracht, durven tegenspreken, is een goed begin. Je moet ook grappig proberen te zijn. Ik heb altijd het gevoel gehad dat meisjes veel gemakkelijker iets van buiten kunnen leren en onthouden. Jongens zijn vooral goed in dingen die niets met school te maken hebben:

videospelletjes, voetballen… maar daar koop je geen diploma voor. Daar komen jongens pas achter als het te laat is.»

2. «Ik wil geen strever zijn»«Volgens mij is de belangstelling van thuis voor de studie toch wel doorslaggevend», nuanceert Veerle Devos, directrice van het Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartinstituut in Brugge. «Sommige kinderen krijgen thuis dat duwtje in de rug niet. Ze blijven voor tv hangen of gaan uit. Misschien doen jongens dat wel gemakkelijker dan meisjes. Jongens zijn wel meer begaan met hun imago. Ze zullen niet gemakkelijk met hun neus in de boeken hangen, ze willen geen strever zijn. Meisjes zullen gemakkelijker toegeven dat ze ervoor werken.»«Jongens hebben al van in de kleuterklas een achterstand in het onderwijs en die loopt op naarmate hun schoolloopbaan vordert.» Een krasse uitspraak, gebaseerd op wetenschappelijke cijfers, van professor Ides Nicaise (KULeuven). Hij leidde de studie

rond ‘Sociale ongelijkheid in het Vlaams onderwijs’.«Jongens beginnen net iets later dan meisjes aan hun schoolloopbaan. Omdat ze nog niet droog zijn, omdat moeder zoonlief graag nog wat bij zich houdt, omdat ze er nog niet aan toe zijn… daarover is er niet echt duidelijkheid. Ze zijn veel speelser. Meisjes zijn van nature ernstiger en meer geneigd om naar school te gaan om te leren. In de lagere school is het eerste leerjaar hierdoor voor jongens al een eerste struikelblok. Een leerling van wie de moeder een lage scholingsgraad heeft, maakt zelfs tien keer meer kans om te falen in het eerste leerjaar. We stellen vast dat de inspanningen voor emancipatie de afgelopen decennia zeker in het voordeel van de meisjes spelen. Ze stromen trouwens ook gemakkelijker door naar hoger onderwijs.»

3. Als hij maar kan voetballenDe studie wijst ook uit, dat kinderen uit Zuid-Europa en de Maghreblanden minder kans

Om te slagen is niet alleen intelligentie nodig. Andere factoren, zoals de sekse, de sociale afkomst en de thuissituatie bepalen mee de slaagkansen van een leerling op een succesvolle schoolloopbaan. Dat is een van de gegevens uit nieuw onderzoek

van het Hoger Instituut voor de Arbeid (Hiva) naar sociale ongelijkheid in onderwijs. «Als hij maar goed kan voetballen, meneer.»

Slim zijn is niet genoeg

«De moeder aan de haard, die er altijd is voor de kinderen, biedt niet meer garantie op een

succesvolle schoolloopbaan.»

FOTO

LUC

DAE

LEM

ANS

NIEUW

ONDERZOEK

hebben op slagen in het onderwijs en veel minder doorstromen naar hoger onderwijs. «Dat is nu precies wat ik wil doorbreken», stelt Gaël. De grootvader van Gaël was Italiaan, die als migrant naar België gekomen is. «Ik zie in mijn familie dat mijn ooms wel degelijk redeneren van: ‘Als hij maar een job heeft en kan voetballen. De rest is niet belangrijk.’ De meeste van mijn neven zitten in het BSO… om een beroep te leren. Bij mij thuis is dat wel anders. Ik wil meer. Ik wil het later beter hebben dan wat mijn leven totnogtoe geweest is, financieel dan. Dat is de reden waarom ik Marketing volg.» De zorgverbreding, die scholen al enkele jaren toepassen, heeft een positief effect op de slaagkansen in de eerste graad secundair onderwijs.«Alle scholen doen aan zorgverbreding», zegt Veerle Devos. «Onze zorgcoördinator moet zelf door middel van bijscholingen een zekere deskundigheid opbouwen. Een zusterschool wierf nu een vroegere CLB-medewerkster aan om onder meer leerlingen met dyslexie in TSO en in de brugklas te ondersteunen. Een school in de buurt nam een voltijdse pedagoog in dienst. Wij zijn een kleine school en heb-ben een beperkter aantal uren. Het CLB heeft hier één halve dag per week zitdag. Daar kan je natuurlijk geen mirakels van verwachten. We werken heel goed samen. We kunnen altijd op hen een beroep doen als dat nodig is.»

4. Moeders: uit of thuis?De moeder aan de haard, die er altijd is voor de kinderen, biedt niet meer garantie op een succesvolle school-loopbaan. Dat is een opvallende conclusie uit de studie. Professor Nicaise: «Voor kleine kinderen is het heel positief dat moeder altijd in de buurt is, maar zodra ze in de basisschool terechtkomen is het veeleer een nadeel. Die kinderen moeten zich minder snel zelfstan-dig uit de slag trekken. Daarbij komt nog dat kinderen van alleenstaande ouders in alle gevallen benadeeld zijn. De problemen zijn hier vooral te wijten aan een dunner financieel draagvlak, waardoor stimuli zoals een academie of een muziekschool soms niet eens ter sprake komen. Ook die dingen zijn belangrijk om een mens te vormen. Het lijdt geen twijfel dat in dergelijke gevallen de socio-emotionele kant van de zaak ook doorweegt op de studieresultaten. Dit geldt zeker voor gebroken gezinnen. Opvallend is ook dat kinderen van zelfstandigen of van mensen met een vrij beroep vinden dat hun ouders niet genoeg tijd kunnen vrijmaken voor hen. Tenslotte hebben kinderen daar behoefte aan.» Gaël kan erover meespreken: «Mijn moeder, een Belgische, heeft mij altijd gesteund. Ze heeft het als alleenstaande

mindervalide niet gemakkelijk. Elke keer als er een uitstap is met school, als ik boeken moet kopen of als er een projectweek is, betekent dat een pijnscheut in mijn hart. Ik weet dat mijn moeder altijd achter mij staat, ook al moet ze zichzelf dingen ontzeggen. Ze dwingt mij niet, maar toont altijd interesse voor mijn studie. Dat helpt. Daardoor ben ik geworden wie ik ben.»

5. Problemen tot in de klasJongens maken dubbel zoveel kans als meisjes om al van in de lagere school naar het buitengewoon onderwijs doorverwezen te worden. Volgens professor Nicaise speelt de begeleiding door deskundigen hier een rol. «In het gewone basisonderwijs is men daarvoor beperkt. Er is aandacht voor zorg-verbreding, er zijn nu ook uren ter beschik-king gesteld voor een zorgcoördinator, maar het weegt niet op tegen de omkadering die vele kinderen kunnen krijgen in type 8 - buitengewoon onderwijs voor leerlingen met ernstige leerstoornissen - bijvoorbeeld. Logopedisten, orthopedagogen, kinesisten, psychologen vormen een ruim kader, waar-door kinderen de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. Dat de leerlingbegeleiding werkt, zien we in het secundair onderwijs. De slaagkansen van leerlingen zijn er de jongste jaren drastisch door verbeterd», zegt Ides Nicaise. Veerle Devos heeft daar toch bedenkingen bij: «Stel dat we een psycholoog mogen of kunnen krijgen om de vele socio-emotio-nele problemen van kinderen uit gebroken gezinnen aan te pakken bijvoorbeeld. Dan moet die persoon zich eerst integreren in de schoolcultuur om een vertrouwensrelatie met

leerlingen en leerkrachten op te bouwen, zodat hij efficiënt kan werken. Bovendien zit die ook niet mee in de klas. De leerkracht moet hoe dan ook verder, ook met een probleemkind in de klas.

Leerkrachten hebben hier een zware taak en een niet te onderschatten verantwoordelijk-heid. Als het nodig is, kunnen we wel een beroep doen op externe hulp.»

6. Beter Nederlands lerenVoor Gaël beantwoorden de cur-sussen Nederlands niet aan de behoefte. «Voor mijn hogere studie heb ik behoefte aan lessen Nederlands waarbij ik teksten leer schrijven, correcte zinnen leer vormen en correct leer spellen. Gelukkig mogen wij in de richting Marketing vaak samenwerken aan een taak. Ik moet dan noodgedwongen een beroep doen op mijn collega’s voor het schrijven van de taak. Ik kan wel opzoekwerk doen, alles wat met cijfers te maken heeft en zo. Ik merk dat mijn talenkennis toch vaak niet toereikend is en de cursussen die men organiseert beantwoorden niet aan de behoefte van vele studenten. Misschien is daar nog werk aan de winkel?»

KLASSE NR.141 13

«Als hij maar een job heeft en kan voetballen»

SOCIALE ONGELIJKHEID OP SCHOOL: Tijd voor drie vragen?- De emancipatie van de vrouw heeft de meisjes geen windeieren gelegd. Is het geen tijd voor positieve acties voor jongens?

- Zorgverbreding heeft een positief effect op de slaagkansen in het lager onderwijs. Meer deskundigen naar school halen kan verhinde-ren dat kinderen te snel doorstromen naar het buitengewoon onderwijs. Hoe maakt uw school zorgverbreding waar?

- De sociale afkomst bepaalt de slaagkansen van een jongere. Kinderen uit éénoudergezinnen of van wie de ouders werkloos zijn, blijven finan-ciële problemen hebben om schoolrekeningen en extra activiteiten te betalen. Hoe probeert uw school de rekening voor iedereen zo laag mogelijk te houden?

Gaël: «Goede punten halen betekent dat je een strever bent en dat is niet cool.»

Veerle Devos: «De vele socio-emotionele problemen van kinderen uit gebroken gezinnen aanpakken.»

KLASSE

KLASSE

14 KLASSE NR.141

«We begrijpen dat kopiëren verboden is», zegt Filip De Blieck, voorzitter van LeVeDKO, de ledenvereniging van leerkrachten in DKO. «Maar we merken dat alleen werken met originele partituren onmogelijk is. Soms gebruiken we slechts een onderdeel van een handboek, om bijvoorbeeld een technisch probleem eruit te trainen. We kunnen het moeilijk verdedigen om een leerling 15 euro te laten betalen terwijl hij slechts 5 procent van dat boek gebruikt. Sommige stukken, zoals de twintig sonates van Mozart, worden alleen uitgegeven in verzamelwerken. Als een leerling daaruit één beweging speelt of vijf bladzijden muziek, kan je hem toch niet verplichten de hele verzameling te kopen tegen gemiddeld 30 à 40 euro. In de praktijk komt het erop neer dat veel leraren momenteel niet goed weten wat ze moeten doen: fotokopiëren is in de fout gaan, het niet doen maakt lesgeven haast onmogelijk.»

Forfaitair«Een licentieovereenkomst lijkt ons een goed alternatief», zegt Filip De Blieck, «op voorwaarde dat de prijs democratisch is en de licentie het grootste deel van ons reper-torium dekt. We denken erover na om meer partituren van het internet te halen die ‘vrij van auteursrechten’ zijn. Verder proberen we samen met de directie schoolbibliotheken uit te bouwen, zodat we aan leerlingen een origineel kunnen uitlenen.»«In de muziekwereld wordt makkelijk geko-pieerd», bevestigt Jan De Maeyer, directeur van het Conservatorium Mechelen. «Ook omdat veel partituren moeilijk te vinden zijn. Een partituur kost bij een uitgeverij al snel 25 tot 30 euro. We kunnen aan onze leerlingen niet constant zulke investeringen vragen. Trouwens, iedere violist in een orkest van een originele partituur laten spelen is niet realistisch. De muzikanten maken sowieso kopieën om hun persoonlijk aantekeningen op aan te brengen. Er is wel de traditie dat we telkens een aangekocht origineel in de bibliotheek bewaren. Per jaar een forfaitair bedrag betalen zou de beste oplossing zijn en die werkwijze zou de schooladministratie het minst belasten.»

Fragment«In principe is het verboden met kopieën van volledige partituren te werken en moeten alle partituren origineel zijn», stelt het Onderwijs-secretariaat voor Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap (OVSG). Jurgen Bal, stafmedewerker OVSG: «Korte fragmenten van partituren kopiëren voor onderwijsdoel-

einden mag zonder de toestemming van de auteur(s). Als tegenprestatie betaalt de gebruiker een vergoeding voor reprografi e - reprografi erecht - aan de representatieve beheersvennootschap Reprobel. Daarvoor sluit de academie met Reprobel een overeen-komst, een soort toetredingscontract. Of ze kiest voor een eigen aangifte op basis van een zelfgemaakte schatting. Dit vraagt wel meer administratie. Wat is een kort fragment? Volgens ons maximum een tiende deel van een in een geschrift opgenomen muziekwerk, zijnde een muziekpartij of -partituur, met of zonder woorden.»

Gerechtsdeurwaarders Volledige partituren kopiëren mag niet. Jurgen Bal, OVSG: «Wie dat doet heeft altijd de toestemming van de auteur of zijn rechthebbende nodig. In dit geval moeten de gebruikers een reproductierecht betalen. Het kan geen kwaad dat schoolbesturen zich eens beraden over het gebruik van partitu-ren. Zo zouden ze alleen originelen kunnen aankopen, eventueel een boekenfonds aanleggen, overeenkomsten afsluiten met individuele auteurs of uitgevers, op zoek gaan naar goedkopere en legale alternatieven. In het buitenland en op internet zijn ook mo-gelijkheden. De school kan in haar huis- en schoolreglement een artikel toevoegen: ‘Elk gebruik van partituren of van kopieën dat niet door het reproductierecht van de academie

gedekt is, valt onder de verantwoordelijkheid van de eigenaar van de kopieën.’ Zorg ervoor dat de school ten minste één origineel exemplaar in bezit heeft en dat het

beschikbaar is voor de leraren. Het school-reglement kan duidelijke afspraken bevatten over aankoop of verhuur van studieboeken en partituren.»Sinds kort beschikt Semu, de beheersven-nootschap van muziekuitgevers (Société des Editeurs de Musique - Muziekuitgevers) over drie gemachtigde agenten om vaststellingen te doen. Semu hoeft dus niet langer een beroep te doen op gerechtsdeurwaarders. Niettemin gelden voor die agenten dezelfde toegangsbeperkingen als voor de gerechts-deurwaarders. Ze hebben vrije toegang tot publieke evenementen maar niet tot bijvoorbeeld klaslokalen. Gesprekken tussen het departe-ment Onderwijs - DKO, Verdi (vereniging van directeurs ), LeVeDKO, OVSG, de koepel van zowel het Gemeenschapsonderwijs als van het vrij katholiek onderwijs en Semu mondden nog niet uit tot een notendichte overeenkomst, onder meer rond een licentieovereenkomst. Wordt dus zeker vervolgd.

In het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) kopiëren de leraren soms massaal partituren. Dat is nu eenmaal de praktijk, geven tal van DKO’ers toe. Maar volledige partituren kopiëren mag niet. Voor Semu, de beheersvennootschap

van muziekuitgevers, is de ‘gedoogperiode’ voorbij. Drie gemachtigde agenten liggen nu op de loer om inbreuken op de auteurswet vast te stellen.

Boete voor

kopietje Mozart?

Ten minste één origineel exemplaar op school aanwezig en beschikbaar voor de

leraren.

www.ovsg.be/1actueel.htm Problematiek van reproductierecht en Semu - kopiëren van bladmuziek (partituren) in het deeltijds kunstonderwijs, afdeling muziek, woord & dans

«Met kopieën van volledige

partituren werken is verboden»

➜ Gratis naar The Return of the King p. 16

➜ Gratis in de privé p. 17➜ 100 leraars naar de maan p. 20

➜ Alles over de Lerarenkaart p. 28

Return of the King

Ring met Klasse (slot) Was je de voorbije jaren al in de ban van de ring? Dan ken je allicht het antwoord op de volgende vragen:

Heb je ze alle vijf? Maak je dan op voor The Return of the King, het derde en laatste fi lmdeel van The Lord of the Rings. Voor de anderen, dit is wat voorafging: in de landen van Midden-Aarde is de strijd om de gouden ring van Macht op kruisboogsnelheid gekomen. Gesmeed door de demon Sauron in het vuur van een duister verleden, verlangt de Ene Ring meer dan ooit naar zijn Meester, die er het Kwade mee over Midden-Aarde wil storten. Alleen Frodo, een kleine hobbit, kan de wereld dit noodlot besparen. Heimelijk smokkelt hij de ring naar Mordor, Saurons vervloekte donkerland. Daar braakt Doemberg zijn misselijk makende dampen uit. Slechts deze oervul-kaan kan de duistere krachten van de ring wegsmelten. Samen met zijn boezemvriend Sam trotseert Frodo niet enkel orken en schepsels uit de hel, maar ook zichzelf. Want hoe verder beide hobbits zich in Mordor wagen, hoe meer de Ring een dodelijke verleidster wordt. Intussen verzamelen mensen, elfen, een dwerg en een tovenaar zich voor de alles-of-niets-confrontatie met Sauron. In Gondor, het laatste bolwerk der mensen, wachten zij op de terugkeer van de grote koning van weleer, de enige die het in een open gevecht tegen Sauron kan opnemen…Met dit gegeven start het laatste deel van J.R.R. Tolkien’s trilogie. Het boek werd door de critici verguisd maar door de fans uitgeroepen tot het beste literaire werk van de twintigste eeuw. Dat blijkt ook vandaag nog uit de verkoopcijfers. De grootse, magisch-middeleeuwse wereld die Tolkien in 1954 creëert, heeft zijn eigen complexe geschiedenis en mythologie, met fascinerende culturen en archetypen van moed, zuiverheid, goed en kwaad. Daarmee draagt het een universele boodschap uit voor kinderen én volwassenen. Fantasy met een hart en een ziel? Overtuig jezelf.Op zondag 25 januari, telkens om 9.30 u., kunnen 750 leerkrachten met collega of partner gratis naar The Return of the King. Er zijn drie vertoningen in evenveel grote zalen van Kinepolis, exclusief voor de Vlaamse leerkrachten. In één van de zalen (dat blijft nog een verrassing) heten levende Tolkienfi guren je welkom. In élke zaal krijg je een speciale fi lmfi che en info voor verwerking in de klas. Bovendien maak je kans op in het totaal vijftig verrassingsprijzen.

Hoe schrijf je in voor deze actie?Deze actie is bedoeld voor de leerkracht, eventueel vergezeld van partner of collega, niét voor kinderen of andere gezinsle-den. De visiedagen zijn:• zondag 25 januari, 9.30 u., Kinepolis, Kortrijk• zondag 25 januari, 9.30 u., Kinepolis, Gent• zondag 25 januari, 9.30 u., Metropolis, AntwerpenInschrijven doe je elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul daar het elektronisch inschrijvingsformulier in. Dat kan vanaf zondag 4 januari, niét eerder (er zal een link staan op de homepage). Zodra je hebt ingeschreven en zolang er plaats is, krijg je een persoonlijke uitnodiging thuis bezorgd. Leg deze uitno-diging op 25 januari, samen met je lerarenkaart,

16 KLASSE NR.141

voor aan het onthaal. Breng ook je identiteitskaart mee, want er zullen steekproefcontroles zijn. De uitnodiging is strikt persoonlijk en mag onder géén beding worden doorgegeven. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook. Goede afspraken maken goede vrienden.

Hoe ziet jefantasyvoormiddag eruit?

Meld je in de fi lmzaal aan met je uitnodigingsbrief. Je ontvangt je gratis fi lmfi che, misschien wel uit de handen van Galadriel, de mooiste elfenkoningin ooit (al heeft een kus van een ork ook wel iets aparts). Vervolgens nestel je je 200 minuten lang in een behaaglijke zetel voor:• een verwelkoming met informatie over Tolkien en fantasy in klas en school;• de vertoning van de fi lm The Return of the King;• een uitwuif met verloting van verrassingen uit Midden-Aarde.Voor wie de trilogie al heeft gelezen, luidt meer dan ooit de vraag: wat wordt dat op het witte doek? En als je meteen met je leerlingen naar The Return of the King wil: de fi lm is geschikt voor leerlingen vanaf 12 jaar.

Boeken, lesdossiers eneen reizende tentoonstelling

• Op www.kinescola.com vind je vanaf 25 januari een speciale fi lmfi che over Lord of the Rings. Je kan er nu al terecht voor lesfi ches over andere fi lms. Downloaden is gratis.• Overal ter wereld bestaan er Tolkien Genootschappen. In Vlaanderen is dat de vzw Elanor. Dat zij hobbits, orken en andere elfen tot leven brengen, zal je merken als je aan deze actie deelneemt. Maar Elanor komt ook naar je school voor fantasylessen, lezingen, tentoonstellingen enz. Voor bronnenmateriaal en lesdossiers kan je er eveneens terecht. Lesmateriaal kan je aanvragen via het speciale e-mailadres education@elanor.be. Via dezelfde weg kan je ook zelf je fantasyles aan collega’s aanbieden. Hoe meer leerkrachten dat doen, hoe meer anderen zich eveneens aangespoord zullen voelen (en hoe meer keuze er is).Elanor - Het Tolkien Genootschap - Raketstraat 11 - 9000 Gent - tel. 09 330 66 69 - info@elanor.be - www.elanor.be

Waar vind je meer informatie?Surf naar www.kinepolis.com voor meer nieuws over de fi lm en over visies voor scholen. Meer hobbits, elfen en ringen vind je op de offi ciële fi lmsite www.lordoftherings.net. Deze actie kwam tot stand in samenwerking met Kinepolis en fi lmverdeler Cinéart.

Extra: Lord of the Rings met een eKrijg je er niet genoeg van? De uitgebreide merchandising van Lord of the Rings draagt een aantal heuse pareltjes aan zijn ringvinger:• De uitgebreide dvd-boxen van The Fellowship of the Ring en The Two Towers bevatten niet minder dan vier dvd’s met daarop de uitgebreide fi lmversies (met 30 resp. 42 minuten extra scènes), interviews met regisseur, acteurs en technici, beeldmateriaal over de reisroute van de hobbits, de geografi e van Midden-Aarde enz. Voor een les over fantasy en de wereld van Tolkien vind je hier prachtig visueel materiaal en achtergrondinfo.De dvd’s zijn verkrijgbaar in de handel.Meer info: www.a-fi lm.nl• De drie delen van het boek werden opnieuw uitgegeven in een hertaling van Max Schuchart, de man die eertijds al bekroond werd voor zijn vertaalwerk. De boeken bevatten ook platte-gronden van Midden-Aarde. Wil je er bovendien authentieke fi lmfoto’s bij en achtergrondinfo over ‘the making of’, dan kan je het speciale fi lmboek aan je bibliotheek toevoegen.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax 03 285 72 99 - info@standaard.com - www.standaarduitgeverij.be• De diehards kunnen hun hartje ophalen aan de pc-games (pc, xbox en playstation2). Wat het nieuwe game ‘The Return of the King’ zeker zo bijzonder maakt, is - aldus de critici - de ‘visuals’. Je waant je voortdurend in de fi lm.Verkrijgbaar in de handel - Info: Global Image - Stevenslei 55 - 2100 Deurne - tel. 03 201 97 03 - fax 03 226 72 78 - info@globalimage.be - www.globalimage.be/intro.htm

volgende vragen:

Heb je ze alle vijf? Maak je dan op voor The Return of the King, het derde en laatste

1. Wie zijn de grootste levensgenieters van Midden-Aarde?

❑ de hobbits ❑ de orken ❑ de balrogs

2. Wat voor een wezen is Gimli?

❑ een elf ❑ een dwerg ❑ een tovenaar

3. Tot welke ‘orde’ behoort Aragorn?❑ de Dunédain ❑ de Rohirrim ❑ de Nazgûl

4. Wat gebeurt er als je de Ene Ring aandoet?

❑ je kan vliegen ❑ je kan de toekomst voorspellen

❑ je wordt onzichtbaar

5. Hoe heet de ‘gevallen’ meester van de orde der tovenaars?

❑ Gandalf ❑ Elrond ❑ Saruman

deze actie deelneemt. Maar Elanor komt ook naar je school voor fantasylessen, lezingen, tentoonstellingen enz. Voor bronnenmateriaal en lesdossiers kan je er eveneens terecht.

education@elanor.be. Via dezelfde weg kan je ook zelf je fantasyles aan collega’s aanbieden. Hoe meer leerkrachten dat doen, hoe meer anderen zich eveneens aangespoord zullen voelen (en hoe meer keuze er is).Elanor - Het Tolkien Genootschap - Raketstraat 11 - 9000 Gent

Surf naar www.kinepolis.com voor meer nieuws over de fi lm en over visies voor scholen. Meer hobbits, elfen en ringen

Ook in jou schuilt een Gollum.

Fantasy met hart en ziel.

Feesten met Frodo?

Duizend leerkrachten tegen Sauron.

Oplossing: 1. de hobbits, 2. een dwerg, 3. de Duné-dain, 4. je wordt onzichtbaar, 5. Saruman

CINÉART - C

INÉLIBRE

KLASSE NR.141 17

Werken bijde onderwijsinspectie Gezocht: twee leerkrachten om de werking van de onder-wijsinspectie te ondersteunen. Leerkrachten uit basis-, secundair en volwassenenonderwijs, uit deeltijds kunst-onderwijs of medewerkers bij een CLB kunnen zich tot 9 januari kandidaat stellen. Je werkt er mee aan instrumenten die de inspectie gebruikt bij schooldoorlichtingen en bij specifi eke onderzoeken.Functiebeschrijving en voorwaarden vind je op www.onderwijsinspectie.be

4 000 leraars in130 Vlaamse bedrijven 10 maart is opnieuw «Bedrijvendag voor Leraars». Op één woensdagnamiddag krijgen meer dan 4 000 leraars secun-dair onderwijs de kans om een bedrijf te bezoeken. Zo’n 130 bedrijven werken mee, verspreid over heel Vlaanderen. Je kan in de praktijk zien hoe een bedrijf functioneert, je maakt er kennis met nieuwe evoluties en je kan er je leerlingen (naderhand) van op de hoogte brengen. De bedrijven zelf versterken zo hun imago én leggen nuttige contacten i.v.m. (de opleiding van) hun toekomstige werknemers.Op het programma in elk bedrijf: een ruime bedrijfsvoor-stelling, gevolgd door een rondleiding. Deze editie schenkt bijzondere aandacht aan het belang van attitudevorming voor het bedrijfsleven in het onderwijs. De «bedrijvendag voor leraars» is een organisatie van Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden (VKW). Deelnemen is gratis.Binnenkort vind je alle info op www.bedrijvendagvoorleraars.be - meer info ook bij algemeen coördinator Johan Schildermans, stafmedewerker VKW-Limburg - johan.schildermans@vkw.be - tel. 011 24 94 11

Overtuig anderenvan je ongelijk «Manneken Pis is bekender dan Kardinaal Daneels.» «Liever een Vlaams theaterstuk dan een Engelstalige langspeelfi lm.» Je eigen persoonlijk standpunt even vergeten en een opgegeven stelling verdedigen of verwerpen, dat is de opdracht van het «Grote Scho-lendebattoernooi 2004», een organisatie van Jonge Kamer Brussel. Leerlingen van de derde graad secundair onderwijs versterken zo hun communicatievaardigheden en hun zelfvertrouwen. Elk team telt drie leden, twee debaters en een coach.Het toernooi vindt plaats op 31 januari in de lokalen van Vlekho. Meer info bij Véronique Migom - tel. 0497 55 17 19 - veroniquemigom@pageinterim.be

International Space Camp Eén leerkracht en twee leerlingen (een jongen en een meisje tussen 15 en 18 jaar) nemen van 30 juli tot 7 augustus volledig gratis deel aan het International Space Camp® 2004, in Huntsville, Alabama, USA. Dit project promoot de internationale samenwerking rond ruimtewetenschap en -techniek. Meer dan dertig landen nemen met een driekoppige delegatie deel. Op het programma staan lezingen door (ex-)astronauten, ruimtevaartingenieurs, fi lmvoorstellingen, levensechte mission trainingen, een bezoek aan het NASA Marshall Space Flight Center (indien mogelijk). De leerkrachten en de leerlingen volgen in kleine groepjes een apart programma.In 2004 is Vlaanderen aan de beurt. De selectie gebeurt door een jury van vzw Euro Space Foundation, voorgezeten door Dirk Frimout. Kandidaten sturen hun volledige gegevens (met c.v.) en een briefje (in het Engels) met hun motivatie om aan dit International Space Camp® deel te nemen. De deadline is 15 april. Eind april maakt de jury bekend wie zijn ruimtereis mag beginnen voorbereiden.Meer info op www.eurospace.be. Kandidaturen naar euro.space.foundation@skynet.be

CursussenAlgemeen

➜ Wegwijs in het jodendom: vier donderdagavon-den vanaf 15/1 in Katholieke Volksbond, Turnhout +

bezoek aan de Joodse gemeenschap in Antwerpen op 22 of 29/2.

KWB/ACW/Stad Turnhout - Francis Deckx - francis.deckx@skynet.be - tel. 014 42 04 74

➜ Workshops en studiedagen rond integratie van gehandi-capten: Gespreksvaardig in contacten met ouders (3/2 en 4/3); Gedragsmoeilijkheden bij kleuters en lagere-schoolkinderen

(23/2); De communicatieve ontwikkeling van heel jonge kinderen (24/2); Hoogbegaafdheid: een handicap? (24/2); Sociale angst en faalangst (24/2 in Heverlee); Eetstoornissen en faalangst bij kinderen en adolescenten (25/2).Stichting Integratie Gehandicapten vzw - volledig aanbod op www.sig-net.be

➜ Onaantrekkeli jk?! Over het belang van fysieke (on)aantrekkelijkheid in opvoeding en hulpverlening (21/1); Vierdaagse training Gezins- (en school-)gericht handelen bij opvoedings- en gedragsproblemen (7-14/5; 4-11/6).KHLimburg - departement SAW - werkgroep navorming - Oude Luikerbaan 79 - 3500 Hasselt - tel. 011 28 82 70 - infosaw@saw.khlim.be - www.khlim.be/saw/

➜ De kunst van het vorming geven (11-18/3 en 1/4); De taal van het luisteren (20-27/4 en 4/5).Vereniging voor Contextueel Denken - Chris De Ketelbutter - Koersveldlaan 20 - 9840 De Pinte - tel. 09 282 83 43

➜ School anders bekeken: de vrijheid van leren: 12/1 in Lier.Bert Van der Wee - tel. 03 480 00 85 - meer info over de princi-pes op www.sudval.com en www.iederwijs.nl

➜ Musicalstage voor volwassenen: acht dinsdagavonden vanaf 13/1.Toneelschool Jonna - Aarschotsesteenweg 155 - 3012 Wilsele - tel. 016 44 80 19 - jonnatoneelschool@hotmail.com - www.digilife.be/schoolnet/scholen/jonna

➜ Likona-contactdag: 17/1 in Diepenbeek.Provinciaal Natuurcentrum - Het Groene Huis - Domein Bokrijk - 3600 Genk - tel. 011 26 54 62 - likona@limburg.be - www.limburg.be/likona/

Secundair onderwijs ➜ Geschiedenis van het lichaam - nieuwe cul-tuurgeschiedenis in de klas (5/2); Egodocumen-ten in de geschiedenisles - de leefwereld van adellijke vrouwen in de 18de eeuw (24/4).KULeuven - Vliebergh-Senciecentrum - Acade-mische Lerarenopleiding Geschiedenis - Lies.Klerkx@arts.kuleuven.ac.be - www.kuleuven.ac.be/avl

➜ Oude Meesters uit het Museum voor Schone Kunsten in de Sint-Baafskathe-draal: 22/2.Museum voor Schone Kunsten - Educatieve dienst - tel. 09 240 07 37

➜ Werken met de map «Goede minnaars»: 27/1, 2-12-20/2.Sensoa - Meersstraat 138D - 9000 Gent - tel. 09 221 07 22 - www.cgso.be (rubriek Vorming)

Hoger onderwijs ➜ Posthogeschoolvorming Veiligheids-coördinator Bouw niveau B: vanaf 24/1.www.sintlukas.be

Refl ecterendeklassen Op www.sioenretail.be vindt u de winnaars van de wedstrijd «Wees een zichtbare in het verkeer» (zie Klasse 137, p. 21). Zij winnen

elk 25 signalisatievestjes, zodat hun klas voortaan veilig door het verkeer kan.

www.sioenretail.be

Legende = Algemeen = Basisonderwijs = Secundair onderwijs = Hoger onderwijs

voor leraars» is een organisatie van Verbond van Kristelijke

Binnenkort vind je alle info op www.bedrijvendagvoorleraars.be

april. Eind april maakt de jury bekend wie zijn ruimtereis mag

Leraars op een podium.

in Lier.Bert Van der Wee - tel. 03 480 00 85 - meer info over de princi-pes op www.sudval.com en www.iederwijs.nl

➜vanaf 13/1.

Leraars op een podium.

MEK.KOSM

O.CZ

Gratis ruimtevaarttraining in de Verenigde Staten.

JONNA

(23/2); De communicatieve ontwikkeling van heel jonge

Gezocht: schoolbus Heeft uw school een leuke schoolbus of een opmerkelijke vorm van leerlingenver-voer? Yeti is op zoek naar schoolbussen met een verhaal. Stuur een mailtje naar redactie@yetiworld.be en misschien staat uw schoolbus binnenkort in Yeti.

LIEVEN V

AN ASSCHE

Gratis fi t op school Bloed, zweet en tranen… Gezond bewegen klinkt vermoeiend? Toch hebben Bart Colombie en Yves Van Craenenbroeck met FitClass een een-voudig concept ontwikkeld om aan de fysieke gezondheid van leerlingen secundair onderwijs te werken. En het kost je geen cent.Wat heb je nodig? Een lege ruimte of vergeten vergaderlokaal (een goeie 100 m2), meer niet. Vervolgens plaatst FitClass de apparatuur: 12 cardio- en 12 krachttrainingtoestellen. Met het Circuit kunnen 24 leerlingen in 48 minuten tijd op een leuke manier aan hun conditie en spieren werken. De leerkrachten LO krijgen vooraf een opleiding om hun leerlingen te begeleiden; de apparatuur wordt op maat voorgeprogrammeerd.Waar zit het addertje? Nergens, er is er geen. De apparatuur is overdag, een volledig schooljaar lang (overeenkomst van vijf jaar), gratis ter beschikking van de leerkrachten LO op voorwaarde dat je het lokaal ’s avonds ook ter beschikking stelt. Geen onoverkomelijk probleem dus, dat lokaal stond sowieso al de hele tijd leeg. FitClass neemt contact op met een drietal kinesisten uit de buurt. Die zgn. FitClass Pro’s begeleiden de avondsessies voor betalende leden (jaarabonnement: 300 euro, conditietests door de kinesist inbegrepen).De hele FitClass vertrekt vanuit het principe van regelmaat en engagement. De deelnemers maken vaste afspraken, elke week, op een vast tijdstip. Vier keer per jaar krijgen ze een conditietest. Die gegevens staan op hun lidkaart, op basis waarvan de kinesist de individuele oefenprogramma’s in de apparatuur laadt. Bovendien krijgt elke deelnemer geregeld zijn «rapport». Momenteel loopt een proefproject in het Sint-Vincentius-instituut Torhout.Alle info op fi tclass.be of via yves@fi tclass.com - FitClass vzw - Laar 162 - 2180 Ekeren - tel. 03 645 98 16Geïnteresseerde directies en leerkrachten kun-nen gratis met de FitClass kennismaken tijdens een reeks infonamiddagen op woensdagen 14 (Antwerpen), 21 (Gent) en 28 januari (Brussel) en 4 februari (Torhout). Meer info en inschrijvingen via Fitclass.be/school

Prijs voor ouderparticipatie De VGC-onderwijsprijs 2004 (een geldprijs van 2 500 euro) bekroont een project uit het Nederlandstalig onderwijs in Brussel rond «participatie van ouders in het schoolgebeuren en interactie tussen scholen en ouders(groepen)».Deelnemen kan tot 31/1. Meer info, reglement, inschrijvingsformulieren enz. bij Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) - directie Onderwijs - Steven Vandensteen - tel. 02 482 00 89 - steven.vandensteen@vgc.be - bop.vgc.be/agenda - www.brusselsonderwijspunt.be/agenda

Emancipatie vandirecties en leraren Wordt het ASO afgeschaft? Deze open vraag is het centrale thema van de 14de Dialoogdag (Stadhuis Sint-Niklaas, woensdag 21 januari) van Diroo vzw (Dialoogcentrum Refl ectie op Opvoeding en Onderwijs). Die dag gaat de dialoog over drie deelthema’s: «Een vak is meer dan een vak»; «Voorbij het utilitaire - voorbij de keuze à la carte - op zoek naar een coherent vormingsideaal voor de 21ste eeuw» en «Voorbij de politieke hervormingswoede?».Deelnemen kost 74 euro (48 euro voor Diroo-leden), alles inbe-grepen (inschrijving, congresmap, zaal, dranken, broodjes én het bijhorende boek).Diroo vzw heeft 2004 uitgeroepen tot het jaar van de emanci-patie van de directies en de leraren en organiseert op 22 september al een volgende Dialoogdag rond «De leraar: een coach?? - over het gezonde twijfelen aan de uitgangspunten van de huidige lerarenopleiding». Wie inschrijft voor beide Dialoogdagen krijgt een aanzienlijke korting.Alle info op www.diroo.be of bij Valeer Van Achter, afgevaar-digd beheerder - diroo.bornem@pi.be - tel. 03 899 22 01

18 KLASSE NR.141

Een «ander» gedicht Leerlingen van de vierde klas lager onderwijs tot en met de eerste graad secundair onderwijs kunnen met maximum drie gedichten (elk niet langer dan twintig regels) in de prijzen vallen én hun gedichten gepubliceerd zien. Het thema dit jaar is «gewoon anders». De deadline (poststempel) is vrijdag 23 januari. Op de prijzentafel ligt een boekencheque van 75 euro voor de winnaar en boekencheques van 25 euro voor de tweede en derde prijs.Alle info op www.jantervaert.be of via katrien.daniels@jantervaert.be - tel. 052 48 09 48

Gratis kranten in de klas Een artikel over binnenlandse politiek en een stripverhaal, een voetbalverslag en een editoriaal… Jouw leerlingen krijgen tien dagen lang het nieuws voorgeschoteld in lange kolommen met pittige titels, teasende intro’s en kleurrijke foto’s. Iedere dag krijgt je klas vijftien kranten van acht verschillende titels. (Je kan ook meer pakketten bestellen.) De Vlaamse Dagbladpers biedt daarbovenop een gratis werkkrant op jongerenmaat. Alles wat je in de krant vindt, is een aanleiding om bepaalde eindtermen te realiseren. Als je leerlingen de berichtgeving in verschillende kranten vergelijken, leren ze kritisch omgaan met de manier waarop journalisten informatie aanbieden. Cartoons geven jou een excuus om het over de grenzen van humor of over censuur te hebben. De manier waarop politici of sporttrainers confl icten oplossen vergelijk je met de wijze waarop je problemen in school en klas aanpakt.Begin januari ontvangt jouw directie informatie over Kranten in de Klas. Vraag ernaar. Of als je je nieuwsgierigheid niet de baas kan: www.dagbladpers.org.

Diversiteit in praktijk Op 11 februari kan je in het departement Onderwijs gratis deelnemen aan de studiedag «Diversiteit, van idee naar praktijk». Je ontdekt er praktijkvoorbeelden en je kan er kiezen uit een hele reeks workshops rond diversiteit op klas- en schoolniveau, in het hoger onder-wijs, toegankelijkheid voor mensen met een handicap, genderneutraliteit, instroom van allochtone studenten in hoger onderwijs enz.Alle info en inschrijvingen op www.weekvandediversiteit.be

Kracht van je stem Op 18 februari kunnen leerkrachten derde graad secundair onderwijs gratis deelnemen aan een speciale leerkrachten-namiddag in het Vlaams Parlement rond «De kracht van je stem», een initiatief voor democratische opvoeding. In verschillende workshops ontdek je het bijhorend educatief materiaal rond «opvoeden tot burgerzin».Meer info, inschrijvingen, bestellingen opwww.dekrachtvanjestem.be ofdekrachtvanjestem@vlaamsparlement.be

Sport op school Scholen, klassen en leerlingen verkopen tot april sleutel-hangers van de Looney Tunes (in zakjes van vier stuks) en brengen zo centen in het bakje voor meer sport op school. Zo’n sleutelhanger kost 3 euro (12 euro per zakje). De helft van de opbrengst (6 euro per verkocht zakje) mag de school houden, de andere helft dekt de kosten van de actie en ondersteunt de acties van Stichting Vlaamse Schoolsport (www.schoolsport.be).

Voorts winnen 400 scholen een gratis schoolreis naar Six Flags (max. 25 leerlingen en 2 leerkrachten per school) en wint de top 8 een gratis bioscoopvoorstelling (max. 100 leer-lingen) in één van de Kinepoliszalen.Alle info op www.olympic.be - Sport op school - tel. 02 640 73 68

Alle info op fi tclass.be of via yves@fi tclass.com - FitClass

Geïnteresseerde directies en leerkrachten kun-

rond «participatie van ouders in het schoolgebeuren en interactie

Deelnemen kan tot 31/1. Meer info, reglement, inschrijvingsformulieren

FITC

LASS VZW

Gratis leerkrachtendag rond burgerzin.

Centen voor meer sport op je school.

(www.schoolsport.be).

Centen voor meer sport op je school.

’s Avonds een schoollokaal voor fi tnesstoestellen? Overdag gratis voor de leerlingen.

OLYM

PIC HEALTH F

OUNDATIOND

E KRACHT VAN JE STEM

KLASSE NR.141 19

Klasse-service

➜ Speelplaatsen in VlaanderenBasisschool «De Belhamel» (Schellebelle) wil de speelplaats uitbreiden en herinrichten en zoekt hiervoor leuke ideeën. Scholen waar kinderen zich creatief kunnen ontspannen op de speelplaats mogen hun ideeën spuien op gibodebelhamelklas6@pi.be.➜ Het leven in IndiaEen videofi lm (55 min.) toont leerlingen tweede en derde graad secundair onderwijs «Het leven in India». Een fi lm zonder sensatiezucht, die via schrijnende contrasten een beeld geeft van een samenleving. De video kost 15 euro.Info en bestellingen bij Gignyasa vzw - Vlinderstraat 6 - 3500 Hasselt of bij Pascale Brehmen - tel. 089 56 22 67

➜ De wonderen van EgypteCollega Marc Goeminne organiseert tijdens de krokusva-kantie een cultuurreis naar Egypte (met Nijlcruise en bezoek aan Caïro). De prijs bedraagt 1 350 euro in volpension.Meer info bij Marc Goeminne - tel. 050 54 79 87 of 051 40 57 64

Hoever gaat onze zorg? Leerkrachten basis- en secundair onderwijs en zorgbegelei-ders krijgen op de derde Vlaamse Impulsdag Zorgverbreding (zaterdag 20 maart) nieuwe impulsen om beter om te gaan met specifi eke zorgvragen van kleuters, schoolkinderen en jongeren. Dit jaar ligt de klemtoon op de teamgerichte aanpak, op klas-, school- en overheidsniveau. Via een keuze-aanbod van 49 voordrachten en praktijkverhalen én een praktijk- en snuffelmarkt (uitgeverijen, ouderwerkgroe-pen, studenten, zorgcoördinatoren…) krijg je inspirerende voorbeelden.Een greep uit het aanbod: «Geen tijd voor overleg? Cre@tieve oplossingen»; «Met kleine pasjes naar de grote school»; «Van zorgen over zorg naar zorgplan»; «Hoe omgaan met taalleerstoornissen in het secundair onderwijs»; «Beter overleggen… over probleemgedrag praten met ouders als volwaardige partners» enz.De studiedag is een organisatie van VOZO, departement Lera-renopleiding, KHMechelen, i.s.m. de VOZO-opleidingen van Karel de Grote-Hogeschool, Arteveldehogeschool, KHLimburg, KHKempen, KHBrugge-Oostende, Trefpunt Zelfhulp en Letop.be.Plaats: Campus De Vest, Mechelen. Deelnemen kost 45 euro (koffi e, lunch en impulsboek inbegrepen). Inschrijven kan tot 10 februari.Alle info op www.khm.be of via lief.nauwelaerts@khm.be - tel. 015 36 92 67

Educatief met compost Duik samen de compostkoffer in! Je vindt er heel wat info rond composteren én materiaal om met je leerlingen aan de slag te gaan (loupepotjes, zeven, determineerkaarten). Deze werkkoffers zijn het resultaat van een samenwerking tussen Ovam, Vlaco en VVSG-Interafval en zullen in de meeste gemeenten verkrijgbaar zijn voor ontlening.Meer info: Imog - Koen Delie - Kortrijksesteenweg 26 - 8530 Harelbeke - tel. 056 71 61 17 - koen.delie@imog.be - www.imog.be

Holebivriendelijke school Meer dan 41 000 leerlingen secundair onderwijs (41 413 om precies te zijn) namen vorig schooljaar deel aan de Scholierenenquête van vzw De Holebifabriek. Die enquête peilde o.a. de houding van 14-18-jarigen t.o.v. holebi’s en de invloed van de school op deze houding. Prof. dr. Koen Pelleriaux (Universiteit Antwerpen) heeft de antwoorden geanalyseerd en stelt de resultaten voor op 26 januari (19.30 u.) in het departement Onderwijs in Brussel. Na de uiteenzetting volgt een debat met onderwijsactoren en beleidsmensen.Deelnemen is gratis. De scholen die aan de enquête deelnamen, krijgen die avond het eindrapport voor hun school, samen met de brochure «Een holebivriendelijke school». Met de cijfers en de brochure kunnen ze in hun school aan de slag.Inschrijven (verplicht!) via 41.413@holebifabriek.be - meer info op www.holebifabriek.be

Goede Minnaars Een interactieve voor- of namiddag rond seksualiteit?

Geen probleem met de «Goede Minnaars Carrousel» van de Maatschappelijke Jongeren Actie (MJA) die hiervoor

samenwerkte met verschillende C.A.W’s, Sensoa en Impres-sant+ Productiehuis.

De «Goede Minnaars Carrousel» is een interactieve tentoon-stelling over verschillende aspecten van seksualiteit waar vooral

jongeren mee bezig zijn. Bezoekers van de carrousel zien, lezen, voelen en beleven hoe ze met grote slaagkans iemand kunnen

versieren of hoe ze het met grootse onderscheiding kunnen verknallen. De carrousel doorprikt mythes, updatet het seksvoca-

bularium en licht lichamelijke veranderingen en gewaarwordingen toe. Ook sociale invloeden, zwangerschap, anticonceptie, waarden, normen en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) komen aan bod. De carrousel schuwt moeilijke thema’s niet, zoals ongewenste intimiteiten, nieuwe relatievormen en seksueel misbruik.Dit project mikt vooral op leerlingen eerste en tweede graad secun-dair onderwijs. De Carrousel toert langs de Kinepolis-vestigingen én krijgt daarbij het gezelschap van de Zweedse fi lm «Fucking Åmål» (1998), de debuutfi lm van Lukas Moodysson, over de 14-jarige Agnes die verliefd is op haar klasgenootje Elin. Het verlangen, de vreugde en het verdriet van de liefde als je jong bent of de moed die nodig is om «anders» te durven zijn, zullen jongeren in deze fi lm zeker herkennen.Je vindt de «Goede Minnaars Carrousel» en «Fucking Åmål» nog in Kinepolis Leuven (12-30/1), Kinepolis Hasselt (2-21/2); Kinepolis Gent (1-20/3) en Pentascoop Kortrijk (19/4 tot 7/5), telkens van maandag tot vrijdag (niet woensdagnamiddag). Zowel in voor- als namiddag kunnen twee groepen van max. 60 leerlingen deelnemen. Reserveren kan enkel telefonisch bij MJA op het nummer 02/515.02.53 Deelnemen kost 5,50 euro per leerling. Extra info bij MJA vzw - tel. 02 515 02 53 - sofi e.debisschop@mja.be- www.mja.be

Op 10 januari 2004 plant MJA een extra visiemoment voor leer-krachten in Kinepolis Leuven. Inschrijven hiervoor kan op het nummer 02 515 02 53 of mail naar sofi e.debisschop@mja.be met vermelding ‘Klasse-visiemoment-Leuven’.

Misbruik van kinderen Hoe vang je signalen op van misbruik van kinderen? Hoe reageer je op een vermoeden van misbruik? Wie kan verdere hulpverlening bieden? Op die actuele vragen antwoordt de studiedag «Misbruik van kin-deren. Hoe beter omgaan met signalen van angst en geweld?», op dinsdag 3 februari in het departement Onderwijs. De studiedag is een initiatief van Child Focus, i.s.m.departement Onderwijs. Doelgroep zijn schooldirecties, leerkrachten, CLB-mede-werkers, zorgcoördinatoren, leraars in opleiding enz. (basisonderwijs en eerste graad secundair onderwijs). Leo Bormans, hoofdredacteur Klasse, is moderator van de studiedag.Meer info en inschrijvingen (vóór 26 januari) bij Child Focus - heidi.depauw@childfocus.org - www.childfocus.org

Whizzkids 2004 Leerlingen derde graad (buitengewoon) lager onderwijs kunnen klassikaal inschrijven voor de wedstrijd CST Whizzkids 2004. In een voorronde (januari-februari) krijgen de leerlingen op internet vier vragenreeksen, met telkens drie soorten vragen: vragen die de kennis peilen van de ict-woordenschat, zoeken op internet en vragen waarbij ict als middel een belangrijke rol speelt. Acht klassen dringen door tot de halve fi nale. Ten slotte spelen vier klassen een fi nale met praktische en theoretische proeven rond ict en internet op woensdag 10 maart in Flanders Expo Gent.Volledig reglement en inschrijvingsformulier vind je op www.cst.be/wedstrijd. Op de prij-

zentafel vind je o.a. didactische Ontdekkastelen, Dox, digitale camera’s, ict-producten enz. (in

totaal meer dan 25 000 euro).

Duik de compostkoffer in.

de uiteenzetting volgt een debat met onderwijsactoren en

Deelnemen is gratis. De scholen die aan de enquête deelnamen,

Maak bespreekbaar in de klas waar jongeren mee bezig zijn.

sofi e.debisschop@mja.be- www.mja.be

Op 10 januari 2004 plant MJA een extra visiemoment voor leer-M

JA VZW

Maak bespreekbaar in de klas waar

IMOG

CST

Expo Gent.Volledig reglement en inschrijvingsformulier

Zitten er whizzkids in je klas?

(advertentie)

Olympic Student Trophy 2004 Kajakken, mountainbiken, klimmen, boog-schieten, houthakken… Het zijn misschien niet allemaal Olympische disciplines, maar ze maken wél deel uit van de proeven die de deelnemers aan de Olympic Student Trophy 2004 moeten overwinnen. Die Trophy vindt plaats op woensdag 5 mei in Neufchâteau. Aan deze wedstrijd kunnen laatstejaars secundair onderwijs uit 120 Belgische scholen deelne-men. De atleten leggen drie parcours af die een beroep doen op vaardigheden als kaartlezen, oriëntatie enz. In maart zijn er regionale se-lecties in Herentals (10/3), Brussel (17/3) en Wachtebeke (24/3). Leerkrachten LO kunnen hun leerlingen best zo snel mogelijk beginnen klaar te stomen, want de inschrijvingen lopen al op www.sportfun.be.

Meer info (o.a. een volledig presentatiedossier) via info@olympic.be of www.sportfun.be. De Olympic Student Trophy is een organisatie van de Olympic Health Foundation, een initiatief van het BOIC.

Knooppunt@democratie Hoe kan je bij jongeren van 10 tot 18 jaar interesse wekken voor onze democratische instellingen? Hoe kan je hen helpen om de werking van deze instellingen te begrijpen? Hoe kan je hen warm maken voor de uitdagingen en problemen van onze democratie? Op deze vragen wil het Knooppunt Democratie een antwoord bieden. Het project is gehuisvest in het Bellevuemuseum, naast het Koninklijk Paleis. Vanaf januari kan je er terecht met je leerlingen voor een creatief dagprogramma: een animatie met interactieve en motiverende scenario’s in de voormiddag, in de namiddag een bezoek aan één van de parlementen. Voor leerlingen onder de 14 jaar staat de animatie in het teken van democratische waarden: respect voor anderen, inspraak en participatie. Het programma sluit nauw aan bij de eindterm «wereldoriëntatie». Bij de +14-jarigen ligt de nadruk op de vakoverschrijdende eindtermen «burgerzin en sociale vaardigheden». Dit programma is vooral gericht op BSO en TSO omdat deze leerlingen het meest behoefte hebben aan een niet-schoolse aanpak van dit thema.

Deelnemen is gratis (max. 24 leerlingen), het aantal klassen dat kan inschrijven is beperkt.Alle info en inschrijvingen op www.knooppuntdemocratie.be - zie ook www.lerarendirect.be (In de kijker)

Olympische week Op maandag 21 en dinsdag 22 juni zal de Olympische fakkel op haar weg naar Athene door Antwerpen en Brussel passeren. Vermits 2004 ook is uitgeroepen tot Europees Jaar van Opvoeding door Sport is er een projectweek uitgewerkt voor kleuteronderwijs en derde graad lager onderwijs.Het is de bedoeling dat je hiermee aan de slag gaat tijdens de week van 10 tot 14 mei. Het pakket biedt leerinhouden en opzoekingsopdrachten, besteedt aandacht aan atttitudes en waarden en geeft houvast om zelf een olympische sportdag te organiseren als afsluiter van de week. Klassen die een leuke fotoreportage maken en de olympische idealen origineel in beeld brengen, kunnen in de prijzen vallen. Een aantal winnende klassen zal bovendien in Antwerpen mogen meelopen met de echte Olympische vlam.Meer info bij BOIC - tel. 02 474 51 50 - info@olympic.be - www.olympic.be

Leer yidaki spelen Op zoek naar een nieuw instrument om met je leerlingen te (leren) bespelen? De yidaki (beter bekend als didgeridoo) is misschien een (luidruchtig) alternatief. Joeri Gielis is verslaafd aan het instrument, ging zijn yidaki zelf maken in Australië en volgde een hele reeks cursussen. Nu is hij klaar om zelf yidaki-lessen te geven. Allerlei formules zijn mogelijk, van korte kennismakingssessies tot lessen voor (half-)gevorderden. Eventueel kan u (bijvoorbeeld in het lager onderwijs) de muzieksessie combineren met een sessie dot-painting (typisch voor de authentieke aboriginalkunst).Alle info bij Joeri Gielis - tel. 0486 05 56 72 - info@didgeridoo.tk of op www.didgeridoo.tk Cursussen didgeridoo en

dotpainting op maat.

JOERI GIELIS

Olympische uitdaging voor laat-stejaars secundair onderwijs.

behoefte hebben aan een niet-schoolse aanpak van dit thema.

Deelnemen is gratis (max. 24 leerlingen), het aantal klassen dat kan inschrijven is beperkt.

OLYM

PIC

HEAL

TH F

OUND

ATIO

N

(advertentie)

KLASSE NR.141 21

Van alfa tot omega

Op zoek naar een cursusplan en een overzicht van de doelen voor alfabetisering in de tweede taal en in het Turks? Vraag dan de curricula aan die het Vlaams Ondersteuningscentrum voor de Basiseducatie (VOCB) klaarstoomde met hun Bul-gaarse, Letse en Spaanse partners tijdens het project «Alfa NT2». Dit Europees project wil de kwaliteit verhogen van de alfabetisering van anderstaligen in de tweede taal en in het Turks. In de curricula vind je naast de einddoelen een overzicht van de lees- en schrijfvoorwaarden, aanvankelijk lezen en schrijven. De auteurs hebben de doelen opgesplitst in mogelijke deelstappen die je kan opzoeken op vaardig-heid, context en tekstsoort. Een cyclisch opgebouwde leerlijn geeft je een goed zicht op het cursusverloop. Aanwijzingen rond didactiek en evaluatie sluiten de curricula af. Kostprijs voor het curriculum tweede taal is 40 euro, de Turkse versie kost 34 euro (beiden met cd-rom).Voor meer info, mail naar VOCB - Lieve Van Hoeteghem - lieve.van.hoeteghem@vocb.be - tel. 015 44 65 24 - bestellingen via Sam Dellens - sam.dellens@vocb.be - tel. 015 44 65 06

Coole wetenschappen

Heb jij leerlingen uit het vierde en vijfde jaar ASO of TSO die wetenschappen cool vinden? Dan is de Europese Weten-schapsolympiade (EUSO) van mei 2004 in Groningen iets voor hen. De laureaten voeren er opdrachten uit in teams van drie. Het gaat om experimenten uit fysica, chemie en biologie waarbij minstens twee wetenschappelijke vakken geïntegreerd zijn. Laat je leerlingen aan de slag gaan. Tegen 20 februari sturen ze een verslag van hun experiment (bij voorkeur per mail) aan de EUSO. De jury nodigt de gese-lecteerde leerlingen uit om dat verslag van maximum 10 pagina’s toe te lichten en duidt dan drie laureaten aan die Vlaanderen mogen vertegenwoordigen op de Olympiade. Opgelet: enkel leerlingen die op 31 december nog geen 17 jaar zijn, kunnen deelnemen.Info op www.euso.dcu.ie/euso/home/index.htm - www.velewe.be - www.vob-ond.be - verslag aan Vic Rasquin - vrasquin@easynet.be - Min. A. De Clercklaan 2 - 8500 Kortrijk

Zit stil

Welke zijn de laatste wetenschappelijke ontdekkingen rond ADHD en hoe ga je met hyperactieve kinderen om in het dagelijkse leven? Welke invloed hebben leerstoornissen op het sociaal en emotioneel gedrag van kinderen? Hoe kan je een leervriendelijke omgeving creëren voor kinderen met dyslexie of gedragsproblemen? Op deze vragen krijg je een antwoord tijdens de internationale info-sessie «Probleemgedrag, een uitdaging» op zaterdag 14 februari. Drie internationale onderwijsdeskundigen (waaronder Pol Ghesquiere van de KUL) belichten telkens een ander aspect van deze problematiek.De studiedag vindt plaats in het Borschette Centrum in Brussel. Het EC-OC («Europe’s Children - Our Concern») zorgt voor de organisatie. Deelnemers betalen 35 euro (lichte lunch inbegre-pen); EC-OC-leden, studenten, gepensioneerden en mensen met een laag inkomen krijgen vermindering.Info via EC-OC - www.ecoc.be - ecoc@ecoc.be - tel./fax 02 537 48 36

Meer Europa

Op 27 en 28 januari kan je in Alden Biesen (Bilzen) een internationaal colloquium annex tentoonstelling bezoeken over de uitbreiding van de Europese Unie. Je ontdekt er de tien nieuwe leden (voorgesteld door hun waarnemers in het Europees parlement) en je kan er lezin-gen en toespraken bijwonen over culturele, economische en politieke thema’s. Voorts vind je er toeristische en culturele stands en zijn er culturele activiteiten.Alle info op www.Alden-Biesen.be

Europa à la carte Kies à la carte een van de vier teasers uit het didactisch

pakket «Europa à la carte» en werk van daaruit het thema «Europa» uit met je leerlingen van de derde graad ASO en

TSO. Op het menu: «Een verhaal van geweld», «Europa in je lunchpakket», «Een jobstudent met Europese ambities»

of «Europa’s top 7». Deze cd-rom is geen klassiek didactisch pakket, maar wil via een thematische aanpak jongeren aanspreken

en motiveren voor de Europese realiteit. Zo zijn er per teaser twee of drie lessen met telkens een gevarieerd opdrachtenpakket

voor de leerlingen. Je kan de leerkrachtenpagina’s gebruiken voor achtergrondinfo, lesschema’s en commentaar bij de opdrachtenfi -

ches. Op die manier werk je vakoverschrijdend én differentiërend. Het Bureau voor België van het Europees Parlement tekent voor het initiatief. De cd-rom is gratis.

Bestellen bij Infopunt Europees Parlement - tel. 02 284 26 79 of 02 284 24 29 - epbrussels@europarl.eu.int

Onder de kerstboom liggen vijf didactische pakketten klaar met de cd-rom «Europa à la carte», de brochure «Europees ABC» van de Stichting Ryckevelde en de informatiebundel «Europa vandaag en morgen - deel 1». Mail voor 26 januari 2004 je naam en adres naar Klasse-Internatio-naal - an.declercq@ond.vlaanderen.be. Een onschuldige muis klikt vijf winnaars aan. Je vindt ze vanaf 28 januari op www.klasse.be/winnaars.

Welcome in Cambridge Ben je leerkracht Engels in het lager secundair onderwijs en geef je minimum zeven uur Engels per week? Reserveer dan 12 tot 23 april in je agenda. Dan kan je deelnemen aan de internationale vormingscursus in de Bell Language School in Saffron Walden bij Cambridge. Daar kan je meer leren over «the communicative approach», het aanleren van grammatica via deze weg, me-thodieken om woordenschat aan te brengen en cursusboeken aan te passen, modules voor tests, taalontwikkeling….Tijdens je verblijf kan je gebruik maken van het zelfstudie- en computercentrum en de didactische bibliotheek. Een dagje Londen en een bezoek aan Cambridge staan op het extra-murosprogramma. Je logeert bij een Engelse familie of verblijft in een eenpersoonskamer op de campus zelf. De Vlaamse onderwijsinspectie begeleidt je ter plaatse en organiseert ook een terugkomdag voor de Vlaamse deelnemers. Deelnemen kost 1 230 euro. Het departement Onderwijs neemt hiervan 930 euro ten laste; de school betaalt via het nascholingsbudget het saldo. Je bekostigt zelf maximaal 160 euro voor de reiskosten. Opgelet: het aantal plaatsen is beperkt tot 20.Inschrijven kan voor 31 januari bij Marie-Rose Van Nooten - inspecteur SO - marierose.van.nooten@belgacom.net - tel. 089 65 89 50

Kids in space Laat je kinderen van de basisschool alvast hun ruimtepak klaarleggen. In april 2004 kunnen ze met de Nederlandse ESA-astronaut André Kuipers een ruimtegesprek houden. Dan is de astronaut 10 dagen aan boord van het internationaal ruimtestation (ISS). Om contact met hem te krijgen, moeten ze wel meedingen met de wedstrijd die ARISS (Amateur Radio on ISS) organiseert voor de Vlaamse en Nederlandse basisscholen. Zes- tot tienjarigen tekenen een astronaut en het internationale ruimtestation, tien- tot twaalfjarigen schrijven er een spannend verhaal over. Een jury van ESA-vrijwilligers beslist in februari welke groepen de (radio)ruimte ingaan. Als je klas erbij is, ontvang je een mailtje. Sein daarom voor 1 februari 2004 jullie tekeningen en ruimteverhalen door. Vergeet er ook niet al jullie prangende vragen voor de Nederlandse astronaut bij te voegen.Info en inschrijvingsformulieren op www.esa.

int/zeghetiss - Gaston Bertels - ARISS Europe Chairman - gaston.bertels@skynet.be -

tel. 02 771 67 74

Het Bureau voor België van het Europees Parlement tekent voor het

Bestellen bij Infopunt Europees Parlement - tel. 02 284 26 79 of Bestellen bij Infopunt Europees Parlement - tel. 02 284 26 79 of

Experimenteren tijdens Olympiade.

en politieke thema’s. Voorts vind je er toeristische en

PHOTODISC

Kids gaan de ruimte in.

PHOTODISC

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 99 - fax 02 553 95 05an.declercq@ond.vlaanderen.be

(advertentie)

(advertentie)

Gezocht: artiesten Gezocht: vrijwilligers die meewerken aan projecten zoals de «geweldvrije school» en peer mediation»; educatief materiaal maken (begeleidingsmappen bij jeugdboeken, actiepakketten…); de website vernieuwen, vorming uitwerken en geven enz.«Vredesopvoeders zijn artiesten», zegt Pax Christi Vlaanderen dan en zoekt leerkrachten (in spe) die geboeid zijn door vredesopvoe-ding.Meer info bij Katia Verbiest - tel. 03 225 10 00 - katia.verbiest@paxchristi.be - www.paxchristi.be

Kinderrechtenaanpakken Een gezond leven voor elk kind, onderwijs voor elk kind, bescherming van elk kind tegen uitbuiting en geweld, de strijd tegen HIV/Aids: dit zijn de thema’s van het congres «Kinderrechten aanpakken», een organisatie van de initiële lerarenopleidin-gen van Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote-hogeschool en Plantijnhogeschool. Tal van organisaties werken mee aan dit congres.Het plenaire gedeelte vindt plaats ’s voormiddags in Metropolis Antwerpen; nadien kan je voor een 75-tal workshops terecht op verschillende lokaties in Antwerpen. ’s Avonds is er een mini-fi lmfestival in Metropolis.Alle info op www.kinderrechtenaanpakken.be. In-schrijven kan tot 10 januari. Deelnemen kost 25 euro (middagmaal inbegrepen). Het congresboek kost 15 euro en voor het fi lmfestival betaal je 4 euro.

Koningin Paola Alle secundaire scholen kunnen dit schooljaar meedingen naar de Koningin Paolaprijs 2003-2004. De Prijs, een diploma en een leuk geldbedrag, beloont «lesgevers die door onberispelijk professionalisme in de uitoefening van hun functie, de kwaliteit van het onderwijs verbeterd hebben op basis van concrete verwezenlijkingen».Je kan kandidaten (of jezelf) voordragen tot 23 januari. Meer info, reglement, inschrijvingsformulieren enz. bij Stichting Koningin Paola - Slegerslaan 356 bus 17 - 1200 Brussel - tel. 02 762 92 51

Gratis maanlicht Claire, een tiener, vindt in een schuur een jonge drugskoe-rier uit Afghanistan, neergeschoten na bewezen diensten en gebruikt als menselijk verpakkingsmateriaal. Claire besluit de jongen voor zich te houden en ze worden verliefd op elkaar. Als de grond te heet wordt onder hun voeten, besluiten ze te vluchten. Opgejaagd door criminelen raakt hun leven in een stroomversnelling… Dat is het gegeven van «Moonlight», een onthutsende en tegelijk ontroerende fi lm van Paula van der Oest, waarmee je meteen de klasdiscussie opent over druggebruik, maatschappelijk onrecht, de relatie tussen tieners en ouders. De fi lm kreeg internationaal heel wat weerklank en nu kan je hem ook met de klas gaan zien.Op woensdag 14 januari om 15 u. kunnen 50 leer-krachten gratis met collega of partner naar «Moon-light». Vooraf krijg je toelichting van producent Emjay Rechsteiner. Ook hoofdrolspeelster Laurien Van den Broeck zal van de partij zijn. Plaats van afspraak: Actor’s Studio - Korte Beenhouwersstraat 16 - 1000 Brussel. Inschrijven vanaf 26 december op www.lerarenkaart.be. Je krijgt een bevestiging via e-mail.Meer info over de fi lm op www.staccatofi lms.com – info@staccatofi lms.com

Open de discussie over drugs,maatschappelijk onrecht en de relatie

tussen tieners en ouders.

Vredesopvoeders zijn artiesten.Vredesopvoeders zijn artiesten.

STACCATO F

ILMS

PAX C

HRISTI

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.141 23

Algemeen

➜ Op schooluitstapDaar heb je dan je trip naar het Afrikaans museum, de Hoge Rielen of het Land van Ooit vastgelegd, maar is voor de rest alles in orde? Welke documenten moet je mee hebben? Wat moet er in de EHBO-koffer zitten? Wat doe je bij een ongeval? Hoe communiceer je met de ouders? Leraar Karl Baert schrijft het allemaal uit in een beknopt vademecum: praktische info, memo, stappenplan, checklist enz.‘Schoolreisvademecum’ (7 euro) - Die Keure - Oude Gentweg 108 - 8000 Brugge - tel. 050 47 12 72 - fax 050 47 12 87 - educatieve.uitgaven@diekeure.be - www.diekeure.be

➜ Speuren naar waterReis de wereld rond, verzamel vijf waterkristallen en red de aarde. Dat is het avontuur achter ‘Speurtocht naar water’. Onderweg zoek je informatie, los je raadsels op, doe je water-proeven in 3D. In deze cd-rom zit een badkuip vol informatie over water: het leven in de vijf klimaatgebieden, cijfers en statistieken over waterverbruik, foto’s, 3D-voorstellingen en videofragmenten, een verklarende woordenlijst, gekende en minder gekende waterverhalen. Samen genoeg waterstof voor wereldoriëntatie, aardrijkskunde, geschiedenis, Nederlands... Grafi eken, voorstellingen en teksten kan je afdrukken en je krijgt een gratis lesbrief. Aanbevolen nattigheid voor acht- tot veertienjarigen (al is de info voor alle leeftijden goed).‘Speurtocht naar het water’(24,95 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 - lannoo@lannoo.be - www.lannoo.be. De cd-rom kwam tot stand in samenwerking met Unesco en de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening.

➜ Tieners in de knoeiLarissa (11) wil niet meer naar school. Ze staat elke dag te huilen op de speelplaats. Haar ouders merken dat ze erg gespannen is wanneer er toetsen zijn. Jeroen (13) stoort geregeld de les. Toch lijkt hij gemotiveerd en zijn cijfers zijn oké. Moet je hem straffen of niet? De moeder van Irene (17) maakt zich grote zorgen. Haar dochter lijkt depressief: ze gaat niet meer uit en ligt veel in bed… Hoe je tieners helpt die emotioneel in de knoop liggen met zichzelf? Dit boek zoekt de antwoorden.‘Tieners in de knoei’ (17,95 euro), Ivo Engelen & Ingrid Coosemans - verkrijgbaar in de handel - Lannoo Uitgeverij - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 - www.lannoo.com

➜ Bedrijf en boeddhaBekommeren bedrijfsleiders zich echt om de mens en de omgeving of is ‘fatsoenlijk zaken doen’ niet meer dan een publicitaire stunt? Naast het verschijnsel kunnen we anders niet kijken. Vandaag schijnen allerlei krachtlijnen in de wereld te wijzen op een hervorming of op een terugkeer naar oudere inspiratiebronnen. Zoals het boeddhisme mis-schien. Een debat.‘Alles verandert. Vragen en beschouwingen over ethiek, economie, wetenschap en boeddhisme in deze tijd’ - (9,50 euro), Frans Goetghebeur - Kunchab v.z.w. - Kruispadstraat 33 - 2900 Schoten - kunchab.org

Basisonderwijs

➜ Duizend vragenLetterlijk duizenden vragen in rekenen en taal vind je op de cd-rom Noldus. Voor alle leerjaren is er oefenstof over de zin, woordontleding, woordenschat, vervoeging, spelling, lezen, getallen en meten. Daarbij krijgen leerlingen de basisregels aangereikt en kan de leerkracht checken hoe de leerlingen het er vanaf brengen. Je kan bovendien oefeningen wijzigen en/of toevoegen en ze afdrukken. Afgelegde toetsen worden opgeslagen en komen per leerling in evaluatiestatistieken terecht. De cd-rom is het werk van schooldirecteur Jean-Claude Noldus. Er is ook een uitbreiding voor de eerste graad secundair.Cd-rom Noldus 7 - Editions Media ware - 4 rue de la place - 7870 Montignies-lez-Lens - tel. 065 32 01 82 - fax 065 32 01 90

➜ Word kunstenaarDe uil van Minerva tekenen, een Romeinse mozaïek leggen, een giraf toveren uit aluminiumfolie, de buffel uit de grotten

van Lascaux namaken… Aan de hand van beroemde kunstwerken en allerlei voorbeelden kunnen leerlingen

stap voor stap zelf kunst maken. De geïllustreerde reeks ‘Kijk op kunst’ toont je hoe: afbeeldingen, materialen, werk-

vormen, tips en suggesties binnen uiteenlopende thema’s. Voor acht- tot twaalfjarigen.

‘Dieren’(13 euro), reeks ‘Kijk op kunst’- verkrijgbaar in de handel - uitg. Ars Scribendi - Productieweg 5 - 3481 MH

Harmelen - tel. 00 31 348 44 39 98 - fax 00 31 348 44 40 76 - info@arsscribendi.com - www.arsscribendi.com. Andere boekjes

in de reeks: ‘Mensen’, ‘Stillevens’, ‘Landschappen’, ‘Sport & Vrije Tijd’

➜ Maan, roos, abonnementLeerlingen die met de methode ‘veilig leren lezen’ leren lezen, kunnen er sinds dit schooljaar een tijdschrift bijnemen. ‘Maan roos vis’ strijkt om de veertien dagen in de school neer. Kinderen kunnen het gebruiken om thuis spelenderwijs nog meer letters te nuttigen. Of voor extra rekenen en schrijven, voor puzzels, weetjes, raadsels, recepten. Ouders krijgen een eigen pagina met leestips en informatie over de ontwikkeling van hun kind.Tijdschrift ‘Maan roos vis’ (abonnement 20 nrs. voor 20 euro) - uitg. Zwijsen-Infoboek - Lil 51 - 2450 Meerhout - tel. 014 36 92 92 - fax 014 36 92 93 - info@infoboek.be - www.zwijsen-infoboek.be

Secundair onderwijs

➜ BeroepNa acht dagen en evenveel keer een uur te laat komen vliegt Jasper buiten op zijn stageplaats. Als Nele in de les groepskoken haar werk klaar heeft, pakt ze haar spullen en gaat sms’end bij de verwarming zitten. Petra ziet haar werkstuk hout niet zitten en smijt het theatraal stuk op de vloer… Een beroep leren is meer dan kennen en kunnen, het gaat ook om sociale en emotionele vaardigheden, om goede werkattitudes. Hoe je die traint binnen de praktijkles? Leraar Albert Janssens werkte een trainingsprogramma uit dat leerlingen en leerkrachten bewust leert omgaan met denken, voelen en handelen bij het werk. Een praktische gids door de eindtermen leren leren en sociaal-emotionele vaardigheden voor TSO en BSO. Inclusief evaluatiefi che.‘Samen denken in beroep. Een trainingsprogramma voor beroepsscholen en beroepsopleidingen’ (22 euro) - ver-krijgbaar in de handel - uitg. Acco - Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - fax 016 62 80 01 - uitgeverij@acco.be - www.acco.be

➜ In het legioen‘Ik werd 34 keer door mijn commandanten beloond voor mijn moed. Ik ontving 6 coronae civicae. Ik diende 22 jaar lang in het leger en ben meer dan 50 jaar oud.’ Dat schrijft Quintus Spurius Ligustinus over zijn militaire carrière. Hij schopte het tot centurio in de Romeinse legioenen rond 200 voor Christus. Hoe werkte dat leger? Hoe werden infan-teristen, slingeraars, verkenners, ruiters, koeriers enz. gerekruteerd? Welke wapenrusting droegen ze? Hoe verliepen de troepenbewegingen en de bevoorrading? Wat maakte het Romeinse leger zo succesrijk? Archeoloog Bernard Van Daele lijft je in.‘Het Romeinse Leger’ (24,95 euro) - Boekhandel Infodok/Davidsfonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 50 - fax 016 31 06 08 - boekhandel.infodok@davidsfonds.be - www.davidsfonds.be

Hoger onderwijs

➜ Ook van collega’sHoe leer je van ervaringen die je opdoet in de klas? Hoe nuttig is het om systematisch op je lessen terug te blikken en wat pik je daaruit mee? Bestaat daar een handig systeem voor? En vooral: wat kan je opsteken van je collega’s? Je leest het allemaal in ‘Leren van lesgeven’, een beknopte en vlot geschreven handleiding voor beginnende (en andere) leerkrachten.‘Leren van lesgeven’ (9,50 euro), K Melief, F. Korthagen, A. Tigchelaar, B.Koster - Uitgeverij Nelissen - Birkstraat 95-97 - 3768 HD Soest

- tel. 00 31 35 541 23 86 - fax 00 31 35 542 38 77 - service@nelissen.nl - www.nelissen.nl

voelen en handelen bij het werk. Een praktische gids door de eindtermen leren leren en sociaal-emotionele vaardigheden voor TSO en BSO. Inclusief evaluatiefi che.

2004

Een

jaar

met

Januari Februari Maart April Mei Juni

d 1 z 1 m 1 d 1 z 1 d 1

v 2 m 2 d 2 v 2 z 2 w 2

z 3 d 3 w 3 z 3 m 3 d 3

z 4 w 4 d 4 z 4 d 4 v 4

m 5 d 5 v 5 m 5 w 5 z 5

d 6 v 6 z 6 d 6 d 6 z 6

w 7 z 7 z 7 w 7 v 7 m 7

d 8 z 8 m 8 d 8 z 8 d 8

v 9 m 9 d 9 v 9 z 9 w 9

z 10 d 10 w 10 z 10 m 10 d 10

z 11 w 11 d 11 z 11 d 11 v 11

m 12 d 12 v 12 m 12 w 12 z 12

d 13 v 13 z 13 d 13 d 13 z 13

w 14 z 14 z 14 w 14 v 14 m 14

d 15 z 15 m 15 d 15 z 15 d 15

v 16 m 16 d 16 v 16 z 16 w 16

z 17 d 17 w 17 z 17 m 17 d 17

z 18 w 18 d 18 z 18 d 18 v 18

m 19 d 19 v 19 m 19 w 19 z 19

d 20 v 20 z 20 d 20 d 20 z 20

w 21 z 21 z 21 w 21 v 21 m 21

d 22 z 22 m 22 d 22 z 22 d 22

v 23 m 23 d 23 v 23 z 23 w 23

z 24 d 24 w 24 z 24 m 24 d 24

z 25 w 25 d 25 z 25 d 25 v 25

m 26 d 26 v 26 m 26 w 26 z 26

d 27 v 27 z 27 d 27 d 27 z 27

w 28 z 28 z 28 w 28 v 28 m 28

d 29 z 29 m 29 d 29 z 29 d 29

v 30 d 30 v 30 z 30 w 30

z 31 w 31 m 31

Juni Juli Augustus September Oktober November December

d 1 z 1 w 1 v 1 m 1 w 1

v 2 m 2 d 2 z 2 d 2 d 2

z 3 d 3 v 3 z 3 w 3 v 3

z 4 w 4 z 4 m 4 d 4 z 4

m 5 d 5 z 5 d 5 v 5 z 5

d 6 v 6 m 6 w 6 z 6 m 6

w 7 z 7 d 7 d 7 z 7 d 7

d 8 z 8 w 8 v 8 m 8 w 8

v 9 m 9 d 9 z 9 d 9 d 9

z 10 d 10 v 10 z 10 w 10 v 10

z 11 w 11 z 11 m 11 d 11 z 11

m 12 d 12 z 12 d 12 v 12 z 12

d 13 v 13 m 13 w 13 z 13 m 13

w 14 z 14 d 14 d 14 z 14 d 14

d 15 z 15 w 15 v 15 m 15 w 15

v 16 m 16 d 16 z 16 d 16 d 16

z 17 d 17 v 17 z 17 w 17 v 17

z 18 w 18 z 18 m 18 d 18 z 18

m 19 d 19 z 19 d 19 v 19 z 19

d 20 v 20 m 20 w 20 z 20 m 20

w 21 z 21 d 21 d 21 z 21 d 21

d 22 z 22 w 22 v 22 m 22 w 22

v 23 m 23 d 23 z 23 d 23 d 23

z 24 d 24 v 24 z 24 w 24 v 24

z 25 w 25 z 25 m 25 d 25 z 25

m 26 d 26 z 26 d 26 v 26 z 26

d 27 v 27 m 27 w 27 z 27 m 27

w 28 z 28 d 28 d 28 z 28 d 28

d 29 z 29 w 29 v 29 m 29 w 29

v 30 m 30 d 30 z 30 d 30 d 30

z 31 d 31 z 31 v 31

Dag van de leerkracht

(advertentie)

Even wonen in Praag

Op de brug over de Moldau neu-riet iedereen Smetana mee en met het cliché-zinnetje («Het is

Praachtig in Praag!») op hun ansicht-kaart struikelen de meeste toeristen in dezelfde val. Praag is inderdaad een historische stad vol clichés. Je kan er je hart in schoonheid en romantiek wentelen. Maar er is meer. Dat kan je ontdekken door er bijvoorbeeld enkele dagen te gaan wonen. Met Klasse. Je hebt de keuze: een kamer, een sjieke kamer of een hotel. Met de auto (niet eens zo ver) of met het vliegtuig (niet eens zo duur). Praag is een wandelstad. Vanaf je verblijfplaats doe je best alles te voet. Er zijn duidelijk herkenbare wijken met eigen accenten: elke dag een nieuwe ontdekking. Je bent er nooit alleen. Praag trekt elk jaar enkele miljoenen toeristen. En toch is het er op vele plekken rustig en stil. Ga er even wonen en doe of je thuis bent. Dat kan al vanaf 312 euro voor vier dagen (vliegreis inbegrepen).

Naast de brugOp de lange Karelsbrug over de Moldau is het op elk moment van de dag feest: muzikanten, schilders, jongleurs en fotogra-fen. In de vroege ochtend pakken de stilte, de middeleeuwse torens, de gotische beelden, het water en de zon je bij de keel. Aan het woord romantisch valt hier niet te ontkomen. Op de linkeroever kronkelen de straatjes van Mala Strana naar de grootste burcht ter wereld. Een complex van kathedraal, kapel-len, torens, paleizen, tuinen, kloosters en musea, inclusief «Het Gouden Straatje» van de alchemisten. Op de rechteroever kan je samen met Kafka nog altijd lekker verdwalen in de Oude (Stare Mesto) of de Nieuwe Stad (Nove Mesto). In de Joodse wijk Josefov zijn de synagoge en de 12 000 opeengestapelde graven van het historische kerkhof de blikvangers. De schade van de grote overstroming enkele jaren geleden is nu overal hersteld, al zie je aan vele huizen hoe metershoog het water heeft gestaan. Praag ademt geschiedenis, ook heel recente. Op het brede Wenceslas-plein sloegen in ’68 de Russische tanks de Praagse Lente neer en riep Vaclav Havel in ’89 de nieuwe Republiek uit. Nu is het een levendige uitgangsbuurt en een modern winkelcentrum. Het Museum van het Communisme ligt er vlak naast de MacDonald’s. Eten, drinken, koffi ehuizen en bierkelders in overvloed. Je betaalt niet met euro’s maar met

kronen. Even uitkijken met de verschillende wisselkoersen. Laat je ook niet vangen door de toverlamp van het achter-haalde «Laterna Magica». Er zijn elke dag genoeg culturele en muzikale alternatieven. Elke reiziger krijgt een gidsje mee met de belangrijkste bezienswaardigheden. Het zijn er veel te veel om op te noemen: de bibliotheek van het Strahovklooster, de tekeningen van Mucha, een daguitstap (met de trein of de fi ets) naar de burcht Karlstein… Maar de echte pracht van Praag (wie ontsnapt aan het cliché?) ontdek je door er gewoon even te gaan wonen. Op het ritme van de Moldau.

REIS MET KLASSE

K I E S J E V E R B L I J F1. Wonen in PlatanGeen hotel maar een eenvoudige kamer en badkamer (met douche en toilet) in het centrum van de stad (vijf minuten wandelen van het Wenceslasplein en het Oude Stadsplein). Inclusief ontbijt op de kamer. Een kind onder de 16 gratis (inclusief ontbijt) op de kamer van de ouders. Jouw prijs: 4 dagen (3 nachten) voor 94 euro p.p. Extra nacht: 37 euro (tijdens de grote vakantie: 33 euro). Dit aanbod geldt van 1 april tot 28 oktober 2004.

2. Wonen in WaldsteinGeen hotel maar een mooie kamer met parketvloer, antiek meubilair en badkamer (met douche en toilet) schitterend gelegen op een rustig pleintje in het historisch centrum Mala Strana, op 500 meter van de Praagse burcht en de Karelsbrug. Receptie en ontbijt bij de buren: in het historische vierster-renhotel Waldstein. Twee kinderen onder de 16 gratis (inclusief ontbijt) op de kamer van de ouders. Extra: gratis boottocht van een uur op de Moldau. Jouw prijs: 4 dagen (3 nachten) voor 175 euro p.p. Dit aanbod geldt van 1 juli tot 31 augustus 2004. Voor de maanden april, mei, juni, september en oktober betaal je slechts 20 euro p.p. meer voor de drie nachten. Extra nacht: 68 euro (tijdens de grote vakantie: 61 euro).

3. Hotel MuchaEen elegante hotelkamer met parketvloer, authentiek meubilair en badkamer (met toilet en bad of douche) in het viersterrenho-tel Mucha. Net op de rand van het oude centrum (op de grens

van het 1ste en 8ste district). Vlakbij de winkelstraat Na Porici en op een kwartiertje wandelen van het Oude Stadsplein. Royaal ontbijtbuffet (inclusief champagne). Twee kinderen onder de 16 gratis (inclusief ontbijt) op de kamer van de ouders. Extra: gratis boottocht van een uur op de Moldau.Jouw prijs: 4 dagen (3 nachten) voor 190 euro p.p. Dit aanbod geldt van 1 juli tot 31 augustus 2004. Voor de maanden april, mei, juni, september en oktober betaal je slechts 35 euro p.p. meer voor de drie nachten. Extra nacht: 82 euro (tijdens de grote vakantie: 73 euro).

VervoerMet de auto. De afstand tussen Brussel en Praag is 900 km snelweg. Er zijn telkens betaalparkings in de buurt. Voor 24 uur parkeren betaal je ongeveer 9 euro (Mucha), 16 euro (Waldstein) of 18 euro (Platan).Met het vliegtuig. Voor dit Klasse-aanbod biedt de Tsje-chische luchtvaartmaatschappij speciale tarieven aan tijdens schoolvakanties in 2004 (20/2-29/2; 2/4-18/4; 19/5-23/5; 1/7-31/8). Voor de reis heen en terug vanuit Zaventem betaal je dan 218 euro per persoon. Voor andere periodes moet je de prijs aanvragen.

Tip: fi etsen!Een leuk idee voor een tocht langs de rivieren of in de heuvels en bossen rond de stad: trek er met de mountain-bike op uit. Zo’n splinternieuwe fi ets krijg je voor 12 euro per dag. Hij wordt aan het hotel geleverd en je krijgt er een fi etsplan bij. Een tip voor zo’n daguitstap? Langs de rivier naar de burcht Karlstein op 35 km.

ReserverenDit aanbod geldt enkel voor Klasse-lezers. Check eerst alle details op www.lerarenkaart.be (extra/reizen). Houd het num-mer van je lerarenkaart bij de hand en reserveer telefonisch bij Holiday Line op het nummer 050 33 09 90. Vermeld duidelijk het toverwoord Klasse. De prijzen zijn op basis van een tweepersoonskamer. Telkens inclusief ontbijt, stadsplan, gidsje, BTW en verblijfsbelasting. Annulatieverzekering: 4,5 procent van de reissom. Wie na inschrijving wijzigt of annuleert betaalt daarvoor de onkosten.

Reserveren

Stuur een (nieuwjaars)kaartje naar Klasse met jouw mening over wat jij slecht en/of goed vindt aan Klasse. Nieuwe voorstellen en tips mogen ook. Je kan een reischeque van 800 euro winnen om uit dit aanbod voor Praag je eigen keuze te maken. Wie ondertussen al gereserveerd heeft, kan die cheque uiteraard ook inzetten. Doe mee! Stuur het kaartje voor 20 januari naar Klasse (Nieuwjaar) - Kon. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. De winnaar staat op 23 januari op www.klasse.be/winnaars

KLASSE NR.141 27

De helm van Ibn-Qalawun (makkelijk als je naam

erop staat).

KMKG

Kenmerken van duurzaam bouwen?Begin alvast te tellen.

CDB

Duurzaam bouwenen zonne-energieZoek de verschillen. Het lijkt een spelletje uit een gezins-blad, maar in het Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen is het een leerzame bezigheid voor leerlingen van het secundair onderwijs. Het Centrum herbergt niet alleen de tentoonstellingen «O, dat is duurzaam bouwen» en «Watt met de zon», maar is zelf een perfecte illustratie van duurzaam bouwen. Je leerlingen moeten zo veel mogelijk toepassingen van duurzaam bouwen vinden. Lopen ze voorbij spaarlampen? Merken ze de detectoren op de kranen? Hebben ze gezien hoe de zonneboiler op het dak de vloerverwarming voedt? De klas die het meest kenmerken terugvindt wint de scholenwedstrijd. Leerkrachten kunnen op 4 of 18 februari binnengluren. Je krijgt een exclusieve rondleiding.

Watt met de zon?➜ Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen, Kamp C, Britsebaan 20, 2260 Westerlo, tel. 014 27 96 50,maarten.degroote@admin.provant.be ➜ leerkrachtendagen op woensdag 4 en woensdag 18 februari 2004: rondleiding om 14 u (duurt 2.15 u) + kennismaking met de scholenwedstrijd, gratis toegang, inschrijven is noodzakelijk en gebeurt uitsluitend via het elektronische inschrijfformulier op www.leraren-kaart.be (meld je 10 minuten op voorhand)➜ tot 31 december 2004➜ vierde, vijfde en zesde jaar secundair (vierde jaar vooral richtingen met wetenschappen en/of technische vakken als elektriciteit/elektronica, bouw…)➜ Meer info op www.provant.be/kampC en op www.lerarenkaart.be (trefwoord bv ‘duurzaam bouwen’)

Met de geur van verbrande huidVuurwerk kan het, maar ook heet badwater, een strijkijzer, chemische producten of een ontplof-fende gsm. Brandwonden veroorzaken dus. Het Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen toont foto’s van patiënten. Ze zijn allemaal op een andere manier verbrand geraakt. Bij elke foto hoort een fl ashback: wat is er gebeurd, hoe verliep de behandeling en hoe konden deze verwondingen vermeden worden? Je krijgt tips over het brandveilig maken van huizen. Leerkrachten krijgen een exclusieve rondleiding op woensdag 28 januari.

Flashback: een expo overbrandpreventie en brandwonden➜ Provinciaal Veiligheidsinstituut, Jezusstraat 28, 2000 Antwerpen (dichtbij Centraal Station), tel. 03 203 42 17, boekingen: tel. 03 203 42 11, annick.scheynen@pvi.provant.be ➜ leerkrachtendag op woensdag 28 januari 2004: rondleidingen om 13.30, 14.30 en 15 uur (duur: anderhalf uur), gratis toegang op vertoon van de lerarenkaart (meld je 10 min op voorhand), inschrijven is noodzakelijk en gebeurt uitsluitend via het inschrijfformulier op www.lerarenkaart.be ➜ van 20 januari tot 30 april 2004➜ derde graad lager onderwijs, secundair en hoger onderwijs➜ meer info op www.provant.be/pvi (o.a. uitleg voor leerkrachten) en www.lerarenkaart.be (trefwoord bv. ‘brand-wonden’)

1 jaar duurt 16 maandenDe Maleise tapirs zien groen van jaloezie. De nieuwe buren, een kolonie nijlpaarden, pakken uit met hun nieuwe verblijf: een roze villa. De moerasvogels wenken je voor een bezoek aan hun nieuwe volière. Heb je de guitige neusberen al eens goeiedag gezegd? Ze zijn een recente aanwinst van de Zoo Antwerpen.Op vertoon van je lerarenkaart krijg je 25% korting op een abonnement dat jou (en eventueel jouw gezin) een heel jaar toegang verleent tot de Zoo Antwerpen en het dierenpark Planckendael. Het abonnement loopt normaal van 1 mei 2004 tot 30 april 2005 maar voor leerkrachten begint het te lopen wanneer je intekent! Neem je bijvoorbeeld begin janu-ari een abonnement, dan krijg je zomaar 4 maanden extra. Aarzel je tot 1 april, dan krijg je nog één maand extra.Met lerarenkaart: individueel abonnement 56 euro (i.p.v. 74,50 euro), 1-oudergezin 79,50 euro (i.p.v. 106 euro), gezinsabonne-ment 93 euro (i.p.v. 124 euro) - andere voordelen voor houders van een abonnement: viermaal per jaar het Zoo-/Planckendael-tijdschrift - voordelige concertenreeksen in de Koningin Elisa-bethzaal - ledenactiviteiten - gratis toegang tot Bokrijk en enkele zoo’s in het buitenland - meer info op www.zooantwerpen.be en www.planckendael.be.

KMDA

➜ Snel naar de Zoo.

300 leerkrachten ontdekken islamitische kunstEen muntstuk uit 1299 met alleen maar sierlijke lettertekens is wellicht minder oud dan je aanvankelijk denkt. Het accent op de kalligrafi e laat vermoeden dat het om een Moham-medaans jaartal gaat. In de islamitische kunst zijn nauwelijks levende wezens te bespeuren. Allah is de enige schepper van leven, de kunstenaar zoekt andere middelen om zich te uiten. Architectuur en kalligrafi e zijn de belangrijkste kunstvormen. De voorwerpen die het Jubelparkmuseum tot 25 april tentoonstelt geven een totaalbeeld van de islamitische kunst: van vloertapijten over glaswerk en zwaarden tot bewerkte zijde, gespreid over 12 eeuwen (van ongeveer 600 tot 1800 na Christus). Leerkrachten reizen op zaterdag 17 januari gratis langs India, Iran, Egypte, Syrië, Turkije en Spanje.

Kunst van de Islam➜ Jubelparkmuseum (KMKG), Zuilenzaal, Jubelpark 10, 1000 Brussel, tel. 02 741 72 14, a.calluy@kmkg-mrah.be (geen inschrijvingen op dit adres)➜ leerkrachtendag op zaterdag 17 januari 2004. Je kiest tussen:

• vrij bezoek in de voor- of namiddag (gratis op vertoon van lerarenkaart en inschrijvingsbewijs, inschrijven is noodzakelijk en gebeurt uitsluitend via het elektronische formulier op www.lerarenkaart.be)• rondleiding om 10 of 11 uur (3,50 euro op voorhand overschrijven, in-schrijven is noodzakelijk en gebeurt uitsluitend via het elektronische formulier op www.lerarenkaart.be)• demonstratie workshop voor leerlingen lager onderwijs om 10 uur (3,50 euro op voorhand overschrijven, inschrijven is noodzakelijk en gebeurt uitsluitend via het elektronische formulier op www.lerarenkaart.be)

➜ tot 25 april 2004➜ derde graad lager onderwijs, secundair en hoger onderwijs➜ meer info op www.kmkg-mrah.be en op www.lerarenkaart.be (trefwoord bv ‘Jubelpark’) H

ULTON DEUTSCH

www.lerarenkaart.be (trefwoord bv ‘duurzaam �����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

28 KLASSE NR.141

Parende paartjes zeepaardjesIn Sea Life Marine Park reis je door de Noordzee en de oceanen zonder duikpak of snorkel. Zelfs nu het zeewater fris aanvoelt. Sea Life is het hele jaar open en tijdens de maanden januari, februari en maart kan je voor 3 euro per deelnemer met de klas naar Sea Life. Je ziet hoe zeepaardjes tot paren worden aangezet. Je leert wat ‘rotspoel’ is en de zeehondenkliniek is uniek voor België.Sea Life - Koning Albert I-laan 116 - 8370 Blankenberge - tel. 050 42 43 00 - fax 050 42 44 24 - www.sealife.be: edu-catieve pakketten downloadbaar - nieuwe lespakketten voor kleuter- en lager onderwijs vanaf maart 2004 - bezoeken ook voor secundair onderwijs - 1 begeleider per 15 leerlingen gratis, de anderen betalen 3 euro - de lerarenkaart is alleen geldig bij een bezoek in familieverband

Leerkrachtendagen➜ Globaal genomen (interactieve tentoonstelling over globalisering) en Water, mensenrecht of koopwaar (muziektheater)(De Vieze Gasten - Reinaerstraat 125 - 9000 Gent)vrijdag 16 januari (10 u): leerkrachtendag, inschrijven tot 12/01 op tel. 09 237 04 07

➜ Neanderthalers in Europa(Provinciaal Gallo-Romeins Museum - Kielenstraat 15 - 3700 Tongeren)zaterdag 31 januari: lezing (10-12.30 u) over recent onderzoek Neanderthalers en tips voor het verwerken van dit thema in je lessen; geleid bezoek (13.30-15.30 u) aan de tentoonstelling en informatie over schoolbezoeken, inschrijven kan per halve dag op tel. 012 67 03 30

➜ Tussen vuur en storm(Koninklijk Museum voor het leger en de Krijgsgeschie-denis - Jubelpark 3 - 1000 Brussel)zaterdag 7 februari: (9.30 of 14u) leerkrachtendag met rondleiding n.a.v. opening eerste vleugel nieuwe permanente tentoonstelling, inschrijven noodzakelijk: tel. 02 737 79 07 of christine.van.everbroeck@klm-mra.be

➜ Ruimtevrijdag(Euro Space Center - 1 rue devant les Hêtres- 6890 Transinne)vrijdag 27 februari, gratis toegang voor leerkrachten en korting voor gezinsleden, inschrijven via download op www.lerarenkaart.be

ZolderlingJan en Joris trekken zich terug op zolder. Iedere woensdagnamiddag. Daar beleven ze hun eigen wereld die niemand kent. Hun vriendschap is uniek. Op zolder zijn ze de jongens die ze eigenlijk willen zijn in het echte leven. Ze vertellen over het ontdekken van het andere geslacht, de nakende scheiding van hun ouders, de eerste verliefdheid.Zolderling is een productie van BRONKS in samenwerking met Theater Antigone voor leerlingen van het derde tot zesde jaar lager onderwijs. Schoolvoorstellingen op 25 mei, 26 mei, 27 mei en 28 mei in Theater Antigone - Overleiestraat 47 - 8500 Kortrijk - 5 euro per persoon, educatieve omkade-ring inbegrepen - info en boekingen: Nele Desmet - tel. 056 24 08 87 - nele@antigone.be

Ga op stap!Ruikt het zweet van Van Petegem sterker dan dat van

Merckx? De wielergeschiedenis in 594 merkentruien - Centrum Ronde van Vlaanderen - Oudenaarde. ❡

Pierke uit Gent, Woltje uit Brussel, De Neus uit Antwer-pen, Tchantchès uit Luik. Poppen in de kast - Archief en

Museum van het Vlaamse Leven - Brussel. ❡ De achter-kleinkinderen van Reinaert. Vossenstreken - Provinciaal

Domein Vrieselhof - Ranst. ❡ Straffen toebak en fi jne chantilly. Kanten en pijpen in Het Huis van Alijn - Gent. ❡

Hoe knopen kunst worden. Shinkichi Tajiri: snelheid, erotiek en geweld - Museum Het Valkhof - NL Nijmegen.

Met of zonder lerarenkaart?Je ontvangt samen met deze Klasse je lerarenkaart 2004. Eén jaar lang geniet je de vele voordelen die aan deze kaart verbonden zijn. Die staan samengevat in de speciale brochure. Verlies je kaart niet, ze is uniek en kan niet vervangen worden. Misschien zat bij jouw Klasse helemaal geen legitimatiekaart. Het departement Onderwijs kan deze kaart alleen uitreiken aan personeelsleden waarvan het weet dat ze in het onderwijs werken. Dat zijn de personeelsleden die hun loon via het departement uitbetaald krijgen. Aan welke voorwaarden je moet beantwoorden om een lerarenkaart te krijgen, vind je op www.lerarenkaart.be in de rubriek ‘INFO’. Mocht je van mening zijn dat je ten onrechte geen lerarenkaart ontving, dan vul je het formulier in dat je daar als download vindt. Je mailt het naar info@lerarenkaart.be.

De topdrie van RitaWelke mensen het best het geslacht van piepkuikens kunnen bepalen? Japanners! Danny Van Hooydonck, econoom in het TSO, en juf Rita Beyers van het eerste leerjaar keken wel even op toen de gids dat vertelde. Tijdens de Klassedag lepelden ze samen met 500 collega’s de educatieve smaak op van het MIAT in Gent. Of het ook een uitstap wordt met de klas? «Met kinderen van het eerste leerjaar loop je niet zo ver», zegt Rita «Maar in de klas blijven doen we ook niet. We verkennen Fort V in Edegem, beklimmen de Kabouterberg in Kasterlee en natuurlijk gaan we geregeld naar het kindertheater. Hier doe ik vooral ideeën op voor teken- en knutselwerk.»

Gezocht: zoektochtenUse-it verzamelt stadszoektochten. Zelf ontwikkelt Use-it doe-het-zelfwandelplan-netjes en stadssafari’s. Use-it zoekt contact met alle Vlaamse leerkrachten die zelf zulke zoektochten voor hun leerlingen ontwerpen en die zin hebben om hun creativiteit en ervaring te delen. Concreet gaat het om stadsrally’s, ontdekkingstochten, drop-pings, stadssafari’s in eender welke stad maar liefst met een zo hoog mogelijk doe-het-zelfgehalte.Ken je/Ben je een leerkracht die zulke zoektochten in de la heeft liggen? Mail naar info@use-it.be of bel 09 324 39 06 (werkdagen 13-18 u). Meer info over de alternatieve toeristische jongerenservice op www.use-it.be.

KLASSE NR.141 29

De kalender opwww.lerarenkaart.be vertelt je welke tijdelijke tentoonstellingen momenteel te bezoeken zijn.

Met uitsterven bedreigd.

SEA L

IFE

ILSE PRINSEN

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

«Korting met lerarenkaart in het

aquarium in Sydney Australië»

(Rit Frederickx)

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

Ideeën voor teken- en knutselwerk.

KLASSE

De echte wereld op zolder.

DynaMo2-infodagen Werk maken van originele schoolprojecten of boei-ende klas(overschrijdende) initiatieven spreekt jou en je collega’s aan? Je wil (vakoverschrijdend) aan het werk met deskundigen maar kijkt een beetje op tegen het kostenplaatje? Je wil een project insturen maar weet niet goed hoe aan zo’n uitdaging te beginnen? Mogelijk zet de twaalfde editie van DynaMo2 je mee op weg (en uw school in beweging).Via DynaMo2 kan je van Canon Cultuurcel een fi nanciële ondersteuning krijgen voor projecten in het schooljaar 2004-2005. Of je nu wiskunde, technologie, WO, muziek, talen, wetenschappen, of praktijk geeft… breng vakmensen naar je klas of school en geef samen met hen je ideeën voor een creatief project vorm. Groene, gezonde, muzische of muzisch-creatieve, sportieve, bedrijvige, democratische, sociale… projecten, ze komen allemaal in aanmerking voor een ondersteuning van maximaal 2 000 euro.Op dinsdag 2, woensdag 3 en donderdag 4 maart organiseert Canon Cultuurcel met steun van alle onderwijskoepels de DynaMo2-infodagen. Naast een bondige, heldere uitleg over het hoe, wat, waar en wanneer van DynaMo2 geven leerkrachten talrijke praktische voorbeelden van gerealiseerde projecten. Daarnaast ontdek je andere ondersteunende instanties die pro-jectwerk op school mogelijk mee helpen realiseren (logistiek of fi nancieel). Tot slot kan je tijdens deze dag ook terecht bij talrijke medewerkers die je vragen graag beantwoorden.Deelnemen aan de DynaMo2-infodagen is gratis. Ze vinden plaats door in Cultuurcentrum Hasselt (2 maart), departement Onder-wijs, Brussel (3 maart) en Cultuurcentrum de Brouckère, Torhout (4 maart), telkens van 10 tot 16 u. Inschrijven voor één van deze dagen kan via www.canoncultuurcel.be of per fax/e-mail (zie «Hoe inschrijven voor een studiedag?»). Wie inschrijft, ontvangt een bevestiging en meer praktische informatie.

Dynamo2-scholen gezocht Je werkte op school een DynaMo2-project uit en wil met plezier aan collega’s over de ervaringen en sensaties van zo’n aanpak vertellen? Je vindt het belangrijk dat goede projectideeën niet in de kast blijven liggen, maar liefst ook door anderen eens getoetst worden op hun waarde? Je wil collega’s uit heel Vlaanderen met praktijkvoorbeelden mee op weg zetten? Stel je dan kandidaat om op je eigen manier tijdens de DynaMo2-infodagen een voorstelling van je schoolproject te komen geven. Canon Cultuurcel zoekt DynaMo2-schoolteams of projectverantwoordelijken uit alle onderwijsgeledingen die zich willen vrijmaken op één van bovenstaande data. Canon Cultuurcel biedt een tof kader, een geboeid publiek en een exclusieve nominatie «DynaMo2-ambassadeur 2004». Interesse? Mail of bel naar jan.luyten@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 96 67. Vermeld de projecttitel (ev. een korte inhoud) en de doelgroep, de infodaglocatie van uw voorkeur en het domein waarbinnen uw project zich situeerde. Canon Cultuurcel neemt spoedig contact op om één en ander praktisch op een rij te zetten.

Kinderrechten aanpakken Hoe pak je kinderrechten aan in school of klas? Hoe vertaal je de basisprincipes van het Verdrag van de Rechten van het Kind naar je onderwijspraktijk? Hoe werk je de thema’s «een gezond leven en onderwijs voor elk kind», «bescherming van elk kind tegen uitbuiting en geweld» of «de strijd tegen HIV/AIDS» uit voor je leerlingen?Het congres «Kinderrechten aanpakken», op vrijdag 6 februari in Antwerpen, focust uitvoerig op modellen en werkvormen binnen dit thema.Het congres is een gezamenlijk initiatief van de initiële leraren-opleidingen uit Antwerpen. Meer info en inschrijvingsmogelijk-heden (voor snelle beslissers) elders in deze Klasse op p. 22.

Bib & school Hoe kunnen een school en een openbare bibliotheek samenwerken? Waar haal je als leerkracht of bibliothecaris goede ideeën of modellen? Hoe past een samenwerking binnen de eindtermen of de dienstverlening van de bib? Op www.schoolenbibliotheek.be willen Canon Cultuurcel en VCOB een goed uitgeruste databank van lesmodellen en praktijkvoorbeelden uitbouwen. Welke acties, projecten, goede voorbeelden heb je op school of met de bib gereali-seerd? Rond welke thema’s heb je gewerkt? Hoe begeleidt je de klas? Hoe werk je samen met de bib?Op www.schoolenbibliotheek.be vind je een formulier dat je vóór 15 januari moet invullen om je praktijkervaringen door te geven.

Poëzie en onderwijs Heb je graag een heleboel ideeën om op gedichtendag (30 januari 2004) je school poëtisch te overspoelen? En krijg je daarvoor graag pasklaar materiaal? Of ben je veeleer op zoek naar didactische instrumenten om te werken aan «een poëtisch klimaat» op je school?Op 14 januari organiseert Canon Cultuurcel i.s.m. Stichting Lezen een studienamiddag waarin poëzie centraal staat. Leerkrachten kleuter-, lager en secundair onderwijs krijgen naast een poëtische verwenning en twee workshops op maat, ook heel wat materiaal mee naar hun school. Voor en na kan je snuisteren tussen boeken en waardevolle initiatie-ven. Het aanbod is heel divers en omvat o.a. werken rond poëzie en muziek (basisonderwijs); werken met poëzie en drama (idem); groeigedichten schrijven (lager onderwijs); poëzie en nieuwe media (secundair onderwijs); poëzie en beeld(ende kunst)(idem); poëzie en dans (idem).Ervaren docenten en bekende schrijvers begeleiden alle sessies, met tal van praktische tips en voorbeelden. Joke Van Leeuwen is gastvrouw van dienst.Stel zelf je menu voor deze gratis studienamiddag samen op www.canoncultuurcel.be. Meer info en inschrijvingen op de website of bij Dirk Terryn - dirk.terryn@ond.vlaanderen.be

KunSTof OnLine Tijdens het project KunSTof (al vier edities achter de rug) gaan kunstenaars op pad naar scholen en ontmoetten daar een aantal van je collega’s met hun dagelijkse publiek, de leerlingen. Zij trachtten vanuit hun discipline de les of het vak van die leerkracht op een «kunstige» manier aan te pakken. Voortaan kan je het verhaal en de ervaringen van die ontmoetingen delen op www.canoncultuurcel.be. Daar heeft Canon Cultuurcel dertig kunstenaarsportretten en praktische lesfi ches geplaatst. Leer de mensen achter de kunstenaars en hun visie op «het vak» vanuit een aantal invalshoeken kennen. Probeer zelf eens uit wat deze mensen je al voordeden. Zij maakten van de boeiendste sessies een fi che die je mogelijk op weg zet om eigenhandig je les(sen) kunstzinnig in te vullen. Hun tips en ideeën zijn een rijke schat om muzisch en vakoverschrijdend aan de slag te gaan.Surf naar www.canoncultuurcel.be en via de «lesmateriaal»-link ontmoet je virtueel één van de kunSTof-kunstenaars en vind je een lijst met aan de praktijk getoetste, veelal vakoverschrijdende lesvoorstellen.

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.bewww.canoncultuurcel.be

30 KLASSE NR.141

Ontdek zelf én gratis wat DynaMo2 voor jou kan betekenen.

30 praktijktips voor «kunstzinnige» lessen.

(4 maart), telkens van 10 tot 16 u. Inschrijven voor één van deze dagen kan via www.canoncultuurcel.be of per fax/e-mail (zie «Hoe inschrijven voor een studiedag?»). Wie inschrijft,

voor jou kan betekenen.

Hoe inschrijven

voor een studiedag?

1. Via www.canoncultuurcel.be

2. Per fax of e-mail: vermeld dan

steeds (en liefst in deze volgorde):

naam, privé-adres, tel./fax, mailadres,

school/organisatie, adres school/or-

ganisatie, functie

CANON C

ULTUURCEL

CANON C

ULTUURCEL

CANON C

ULTUURCEL

«De leerkrachten zijn niet echt onze colle-ga’s, ons team leeft in een andere wereld», zeggen Ludwig De Groef, Anita De Bock en Marleen Van Cauter. Zij vormen het on-derhoudsteam van vermoedelijk de drukst bezette schoolgebouwen in Vlaanderen. De middenschool van het Sint-Donatusinstituut in Merchtem gaat open om 7.30 u. en sluit om 22.30 u., na de avondschool…

«Er zijn plezantere dingen» «Jaag mij zonder licht de kruipkelder in en ik vind mijn weg. Ik werk hier al 23 jaar. Ik hou van dit werk. Als ik op vergaderingen zit, voel ik dat ze me respecteren, ik ben geen stukje vuil.» Achter de bodywarmer van Ludwig De Groef zit een schilder, lasser, hovenier, timmerman, elektricien... «Het is niet enkel het werk dat me hier houdt, ook de mensen.» «Geef toe: er zijn plezantere dingen in de wereld dan kuisen», zegt col-lega Marleen Van Cauter. «Als je je werk zelf niet plezant maakt, wordt het sleur. Daar

moet je een inspanning voor doen, iedereen van ons. Er zijn te veel mensen die tegen hun zin komen werken. Dat is erg. Ik heb met collega Anita op voorhand afspraken gemaakt. Wie poetst waar? Wie is waar

verantwoordelijk voor. Als er wat scheelt, weten we altijd wie het gedaan heeft.»

Geen baas«Een uur nadat ik gepoetst heb zie ik nog amper resultaat», zegt Anita de Bock. «Soms word ik daar wat moedeloos van. Weet je wat dan belangrijk is? Dat je onder elkaar eens kan zeuren.» Ludwig lacht: «Marleen en Anita passen perfect bij elkaar. Ik heb hier al veel poetsploegen zien komen en zien

gaan. Het klikt tussen ons, dat is precies wat je nodig hebt in een goed team: bij elkaar passen, elkaar aanvullen. Bovendien hebben we geen baas die hier voortdurend op onze vingers staat te kijken. Je moet vertrouwen krijgen. Drie keer per jaar vergaderen we samen met de huismeester en de directeur. We denken samen na: wat gaat goed, wat gaat minder goed en wat kunnen we eraan doen? Vanuit deze vergadering spreken we de leerkrachten, leerlingen en volwassen cursisten van de avondschool aan op hun verantwoordelijkheid.» «Het gebeurt dat we ’s morgens emmer en dweil vuil terugvinden omdat ze tijdens de avondles zijn gebruikt», zegt Anita. «Een minimum aan respect voor je werk mag je toch wel vragen. Soms hoor je eens een waarderend woordje van de leerkrachten. Maar er zijn er ook die ons bekijken als de werkman en de poetsvrouw van dienst. Echte collega’s zijn we niet. De poetsploeg is een team apart.»

KLASSE NR.141 31 www.sintdonatus.net

Team van de maand, v.l.n.r.: Ludwig De Groef, Marleen Van Cauter en Anita De Bock

De poetsploeg

© F

OTO:

PET

ER V

AN H

OOF

Vier teamtips uit Merchtem:➜ Zorg voor wat plezier in je werk. Dat vraagt inspanningen

van iedereen.➜ Ruimte en vrijheid doen ademen. Wie geen ruimte krijgt,

neemt geen initiatief.➜ Zorg dat er altijd iemand is bij wie je je hart eens kan luchten.➜ Toon respect en waardering. Niemand (ook niet het onder-

houdspersoneel) kan zonder.

Het team ➜ Kan het team leerkrachten op school nog wat leren van dit

onderhoudsteam? In ‘Het Team’ vind je telkens een voorbeeld van een goed team. Teams per vak en over de vakken heen, teams voor een project of thema, teams met ouders of leer-lingen. Samen school maken heet dat.

➜ Ken je een tof team of zit je er zelf in? Stuur een mail naar red.leerkrachten@klasse.be of briefje naar Klasse – Het team – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.

Achter de bodywarmer zit een schilder, lasser, hovenier, timmerman,

elektricien…

32 KLASSE NR.141

Ronny De Laet (31) uit het Brabantse Eppegem is tijdens de schooluren leerkracht Elektriciteit-Informatica en preven-

tieadviseur. In zijn vrije tijd rukt hij uit als brandweerman en ambulancier. «Toen ik op mijn zevende zag hoe mijn broertje werd doodgereden, viel de hemel op mijn hoofd. Mijn besluit om later ‘iets met mensen’ te gaan doen stond van dan af vast.»

«Ik ondervond voor het eerst hoe fi jn lesgeven is toen ik als jonge kerel duikinstructeur werd», vertelt Ronny De Laet. «Anderen iets leren gaf me veel voldoening.» Na zijn secundaire opleiding elektronica ging hij regentaat volgen. Vandaag geeft hij lessen elektriciteit en informatica in de tweede en derde graad van het Katholiek Instituut voor Technisch Onderwijs (KITO) in Vilvoorde. «Mijn leerlingen weten dat ik in mijn vrije tijd brandweerman en ambulancier ben. Sommigen doen een sirene na als ik over de speelplaats wandel», lacht Ronny.

Moet je wel eens leerlingen ‘redden’? Ronny: «Vooral in het weekend haal ik vaak jongeren op die tijdens het fuiven onwel werden door alcohol of drugs, of die betrokken zijn bij een vechtpartij. Daar zitten wel eens leerlingen tussen, ja. ‘Niet tegen ons ma zeggen’, smeken die dan. Ze hoeven zich

geen zorgen te maken want ik hou me aan mijn beroepsgeheim. Zo’n voorval schept een band: die leerlingen spreken me makkelijker aan over problemen. Soms krijg ik het zelf moeilijk, bijvoorbeeld die keer toen de jongen onder het witte laken één van mijn leer-lingen bleek te zijn. Zo’n drama’s grijpen me aan, maar toch kan ik leed relativeren - noodzakelijk want aan een hulpverlener die in huilen uitbarst, hebben slachtoffers niets.»

Ben je een rolmodel voor je leerlingen? Ronny: «Het gaat er mij niet om reclame te maken voor de brandweer. Wel wil ik mijn leerlingen uit beroepsonderwijs een toekomstperspectief bieden. Velen zijn schoolmoe. Die gasten willen uit werken, géld verdienen. Een brandweerman heeft een goed inkomen – wat gerechtvaardigd is gezien de risico’s – en dát spreekt hen aan. ‘Maar je moet wel je diploma behalen als je in aanmerking wil komen!’ zeg ik dan en daar hebben die gasten oren naar. De meesten gaan uiteindelijk in de bouw werken of worden fabrieksarbeider, maar tegen dan heb ik ze met mijn brandweerverhaal toch al in het zesde jaar gekregen en behalen ze hun diploma.»

Welke vaardigheden kan je op school en in de hulpverlening gebruiken? Ronny: «Als ambulancier en brandweerman kom ik waar miserie is: huisbrand, weekendongevallen,

caféruzies, familiedrama’s. Ik moet mensen kalmeren en op hun gemak stellen maar evengoed kordaat kunnen optreden, bijvoorbeeld tegen opdringerige ramptoeristen. Ook op school heb je goed ontwik-kelde sociale vaardigheden nodig: het gaat niet alleen om de leerstof, je moet ook met mensen overweg kunnen, hen aanvoelen en geborgenheid bieden. Ook alert zijn is belangrijk. Als hulpverlener klaar zijn om effi ciënt te handelen in gevaarlijke omstandigheden; als leraar de klas in de hand houden, leerproblemen opsporen, kordaat ingrijpen als leerlingen worden gepest. Daarnaast is oog heb-ben voor veiligheid mijn tweede natuur geworden. Als preventieadviseur en brandweerman heb ik een veiligheidscursus gevolgd en krijg ik nog geregeld bijscholing. Wil ik de leerlingen waarschuwen voor de gevolgen van drug- en alcoholgebruik, dan put ik uit mijn ervaringen in de hulpverlening. Van mij pikken ze dat, omdat ze weten dat ik in de praktijk sta. Na een weekend met zware verkeersongelukken vertel ik over de jonge mens die dood door het raam van zijn wagen stak. ‘Hij had zijn veiligheidsgordel niet aan’. Ik maak mij geen illusies: ze zullen hun gedrag niet radicaal wijzigen, maar ze worden er toch stil van. En misschien heeft het op termijn wel effect.»

Ronny De Laet op school en in de kazerne: www.kov.be/kito-so en vlaams-brabant.kbbf.be/Vilvoorde

PASSIE

De schoolbel en de alarmsirene klinken leer-kracht-preventieadviseur-brandweerman-am-bulancier Ronny De Laet even vertrouwd in de

oren. Hij is lang niet de enige leerkracht die met één been in de school staat en met een ander

in een totaal verschillende maar even boeiende parallelle wereld. De rubriek ‘Buitenbeentje’ zet de vele passies van Vlaamse leerkrachten in de spotlights. Wedden dat jij ook gepassioneerde

collega’s hebt?

OUDERS TEGEN LUIZEN. WIE WINT? «Geen enkele school weet hoe groot het luizenprobleem is, tenzij je alle kinderen gaat onderzoeken», zegt Greet Drijvers, moeder van Soetkin, Janne en Heleen. Samen met enkele ouders van basisschool De Krie-kelaar in Hofstade vormt ze nu het kriebelteam op school. «Vorig schooljaar zijn we met onze controles begonnen: van de 193 kinderen in de lagere school waren er 39 kinderen besmet - dat is één op vijf. Begin dit schooljaar hebben we opnieuw getest. 20 van de 280 kinderen hadden neten of luizen. Wij controleren de hele school nu twee keer per trimester. Het CLB volgt de hardnekkige gevallen op. Op dit moment zijn er nog een vijftal kinderen besmet.» Via regelmatige controles van alle kinderen hopen Greet en het kriebelteam de luizen te verjagen, ze uit het taboehoekje te halen en ouders te sensibiliseren.

Het volledige verhaal lees je in het decembernummer van Klasse voor Ouders en op www.klasse.be/ouders

«OOG HEBBEN VOOR VEILIGHEID IS MIJN TWEEDE

NATUUR»

De schoolbel en de alarmsirene klinken leer-

Dag

Collega

Het kriebelteam verjaagt de luizen.

Ronny: «In het zwembad besefte ik dat ik leerkracht wou worden.»

© F

OTO:

PET

ER V

AN H

OOF

Ronny De Laet (31) uit het Brabantse Eppegem

geen zorgen te maken want ik hou me aan mijn beroepsgeheim.

caféruzies, familiedrama’s. Ik moet mensen kalmeren en op hun gemak stellen maar evengoed kordaat

OOG HEBBEN VOOR VEILIGHEID IS MIJN TWEEDE

Ronny: «In het zwembad besefte ik dat ik leerkracht wou worden.»

© F

OTO:

KLA

SSE

KLASSE NR.141 33

Elke maand test Klasse je kennis over een nieuwe vakoverschrijdende eindterm. Deze maand draait elke opgave rond opvoeden tot burgerzin. Zet de eerste letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je een begrip van 10 letters. Het is de code voor de hoofdprijs van de maand: een weekend in onze hoofdstad.

Stuur het woord vóór 30 januari naar Klasse (Breek de code) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be. Vanaf 3 februari staan de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars. Marnix Byl uit Eeklo kan alvast voor een gezond weekend naar het Chateau du Lac in Genval als winnaar van de novemberopgave (oplossing: bevalling).

[1] De voornaam van de Vlaamse Kinderrechtencommissaris[2] De winnaar van dit survivaltelevisieprogramma heeft alle eilandraden overleefd[3] Volksraadpleging[4] De thuisbasis van het Internationaal Gerechtshof[5] De organisatie van de «Schrijf-ze-vrij-dagen» (tweede deel van de naam)[6] Het land waar Julius Nyerere een eigen vorm van dorpspolitiek introduceerde[7] Hierop heeft elke Belg recht, volgens art. 24 § 3 van de Grondwet[8] Het langst regerende Europese staatshoofd (nog steeds in functie)[9] De staatsvorm van Zwitserland, getuige daarvan de nummerplaten[10] De «verkiezingen» georganiseerd door Ignace Crombé

���� � � � � � � �

MINI-ONDERNEMER IN ZWART MET GRIJZE STREEPJES

«Het kostuum heb ik van mijn vader geleend», glundert Tim (17). Op een gewone schooldag sloft hij op sneakers over de speelplaats, maar vanavond draagt hij stemmig zwart met grijze streepjes. Met zijn kompanen van mini-onderneming Scard ruilt hij dit schooljaar banken en toetsen voor business seats en beurskoersen. «We gaan voor minstens 5 euro winst!» Mag het ietsje meer zijn?Woensdagavond 20 uur. Het cultureel centrum van Halle lijkt een mini-handelsbeurs. Acht jonge ondernemingen uit de regio Vlaams-Brabant gooien zich vanavond offi cieel in de wereld van zaken&geld. Al dreigde die voor Scard even op een fi asco uit te draaien. «Toevallig had ik een kleine stock skihandvatten gevonden in een container op het industriepark», vertelt Tim. «Leuk om te verkopen als sleutelhangers, dachten we. Onze klasgenoten waren er dol op en een hype was in de maak, maar helaas had de fabrikant er geen vertrouwen in.» Nu willen de men in black de business-to-business markt veroveren. Tim: «We brengen een bonnenboekje uit met promo voor lokale handelaars in ruil voor korting in hun winkel. Daarvoor lopen we nu in onze vrije tijd als vertegenwoordigers alle handelszaken in de buurt plat. Is Maks! niet geïnteresseerd in een deal?»

Lees meer in het decembernummer van Maks! en op www.maks.be

POENSCHEPPERS EN MONEYMEPPERS

JONAS : Genoeg? «Ik kom er niet ver mee. Vijf euro zou beter zijn. Op de kermis kocht ik laatst een zak popcorn en een suikerspin voor 3,75 euro. Foetsie zakgeld.» Geheime plek? «Ik bewaar het in mijn schoen. Geld kan soms stinken, hé.» Troetelnaam? «Ik noem ze ‘Mijn Schatjes’. Ik praat er ook tegen. Dan vraag ik: ‘Schatjes, wat willen jullie vandaag met jezelf doen?’» Zakgeld voor schoolaankopen? «Ik ben niet gek! Ik ben al blij als ik wat over heb nadat ik snoep en speelgoed heb gekocht.» Wat doe je met een miljoen? «Ik koop het hele leger en blaas de school op, ahum ahum.» Tip? «Vraag alleen zakgeld als je ouders in een goede bui zijn.»Vinden tieners zakgeld nodig? Zijn ze tevreden met hun weke-lijkse tienerloon? Waar halen ze hun wekelijkse zakgeld? Uit hun knorrende spaarpot of krijgen ze een handvol euro’s na een marathon grasmaaien? Yeti schudt zes tieners dooreen, op zoek naar hun zakgeld.

Lees het ‘dossier zakgeld’ in het decembernummer van Yeti of op www.yetiworld.be Leerkrachten krijgen bij Yeti een extra pedagogische bijlage met de vakoverschrijdende eindtermen.

Banken en toetsen ruilen voor business seats en beurskoersen.

Komt hun wekelijkse zakgeld uit hun knorrende spaarpot?

Win: een vijfsterrenweekend in Brussel

Je verblijft twee nachten met twee personen in het sjieke vijfsterrenhotel Royal Windsor

(vlakbij de Grote Markt) én je krijgt twee tickets voor de Hop On–Hop Off bus: onbeperkt touren en afstappen aan twaalf grote bezienswaardig-

heden. Breek de code!

© B

ART

SCHO

OFS

© F

OTO:

KLA

SSE

34 KLASSE NR.141

Het is druk in de klas van Stijn Deprez. Terwijl Bjorn worstelt met een rekentaak, neemt Gwenny al een extra oefening uit de kast. Bij de tafel van de leerkracht staan een vijftal kinderen met een taak om te verbeteren. Klaas heeft al punten en tikt die zelf in met de computer. ’t Is druk in de derde graad van De Pagaaier in Nieuwpoort. «Net zoals heel veel basisscholen in Vlaanderen waren wij in het begin wegens het kleine aantal leerlingen verplicht om met graadklassen te werken», zegt Ann Peel, directrice van De Pagaaier. «Later kozen we resoluut en bewust voor het systeem van graadklassen. We besloten om de twintig kinderen van het eerste leerjaar en de twaalf kinderen van het tweede leerjaar op te splitsen in twee eerste graadklassen. We merkten dat we met tien kinderen van het eerste leerjaar en zes voor het tweede leerjaar veel betere resultaten haalden. Mo-menteel hebben we voor elke graad twee klassen in onze school. Het vraagt natuurlijk van de leerkracht een enorme organisatie,

maar na zoveel jaren werking bouwden we een heel ingenieus systeem uit, waardoor het zelfs voor een vervangleerkracht gemakkelijk is om in te vallen.»

WeekpakketBasisschool De Pagaaier verdeelde de leerstof per graad zoals een salami in dertig schijfjes, één schijfje voor elke lesweek. Dat werden de basispakketten. Directrice Ann Peel: «Elke leerling krijgt bij ons op maandag een weekpakket, waarin alle vakonderdelen van taal en rekenen zitten, volgens een vast patroon. Die pakketten maken we zelf. We gebruiken geen handboeken. Naast het basispakket, dat iedereen moet maken en dat volledig de eindtermen behandelt, zijn er ook verdiepingstaken. Daarin bieden we dezelfde leerstof aan, maar op een andere manier. We hebben ook een extra taken-batterij voor de hele knappe leerlingen. De leerlingen weten waar ze die kunnen vinden in de kast en halen die zelf uit als ze klaar

Ze doen het uit noodzaak of uit overtuiging. In sommige Vlaamse basisscholen zitten kinderen van twee leerjaren samen in één klas: de graadklas. Sommige leerkrachten zweren erbij, voor andere is het de hel. Hoe begin je aan een graadklas? «Snijd om te beginnen de salami in dertig schijfjes», zegt Ann Peel van de Pagaaier.

Een salami in

«Onze leerlingen halen schitterende resultaten in het secundair. Dat be-

wijst toch dat ze goed voorbereid zijn. Wij krijgen ook signalen dat ze heel

sociaal zijn.»

dertig schijfjes

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

zijn. Daarbuiten komen nog projecten, lessen muzische vorming, lichamelijke opvoeding enzovoort. We organiseren tweemaal per jaar proefwerken. Een eerste keer half januari en een tweede keer eind juni.»

Blok«Je vindt geen materiaal, specifi ek voor graad-klassen. Ik moet mijn plan maar trekken», zegt Veerle Berghmans van de Sint-Pieters-school in Mazenzele. Voor haar is lesgeven aan het vijfde en zesde leerjaar tegelijk niet zo vanzelfsprekend. Zij heeft dit schooljaar 32 kinderen in de derde graad, twintig kinderen in het vijfde leerjaar en twaalf in het zesde. «Dat komt omdat we dit schooljaar twintig kinderen meer hebben. Het aantal uren wordt bepaald door het aantal getelde leerlingen op 1 februari. Voor een school die groeit, is dat natuurlijk niet zo interessant. Gelukkig neemt mijn collega van het vierde leerjaar de kinderen van de tweede graad voor tien uur per week samen en geeft de collega van het derde leerjaar dan Frans en rekenen aan mijn vijfdeklassers. Met zo’n grote groep zijn de mogelijkheden beperkt om iets te organiseren. Als ik op uitstap wil voor Wero bijvoorbeeld, stuit ik op de regel van twintig kinderen per gids. Ook het vervoer is een probleem. Ik kan niet alleen met de fi ets op stap met mijn klas. Dat zou onverantwoord zijn. In de klas lukt alles wel, het moet wel, maar het is enorm vermoeiend. Je moet er voortdurend voor zorgen dat iedereen werkt, oplet, meedoet. De gymlessen zijn het ergst. Ik moet dit jaar zelf lichamelijke opvoeding geven omdat we geen uren hebben voor LO.» In de klas van Veerle Berghmans zitten de leerlingen van het vijfde in een blok samen. «Het was om te beginnen al niet gemakkelijk om ze allemaal in de klas gezet te krijgen. Het is toch een hele bende.»

Positief effectToch is Veerle Berghmans overtuigd van de voordelen van graadklassen. «Ze leren vooral heel zelfstandig werken», zegt ze. «Op die manier krijg ik zelfs meer leerstof verwerkt in kortere tijd. Ze helpen mekaar en leren op die manier socialer zijn, rekening houden met de zwakkeren en met een grote groep.» «Dat ze de leerstof tweemaal horen is voor de zwakkere kinderen zeker een pluspunt»,

zegt directrice Ann Peel. «Het gebeurt wel eens dat kinderen overgaan van het eerste naar het tweede leerjaar maar eigenlijk heel zwak zijn voor rekenen of taal. Voor hen doet het deugd dat ze alles nog eens horen. We merken dat wie zwak was aan het einde van het eerste leerjaar, zijn achterstand groten-deels inloopt tegen het einde van het tweede leerjaar. We zorgen ervoor dat de kinderen geen twee jaar bij dezelfde leerkracht zitten. Ook dat heeft een positief effect.»

ApartOp de tafel van Bjorn zijn de beertjes van Mei-chenbaum gekleefd. «Een geheugensteuntje want hij heeft het moeilijk om zijn werk te plannen», legt directrice Ann Peel uit. «De kinderen vinden in de klas allerlei vormen van documentatie, prikkels, middeltjes die ze helpen om zelfstandig verder te kunnen», legt ze uit. «Onze leerkrachten zitten het grootste

deel van de voormiddag te verbeteren. Na een kort klassikaal moment, waarbij de leerkracht nieuwe leerstof aanbrengt, gaan de kinderen aan het werk, ieder in zijn eigen tempo. De leerkracht verbetert onmiddellijk een oefening die klaar is omdat de taakspanning dan nog speelt voor het kind en de naverbetering veel effi ciënter kan gebeuren. De kinderen tikken hun resultaten zelf in op de computer. Wie nog wat extra uitleg nodig heeft, kan dat bij de leerkracht komen vragen. We kunnen zwakke kinderen zo beter volgen en extra begeleiden. We merken dat veel kinderen met ernstige leerstoornissen, die eigenlijk in type 8 zouden moeten zitten, bij ons terecht komen en hier hun draai vinden. Pas op! Je moet ook durven zeggen wanneer het echt niet gaat, want dat gebeurt ook.»«Voor de kinderen van het zesde leerjaar is het goed dat ze sommige oefeningen eens moeten uitleggen aan die van het vijfde», zegt Veerle Berghmans. «Op die manier komen ze tot een beter inzicht voor zichzelf en ondertussen leren ze ook met zwakkere

leerlingen omgaan. Tijdens de speeltijd pro-beer ik kinderen die iets echt niet begrepen hebben apart te nemen.»

Nooit stilZowel in De Pagaaier als in de Sint-Pieters-school zijn de leerkrachten het erover eens dat een graadklas uitstekend voorbereidt op het secundair onderwijs. Vooral zelfstandig leren werken is een grote troef. «Een nadeel is wel dat het nooit stil is in de klas. Voor kinderen die concentratieproblemen hebben is dat niet zo goed», zegt Ann Peel. «We zetten voor die kinderen een schutting op tijdens de momenten waarop ze echt moeten opletten en we zorgen ervoor dat er niets op hun bank ligt dat hen kan afl eiden.»«Ik was apetrots, toen ik hoorde van leer-krachten van het secundair waar mijn leer-lingen van vorig jaar nu zitten, dat ze echt een voorsprong hebben voor Frans en dat ze heel zelfstandig kunnen werken», glundert Veerle Berghmans.«Dat is voor de overgang van de basisschool naar het secundair toch wel heel belang-rijk», bevestigt directrice Ann Peel. «Onze leerlingen halen schitterende resultaten in het secundair. Dat bewijst toch dat ze goed voorbereid zijn. Wij krijgen ook signalen dat ze heel sociaal zijn.»

Roeispaan«Ik had één moeder die in het begin van het schooljaar sceptisch stond tegenover de graadklas, maar na enkele weken zag ze dat haar kind zich echt goed voelde in de klas en dat hij heel ijverig werkte voor school. Ze is volledig bijgedraaid», zegt Veerle Berghmans.«Onze school bouwde door de jaren heen een serieuze reputatie op, precies omdat we met graadklassen werken. Ouders met zwakbegaafde en hoogbegaafde kinderen kiezen zelfs speciaal voor onze school omdat ze vinden dat elk kind hier aan zijn trekken komt. Daarom was het dubbel zinvol om onze school De Pagaaier te noemen. Nieuwpoort is een echt vissersdorp. Een pagaai is een roeispaan. Het is het symbool voor het feit dat elke leerling hier mag roeien met de riemen die hij heeft. De familie die de naam bedacht, begrijpt heel goed waar wij mee bezig zijn», zegt directrice Ann Peel.

KLASSE NR.141 35

«Een extra takenbatterij voor knappe leerlingen»

dertig schijfjes

Nadelen❍ Twee klassen tegelijk stellen hoge eisen aan de

leerkracht.❍ Kinderen met concentratieproblemen hebben

het moeilijker.❍ Er is veel verbeterwerk voor de leerkrachten.❍ Het is bijna nooit stil in de klas.

Voordelen❍ Kinderen leren zelfstandiger werken.❍ Voor zwakke leerlingen is het goed dat ze de

leerstof tweemaal horen.❍ De kinderen gaan socialer om met elkaar, helpen

mekaar.❍ De leerkracht is een coach.

GRAADKLASSEN: PRO’S EN CONTRA’S LEERJAREN NIET VERPLICHT«Het schoolbestuur bepaalt vrij de organisatie van zijn kleuter- en lager onderwijs. Het legt de organisatie vast in het schoolwerkplan met dien verstande dat het gewoon lager onderwijs steeds volledig moet worden georganiseerd.» (artikel 7 van het decreet voor het Basisonderwijs)Scholen zijn vrij om te kiezen voor leerjaren, leeftijdsgroepen, graadklassen, gedifferentieerde leefgroepen of een andere indeling.

36 KLASSE NR.141

Ze zegt het met een afstand alsof het jaren geleden is. Maar het verdriet van Florence Brevers (12) is nog vers. «Ik had het erg moeilijk de eerste weken in deze nieuwe school», zegt ze. «Je bent lang de grootste in een kleine school en dan ben je plots de kleinste in een grote school. Ik heb veel geweend. Ook tijdens de lessen. Ik voelde me rot en wou niet meer de klas binnen.» Florence bloost met een brok in de keel: «Ik weende geen zakdoeken vol, ik weende pák-ken zakdoeken vol. Met mijn meter Evelien is dat allemaal veranderd. We zien elkaar soms tussen twee lesuren in en dan vraagt ze hoe het gaat en geven we elkaar een snel kusje. Ik stuurde ook al eens een briefje om haar te bedanken.» Vandaag is meter Evelien afwezig. Florence twijfelt niet: «Met nieuwjaar krijgt ze een cadeautje.»

Draai vinden «Zeven jaar geleden begonnen we met meters en peters op school», zegt Hilde Verdoodt, adjunct pedagogisch directeur en pionier van het peter-en-meteridee in het Instituut

van de Ursulinen (ASO, BSO en TSO) in Me-chelen. «We kregen de opmerking van onze eerstejaars secundair onderwijs dat het een stuk makkelijker is om je draai te vinden in de nieuwe school als je er al iemand kent. Toen hadden we leesmoeders, eigenlijk leerlingen van het laatste jaar die zich ontfermden over eerstejaars met leesproblemen. Een jaar later zijn we gestart met meters en peters

op school. We mikken in de eerste plaats op de eerstejaars. Zij krijgen een peter of meter uit het vijfde jaar. Dat zijn allemaal vrijwilligers. 95 procent van de vijfdejaars doet mee. We kiezen bewust voor dat vijfde jaar. Eersteklassers kunnen dus twee jaar de-zelfde peter of meter hebben. De ene peter of meter maakt daar al wat meer werk van dan de andere.»

Ze zijn zestien of zeventien en praten gedreven en met vuur over ‘onze kind-jes’. Caroline, An, Lima en Magali zijn meter van een leerling uit het eerste of tweede jaar secundair. Zien ze hun petekind meer dan één keer in een jaar? Of is het elke dag nieuwjaar?

Meters en peters

Andrew en Caroline

© F

OTO:

PET

ER V

AN H

OOF

Meters en peters op school

Magali en Anneleen

Florence en (stand-in) Sarah

Jolien en Lima

An en Kevin

«Ik voel me onzeker

vanbinnen»

Magali: «Ik heb Anneleen zelf gekozen»«Je kan je petekind zelf kiezen. Als je bv. iemand

kent uit je buurt en je wil graag zijn meter zijn», zegt

Magali Saint (16). Zij is enkele maanden meter van haar nicht Anneleen Dereymaeker (12). Anneleen merkt het grote verschil met de lagere school. «Je kan hier niet spelen, hier moet je in groepjes staan praten op de speelplaats.» Voor Magali is het nog even wennen: «Als Anneleen een probleempje heeft gaat ze dat eerst thuis vertellen, niet aan mij. Via mijn tante kom ik dan te weten waar Anneleen mee zit en als ik wat kan doen, help ik.»Hilde Verdoodt, adjunct pedagogisch directeur: «Een opleiding geven we niet aan de meters en peters. We zeggen dat ‘ze er moeten zijn’ voor de eerstejaars en dat ze eventuele serieuze problemen moeten door-geven. Wat ‘er zijn’ betekent, mogen ze zelf invullen. Je moet leerlingen van een vijfde jaar niet te fel betuttelen, als wij zouden vertellen hoe ze het peter-meterschap moeten invullen, zouden er al een pak minder kandidaten zijn. Je dringt zoiets niet op. Bij sommige vijfdejaars maken we wel voorbehoud: leerlingen die met de school een gedragscontract hebben of die bv. onderhuids stoken. Ofwel geven we ze een partner peter-meter, maar als ze echt negatief zijn, haken ze vanzelf wel af. Je moet dat aantal zeker niet overdrijven, het gaat om uitzonderingen. We merken dat moeilijke, kritische leerlingen in het vijfde jaar vaak erg goede peters of meters zijn. Ze rebelleren misschien wel in de klas en soms zijn ze onhandelbaar, maar voor hun petekind blijken ze vaak zelfs de visie van de school

uit te dragen.»

Caroline: «Ik ben blij met Andrew»«Ik heb geluk dat ik Andrew heb als petekind», zegt

Caroline Willemen (17). Zij is al twee jaar meter van

Andrew Wtin Acheampong (14). «Er zijn ook leerlingen die

meters en peters stom vinden, maar Andrew niet, hij laat zich graag begeleiden. Volgend jaar wil ik agogiek of antropologie studeren. Ik vind dit een interessant project. Je krijgt een verantwoordelijkheid op school die wat ongewoon is. Als laatstejaars zou ik anders nooit contact hebben met jongere leerlingen. Ik hoop eigenlijk dat Andrew al die jaren geen probleempjes heeft verzwegen. Soms ben ik boos op mezelf als ik Andrew bijvoorbeeld vergeet een kaartje te sturen om hem succes te wensen tijdens de examens.»Hilde Verdoodt, adjunct pedagogisch directeur: «Het aanvankelijke doel van het peter-en-meterproject was ervoor zorgen dat nieuwe leerlingen zich snel thuis zou-den voelen. Maar er is natuurlijk meer. Via

het project ben je ook perfect bezig met vakoverschrijdende eindtermen. Kijken naar mekaar, je even inleven in het standpunt van een eerstejaars en er ‘zorg voor dragen’ (sociale vaardigheden). Je werkt ook aan het gevoel dat je samen verantwoordelijk bent voor de school als gemeenschap (burgerzin). Bovendien krijgen veel petekinderen heel wat leren-lerentrucjes mee van hun peter of meter. Onlangs hadden we doorlichting op school. We waren blij toen we hoorden dat onze leerlingen zich heel goed voelen op

school.»

Kevin: «An helpt me goed met tips voor Latijn»

«Bij het begin van het jaar heb ik Kevin

op school rondgeleid, ik heb hem gezegd welke leerkrachten ik tof vind, voor welke je moet oppassen», zegt An Verbist (17). «De school ondersteunt ons. Bij het begin van het schooljaar zijn er suikerbo-nen en proberen we via een vriendenboekje elkaar beter te leren kennen. Straks is er ook een nieuwjaarsreceptie. Hoe we meter zijn, vullen we zelf in. Ik heb vroeger zelf een heel

goede meter gehad. Ik kreeg een kaartje met Kerstmis, een geschenkje bij mijn verjaardag. Mijn eigen meter is eigenlijk mijn grootste voorbeeld. Kevin heeft ook een peter op school, maar die trekt zich daar niet te veel van aan.» Nu het eerste jaar voor Kevin achter de rug is, betekent An vooral ook een coach. Kevin Van Wayenberge: «An helpt me goed, vooral met tips voor Latijn. Ze legt dat soms beter uit dan de leerkracht.»Hilde Verdoodt, adjunct pedagogisch directeur: «Leerlingen van het tweede jaar secundair hebben meestal hun draai gevonden op school. Je merkt dan dat meters en peters een stevige invloed kunnen hebben op hoe ‘hun kindjes’ leren. Hoe studeer ik Engels, Frans, geschiedenis, Latijn? Leerlingen nemen makkelijker tips aan van oudere leerlingen dan van de leerkrachten. De petekinderen en de leerlingenraad van de eerste graad vragen naar inhaallessen door leerlingen van de derde graad. ‘Ze leggen vaak iets duidelijker en beknopter uit’, luidt het. We zouden de ‘bijwerk-sessies’ ook kunnen or-ganiseren voor anderstalige nieuwkomers en taalarme kinderen en dat vervangt dan ons leesmoederproject. We hebben op school een behoorlijk aantal instromers in de tweede en derde graad. We zijn van plan om vanaf volgend schooljaar elke nieuwkomer een peter of meter te geven.»

Jolien: «Lima begrijpt me beter dan een leerkracht»«Toen ze in onze klas

kwamen vragen wie peter of meter wou zijn,

was er veel enthousiasme», zegt Lima Van Keer (16). «Het is een beetje gek hé, je ziet die eerstejaars op de speelplaats de spelletjes spelen die je zelf zoveel jaren geleden, ook speelde. Het is een hele stap van de kleine school naar deze grote. Ik ga graag met mensen om dus…» «Ik voel me onzeker vanbinnen, maar toon dat niet ge-makkelijk», zegt haar petekind Jolien Gijbels (12). «Na een week wilde ik terug naar mijn vroegere school. Volwassenen, ook ouders, denken anders dan kinderen. Als ik aan Lima wat vertel, begrijpt ze dat onmiddellijk. Je kan over je gevoelens praten en mijn meter begrijpt dat. Vertrouwensleerkrachten zijn en blijven leerkrachten, dat is iets anders.»Hilde Verdoodt, adjunct pedagogisch directeur: «Natuurlijk staat het peter-en-meterproject niet op zich. Er is op onze school een goed uitgewerkte leerlingenbegeleiding. Er zijn vertrouwensleerkrachten, graadcoör-dinatoren, en een keer per week is er een vergadering van de Cel Leerlingenbegelei-ding. Het gebeurt dat peters en meters ons problemen signaleren die we dan in de Cel Leerlingenbegeleiding bespreken. Maar ik denk dat peters en meters vooral een sterk preventieve kracht hebben. Veel problemen lossen ze samen op, die komen we zelfs niet te weten.»

KLASSE NR.141 37

«DE KRACHT VAN OUDERE LEERLINGEN»

«Ik voelde me rot en wou niet meer de klas binnen»

«Je mag de overgang van de lagere school naar het secundair niet onderschatten», zegt Karine Verschueren, professor Schoolpsychologie aan de KULeuven. «Onderzoek toont aan dat leerlingen na die overgang vaak het risico lopen om hun motivatie te verliezen. Ze voelen zich niet goed, ze gaan twijfelen aan zichzelf: ‘kan ik dat wel?’. Bovendien is er in het secundair een andere band met de leerkracht. Goede opvang is dan belangrijk. Je mag de kracht van oudere leerlingen niet onderschatten. Jonge leerlingen kijken er erg naar op. Wat steun en aandacht van iemand die ouder en ‘sterker’ is, die kan helpen vanuit eigen ervaring en goede tips kan geven, is meegenomen. Met echt zware psychosociale problemen mag je meters en peters niet belasten. Zij moeten weten en voelen dat ze daarvoor op de steun kunnen rekenen van de leerkrachten of het CLB. Daarom bed je zo’n project beter in een ruimere leerlingenbegeleiding in. Ik kan me wel inbeelden dat peters en meters veel problemen op school al in de kiem kunnen smoren.»

Andrew en Caroline

Magali: «Ik heb Anneleen zelf gekozen»«Je kan je petekind zelf kiezen. Als je bv. iemand

kent uit je buurt en je wil graag zijn meter zijn», zegt

Magali Saint (16). Zij is enkele

uit te dragen.»

Caroline: «Ik ben blij met Andrew»«Ik heb geluk dat ik Andrew heb als petekind», zegt

Caroline Willemen (17). Zij is al twee jaar meter van

Andrew Wtin Acheampong (14). Er zijn ook leerlingen die

school.»

Kevin: «An helpt me goed met tips voor Latijn»

«Bij het begin van het jaar heb ik Kevin

op school rondgeleid, ik

Jolien: «Lima begrijpt me beter dan een leerkracht»«Toen ze in onze klas

kwamen vragen wie peter of meter wou zijn,

was er veel enthousiasme»,

op school

www.ursulinenmechelen.be

Niet alleen leerkrachten krijgen vleugels als ze zich gewaardeerd weten, ook directeurs. Sterker nog: leerkrachten bepalen voor meer dan de helft of beginnende directeurs hun nieuwe job positief ervaren. Omgekeerd vinden direc-teurs confl icten met leerkrachten erger dan pakweg de administratieve rompslomp. Bij de baas op onderzoek.

Beginnende directeurs starten niet boordevol zelfvertrouwen.

Waarom word je directeur? Wat vind je po-sitief aan de job? En hoe belangrijk zijn de leerkrachten daarin? Deze en andere vragen beantwoorden 174 beginnende directeurs uit het basisonderwijs, van wie 99 amper drie maanden in dienst zijn. Een onderzoeksteam uit Leuven formuleert de tien geboden.

1. «Je kan zelf goed onderwijs realise-ren.»De meeste directeurs kiezen voor de job om een trapje hoger te komen en om vandaar-uit aan onderwijs te werken. «Je hebt de kans om zelf een pedagogisch project uit te bouwen en om je persoonlijke visie over goed onderwijs te realiseren», is een andere vaak terugkerende motivatie. Daarnaast voelen beginnende directeurs er erg veel voor om een team te leiden en activiteiten te coördineren.

2. «De verantwoordelijkheid is hoger dan het loon.»Beginnende directeurs starten niet boordevol zelfvertrouwen. Velen twijfelen of ze de job wel zullen kunnen combineren met hun gezinsleven, hun hobby’s. Ze gaan er niet vanuit dat ze meteen alle vereiste kennis en vaardigheden bezitten. Bovendien zien som-migen ertegenop hun vertrouwde situatie, vooral hun goede relatie met de leerlingen, te moeten opgeven. Sommigen wijzen ook op de wanverhouding tussen de grote verantwoordelijkheid en het niet al te hoge loon dat daartegenover staat.

3. «Je leert de stiel ook buiten de school.»Als directeur moet je sociaal en communicatief zijn, je moet kunnen organiseren en je moet ervaring hebben in leiding geven. Een variëteit

van ervaringen helpt. «Ik ben eerst een aantal jaren coördinator geweest en dat helpt», luidt het. Beginnende directeurs komen vaak uit de ‘tussenjob’ van projectcoördinator, navormer, intern begeleider, pedagogisch begeleider e.d. Ook pedagogisch-didactische ervaring (taakleraar, klasleraar) blijkt meegenomen. Evenals relationele ervaringen, zoals die van bemiddelaar. Wie op school en daarbuiten al leider en organisator was, heeft het als directeur iets makkelijker.

4. «Ouders geven me vooral waardering, steun en ze zijn bereid te helpen.»Welke factoren van buiten de school beïn-vloeden je werk? Die vraag levert een topvijf op. Het belangrijkst is het gezin, dan volgen de collega-directeurs, het schoolbestuur, de pedagogisch begeleiders en de ouders. Meestal zijn die invloeden heel positief, maar

Hoe gelukkig is gelukkigde directeur?

38 KLASSE NR.141

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

sommige directeurs wijzen ook op negatieve invloeden: spanningen binnen het gezin (5 %), onenigheid met bv. de vorige directeur (4 %), meningsverschillen met de pedagogisch begeleider (2 %).

5. «Er is druk van Brussel maar ook steun van Brussel.»Directeurs leven onder druk en zoeken daar steun voor. De helft van de beginnende di-recteurs ervaart een sterke druk vanuit het centraal beleid: leerplannen, eindtermen, decreten, centrale vernieuwingsprojecten… Tegelijk ervaart de helft ook steun vanuit die hoek. De druk schuilt in de lastige opdracht om alle centraal aangeleverde initiatieven te vertalen naar concrete projecten op school. Het doe-ik-het-wel-goed-syndroom is dan nooit ver weg. Sommigen zoeken ook te vaak steun in dezelfde hoek: de collega-directeurs, het schoolbestuur, de ex-directeur. «Dat is niet slecht, maar niet altijd voldoende», stellen de onderzoekers.

6. «Vooral de steun van de leerkrachten vind ik belangrijk.»54 procent van de directeurs voelt zich door zijn leerkrachten gewaardeerd, bevestigd, vertrouwd, begrepen en gesteund. 38 procent ervaart dat de ouders hem erkennen. 27 pro-cent kickt op een goed functionerend team en 20 procent zegt dat hij zijn goed humeur put uit vertrouwen, steun en medewerking van het schoolbestuur, het CLB, de inspectie enz. Dat goed gevoel heeft ook een goed effect. 36 procent van de directeurs voelt zich bevestigd in zijn visie en manier van werken, 35 procent besluit dat hij doelmatig werkt. Ze zijn vooral tevreden omdat hun job invloed heeft op de manier waarop de school draait en de leerkrachten functioneren. «Als ik me gewaardeerd voel, voel ik ook dat ik de juiste beslissingen neem, dat leerkrachten mijn prioriteiten aanvaarden en bereid zijn ervoor te werken», zegt 28 procent van de directeurs. 16 procent ziet en passant zijn zelfwaarde stijgen.

7. «Ik voel me onvoldoende gewaardeerd en gesteund.»Directeurs kunnen ook in de put zitten. Ruim één op zes verbindt negatieve ervaringen met administratieve problemen en nog

eens één op zes met praktische, materiële of fi nanciële problemen. Eén op vijf denkt daarbij aan te veel werk en te weinig tijd. Maar meer directeurs verwijzen naar andere problemen. Zo hebben twee op vijf directeurs het er moeilijk mee dat een gebeurtenis of de reactie van een leerkracht niet strookt met hun eigen opvattingen. Bijna één op drie laat het been hangen achter confl icten en problemen met een of meer leerkrachten, één op vier heeft het moeilijk met gelijkaardige problemen met ouders. Eén directeur op tien klaagt dat hij zich maar matig gewaardeerd en gesteund voelt.

8. «Ik heb te weinig tijd voor het peda-gogische.»De problemen waarmee directeurs zich ge-confronteerd voelen, duiken onvermijdelijk op in hun werktijd. Zeven directeurs op tien besteden volgens het onderzoek tussen de 40 en de 60 uren aan hun job. Gemiddeld zijn ze

50,5 uur in de weer. Daarvan besteden ze de helft aan administratie, planning en dagelijks beheer. Slechts acht uur houden ze over voor pedagogisch-onderwijskundige taken en vijf uur voor hun persoonlijke professionele ontwikkeling. Directeurs die minder dan 40 uur aan hun taken als directeur besteden, hebben allemaal nog een lesopdracht.

9. «Leerkrachten begeleiden vind ik het moeilijkst.»Waar voelen directeurs zich tekort schieten? Ervaren zij frustraties, onmacht? Waarin willen ze meer vorming? 36 procent van de beginnende directeurs noemt leerkrachten begeleiden en beoordelen – of het nu over integraal personeelsbeleid gaat of over klas-bezoeken - een van de twee moeilijke taken. 26 procent vindt leerkrachten begeleiden een dringend probleem. Niet minder dan 40 procent wil beter leerkrachten kunnen motiveren, teams ondersteunen, sociale re-laties opbouwen, contacten leggen, duidelijk communiceren.

10. «Ik heb leren delegeren.»Hoe moeilijk ze het soms ook hebben, de meeste directeurs groeien in hun job. Wat dit betekent, geven ze aan in uitspraken als: «Ik krijg steeds meer greep op mijn functie», «Ik kan mijn tijd beter indelen», «Ik kan nu makkelijker taken delegeren» en «Ik krijg mijn werk beter georganiseerd.» Goede, relatief stressvrije directeurs vinden op de duur een evenwicht in drie belangrijke taken:- administratie: omgaan met wetten, proce-dures, regels, administratieve voorschriften, time management.- personen: mensen ondersteunen, motiveren, waardering geven, teamwerking stimule-ren, leren vergaderen, gesprekstechnieken gebruiken, functioneringsgesprekken leren voeren.- inhoud en strategie: pedagogische pro-jecten en vernieuwingen voorstellen en uitwerken.

«Het is duidelijk dat directeurs het best functi-oneren als ze als mens worden gewaardeerd», besluit prof. Roland Vandenberghe (KULeuven). «Maar hun job is complex. Vandaag zijn scholen zelfstandiger dan vroeger. De over-heid geeft ze meer verantwoordelijkheden, de directeur heeft meer beslissingsruimte. Tegelijk verwachten de ouders, de overheid, de hele samenleving dat scholen hun keuzes en activiteiten verantwoorden. De directeur moet het onderwijsbeleid vertalen naar zijn school, maar hij moet ze tegelijk bescher-men tegen onrealistische verwachtingen en vernieuwingen. Dat voortdurende afwegen en evalueren van allerlei voorstellen is een moeilijke aangelegenheid.»

‘Beginnende directeurs basisonderwijs: een onderzoek naar professionele ontwik-keling van schoolleiders, deel 1: het vra-genlijstonderzoek’, prof. R. Vandenberghe (red.) – Centrum voor Onderwijsbeleid- en vernieuwing - KULeuven. Het onderzoek is verkrijgbaar voor 10 euro + verzendingskos-ten. Neem contact op met Kristien Amter – Centrum voor Onderwijsbeleid- en vernieu-wing - Vesaliusstraat 2 – 3000 Leuven – kristien.amter@ped.kuleuven.ac.be

Het doe-ik-het-wel-goed-syndroom is

nooit ver weg

de directeur?

KLASSE NR.141 39

40 KLASSE NR.141

Voor Kristel Hoste in Vlaanderen het onderwijs in springt, wou ze ‘in het veld’ ervaring opdoen. Ze studeerde sociale en culturele agogiek en volgde de lerarenopleiding. «Als je sociale vakken gaat onderwijzen moet je er toch uit eigen ervaring iets van afweten?» motiveert ze haar keuze om een jaar vrijwilligerswerk te verrichten in een Afrikaans derdewereldland. Het liefst wil ze later lesgeven in het Buitengewoon Secundair Onderwijs (BuSO). «Ik kijk ernaar uit jongeren met beperkingen te stimuleren om hun kwaliteiten en vaardigheden te benutten.»

RebellenKristel Hoste geeft les in de privé basisschool ‘Twin Light Children’s Center’ in Kagoma, een dorp nabij de Oegandese hoofdstad Kampala. In het hele land zijn er leerkrachten te weinig omdat ze niet genoeg of helemaal niet worden betaald. Kristel Hoste: «Dat de Oegandese samenleving ontwricht is na tientallen jaren dictatuur en oorlogen, merk ik ook in het onderwijs. Heel wat vakken zijn gericht op overleven en leggen kinderen de basisbeginselen van de samenleving uit. Zo leren kinderen in de les ‘social studies’ wat ze moeten doen om geen aids te krijgen en dat muggen malaria veroorzaken. Ze leren over de beste kweekmethodes voor gewassen, over de diverse districten in Oeganda en krijgen uitleg waarom de overal ingeburgerde polygamie niet te verkiezen is. De overheid probeert de bevol-king mee te krijgen, maar dat is een erg langzaam

proces in een land met zoveel problemen.» Bijna 40 procent van de Oegandezen is ongelet-terd, vrouwen hebben nauwelijks rechten, in grote delen van het land werden jarenlang confl icten uitgevochten, enkele honderdduizenden vluchte-lingen verblijven nog in kampen, in het noorden van het land is al 17 jaar een oorlog aan de gang tussen rebellen en het regeringsleger.

Seropositieve leerlingen «In mijn schooltje zijn er zeven leerkrachten voor honderd leerlingen», vertelt Kristel Hoste. «In de kleuterklassen staan ze voor 35 leerlingen, in de basisschool zitten zo’n twintig kinderen bijeen. In de openbare scholen zijn de klassen veel groter – tot soms meer dan honderd leerlingen per leerkracht. In de hoogste jaren zitten het minst leerlingen want veel oudere kinderen haken af omdat ze thuis moeten werken, vooral de meisjes.»De gewone basisscholen zijn sinds 1997 gratis, voor private scholen moeten ouders betalen. «Daarvoor krijgen ze alleen onderwijs. Schoolmaaltijden bestaan hier niet en ook schriften en schrijfgerief kopen leerlingen zelf. Zelfs toiletpapier is in mijn private school niet in de prijs begrepen, dat ne-men de kinderen van thuis mee», vertelt Kristel Hoste. «Voor de vele kinderrijke gezinnen zijn dat zware kosten.» Sinds ze les geeft op de school, is de schoolfee overigens gestegen. «Een blanke – ‘mzungu’ in de plaatselijke taal – verhoogt immers de status van onze school», zegt ze.

«Wil je cadeautjes meenemen voor mijn vrienden in België?» vraagt Kristel Hoste (23) die een schooljaar lang als leer-

kracht aan de slag is in Oeganda. Ze stopt me fl esjes zoete Oegandese ketchup, blikjes confi tuur en donkerblauwe

zeep toe. Alledaagse producten, want artisanaal gevlochten tafelmatjes en kunstig gesneden maskers kan de doorsnee

Oegandees zich niet veroorloven. «De families van mijn leer-lingen zijn, net als het overgrote deel van hun landgenoten,

straatarm en elke dag bezig met overleven.»

«Ik heb geen schrik van mijn leerlingen en collega’s die met aids besmet zijn.»

FOTO’S: KLASSE

«Wil je cadeautjes meenemen voor mijn vrienden in België?» «Wil je cadeautjes meenemen voor mijn vrienden in België?»

Mzungu in Mzungu in Mzungu in Mzungu in OeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOeOegandagandaganda

Weeskinderen krijgen elke dag een gratis maaltijd op school. Een op vijf Oegandese kinderen is een aids-wees. Kristel Hoste: «Ze zwijgen erover, maar ik weet dat sommige van mijn leerlingen en collega’s seropositief zijn. De overheid en de media doen al jaren hun best om bij de bevolking openheid te forceren over aids. Maar voor gewone mensen blijft aids een taboe.» Zes procent van de Oegandezen (1 op 16) heeft aids, meer vrouwen dan mannen zijn besmet. «Ik heb geen schrik van mijn leerlingen en collega’s die besmet zijn. Wel ben ik voorzichtig als een kind zich heeft gekwetst.»

Gefaald Wat ze in België in de lerarenopleiding leerde past Kristel Hoste in Oeganda toe: veel oefeningen geven, elk kind individueel aandacht schenken, leerachterstand opvolgen. «Maar mijn aanpak staat haaks op die van mijn Oegandese colle-ga’s», zegt ze. «Leerkrachten richten zich tijdens hun lessen nooit tot individuele leerlingen. Hun vragen zijn altijd voor de hele klas bedoeld en zelfs als maar één leerling het antwoord weet, besluit de leerkracht dat ‘de klas de leerstof kent’. De oorzaak van die aanpak is dat elke leerkracht het als een persoonlijke nederlaag beschouwt als leerlingen iets niet begrijpen of kunnen. De punten van de leerlingen geven aan of de leerkracht kwaliteit brengt en vormen dus

een evaluatie van zijn eigen onderwijsprestaties. Daarom geven mijn collega’s soms vooraf de antwoorden op examenvragen en trekken ze zich tijdens een toets terug in de lerarenkamer zodat de leerlingen kunnen spieken. Zeer nefast, en ik heb de indruk dat dit niet alleen in mijn school de mentaliteit is.» Kristel Hoste stelde

voor enkele leerlingen met leerachterstand individueel te begeleiden. «’That’s a very good idea’, glimlachte mijn directeur, ‘but we don’t have a problem.’ Mijn voorstel zou immers betekenen dat hij toegeeft dat zijn school heeft gefaald. Dat is taboe want het haalt het imago van de school naar beneden.»

20 tot 40 euroDe Oegandese collega’s van Kristel Hoste verdie-nen maandelijks 40 000 shilling (20 euro) in de basisschool. Leerkrachten die in het secundair lesgeven verdienen 80 000 shilling (40 euro). Kristel Hoste: «Daar spring je niet ver mee. Reken maar uit: een gewone maaltijd – op basis van gestoomde matooke-banaan - kost 500 shilling (0,25 euro). Met 40 000 shilling

kom je rond maar je mag niet ziek worden. Transport is duur en schoolkosten lopen ook op. In mijn private school betalen ouders voor kleutertjes 16 000 shilling per jaar. Hoe ouder de kinderen, hoe meer je betaalt: een leerling uit het zesde laarjaar kost zijn ouders 25 000 shilling. Voor examens komt daar nog eens 2 000 shilling bovenop. De meeste vrouwen gaan niet uit werken zodat al die kinderrijke gezinnen op één inkomen draaien. Om rond te komen werkt Juma, de vader in het gastgezin waar ik verblijf, zeven dagen op zeven, zonder vakanties. Ondanks het lage loon worden leerkrachten wel gewaardeerd.»

VeranderkundeDe Oegandezen zijn arm maar willen vooruit. Kristel Hoste: «Al doet iedereen hier zijn best, door de vele problemen blijven ze toch vaak ter plaatse trappelen. Ik heb de ambitie om kleine dingen mee te helpen verbeteren. Ik heb niet voor niets ‘agogiek’ of ‘veranderkunde’ gestudeerd. Door mijn eigen houding en via gesprekken probeer ik met mijn leerlingen, collega’s en gastgezin ervaringen uit te wisselen. In België hebben we de luxe om te onderzoeken hoe ons onderwijs beter kan, hier niet. Ik beschouw het als mijn plicht om ten minste dat kleine beetje ervaring dat ik al heb, door te geven.»

KLASSE NR.141 41

OP EXPEDITIE NAAR OEGANDA

Heel wat vakken zijn gericht op

overleven

Zitten er geëngageerde leerlingen in je klas? Stuur ze op expeditie naar Oeganda. Zes jongeren gaan in juli samen met Jeugd en Vrede twee weken naar Oeganda om zélf te ervaren hoe het leven er toegaat. Ze ontmoeten kindsoldaten, trekken op safari, komen in contact met aids-slachtoffers, zijn enkele dagen te gast in een dorp, laten zich meevoeren op het Oegandese levensritme. Ze betalen 500 euro voor een all in pakket. Jongeren met schrijversbloed maken kans om als Maks!-reporter naar Oeganda te trekken,

op kosten van Maks!. De reporter interviewt ter plaatse, maakt publiceerbare foto’s, schrijft stevige teksten en is bereid om in Maks! en andere media zijn verhaal te doen. Info en inschrijvingsformulier www.jeugdenvrede.be – tel. 02 640 19 98 – renate@jeugdenvrede.be Inschrijven vóór 31 december.Jongeren die meewillen als Maks!-reporter stoppen bij hun inschrijvingsformulier uitleg waarom zij de enige echte Maks!-reporter zijn. Je leerlingen lezen er alles over in Maks! (decembernummer, p. 25).

SWESWE PRIMARY SCHOOL - KYENJOJO DISTRICT – OEGANDA

16 leerkrachten voor 915 leerlingen 40 tot 80 leerlingen per klas schoolmaaltijd: van thuis mee te brengen educatieve uitrusting: leslokaal, schoolbanken, krijtbord

prijs van een dagschotel in restaurant: 1,50 euro inkomen leraar basisonderwijs: 20 tot 40 euro netto per

maand schoolloopbaan: de helft van de leerlingen studeert af

samenstelling leerlingenpopulatie: 60 % Oegandezen, 40 % vluchtelingen uit Congo, Rwanda en Kenia

levensverwachting: 45 jaar geletterdheid: 61 % kindersterfte: 99/1000 aantal kinderen per vrouw: 7,1 belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen: aids

BASISSCHOOL SINT-PIETERSCOLLEGE – ANTWERPEN – BELGIË

42 leerkrachten voor 615 leerlingen 20 tot 25 leerlingen per klas schoolmaaltijd: gezonde broodjes en fruit op school te koop educatieve uitrusting: schoolbibliotheek, multimedialokaal

met tv en video, computerklas met internetverbinding, klasbibliotheekjes, een pc in elke klas

prijs van een dagschotel in restaurant: 12 euro inkomen leraar basisonderwijs: van zowat 1 700 tot

2 900 euro netto per maand (zonder bedrijfsvoorheffi ng) schoolloopbaan: alle leerlingen studeren af; 95 % zit

op leeftijd samenstelling leerlingenpopulatie: 85 % autochtonen,

15 % allochtonen uit Nederland, Oost-Europa, Afrika, Engeland, Azië, Marokko en Turkije

levensverwachting: 78,5 jaar geletterdheid: 99 % kindersterfte: 6/1000 aantal kinderen per vrouw: 1,6 belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen: verkeers-

ongelukken

Gevarieerde info over Oeganda: www.raisingvoices.org - www.makerere.ac.ug - www.isis.or.ug - www.krc.or.ug - www.aidsuganda.org - monitor.co.ug - www.btcctb.org - www.visituganda.com

42 KLASSE NR.14142 KLASSE NR.141

Een attest van goed zedelijk gedrag haal je af bij je gemeentebestuur. Je kan het ook aanvragen via je plaatse-lijke politiekantoor. Vraag naar model 2. Dit attest krijg je inderdaad niet onmiddellijk mee. De politie zal eerst je handel en wandel uitgebreid(er) natrekken (bv. alle veroordelingen die je ooit opgelopen hebt). Boven-dien moet de politiekorpschef een gemotiveerd advies geven. Deze maatregel geldt sinds 2002 om de kinderen en jongeren, met wie je als leerkracht dagelijks omgaat, optimaal te beschermen. Als het attest een

veroordeling vermeldt, betekent dit niet dat je automatisch naast een benoeming valt. Een veroordeling tot een gevangenisstraf van meer dan vier maanden betekent wel dat je niet meer over al je burgerlijke en politieke rechten beschikt. Belangrijk: heb je nog zo’n attest in voorraad, controleer dan of het niet ouder is dan één jaar, anders is dit bewijs niet meer geldig.Meer antwoorden op vragen die met je werk als leerkracht te maken hebben vind je op www.gidsvoorleraren.be

REKENPROBLEMEN

Ook Einstein had er last vanMarjolein is 14 jaar en zit in het tweede jaar mid-delbaar. Ze kan mooi schilderen en gitaarspelen, mailt gedichten door via de computer en gaat graag naar school. Voorts is ze goed in spellen, zwemmen en kruiswoordraadsels oplossen. Maar rekenen lukt niet echt: ontbinden in factoren is lastig, splitsen (8 = 2 en 6) en de tafels (8 x 4 =…) kosten het meisje veel moeite… Niet verwonderlijk, want Marjolein heeft dyscalculie. Net zoals Einstein en duizenden Vlaamse kinderen, één op zestien om precies te zijn. Iets meer meisjes dan jongens hebben er last van, terwijl de helft van de Vlaamse jongeren daarbovenop problemen heeft met lezen en spellen (dyscalculie-plus). En vaak heeft broer, zus of een van de ouders hetzelfde probleem. Prof. Annemie

Desoete, Arteveldehogeschool Gent, noemt vier samenhangende kenmerken van dyscalculie:1. Het kind heeft rekenproblemen waar niet onmid-dellijk een verklaring voor is.2. Het kind onderpresteert ernstig op een aantal aspecten van rekenen3. De rekenproblemen zijn hardnekkig, je krijgt ze niet opgelost met bijles, extra oefeningen of een andere aanpak in de klas4. De problemen houden aan, cf. kinderen die bv. zowel in september als januari falen in temporekenen, getallenkennis of cijfers.«Jongeren met dyscalculie presteren heel wisselend», stelt Desoete. «Het kost ze meer moeite om tot gewone prestaties te komen. Dat lukt ze zeker niet bij tijdsdruk, in een rumoerig lokaal, als er méér van ze gevraagd wordt of als ze zich slecht voelen op school. Nochtans maken jongeren met dyscalculie geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair ermee te maken krijgen. De oorzaak ligt bij een genetisch aangeboren of vroeg verworven stoornis in de hersenstructuren die de rekenvaardigheden van kinderen sturen. Daarrond loopt nog volop on-derzoek.» Info en tips voor de leerkracht: www.letop.be, www.sig-net.be, www.sprankel.be, www.balansdi-gitaal.nl Een uitgebreider artikel van prof. Desoete over dyscalculie vind je op www.letop.be/nieuws/Artikels.asp

1. De waterkofferWil je in de klas rond natuurstudie, -behoud en -beheer werken, dan start je op de web-site van Natuurpunt. Je vindt er uitgebreide informatie over alle Vlaamse natuurgebieden, inclusief adresgegevens, uitleg over educatieve projecten, lesmateriaal (zoals de waterkof-fer), spellen, publicaties, onderzoek enz. De nieuwe kinderhoek neemt kinderen mee op ontdekking door de natuur en dat met rebus-sen, kleurplaten, grappige origamidiertjes en natuurspreukjes. Tante Tjilp, Mister Jacques Galloe, Bertrant de Brommer en Bjorn de Worm weten er meer over.www.natuurpunt.be/kinderhoek

2. Hippe toga’s‘Gladiator’ achterna? ‘Ben Hur’ opgerakeld in de les? Laat je leerlingen los op de on line vraagspelletjes van classicsunveiled.com. Deze Amerikaanse site vertelt je de hele Romeinse geschiedenis. Van de stichting van Rome en de oorlogscampagne van Hannibal over de veroveringen van Caesar tot de val van het West-Romeinse Rijk. In het luik Mythnet – ‘Where togas are still hip’ – bots je op de belangrijkste fi guren uit de Griekse en de Romeinse mythologie. Een derde luik zoemt ruim in op de Romeinse levensstijl en een vierde op het Latijn.www.classicsunveiled.com

3. K(l)ik op koeWat is een superkoe? Is het beter om bio-producten te eten? Wat is dioxine? Hoe zit het met BSE? Koop ik het best melk in een glazen fl es? K(l)ik op Koe en je hebt de ant-woorden. Deze site wil jongeren op interac-tieve wijze kritisch doen denken over allerlei koe-gerelateerde zaken, zoals bioproducten, drankverpakkingen, duurzaam consumeren, genetica en dergelijke.Een kant-en-klaar platform voor discussies in de klas, inleidingen op lesonderwerpen maat-schappijleer, aardrijkskunde, biologie…www.pienternet.be/koetjeboe/koetje-boe.html

WEBTIPS

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

Een bewijs van goed gedrag en zeden krijgen duurt nu iets langer.

Marjolein is 14 jaar en zit in het tweede jaar mid-delbaar. Ze kan mooi schilderen en gitaarspelen, mailt gedichten door via de computer en gaat graag naar school. Voorts is ze goed in spellen, zwemmen en kruiswoordraadsels oplossen. Maar rekenen lukt niet echt: ontbinden in factoren is lastig, splitsen (8 = 2 en 6) en de tafels (8 x 4 =…) kosten het meisje veel moeite… Niet verwonderlijk, want Marjolein heeft dyscalculie. Net zoals Einstein en duizenden

De problemen houden aan, cf. kinderen die bv. zowel in september als januari falen in temporekenen, getallenkennis of cijfers.«Jongeren met dyscalculie presteren heel wisselend», stelt Desoete. «Het kost ze meer moeite om tot gewone prestaties te komen. Dat lukt ze zeker niet bij tijdsdruk, in een rumoerig lokaal, als er méér van ze gevraagd wordt of als ze zich slecht voelen op school. Nochtans maken jongeren met dyscalculie geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair ermee te maken krijgen. De oorzaak ligt bij een genetisch aangeboren of vroeg verworven stoornis in de hersenstructuren die de rekenvaardigheden van kinderen sturen. Daarrond loopt nog volop on-derzoek.» Info en tips voor de leerkracht: www.letop.be, www.sig-net.be, www.sprankel.be, www.balansdi-gitaal.nl Een uitgebreider artikel van prof. Desoete

school. Nochtans maken jongeren met dyscalculie geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair ermee te maken krijgen. De oorzaak ligt

school. Nochtans maken jongeren met dyscalculie geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair ermee te maken krijgen. De oorzaak ligt

Marjolein is 14 jaar en zit in het tweede jaar mid-delbaar. Ze kan mooi schilderen en gitaarspelen, mailt gedichten door via de computer en gaat graag naar school. Voorts is ze goed in spellen, zwemmen en kruiswoordraadsels oplossen. Maar rekenen lukt niet echt: ontbinden in factoren is lastig, splitsen (8 = 2 en 6) en de tafels (8 x 4 =…) kosten het meisje veel moeite… Niet verwonderlijk, want Marjolein heeft dyscalculie. Net zoals Einstein en duizenden Vlaamse kinderen, één op zestien om precies te zijn. Iets meer meisjes dan jongens hebben er

andere aanpak in de klas De problemen houden aan, cf. kinderen die bv.

zowel in september als januari falen in temporekenen, getallenkennis of cijfers.«Jongeren met dyscalculie presteren heel wisselend», stelt Desoete. «Het kost ze meer moeite om tot gewone prestaties te komen. Dat lukt ze zeker niet bij tijdsdruk, in een rumoerig lokaal, als er méér van ze gevraagd wordt of als ze zich slecht voelen op school. Nochtans maken jongeren met dyscalculie geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair

derzoek.» Info en tips voor de leerkracht: www.letop.be, www.sig-net.be, www.sprankel.be, www.balansdi-gitaal.nl Een uitgebreider artikel van prof. Desoete over dyscalculie vind je op www.letop.be/nieuws/Artikels.asp

bij tijdsdruk, in een rumoerig lokaal, als er méér van ze gevraagd wordt of als ze zich slecht voelen op school. Nochtans maken jongeren met dyscalculie geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair ermee te maken krijgen. De oorzaak ligt bij een genetisch aangeboren of vroeg verworven stoornis in de hersenstructuren

geen andere soorten fouten dan jongere of minder begaafde kinderen. Alleen groeit een kind niet uit dyscalculie, zodat ook leerkrachten in het secundair

Ook jongeren struikelen over dyscalculie.

© FOTO: LUC DAELEMANS

➜

HET ANTWOORD

«Voor mijn vaste benoeming moet ik een attest van goed gedrag en zeden voorleggen. Vroeger kreeg je dat zo, maar nu duurt het twee weken. Is dat normaal?»

KLASSE NR.141 43

BEKROOND

Bres dicht breuk«We vinden dat àl onze leerlingen een bedrijf van binnen moeten gezien hebben voor ze afstuderen. Daarom gaan we ook een week bedrijfsstage organiseren voor onze ASO-leerlingen, te beginnen bij de leerlingen Economie», zegt economieleraar Ronny Meertens van het Sint-Augustinusinstituut in Bree. Hij is een van de initiatiefnemers van het BRES-project. Drie schooljaren lang wordt een bedrijf peter van een klas. Elk jaar voeren de leerlingen (BSO-TSO-ASO) opdrachten uit die met dat bedrijf te maken hebben: ze bezoeken de fi rma, volgen les in de fabriek, nodigen gastdocenten uit enz. Ze verzamelen bedrijfsinfo via internet, maken fi ches op met tekstverwerker en rekenblad, verzorgen Powerpoint presentaties en communiceren via e-mail.«Het is zelfstandig werk waarbij veel sociale vaardigheden komen kijken», legt Meertens uit. «De leerlingen werken in kleine units waarbinnen elk zijn verant-woordelijkheid moet opnemen. Tijdens een afsluitdag waarop alle bedrijven worden uitgenodigd, stellen ze ‘hun’ bedrijf voor.» De eerste afsluitdag was 27 mei vorig jaar. Wat de bedrijfsafgevaardigden ervan vonden? Meertens: «Die waren vooral onder de indruk van de technische vaardigheden van onze leerlingen. Vier bedrijfsleiders wilden meteen meedoen aan het project en één manager vroeg of onze leerlingen zijn bedrijfswebsite niet wilden maken. Ze zijn ermee bezig. En we vinden nu ook gemakkelijker stageplaatsen.» Het BRES-project brengt de vakleerstof, talen, ict, sociale vaardigheden en attitudes dichter bij elkaar én slaat een directe brug naar het bedrijfsleven. Het werd dan ook bekroond tijdens de Digikids Awards 2003.Meer info: www.digikids.be en www.augustinus-bree.be (surf naar Projecten, Bres-project)

ENGELAND

Huur een leraar, win een broodroosterBritse scholen die een vervangleerkracht nodig hebben, kunnen daarvoor terecht bij speciale tewerkstellings-

bureaus. De jongste tijd is er tussen die bureaus een heuse concur-rentieslag aan de gang. Zij doen er alles aan om scholen exclusief aan zich te binden. Door bezuinigingen doen scholen namelijk minder een beroep op vervangers, ze lossen afwezigheden meer zelf op. ‘Als je bij ons een vervangleerkracht vraagt, kan je punten verdienen’, bloklettert een bureau. ‘Die punten kan je inruilen voor producten waar op school doorgaans geen geld voor is, zoals televisietoestellen, koffi ezetapparaten, broodroosters of ander nuttig materieel’. Promotie met een geurtje aan, vinden sommigen, maar voorlopig blijft alles binnen de wet. In Engeland moet de school vervangleerkrachten zelf betalen. Daardoor wachten nu meer vervangleerkrachten op een telefoontje dan pakweg een jaar geleden.www.co.tes.uk

Hoe worden kleuters vanzelf stil?

Binnenkort kunnen ook ASO-jongeren op stage.

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

‘Hoor eens… de muziekdoos’, zegt de vijfjarige Robbe, terwijl hij zijn bab-belende vriendjes aanstoot. ‘We moeten rustig zijn nu!’. Daarop komen de kleuters in een kring zitten en draaien hun vragende gezichtjes naar de juf. Even ben ik met verstomming geslagen… Robbe, de-kleuter-die-nooit-stil-te-krijgen-is… Zo beschrijft studente Isabel De Rijcke de start van haar project stiltebeleving en bidden bij kleuters. «Mensen en dus

ook kinderen verlangen soms naar rust», verklaart De Rijcke. «Maar de stilte die daarbij hoort, bouw je niet zomaar in.» Hoe je stilte indirect in de kleuterklas brengt? Drie niveaus, vier tips:1. Begin met stiltekreten (jabbedabedoe – mondjes toe) en stiltespelen. Dit is de fase van opgelegde stilte.2. Organiseer een moment van relaxatie of meditatie, breng de kinderen samen in de stiltehoek. Vertel een verhaal met stille momenten, die hun betekenis hebben. Dit is het moment van vrijwillig gekozen stilte.3. Laat kinderen vanuit positieve-stilte-ervaringen uiteindelijk tot onge-schapen stilte komen.4. Laat de kinderen de verschillende niveaus van stilte verwoorden in (fi losofi sche) gesprekken of een gebedsmoment.«Kinderen kunnen zich heel goed voelen en heel betrokken zijn tijdens momenten van stilte», ondervond De Rijcke, die het project in verscheidene scholen uitprobeerde. «Ook bidden kunnen ze, al maakt de samenleving dat niet gemakkelijk. Er is ongeloofl ijk veel vraag naar relaxatiecursussen en bezinningsmomenten, maar toch is bidden naar de privésfeer en zelfs de taboesfeer verdrongen.»‘Ongeschapen stilte... Een portfolio over stiltebeleving en bidden met kleuters’ – inzending voor de Vlaamse Scriptieprijs, Isabel De Rijcke – www.fondspascaldecroos.org/scriptieprijs/index.htm

WERKVORM

Stiltekreten voor kleuters

© F

OTO:

LUC

DAE

LEM

ANS

44 KLASSE NR.141

Kom werken bij Klasse

De publicaties en initiatieven van Klasse (voor leerkrachten, ouders, tieners en jongeren)

worden gerealiseerd door een relatief kleine ploeg mensen: gedetacheerde leerkrachten en anderen. Er zijn in het team nu twee vacatures voor actieve medewerkers: één gedetacheerde leerkracht (vacature 1) en één contractuele medewerker, minimum diploma hoger onderwijs (vacature 2). Jouw passie? Mensen en onderwijs, maatschappelijk engagement, schrijven, contacten leggen, communiceren en ideeën realiseren. Je zal vooral ook activiteiten organiseren en coör-dineren (voor kinderen, jongeren en/of leerkrachten). Je bent dynamisch, creatief en enthousiast. Leg uit waar je goed in bent. Je werkt in Brussel (eventueel ook thuis) en je bent mobiel genoeg om Vlaanderen te doorkruisen. Er wacht een toffe job op jou. Maar niet te lang.Gedetacheerde leerkrachten (vacature 1) moeten vast-benoemd zijn. Contractuele medewerkers (vacature 2) hebben minstens een diploma hoger onderwijs. Stuur voor 20 januari je cv en een overtuigende, persoonlijke en originele sollicitatiebrief naar Klasse (vacature 1 of 2) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Mailen kan naar an.declercq@ond.vlaanderen.be.

Verdwijnt de dorpsschool?

Ik krijg het op mijn heupen bij het lezen van het artikel uit Klasse 139 p. 42 ‘Verdwijnt de dorpsschool?’

‘Zorgbegeleider’ heet de nieuwste functie sinds dit school-jaar. Allemaal goed en wel, maar zou men niet beter de grote klassen opsplitsen i.p.v. er een job bij te creëren. Kan het nog dat men 35 leerlingen in één klas perst? Ware het niet beter, onafhankelijk van het lestijdenpakket, een max. aantal leerlingen per klas (vb.25) toe te laten? Lesgeven wordt steeds zwaarder! Men verwacht van ons, leerkrachten basisonderwijs, dat we o.a. contractwerk, hoekenwerk, pro-jecten, kindprojecten, groepswerk, computer... inschakelen. Maar voor 35 leerlingen is er onvoldoende ruimte in de klas. Hoe kunnen wij nog degelijk les geven en tijd maken voor de zwakkeren?

Marina Bosmans – leerkracht

Lesgeven wordt steeds zwaarder

In het artikel (Klasse 139 p. 8-11) geeft Prof. Erik Hendrickx aan dat leerkrachten uit het Buitengewoon

onderwijs minder lang werken dan de collega’s uit het gewoon onderwijs. Graag wil ik hem dan ook eens uitnodigen om mij een dagje te volgen in mijn type-2 klasje. Het vraagt een heel goede voorbereiding om de groepjes te organiseren en daar kruipt heel wat tijd en denkwerk in. De lessen op zich moeten in hele kleine stapjes uitgewerkt worden, ook dit vergt tijd en energie. Daarnaast wordt er van ons ook nog verwacht dat we deelnemen aan naschoolse activiteiten. Vergaderingen, bijscholingen, schoolfeest, zeeklassen… Wij doen dit allemaal met veel plezier omdat wij steeds het welbevinden van onze kinderen voor ogen hebben. Laat ons dus a.u.b. niet overkomen als mensen die veel minder moeten doen dan anderen.

Anneke Nuyttens – leerkracht

Gedifferentieerde verloning

Wat is de zin van nog maar eens een miljoenenstudie zoals die beschreven in Klasse 139 p. 8-11

‘Tijdbesteding en taakbelasting van leerkrachten basis- en secundair onderwijs in Vlaanderen’? Die bevestigt wat we reeds lang weten: dat de meeste leerkrachten veel uren kloppen, maar dat er grote verschillen in werkbelasting zijn. Als de minister van Onderwijs nu ook maar een beetje consequent is, dan kan ze niet anders dan uit de studie die ze zelf heeft besteld de logische conclusies trekken: er moet een gedifferentieerde verloning komen op basis van objectieve, meetbare criteria. Een werkgroep kan hiervoor een puntensysteem uitwerken, maar ik doe alvast enkele suggesties. De verloning moet variëren afhankelijk van het vak, de grootte van de klasgroepen (bv. een klas met meer dan 20 leerlingen levert extra punten op), het aantal parallelle uren, de extra taken die iemand op zich neemt (bv. reizen begeleiden tijdens vakanties). De verloning hoeft niet altijd fi nancieel te zijn. Men zou ook het aantal vereiste uren voor een voltijdse opdracht variabel kunnen maken. Eindelijk loon naar werken: dat ware nog eens een revolutie in ons onderwijs. Het zou vooral een daad van eenvoudige rechtvaardigheid zijn, waartegen alleen ‘onderpresteerders’ bezwaren kunnen hebben.

Griet de Vriese – leerkracht

Klasse en pensioen

Met stijgende verontwaardiging en plaatsvervan-gende schaamte las ik de lezersbrief van mevr.

Martha Wouters (Klasse 140 p. 45), die Klasse weliswaar een prachtig tijdschrift vindt, maar er nog niet aan denkt daarvoor als gepensioneerde leerkracht te willen betalen ook. Als vrij beroeper – zonder zwarte inkomsten - heb ik in mijn tot nu toe 33-jarige carrière misschien al meer werkuren opgehoest dan mevr. Wouters en haar man in heel hun loopbaan samen, met te verwaarlozen details zoals bijvoorbeeld een paar honderdduizend Belgische franken minder kindergeld, nul frank vakantiegeld, nul frank eindejaarspremie en/of dertiende maand, nul frank bij ziekte en daarbij afstevenend op een pensioen dat maar een fractie bedraagt van dit van die mevrouw alleen al. Als ik een krant of tijdschrift interessant vind, dan koop ik die ook of abonneer mij daar gewoon op. Maar moet je klagen dat je bijvoorbeeld je lerarenkaart zou kwijtgespeeld zijn als je niet meer actief bent? Net zoals iemand in de bedrijfswereld op prepensioen/pensioen gaat en zou jammeren dat hij niet alleen zijn bedrijfswagen moet inleveren, maar plots ook zijn benzine en onderhoudskosten zelf zou moeten betalen.

Naam en adres bekend

Prachtige jongeren

Ik geef les in de Hotelschool Sint-Niklaasinstituut te Kortrijk aan het 7de jaar Restaurantbedrijf en drankenkennis.

Graag had ik jullie eens het positieve gemeld van mijn klas. De jongeren zijn gewoon prachtig, er zit zoveel ambitie en begrip verborgen, ja zelfs waarden. Eigenlijk is dit een oproep naar iedereen die er behoefte aan heeft: ‘Maak tijd en ruimte om de jongeren te laten openbloeien, je zal er versteld van staan wat ze allemaal te bieden hebben!’ Persoonlijk dank ik hen ervoor, ze geven mij de kracht om iedere dag met veel inzet terug te starten .

Anne Denys - leerkracht

Schunnige teksten

Zoals in vele scholen stonden er heel wat ‘onaan-gename fresco’s en schunnige teksten’ op

onze toiletdeuren , zodanig dat ook de leerlingen het alles behalve appetijtelijk vonden. De leerlingenraad stelde voor er iets aan te doen. En bijna drie jaar geleden, tijdens de krokusvakantie, kwamen ze met een vijftiental leerlingen, van de leerlingenraad, en hun twee verantwoordelijke leerkrachten alle toiletdeuren schilderen: elke leerling één deur, met een persoonlijk origineel ontwerp. Het resultaat mocht (en mag nog) gezien worden. Achteraf zijn er nog beschadigingen aangebracht, maar véél minder dan voorheen. En als je op het toilet zit, heb je een mooi kunstwerk voor ogen.

Miel Abbeel - directeur

Soorten scholen

Het verhaal in Klasse over het grote verschil tussen soorten scholen klopt! (‘Bang van Sinterklaas’,

Klasse 140 p.3) Ik heb zelf in meer dan tien scholen gestaan en dan merk je het verschil wel. Er zijn inderdaad drie soorten scholen: die zonder enig beleid of visie, die met een autoritaire aanpak op elk niveau en ten derde participatieve scholen waar zowel de leerkrachten, de ouders en de leerlingen ernstig worden genomen. In de eerste soort scholen is alleman tevreden omdat iedereen er doet waar hij zin in heeft. Ze bestaan en het is een schande. In de tweede soort scholen hebben leerkrachten noch leerlingen ook maar iets te zeggen (schijninspraak is het goede woord). De vakbonden spelen er dikwijls ook nog onder één hoedje met de directie («Als de vakbondsafgevaardige maar in elk overleg zit, mee de taken en de uren mag verdelen én er bovendien nog betaalde uren voor krijgt, is alles in orde»). In zo’n scholen worden leerkrachten en leerlingen gepest en hangt er altijd stress en spanning in de lucht. Alleen de zogezegde resultaten tellen en daar pakken ze graag mee uit. Over de rest zwijgen ze in alle talen. Leerkrachten werken er niet samen maar zitten

KLASSE NR.141 45

in dezelfde competitie. Die scholen bestaan en het is een schande. Het is ook bijzonder moeilijk om in die scholen ook maar iets te veranderen: wie zijn nek uitsteekt wordt er vakkundig een kopje kleiner gemaakt. Gelukkig ben ik na jaren omzwerving nu in een echte participatieve school beland. Ik moet er weliswaar 32 km verder voor rijden maar dat heb ik er graag voor over. Hier zijn de leerlingen (én de leerkrachten) geen nummers maar echte mensen, die ook samen mens mogen zijn. Het is niet gemakkelijk en we werken hard, ook samen met leerlingen (en ouders) die veel problemen heb-ben. Ze straffen, wegsturen of links laten liggen (zoals op de andere scholen) is een pak gemakkelijker. In elke school waar ik heb les gegeven hebben ze folders en affi ches met grote woorden over hun ‘leerlinggerichte’ aanpak. Maar de werkelijkheid is dikwijls heel wat anders.

Naam en adres bekend

Geen toiletten

Dit is geen grap! Wij zijn een gemengde lagere school voor Buitengewoon Onderwijs met 124

leerlingen en 25 personeelsleden en wij hebben bij ons op school géén toiletten. Vorig jaar gingen er bij ons op school verbouwingswerken van start en ondertussen is de aannemer failliet en ligt de verbouwing stil. Omdat de hele poespas nog in proces ligt, mogen wij niks veranderen aan de huidige staat van de verbouwing. Dit heeft tot gevolg dat onze leerlingen nu gebruik maken van de 2 toiletten op de gang die voorheen enkel door het personeel of tussendoor door de leerlingen gebruikt werden. Nu staat er elke speeltijd een fi le van kinderen met dichtgeknepen billetjes.

Ria Van Hoecke - leerkracht

Godsdienstvrijheid

Ik ben leerkracht 6de leerjaar met 33 leerlingen. Ik doe mijn job zeer graag, maar 33 leerlingen vind ik

toch een beetje van het goede teveel. Ik ben per week 2 uur klasvrij, nl. voor godsdienst. Dan staan er aan mijn deur 4 godsdienstleerkrachten te wachten: katholieke, protestante, islamitische godsdienst en zedenleer. Gelukkig zit er geen jood is mijn klas, anders stonden er 5 leerkrachten. Het zou misschien veel nuttiger zijn dat de godsdienstige beleving na de schooltijd wordt georganiseerd. Dan kan ik mijn klas voor 8 uur per week ontdubbelen.

Elsie Vercammen – leerkracht

«Onze kinderen zijn geen oenen»

In de Morgen van 25 november jl. citeert Katrijn Serneels de heer Mohammed Bouziani, voorzitter van Imane,

als volgt: ‘Concentratiescholen zijn van mindere kwaliteit. Ik begrijp dat mensen hun kinderen naar de rand sturen. Kijk naar de gebouwen van de concentratiescholen: de infrastructuur is middeleeuws. En het zijn echt niet de beste leraren die er komen lesgeven, ze zijn vaak moe, uitgeblust. Om de drie maanden krijgen kinderen soms een nieuwe leraar. Ze zijn hopeloos, die migrantenkinderen, zeggen ze dan. Onze kinderen zijn geen oenen. Zet ze op een school met kwaliteit, een school in de rand en kijk hoe goed ze het daar doen. Alleen hebben niet alle migrantenouders de kans om dat te doen.’Dat de heer Bouziani in het interview poneert dat ‘Ouders voor ouders’ een betere toekomst wil voor jongeren kan ik perfect volgen. Met zijn veralgemeende uitspraak over onderwijskwaliteit zit hij echter fout. Alle concentratiescholen over één kam scheren, is in de feiten ongenuanceerd en politiek niet correct.Als verantwoordelijke voor de inspectie van het basison-derwijs kan ik bewijzen dat er in veel concentratiescholen wel degelijk kwaliteit wordt geleverd. De verslagen over de schooldoorlichtingen liegen er niet om. In heel wat van deze scholen staan uiterst gemotiveerde en gedreven leerkrachten. Precies zij hebben zich geëngageerd om ook deze kinderen het kwaliteitsonderwijs te bieden waar ze recht op hebben. Dat dit vaak moet gebeuren in veel moeilijker omstandigheden dan in andere scholen hoeft geen betoog. Iedereen beseft dat o.m. de contacten met het thuismilieu om begrijpelijke redenen vaak moeilijker verlopen dan elders. Dit is geen verwijt, enkel een vaststelling.Het siert deze leerkrachten en directies dat zij zich meer dan wie ook inspannen om de maatschappelijke opdracht van de school in verband met de ontwikkelingsdoelen en eindtermen uit te voeren en te realiseren. Velen slagen daar wonderwel in! In plaats van een belediging verdienen deze leerkrachtenteams, hun directies en schoolbesturen onze waardering.In de marge wil ik de heer Bouziani duidelijk maken dat ‘een school in de rand’ niet per defi nitie een school met kwaliteit is, zoals hij beweert. Kwaliteitsonderwijs wordt niet enkel beïnvloed door de geografi sche ligging van een school of door de samenstelling van de schoolpopulatie. Ook dat wordt aangetoond door de verslagen van de schooldoorlichtingen.

Roger Peeters - inspecteur-generaal basisonderwijs

Klasse gratis voor studenten?

Als ‘rendier’ heb ik zes jaar geleden al enthousiast meegewerkt aan Klasse voor Jongeren.

Nu ben ik afgestudeerd als jurist en student in de academische lerarenopleiding rechten. Als ik Klasse onder ogen krijg, valt het me op dat jullie nog steeds prachtig werk leveren. De proffen vragen ons ook geregeld om eens naar jullie site te surfen. Maar spijtig genoeg krijgen alleen de leerkrachten en de CLB-medewerkers Klasse gratis. Studenten in de lerarenopleiding, zoals ik, zouden hiervoor 25 euro moeten neertellen, wat voor een student toch al een serieuze inspanning is. Ik weet dat er studenten zijn die overwegen om een abonnement te nemen, maar uiteindelijk toch afhaken wegens de kosten. Vandaar vroeg ik me af of het voor jullie budgettair haalbaar zou zijn om Klasse voor Leerkrachten ook gratis ter beschikking te stellen van alle studenten in de Vlaamse lerarenopleiding. Desnoods via een systeem met inschrijving, zodat men zeker is dat wie het krijgt, het ook wil krijgen en effectief leest. Bovendien zijn er nog relatief weinig studenten (vooral bij de juristen) die doorstromen naar de job van leerkracht. Misschien kan Klasse ertoe bijdragen dat meer studenten gebeten worden door de onderwijsmicrobe.

Sina Van den Bogaert - student lerarenopleiding

Nog altijd even enthousiast! Uiteraard vindt Klasse het belangrijk dat jonge mensen kiezen voor onderwijs en o.a. via dit blad op een realistische en stimulerende manier met onderwijs kennis maken. Daarom gelden al enkele jaren de volgende afspraken:1. Alle laatstejaarsstudenten van de universiteiten, hogescholen en Onderwijs voor Sociale Promotie die een aggregatie, lerarenopleiding of GPB volgen, kunnen Klasse gratis krijgen. Uiteraard beschikken we niet over hun adressen. Daarom krijgen de betrokken onderwijsinstellingen elk jaar een brief met de vraag het aantal geïnteresseerde studenten te melden. De instelling zorgt dan zelf voor de distributie. Deze actie kent een groot succes. Op dit ogenblik krijgen zo elke maand 17 811 studenten hun eigen exemplaar van Klasse. Talrijke docenten gebruiken de tijdschriften (en de bijlage van De Eerste Lijn) trouwens in hun lessen. Op sommige plaatsen vragen de docenten geen exemplaren aan of loopt de distributie mank. Dat kan beter.2. Studenten uit het eerste of tweede jaar van de lerarenopleiding kunnen gratis een individueel abon-nement aanvragen. Andere studenten die een individueel postabonnement willen, betalen voor deze persoonlijke service slechts 50 procent van de abonnementsprijs: 12,50 euro voor een heel jaar. Voor een abonnement volstaat een eenvoudig telefoontje naar 02 553 96 84 of een mail naar secr.leerkrachten@klasse.be.

Chatten

Ik wil even reageren op het artikel ‘Chatten met de leraar’ (Klasse139 p 38). Zelf ben ik leerkracht Frans in het

derde jaar secundair onderwijs en sinds dit jaar chat ook ik af en toe met mijn leerlingen. Dit echter enkel in het Frans. Als educatief instrument is de waarde hiervan toch ook niet te onderschatten. De leerlingen zijn dus nà de schooluren op een constructieve manier met de taal bezig en pikken op deze manier veel op. Zo kan chatten volgens mij toch een meerwaarde hebben die op een traditionele manier niet altijd bereikt wordt.

Elisabeth Van Dyck - leerkracht

46 KLASSE NR.141

Roken is sexy! Dat is de slogan die middenin op een poster in Maks! staat: bedoeld voor jongeren en nog wel in de drie landstalen. Ik vind het verschrikkelijk dat Maks! op die manier jongeren aanzet tot roken.

Directie - Naam en adres bekend.

Klasse en Maks! delen uw bekommernis en willen uiteraard op geen enkele manier roken stimuleren. Integendeel. Daarvoor werkte Klasse, samen met jongeren, eerder al grote campagnes uit. Zo publiceerden we al zwarte covers en verspreidden we in jongerencafés een miljoen zwarte bierkaartjes met de slogan ‘Roker, zo zie je er van binnen uit’. Die acties komen van de jongerenredactie. Deze keer kozen ze voor een ironische poster onder het motto ‘betutteling werkt niet’. De tekst luidt inderdaad ‘Roken is sexy’. Hij is in drie landstalen en in het-

zelfde lettertype gedrukt als de nieuwe roken-is-dodelijk-slogan op de pakjes sigaretten. Het beeld contrasteert daar sterk mee: een lamzak met een bierblikje, vuile randen aan de vingers en een sigaret met een lange askegel. Niet meteen iets wat de grootste risicogroep (jonge meisjes) direct sexy vinden… De meeste jongeren (zo blijkt uit de briefwisseling) herkennen dit dan ook als ironie. Als ze dat niet doen, is het misschien een geschikte gelegenheid om dat begrip op school uit te leggen. De meeste jongeren kennen die techniek uit talrijke reclamespots. Zo pakt het Brussels Gezondheidsoverleg uit met een anti-alcoholcampagne waarop dronken jongeren te zien zijn, samen met de slogan ‘Happy feestbeest’ en ‘Olijke verleider’. De link naar ‘Zielige zatlap’ maken de jongeren zelf wel. De mini-poster ‘Roken is sexy’ kan je downloaden via www.maks.be/30/16.

Vervangingspool

In het artikel ‘Startende leerkrachten beter opvangen’ (Klasse 139 p. 7) zegt men dat ‘de geselecteerde

leerkrachten almaar meer bereid zijn om verder van huis te werken en in alle netten.’ Maar als je wil geselecteerd worden in de pool moet je alles aanklikken, want anders val je buiten de selectie. Het is niet van willen maar van moeten!

Ninja Vervoort – beginnende leerkracht

Kinderparlement

Onze school aanwezig op de eerste vergadering van het kinderparlement in Bornem. Aangezien

onze school reeds drie jaar met een leerlingenraad werkt, leek het ons boeiend om daar met twee vertegenwoordigers naar toe te trekken. Dus legden wij met veel goede moed 200 km af om met vier personen een namiddagje rond het ‘kinderparlement’ te werken. Tijdens de hele namiddag mochten de kinderen gedurende slechts twee minuutjes drie vragen beantwoorden over hun zogezegde motivatie voor het kinderparlement. Om dan op het einde van de dag te mogen horen dat iedereen geselecteerd was... (omdat de organisatie anders te weinig deelnemers zou hebben). Bovendien heb-ben we bedenkingen over de gestelde vragen aangezien er een heel deel niets terzake deed over hun motivatie voor het kinderparlement (bv. Hoeveel broers heb je? Spreek je zoals je mama ook een beetje Italiaans? Zou je mijn taak als voorzitter aankunnen?). Wij stellen ons ook ernstige vragen bij het hele opzet: waar was de inbreng van de kinderen? Is dit een manier hoe wij kinderen moeten laten kennismaken met democratie? Onze vraag hieruit is duidelijk: wie volgt dergelijke initiatieven op en vanwaar komen ze? Mag elke willekeurige organisatie zomaar de school gebruiken voor volgens ons bedenkelijke doeleinden?

Naam en adres bekend

Jaak (47) is garagist. Vrijdagavond. Hij moet vandaag wat vroeger stoppen met werken om op tijd te zijn voor het oudercontact over zoon Joeri (16). Die heeft wel goede resultaten maar hij gaat niet graag naar school. Daarover wil vader even met de leraar praten. Die heeft het vanavond erg druk. In de gang wachten nog zes ouders. Als Jaak na meer dan een uur de deur van de klas opent, valt hij stil. Dertig jaar geleden zat hij in hetzelfde lokaal. De muren en de gordijnen hebben ondertussen een andere kleur. Maar van achter in de klas kijken precies dezelfde ogen van toen hem recht in zijn gezicht: links Guido Gezelle, rechts Stijn Streuvels, in

het midden het belfort van Brugge. In zwart-wit op triplex geplakt. Daaronder een groot prikbord: op de taakverdeling voor ‘het bord afvegen’ na, volledig leeg. Zelf was hij ooit bij de directie moeten komen omdat hij er een fi lmposter van Liza Minelli uit ‘Cabaret’ had durven ophangen. Wat er ondertussen allemaal niet op het prikbord gekomen is, kan hij raden. De affi che van de fuif van de jeugdbeweging van Joeri mocht er dit jaar ook niet op. Zo herinnert hij zich nu. Het leidt een mens allemaal af. Het gesprek met de leraar duurt zes minuten en gaat alleen over punten. Ze vallen mee, dus geen problemen zeker? Alleen slecht voor

Engels. «Engels? Cool toch?» vraagt hij thuis aan Joeri. «Old stuff, zal je bedoelen», zegt Joeri «De tekst ging over verkeer en mobiliteit en eindigt met: but the idea of a tunnel under the Channel still remains a dream. Die tunnel ligt er ondertussen verdorie al bijna tien jaar en je kan er voor een handvol euro’s door. Wie interesseert zich nu nog voor zo’n tekst?» Jaak discussieert er even niet over. Morgenvroeg moet hij op cursus over de verfi jnde computertechnieken in de jongste versie van het automerk dat hij verkoopt. «Een mens moet bijblijven of hij bolt achteruit», zucht hij.

Schooljungle@hotmail.com

Wil Liza Minelli het bord afvegen?

CHATROOM (5 )

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails én reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – red.leerkrachten@klasse.be

Vragen?- Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.141 • januari 2004

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Jan T’Sas, Michel Van Laere, m.m.v. Tessa Van der Cruyssen en Kris VanhemelryckRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen Patrick De Busscher, Anne SiccardHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Anny Lecocq, Ann NevensVerantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde leerkrachten en individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabon-nementen voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95

Poster

© F

OTO:

IMAG

EBAN

K

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Kan jij goed kiezen? Doe de k-test!Of ik kan kiezen en goede keuzes maak? Voor die vraag geven leerkrachten zichzelf 81 procent. Dat is een pak meer dan hun eigen school, want die krijgt maar 60

procent. Niet dat leerkrachten zich er in een keurslijf voelen. Ze beoordelen vooral de mate waarin leerlingen er leren kiezen: de werkvormen in de klas,

verantwoordelijkheid over de schooltuin of inspraak via de leerlingenraad, be-geleiding rond studie- en beroepskeuze. Net zoals in andere domeinen kan het

op school blijkbaar beter. Kies jij voor dezelfde mening? Doe de test.

Vink het cijfer aan dat bij jezelf of je school past(0= het minst, 5= het meest)

Klasse voor OudersOuders leren van hun oudersWelk dier is jouw kind?Slim zijn is niet genoeg«Ik heb een meter op school»Vanaf 16 januari op school en op www.klasse.be/ouders

YETIDe krolse kattentestKiezen voor wetenschap. Hoe? Zo!Hoorapparaat op schoolMoppen van de onderste plankVanaf 12 januari op school en op www.yetiworld.be

Maks!Actie op school: het balLeren kiezenDeeltijds kunstonderwijsJongeren en alcoholVanaf 13 januari op school en op www.maks.be

Deze maand in…

Of ik kan kiezen en goede keuzes maak? Voor

Ikzelf volledig oneens – volledig eens

➜ Ik weet waar ik goed in ben en wat ik niet goed kan (delen van de leerstof, taken als leraar, omgaan met mensen...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik kan kiezen hoe ik mijn werk plan (lesonderwerpen, werkvormen, teksten...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik heb thuis en in mijn omgeving inbreng (wat we eten, vakantiebestemming...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik maak steeds betere keuzes (wat wil ik, wat zijn de mogelijkheden, wat zijn voor- en nadelen...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik denk na over de houding die ik aanneem in de klas, in het gezin, op het werk (grappig, druk, eerlijk, onsportief, ordelijk, bazig...).

0 1 2 3 4 5

Mijn school➜ Op school komen ook vaardigheden aan bod (handig, sportief, sociaal, creatief...). 0 1 2 3 4 5

➜ Leerlingen weten wat ouders, leerkrachten en directie over hen zeggen (via rapport, verslag, gesprek...). 0 1 2 3 4 5

➜ Onze school geeft leerlingen verantwoordelijkheden (schooltuin, recycleren van afval, schoolkrant, leerlingenraad...). 0 1 2 3 4 5

➜ Leerkrachten organiseren keuzemomenten tijdens de les (hoekenwerk, contractwerk, groepswerk, projectweek...). 0 1 2 3 4 5

➜ Het schoolrapport zegt niet alleen iets over de prestaties van een leerling, maar ook over de manier waarop leerlingen de cijfers hebben behaald.

0 1 2 3 4 5

Deze vragen zijn smaakmakers. Wil je de compléte test doen en de procenten nog doen veranderen? Meer dan enkele minuten en twee keer tien bolletjes aanklikken heb je niet nodig. De vragen vormen samen een stappenplan met aandachtspunten. Bovendien kan je de resultaten vergelijken met die van col-lega’s, leerlingen, ouders en andere scholen. Elke doelgroep heeft zijn eigen

aangepaste vragenlijst. Surf naar www.klasse.be/k-test. Elke maand geeft de on line k-test jezelf en je school een rapport. Vorige maand was het thema leren. Kijk in de volgende nummers uit naar cultuur, milieu, sport en spel, inspraak, verkeer en veiligheid. Op de site kan je die thema’s nu al testen. Aan jou de keuze.

Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.