Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.117 • September 2001 www.klasse.be

© Kjell en Koen:beetje bang, beetje stoer

© 99 tips voor beginners

© Test de waarde van uw werk

VAKANTI

E OM

?

WIN

EEN

NIEUW

E

Kjell Bosmans: «Ik vroeg me afwaar ik mee bezig was. Met klantenonderhandelen. Op welke carrièrekon ik later terugkijken? Na zes jaarprivé koos ik voor leraar»

(advertentie)

✈

EIGEN VOLKLeraars kijken naar hun klas enonderwijs zoals Antwerpenaarsnaar hun buurt en stad. Zo blijktdat 90 procent van de leerkrachtenvindt dat hun eigen leerlingengraag naar school komen endat ze zich goed voelen in huneigen klas (zie p.14). Op de vraagof de andere leerlingen ook graagnaar school komen, antwoordtminder dan 60 procent positief.Dat klopt natuurlijk niet, wantdie leerlingen zitten op hun beurtook weer bij leerkrachten dievinden dat ze wél graag ko-men. De resultaten lijken op dievan eerder onderzoek bij Ant-werpenaars over hun welbevinden.Over de stad en de andere wij-ken zijn ze niet te spreken, maarover hun eigen straat of buurtgéén slecht woord. Onbekendmaakt blijkbaar onbemind. Watze aan den lijve ervaren valtbest mee, maar wat ze hebbenvan horen zeggen of via de me-dia is een ramp. En dat ver-schijnsel neemt sterk toe. Vijfjaar geleden was de kloof tus-sen de mening over hun eigenklas en de rest van onderwijs 11procent, nu al 31. De enigen diedat tij kunnen keren, zijn deleerkrachten zelf.

IN DIT NUMMER

Beetje stoer, beetje bang Vizier 4-9Zo zijn we allemaal aan het nieuwe schooljaar begonnen: beetje stoer, beetjebang. Zeker de nieuwe leraars die voor het eerst oog in oog staan met hetjonge volkje. Idealisten? En voor hoe lang nog? Welk toekomsttraject kanonderwijs ze bieden? www.klasse.be/kvl/117/4

Zijn leraars tevreden? Journaal 10-14Ja, negen op tien leerkrachten vinden voldoening in hun job. Ze doen hunwerk graag. Maar natuurlijk zijn er de maren. En dan hebben we het nogniet over de vier bladzijden vernieuwingen die u vindt in de rubriekJournaal. www.klasse.be/kvl/117/10

Test het zelf 39Wat is uw werk u waard? Hebt u er zin in of geeft u er zin aan? Is uw werkuw hobby of net andersom? Doe de test. www.klasse.be/kvl/117/39

Havik en pauw 42Sinds «Il Postino» weten we weer hoe verhelderend een metafoor kanzijn. Soms helpt het om zo ook naar uw leerlingen (en uzelf of uwcollega’s) te kijken: heb ik te doen met een schildpad, een havik of eenpauw? www.klasse.be/kvl/117/42

99 tips voor beginnende leraars 44Ze hebben het meestal wel in hun opleiding geleerd, hoe je het wél of nietmoet doen. Maar dan sta je daar plots voor een klas die helemaal niet op jouheeft zitten wachten. Dan kiezen veel beginners voor valse zekerheid. Of hetook anders kan? www.klasse.be/kvl/117/44

Waarom pest Osman Peter en andersom? 46Godsdienst of zedenleer hebben we allemaal zelf wel gehad. Maar wat doetof zegt de islamleerkracht in zijn les? Over pesten en discriminatie bijvoor-beeld. Mohamed El Asjadi doet de deur open. www.klasse.be/kvl/117/46

Iedereen zijn computer 48Drie jaar geleden stond er in het basisonderwijs één computer voor 74leerlingen, in het secundair één voor 22. Dit schooljaar zou er overal ééncomputer voor 10 leerlingen moeten zijn. Haalt Vlaanderen die deadline? Denieuwste cijfers in Signaal. www.klasse.be/kvl/117/48

• En ook: Idee p. 15-37 • Mensen met Klasse p. 40-41 • Brieven p. 51-53 • Tips bij de nieuwe Maks!, Klasse voor Ouders en Klasse opinternet p. 54 •

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.117 • September 2001

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Wim De Jonge,Jan T’Sas, Dirk Vander Beken, Michel VanLaere, Bavo WoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle DeSmet, Nadine De Cuyper

Foto’s Luc Daelemans, e.a.Cartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 990␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15,1210 BrusselTel. redactie 02 553 96 86Tel. coördinatie 02 553 96 94Tel. abonnementen 02 553 96 84Tel. publiciteit 02 553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02 553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02 553 96 92Telefax 02 553 96 85E-mail info.kvl@klasse.beURL www.klasse.be

Vakantie om?Win een nieuwe!

p. 41

«Hoe lang zal hetduren voor ik mijnidealisme verlies?»Vizier p. 4-9

CO

RE

L

Misschien zijn uwleerlingen kippen enbent u een buizerd. p. 42

PH

OTO

D

Kent u de honderdste?99 tips voor beginners.p. 44

ISC

KLASSE NR.117 3

Elke dag doetwww.klasse.beduizenden keren klik.We weten het als ubinnen komt, hoe stilen hoe laat u somsook binnen sluipt. Ende klikkers komen uitmeer dan 30 landen.Hallo Castro!

4 KLASSE NR.117

VIZIER

Beetje stoer,

1

Kjell is op 3 september voor het eerst les beginnen tegeven. Beetje stoer, beetje bang. Hij is niet alleen.Meer dan 3000 jonge leraars kleuter-, basis- ensecundair onderwijs - groep 1 beginnen deze maandaan hun loopbaan in het onderwijs. Dat is 24 procentmeer dan zeven jaar geleden. De aantrekkingskrachtvan het lerarenberoep neemt toe. Een voorbeeld: inalle Vlaamse hogescholen zijn vandaag in totaalmeer dan 6000 studenten-onderwijzer ingeschre-ven. Of bijna 2000 meer dan drie jaar geleden. Tochdreigt een tekort. In het lager onderwijs zal dat overdrie jaar oplopen tot ongeveer 1700. Het secundaironderwijs zal er in 2004 bijna 600 te weinig tellen.Bovendien zullen in 2010 ongeveer 35.000 van de125.000 leerkrachten met pensioen gaan. Zal de

§

1

2§

© Alle cijfers in het Statistisch jaarboek van het Vlaams Onderwijs (

instroom van studenten in de lerarenopleiding en deuitstroom van beginnende leerkrachten het tekortkunnen opvangen?

De eerste keerKjell Bosmans begint als leraar in de eerstegraad secundair onderwijs voor de vakken Engels,aardrijkskunde en geschiedenis. «Voor de eerstekeer sta ik nu voor een klas die helemaal van mij is»,zegt hij. «Tijdens mijn opleiding zat de mentor of deleraar pedagogie achteraan in de klas. Vanin hetbegin van het schooljaar kan ik mijn eigen stempelop de klas drukken, met mijn eigen regels en mijnmanier van lesgeven. Het zal heel spannend worden.»Hij klinkt zoals veel van zijn soortgenoten idealistisch:

schooljaar 1999-2000)

beetje bang

Kjell: «Ik heb wel angstom mijn motivatie teverliezen.»

«Ik koos bijvoorbeeld bewust voor een technischeen beroepsschool met een migrantenconcentratie.Daar zal ik het verschil kunnen maken. Mijn visie ophet leven zou ik graag doorgeven aan jonge men-sen.» Dat kon hij niet in zijn vorige job.

Honderdjarige Oorlog«Op de Brusselse Erasmushogeschool werken werond onderwijsvernieuwing, zoals probleemgestuurdleren, projectwerk… Geen revolutionaire dingen»,zegt Kjell, «maar ik merk dat veel leerkrachtenterugvallen op het klassieke doceerschema. Ze staanvoor hun klas en de leerlingen luisteren en zwijgen.In mijn lessen geschiedenis wil ik ook de attitudevan mijn leerlingen veranderen. De mens plaats ik

2© Synthese van het Arbeidsmarktrapport onderwijs: www.vlaa

centraal en niet de vraag welke koning een slag in deHonderdjarige Oorlog won. Van de reactie van deouders heb ik wel wat schrik. Zij verwachten dat hunkind een wel omschreven hoeveelheid leerstof zieten daarover examen zal afleggen. Maar twee wekenlater weet niemand meer waar het over ging. Dan islesgeven verloren tijd. Dat wil ik vermijden.» Of hijzijn idealisme zal behouden? «Ik denk het wel. Ikwerk graag met jongeren, maar ik heb wel angst ommijn motivatie te verliezen. Toch reken ik op eenemotionele beloning. Wellicht een cliché, maar ikhoop heel wat terug te krijgen van mijn leerlingen.Dat is waardering vanop de eerste lijn.» Klasse kijktsamen met Kjell, Koen en de anderen naar huntoekomst in onderwijs. Beetje bang, beetje stoer. n

KLASSE NR.117 5nderen.be/schooldirect/Bijlagen/arbmarkt2000.htm

«Ik ga het met humor proberen», zegt Koen Spiessens. Hij behaalde aan de UIA-Antwerpen zijn aggregatie Nederlands – Engels, met optie Nederlands voor anderstaligen. Nu begint hij les te geven in een hogeschool. Maar hij deed al ervaring op tijdens zijn stages. «Tegenwoordig kan een leraar meer waardering krijgen van zijn leerlingen dan van de ouders», zegt hij. «Sommige ouders houden zelf nogal nare herinneringen over aan hun schoolverleden en staan daardoor veeleer sceptisch tegenover leerkrachten van nu. Als leraar moet je kalmte uitstralen. Want leerlingen ruiken wanneer je onzeker bent of angst hebt. Daarom moet je gevoel voor humor hebben, relativeren en af en toe even los kunnen komen. En je moet natuurlijk je vak kunnen beheersen en enthousiast kunnen overbrengen. Daarnaast is in teamverband kunnen werken een belangrijke troef. Mijn houding tegenover de directie? Ik wil ze altijd met open vizier benaderen. Als beginnend leraar ervaar ik dat je niet uitsluitend vakgericht mag lesgeven. Je moet je vak in de maatschappelijke context plaatsen, zodat je studenten er iets aan hebben en daardoor vaardigheden opdoen voor het latere leven. Alles draait rond vorming. Dat is volgens mij de missie van onderwijs. Een van de grootste troeven van het onderwijs is het aantal vakantiedagen voor de leerkrachten. Zo hoop ik naast mijn voltijdse opdracht genoeg tijd over te hebben voor mijn gezin. Als beginnend leerkracht vind ik dat ik in vergelijking met leeftijdgenoten in de privé-sector een fair loon verdien.»

Vakantie telt meeHet consultbureau HayGroup vergeleek totale loonpakketten in onderwijs met die van vergelijkbare functies in de particuliere sector. Na ‘weging’ van alles op en naast de loonfi che, zoals vakantie en

Koen: «Leerlingen ruiken je angst.»

Premies na de start

Koen wil het met humor proberen.

Kjell kiest voor onderwijs na een

‘existentiële crisis’. De nieuwe leraars

zijn elk op hun manier op zoek

naar waardering. Ze verdienen als

starter in onderwijs meer dan hun

vrienden. Maar hoe lang zullen ze

tevreden blijven?

pensioen, blijkt het totale loonpakket van een leerkracht ‘concurrentieel’ te zijn. Behalve dat van directeurs en onder meer administratieve medewerkers. Die verdienen ondermaats. Na hun loonstudie kwam er een algemene loonsverhoging van drie procent en specifi eke maatregelen voor deelgroepen. Nu begint HayGroup aan een blauwdruk voor een totaal nieuw beloningsbeleid. Starter Kjell Bosmans legt alvast zijn eigen blauwdruk op tafel. Hij is een apart geval als beginner. Hij werkte namelijk eerst zes jaar in de particuliere sector eer hij de stap naar de klas zette. «Ik zat middenin een existentiële crisis», vertelt hij. «Toen ik op een dag met een klant onderhandelde, vroeg ik me af waar ik eigenlijk mee bezig was. Waar kon ik later op terugkijken als ik de balans van mijn carrière maakte? Ik zou alleen geld verdiend hebben voor mijn baas. Na zes jaar werken in een bedrijf voor import-export van ijzer- en staal wilde ik mijn leven een andere wending geven. Via de VDAB kwam ik in de lerarenopleiding terecht. Ik koos voor leraar. Puur om de centen was ik beter gebleven waar ik was. Maar in mijn kosten-baten-analyse spelen de vakanties een rol.»Kjell Bosmans verdient als beginnend leraar secundair onderwijs – groep 1 (regent) 70.399 frank (2840 euro) bruto per maand, net zoveel als het aanvangssalaris van zijn collega’s kleuteronderwijzer en onderwijzer. Een leraar secundair onderwijs – groep 2 (licentiaat) begint in het onderwijs met 88.170 frank (3557 euro) bruto. Wie een hogeschoolopleiding van één cyclus volgde, net zoals de leraars kleuter-, lager en secundair onderwijs – groep 1, verdient in de particuliere sector gemiddeld zowat 67.000 frank (2703 euro) bruto per maand als aanvangssalaris. Een licentiaat mag hopen op gemiddeld zowat 87.000 frank (3510 euro) bruto. Starters komen er in onderwijs dus goed vanaf.

1© De volledige loonstudie van HayGroup: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/Bijlagen/loonstudie_volledig.pdf6 KLASSE NR.117

1§

2©

VIZIER

Wilde verhalen«Bij het begin van de loopbaan zijn de loonverschillen tussen school en bedrijf klein», bevestigt Mark Andries van het Vlaams Economisch Verbond (VEV). «Maar in de privé-sector ziet een werknemer na enkele jaren zijn loon sterker stijgen dan in onderwijs. Er bestaan meer promotiekansen en werkervaring bepaalt mee de loonlijn. Toch moet je eerst bewijzen wat je kan om aanspraak te maken op een hoger loon. Veel pas afgestudeerde jongeren hebben geen realistische verwachtingen. Ze dromen al meteen van een BMW of ten minste een Audi als bedrijfswagen. En een gsm zou meteen standaarduitrusting zijn. Ze projecteren wilde verhalen uit de informaticasector op het hele bedrijfsleven en vooral op hun droomjob. Dan willen ze niet begrijpen dat een hoger opgeleide als beginnend werknemer ook wel eens ’s nachts de werkvloer op moet en geen twee maanden vakantie heeft.»

Softe sectorAan de vele vakanties dacht Rudi Boydens niet, maar wel aan de passie. «Ik beleef er plezier aan als kinderen iets opsteken», vertelt hij. «Noem dat maar idealisme of roeping. Ik ben van binnenuit gemotiveerd om de interactie met kinderen aan te gaan. Ik was als jongere vakantieanimator en had wat talent om te tekenen. Vandaar dat ik regentaat plastische opvoeding als opleiding volgde.» Toen Rudi Boydens in 1982 zijn loopbaan in onderwijs begon, schuimde hij de eerste tien jaar tal van scholen af om aan werk te geraken. Hij gaf les in het algemeen, technisch, beroeps- en buitengewoon secundair onderwijs, was internaatsopvoeder, leerlingenbegeleider en uiteindelijk belandde hij in het basisonderwijs. Vijf jaar geleden vroeg men hem om directeur te worden van de vrije basisschool Sint-Jozef in Uitkerke. «Dat vond ik een vorm van waardering», zegt hij. «Als starter heb je een gezonde naïviteit. Nadien word je wat rationeler en kijk je over het schoolmuurtje naar de privé-sector, waar het gras groener glooit. Of je vergelijkt je eigen prestaties met die van minimalisten. Om je naïeve houding te verantwoorden, is jezelf motiveren de gezondste houding. Maar je beseft dat je in een softe sector als onderwijs toch vaak misbruikt wordt. Je moet de passie voor onderwijs hebben om het te kunnen blijven doen.»

CompetentiePassie voor onderwijs? Dat willen ze in Nederland stimuleren. Vijf scholen experimenteren er met loon volgens je vaardigheden of competenties. Rudi Boydens is nu pas samen met collega-leraar Sarah Coorevits gedetacheerd om het maatschappelijk debat rond de waardering van de leerkracht te helpen starten. Kamer 5 B 13 in het Consciencegebouw van het departement Onderwijs is nu hun vaste stek. «De overheid wil het oplopend tekort aan leraars opvangen. Daarom wil ze het beroep aantrekkelijker maken, zodat meer jongeren ervoor kiezen. Dat is ook de bedoeling van de afgelopen campagne ‘1.200.000 Vlaamse meisjes en jongens kunnen niet zonder jou’. Daarnaast hebben de leerkrachten die nu in dienst zijn ook recht op waardering. Die ervaren een toenemende werkdruk. Hoe kunnen we die opvangen in de schoolorganisatie en het lokaal personeelsbeleid?» Rudi Boydens haalt een dik dossier uit zijn lade: ‘Integraal personeelsbeleid’. Hij schuift wat paperassen opzij en legt het 2,5 centimeter dikke document op zijn bureau. «Dit is het verslag van

een eigen werkbezoek aan Nederland. Waardering van leerkrachten heeft ook te maken met lonen en belonen. Vijf Nederlandse scholen experimenteren met een integraal personeelsbeleid, het Berenschotmodel met een competentiebeloning.»

IndigestieBerenschot is een organisatie zoals HayGroup. Nederland ontwikkelt instrumenten om theorie en onderzoek toe te passen. Rudi Boydens: «Dat ontbreekt bij ons vaak. De overheid produceert wel dikke mappen, zoals over de functiebeschrijvingen of de basiscompetenties, maar ze verkoopt de inhoud ervan niet goed. Directies krijgen er een indigestie van. Het Berenschotmodel daarentegen is concreet uitgewerkt. Het wil evaluatie stimuleren en leerkrachten belonen. Berenschot vertrekt van de vraag wat men verstaat onder goed onderwijs. Daaruit ontstaat een competentiemodel dat zich richt op een loopbaanontwikkeling van junior naar expert leraar.» Het model omvat tien competenties, uitgewerkt op drie competentieniveaus. Berenschot onderscheidt eerst competenties die te maken hebben met de relatie tussen leraars en leerlingen, zoals de competentie om in de groep te kunnen inspelen op individuele verschillen in leervermogen. De tweede groep van competenties richt zich op onderwijzen en begeleiden. Tot deze groep behoren de persoonlijke begeleiding en de vaardigheid om zich in te leven in de ontwikkeling van leerlingen. Ook vakinhoudelijke kennis beheersen en kennis en vaardigheden willen uitbreiden, verdiepen en verbeteren horen hier bij. De derde groep slaat op vernieuwing. Dat houdt verband met kunnen refl ecteren op de eigen ervaringen en op veranderingen in de onderwijsbehoeften, waardoor nieuwe ideeën groeien. De vierde groep van competenties heeft te maken met de vaardigheid om actief met collega’s van de eigen school maar ook van andere scholen te kunnen samenwerken. Ten slotte omvat de vijfde groep contacten met collega’s. Van leraars wordt verondersteld dat zij de professionele en persoonlijke ontwikkeling van collega’s ondersteunen. Het is ook belangrijk dat leraars in staat zijn en bereid zijn om gedurende de verschillende contacten de leerprocessen en –resultaten op elkaar af te stemmen.Drie competentieniveaus, de junior leraar, de ervaren leraar en de excellente leraar zijn ontwikkelingsfasen in de functie. Het competentiemodel en de competentieniveaus zijn de basis voor een competentiebeloning. Die zou de eigen professionaliteit bij leraars stimuleren en de kwaliteit van het onderwijs bevorderen.

FakegedragBij dit systeem behoren doelstellingengesprekken, functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken. Bij een voldoende beoordeling zou het salaris van een leraar groeien met 2,5 procent van het normale maximum, bij een goede ontwikkeling met 4 procent. Een excellente ontwikkeling zou zelfs 6 procent opleveren. In zulk systeem bereikt niet elke leraar op hetzelfde moment het normale maximumsalaris. Zo zal iemand die telkens een voldoende beoordeling krijgt er 24 jaar over doen. Een leraar met telkens een excellente beoordeling heeft er maar 10 jaar voor nodig. «Deze competentiebeloning is louter theoretisch», zegt Rudi Boydens. Samen met Trui van Rie en Luc Marrannes, beiden directie van het Sint-Pieterscollege en de Sint-Jozefshandelsschool in Blankenberge, en Bart Boydens, directeur van de

DEBATU wil uw stem laten horen in het beleid om de leraar te herwaarderen en het lerarenberoep aantrekkelijk te maken? Dat kan, want onderwijs-minister Marleen Vanderpoorten wil een maatschappelijk debat. Het oplopend tekort aan leerkrachten opvangen is een grote uitdaging. Er zijn in de toekomst bekwame en gemotiveerde leerkrachten nodig voor de meer dan 1.200.000 jongens en meisjes in Vlaanderen.Om het tekort voorlopig op te vangen, zijn al noodmaatregelen van kracht: de vervangingspool, overwerk beter betalen, opnieuw aanstellen van gepensioneerde leerkrachten, een wervingscampagne voor de lerarenopleidingen enz.Hoe participeren in het debat? Uw school, schoolbestuur, lerarenkorps, oudercomité, lokale raad of een betrokken vereniging kan zelfstandig debatten organiseren en de voorstellen doorgeven aan het steunpunt ‘Waardering van de leerkracht’. Rudi Boydens of Sarah Coorevits kunnen eventueel ondersteuning bieden om een plaatselijk debat mogelijk te maken. Alle details vindt u bij hen: Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel. 02 553 95 18 – rudy.boydens@ond.vlaanderen.be. Of surf naar de site van Schooldirect: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/debatherwaardering.htm

Koen Spiessens: «Tegen-woordig kan een leraar meer waardering krijgen van zijn leerlingen dan van de ouders.»

2© Hoeveel verdient een starter: www.ond.vlaanderen.be/leraren/studiekeuze/salaris.htm KLASSE NR.117 7

«Van junior naar excellente leraar»

basisschool Sint-Pieter in Blankenberge, bezocht hij de Nederlandse Sint-Willibrordus basisschool in Esch en het Bouwens van der Boijecollege in Panningen, twee van de vijf scholen die met het competentiemodel van Berenschot experimenteren. En ze hebben kritiek.«Het Berenschotmodel mikt op de professionele ontwikkeling van de individuele leraar en koppelt deze groei aan een systeem van differentiële beloning. Om het lerarenberoep aantrekkelijk te maken en leraren te motiveren, leerden we uit ervaring dat teamspirit het belangrijkste is», merken ze op. «Maar we vermoeden dat deze differentiële beloning afgunst en fakegedrag zal veroorzaken, wat de al zo sterk ingeburgerde individualistische cultuur nog zal versterken. Het komt er immers op aan om als leraar individueel te schitteren. Zoals prestatiebeloning in bedrijven blijft de differentiële beloning bij centen. Dit relativeert het belang van de basisingrediënten van een kwalitatief personeelsbeleid, namelijk aandacht en waardering, naast uitdaging en tijd om creatief te zijn. Wij hebben een meer genuanceerd systeem voor ogen. Een mogelijke piste is ‘vernieuwingen met meerwaarde’ defi niëren in de vorm van projecten en taken, op team- en/of individueel niveau. Door die taken en projecten duidelijk in tijd en omvang te omschrijven en af te bakenen, kan men spelen op een zo breed mogelijk scala van competentieverbreding en –verdieping. Laat leraren dan zelf kiezen welk soort beloning ze willen. Meer tijd in de vorm van bijvoorbeeld meer uren voor Bijzondere Pedagogische Taken (BPT) of tijdelijk een extra loon.»

DoorwegenToch zijn er ook positieve kanten aan het competentie-model waar Vlaamse scholen van kunnen leren. Rudi Boydens: «We zagen in die Nederlandse scholen dat het team eerst rond de tafel gaat zitten om het schoolwerkplan of het pedagogisch project uit te schrijven. Kernvragen daarbij zijn: waar willen we naartoe met onze school, welke concrete actiepunten zetten we op papier en met wie werken we ze uit? Om het schoolwerkplan te realiseren, koppelt de directeur het aan de talenten en competenties die hij in huis heeft. Hij vertaalt het plan in concrete taken voor zijn leerkrachten. In zo’n systeem kan een leerkracht gedurende een schooljaar bijvoorbeeld interne nascholer zijn. Of iemand anders kan de onderwijsvernieuwing in zijn school op gang trekken. Zo kan een teamlid zijn talent ten dienste stellen van de hele school. De juiste leraar op de juiste plaats. Zo’n taakdifferentiatie is meteen een vorm van waardering. Jonge leerkrachten begeleiden zou voor oudere leerkrachten een waardering inhouden. Zo zouden ze hun ervaring kunnen doorgeven. 55–plussers zouden zich weer nuttig voelen in de schoolorganisatie en wellicht minder snel de terbeschikkingstelling aanvragen. De school doet immers een appèl op hun competentie. Verantwoordelijkheid krijgen op maat van je capaciteiten en competenties, je talenten kunnen ontwikkelen, op tijd een klop op de schouder als waardering… dat allemaal verhoogt de intrinsieke motivatie. Meer algemeen: kunnen beschikken over geschikte lokalen en infrastructuur, zodat je je job naar behoren kan uitoefenen, weegt zwaarder door in de waardering dan enkele tientallen euro meer op je loonbrief. Daar komt het in de toekomst op aan: als directie en team je school als werkomgeving zo aantrekkelijk maken, dat leerkrachten en pas

afgestudeerden er graag zouden lesgeven. Als elke school over een extra pakket middelen beschikt, eventueel lestijden, om autonoom te beslissen hoe ze de capaciteiten van haar leerkrachten kan inzetten, dan krijgt modern personeelsbeleid kans op slagen.»

Meer verdienenZal onderwijspersoneel binnenkort anders verdienen of anders werken? Het consultbureau HayGroup stelt voor om op korte termijn alvast zeven hinderpalen aan te pakken.Die moeten het spoor vrijmaken voor een nieuw beloningsbeleid. Met beloning bedoelt het bureau de totale remuneratie, het jaarlijks brutosalaris mét de andere beloningselementen zoals vakantie, vaste benoeming en pensioen. De blauwdruk die het bureau nu ontwikkelt, moet op lange termijn een betere loopbaanontwikkeling mogelijk maken. De blauwdruk zal het beloningsbeleid afstemmen op de opdracht, missie en strategie van de school en de visie op onderwijs. De overheid zal echter een wissel moeten overhalen: differentiëren in functies of taken? Functiedifferentiatie houdt bijvoorbeeld de creatie van een middenkader in wat een pak geld kan kosten. Veelal loopt de onderwijspraktijk voorop op het beleid. Daarom zou taakdifferentiatie een actuele trend volgen.Rudy Vansevenant, HayGroup: «Kerntaak in onderwijs blijft omgaan met leerlingen. Stellen dat je op school alleen promotie kan maken door geen les meer te geven en een functie te krijgen in een middenkader, is een foute boodschap voor beginnende leerkrachten. Taakdifferentiatie maakt het daarentegen mogelijk om leerkrachten beter in te zetten volgens hun capaciteiten. Dit kan variatie brengen in hun loopbaan.» In tal van scholen krijgen leerkrachten nu al de kans om hun talent en specifi eke opleiding in te zetten, zoals de ICT-coördinatoren en de taakleerkrachten. Volgens dit model zouden ervaren leerkrachten hun jongere collega’s kunnen coachen. Niet als extra opdracht, maar als deel van hun schoolopdracht. Nu nemen leerkrachten sommige taken ‘erbij’. Naast hun lesopdracht. Dit ervaren ze als belastend. En ze verdienen er niets extra’s voor. Komt daar verandering in? Koenraad Van Hee, HayGroup: «Als we het model van taakdifferentiatie uitrollen, kunnen we een loopbaanontwikkeling intekenen. Je begint als jonge, onervaren leerkracht, je evolueert vervolgens tot bekwaam lesgever en ten slotte kom je in een fase waarin je het lesgeven kan afbouwen om andere rollen of taken op te nemen. Een senior leraar kan inderdaad deeltijds of tijdelijk jonge leerkrachten begeleiden. Directeurs moeten wel vermijden goede lesgevers vroegtijdig uit de klas te halen. Lesgeven op zich moet aantrekkelijk blijven. Of nieuwe rollen beter zullen verdienen? Dat zal afhangen van de graad van autonomie die scholen krijgen. Misschien zal een school zelf mogen beslissen of ze naar een differentiatie van functies of taken wil evolueren. En kunnen beslissen of bijkomende kennis, kunde en verantwoordelijkheid al of niet meer loon verdient. Volgens onze loonstudie ligt de arbeidstijd van een leerkracht op 88 procent van een vergelijkbare job in de particuliere sector. De vakanties wegen dus door. Maar die 12 procent vakantietijd, het verschil met de particuliere sector, kunnen leerkrachten opnemen om zich bij te scholen of om bijvoorbeeld door te groeien tot ICT-expert. Daar hoort dan wel naar verhouding meer salaris bij.»

Rudi Boydens mag de nieuwe waardering uit-vinden: «Iedereen moet weer gráág lesgeven.»

8 KLASSE NR.1173© Europees leraar wil geld en respect: www.klasse.be/kvl/111/14

§

3

©

4

VIZIER

FORUMMeer waardering en/of anders verdienen? Hoe ziet uw blauwdruk voor een nieuw beloningsbeleid eruit? Stuur hem op naar Klasse (waardering) – Koning Albert II laan 15 – 1210 Brussel of tik uw standpunt vóór 30 september in op het Forum van Klasse: www.klasse.be/forum U leest alvast het standpunt van een vakbond in Dialoog p. 51.

A en B«Beginnende leerkrachten hebben niet genoeg omkadering en ondersteuning. De eerste jaren hebben ze weinig loopbaanperspectieven. Lesgeven is een vlakke loopbaan van begin tot einde», zegt Koenraad Van Hee, consultant van HayGroup. «Dat is zeker een minpunt. De accenten om jonge mensen aan te trekken voor een job in het onderwijs liggen niet op de vaste benoeming. Die heeft een andere waarde dan die van twintig jaar geleden. Of de jonge leerkracht de voorkeur geeft aan een hoger uitgesteld loon, een gunstig ambtenarenpensioen dus, of een hoger basisinkomen tijdens de carrière, is een discussiepunt. Maar of die daar nu wakker van ligt? Het is veeleer schrijnend dat een beginnend leerkracht ‘tijdelijk’ in dienst is en amper zekerheid heeft. Drie maanden hier en twee maanden daar. Dat is niet aantrekkelijk om te starten en kan een reden zijn om onderwijs te verlaten. Gelukkig vangt de huidige vervangingspool

een deel van de onzekerheid op. De beginnende leerkracht verdient ongeveer evenveel als een starter in de particuliere sector. Maar daar kom je veelal binnen met een perspectief, een loopbaanplan en bijhorende training. Op school is de starter het slachtoffer dat mag opdraaien voor taken waarvoor anciens hun neus optrekken: bewakingsopdrachten, de slechtste klassen enz. Vaak is hij zeven jaar bezig zonder uitzicht. Hoe wil je dan die jonge mensen warm blijven maken voor onderwijs?»De onderwijsminister wil de ‘interne en externe mobiliteit’ verhogen. Mensen uit het bedrijfsleven moeten kunnen overstappen naar onderwijs en omgekeerd. Rudy Vansevenant: «Als de onderwijsoverheid de uitwisseling tussen privé en onderwijs belangrijk vindt, moet ze consequent het beloningsbeleid daarop afstemmen en de verworven ervaring en anciënniteit belonen. Wie A zegt moet ook B zeggen.» ■

«1.200.000 VLAAMSE MEISJES EN JONGENS KUNNEN NIET ZONDER HEN»«Maak jezelf onmisbaar», pleit de informatiecampagne van de Vlaamse overheid ‘Word leerkracht’. «1.200.000 Vlaamse meisjes en jongens kunnen niet zonder jou.» Heeft zo’n campagne een voelbaar effect op de inschrijvingen in de lerarenopleidingen? Een eerste peiling.Studenten beslissen steeds later over hun studiekeuze en schrijven zich vaak pas in september in. Maar wat is de trend? De Katholieke Hogeschool Mechelen ziet voor haar hele lerarenopleiding (kleuter, lager en secundair) een spectaculaire vooruitgang. Dubbel zoveel kandidaten voor het eerste jaar leraar kleuteronderwijs, de helft meer voor secundair onderwijs en een kwart meer voor lager onderwijs. De Katholieke Hogeschool Leuven heeft zo’n 6 procent meer eerstejaars in haar lerarenopleidingen ingeschreven. Groep T in Leuven 2 procent meer. De campus Torhout van de Katho Zuid-West-Vlaanderen signaleert een merkelijke stijging in de opleiding leraar lager onderwijs. Aan de Katholieke Hogeschool Limburg dalen de inschrijvingen voor lager onderwijs ongeveer evenveel als die voor kleuteronderwijs stijgen. Aan de Hogeschool Limburg stijgt het aantal inschrijvingen voor leraar kleuteronderwijs spectaculair, terwijl lager onderwijs licht stijgt en secundair onderwijs niet. De Katholieke

Hogeschool Sint-Lieven met lerarenopleidingen in Aalst en Sint-Niklaas ziet over de hele lijn een status quo, net als de Plantijnhogeschool in Antwerpen en de Katholieke Hogeschool Brussel. De Hogeschool Gent stelt een toename vast van de leraren lager onderwijs en secundair lichamelijke opvoeding. De overige opleidingen zijn status quo.De Karel de Grote-Hogeschool houdt alleen zijn aantal eerstejaars leraar kleuteronderwijs op de hoogte van vorig jaar. De onderwijzers en leraren secundair onderwijs schrijven slechter in. «Het valt me wel op dat de vraag stijgt van allerlei gegradueerden die van de particuliere sector naar het onderwijs willen overstappen», zegt departementshoofd Vera Goossens van de Hogeschool Limburg. «Alleen houden zowel het decreet als de blokkering van de fi nanciering hier weinig rekening mee. De departementen voor lerarenopleidingen hebben zo hun handen vol met begeleiden van de klassieke doelgroepen – studenten die vanuit het secundair onderwijs of na een jaar universiteit naar de hogeschool stappen – dat ze geen werk kunnen maken van verkorte opleidingen voor nieuwe doelgroepen. In de meeste gevallen kunnen deze mensen alleen maar leraar worden door hun beroepsloopbaan te onderbreken.»

«Op school is de starter vaak het slachtoffer.»

KLASSE NR.117 94© Zeven aanbevelingen: www.klasse.be/kvl/116/12

«Met een gezonde naïviteit»

TROEVEN EN PIJNPUNTENHet gaat hem niet alleen om de centen. Wie voor onderwijs kiest, doet dat veelal op basis van niet-meetbare elementen, zoals de inhoud van de functie, het werkklimaat of gewoon omdat hij het graag doet.

Kwaliteit van het werk

Toekomstperspectieven

Werk en Privé

Inspiratie / waarden

Werkomgeving

+ zinvolle maatschappelijke opdracht

+ werken met jongeren

+ creativiteit

+ autonomie in de functie

+ uitdaging in het werk

+ werkzekerheid

+ vorming en ontwikkeling

+ combinatie werk / privé

+ dichtbij huis werken

+ maatschappelijke relevantie

+ waardepatroon van de organisatie

+ vrijheid / autonomie

+ imago van onderwijs (vertrouwen)

+ sociale contacten met collega’s

- steeds toenemend verwachtingspatroon

- bijkomende taken

- administratieve last (planlast)

- weinig loopbaan- en opleidingskansen

- beperkte kansen buiten onderwijs

- gebrek aan coaching en begeleiding

- werkonzekerheid bij het begin van de

loopbaan

- imago van het beroep

(ondergewaardeerd)

- gebrek aan werkingsmiddelen

(didactisch materieel, pc…)

- beperkte infrastructuur

(soms +, verschilt volgens school)

- beperkte omkadering

Het consultbureau HayGroup bevroeg voor de recente vergelijkende loonstudie meer dan 200 personeelsleden. In gesprekspanels kwamen zowel de troeven als de pijnpunten van een job in het onderwijs naar boven. Herkent u de plus- en minpunten?

Scholen moetenouders informeren

over hun school-financiën en over demiddelen die ze van

derden krijgen.

▼

OVERZICHT

Nieuw in september

- Elke schoolomgeving wordt een veiliger Zone-30,toch wanneer leerlingen aan de school aankomen envertrekken. De federale ministerraad keurde dit voor-stel van minister van Mobiliteit en Vervoer Durant goed.Een Koninklijk Besluit maakt binnenkort de beslissingdefinitief, een ministerieel regelt de technische kant.- Een programmatiestop in het basisonderwijsverhindert de oprichting van nieuwe scholen en dusook de opsplitsing van bestaande scholen. Uitzonde-ring vormen (methode)scholen die ‘cultuurbeschou-wing’ programmeren. Dit nieuw beleid wil scholenstimuleren in scholengemeenschappen samen te wer-ken, zonder daarom mastodontscholen te vormen.- De non-discriminatieregeling is met een jaarverlengd. Ondertussen werkt minister Vanderpoortenhaar gelijkekansenbeleid uit. Zij ziet het als de plichtvan scholen de schoolkeuze van ouders te respecte-ren en (allochtone net zo goed als andere) leerlingenin te schrijven. Dat principe tracht zij nu te verzoenenmet de wens van een aantal schoolbesturen die hunmulticulturele scholen liever geen concentratiescho-len zien worden. Onder meer de Federatie van Marok-kaanse Verenigingen protesteert tegen elk selectief toe-latingsbeleid ‘op etnische gronden’.

10 KLASSE NR.117

- Het steunpunt Leerlingenparticipatie (ziewww.leerlingenparticipatie.be) draait vanaf dit schooljaarvolop.- Het basis- en secundair onderwijs krijgt 150 miljoenfrank extra voor zijn hoge energiefacturen van eind2000, de hogescholen 25 miljoen, de universiteiten25 miljoen.- Voor lestijden voor anderstalige nieuwkomerskrijgt het basisonderwijs 116 miljoen extra. In het voltijdssecundair onderwijs komen er 29 onthaalklassen vooranderstalige nieuwkomers in plaats van 18.- Een gespecialiseerd leerkracht kan in de basisschooléén lestijd lichamelijke opvoeding (later twee)begeleiden. Daardoor vermindert de lesopdracht vande leraar met een uur.- Met het urenpakket kinderverzorging uit CAO VIkunnen kleuterscholen de verzorging van de jongstekleuters organiseren. Daardoor vervalt wel dat kleu-ters tussen 2,5 en 3 een tiende coëfficiënt ‘zwaarderwogen’ dan de oudere kleuters.- Een school voor Buitengewoon Lager Onder-wijs kan kinderen inschrijven die voor 1 januari 5 jaarworden en aangepast onderwijs nodig hebben.- In het deeltijds beroepssecundair onderwijs

komen er extra uren-leraar voor individuele trajectbe-geleiding tegen vroegtijdig afhaken.- Voor de CLB’s is er 20 miljoen frank voor weten-schappelijke en netoverschrijdende samenwerking.- Het mozaïekdecreet schrijft voor dat scholen geengeld mogen vragen voor wat de school volgens deeindtermen moet aanleren (een jaar schoolzwemmen),wel voor andere zaken als een schoolreis of museum-bezoek. Op school verstrekte leermiddelen (een school-agenda bijvoorbeeld) en verplichte activiteiten moe-ten vrij zijn van mededelingen die de verkoop van pro-ducten (on)rechtstreeks bevorderen. Bij een faculta-tieve activiteit mag een mededeling dat ze (deels) ge-sponsord is door persoon x of bedrijf y wel. Handels-activiteiten mogen op school als de winst voor hethoofddoel dient: onderwijs. Dat geldt zowel voor hetvaste restaurant van een hotelschool als het benefiet-maal op een opendeur. Scholen moeten ouders infor-meren over hun schoolfinanciën vanaf 2002.- Het modulair onderwijs breidt uit met nieuwe pro-jectscholen, nieuwe studiegebieden en leertrajecten.De omkadering verbetert, de spelregels zijn nu duide-lijker. Ook opleidingsvormen 3 en 4 van het buitenge-woon secundair onderwijs kunnen voortaan met mo-

BELEID

Rapport voor de regering

In 1999 stelde Marleen Vanderpoorten, Vlaams minister van Onderwijs en Vorming,haar beleidsnota op in overeenstemming met het Vlaamse regeerakkoord. Het kabinetvan de minister maakt nu na twee jaar beleid de tussenstand op. Een beknopt overzicht.- Participerende schoolcultuur uitbouwen: Een visietekst ligt bij de Vlaam-se Onderwijsraad (Vlor). Het voorontwerp van decreet wordt verwacht in december.- Overvraging van leerkrachten en scholen indijken: De onderwijsadmi-nistratie neemt samen met alle betrokkenen maatregelen om de planlast te vermin-deren, zoals ook is opgenomen in CAO VI.- Onderwijs krijgt bijkomende middelen, voldoende omkadering en meerwerkingsmiddelen: De Vlaamse regering stopte of schroefde de besparingen vande vorige legislatuur terug. Tot nu toe injecteerde ze in totaal aan extra middelen: 56miljard frank voor het leerplichtonderwijs (infrastructuur inbegrepen), 20 miljard vooronderwijs in het algemeen en 7,3 miljard voor wetenschapsbeleid.- Gelijkekansenbeleid staat centraal: Er is een visietekst en het maatschap-pelijk debat is gevoerd. Een voorontwerp van decreet is voorgelegd.- Meer financiële middelen voor schoolgebouwen en infrastructuurvoor alle niveaus: In de begroting van 2000 werden de infrastructuurmiddelensamen structureel met 2 miljard frank verhoogd.- Progressieve verhoging van de werkingsmiddelen voor het basison-derwijs voor beleids- en administratieve ondersteuning: In de begrotin-gen van 2001 en 2002 zitten telkens 250 miljoen frank extra en in CAO VI vanaf2002-2003 nog eens 800 miljoen extra (totaal: 1,3 miljard frank).- Allochtonen beter integreren en genoeg taallessen Nederlands voorvolwassen allochtonen aanbieden: Onderwijs is ingeschakeld in het inbur-

geringbeleid. Ondanks uitbreiding van het aanbod voor anderstalige nieuwkomersen NT2 (Nederlands als tweede taal) geraken de behoeften voorlopig niet gedekt,ook niet met de budgettaire inspanning van 60 miljoen frank (+ 72 miljoen in 2002en voor Brussel 139 miljoen).- Studie over objectiveerbare verschillen: De resultaten worden verwacht,maar er zijn moeilijkheden om informatie te vergaren.- Non-discriminatie: Een herziene regeling wordt uitgewerkt in het gelijkekan-sendecreet.- Scholen aanmoedigen om samen te werken: In het basisonderwijs is deherziening van het scholenlandschap gepland voor 1-9-2003 (CAO VI) . In hetsecundair onderwijs wordt het ondersteunend personeel vanaf nu via de scholen-gemeenschappen geregeld en werd het principe aanvaard om ook voor toekennenvan lesuren via de scholengemeenschappen te werken.- Directies professionaliseren en mandaatprincipe invoeren: Nog nietgerealiseerd.- Zorgverbreding (ZVB) veralgemenen. ZVB en onderwijsvoorrangsbeleid(OVB) evalueren: Van 2000 tot 2004 verhogen de middelen stelselmatig van 64,5naar 653 miljoen frank. Een grondige evaluatie is gepland voor juni 2002. In hetsecundair onderwijs is vanaf 2000 120 miljoen frank geïnvesteerd in scholen met‘bijzondere behoeften’, in het basisonderwijs vanaf 2001 116 miljoen frank extra.- Leerproblemen begeleiden, leerlingvolgsysteem hanteerbaar maken,naar inclusief onderwijs streven, onderwijs voor zieke kinderen ver-beteren: Deze elementen komen aan bod in het gelijkekansenbeleid en in de netafgewerkte visietekst over buitengewoon onderwijs.

▲Functiebeschrijvingen in onderwijs: een voorontwerp

van decreet over Human Resources Management staatin december op de agenda van de Vlaamse regering.

Kiezen voor leraar:Er zijn enkele duizenden leraars te weinig.Nochtans blijken de arbeidsvoorwaarden en lonen(zeker voor starters) nog aardig mee te vallen.Of zal iemand het voor het loon alleen doen?

dules experimenteren (zie www.ond.vlaanderen.be/dbo).- Een leerkracht die bovenop zijn eigen opdracht eenafwezige collega vervangt voor wie op de arbeidsmarktgeen andere vervanger is gevonden, krijgt hiervoor devolledige vergoeding, zonder aftrek van plage-uren.- Een evaluatiecijfer van 12 op 20 voor een vak zalzowel aan universiteiten als hogescholen voldoendezijn om het resultaat over te dragen naar een bisjaar.Het cijfer blijft drie jaar van kracht. Alle vakken afleg-gen en gemiddeld vijftig procent halen hoeven nietmeer. 10 op 20 is voldoende voor een vrijstelling voorde volgende zittijd. Voor de universiteiten is dat al eendefinitieve Vlaamse regeringsbeslissing, met de ho-gescholen is nog overleg aan de gang. ■

- Lerarenberoep herwaarderen: Er was via e-mail al een maatschappelijk de-bat. Op het departement Onderwijs verwerkt een Steunpunt nu de resultaten ervanen het breidt het debat uit.- Functiebeschrijvingen: Een voorontwerp van decreet over Human ResourcesManagement staat in december op de agenda.- Beginnende leraren begeleiden: Nog uit te werken in het kader van detweede fase van de loonstudie door HayGroup.- Meer werkzekerheid en financiële zekerheid voor beginnende lera-ren via vervangingspools: Decreet op lerarenambt van mei 2000 is bijgestuurden de werking van de vervangingspools is gewijzigd.- Extra ondersteuning voor computers op school: De middelen voor PC/KDwerden structureel verhoogd tot 1,3 miljard frank.- Vraaggestuurde nascholing: De Regionale Expertisenetwerken (REN’s) wer-den opgericht; de lerarenopleiding moet nog volgen.- Investeringsmiddelen voor hoger onderwijs verhogen: In de begroting2000 verhoogde de regering structureel de investeringsmiddelen voor de universi-teiten met 225 miljoen frank en voor de hogescholen met 475 miljoen frank (onder-deel van de 2 miljard frank per jaar).- Bologna en accreditering in hoger onderwijs: in uitvoering.- Jongeren oriënteren, afstemming secundair - hoger onderwijs verbe-teren, eerstejaars begeleiden: Nog uit te voeren.- Kosteloosheid basisonderwijs en facultatieve uitgaven secundaironderwijs beperken: Is nagestreefd in het basisonderwijs (v.b. zwemmen). Hetmozaïekdecreet omvat de verplichting dat in het leerplichtonderwijs het schoolre-

glement extra kosten moet vermelden. Maar pas vanaf september 2002.- Studietoelagen, jokerbeurs: Het decreet is gestemd. De regering werkt ver-der aan de relatie sociale toelagen - studiebeurs. ■

- De volledige stand van zaken op 2-7-2001 van de uitvoering van het regeerakkoordonderwijs: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/regeerakkoord-stand.htm- Beleidsnota van de Minister van Onderwijs en Vorming: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/beleidsnota.htm- CAO VI: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/CAOVI.htm- Visietekst gelijkekansenbeleid: www.ond.vlaanderen.be/berichten/gelijkekansen.htm- Maatschappelijk debat herwaardering leraar: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/debatherwaardering.htm- Vervangingspools: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/pool.htm- PC/KD: www.ond.vlaanderen.be/ict/pckd2001.htm- Regionale Expertisenetwerken (REN’s): www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijla-gen/ren.htm- Mozaïekdecreet: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/mozaiek.htm- Studietoelagen, Jokerbeurs: via de portaalsite van de Vlaamse Overheid, www.vlaanderen.be- surf naar onderwijs en vorming

Niets gemist?

• Eén op 6 van de 18-jarigen in het voltijds dagonder-wijs haakt af zonder eindgetuigschrift secundair on-derwijs, zegt een recente studie van het Hoger Insti-tuut voor de Arbeid (Hiva). Wie van hen later een in-haalbeweging wil maken, kan dat in een centrum voorTweedekansonderwijs. Die centra diplomeren vanafnu zelf. Vroeger moesten de cursisten naar Brusselom voor de Examencommissie van de Vlaamse Ge-meenschap (middenjury) te verschijnen.

• Voor de tweede keer is een project met 315 startba-nen gelanceerd. Dit keer tekende de onderwijsministersamen met de Vlaamse minister van Mobiliteit een pro-ject over ‘Verkeersveiligheid van leerlingen van en naarschool’ uit. 215 startbaanjongeren maken het woon-schoolverkeer veiliger. Honderd andere startbaners wer-den al ingezet om geweld op school tegen te gaan. Daar-naast kan het de startbaanjongeren ertoe aansporen hunschoolse opleiding af te maken met een beroepskwali-ficatie zodat ze meer kansen maken op de arbeidsmarkt.

• De Cel voor Provinciaal Onderwijs (CVPO) veran-dert van naam en heet voortaan Provinciaal Onder-wijs Vlaanderen (POV).

• Het aantal ouders met klachten na de deliberatieneemt toe. Dat komt omdat ze nu via het schoolregle-ment beter ingelicht zijn over de bezwaar- of beroeps-procedure. Meestal kan interne procedure de zaak op-lossen. Tot nu toe stapten slechts 35 ouders naar deRaad van State. Ouders willen vooral op tijd betrokkenworden bij beslissingen over de schoolloopbaan vanhun kind.

• De Basiseducatie in Vlaanderen bestaat 10 jaar.Basiseducatie is een sector binnen het volwassenen-onderwijs die over een ondersteuningscentrum be-schikt en 29 territoriaal verspreide centra telt. Onge-veer 17.000 laaggeschoolde Vlamingen kunnen erterecht voor een aangepast aanbod basisvaardighe-den die hun sociale, educatieve en professionele zelf-redzaamheid kunnen verbeteren.

• De eerste leerwoordenboeken Nederlands - Ara-bisch liggen op school. Ze zijn de eerste in een reeksprojecten van de Commissie Lexicografische Vertaal-voorzieningen. De CLVV speelt in op een maatschap-pelijke behoefte waarvoor de vrije markt minder inte-resse heeft.

KLASSE NR.117 11KLASSE NR.117 11

COMPUTERS

ICT-coördinatoren vragen statuut

«We moeten vrijwilligerswerk erkennen», zegt de Vlaamse overheid(zie Klasse 116, Vizier). Misbruikt zij zelf af en toe vrijwillige inzet omhaar doelen te halen zonder te investeren in uitvoerders? Een groepvan ICT-coördinatoren meent van wel. Zij vragen een eigen statuut.Het organieke ambt van ICT-coördinator is echter niet opgenomen inde nieuwe Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO VI). Een gewillig‘onderhoudsman van het computerlokaal’, een ICT-coördinator, komtop voor zijn collega’s.Gino Broeckhoven: «Ik ben halftijds leraar en halftijds ICT-coördinator in een ASO-school. Mijn werk is een combinatie van functies: ICT-manager, ICT-technicus,programmeur, analist, ICT-lesgever, overdag aan leerlingen, ’s avonds aan colle-ga’s. Duivel-doet-al. Ik werk gemiddeld 50 uren per schoolweek en 20 uren thuisper vakantieweek.»

Bent u hiervoor aangeworven?Gino Broeckhoven: «Ik tuimelde als computerhobbyist en als leraar informatica inde tweede graad gewoon in de functie van ICT-coördinator. Langzamerhand enonder impuls van mijn eigen interesse werd ik behalve informaticaleraar ook deonderhoudsman van het computerlokaal. Toen waren dat zestien stand-alone pc’smet één besturingssysteem. Ondertussen zijn dat zevenenvijftig genetwerkte pc’smet drie verschillende besturingssystemen en één server. Ik doe ook de depanna-ges en het onderhoud van de administratieve computers. Toen drie stand-alonepc’s, nu negentien genetwerkte pc’s met één server. Vraagbaak en troubleshooterbij pc-problemen van collega’s ben ik ook, net als opsteller van digitale lessenroos-ters tijdens de vakantie en ondersteuner van de computeradministratie. Na twee

12 KLASSE NR.117

LERARENTEKORT

Zonder pedagogisch diplomaOnvindbare vervangers en een oplopend lerarentekort. Deze problemen laten zich vooralmaand voelen. Samen met het huidig tekort van 800, is er tot in 2004 een gecumuleerd tvan 1722 leraars lager onderwijs (onderwijzers). Ook in het secundair onderwijs blijftdezelfde periode een tekort van 563 leraars. Dat berekende het departement Onderwijs inArbeidsmarktrapport (zie Klasse 114 p. 4-5).Ook andere Europese landen kampen met gelijksoortige problemen. In de Zweedse ben middelbare scholen is de schaarste hoog, respectievelijk 6500 en 2500. Ze hebbenuitgerekend dat in 2007 het tekort in de basisscholen min of meer weggewerkt zal zijn. Isecundair onderwijs daarentegen zullen er dan 10.000 personeelsleden te weinig zijnbabyboom die Zweden in het begin van de jaren negentig beleefde zou hiervan de oozijn. De eerste babyboomers zullen vanaf 2007 massaal doorstromen naar het secuonderwijs. «De Zweedse regering heeft er niet beter op gevonden om pedagogisch oschoolde, vooral vrouwelijke, leraars naar het onderwijs te lokken. Dit bedreigt de kwavan het onderwijs», vreest George Vansweevelt van de socialistische vakbond ACODderwijs. «Nu heeft zowat 16 procent van het Zweedse lerarenkorps geen pedagogisch dma. Men verwacht dat dit aantal nog zal toenemen.»Nog volgens ACOD-onderwijs nam de Britse regering drastische financiële maatregelehet tekort aan leraren terug te dringen. Daardoor nam het aantal aanmeldingen voolerarenopleiding met een kwart toe. De regering trok de beginsalarissen fel op. Toch bler zowat 150.000 leraars te weinig.Net als Vlaams onderwijsminister Marleen Vanderpoorten houdt ook haar Franse coJack Lang, minister van nationale opvoeding, een campagne om leerkrachten te rekrutTegen 2005 moet Frankrijk 185.000 nieuwe leraars in dienst nemen. De campagnezowat 92 miljoen frank (2,3 miljoen euro). ■

▲Gino Broeckhoven: «Depakt uit met een actie Pvergeet dat je ICT ter plondersteunen en onderh

In Vlaanprocent va2,5 en drie

schooljaren werd ik officieel informatica-coördinator: zonder extra-uren, bovenopeen fulltime lesopdracht wiskunde-informatica. Het takenpakket groeide almaar uit:offerte-aanvragen opstellen, offertes vergelijken en bespreken, contacten met leve-ranciers, netwerken voorbereiden en uitvoeren (protocol, software, bekabeling...).Ik kreeg logistieke steun van de leverancier. Van de ICT-gezinde directie kreeg ikeerst waarderende woorden, na vijf jaar ook twee BPT-uren. Op dit moment ben ikhalftijds leraar en halftijds ICT-coördinator. Ik geef 8 uur les en heb 13 BPT-urenwaarvoor ik 26 uur op school aan de ICT werk. Daarbovenop neem ik pc’s en vragenvan de school (directie, administratie, collega’s en leerlingen) mee naar huis enprobeer daar de mankementen te verhelpen en antwoorden op vragen te vinden.Mijn hobby is uitgegroeid tot een engagement dat mijn leven en dat van mijn gezinbijwijlen beheerst. Meestal kom ik om zes uur thuis van school. Als mijn kinderenvan vier en zeven naar bed zijn, trek ik mij terug in mijn bureau annex computer-ruimte. Dan heeft mijn echtgenote de rest van het huis voor zich alleen. Mijn bureauheb ik uitgerust met een netwerk van drie computers en een server. Zo kan ik dedingen eerst thuis uittesten die ik wil uitvoeren op het netwerk van de school.Hoewel het mij veel geld kost, is het de enige manier om meer thuis te zijn en mijnwerk toch zo goed mogelijk uit te voeren. Je kan trouwens toch moeilijk op eenproductienetwerk experimenteren.»

Waarom bent u niet gelukkig met de positie van ICT-coördinatoren inVlaamse scholen?Gino Broeckhoven: «De overheid pakt uit met een actie PC/KD, maar vergeet dat jeheel dat ICT-gebeuren ter plekke moet ondersteunen en onderhouden. Geld en ma-teriaal is één zaak. Waar 1100 leerlingen en 120 collega’s in alle stadia van compu-

KLEUTERS

Vlaanderen het vroegst naar schoolDe minimumleeftijd waarop een school kleuters mag opvangen blijft2,5 jaar. Eerder was er sprake om de instapleeftijd op te trekken tot 3jaar, om pamperklassen te vermijden. Niet-zindelijke kleuters zoudenin grote klassen te veel tijd afnemen van de kleuterleidsters. Daardoorzouden die te weinig aan hun echte werk toekomen.Nu zijn de resultaten bekend van een onderzoek over de instapleeftijd inhet kleuteronderwijs. Het Centrum voor Gezinspedagogiek van de KU-Leuven deed een rondvraag. 53 procent van de ouders en het personeelvoor opvang en onderwijs spreekt zich uit om de huidige instapleeftijdvan 2,5 jaar te behouden. Op die leeftijd is het belangrijk dat ze sociaalcontact hebben met wat oudere kinderen aan wie ze zich kunnen optrek-ken. Vooral voor allochtone kinderen en peuters van werkloze, alleen-staande ouders is dat contact belangrijk. Zoniet zouden ze kansen mis-sen, ook al omdat ze zelden naar de opvang buiten de kleuterklas gaan.Die is namelijk niet gratis.Om kleuterklassen behoorlijk te laten functioneren beloven onderwijsmi-nister Marleen Vanderpoorten en haar collega van Welzijn en Gelijke Kan-sen Mieke Vogels minder kleuters per klas. Ook zullen kinderverzorg(st)ersde kleuterleid(st)ers ondersteunen.In Vlaanderen gaat bijna 66 procent van de kleuters tussen 2,5 en driejaar al naar school. Een op vijf doet dat in halve dagen. Voor kleuterstussen drie en vier jaar is dat percentage meer dan 82 procent. Daar-mee gaan van alle Europese kinderen de Vlaamse het vroegst naarschool, volgens het Oeso-rapport. ■

dezeekort er in zijn

asis- daarn het. De

rzaakndairnge-liteit-on-iplo-

n omr de

ijven

llegaeren. kost

overheidC/KD, maarekke moetouden.»

deren gaat bijna 66n de kleuters tussen jaar al naar school.

▼

PROGRAMMATIESSTOP

Geen nieuwe basisscholen tot 2003Heel wat basisscholen zijn de voorbije jaren opgesplitst in twee scholen. Bij-voorbeeld een kleuterschool en een lagere school. Of twee basisscholen op éénlocatie. In elk geval met twee klasvrije directeurs. Dat biedt meer comfort. Deene directeur concentreert zich bijvoorbeeld op de logistieke, de andere op depedagogische kant. In feite is de splitsing een vorm van administratieve crea-tiviteit, een onbedoeld effect van de regelgeving.Almaar meer kleinere basisscholen wil de minister van onderwijs liever niet. Er isveeleer behoefte aan een rationeler aanbod, aan grotere basisscholen, vindt zij.Grotere scholen kunnen bijvoorbeeld de lichamelijke opvoeding beter organise-ren en de kinderverzorging van hun jongste kleuters, maar ook hun administratie.Daarom is er een programmatiesstop. Tot 2003 zal de Vlaamse overheid nieuwopgerichte basisscholen niet meer financieren. Intussen wil de minister het scho-lenlandschap kunnen hertekenen. Er komen allicht gunstiger normen voor gro-tere scholen, misschien een extra vergoeding voor directeurs ervan, een beterepedagogische omkadering. De minister gelooft ook dat voor de leraars in groterescholen meer comfort en mogelijkheden ontstaan. Het is geen besparing, zegt zij,wel de inzet van de bestaande middelen aanpassen.Omdat de methodescholen (via woordvoerder prof. Jan Van Damme) lieten wetendat zij dit als een bedreiging van de vrijheid van onderwijs zien, keurde het VlaamsParlement een uitzondering op de maatregel toe voor scholen die ‘cultuurbe-schouwing’ aanbieden in plaats van zedenleer en godsdienst. Dat is een geïnte-greerd aanbod van levensbeschouwelijke elementen, zoals in methodescholen. ■

terervaring van een park van 78 computers gebruik maken, vergt dat dagelijks onder-houd. Het moet bovendien uitgroeien tot 110, op termijn hopelijk zelfs 300 toestel-len. Tegelijk vraagt de overheid dat de administratie van leerlingen en personeel ookvia elektronische weg gebeurt. Maar zij biedt geen uitleg over hoe dit moet en geeftgeen middelen voor een leraar die voor dit alles instaat. Er moet dringend een statuutvoor ICT-coördinatoren komen. Het kan niet dat wij dit allemaal bovenop blijvendoen. Ik heb gelukkig enkele uren uit de pot van de lesuren, bedoeld om rechtstreeksaan de leerlingen te besteden. Anderen doen het honderd procent vrijwillig. Maar aanvrijwillig werken zijn grenzen. De aanbiedingen uit de privé worden hoe langer hoeaantrekkelijker, zowel op het vlak van uren als verloning en zelfs qua legale en extra-legale vakantiedagen. Voorlopig blijven mijn enthousiasme en idealisme de boven-hand houden over de ontgoocheling, ook dankzij de waardering van collega’s enleerlingen. Toch hoop ik dat onze beleidsmakers niet alleen steeds ambitieuzereplannen gaan maken. Als ministers en minister-presidenten willen dat België eenvoortrekkersrol speelt op ICT-vlak, dat alle administratie via modem en internetgebeurt, dat we ICT in een vijfde van de lestijden integreren, dat we voorbereiden oplerend leven, dan moeten ze ook inzien dat scholen niet langer hiervoor een beroepkunnen doen op onbetaalde vrijwilligers.» ■

www.klascement.net/in/getict/brief.htm

Bijschrift: De Vlaamse overheidbesteedt 4,8 procent van het Bruto

Binnenlands Product aan onderwijs.Dat is iets minder dan het (EU- en

Oeso-) gemiddelde van 5,1 procent.

▼

ONDERWIJSSTATISTIEKEN

Vlaamse leraars beter betaald

Vlaanderen zal extra aandacht en middelen moetenbesteden aan de permanente vorming van Vlamingenboven de veertig. En alle jongeren moeten maximaleonderwijskansen krijgen zodat er meer naar hogeronderwijs kunnen doorstromen. Want een goed op-geleide bevolking is belangrijk voor het sociaal eneconomisch welzijn. Vlaanderen heeft internationaalgezien weliswaar veel inwoners met ten minste eendiploma hoger secundair onderwijs maar toch telt hetvrij weinig universitairen bij de 25-64-jarigen. Sociaalen economisch is een hoger bevolkingsaandeel vanhooggeschoolden wenselijk. Het aantal jongeren datongekwalificeerd het onderwijs verlaat, moet daaren-tegen verminderen. Financiële, sociale en cultureledrempels moeten in het hele initiële onderwijs en dehele permanente vorming laag zijn om de kansen vanalle mensen met potentieel te doen groeien.Dat vermeldt de jongste editie van de ‘Vlaamse onder-wijsindicatoren in internationaal perspectief’. 234 pa-gina’s cijfers over onderwijs en samenleving in dia-grammen, vergelijkingen tussen Vlaanderen en dewereld, analyses en besluiten. Waarvoor hebben wedie nodig? «Om aanzetten te geven zodat ons onder-wijssysteem verbetert», schrijft Liselotte Van de Perre

van de afdeling Begroting en Gegevensbeheer Onder-wijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.«Om de debatten over het Vlaamse onderwijsbeleid tevoeden. Om te kijken ook hoe ver het beleid staat metde uitvoering van zijn doelstellingen.»De indicatoren wijzen verder op een reëel gevaar voordualisering en ongelijkheid. Het percentage leerlin-gen van vreemde nationaliteit ligt hoger in het basis-onderwijs dan in het voltijds secundair onderwijs. Zijstappen sneller uit het onderwijs of gaan naar deel-tijds onderwijs. Hun aandeel is het hoogst in het BSOen het TSO, het laagst in het ASO. Dat verklaart vooreen deel waarom hun percentage in de officiële netten(met verhoudingsgewijs meer BSO-TSO) hoger is danin het vrij onderwijs (met verhoudingsgewijs meer ASO).Volgens de indicatoren ontvangen de Vlaamse leer-krachten internationaal gezien een hoger dan gemid-deld salaris. Ze hebben voor alle onderzochte onder-wijsniveaus en carrièremomenten een salaris dat bo-ven het EU-landengemiddelde ligt. Ook zijn er in hetVlaamse onderwijs meer personeelsleden dan voor-heen en zijn klasgrootte en leerling-leerkrachtratiovolgens de indicatoren gemiddeld gunstiger dan inhet buitenland.

De Vlaamse overheid besteedt 4,8 procent van het BrutoBinnenlands Product aan onderwijs. Dat is iets minderdan het (EU- en Oeso-)gemiddelde van 5,1 procent (vol-gens de cijfers van 1990 tot 1997). Alleen in het secun-dair onderwijs komt de Vlaamse kostprijs per leerling(6938 dollar) boven het EU- en Oeso- gemiddelde uit(EU: 5459 dollar, Oeso: 4606 dollar). Leerlingen uit hetVlaamse kleuteronderwijs (2768 dollar) kosten minderdan de gemiddelde Europese (3874 dollar) en Oeso-kleuter (3463 dollar). Het Vlaamse lagereschoolkind kost3813 dollar aan de overheid, niet veel minder dan hetOeso- gemiddelde (3851 dollar) en EU-gemiddelde (4063dollar). Een student uit het Vlaamse hoger onderwijskost iets minder dan gemiddeld: 7834 dollar tegenover7963 dollar (EU) en 8612 dollar (Oeso). ■

De Vlaamse onderwijsindicatoren in internationaalperspectief (editie 2000) - Ministerie van de Vlaam-se Gemeenschap - Afdeling Begroting en Gegevens-beheer Onderwijs - Bestellen bij de cel PublicatiesOnderwijs - Koning-Albert II-laan 15 - 1210 Brussel- tel . 02 553 66 53 - fax 02 553 66 54 -onderwijspublicaties@ond.vlaanderen.be -www.ond.vlaanderen.be/publicaties/catalogus

KLASSE NR.117 13

PLANLAST

Leraarsagenda’s en leerplannen als last

Heel wat leerkrachten klagen over de steeds hoger wordende papierberg, de zoge-heten planlast (zie ook Klasse 115 p. 30-31). Die planlast zou moeten verminderen,zodat er meer tijd komt voor pedagogische taken. Vier instanties veroorzaken eenteveel aan papier: overheid, inspectie, pedagogische begeleiding en tussenliggen-de organen zoals onderwijskoepels en vakbonden.De jongste Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO VI) bevat een bepaling die eropaandringt de werkdruk te verminderen door de administratieve lasten te verlagen.Alle ‘papierproducenten’ zitten om de tafel om voorstellen te formuleren, bijvoor-beeld over de pedagogische begeleidingsdiensten. Nu zijn de pedagogische admi-nistratieve richtlijnen vrij uitgebreid. Er is nogal wat tekst over de leraarsagenda pervak of per klas, leerplannen met instructies over lesinhoud, methodologie, didac-tiek, materiaal en evaluatiemethodes, jaarplannen, leerlingvolgsystemen, lesvoor-bereiding, verslagen van interne vergaderingen, klastaken opstellen, huiswerk enleeroefeningen, leerlingenagenda’s, leerlingenevaluaties, individuele pedagogischeen administratieve leerlingendossiers enz.Niet alleen zijn er de documenten. De leraars moeten ook met deze hulpmiddelenkunnen omgaan. Zo weten leerkrachten nog onvoldoende hoe ze het best een leer-plan gebruiken. Sommige leerplancommissies gaan met hun leerinhouden en -plandoelstellingen verder dan de eindtermen. Uitgeverijen maken vaak handboe-ken die nóg veel verder gaan. Veel leerkrachten kennen het verschil niet tussenleerplannen, eindtermen en handboeken. Ze denken dat de inspecteur komt contro-leren of de leerkracht het handboek wel van a tot z volgt. Klachten over de leerplan-druk zijn dan ook vaak klachten over de druk van dat handboek. In een aantalgevallen is die klacht terecht, geeft de onderwijsoverheid toe.

14 KLASSE NR.117

De emancipatie van de leerkrachten is een belangrijke opdracht. De begeleiders zijndaar niet altijd toe geneigd. Ze staan veelal achter het overladen leerplan. De over-heid legt geen jaarplannen, lesvoorbereidingen en schoolagenda op voor de leraar.Maar de pedagogische begeleiding beschouwt ze wel als verantwoordingsstukkenvoor de inspectie en stimuleert ze.De overheidsregelgeving voorziet niet in specifieke opdrachten voor de begelei-dingsdiensten die aanvullende administratieve lasten voor leraren of directies zou-den veroorzaken. Basisregel voor de relatie tussen school (zowel directie als lera-ren) en de begeleidingsdiensten is een vraaggestuurde werking. Formele verplich-tingen opleggen voor bijvoorbeeld lesvoorbereiding en jaarplanning is tegenstrij-dig met dit principe omdat het de facto leidt tot sturing en niet tot begeleiding.Het departement Onderwijs stelt voor om de taak van de pedagogische begelei-dingsdiensten duidelijker te omschrijven. Ook afslanken en herformuleren van deadministratieve pedagogische richtlijnen zijn schoppen om de papierberg mee af tegraven. Klasse houdt u verder op de hoogte van de voorstellen om de planlast teverminderen. ■

▲De overheid legt geen jaarplan-nen, lesvoorbereidingen enschoolagenda op voor de leraar.

BEVRAGING

Veel tevreden leerkrachten

Negen op tien leerkrachten vinden voldoening in hunjob. Al geven ze toe dat hun taak almaar zwaarder wordt.Dat is een van de besluiten van een beperkt onderzoekdoor het Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudie.Het CBGS bevroeg in totaal 122 leraren basis- en 23leraren secundair onderwijs, waarbij het centrum re-sultaten van 1995 en 2000 combineerde.In 1995 vond 70 procent en in 2000 79 procent van debevraagde leerkrachten dat hun taak de jongste jarenzwaarder werd. 46 procent stelde in 1995 dat ze naastlesgeven met te veel nevenactiviteiten werd belast. Vijfjaar later zegt zelfs 71 procent dat. In 1995 vond 88procent van de leraren dat de meeste ouders geen in-teresse hebben voor wat op school met hun kind ge-beurt. In 2000 nog 81 procent. De helft van de be-vraagden was het in 1995 helemaal eens met de stel-ling dat ouders de verantwoordelijkheid voor de op-voeding van hun kinderen afwentelen op de leerkrachten de school. In 2000 steeg dit tot 83 procent.43 procent van de leerkrachten heeft in zijn klas éénleerling met echte gedragsproblemen; 15 procent heefter twee en 8 procent meer dan twee. Anders gezegd:slechts 34 procent heeft geen leerlingen met gedrags-problemen. 16 procent van de bevraagden heeft éénleerling met specifieke leermoeilijkheden, 24 procent

heeft er twee en 56 procent heeft er meer dan drie. Bijde aanpak van deze jongeren krijgt 78 procent onder-steuning, vooral door een taakleraar en CLB. Bijna dehelft van de leerkrachten telt in zijn klas één of meerleerlingen die thuis emotioneel verwaarloosd worden.Toch vindt 58 procent van de leerkrachten (88 procentin 1995) dat de meeste leerlingen graag naar schoolkomen. Als het over hun eigen klas gaat liggen depercentages hoger. 98 procent in 1995 en 89 procentin 2000 meent dat de leerlingen zich er goed voelen.Bij leerkrachten in het basisonderwijs is dit gevoelsterker dan bij hun collega’s in secundaire scholen. Erblijkt een positief verband te zijn tussen kinderen diegraag naar school gaan en de arbeidstevredenheid bijde leraar. Ten slotte doet 86 procent zijn job graag.Slechts 3 procent vindt er tegenwoordig helemaal geenvoldoening in. ■

De complete onderzoeksresultaten: CBGS - Markies-straat 1 - 1000 Brussel - tel. 02 553 35 69 - fax 02 55335 57 - cbgs@wvc.vlaanderen.be

KINDERVERZORGSTERS

Van crèche naar kleuterklas

Hulp van een kinderverzorgster - onder meer om dejongste kleuters te pamperen - daar droomt menig leraarkleuteronderwijs al jaren van. Twee op drie Vlaamsekleuters tussen 2,5 en drie jaar bezoeken immers al(deeltijds) de kleuterschool (Zie Kleuters p.12).Kennelijk droomt menig kinderverzorgster al lang vanhaar overstap van kinderdagverblijf of onthaalmoe-derschap naar de basisschool. Velen van hen sollici-teren voor een deeltijdse baan van acht uur. Dat ismogelijk sinds 1 september als gevolg van CAO VI.Bijna elke kleuterschool kan dit jaar putten uit een pakketvan 20.200 uren. Veel kleuters en verscheidene vesti-gingsplaatsen geven een school recht op extra uren.Waarom zijn de solliciterende kinderverzorgsters zohappig? Ze winden er geen doekjes om dat het salaris,de vakanties, de kans op vaste benoeming en het statuutin het onderwijs de overstap aantrekkelijk maken. ■

© Uw wild card voor Lier p. 15

© Gratis naar Ben, de musical p. 21

© Mechelen achter de gordijnen p. 31

idee

F OTO

’S P

.15-

16: S

TAD

LIE

R

Lier verkennen in neostijl.

Pallieter toont u de mooisteplekjes.

Samen radertjes tellen.

Stad met Klasse: Lier A

Winkelen rond de Grote Markt, gezellig wandelen achter de veertien-de-eeuwse Sint-Gummaruskerk. De Zimmertoren, die met zijn 13wijzerplaten voor u de tijd in het oog houdt, is nooit veraf. En meer.Dit is Lier, stad van kunstschilder Baron Isidoor Opsomer, kunst-smid Lodewijck Van Boeckel, schrijver en plastisch kunstenaar FelixTimmermans. Op de bruggen over de Grote en de Kleine Nete, dievan de stad twee grote eilanden maken, mijmert nog de geest vanPallieter. Hij nodigt u uit voor een educatieve, culturele uitstap metuw leerlingen. De stad Lier en Klasse geven u een voorsmaakje.Van 27 tot 31 oktober, tijdens de herfstvakantie, is Lierstad met Klasse. Duizend Vlaamse leerkrachten met col-lega of partner zijn er dan welkom als VIP-gasten. De gid-sen staan klaar, de educatieve infopakketten steken al inzakjes en de Lierse Vlaaikes gaan weldra de oven in. Vooreen zoektocht door de stad mag ook het gezin mee. Hoe uLier een plaats kan geven in uw les? Stuur snel de bon in.Duizend gelukkigen krijgen een persoonlijke uitnodiging.

WAT HEEFT LIER U TE BIEDEN?Vijf dagen, vijf tot zes modules, negen verschillende activitei-ten… Het wordt kiezen. Hieronder maakt u kennis met al demogelijke activiteiten. Hoe u kiest en inschrijft, leest u verder inde tekst. Uw dag in Lier begint om 10 uur en eindigt uiterlijk om17 uur. Alle acties zijn gratis voor de leerkracht en partner/col-lega. De zoektocht is gratis voor het hele gezin.

1. Radertjes tellen in de Zimmertoren (1 u.)De Jubelklok, de astronomische studio, de Wonderklok van LouisZimmer… Stak u al ooit uw neus in alle radertjes en veertjes vandeze publiekstrekker? Het Zimmertorencomplex is sinds jaren eenuitverkoren excursiedoel voor scholen. Aardrijkskunde, hemelme-chanica, geschiedenis en sterrenkunde komen samen in een alge-meen vormend studiebezoek. Leerlingen krijgen vragenlijsten waar-mee ze zich door de tijd en de wijzerplaten worstelen. Proberen?

2.Wandelen met de kleur van leverworst(2 u.)

Wat zijn de mooiste en beroemdste plekjes van Lier? Laat degids het u vertellen. U steekt van wal op de Grote Markt, waar demeeste gevels in verschillende neostijlen zijn opgetrokken. Ustaat in de schaduw van het Stadhuis, waar meer dan zeshon-derd jaar geleden de bloeiende lakenhandel zijn elan kreeg. Hetbelfort torent er sinds 1369 bovenuit. Rustiger kuiert u door desmalle straatjes in het dertiende-eeuwse Begijnhof. En als u zichafvraagt hoe laat het is, loodst de gids u langs de Zimmertoren.Een andere blikvanger tijdens de wandeling is de Sint-Gumma-rustoren, die Felix Timmermans als volgt omschreef:‘Hoog naar de lucht, boven daken en torens, en boven zijn eigengotieke pinakels zwiert de Sint-Gummarustoren zich op in lever-worstkleur, dragend een gezellige peperbusmuts waarboven eenkoperen haan draait en een kruis peinst.’ (Uit: Schoon Lier)

3. Literair kuieren langs de Nete (2,5 u.)Grote Markt, Begijnhof, Zimmertoren, Sint-Gummaruskerk…Ook tijdens deze wandeling krijgt u de mooiste en beroemdsteplekjes in Lier te zien. Het verschil met de geleide stadswande-ling is puur literair. Elke halte wordt opgeluisterd met gedichtenen teksten van onder andere Felix Timmermans, Anton Berg-mann en Kanunnik David.

4.Op verkenning met koekjes enmuntthee (2 u.)

Hoe integreert de allochtone bevolking van zo’n duizend Turkseen Marokkaanse immigranten zich in de stad? Hoe ziet een moskeeer vanbinnen uit? Wat vindt u enkel in de Turkse bazaar en krui-denierszaak? Een multiculturele wandeling beantwoordt uw vra-gen. In een Turkse of Marokkaanse ontmoetingsruimte kaart una met zoete hapjes, munt- en appelthee.

5. Kunstspeuren in het museum (1 u.)Zoekt u iets speciaals voor leerlingen acht tot twaalf jaar oud?Het bestaat. Startpunt zijn tien werken uit de vaste collectie vanhet Stedelijk Museum Wuyts - Van Campen en Baron Caroly.

16 KLASSE NR.11716 KLASSE NR.117

A = Algemeen / B = BasisonderwijsS = Secundair onderwijs / H = Hoger onderwijs

Een vrolijk figuurtje leidt de jonge museumbezoekers met speel-se vragen naar een schilderij, waar opdrachten hen bewust lerenkijken en nadenken over kunst. De kinderen speuren ook naarkunstenaar, titel en datering. Een actieve en speelse benaderingvan het stedelijk kunstbezit in een educatief pakket, dat aansluitbij de eindtermen. ‘Kunstspeuren’ is een vakoverschrijdend engevarieerd werkboek voor de leerlingen en een handleiding voorde leerkracht. Tijdens deze actie wordt het u gratis aangeboden.

6.Drink verse koffie, water en compost(2 u.)

Welkom in het Provinciaal Instituut voor Milieu Educatie (PIME).Zodra u het u aangeboden kopje koffie hebt doorgeslikt, maakt ukennis met drie thema’s: energie, water, natuur en milieu. Elkthema is een educatief project. Zo kan u met uw klas naar eeninteractieve tentoonstelling over energie in ons dagelijks leven,energiebesparing en hernieuwbare energie. Tijdens de actie krijgtu een demonstratie van de informatieve spellen en een workshoprond energie. Bij het thema water krijgt u zicht op allerlei expe-rimenten die bij een klasbezoek mogelijk zijn en brengt u eenbezoek aan het labo. Ook hier een demo van informatieve spel-len. Natuur en milieu omvat een wandeling door de tuin metopdrachten bij de geluidswanden, de kleinschalige waterzuive-ring, het composteerterrein, de zonne-energiesystemen, de wind-molen, de natuurtuintjes en de biotopen.Het educatieve aanbod van PIME richt zich in eerste instantie tothet secundair onderwijs. Daarnaast werden er aangepaste for-mules uitgewerkt voor leerlingen van de derde graad basison-derwijs én voor volwassenen.

7. Met Ottorongo op de planken (3 u.)Wat dacht u van gratis tickets voor de familievoorstelling ‘RouteManouche’ van vzw Ottorongo (Geert Vermeulen en Walter Po-puliers)? De voorstelling, in het Cultureel Centrum, wordt voor-afgegaan door een workshop theaterinitiatie, uitsluitend voorleerkrachten. Johan De Paepe (auteur, regisseur en acteur bij hetkindertheatergezelschap Tweelicht & Zoon) leert u de knepenvan het vak. Na de voorstelling staat uw klaspraktijk centraal.Ontspannen en leerrijk. Deze voorstelling maakt ook deel uit vande actie Meesterstukken (zie volgende Klasse).Voor de fans: op zaterdag 27 oktober om 20.15 uur treedt Laïs opin het Cultureel Centrum. Hiervoor zijn geen gratis tickets be-schikbaar, maar u kan ze wel bestellen op het telefoonnummer 03488 06 79. Prijs: 650␣ fr. (16,11 euro). Misschien een leuke manierom uw dag in Lier af te sluiten?

8. Speel een partijtje minigolf (1 u.)Lier beschikt over een uitgebreide sportinfrastructuur. Ook alsleerkracht kan u altijd een aanvraag doen om van de sportfacili-teiten gebruik te maken. Een ontspannend partijtje minigolf,midden in de binnenstad én toch in een mooi groen kader, zitmee in het pakket. Dat heet dan mens sana in corpore sano…

9. Zoektocht op maat (2 u.)Als leerling de stad in, het is eens wat anders. De jeugddienstontwikkelde speciaal voor ‘Stad met Klasse’ een zoektocht voorhet basisonderwijs. De Dienst toerisme deed hetzelfde voor hetsecundair onderwijs.

10. Op eigen houtjeVerkent u liever op eigen houtje de stad? Vraag dan de ‘wild card’aan (zie bon). Op verscheidene infopunten in de stad kan u eenformulier krijgen waarmee u gratis kan deelnemen aan een zoek-tocht voor het hele gezin doorheen de stad. Voor de beste twintigzoekers ligt een verrassing klaar.In de Stedelijke Musea lopen nog tot 31 oktober twee tentoonstel-lingen die u, op vertoon van uw inschrijvingsbewijs, gratis kanbezichtigen. In het Timmermans-Opsomerhuis loopt een tentoon-stelling over Felix Timmermans en zijn reclamewerk. In het Stede-lijk Museum Wuyts-Van Campen-Baron Caroly kan u naar de ten-toonstelling ‘Buurt onder Stoom - De Lierse stationswijk van 1854tot 1914’. Op maandag en dinsdag kan u er evenwel niet in.Ten slotte mag u, op vertoon van uw inschrijvingsbewijs, tijdensdeze vijf dagen gratis gaan minigolfen (gratis voor 2 personen).

Stuur deze originele bon vóór 1 oktober volledig ingevuld naar Liermet Klasse - Liers Cultureel Centrum - Aarschotsesteenweg 3 - 2500Lier - niét faxen a.u.b. Wie bij de gelukkigen is, ontvangt eenbevestigingsbrief, met alle praktische informatie. Die brief geldt alsdeelnemingsbewijs. Als u een uitnodiging ontvangt, komt u ook.

MET KLASSE NAAR LIERm Ja, ik wil graag Lier ontdekken. Ik kom met … personen (uitslui-

tend collega’s of eigen gezinsleden, in totaal max. 5 personen).Mijn voorkeur gaat uit naar (vul telkens een datum en eenmodulecijfer in)

M datum: .............................. module: ..........

M datum: .............................. module: ..........

M datum: .............................. module: ..........

M Ik schrijf in voor de ‘lunch met Klasse’

M Ik kan niet deelnemen aan deze actie, maar ontvang graag eenuitgebreid informatiepakket.

Naam: ...................................................................................

Adres: ....................................................................................

.............................................................................................

Telefoonnummer: ...................................................................

School: ..................................................................................

Onderwijsniveau: kleuter / lager / secundair / hoger onderwijs

zaterdag 27 oktober zondag 28 oktober maandag 29 oktober dinsdag 30 oktober woensdag 31 oktober

B A S I S O N D E R W I J SMODULE 1 1 - 5 - 4 - 8 1 - 5 - 7 2 - 1 - 8 2 - 1 - 8 6 - 5 - 1MODULE 2 2 - 5 - 1 - 8 2 - 5 - 1 - 8 1 - 9 - 2 1 - 9 - 2 1 - 5 - 6

S E C U N D A I R O N D E R W I J SMODULE 3 8 - 1 - 4 8 - 1 - 2 6 - 2 - 1 6 - 2 - 1 3 - 1 - 8

MODULE 4 2 - 1 - 8 2 - 1 - 8 2 - 6 - 1 2 - 6 - 1 8 - 1 - 3

A L G E M E E NMODULE 5(14-16 uur) 2 2 - - 2MODULE 6(= wild card) 10 10 10 10 10

Mijmeren bij de Nete.

700 jaar Lier. Bent u klaar voor de zoektocht?

INFOPUNTENEr zijn drie infopunten waar u tijdens Stad met Klasse: Lier te-recht kan voor meer uitleg én voor een gratis educatief infopak-ket op vertoon van uw inschrijvingsbewijs:Dienst toerisme - Grote Markt 57 - 2500 Lier - tel. 03 491 13 93- toerisme@lier.beMinnebrugleescafé (aan de bibliotheek) - Kardinaal Mercierplein 6- 2500 Lier - tel. 03 480 11 96 - Lier.POB@bib.vlaanderen.beLiers Cultureel Centrum - Aarschotsesteenweg 3 - 2500 Lier -tel. 03 488 06 79 - cultureelcentrum@lier.be

LUNCH MET KLASSEVoor slechts 395␣ fr. (9,79 euro) verzorgt Bistro De Mol een volle-dige lunch voor u: soep, hoofdgerecht, dessert en koffie met eenLiers Vlaaike (één glas wijn of water inbegrepen). Duid deze optieaan op de bon. U betaalt vooraf, zodra u de uitnodiging voor dezeactie hebt ontvangen. Als u uw eigen lunchpakket meebrengt, dankan u dat nuttigen in het Minnebrugleescafé (infopunt) of in hetProvinciaal Instituut voor Milieu Educatie.

HOE SCHRIJFT U IN?U kan dagelijks kiezen uit vijf tot zes verschillende modules metwisselende activiteiten. Een overzicht biedt u bovenstaand rooster.Het is even puzzelen, maar het aanbod is dan ook uitgebreid. U hebtal gemerkt dat elke activiteit een eigen nummer draagt (zie de be-schrijving van bezoeken en wandelingen hiernaast). In het roostervindt u deze nummers terug, gegroepeerd per datum en per module.

Voorbeeld:Module 2 van zondag 28 oktober omvat vier activiteiten voor leer-krachten basisonderwijs. De volgnummers van deze activiteitenzijn 2, 5, 1 en 8. Als u voor deze module kiest, doet u ’s morgens degeleide wandeling door Lier (2). Na de middag gaat u kunstspeurenin het Stedelijk Museum (5), vervolgens bezoekt u de Zimmertoren(1) en ten slotte rondt u af met een partijtje minigolf (8).Bestudeer het rooster en duid voor uzelf drie modules aan die uinteresseren. De beschrijvingen van de activiteiten helpen udaarbij. Noteer vervolgens uw favoriete datums en modules opde bon, die u volledig ingevuld opstuurt naar de organisatoren.Uit uw drie voorkeuren kiezen zij er één. Via een persoonlijkebrief verneemt u uw programma, samen met alle praktische in-formatie over tijdstip en plaats van afspraak.

MEER INFORMATIE?Uw contactpersoon voor deze actie is Lieve Van Houtven - LiersCultureel Centrum - Aarschotsesteenweg 3 - 2500 Lier - tel. 03488 06 79 - cultureelcentrum@lier.be

KLASSE NR.117 17KLASSE NR.117 17

(advertentie)

(advertentie)

(advertentie)

©

(advertentie)

©

CA

NO

N C

ULT

UU

RC

EL

§

Anno 02 -Alsof feest geen cultuur is A

«Anno’02» is een hedendaags cultuurfestival dat volgend jaar plaats-vindt in Zuid-West-Vlaanderen. Scholen krijgen een speciaal pro-gramma. U kan het hele jaar door genieten van tentoonstellingen,theater en dans, video, culturele daguitstappen, workshops, profes-sioneel gecoachte schoolvoorstellingen én... het eerste internatio-nale schoolpodiumfestival van Vlaanderen (van 1 tot 5 mei in Tielt).Om het «cultuurjaar 2002» feestelijk in te zetten, nodigen CanonCultuurcel en Anno’02 honderd leerkrachten uit in de KortrijkseSchouwburg, op 19 september. Na de ontvangstkoffie (vanaf13.15 u.) volgt het voorgerecht: «Verloren brood», een humoris-tische voorstelling door Wouter Deprez (winnaar Humorologie2000). Om 15 u. volgt het tussengerecht: een kennismaking methet schoolprogramma van Anno ’02. Als hoofdgerecht mag u kie-zen uit een optreden van Geert Hautekiet of de toneelvoorstelling«De vereniging van de valse gezichten» (Veva De Blauwe en SaraVertongen). Het dessert (rond 17 u.) zijn de wereldklanken van DeBoze Geesten (met bijhorend afsluitend drankje).U wil erbij zijn? Bel, fax of mail naar Anno ‘02 - Gerhard Verfaillieof Joke Quaghebeur - tel. 056 25 20 02 - fax 056 52 82 39 -gerhard.verfaillie@anno-02.be

Mode 2001 Landed - Geland A

Nog tot 7 oktober 2001 barst Antwerpen uit haar modevoegen.Naast tal van activiteiten zoals modewandelingen zijn er vier ei-genzinnige tentoonstellingen. Zo kan u in het Muhka naar «Muti-late?-Vermink?», schetst het voormalige Koninklijk Paleis eenportret van twee belangrijke modevrouwen, barst de politietorenvan emoties en vindt u aan de Scheldekaaien de openluchtten-toonstelling «Radicals-Radicalen». Samen met het FlandersFashion Institute en Antwerpen Open geeft Canon Cultuurcel 25boarding cards weg aan snelle bellers. Met deze kaart hebt u gratistoegang tot de vier tentoonstellingen én voert de shuttledienst uvan plek tot plek. Een snel telefoontje aan de Cultuurcel volstaatom een dag lang ondergedompeld te worden in dit modebad.Canon Cultuurcel - tel. 02 553 96 63 - meer informatie over«Landed-Geland» op www.mode2001.be

Klassen gezocht: IN-druk S

Wat, hoe en waarom lezen 14-16 jarigen? Op deze en vele anderevragen wil Canon Cultuurcel in samenwerking met het VlaamsFonds voor de Letteren een antwoord zoeken. Naast leesbele-ving wil het nieuwe literatuurproject «IN-druk» ook (en vooral)werken aan de literaire competentie van lezers op de brug tussenadolescenten- en volwassenenliteratuur. Samen met een bekendauteur die driemaal naar de klas komt, zoeken leerlingen in ac-tieve workshops naar verschillen in inhoud of stijl, maar ooknaar veranderingen in het eigen leesgedrag.Voor de eerste (experimenteer)fase van dit initiatief zoekt CanonCultuurcel 14 klassen uit de tweede graad secundair. Geeft u Ne-derlands in de tweede graad ASO, TSO, BSO of KSO en wil u metuw klas dit project gratis testen (tweede trimester)? Bel of mail uwnaam en het adres van uw school door naar tel. 02 553 96 63 ofcanon@ond.vlaanderen.be. U krijgt een korte vragenlijst toege-stuurd, die u vóór 15 oktober 2001 terugbezorgt. Vóór 15 novem-ber weet u of u mee aan de slag mag.

CANON CULTUURCELJAN STAES, DIRK TERRYN

& JAN LUYTENKONING ALBERT II-LAAN 15

1210 BRUSSELTEL. 02 553 96 63FAX 02 553 96 75

canon@ond.vlaanderen.be

Dichter bij Diest A

Alle leerlingen van lager en secundair onderwijs kunnen (in ver-schillende leeftijdsgroepen) werk indienen voor de poëziewed-strijd «Dichter bij Diest». Oranjestad Diest, een gezellig Demer-stadje met talrijke monumenten in de historische binnenstad, eenschilderachtig begijnhof enz. is meteen zelf ook onderwerp eninspiratiebron voor de deelnemers. Inzenden kan tot 5 november(max. twee gedichten per deelnemer). De beste gedichten ver-schijnen in een verzamelbundel. De prijsuitreiking en de voorstel-ling van dit bundel vinden plaats op donderdag 31 januari in hetStadhuis van Diest, n.a.v. de Nationale Gedichtendag. De jury kiestin elke leeftijdscategorie een eerste prijs en enkele eervolle ver-meldingen. Er is uiteraard ook een speciale prijs voor de besteinzending uit Groot-Diest.Meer info en volledig reglement op www.stabergh.be of bij mede-organisator Literaire Kring Apollo - p/a Koningsbos 18 - 3460Bekkevoort (tevens adres voor inzendingen!) Oranjestad Diest vatten in

verzen, that’s the question.

§

Lezers gezocht: het Inktaapje S

Het Inktaapje, een nieuwe literaire scholierenprijs (derde en vierdegraad secundair onderwijs), wil jongeren kritisch leren lezen enhun de kans geven om hun ervaringen rond literatuur te delen metleeftijdgenoten en professionele critici. Een selectie uit de short-lists van de grote literaire prijzen (Ako Literatuurprijs, Libris Lite-ratuurprijs en Gouden Uil) moet aanleiding geven tot heel watlees- en discussieuurtjes. U vormt met uw leerlingen een kleineleesgroep (mag zelfs klasoverschrijdend). Eind november krijgt ude boeken. Uw leerlingen lezen en bespreken deze boeken, nietalleen met hun klas- of schoolgenoten, maar ook (via internet) meteen Nederlandse partnerschool. Uiteindelijk kiest elke leesgroepzijn «winnaar». Onderweg kunnen de deelnemers genieten vanenkele Literaire Nachten (januari 2002 in Antwerpen) en aan definish is er een groots slotgebeuren (3 maart 2002 in Brugge). Intotaal kunnen 40 leesgroepen deelnemen.Het Inktaapje is een nieuw initiatief van Canon Cultuurcel, i.s.m.het departement Cultuur, de Nederlandse Taalunie en de Neder-landse Stichting Lezen. U kan inschrijven tot 15 oktober (naam,adres, schoolgegevens enz.) bij Villanella - Kleine Beerstraat 39 -2018 Antwerpen - fax 03 272 06 14 - villa@villanella.be

A shot of Art: 25 x 1500 Euro S

The property of multimedia art force, Op een eiland in de stad,Lijnen… een begrenzing? Nature versus Mankind, Hip-hoppe-ning… : het zijn maar enkele projecten die leerlingen uit detweede, derde en vierde graad van het secundair onderwijs vorigjaar realiseerden met financiële ondersteuning van Canon Cul-tuurcel. Ook dit schooljaar kan u met uw leerlingen een project-voorstel indienen. Laat uw leerlingen in klas- of groepsverbandeen eigen creatief project uitwerken om tijdens het tweede se-mester van dit schooljaar samen met een professionele kunste-naar (danser, schrijver, muzikant…) in de school te realiseren.Voor 25 inzendingen (maximum één per school) ligt een spaar-potje klaar van 1500 euro (zo’n 60.000␣ fr.) per project. Vraagmeteen telefonisch of via e-mail een inschrijvingsformulier enhet reglement. Let wel: bij «A shot of Art» werken uw leerlingenzelf een project uit én schrijven ze ook zelf in! Uiteraard mag uhen daarbij helpen met woord en daad. Ze hebben tijd tot 26oktober om hun voorstel in te dienen. Vóór de kerstvakantie wetenze meteen ook al of de jury hun project heeft geselecteerd.Canon Cultuurcel - tel. 02 553 96 63 - canon@ond.vlaanderen.be

KLASSE NR.117 19KLASSE NR.117 19

Onderwijsreglementen on line A

«Edulex» is de naam van het nieuwe kind, «edu» voor onderwijs, «lex»voor wetgeving, een mooie, logische naam voor een nieuwe website vanhet departement Onderwijs over de onderwijsreglementering (wetgevingen rondzendbrieven). Op het nieuwe adres, edulex.vlaanderen.be, kan usterk op maat zoeken of teksten ophalen. Hyperlinks maken navigerenstukken gemakkelijker. Dit nieuwe jasje voor de rondzendbrieven kreegeen klantvriendelijker snit en is voortaan op een uniforme maniergestructureerd en gelayout. Aandachts- en essentiepunten springen in‘t oog, voorbeelden zijn meteen herkenbaar, de wettelijke basis is expli-ciet vermeld. Vanuit Edulex kan u doorklikken naar andere relevante(onderwijs)juridische sites in binnen- en buitenland (o.m. het BelgischStaatsblad en de Vlaamse Codex). Ten slotte kan u met vragen, opmer-kingen, suggesties via e-mail terecht bij de beheerders van de websiteen bij de auteurs van de rondzendbrieven.Meer info bij departement Onderwijs - Lieve De Clercq -Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel -lieve.declercq@ond.vlaanderen.be - edulex.vlaanderen.be

Vallen/Falling: de verleidingvan het extremisme.

Van Eyck en de Vlaamseprimitieven heten u welkomin Brugge 2002.

UIT

G. H

OU

TEK

IET

BR

UG

GE20

02/G

RO

EN

ING

EM

US

EU

M

§

§

Falling A

Het leven van de jonge Lucas raakt zonder dat hij het goed beseftin een stroomversnelling als hij het (bruine) oorlogsverleden vanzijn grootvader ontdekt. Een broeierige zomer, de lange schaduwvan grootvader, de nasleep van vroeger gemaakte keuzes, de ver-leiding van het extremisme... «Vallen» van Anne Provoost is sinds1994 een bestseller, vertaald in acht talen en meermaals bekroond.Regisseur Hans Herbots draaide op basis van dit boek de gelijk-namige (Engelstalige) film «Falling», met o.a. Lee Williams, An-gela Bettis én Koen De Bouw in de hoofdrollen. De film gaat halfoktober op het Internationaal Filmfestival Gent in première. Tege-lijk verschijnt bij uitgeverij Houtekiet de filmversie van het boek.Twintig lezers van Klasse kunnen een gratis exemplaar van dezenieuwe editie winnen. Stuur vóór 30 september een kaartje naarKlasse (Falling) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Kunst over participatie S

Uw leerlingen stellen tentoon voor de Europese topministers.Waarom niet? Zet hen (in kleine groepjes) aan het werk rondparticipatie op school. Laat hen hun ideeën vertalen in een ge-dicht, een driedimensioneel concept, een tekening… Mét eenwoordje uitleg erbij. Bezorg dit vóór 31 oktober aan het departe-ment Onderwijs. Een professionele jury bekroont het origineel-ste werk. De winnende groep leerlingen krijgt een speciale actie-ve én participatieve uitstap cadeau (Vossemeren, Centerparcs)met een educatieve roofvogeldemonstratie (of hoe is ‘t mogelijkdat zo’n roodstaartbuizerd net mij er uit pikt?).Alle inzendingen krijgen een plaatsje in het Egmontpaleis, waarhet departement Onderwijs op 28 november een expertenconfe-rentie organiseert rond het thema «leerlingen, leerkrachten enouders betrekken bij het schoolbeleid». Binnen- en buitenland-se prominenten kunnen er het werk van uw leerlingen bewonde-ren. Nadien verhuist de tentoonstelling (tot eind 2001) naar hetConsciencegebouw, de thuishaven van Onderwijs.Meer info en inzendingen: departement Onderwijs - afdelingBeleidscoördinatie - Leen Mortier - Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel - tel. 02 553 95 93 - fax 02 553 95 65 -leen.mortier@ond.vlaanderen.be

Brugge 2002 A

In 2002 is Brugge, samen met het Spaanse Salamanca, de culturelehoofdstad van Europa. Wat dat betekent voor de Vlaamse scholen?Het onderwijsprogramma van Brugge 2002 is een van de krachtlij-nen van het jongerenluik in de culturele hoofdstad. Met projectenvan, in en met Brugse scholen, voor basis en secundair, voor alleonderwijsvormen en alle netten en koepels. Kunstprojecten maar ookprojecten rond kinderrechten. En wat dacht u van de cultuurmobiel opde speelplaats, de cultuurtas die scholieren de stad doet herbekijken,kunstenaar op school enz. Allemaal projecten die oogopeners wil-len zijn naar wat er in de maatschappij, buiten de schoolmuren,rond kunst en technologie gebeurt. Daarnaast biedt Brugge 2002 eenaantal prestigieuze tentoonstellingen aan en ook hier zijn er voor hetonderwijs speciale voordelen. De grootste tentoonstellingen zijn Janvan Eyck, de Vlaamse Primitieven en het Zuiden (15/03/02-30/06/02), Hanze@MEDICI.com (24/05/02-08/09/02) en Besloten wereld,Open boeken (16/08/02-17/11/02). U loopt met uw leerlingen niet inovervolle zalen rond. Voor scholen wordt in exclusieve tijdsblok-ken voorzien, met gids/begeleider, lage tarieven (3 à 5 euro - 121à 202 fr. per leerling + 45 euro - 1815 fr. per gids), educatievewerking (o.a. jeugdatelier, werkbladen,…) enz. Reserveren kan tot1 maand voor de effectieve bezoekdatum. Voor de podiumkunsten,hedendaagse kunst, film, de jongerenprojecten, muziek, evene-menten, enz. worden de toegangsprijzen eveneens verlaagd.Interesse? Vanaf eind september is het gratis programmaboek vanBrugge 2002 beschikbaar. Neem contact op met TiNCK - tel. 07022 44 02 - PB 2002 - Brugge 7. Uitstappen reserveren kan vanafseptember via www.brugge2002.be - info@brugge2002.beInfo: Joke Geldhof (promotie algemeen onderwijsprogramma Brugge2002) - tel. 050 47 21 75 - joke.geldhof@brugge2002.be - LotharCasteleyn (educatieve werking van de drie grote tentoonstellingen) -tel. 050 44 87 24 - Jorijn Neyrinck (jongerenprogramma) - tel. 050 4440 84 - jorijn.neyrinck@brugge2002.be - Tomas Creyf (programmabasisonderwijs) tel. 050 44 2002 - tomas.creyf@brugge2002.beToerisme Brugge ontvangt, zoals reeds jarenlang, ook de school-groepen. Voor toeristische rondleidingen en uitstappen kan u bijToerisme Brugge terecht op het nummer 050 44 86 86 of e-mailtoerisme@brugge.be of website www.brugge.be

20 KLASSE NR.117

Taal, cultuur en wetenschap S

Leerlingen derde graad ASO kunnen zich meten met leeftijdgenotenvan andere scholen in een wedstrijd over «☺Brussel-Bruxelles-BrusselsL». Uw leerlingen werken in teamverband een meertaligproject uit waarin ze een kritische visie op Brussel geven. Het resul-taat kan een krantje zijn (4 tot 8 A4 pagina’s), een video-opname (10tot 20 minuten), een audio-opname (15 tot 30 minuten) of een web-site (12 tot 15 webpagina’s). Dit eindproduct moet minstens tweeta-lig zijn (keuze uit Nederlands, Frans, Duits en Engels) én moet na dekerstvakantie klaar zijn. Een jury kiest vervolgens 8 teams voor eenfinale op de campus van KUBrussel in mei 2002. Na een geleidbezoek aan Brussel volgt een taal-, cultuur- en wetenschapsquiz,waarbij opnieuw teamwerk de doorslag zal geven. De hoofdprijs iseen survivalweekend voor de klas en de betrokken leerkrachten.Meer info en inschrijvingsformulieren vindt u op school.U schrijft in vóór 30 november. De projectresultaten moeten vóór15 januari binnen zijn. Een speciale website zal vanaf septemberde wedstrijd ondersteunen.Voor alle vragen: KUBrussel - Externe Betrekkingen en Informatie- Dorien Brouwer - Vrijheidslaan 17 - 1081 Brussel - tel. 02 41243 41 - fax 02 412 42 17 - dorien.brouwer@kubrussel.ac.be

Kinderparticipatie kan u leren B

Tussen 13 november en 15 december kan u gratis een ritje ma-ken op de nieuwe vormingscarrousel rond kinderparticipatie.Onderzoekscentrum Kind en Samenleving organiseert in de vijfVlaamse provincies telkens vier vormingsdagen voor respectie-velijk de onderwijssector, de buitenschoolse opvang, de speel-ruimteplanners en het lokale jeugdwelzijnsbeleid. Telkens is eraandacht voor theorie én praktische toepassingen.De vormingsdagen voor de onderwijssector zijn bedoeld voormensen uit het basisonderwijs (twee per school: directeur enleerkracht; leerkracht en ouder…). Met als centrale thema «Deschool is toch ook onze school?!» gaat u op zoek naar de groteverscheidenheid aan mogelijkheden en initiatieven om kinder-participatie een wezenlijke plaats op uw school te geven.De studiedagen (9.15 tot 16.30 u.) vinden plaats op 14 november inHasselt (Business Institute), 21 november in Leuven (CC Oratoriën-hof), op 27 november in Mechelen (Diependael), op 7 december inWest-Vlaanderen (Brugge of Roeselare) en op 12 december in Gent(De Ruimte). Deelnemen kost 1500␣ fr. (37,18 euro; lunch, drank éneen nieuwe publicatie rond kinderparticipatie inbegrepen).Meer info bij Onderzoekscentrum Kind en Samenleving - MoniekVan Hout - Nieuwelaan 63 - 1860 Meise - tel. 02 272 07 51 -mvanhout@ndo.be - www.ndo.be/kindsl

Curieuzeneuze B

Hoe en waarom slapen paarden staande? Hoe vindt mijn e-mailzijn weg via internet? Waarom is het op de Noordpool koud en aande evenaar warm? De «Curieuzeneuze-wedstrijd» voor leerlingenvan de derde graad lager onderwijs gaat nu van start. De opdracht:bedenk met uw klas een ongewone vraag over wetenschap entechnologie en breng uw zoektocht naar het antwoord verrassendin beeld. Voor de boeiendste, creatiefste, leukste… vondsten staateen helikopter klaar die u met heel uw klas in hogere sferen brengt.Daarnaast tal van andere prijzen: een multimedia pc, softwarepak-ketten, doe-pakketten voor wetenschappelijke experimenten enz.Die worden uitgereikt tijdens een slothappening. De wedstrijd looptvan september tot december 2001. De folder of het deelnemers-pakket kan u aanvragen via de inschrijvingsstrook bij de adverten-tie van Curieuzeneuze in deze Klasse.Van 9 september tot 9 december 2001 kunnen uw leerlingen elkezondagochtend om 8.30 u. afstemmen op Ketnet voor de gloed-nieuwe afleveringen van «Curieuzeneuze». In dit programmagaat Johan Terryn samen met een tien- tot twaalfjarige curieuze-neuze op zoek naar het antwoord op ongewone vragen met eenwetenschappelijke saus.Zoekt u nog een andere, originele manier om kinderen uit hetbasisonderwijs (alle graden) zelfstandig wetenschap en tech-niek te laten ontdekken? Doe nu de eerste stap: bestel een weten-schappelijk doe-pakket en ontdek dat experimenteren leuk enleerrijk is. Op www.technopolis.be vindt u meer info. U kan erook de infofolder aanvragen of meteen uw bestelling plaatsen.Curieuzeneuze is een initiatief van de Vlaamse Gemeenschap insamenwerking met Technopolis, Zonneland, KidCity, Ketnet enKlasse. Meer info: www.curieuzeneuze.be of bij Technopolis viatel. 015 34 20 00 (werkdagen tussen 9 en 17 uur).

STI

CH

TIN

G R

OG

ER

VA

N O

VE

RS

TRA

ETE

N

Internet is méér danchatten alleen.

VLI

O

Het wie-wat-waar van mondialevorming in twee inventarissen.

©

§

VR

ED

ES

CE

NTR

UM

AN

TWE

RP

EN

Zélf een film schrijven!

©

©

Hoe fit zijn uw leerlingen? S

Met een heel eenvoudige test kan u de uithouding van uw leer-lingen meten, interpreteren en trainen. De nieuwe versie van deLégertest (of uithouding shuttle run test), in combinatie met deBolero (juist, die van Ravel) en een hartslagmeter zijn alles watu hiervoor nodig hebt. De test heeft een ingebouwde opwarmingén de muziek ondersteunt het (opgelegde) looptempo. Daarnakan u de testresultaten terugkoppelen aan leeftijds- en geslachts-gebonden referentiewaarden. De test houdt bovendien rekeningmet de hartslag in rust, de maximale hartfrequentie en de hartfre-quentie na vijf minuten recuperatie.De Légertest (J.P. Vanderbist & M. Vandekerkhove) bestaat uittwee audio-cd’s, een cd-rom met handleiding en gebruiksaan-wijzing en (desgewenst) een korte inleidende video. Het pakketis ontwikkeld door het Studiecentrum voor fysieke ontwikkelingen de Audiovisuele dienst KULeuven. Het cd-pakket kost 1500␣ fr.(37,18 euro); de inleidende video 400␣ fr. (9,92 euro).Op 22 september (Leuven) of 20 oktober (Brugge) kan u deelnemenaan een nascholing rond dit pakket. Deze nascholing kan ook opaanvraag. Meer info bij Maurice Vandekerkhove - tel. 016 32 92 50Bestellingen: Audiovisuele dienst KULeuven - Liliane Mees -Kapeldreef 62 - 3001 Heverlee - tel. 016 32 92 50 - fax 016 32 9298 - li.mees@avd.kuleuven.ac.be

Solidariteit op het net A

Het nieuwe internetproject «E-solidariteit» toont uw leerlingende maatschappelijke waarde van het web. De Stichting RogerVan Overstraeten vzw laat jongeren websites bouwen voor éénvan de actievoerders van Kom Op Tegen Kanker (KOTK). Dieactievoerders kunnen op de speciaal ontwikkelde websitewww.e-solidariteit.be promotie maken voor hun acties via eeneigen, zelfgemaakte webpagina. Een eenvoudige operatie, maarze laten zich hierbij graag helpen door uw leerlingen. In school-,klas- of teamverband steken uw leerlingen een handje toe énkunnen ze leuke prijzen winnen, zoals webcams, een barco-pro-jector voor de school of een klasreis naar de CERN (Genève).U kan zich met uw leerlingen trouwens spiegelen aan bestaande voor-beelden. Zo ontwierpen de laatstejaars secundair onderwijs en dederde graad lager onderwijs van Sint-Jozefscollege Aalst een webpa-gina over de azaleaverkoop in september (www.plantjesweekend.be).De leerlingen van Regina Mundi Genk en een groepje kantklosterspromoten samen Klos Tegen Kanker (home.planetinternet.be/~rmg01/).En de leerlingen van Nieuwen Bosch Humaniora Gent promoten de12-urenloop van Drongen (home.planetinternet.be/~nbosch/12uren-loop/). Via sponsoring levert dit zelfs geld op voor KOTK telkens eenbezoeker op de site komt.Kijk op www.e-solidariteit.be bij de zoekertjes en contacteermeteen een actievoerder in uw buurt. Of plaats zelf een zoekertjeom uw klas voor te dragen als kandidaat-websitebouwer.E-solidariteit eindigt niet met KOTK. Op 17 november komt hetproject uitvoerig aan bod op de CST-beurs (EHSAL-Hogeschool,Brussel), met o.a. de prijsuitreiking van het KOTK-project en eenludieke quiz. Er volgen ook nieuwe projecten, met als rode draadde maatschappelijke waarde en impact van de nieuwe commu-nicatietechnologie.Meer info bij Stichting Roger Van Overstraeten vzw - Kapeldreef75 - 3001 Heverlee - tel. 016 28 10 64 - fax 016 28 15 76 -foundrvo@imec.beEen webpagina bouwen, html enz. klinkt als hocus pocus? Neemsnel een kijkje op www.e-solidariteit.be, antwoord op de drie een-voudige vraagjes en u krijgt een aantal speciale html-latjes toege-stuurd voor uw leerlingen. Hiermee kunnen uw leerlingen dehtml-code kraken en in een mum van tijd zelf webpagina’s makenen, wie weet, een webcam winnen!

Vertrouwensleerlingen gezocht S

In het najaar komt er een congres voor alle Vlaamse vertrou-wensleerlingen. Hiervoor is het CLB Brasschaat dringend opzoek naar alle bestaande initiatieven gegroeid vanuit de idee vanvertrouwensleerlingen, peerwerking enz.Vertrouwensleerlingen én begeleiders, meldt u a.u.b. bij CLB GOBrasschaat - Centrum voor Zorgverbreding - Christine De Backer- Van Hemelrijcklei 81 - 2930 Brasschaat - tel. 03 651 79 11 -fax 03 653 03 14 - clb.07.brasschaat@rago.be

Naar Ben A

Ben is een jongen met toekomst, de gedroomde opvolger als di-recteur van het familiebedrijf. Op een galafeest ontmoet hij hetdienstertje Sarah. Door een stom ongelukje verliest ze haar baan,Ben troost haar en geeft haar zijn kaartje. René, Sarah’s vriend, eenagressief kereltje, denkt meteen het ergste en gaat Ben opzoeken.Na een gevecht is René dood en Ben vliegt de gevangenis in we-gens moord. Heel zijn leven verandert…«Ben» is een spiksplinternieuwe Vlaamse musical, de verwezenlij-king van een droom van schrijver Ronald Van Rillaer (Lambik in«Suske & Wiske» en cabaretier). Hij vond steun bij componist Fon-ny De Wulf («Flikken» en «Windkracht 10») en regisseur Jos Dom.De cast mag er ook wezen, met o.a. Jan Schepens, Maike Boerdam,Chris Van Tongelen, Dieter Troubleyn en Daisy Thijs.«Ben» is de eerste (onafhankelijke) productie van het duo VanRillaer-Jef Huyben (ooit samen in Krisiskabaret). Ook de locatieis nagelnieuw: de Waagnatie op ‘t Eilandje (Rijnkaai, Antwerpen)is speciaal voor deze musical tot schouwburg omgebouwd.«Ben» gaat in première op 27 september en loopt tot 31 januari 2002(met mogelijkheid tot verlenging). Tickets voor schoolvoorstellingenkosten 500␣ fr. (12,39 euro), reserveren op tel. 03 233 15 88.Uiteraard willen de organisatoren en Klasse u graag degelegenheid geven om gratis met deze nieuwe Vlaamsemusical kennis te maken. Daarom nodigen wij op don-derdagavonden 4 en 11 oktober telkens honderd leer-krachten uit (met partner of collega) voor een gratisvoorstelling. Om te reserveren volstaat een telefoontjenaar Educatief Theater Antwerpen - Denise Machiels -tel. 03 233 15 88.

Kinderfilmfestival A

Met «CIAK Junior» kunnen leerlingen van 10 tot 15 jaar huneerste stappen in de filmwereld zetten. Ze krijgen immers dekans om met een zelfgeschreven film Vlaanderen te vertegen-woordigen op het jaarlijks kinderfilmfestival CIAK in Treviso(Venetië), Italië in mei 2002. Dit project is een initiatief van Vre-descentrum Antwerpen, i.s.m. Unescocentrum-Vlaanderen.Tot 15 november mogen uw leerlingen een verhaallijn inzenden.Een onafhankelijke jury kiest het beste verhaal om te verfilmen. Inde winnende school volgt dan een casting. De uitgekozen «ac-teurs» moeten van januari tot maart een vijftal dagen ter beschik-king zijn voor repetities en opnamen. De verhaallijn bedraagt max.twee pagina’s en mikt op een film van een tiental minuten.Meer info en inzendingen bij Vredescentrum Antwerpen - OpenOnderwijshuis - Project CIAK Junior - Lange Gasthuisstraat 29 -2000 Antwerpen - tel. 03 231 19 21

Handleiding voor minnaars S

«Ars Amatoria/Handleiding voor minnaars» trakteert leerlingenvanaf 15 jaar op een komische kijk op de Romeinse zeden engewoonten. Ovidius’ spottende leerboek blijkt na tweeduizendjaar verrassend actueel. U hoeft dan ook geen Latijn te kennenom dit stuk te smaken. Acteur Ron Cornet en gitarist Jan Moo-nen komen in oktober en november dit stuk graag op uw schoolbrengen (minimale accommodatie volstaat).Meer info en reservaties bij Barre Weldaad vzw -Lamorinièrestraat 252 - 2018 Antwerpen - tel. en fax 03 230 0273 - gsm 0477 72 28 84 - barreweldaad@pandora.be

Mondiale vorming A

Hij ligt al op uw school: de nieuwe inventaris voor leermiddelenmondiale vorming. Zeven gespecialiseerde documentatiecentrahebben zich verenigd in het samenwerkingsverband vzw VLIO(Vlaamse Dienst Verspreiding Leermiddelen Internationale Op-voeding). Er is een inventaris voor het basisonderwijs en eentjevoor het secundair onderwijs, elk goed voor een 250-tal leer-middelen: lesmappen, video’s, informatieve boeken en spelen…Wie de inventaris niet vindt op school, kan een exemplaar aan-vragen via fax 02 536 19 34 of mail vlio@vlio.ngonet.be. Ook opde website www.cocosnet.be (databank «educatief» aanklikken)vindt u een beschrijving van alle leermiddelen. Die website wordttrouwens regelmatig aangevuld met nieuwe materialen.In de inventaris en op de website vindt u de adressen van de ze-ven documentatiecentra waar u het materiaal kan ontlenen. Meerinfo bij Vlio-Nationaal - Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel -tel. 02 536 19 31 - vlio@vlio.ngonet.be

KLASSE NR.117 21

(advertentie)

(advertentie)

24 KLASSE NR.117

Over discriminatie, vooroordelenen pesten B

«Bobbel» is een nieuwe productie van het Educatief TheaterAntwerpen voor leerlingen van 6 tot 10 jaar. Dit stuk over discri-minatie en vooroordelen is gebaseerd op «Het verhaal van Bob-bel die in een bakfiets woonde en rijk wilde worden» van JokeVan Leeuwen, waarin de jonge vrouw Bobbel vertelt over haarpogingen om rijk te worden. Op woensdag 26 september (20.30u.) kan u gratis kennismaken met deze nieuwe voorstelling. Ukan uw zitje telefonisch reserveren (max. vier plaatsen per school).Leerkrachten die vorige promotievoorstellingen hebben gemist,krijgen op woensdag 3 oktober (20.30 u.) een nieuwe kans omgratis kennis te maken met de tragikomedie «Pestkop» van EdVanderweyden. Annelies De Wolf probeert met zeven levensgro-te poppen, muziek en meezingliedjes de verschillende aspectenvan het pestprobleem bespreekbaar te maken voor leerlingenvan 8 tot 12 jaar. Wegens succes verlengd, wat misschien bete-kent dat het pestprobleem nog niet is opgelost? Ook voor dezekijkvoorstelling kan u uw zitje telefonisch reserveren (max. vierplaatsen per school).Alle voorstellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van hetFakkelteater - Reyndersstraat 7 - 2000 Antwerpen. Meer info bijEducatief Theater Antwerpen - Denise Machiels - Reyndersstraat7 - 2000 Antwerpen - tel. 03 233 15 88 - fax 03 225 02 44 -www.educatieftheaterantwerpen.be - deze voorstellingen zijn ookbeschikbaar als schoolvoorstelling

De klassieke filosofie in éénoogopslag

TOM

SC

HO

EP

EN

ED

UC

ATI

EF

THE

ATE

R A

NTW

ER

PE

N

©

§

Gratis kijkvoorstellingen vooronderwijzers.

Geen nieuws vandaag S

Wat is nieuws eigenlijk? Wat is nieuws voor VTM? Komt alles op hetscherm of maakt de nieuwsredactie keuzes? Welke zijn daarbij deselectiecriteria? En hoe zit dat bij andere zenders? Hoe belangrijk ishet beeldmateriaal? De nieuwsredactiemolen draait 24 uur per dag,7 dagen per week, 12 maanden per jaar. Leuk wetenswaardigheidjevoor een commercieel televisiestation als VTM: bijna één derde vande mensen en de middelen gaan naar de informatie-uitzendingen.Meer dan 200 mensen zorgen voor de nieuwsvoorziening.«Geen nieuws vandaag» is een nieuwe video om een les overinformatie op televisie te ondersteunen. Uw leerlingen ontdekkenzo hoe nieuws wordt gemaakt, en zeker het VTM-nieuws. Dat iseen eigen aanpak, zeker niet de enige. U hoort de eindredacteursen journalisten bijvoorbeeld zeggen waarom zij bepaalde feitennieuws vinden en andere niet, wat op zich al een leerrijke ervaringis én aanleiding voor een (hopelijk) geanimeerd klasgesprek.De video «Geen nieuws vandaag» werd door VTM gemaakt en isverkrijgbaar door storting van 12,50 euro (504␣ fr.) op rekeningnr.230-0556140-59, van Pauwels Direct Mail - Parklaan 22 - 2300Turnhout (ook aantal vermelden a.u.b.) - meer info over dit pro-ject bij Persdienst VMM - Mark Vanlombeek - fax 02 252 52 28 -mark.vanlombeek@vtm.be

Astma op school A

Wist u dat er statistisch gezien in elke klas een kind met astmazit? Dat de helft van deze kinderen geen correcte behandelingkrijgt, omdat hun ziekte niet wordt ontdekt? Dat deze kinderenvaker afwezig zijn op school en een grotere kans hebben opleerachterstand? Vijf à zes procent, één op twintig leerlingentussen 5 en 14 jaar lijdt aan astma. En dit percentage lijkt nog testijgen. Vroegtijdige opsporing en behandeling is een must.Eén van de resultaten van Levenslijn 2000 (astma en allergieën) iseen wetenschappelijk onderzoek naar de haalbaarheid van vroegtij-dige opsporing: hoe goed zijn de bestaande instrumenten hiervoorén hoe (maatschappelijk) relevant is zo’n opsporingsprogramma?U kan hier alvast aan meewerken. De onderzoekers willen tijdens ditschooljaar 6000 leerlingen van de eerste klas lager onderwijs onder-zoeken. Dat onderzoek gebeurt met een vragenlijst voor de ouders(n.a.v. het medisch onderzoek door de CLB-arts) en met een inspan-ningstest tijdens de les LO. Uiteraard krijgen de ouders nadien eenbrief met de onderzoeksresultaten én verwijzen de onderzoekers kin-deren met afwijkende resultaten naar hun huisarts.Voor meer informatie over dit onderzoek: dr. Michaëla Daelemans -Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg- Onze-Lieve-Vrouwstraat 42 (1ste verdieping) - 3000 Leuven -tel. 016 29 01 19 - vwvj@unicall.be

Studietoelagen A

Ouders van leerlingen en studenten in het hoger onderwijs kun-nen een studiebeurs aanvragen bij het departement Onderwijs.Ze hebben daarvoor tijd tot 31 oktober (uiterste datum!). U vindtalle informatie in de gratis brochure «Studietoelagen 2001-2002»in alle gemeentehuizen en openbare bibliotheken.U kan de brochure ook aanvragen bij het departement Onderwijs -cel Publicaties - fax 02 553 66 54 (naam, adres en gewenste aan-tal exemplaren vermelden)

Cursus op één wandtapijt S

4,6 miljard jaar evolutie op één tijdsbalk, met centraal de cultureleen artistieke geschiedenis van de laatste 5000 jaar. Gekkenwerk?Moraalwetenschapper Tom Schoepen heeft er alleszins vier jaaraan gewerkt. Nu is zijn «Project Sisyphus» (what’s in a name?)klaar, een multidisciplinair geheel van meer dan 3000 belangrijkestromingen en vertegenwoordigers uit wijsbegeerte, wetenschap-pen, letteren, kunst, muziek en wereldgodsdiensten. Vijftien profes-soren controleerden de inhoud voor Schoepen de balk kon oprol-len. En nu is de «Tijdsbalk van de Menselijke Evolutie, Kennis enCultuur» beschikbaar op een doek van 2 meter bij 1,37 meter, be-vestigd op een stevige rol en in de hoogte verstelbaar, zodat u degezochte periode steeds op ooghoogte kan brengen. Het geheel isafgewerkt in vierkleurendruk en bevat 150 illustraties. De tijdsbalkkost 2950␣ fr. (73,13 euro; niet-geplastificeerde versie) of 5.950␣ fr.(147,50 euro; dubbelzijdig geplastificeerde versie).Meer info bij Tom Schoepen - Plotersgracht 29 - 9000 Gent -tel. en fax 09 234 33 03 - nfo@worldhistory-poster.com -www.worldhistory-poster.com

Gezocht A

DirecteurTot 21 september kan u solliciteren als nieuwe directeur voor debasisscholen Bloemendaal en Elshout in Schoten. U werkt er(vanaf 1 juni 2002) in teamverband met de collega directeur.Meer info en kandidaturen bij Centraal Schoolcomité Schoten -Katholiek Basisonderwijs - p/a Deken Flor Stes - Verbertstraat 23- 2900 SchotenGedetacheerd leerkrachtGezocht: leerkracht voor een jongereninformatiewebsite (redac-tiewerk, jongerenredactie coachen, actualiteit opvolgen, kleinetechnische aanpassingen doen, informatie up-to-date houden)en voor een project rond peer involvement (onderzoeks- en re-dactiewerk, vorming geven…). Een vlotte pen, kennis over peerinvolvement, ervaring in het coachen van jongeren enz. zijn ge-waardeerde kwaliteiten.Meer info, volledige functiebeschrijving en kandidaturen (met cv)bij In Petto - Hilde Heughebaert - Diksmuidelaan 50 - 2600Berchem - tel. 03 366 15 20 - hilde@inpetto-jeugddienst.be -www.inpetto-jeugddienst.beHuismeester-OpvoederGezocht: een huismeester-opvoeder voor Lager Secundaire Be-roepsschool - BuSO Levenslust in Sint-Martens-Lennik. U benter verantwoordelijk voor personeelsadministratie én bijkomendallerlei administratieve taken. Leerlingbegeleiding is een belang-rijk aspect van de job. Computerkennis is vereist.Meer info en kandidaturen met cv (vóór 30 september) bij deheer De Wuffel - Scheestraat 74 - 1750 Sint-Martens-Lennik -tel. 02 568 11 05NederlandsGezocht: leerkrachten om enkele uren per week (tegen vergoe-ding) Nederlands te leren aan migranten (vanaf 16 jaar) van uit-eenlopende afkomst.Meer info en kandidaturen (met cv) bij Taallessen Nederlands aanJonge Migranten vzw - Cellebroersstraat 16 - 1000 Brussel -tel. 02 511 29 33 - taallessen.migranten@compaqnet.be ofkristiaan.denys@wol.beParttime pedagoog/psycholoogEen kleinschalige residentiële voorziening binnen de bijzonderejeugdbijstand in Brussel zoekt dringend een parttime pedagoog/psycholoog met een opleiding in systeemdenken en minstensdrie jaar ervaring in een residentiële setting en met gezinsbege-leiding. Kennis van de regio Brussel-Halle-Vilvoorde, de Fransetaal en redactionele vaardigheden zijn een pluspunt.Meer info en kandidaturen (met cv) bij Begeleidingscentrum Re-gio Brussel vzw - Kristel Steegmans - Jubelfeestlaan 145 - 1080Brussel - tel. 02 426 10 01

KLASSE NR.117 25

Hoe helpen we begaafdeleerlingen met leerstoornissen?

U kan héél eenvoudig MOS opschool kweken.

Kitsegem: kinderdorp-voor-één-dag.

VZ

W D

IE-’S

-LE

KTI

-KU

SK

IND

ER

RE

CH

TEN

CO

MM

ISS

AR

IAA

T

©

§

Er groeit MOS op uw school B

Wat doet u met MOS op uw school? Nee, niet het groene goedjedat groeit tussen de tegels van de speelplaats. Wél het nieuwemilieuzorgproject voor het basisonderwijs. Groene school (se-cundair en hoger onderwijs) krijgt er een broertje bij met deklinkende naam «Milieuzorg Op School» (MOS). Dit projectgeeft u de mogelijkheid om uw leerlingen ervaring te laten op-doen met milieuverantwoord gedrag en samen te werken aan eenmilieuvriendelijke school. De MOS-thema’s zijn afval, energie,water, verkeer en groenvoorziening.Drie coördinatoren hebben een inventaris gemaakt van geschiktén beschikbaar educatief materiaal. In elke provincie is er eenMOS-begeleider om te helpen bij de organisatie op uw school.U kan hen bereiken via de provinciale Natuur- en Milieueduca-tiedienst (NME).Eerst en vooral krijgt u de «Algemene MOS-handleiding». Metdit stappenplan kan u een MOS-werkgroep oprichten, uw school-organisatie in kaart brengen op het vlak van milieuzorg en eenmilieubeleidsverklaring met MOS-actieplan opstellen. Vervol-gens kiest u voor één of meerdere aandachtsvelden. Voor elkaandachtsveld is er een themapakket met concrete lesactivitei-ten, acties en maatregelen om uw eigen milieuzorgproject vormte geven. Scholen die met eigen accenten en een creatieve aan-pak vooruitgang boeken op het vlak van milieuzorg krijgen eenMOS-deelnamelogo. Via een interactieve website en een MOS-nieuwsbrief kan u bovendien contacten leggen met andere deel-nemende scholen. De bedoeling is dat hieruit op termijn eennetwerk van MOS-scholen groeit.Meer info over MOS: Bruno Vanerom - tel. 02 553 80 72 (Brus-sels Hoofdstedelijk Gewest) - Gike Neels - tel. 015 31 95 11 (pro-vincie Antwerpen) - Bertie Vanderlee - tel. 011 26 54 50 (provin-cie Limburg) - Mark Alderweireldt - tel. 055 49 67 96 (provincieOost-Vlaanderen) - Jan De Boe - tel. 016 26 72 56 (provincieVlaams-Brabant) - Wim Mestdagh - tel. 050 40 32 81 (provincieWest-Vlaanderen)

AM

INA

L

©

Ik heet niet dom A

Dyslexie kleurt je dag, zou het motto kunnen zijn van de nieuwevideofilm «Ik heet niet dom». In deze film vertellen Kobe (6 jaar),Hanne (15 jaar), Toon (21 jaar) en Mia (volwassen vrouw, dusvragen we geen leeftijd) hoe dyslexie en aandachtsstoornissenhun leven van ‘s morgens tot ‘s avonds beïnvloeden. De bijho-rende interactieve cd-rom biedt leerkrachten en ouders talrijketips, achtergrondinformatie en werkschema’s om kinderen enjongeren op een aangepaste manier in de klas te begeleiden. Ditproject toont wat u kan doen om falen en mislukking van begaaf-de leerlingen met leerstoornissen te voorkomen.Video en cd-rom kwamen tot stand met steun van o.a. Cera Foun-dation, CLB’s, KUL, Eureka Onderwijs, Sprankel, Stichting Leer-problemen, Zit Stil enz., die gratis hun knowhow ter beschikkingstelden. Initiatiefnemer vzw Die-’s-Lekti-kus zal het pakket vol-gende maand (met steun van het departement Onderwijs) gratisverspreiden in alle Vlaamse scholen.Meer info bij vzw Die-’s-Lekti-kus - Diestsesteenweg 722 - 3010Kessel-Lo - tel. 016 35 55 42 - fax 016 35 64 32 -erik.galle@skynet.be

Ontstemd S

De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat tabak elk jaar het levenkost aan vier miljoen mensen (4.000.000!). Dit aantal zou, volgensde prognoses, binnen dertig jaar verdriedubbeld zijn. Als het zoverder gaat, wordt nicotine de belangrijkste ziekteoorzaak ter wereld.Eén van de meer spectaculaire gevolgen van roken is keelkanker.Om een kleine overlevingskans te hebben, moet de patiënt eenzware prijs betalen: een laryngectomie, een onherstelbare ver-minking, die het definitieve verlies van de stem inhoudt.In de video «Ontstemd» (14,5 minuten) getuigen patiënten overhun leven vóór en na deze ingreep. De video is heel sec, brutaalen keihard. Maar ook buitengewoon duidelijk. En dus zeker ge-schikt voor preventielessen rond roken. Een goede voor- ennabegeleiding is echter absoluut noodzakelijk.De video werd gerealiseerd door Guy De Leener, met deskundigadvies van prof. Marcel Frydman (faculteit Psycho-PedagogischeWetenschappen, Université Mons-Hainaut). U kan hem bestellenbij UMH/prof. Frydman - Place du Parc 20 - 7000 Mons. De richt-prijs bedraagt zo’n 400␣ fr. (9,92 euro). Op de redactie liggen 35gratis exemplaren klaar voor geïnteresseerde leerkrachten. U stuurthiervoor een kaartje naar Klasse (Ontstemd) - Koning Albert II-laan15 - 1210 Brussel. De onschuldige hand doet de rest.

Taalunie-Onderwijsprijs S

Als u er geen gras over laat groeien, kan u 8000 euro (322.719␣ fr.)binnenrijven. Dat bedrag ligt klaar voor een secundaire schooldie «op een innovatieve en doeltreffende manier omgaat metonderwijs in en van het Nederlands». De opdracht: lever eenproject in dat de taalvaardigheid van de leerlingen bevordert:leesbevordering, schrijven, ICT-gebruik, tutorsystemen om leer-lingen te ondersteunen, geïntegreerde aanpak voor allochtoneén autochtone leerlingen enz. Het project moet binnen een schoolof scholengroep draaien, met de input van meerdere leerkrach-ten of verschillende vakken. De positieve effecten van het projectmoeten zichtbaar/meetbaar zijn én andere scholen moeten hetzonder drastische aanpassingen kunnen overnemen. Een des-kundige jury nomineert en bezoekt maximum vijf scholen, waar-uit de winnaar gekozen wordt.De Taalunie-Onderwijsprijs is een initiatief van het PlatformOnderwijs Nederlands, de denktank van de Nederlandse Taal-unie, afwisselend voor het basis- en het secundair onderwijs.Inschrijven kan tot 1 oktober. Volgend jaar mogen opnieuw debasisscholen hun kans wagen.Info en inschrijvingen: Nederlandse Taalunie - Algemeen Secreta-riaat - Postbus 10595 - 2501 HN Den Haag - Nederland -tel. 00 31 70 346 95 48 - fax 00 31 70 365 98 18 - secr@ntu.nl -www.taalunie.org/_/werkt/onderwijsprijs.html (elektronischinschrijvingsformulier) - www.taalunie.org/onderwijsprijs(winnaars vorig schooljaar)

Rechten van kinderen op school B

Elk kind heeft recht op goed onderwijs. Maar elk kind heeft ookhet recht op een eigen mening en moet kunnen mee beslissenover wat rondom hem gebeurt. Hoe zit dat op school? Rechtenvan Kinderen op school is de najaarscampagne van het Kinder-rechtencommissariaat. Emancipatie en participatie van kinde-ren, vooral de 8- tot 12- jarigen, staan centraal.In september komt er het nieuwe «Megafoon-boekje» met actie-tips voor kinderen die hun rechten op school willen uitoefenen.Het boekje wordt via alle basisscholen aan de kinderen bezorgd.Op zaterdag 22 september staat Kitsegem weer voor één dag opde Belgische landkaart tijdens het Kinderrechtenfestival.Kitsegem is een neig dorp dat rekening houdt met wat kinderenzeggen. Mochten ze vorig jaar hun eigen gemeente maken, danmaken de kinderen deze keer hun eigen school. Ze kunnen meebeslissen wat er in de klas gebeurt, hoe hun speelplaats eruitziet, ze kunnen hun leerkracht een rapport geven, naar de thuis-,snoezel- of multiculturenklas. En voor wie meer magie wil, is erde heksenschool. Kinderen kunnen ook stevig uitfreaken wantTina Bride en Belle Perez staan op het podium. Er is ook eenkindercafé, een dagdroomfabriek, doolhof en… ouderopvang.Kitsegem bestaat van 12 tot 19 u. in het provinciaal domein DeSchorre in Boom. Kinderen betalen 100␣ fr. (2,48 euro). Volwas-senen 200␣ fr. (4,96 euro). Met een bon in Klasse voor Ouderskomen de kinderen er gratis in. Meer info op tel. 057 44 69 33.Van 1 tot 15 december rijdt de school-participatiebus doorVlaanderen. Die stopt in 30 Vlaamse experimenteer-basisscho-len die op een of andere manier inspraak willen installeren inhun school. De scholen gaan een engagement aan voor drieoverlegsessies voor leerkrachten, directie en leerlingen van hetvierde, vijfde en zesde leerjaar. Dat moet leiden tot een charterover inspraakcultuur in die school.Voor alle info: Kinderrechtencommissariaat - Hertogstraat 67/71 -1000 Brussel - tel. 02 552 98 00 - fax 02 552 98 01 -kinderrechten@vlaamsparlement.be

(advertentie)

(advertentie)

Weg met agressie op de weg.

IPB

Een nieuwe kijk op Londenmet EST?

©

§

28 KLASSE NR.117

Waterbeesten A

Verhalen, een groot puzzellandschap van een vijver en met kunst-zinnige constructies vertellen het leven van enkele waterdieren.Hoe komt een larve van een mug in het water terecht? Hoe jaagteen snoek? Na dit inleidende (binnen)gedeelte gaan uw leerlin-gen de natuur in om actief dieren te zoeken. Dit project is be-doeld voor leerlingen eerste en tweede graad lager onderwijs.Dagelijks zijn er twee rondleidingen, behalve op woensdag. Hetproject is gratis. Dit najaar kan u met uw leerlingen terecht inProvinciedomein Het Vinne, Zoutleeuw (24 tot 28 september) enProvinciedomein Huizingen (3 tot 9 oktober).Voor leerlingen vanaf de derde graad lager onderwijs vaart de«Milieuboot» over Vlaams-Brabantse wateren. Uw leerlingenkrijgen informatie over waterlopen, menselijke ingrepen (sluis,dijk, oevers, jaagpad…), landschappen langs het water (indus-trie, landbouw, toerisme…), de natuur in en op het water (oever-begroeiing, watervogels, vissen…), oorzaken van en oplossin-gen voor watervervuiling enz. De boottocht duurt 2,5 uur voor 60leerlingen. Schoolgroepen hebben voorrang op schooldagen. Ubetaalt 75␣ fr. (1,86 euro) per leerling (tot 18 jaar). Per 20 leerlin-gen mag één leerkracht gratis meevaren. Dit najaar vaart de bootop de Dender (24 tot 29 september; Aalst-Liedekerke en Liede-kerke-Idegem) en op het Zeekanaal Brussel-Schelde (1 tot 17oktober; Vilvoorde, Brussel en Grimbergen). Voorjaar 2002 ver-kent de boot het Kanaal Brussel-Charleroi (29 april tot 4 mei) enhet Kanaal Leuven-Dijle (6 tot 25 mei).Beide projecten zijn een initiatief van de dienst Leefmilieu van deprovincie Vlaams-Brabant - Diestsesteenweg 52 - 3010 Leuven -fax 016 26 72 61 (nummer voor inschrijvingen) - meer inhoude-lijke info krijgt u bij vzw De Milieuboot - tel. 053 72 94 20 -info@milieuboot.be - www.milieuboot.be

Spreken over armoedeen uitsluiting B

Begin er maar aan: begrippen als armoede en uitsluiting be-spreekbaar maken voor kinderen van de lagere school. Zonderbelerend te zijn, zonder in gemakkelijke vooroordelen te verval-len… ATD Vierde wereld en Beweging van mensen met een laaginkomen en kinderen zijn de uitdaging aangegaan, met de steunvan Cera Foundation.Zij kozen voor een projectweek en vertrekken vanuit vijf (frag-menten uit) jeugdverhalen, die alle aspecten van armoede enuitsluiting bestrijken. Bij elk verhaal krijgt u verwerkingssug-gesties om het verhaal verder uit te diepen en creatief uit te wer-ken. Dat kan zelfs leiden tot een toonmoment om ouders, direc-tie, collega’s, leerlingen… het resultaat van uw projectweek telaten zien. En ondertussen hebben uw leerlingen door dat ar-moede en uitsluiting geen ver-van-mijn-bed-show is, maar weldegelijk ook op henzelf betrekking heeft.Elke basisschool krijgt (via het departement Onderwijs) één gratispakket (verhalen + methodieken). Er is een (beperkte) overdrukvoor wie extra exemplaren wil aanvragen. Meer info bij CeraFoundation - Brusselsesteenweg 100 - 3000 Leuven - tel. 016 8656 52 - fax 016 86 32 31 - cerafoundation_nat@Cera-Holding.be

Weg agressie A

De «Weg-agressiekrant voor megawijze weggebruikers» wiljongeren van 16 tot 18 jaar aansporen tot meer bewustzijn overveilig verkeer én tot gedragswijziging. Sociale vaardigheid bin-nen het verkeer is het centrale thema. Verschillende doe-activi-teiten (hoffelijkheidstest, stellingenspel…) maken uw leerlin-gen gevoeliger voor een veiliger verkeer. Leerkrachten vinden inde krant tips voor klassikaal gebruik. De Weg-agressiekrant iseen initiatief van Interdiocesaan Pastoraal Beraad (IPB), in sa-menwerking met DVV Verzekeringen, het Belgisch Instituut voorde Verkeersveiligheid en Het Nieuwsblad/De Gentenaar.De Weg-agressiekrant verschijnt op dinsdag 9 oktober als extrabijlage bij Het Nieuwsblad/De Gentenaar. U kan vooraf extraexemplaren bestellen op onderstaand adres. U vermeldt daarbijuw naam en adres, het aantal exemplaren (minimum 10) en dedagbladhandel waar u het pakket (verplicht) ophaalt. U betaalt16␣ fr. (0,40 euro) per exemplaar en u krijgt er de krant van diedag gratis bij. Uiterste besteldatum: 25 september.Bestellingen bij VUM - Verkeersspecial - tel. 02 467 99 94 -fax 02 466 74 83 - meer info bij IPB - Leon Van Luchene -Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel. 02 509 96 87 -fax 02 509 96 09 - ipb@kerknet.be - www.ipbsite.be

Klasse-service A

ZorgverbredingCollega Karin Robert start een werkgroep rond zorgverbredingen sociale vaardigheden om hierrond ideeën uit te wisselen enelkaar te steunen in projecten.Meer info bij Karin Robert - Baanderheerstraat 6 - 8310 Sint-Kruis Brugge - karin.robert@skynet.beBier in BruggeCollega Henk Anseeuw verzorgt bierwandelingen op maat doorhistorisch Brugge. Van een gewone wandeling (twee à drie uur,met degustaties) tot thematische dagprogramma’s over bierpro-ductie, soorten bier, België en bier, bier in eigen streek, bier-smaken, geschiedenis van het bier… (uitgebreide degustaties,bezoek aan een brouwerij, maaltijden…).Meer info bij Henk Anseeuw - Wulgenbroekstraat 2 - 8200 Sint-Michiels - tel. 050 37 51 91 of gsm 0485 58 47 78 -henk.anseeuw@sint-lodewijkscollege.beJonge holebi’s uit de kastIn «Uit de kast» vertellen jonge holebi’s hoe ze «het» thuis heb-ben gezegd, hoe hun ouders reageerden enz. Voorts komenouders, familie, vrienden enz. aan het woord. U kan dit radiopro-gramma wekelijks (één uur lang) horen op 25 lokale zenders. Deopnames gebeuren vaak live in jeugdhuizen, jongerencafés…De ploeg zoekt voortdurend locaties én radiozenders. Die krij-gen «Uit de kast» gratis aangeboden.Meer info bij Uit de kast - tel. 0485 66 66 04Schoolreizen naar EngelandWie een schoolreis organiseert richting Londen of andere delenvan Engeland kan bijvoorbeeld een beroep doen op EuropeanSchool Travel, een Britse organisatie die al een tiental jaren (edu-catieve) reizen naar Londen en Engeland (mee)organiseert. Surfeens naar hun website, u vindt er een massa informatie en tips.European School Travel - tel. 00 800 4640 2488 (gratis nummer)- www.estlondon.co.ukPsychoasisDe nieuwe cd «Psychoasis» bevat 16 tracks met originele mu-ziek en covers, gebracht door psychiatrische patiënten en be-kende Belgische artiesten. De cd kadert in het Jaar van de Gees-telijke Gezondheid. Hiermee borduurt vzw Mis Verstand verderop «Het geheim van de hersenchip» (EPO), een zelfgids (in strip-vorm) voor mensen met een psychose. U vindt de cd in alle FreeRecord Shops (599␣ fr. - 14,85 euro, waarvan zo’n 100␣ fr. - 2,48euro gaat naar een speciaal fonds).Meer info bij vzw Mis Verstand - Marc De Hert & Erik Thys -marc.de.hert@uc-kortenberg.be - www.psychoasis.beKlimmurenGezocht: scholen met een klimmuur. De Vlaamse Bergsport- enSpeleologiefederatie (VBSF) maakt een inventaris voor een be-tere samenwerking tussen scholen en sportfederaties.VBSF - Koen Hauchecorne - D. Herreynslaan 155- 2610 Wilrijk -tel. 03 830 35 60 - fax 03 830 36 24 - koen@vbsf.be

Gratis avontuur voor leerkrachten A

Op zondag 18 november kan u gratis deelnemen aan een kennis-makingssportdag in verblijfscentrum Rochers de Sy, in het klei-ne dorpje Sy (15 km van Durbuy). Op het programma staat eenavontuurlijke trekking met rappel, touwenparcours en mini-spe-leologie (voor de liefhebbers, niets is verplicht). U kan er tegelijkkennismaken met het aanbod van initiatiefnemer Fun Adventure:schoolsportdagen, bosklassen, avonturensportklassen… U bentuiterlijk om 10 u. ter plaatse. Na de koffie en een korte rondleidingdoor het verblijfscentrum, begint meteen de trekking. Rond 16 u.bent u terug in het centrum. Uw brooddoos mag rustig thuisblij-ven, want Fun Adventure zorgt voor een gratis lunchpakket. In hetcentrum kan u rustig nog wat nakaarten in de bar (het eerste drank-je is van het huis). Maximum drie personen per school mogendeelnemen. Zorg wel voor aangepaste kledij, trekkings- of sport-schoenen, regenjasje, rugzakje, zaklamp, reservekledij.Honderd leerkrachten kunnen deelnemen. Stuur dus zo snel moge-lijk (zeker vóór 30 oktober) een kaartje naar Klasse (Fun Adventure)- Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Vermeld zeker naam enadres van uw school, uw eigen naam en een telefoonnummer, hetaantal deelnemers én het aantal daarvan dat aan de trekking wildeelnemen. U krijgt een bevestiging met routebeschrijving.Meer info bij Fun Adventure - Van Akenstraat 31 - 1850Grimbergen - tel. 02 270 09 70 - fax 02 270 40 07

KLASSE NR.117 29

Space… the final frontierTo boldly go… AVerover de ruimte in Redu-Transinne. Maak kennis met de edu-catieve programma’s en met de unieke Ruimteklassen (3 tot 5dagen). U krijgt een geleid bezoek doorheen het hele centrum,terwijl uw gezin het tentoonstellingsparcours verkent en de si-mulatietoestellen van het Space Camp uittest. Voor u is allesgratis, uw volwassen familieleden betalen 150␣ fr. (3,72 euro).Dit zijn de ruimtevrijdagen in het Euro Space Center, een origi-nele formule van opendeurdagen voor leerkrachten. Vooraf in-schrijven is wel verplicht, mét vermelding van uw voorkeursda-tum. U kan kiezen uit vrijdagen 2 november, 28 december, 15februari 2002 of 5 april 2002, inderdaad, allemaal vrij-dagen.Meer info en reservaties bij Euro Space Center - 6890 Transinne(E 411, uitrit 24) - tel. 061 65 01 33 of 34 - fax 061 65 64 61 -escinfo@skynet.be - www.ping.be/eurospace/…where no one… SVan 5 tot 11 november kan u op het «plateau van Ukkel» genietenvan het totaalspektakel «Space for you». Dit multimedia-evene-ment (live optredens, circuskunsten…) toont jongeren van 12 tot18 jaar de plaats van wetenschap en techniek in ons dagelijks levenén informeert hen over de studies en beroepen daarrond. Centralethema is de invloed van de ruimteverkenning en het bijhorendewetenschappelijk onderzoek op dagelijkse technologieën.Tijdens de weekdagen van 5 tot 9 november verwachten de or-ganisatoren vooral schoolgroepen. Het evenement duurt tweeuren en is volledig gratis! Bovendien kan u de installaties van het«plateau van Ukkel» bezoeken: de Koninklijke Sterrenwacht, hetKoninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) en het Belgisch Insti-tuut voor Ruimte-Aëronomie. Verschillende partners uit over-heids- en privésector maken dit evenement mogelijk.Meer info bij Agoria Vlaanderen - Eddy Aelbrecht - tel. 02 706 7838 - eddy.aelbrecht@agoria.be of Fedichem - Leonieke Karlas -tel. 02 238 97 84 - lkarlas@fedichem.be / reservaties (verplicht)op www.spaceforyou.be (wachtwoord «uranus»)…has gone before SOp de tweede Vlaamse Ruimtevaartdagen vindt u de meest re-cente knowhow rond instrumentatie, infrastructuur en roboticavoor ruimteonderzoek, beheers- en sturingssystemen voor ruim-tetuigen, telecommunicatie en dienstverlening op basis van ruim-tevaarttechnologie en satellietgegevens enz. U kan er zelfs eendemonstratie zien van de Nanokhod Mars Rover.Voorts hebben de organisatoren, vzw Vlaamse Ruimtevaartindus-triëlen (VRIND), een groepering van 23 bedrijven actief in de ruim-tevaartsector, de universiteiten en hogescholen gevraagd om deruime studiemogelijkheden naar de ruimtevaartsector toe voor testellen. U kan er ook kennis maken met de bekroonde Eduproba-projecten, die voorjaar 2002 via internetverbinding door de PRO-BA-satelliet zullen worden uitgevoerd (zie ook Klasse 106, juni2000) [ © www.klasse.be/kvl/106/21-4 Space, the final frontier].Ook de EXPERION-bus van de administratie Wetenschap en In-novatie van de Vlaamse gemeenschap zal een plaatsje krijgen (zieook Klasse 94, april 1999)[ © www.klasse.be/kvl/94/19-4 Ver-ken de Experion®].De Vlaamse Ruimtevaartdagen vinden plaats op 26, 27 en 28 ok-tober in het Media Center, Oostende. Vrijdag 26 oktober is vooralbedoeld voor het onderwijs. De toegang is gratis.Meer info bij Vlaamse Ruimtevaartindustriëlen - tel. enfax 09 360 61 27 - vri@pophost.eunet.be - www.vrind.be

Juryleden gezocht S

Gezocht: leerkrachten secundair onderwijs, leerkrachten TBS ofleerkrachten die minder dan vier jaar gepensioneerd zijn voor dejury van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap(3de afdeling). Daar kunnen de kandidaten het diploma behalenvan secundair onderwijs (TSO, BSO en KSO) en het toelatings-attest tot de vierde graad secundair onderwijs. De Examencom-missie zoekt vooral leerkrachten voor de vakken aardrijkskunde,geschiedenis, Frans, kunstgeschiedenis, psychologie, toeris-me, LO, verpleging, handels- en kantoorvakken, informatica, fo-tografie, beeldende vorming, huishoudkunde en technologischeactiviteiten. Er is een examenperiode in april-mei en een tweedein oktober, telkens in KTA Anderlecht.Meer info en kandidaturen bij Noël Rossel, secretaris - tel. 02528 09 35 - noel.rossel@ond.vlaanderen.be of bij Anne-MarieVan den Bussche, adjunct-secretaris - tel. 02 528 09 36 -annemarie.vandenbussche@ond.vlaanderen.be

Gratis totaalspektakel.

Gratis uitstapje naar Mars?

Damiaan is toch nooit inBrazilië geweest?

JEA

N P

LATT

EA

U/C

AR

LA R

EY

ND

ER

S/D

AM

IAA

NA

CTI

ES

PA

CE F

OR

YO

U

©

§

VR

IND

§

Damiaan:meer dan stiftjes verkopen A

«Meneer, mevrouw, steun Damiaanactie a.u.b. Vier stiftjes voor150␣ fr.!» U kent het scenario ongetwijfeld ook, zo ergens eindjanuari aan uw plaatselijke supermarkt. De stiftjes zijn inderdaadhet gezicht van Damiaanactie, maar «Juf, Meester, waar gaat datgeld naartoe?» blijft een veelgehoorde vraag.Damiaanactie is Molokai ontgroeid. Naast lepra voert de vereni-ging al jaren strijd tegen tuberculose (tbc). Bovendien is er elkjaar, naast actieprogramma’s in een vijftiental landen, een spe-ciale campagne. De nieuwe campagne (januari tot maart 2002)plaatst het machtige Braziliaanse Amazonewoud in de kijker.Een immense biotoop, waar zo’n 30 procent van alle bekendedier- en plantensoorten leven, maar ook een broeihaard voorziektes als lepra en tbc.De campagnefilm laat uw leerlingen getuige zijn van de hardestrijd tegen deze ziektes bij de Indianen in het regenwoud en inde sloppenwijken van de grote steden. U kan de film (tussen 7januari en 1 maart 2002) gratis bij u op school laten vertonen,mét een spreker, met grootbeeldprojectie, voor leerlingen vanafde derde graad lager onderwijs. De voorstellingen zijn wél be-perkt tot groepen vanaf 100 leerlingen. De bijhorende leerlin-genblaadjes kan u gratis bestellen op onderstaand adres.Wie in kleinere groepen rond dit thema wil werken, kan de cam-pagnefilm kopen op videocassette (300␣ fr. - 7,44 euro). I.s.m.Anywize heeft Damiaanactie een aantal themalessen ontwikkeldover Damiaan, lepra, tbc en de Amazone-campagne. Hiermee(en met video en campagnekrant) kan u in de klas aan de slag. Delessen zijn verkrijgbaar op cd-rom of u kan ze downloaden viawww.anywize.net. In oktober komt er een vormingsdag voor leer-krachten waar u met dit lespakket kan kennismaken. Als u er wilbij zijn, mailt u uw naam, adres, telefoonnummer en e-mailadresnaar claudia.breysens@damien-foundation.be.Voor meer info én voor aanvragen grootbeeldfilmvertoning:www.damiaanactie.be - u kan ook schrijven of bellen naarDamiaanactie - Leopold II-laan 263 - 1081 Brussel - tel. 02 42259 13 - claudia.breysens@damien-foundation.be

Naar Engeland A

«Kortweg 2001», een beurs rond groepsreizen naar (Zuid-Oost-)Engeland, heeft dit jaar zelfs twee dagen nodig om u te latenkennismaken met meer dan negentig exposanten uit Zuid-Oost-Engeland, Wales, Schotland, Yorkshire, het hartje van Engeland,de West Country (Devon en Cornwall) en natuurlijk Londen.Samen bieden zij een variatie aan attracties, zoals kastelen, his-torische hoven en gebouwen, musea en uiteraard mag daarbijook de horecasector niet ontbreken. Een leuke kans dus voorleerkrachten die school- of klasreizen organiseren om een helehoop informatie op één plaats te vinden. Om u helemaal in desfeer te brengen, vindt u ter plaatse een heuse Engelse tuin, metEngelse thee, scones en clotted cream. By jove!«Kortweg 2001» vindt plaats op 26 en 27 oktober in het ICC (Ci-tadelpark) Gent. Vrijdagvoormiddag 26 oktober is gereserveerdvoor mensen uit de reiswereld. Van 14.30 tot 17.30 u. (en ook opzaterdag 27 oktober, van 10 tot 17.30 u.) staan de deuren openvoor andere organisatoren van groepsreizen. Zaterdagnamiddag27 oktober (vanaf 14.30 u.) is de beurs open voor het grote pu-bliek. De toegang is gratis (met een tombola met vakantieprijzen).Meer info bij South East England Tourist Board - Marion Decae -tel. 00 44 1892 50 03 19 - fax 00 44 1892 51 10 08 -enquiries@seetb.org.uk - www.kortweg2001.com

Gezocht: speelvogels A

Wil u graag spelenderwijs bezig zijn met jongeren rond actuelethema’s? Dat treft, het Centrum Informatieve Spelen (CIS) zoektnamelijk dringend gemotiveerde spelbegeleiders.Meer info en kandidaturen bij CIS - Naamsesteenweg 164 - 3001Heverlee - tel. 016 22 25 17 - cis@spelinfo.be - www.spelinfo.be

Hoe gaat u internationaal? A

U krijgt de kans om van gedachten te wisselen rond internatio-nale uitwisselingen met ervaren collega’s en beleidsverantwoor-delijken. U kan leren uit voorbeeldprojecten, u krijgt tips voorde subsidieaanvraag, u leert de «hete hangijzers» kennen enz.Op 17 oktober (namiddag) is er in Gent een ronde tafel voor(adjunct)directeurs secundair onderwijs (en graadcoördinatoren). Op 29 novembervolgt (in het departement Onderwijs) een Comeniusnamiddag voor beginners (direc-ties en leerkrachten). Voorts zijn er de «gewone» ééndagscursussen voor directies enleerkrachten uit basis- én secundair onderwijs in Damme (20/10), Vilvoorde (24/10),Lokeren (7/11), Ninove (14/11) en Mechelen (21/11).Meer info en inschrijvingen bij Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme -tel. 050 35 27 20 - ryckevelde@online.be - users.online.be/ryckevelde/

Lingua@net Europa A

Lingua@net Europa is een meertalig bronnen-centrum op internet voor het onderwijs in mo-derne vreemde talen (Duits, Engels, Frans, Ita-liaans, Nederlands en Spaans). Opwww.linguanet-europa.org vindt u meer info énlinks (lesmateriaal, beleidsdocumenten, weten-schappelijke teksten, informatie over congres-sen enz.) in Europa en daarbuiten. Bovendienkan u via deze website snel contacten leggenmet collega’s uit de hele wereld.Meer info bij Lingua@net Europa InformationUnit - Centre for Information on LanguageTeaching and Research - 20 Bedfordbury -Covent Garden - London WC2N 4LB - England -tel. 00 44 20 7379 5101 (ext. 244) - fax 00 4420 7379 5082 - linguaneteu@cilt.org.uk -www.linguanet-europa.org

Europees voorzitterschap A

«Special Educational Needs in Europe» (gelijke kansen van gehandicapten in onder-wijs) is het thema van een congres op 30 november en 1 december in Brussel.Meer info bij de organizerende European Association for Educational Law and Policy -Hilde Penneman - tel. 03 238 44 23 - fax 03 238 58 56 - pennema@ruca.ua.ac.be

Socrates in het volwassenenonderwijs A

Docenten, begeleiders, leerkrachten… uit het volwassenenonderwijs kunnen in hetbuitenland een nascholingscursus volgen (max. 1 week; voor taalleraren: min. 2 weken)en hiervoor subsidies via SOCRATES/Grundtvig-actie 3 krijgen. Zo’n cursus kan ook alseen stage in handel of industrie, of in een publieke of niet-gouvernementele organisatie.U moet dergelijke activiteit minstens tien weken vooraf aanvragen bij departement On-derwijs - Vlaams Socrates-agentschap Onderwijs - Renilde Reynders - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02 553 95 65 - renilde.reynders@ond.vlaanderen.be

Bestemming Europa 2001 S

Een heel weekend lang leren 100 leerlingen derde graad secundair onderwijs op eenludieke en interactieve manier «Europa» beter kennen. Op het programma o.a. interactievespelen, kennismaking met Europarlementsleden, een overzicht van de Europese construc-tie (video, kleine discussiegroepen), de werking van de Europese instellingen (rollen- ensimulatiespelen), spreken over Europa (technieken over spreken in het openbaar) enz.Het vormingsweekend «Bestemming Europa 2001» vindt plaats van 19 tot 21 oktober.Deelnemen kost 12,39 euro (500␣ fr.) per leerling (alles inbegrepen, zelfs het vervoer metautobussen).Meer info en inschrijvingen bij Europese Beweging België - Oudergemlaan 63 -1040 Brussel - tel. 02 231 06 22 - fax 02 280 09 65 - mebebb@misc.irisnet.be -www.europese-beweging.be (surf naar ‘jongeren’)

(advertentie)

Stuur deze originele bon volledig ingevuld naar Directie StedelijkeMusea - Frank Huygens - Minderbroedersgang 5 - 2800 Mechelen.Niet faxen a.u.b. Als u bij de gelukkigen bent, ontvangt u per kerendepost een schriftelijke vip-uitnodiging voor de ateliers van uw keuze.Breng deze uitnodiging zeker mee, zij is uw toegangsticket.

MECHELEN ACHTER DE GORDIJNENm Ja, ik wil graag deelnemen aan de educatieve happening

in Mechelen.Ik kom alleen/met ………. personen (uitsluitend eigengezinsleden, max. 5 personen in het totaal).

�Mijn voorkeurdatum is (omcirkel één datum):zaterdag 6 oktober - zondag 7 oktober� Bovendien schrijf ik in voor (omcirkel uw keuze a.u.b.)

Atelier 1 om 14 u. - 15 u. - 16 u.met …….. kinderenAtelier 2 om 14 u. - 15 u. - 16 u.met …….. kinderenAtelier 3 om 14 u. - 15 u. - 16 u.met …….. kinderenGeleide wandeling om 14 u. - 15 u. - 16 u.met …….. kinderen

Naam: .................................................................................

Stamboeknummer (boven uw adres op deze Klasse):

Volledig adres: ...................................................................

...........................................................................................

Onderwijsniveau (omcirkel wat past):

kleuter / lager / secundair / hoger

Klas/vak: .............................................................................

Naam van de school: .....................................................................................................................................................

Deze actie is gratis voor mezelf en vergezellende gezinsleden.Als ik word uitgenodigd, kom ik ook. Bovendien engageer ikmij om ter plaatse, op verzoek van de organisatoren, feedbackte geven over het educatieve aanbod.

FOTO

’S: S

TAD

ME

CH

ELE

N

Welkom in een levend museum.

Medailles in de zoom van eenmantel.

Een beerput vol geschiedenis.

Mechelen: Stad met Klasse A

Technopolis, het Speelgoedmuseum, Planckendael...U kent Mechelen, zegt u? Maar dit schooljaar trekt destad ook andere gordijnen open: Mechelen als één grootmuseum met tal van educatieve mogelijkheden voorjongeren van 6 tot 16 jaar.Op zaterdag 6 en zondag 7 oktober is Mechelen Stadmet Klasse. Tijdens deze educatieve happening kun-nen leerkrachten met hun partner én de kinderen gra-tis en op een ontspannende wijze kennismaken meteen brede waaier aan educatieve momenten, publica-ties, zoektochten en nog veel meer. Bestudeer het aan-bod en stuur de bon meteen op. De manenblussers he-ten u welkom en zetten u meteen in vuur en vlam…

Wat staat er op het programma?DOORLOPEND EN GRATIS VOOR ALLE

LEERKRACHTEN EN HUN GEZIN[1] De zoektocht.Ontdek de rijke geschiedenis van de stad Mechelen. Deze zoek-tocht neemt u mee naar verrassende binnenpleintjes, vlietjes,houten gevels en bruggen. U kan tijdens de tocht gratis binnenin de drie stedelijke musea (Brusselpoort, Schepenhuis en Hofvan Busleyden). U vertrekt in het Museum Brusselpoort. De zoek-tocht eindigt in het Hof van Busleyden waar u een leuke verras-sing wacht bij een goede oplossing van de rebus. Doe-boekjeszijn gratis verkrijgbaar aan de balies van de drie musea.Vertrek: Stedelijk Museum Brusselpoort -Kruispunt Hoogstraat en RingOp zaterdag 6 en zondag 7 oktober, doorlopend van 10 tot 19 u.Duur: anderhalf tot twee uur.

[2] De schat van HiëronymusDoor schilderijen, beelden, stoelen en tafels, oude knorpottenen vrolijke bloemen, kruisbogen en hellebaarden heen, loopteen rode draad. Weetjes en vraagjes leiden naar een raadselach-tig woord. In de kelder schuilt een schat. Wie lost het geheim vande schat van Hiëronymus op?Stedelijk Museum Hof Van Busleyden - Frederik de Merodestraat 65Op zaterdag 6 en zondag 7 oktober, doorlopend van 10 tot 19 u.Duur: anderhalf tot twee uur.

ACTIVITEITEN WAARVOOR UAPART INSCHRIJFT

Tijdens de namiddag schotelen de stedelijke musea van Meche-len u drie verschillende ateliers en een begeleide wandeling voor.400 leerkrachten en hun kinderen zijn de exclusieve gasten. Deworkshops duren twee uur en richten zich tot kinderen van deeerste en tweede graad basisonderwijs of de derde graad basis-onderwijs en eerste graad secundair. U schrijft zich in met on-derstaande bon.

[1] Rijk en armWe vergelijken de inhoud van een 16de-eeuwse beerput uit derijke Keizerstraat met een beluikje van omstreeks 1900. In hetatelier gaan kinderen als volleerde archeologen met schervenaan het werk. Uit een berg fragmenten stellen ze een pot of bordsamen. Misschien wordt het wel een modernistisch kunstwerk.Stedelijk Museum Brusselpoort - Kruispunt Hoogstraat-RingOp zaterdag 6 en zondag 7 oktoberAteliers om 14 en 16 u. (6-10 jaar) en om 15 u. (10-14 jaar)

[2] Oesters en caracolesWie eet wat? Waren oesters vroeger ook zo duur? Wat is een caraco-le? Een wandeling brengt ons langs voeding voor groot en klein:vruchtenpitten, wijting, platvis, haring, kabeljauw, mossels, oesters,alikruiken. In het creatieve atelier-moment Tafeltje dek je␣ verschijnthet servies op tafel. Maar wat hoort waar? Aan de hand van een rijkgevulde servieskast dekken we een eenvoudige en een rijkere tafel.Stedelijk Museum Brusselpoort - Kruispunt Hoogstraat-RingOp zaterdag 6 en zondag 7 oktoberAteliers om 14 en 16 u. (6-10 jaar) en om 15 u. (10-14 jaar)

[3] Heiligen van nutWie kiespijn heeft, gaat beter niet naar de tandarts. Hij zoekt ineen kerk een beeld van de heilige Apollonia en brandt een kaars-je… of twee. De tandpijn is vlug voorbij. Uw gsm kwijt; Antoniusvan Padua weet raad. Heiligen worden aanroepen, kaarsjes gaanin vlammen op, medailles gaan schuil in de zoom van een man-tel. Heiligen behoorden tot het dagelijkse leven van grootvader,mama, Nonkel Frans en Tante Lief. In de kelder ontstaan uit klei,textiel, hout zovele bonte heiligen.Stedelijk Museum Schepenhuis - Steenweg 1Op zaterdag 6 en zondag 7 oktoberAteliers om 14 en 16 u. (6-10 jaar) en om 15 u. (10-14 jaar)

[4] Geleide Museumas-wandelingHet middeleeuwse stratenpatroon, de oude marktpleinen, her-nieuwde en vervallen gevels vertellen het verhaal van een stadmet vele gezichten. Onder begeleiding van gidsen vertrekkenwandelingen langsheen de Mechelse museumas, voor de leeftij-den 6-10, 10-16 en 16-106.Vertrek: Stedelijk Museum Brusselpoort.Op zaterdag 6 en zondag 7 oktoberWandelingen om 14 en 16 u. (6-10 jaar) en om 15 u. (10-16 jaar)

Hoe schrijf ik in?Voor de wandelzoektocht in de stad en «De Schat van Hiëronymus»in het Stedelijk Museum Hof van Busleyden hoeft u zich niet in teschrijven. Bovendien zijn de drie Stedelijke Musea gratis toeganke-lijk van 10 tot 19 u. U ontvangt er ook de gratis doe-boekjes.Voor de begeleide activiteiten tijdens de namiddagschrijft u in via de bon. Een bevestiging volgt meteen.

KLASSE NR.117 31KLASSE NR.117 31

(advertentie)

Gratis MensAls uw leerlingen BSE, dioxines en mond-en klauwzeer op een hoopje gooien, dankan u met een Mens de misverstandenrechtzetten. Nummer 39 van dit populair-wetenschappelijk tijdschrift zoemt in opalle veiligheids- en gezondheidsaspec-ten van vlees, de Europese labels, hetvleesverbruik en de evolutie van biolo-gische landbouw in België… Wil u ermeteen mee aan de slag? Mens is gratiszolang de voorraad strekt. Fax of mailhet aantal gewenste exemplaren door.De post doet de rest.Mens - Te Boelaarlei 21 - 2140 Antwerpen- fax 03-312 56 56 - corry.db@belgacom.net

©

§©

Algemeen A

Mondiale vormingEen vluchtelinge vertelt over haar land van herkomst. Ze vertelt overhaar leven daar en waarom ze gevlucht is. Over haar leven hier inBelgië ook: wat haar verbaasde, de sociale contacten, wat ze mist,haar kansen op de arbeidsmarkt. Daarna kunnen leerlingen vragenstellen en het thema vluchtelingen verder bespreken… Dit is éénvoorbeeld uit een uitgebreid aanbod mondiale vorming, dat zichricht tot alle onderwijsniveaus. De rode draad is duurzame ontwik-keling. Elke activiteit nodigt de leerlingen uit om actief deel te nemen.Meer leest u in de catalogus Kleur Bekennen, die naar alle scholenwordt gestuurd. Een inhoudsopgave vindt u op www.minth.beKleur Bekennen - MINTH - Internationaal Huis - 139 Hoog-straat - 1000 Brussel - tel. 02 213 12 11 - fax 02 213 12 12 -veerle.soetaert@minth.be - www.minth.beOnderwijs in vogelvluchtWil met u een korte vlucht zicht krijgen op de algemene principesvan het Vlaamse onderwijs, de onderwijsniveaus- en structuren,actuele aandachtspunten zoals CBL, levenslang leren, participatie,zorgverbreding, waardering van de leerkracht…? De brochure On-derwijs in Vlaanderen - Een brede kijk op het Vlaamse onderwijs-landschap piloteert u er in 38 pagina’s doorheen. Elke school ont-ving een exemplaar. Voor uw eigen gratis brochure kan u terecht bij:Onderwijs in Vlaanderen - Een brede kijk op hetVlaamse onderwijslandschap (ook verkrijgbaar in het En-gels) - Cel Publicaties Onderwijs - departement Onderwijs -Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 66 53 -fax 02 553 66 54 - onderwijspublicaties@vlaanderen.beSpijbelcontroleWat bezielt een spijbelaar? Hoe herkent u de symptomen vanspijbelen en hoe pakt u het probleem aan? Antwoorden, eencontrolelijst, voorbeelden van proefprojecten, een stappenplanen nuttige adressen vindt u in de nieuwe brochure Spijbelen. Diewil schoolteams helpen spijbelgedrag snel en tijdig te ontdek-ken, het waarom ervan in kaart te brengen en een anti-spijbel-plan op te stellen. Voor slechts 50␣ fr. (1,24 euro) is ze van u.Spijbelen. Preventie en aanpak: een praktische hulpvoor het schoolteam, ACOD Onderwijs, Impulsfonds voor hetMigrantenbeleid, Centrum voor Gelijkheid van Kansen enRacismebestrijding. Info en bestellen via ACOD Onderwijs -Fontainasplein 9-11 - 1000 Brussel - tel. 02 508 58 80 -fax 02 528 59 32 - onderwijs@acod.be - www.acodonderwijs.beVrouwelijk VlaanderenHoeveel vrouwelijke burgemeesters zijn er in Vlaanderen? Wan-neer kregen vrouwen stemrecht in ons land? Waren alle heksenvrouwen? De RoSa-Factsheets maken u wegwijs in het gelijke-kansenlandschap in Vlaanderen. Enkele titels: Vlaamse politi-ca’s in cijfers, Het heksbeeld in Vlaanderen, De tweede feminis-tische golf in Vlaanderen. Weldra van de pers: Het basis- ensecundair onderwijs onder de genderloep, Vrouwelijke religieu-zen in Vlaanderen. Ook verkrijgbaar in het Engels. RoSa (Rol enSamenleving) is een bibliotheek en documentatiecentrum voorgelijke kansen, feminisme en vrouwenstudies. Het driemaande-lijks tijdschrift Uitgelezen bevat telkens een onderwijskatern.RoSa-Factsheets, 30␣ fr.(0,74 euro) het stuk, 300 fr (7,44 euro)voor een abonnement (12 nummers) of in gratis pdf-formaat viawww.rosadoc.be. Een jaarabonnement op Uitgelezen kost 900␣ fr.(22,31 euro) - Documentatiecentrum RoSa - Koningsstraat 136 - 1000Brussel - tel. 02 209 34 10 - fax 02 209 34 11 - info@rosadoc.be

Basisonderwijs B

Mondiale vormingAnders is gewoon is opnieuw beschikbaar en kreeg een facelift.Mocht dit u niets zeggen, grasduin dan nu in een nieuw ideeënboekvoor mondiale vorming bij kleuters over Centraal- en West-Afrika.Of raadpleeg de Prentenboekenlijst rond intercultureel onderwijs enmondiale vorming, een lijst van prentenboeken voor 3- tot 8-jarigen.Anders is gewoon (450 fr of 11,16 euro., 350␣ fr. of 8,68 euro voorstudenten) en Prentenboekenlijst ICO en MOVO (120␣ fr., 2,97 euro)- Wereldwerkplaats - vzwPater Damiaanplein 10 - bus 6 - 3000 Leuven -tel. 016 29 21 27 - fax 016 29 96 11 - wereldwerkplaats.vzw@chello.beOok met krukkenKan een kind van uw klas wegens motorische beperkingen nietmeedoen aan de gymles? Het praktijkboek Krukken geen be-zwaar reikt u 40 lessen aan met zinvolle oefeningen en werkvor-men voor rolstoelgebruikers, lopers-met-beperkingen en krui-pende of schuivende leerlingen. Bekende spelen als tikkertje entrefbal krijgen een aangepast jasje, aan de gewone accommoda-

tie op school hoeft u niets te wijzigen, extra materiaal aankopenhoeft nauwelijks. Toch komt het complete gymgamma aan bod:gaan, balanceren, rollen, zwaaien, klimmen en klauteren, sprin-gen, werpen en vangen. Meer info? Surf naar www.luktut.com.Krukken geen bezwaar, 2242␣ fr. (55,58 euro), incl.verzendingskosten - Michiel Krop & Robin Groeneveld - Luktutproducties - postbus 2 - 3190 AA Hoogvliet - Nederland - tel. 00 31010 416 49 54 - fax 00 31 010 416 49 77 - luktut@freeler.nlSpoken bij de vleetVier spoken in een oud slot. Het is maar een begin. Kinderen van drietot zes klikken en slepen zich computervaardig door te spoken inbad, de garage, de kelder, de slaapkamer. Naast gevarieerde spelle-tjes bevat deze cd-rom ook tips om ermee te werken in de kleuter-klas. U kan meteen de foto’s bekijken van een school uit Lier, die aande spoken genoeg had voor een themaweek rond gevoelens. Eeneducatief dossier is downloadbaar via www.lannoo.com/cd-rom.Spookjes om middernacht, 995␣ fr. (24,67 euro) - uitg.Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 -fax 051 40 11 52 - lannoo@lannoo.be - www.lannoo.be

Secundair en hoger onderwijs S

Veilig in de praktijk(les)Asbest verwijderen, een stelling bouwen, industriële reiniging, wer-ken op grote hoogten… Ook uw leerlingen kunnen vroeg of laatterechtkomen in de statistieken van arbeidsongevallen. Hoe bouwt ubasisveiligheid in uw lessen in? Of verkiest u een aparte lessen-reeks? Alles is mogelijk met De Stalen Tip, een didactisch pakket metvier componenten: een geïllustreerde cursus, een handleiding voorde leerkracht, visueel materiaal op 200 transparanten en korte illus-tratieve video’s. Voor zelfstudie is een cd-rom beschikbaar.De Stalen Tip, 15.000␣ fr.(371,84 euro), cd-rom 1500␣ fr.(37,18euro) - Provinciaal Veiligheidsinstituut - Jezusstraat 28 - 2000Antwerpen - Info: Bruno Vermeulen - tel. 03 203 42 18 - fax 03203 42 50 - bruno.vermeulen@pvi.provant.beAnderstaligAnderstalige nieuwkomers kunnen terecht in de onthaalklas. Maarmet welk lesmateriaal helpt u ze verder? Het nieuwe lessenpakket:Goochelen met woorden 3 bevat een 50-tal uitgewerkte activiteitendie behalve de luister- en spreekvaardigheid nu ook de lees- en schrijf-vaardigheid stimuleren. De activiteiten zijn opgedeeld in thema’s zoalsnatuur, gevoelens, gezonde voeding. Dit bronnenboek bouwt voortop de eerder verschenen pakketten Goochelen met woorden 1 en 2.Goochelen met woorden 3, 2650␣ fr. (65,69 euro) plusverzendingskosten - Steunpunt Nederlands als Tweede Taal - Blijde-Inkomststraat 7 - 3000 Leuven - tel. 016 32 53 67 - fax 016 32 53 60Punten voor geschiedenisWie lanceerde het idee om de Verenigde Naties op te richten? Watwas de aanleiding voor de Peloponnesische oorlog? Juist of fout:de middeleeuwse geestelijken bedreven als enigen de weten-schap… Drie vragen, drie verschillende doelstellingen. Wil u dejuiste geschiedenisvragen stellen, dan moet u in theorie zelfs met21 verschillende doelstellingen rekening houden. Hoe dat zit, hoeu geschiedenis evalueert, wat voor soorten vragen er zijn, welkevoor- en nadelen ze bieden en hoe u uiteindelijk de punten ver-deelt, leest u in Evalueren in het geschiedenisonderwijs, een ca-hier met didactische achtergronden en veel voorbeelden.Evalueren in het geschiedenisonderwijs, Cahiers voor Di-dactiek 11, 650␣ fr. (16,11 euro) - uitg. Wolters Plantyn - Sant-voortbeeklaan 21-25 - 2100 Deurne - tel. 03 360 03 37 - fax 03360 03 30 - klantendienst@wpeu.wkb.be - www.woltersplantyn.be

Hoger onderwijs H

Acta ComparandaPalestina: een erfenisgeschil. De mystieke poëzie van de Islam.De grote alliantie van esthetiek, ethiek en religie bij Kierkegaard.Iconen in het Jainisme. De Golf als wieg van het christelijkegeloof… Deze en meer spirituele artikels van binnen- en buiten-landse academische auteurs leest u in Acta Comparanda XII,een uitgave van de Internationale Vereniging Faculteit voor Ver-gelijkende Godsdienstwetenschappen (FVG) in Antwerpen. Daar-naast redactionele bijdragen van experts, boekbesprekingen,verslagen enz. Aan de faculteit kan u op universitair niveau col-leges volgen over spiritualiteit, de grote levensbeschouwingen,maar ook minder gekende religies en nieuwe bewegingen.Acta Comparanda XII - Stort 380␣ fr.(9,42 euro) op rek.nr.001-1364212-80 van de FVG met de vermelding ActaComparanda XII - Info: Rectoraat FVG - Bist 164 - 2610 Wilrijk -tel. 03 830 51 58 - fax 03 825 26 73 - fvg.comarel@antwerpen.be

KLASSE NR.117 33

(advertentie)

Ruik de geschiedenis!

De rijpe geschiedenis vanonze groenten.

Een (gratis) kijkje in dewereld van Suske en Wiske.

SU

SK

E &

WIS

KE K

IND

ER

MU

SE

UM

MA

RLE

EN

LE

NS

CO

LLE

CTI

E R

. UY

TTE

RH

OE

VE

N

Gratis verwennamiddagGallo-Romeins MuseumOp woensdagnamiddag 26 september(14 tot 16 u.) staan koffie en Limburgsevlaai klaar voor leerkrachten die een mu-seumbezoek met hun leerlingen optimaalwillen voorbereiden. Uiteraard krijgt uer ook alle nodige informatie over de edu-catieve programma’s van het museum.Deelnemen is gratis (informatiepakketinbegrepen). Meer info en inschrijvin-gen bij Gallo-Romeins Museum -Educatieve Dienst - Kielenstraat 15 -3700 Tongeren - tel. 012 23 39 94 -fax 012 39 10 50 - grm@limburg.be

§

©

§

Algemeen A

ToneelprogrammatieVoor zeer snelle beslissersOp dinsdagavond 11 september (18 u.) zijn alle leerkrachtenmeer dan welkom in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg/debottelarij voor de voorstelling van het nieuwe programma 2001-2002. U krijgt er info over alle voorstellingen (Wat? Voor welkeleeftijden?) en over het educatieve pakket dat de bottelarij descholen aanbiedt. Een hapje, een drankje en een babbel horen eruiteraard ook bij. Graag snel even een seintje vooraf op tel. 02412 70 55.de bottelarij/KVS - Delaunoystraat 58 - 1080 Brussel -tel. 02 412 70 55 - anja.stroobants@kvs.be - ww.kvs.beIn het hart van de groentestreekOp vroege grondKomen kinderen echt uit bloemkolen? Hoe voelt een prei zich alshij wordt gewassen? Hoe haalde men vroeger «beer» op in desteden? De tentoonstelling «Op vroege grond» in de schurenvan de 300-jarige Midzeelhoeve is volledig opgebouwd rond derijke (rijpe?) geschiedenis van tomaten, bloemkolen en prei. Detentoonstelling is een initiatief van vzw Erf en Heem.Voor individuele bezoekers gaat de schuur enkel open op zon- enfeestdagen (tot 30 september). Groepen zijn (na afspraak) alle da-gen (tot 12 oktober) welkom. Een ticket kost 50␣ fr. (1,24 euro),maar kinderen en schoolgroepen mogen gratis binnen. En wiewil, kan zelfs leren composteren.Midzeelhoeve - Midzelen 27 - 2860 Sint-Katelijne-Waver(afrit E19, Mechelen-Noord) - tel. en fax 015 31 10 93of 015 31 10 84 - leopold4@yucom.beOnze (over)grootoudersGeuren en kleurenLetterlijk in geuren en kleuren (her)ontdekt u heden en verledenvan de provincie Vlaams-Brabant. Op deze tentoonstelling komtu zintuigen te kort: u bekijkt affiches, kaarten, vlaggen en vaan-dels, schilderijen, portretten, kranten, foto’s, oude en nieuwewerktuigen, films enz. U hoort muziek, ratelende machines enandere achtergrondgeluiden. U snuift de sfeer op van een volks-huis of een gemeenschapshuis. U stapt in een treinwagon ofstaat in de file. U voelt en ruikt de geschiedenis én het leven vanalle dag in een bijzonder interactief opgevat geheel.Geuren en kleuren is een organisatie van KULeuven, Davidsfonds,stad Leuven en provincie Vlaams-Brabant. De tentoonstelling looptvan 22 september tot 9 december. Tickets kosten 300␣ fr. (7,44euro; beknopte wandelgids inbegrepen). Scholen betalen 100␣ fr.(2,48 euro) per leerling. Een geleid bezoek (1500␣ fr. - 37,18 euro)kan u reserveren op tel. 016 22 45 64.Op zaterdagvoormiddag 29 september is er een speciale leraren-dag (info en inschrijvingen bij Jeroen Sleurs - tel. 016 31 06 00).Voorts zijn er lespakketten voor leerlingen derde graad lager on-derwijs, leerlingen BSO en leerlingen derde graad ASO en TSOverkrijgbaar (info op tel. 016 26 76 05).Een extraatje: voor wie er niet geraakt op 29 septem-ber, schenken de provincie Vlaams-Brabant en Klasse50 gratis tickets weg voor een dag naar keuze. Zo kun-nen 50 leerkrachten toch ook op verkenning gaan inhet Vlaams-Brabantse heden en verleden. Gewoon bel-len naar tel. 016 26 76 05.Stedelijk Museum Vanderkelen-Mertens - Savoyestraat 6 -3000 Leuven - tel. 016 22 45 64 - museum@leuven.be -www.vl-brabant.be/geurenenkleurenGratis verkenning20 jaar Nationaal BorstelmuseumKunst met borstels (Hans Cornèl, Nederland); voorwerpen metborstels (design gemaakt door blinden, Duitsland) en een the-matentoonstelling over «De schoenstikster». Met drie tijdelijketentoonstellingen viert het Nationaal Schoeisel- & Borstelmu-seum in september en oktober zijn 20-jarig bestaan. Voorts kanu er permanent een blik werpen in de geschiedenis van de bor-stel- en schoeiselnijverheid in België (van de mechanisatie eind19de eeuw tot 1980).Tickets kosten 60␣ fr. (1,49 euro). (School)groepen betalen 40␣ fr. (0,99euro). Een rondleiding duurt 75 minuten en kost 500␣ fr. (12,39 euro).Voor schoolgroepen zijn aangepaste rondleidingen (en demonstra-ties) mogelijk, mits afspraak. Nationaal Schoeisel- en Borstelmuseum- B. de Pélichystraat 5 - 8870 Izegem - tel. 051 31 64 46Op vertoon van dit nummer van Klasse kan u in septem-ber en oktober gratis op verkenning in het museum.

Nocturne voor leerkrachtenMUHKAOp woensdagavond 14 november is het Museum van Heden-daagse Kunst Antwerpen (MUHKA) exclusief geopend voorVlaamse leerkrachten. Tussen 19 en 22 u. kan u een geleid be-zoek brengen aan de tijdelijke tentoonstellingen (Philip Huyghe,Jan van Munster en Belu Simeon Fainaru) en meteen ook alleinfo meepikken over de (educatieve) activiteiten van het mu-seum dit schooljaar. U schrijft wél vooraf in bij Nine Verschue-ren - tel. 03 238 59 60. Het aantal deelnemers is beperkt.MUHKA - Leuvenstraat z/n - 2000 Antwerpen - tel. 03 238 59 60- fax 03 216 24 86 - nine.verschueren@skynet.beGratis infonamiddagSMAKOp woensdag 24 oktober, van 13.30 tot 16 u., kan u gratis deel-nemen aan een infonamiddag in het Gentse Stedelijk Museumvoor Actuele Kunst (SMAK). U krijgt er meteen een voorsmaakjevan wat het museum u en uw leerlingen te bieden heeft. Zo is erbijvoorbeeld (vanaf 6 november) het project «De Brug», eenrondleiding voor leerlingen secundair onderwijs door de collec-tie van het Museum voor Schone Kunsten en SMAK, met aan-dacht voor de links tussen beide musea. Zo’n rondleiding duurt2,5 uur en kost 5000␣ fr. (123,95 euro) voor 20 leerlingen.SMAK - Publiekswerking - Citadelpark - 9000 Gent -tel. 09 240 76 64 (dinsdag tot vrijdag, 10 tot 13 u.) -fax 09 221 71 09 - educatievedienst.smak@gent.be

Basisonderwijs B

Gratis doe-tentoonstellingBrood-je-gezondLeerlingen van 8 tot 12 jaar maken (opnieuw) kennis met brood alsgezonde, evenwichtige basisvoeding. Deze gratis doe-tentoon-stelling bekijkt o.a. de geschiedenis van het brood, rijs-verhalen(brood op reis door de wereld), de weg van graan tot brood enwaarom brood zo gezond is. De leerlingen moeten vooral zelf doen:er zitten vragen, teksten en opdrachten in het kinder-doe-boek datu gratis bij de tentoonstelling krijgt.De tentoonstelling (vijf modules, min. 80 m2 ruimte voorzien)komt gratis één week naar uw school. Brood-je-gezond is een ini-tiatief van Vlam vzw. Reserveren doet u bij ProductiehuisImpressant - Einde Were 276 - 9000 Gent - tel. 09 223 04 36 -fax 09 223 28 75 - info@impressant.beOpendeurdagSuske & Wiske nodigen uitOp 30 september (13 tot 17 u.) zijn alle leerkrachten tweede enderde graad lager onderwijs welkom in het Suske & Wiske Kinder-museum in Kalmthout. U kan er een kijkje nemen in en rond devernieuwde infrastructuur en even snuffelen door het program-ma voor dit schooljaar. Een bezoek met uw klas aan het museum(3 uren; 50␣ fr. - 1,24 euro per leerling) bestaat normaal uit eenkijkje in de Gyronef, de video «Hoe ontstaat een strip», een com-puterspel, een speurtocht langs de tentoonstelling over Suske &Wiske en Willy Vandersteen en een workshop in het atelier (tien-tal onderwerpen). Daarnaast is er ook een reeks themadagen.Deelnemen aan de opendeurdag is gratis. Wél even vooraf uwkomst melden a.u.b. Provinciaal Suske & Wiske Kindermuseum -Beauvoislaan 98 - 2920 Heide-Kalmthout - tel. 03 666 64 85 -fax 03 666 64 89 - info@suskewiske.provant.be -www.provant.be/suske&wiske

Secundair onderwijs S

KantelmomentenTurning pointsRelaties, seksualiteit, zwangerschap, vruchtbaarheid…: het zijn zgn.kantelmomenten en -ervaringen in het leven. Een reeks kunstenaarsheeft vanuit hun eigen medium (fotografie, video, installaties, sculp-turen, nieuwe media…) rond dit thema gewerkt. Het resultaat ziet uin een parcours door de Leuvense universiteitsbibliotheek.De toegang is gratis. De tentoonstelling loopt van 5 oktober tot en met1 december in de Universiteitsbibliotheek Leuven (Mgr. Ladeuzeplein).Extraatjes: een lespakket (voorbereiding of naverwerking), geleide be-zoeken (2000␣ fr. - 49,58 euro/20 leerlingen; één uur) en workshops(vanuit verschillende disciplines zoals theater, dans, schrijven, filosofie,beeldende kunst…; op uw school of bij Artforum - tel. 016 23 17 59;4000␣ fr. - 99,16 euro/20 leerlingen; 1,5 uur).Meer info bij cRZ - Ann Verhoeven - Kapucijnenvoer 33 - 3000Leuven - tel. 016 33 69 54 - Ann.Verhoeven@med.kuleuven.ac.be

KLASSE NR.117 35

(advertentie)

(advertentie)

KMO en onderwijs S

Hoe werken KMO’s en onderwijs sa-men? Wat vindt de KMO-bedrijfsleidervan stages en van pasafgestudeerden?Hoe komt zelfstandig ondernemen in on-derwijs aan bod? Wat willen KMO’s doenvoor een betere aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt? Op al die vragen zochteen onderzoeksproject van UNIZO, deUnie van Zelfstandige Ondernemers, eenantwoord. Dat antwoord (conclusies vaneen bevraging van ruim 300 KMO’s) kanu horen op een Vlaamse Conferentie op4 oktober, vanaf 20 u., in het De Nayer-instituut (Sint-Katelijne-Waver). Deel-nemen kost 950␣ fr. (23.55 euro; 750␣ fr.- 18,59 euro voor UNIZO-leden), maaru krijgt wel een cahier met alle resulta-ten van het onderzoek.Meer info en inschrijvingen bij UNIZO -Katleen Walckiers - Spastraat 8 - 1000Brussel - tel. 02 238 07 63 - fax 02 23093 54 - katleen.walckiers@kmonet.org

WetenschapscongresS

Leerkrachten biologie, chemie, fysica enaanverwante vakken reppen zich op 17november naar het Limburgs UniversitairCentrum (Diepenbeek) voor het 7deVlaams Congres van Leraars Wetenschap-pen. Op het programma een reeks paral-lellezingen voor de drie wetenschapsvak-ken, een boeken- annex didactische beurs,werkgroepen en een na-babbel.VOB (Vereniging voor het Onderwijs inde Biologie, de Milieuleer en de Gezond-heidseducatie) en VeLeWe (Verenigingvan Leraars in de Wetenschappen) leidenalles in goede organisatorische banen.Volledig programma én inschrijvings-formulier (limietdatum is 1 november)vindt u o.a. op www.vob-ond.be enwww.fys.kuleuven.ac.be/velewe - meerinfo bij Herman Snoeck, congres-coördinator - tel. 03 238 51 15

Algemeen A

• Opendeurdag ICVA: 22/9.Opendeurdag met infostands en gratis proeflessen rond asser-tiviteit, viewpoints, comedy, acteren, improvisatie, dans, schrij-ven en teksttheater.ICVA Centrum - Spitaalpoortstraat 50 - 9000 Gent - tel. 09 22921 72 - fax 09 229 33 82 - icva@skynet.be - surf.to/icva• Terug naar school - opleiding voor methodeleerkrachten: 19/9 tot 21/3/2002.Federatie van Onafhankelijke Pluralistische EmancipatorischeMethodescholen - tel. 09 230 94 90 - fopem@skynet.be• 9de Dialoogdag - Zingeving: jongeren en volwassenen in dia-loog: 20/10 in Het Pand, Gent.Twee dagthema’s: Zijn jongeren zinzoekend? Is er wel zin te vinden?Vzw DIROO - Vitsdam 6 - 2880 Bornem - tel. 03 899 22 01 - fax03 899 34 38 - diroo.bornem@pi.be - www.diroo.be• Intercultureel onderwijs: CLIM - coöperatief leren in multicul-turele groepen: 18/9, 13/11 en 11/12 in Gent.Steunpunt Intercultureel Onderwijs - Sint-Pietersnieuwstraat 49 -9000 Gent - tel. 09 264 70 44 - fax 09 264 70 49 -kaat.delrue@rug.ac.be• Liederen zingen uit diverse culturen (vanaf 24/9 in Gullegem);Jongeren begrijpen, begeleiden, loslaten… (vanaf 2/10 in Roesela-re; vanaf 7/11 in Waregem); De onverbrekelijke band tussen oudersen kinderen (vanaf 4/10 in Tielt); Omgaan met rouw en verlies (31/10 en 3/11 in Poperinge); Stemtraining (vanaf 24/9 in Kortrijk).West-Vlaamse Volkshogeschool/Stichting Lodewijk de Raet -Belfaststraat 18 - 8500 Kortrijk - tel. 056 22 23 11 - fax 056 2178 67 - west@stichtingderaet.be - www.stichtingderaet.be• Flanders Textile Valley: 4-6/10 in Kortrijk Xpo.Contactdagen met vertegenwoordigers uit de hele textielsector,seminaries, films, modeshows, promotiestands enz.Kortrijk Xpo - Doorniksesteenweg 216 - 8500 Kortrijk - tel. 05624 11 11 - fax 056 20 44 33 - tex@bab.be - www.bab.be/tex•Kandidaat-kinderboekillustratoren en andere belangstellendenkunnen deelnemen aan twee gratis studiedagen in Hasselt. Orga-nisator uitgeverij Clavis nodigt u uit n.a.v. de vierde editie van dePrijs van de Stad Hasselt voor illustratoren. De studiedagen vin-den plaats op 18 en 19 oktober in de Stedelijke Academie - Kunst-laan 12 - 3500 Hasselt. Op het programma: lezingen door illus-tratoren Klaas Verplancke (18/10), Riske Lemmens en KristienAertssens (beiden 19/10) en workshops rond wat er mis kan gaantussen illustratie en boek (18/10); goede scenario’s voor kinder-boeken (18/10), de pedagogische waarde van een prentenboek(19/10) en hoe een illustrator zijn werk organiseert (19/10). Voorafschriftelijk inschrijven a.u.b. Lunch niet inbegrepen.Uitgeverij Clavis - Vooruitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt - fax 01128 68 69 - info@clavis.be / meer info over Hasselt zelf opwww.hasselt.be of bij de Dienst voor Toerisme - tel. 011 23 95 40

Hoger onderwijs H

• Bedrijvendag en colloquium Creatief denken: een noodzaakvoor Hospitality Management: 10/10 in Flanders Expo, Gent.Jobbeurs Hotelbeheer - secretariaat ad hoc - ErasmushogeschoolBrussel - departement Hotel en Toerisme - Hans Duson - E.Gryzonlaan 1 - 1070 Brussel - tel. 02 526 76 80 - fax 02 526 7686 - hans.duson@docent.ehb.be - www.erasmushogeschool.be• Hoger Instituut voor Opvoedkundige Wetenschappen: vanaf15/10 in Mechelen.Info bij Luc Van der Auwera - Tervuursesteenweg 243 - 2800Mechelen - tel. 015 41 97 89 - luc-vanderauwera@inspectie.net• Vlaams Hoger Instituut voor Pedagogische Wetenschappen:vanaf 17/10 in Brugge.Info op tel. 050 35 52 38 of 051 20 72 15• Milieukunde: PAVO-Milieukunde (vanaf 26/9); VAO-Milieu-wetenschap (september); PAVO-Milieucoördinator niveau A/B(vanaf 14/9).Universiteit Antwerpen - Instituut voor Milieukunde - Universiteits-plein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 21 14 - fax 03 820 21 28 -milieu@uia.ua.ac.be - aiv-www.uia.ac.be/milieukunde• Studentencounseling (5/10 in Antwerpen); Visualisatietech-nieken als ondersteuning bij studiemanagement (15/10 in Ant-werpen); Recente visies op psychopathologie en de meest voor-komende verschijnselen ervan bij studenten (23/10 in Leuven).Cheobs vzw - Koning Leopold I-straat 5 - 3000 Leuven - tel. enfax 016 20 76 55 - cheobs@online.be - www.cheobs.be

Basisonderwijs B

• Intercultureel onderwijs: Introductie tot ICO (20/9 in Gent; 19/11in Maasmechelen); Interactieprocessen - bouwstenen voor ICO(27/9 in Gent); Een traject voor ICO op school (2/10, 23/11 en 26/2/2002 in Gent; 5/10, 20/11 en 1/3/2002 in Maasmechelen).Steunpunt Intercultureel Onderwijs - Sint-Pietersnieuwstraat 49 -9000 Gent - tel. 09 264 70 44 - fax 09 264 70 49 -kaat.delrue@rug.ac.be• Bladeren door het bos: 26/9 in Het Leen, Eeklo.Gratis praktische navorming rond bos en bomen, met eenvoudi-ge en leerrijke opdrachtjes.Regionaal Landschap Meetjesland/WWF - Boelare 131 -9900 Eeklo - tel. 09 330 62 88 - educatie@rlm.be

Secundair onderwijs S

• Een groter welbevinden op school met behulp van een efficiën-tere organisatie van de leerlingenbegeleiding: 2-18/10 en 16/11of 9-25/10 en 23/11.Gratis nascholing voor coördinatoren en leerlingenbegeleidersgewoon secundair onderwijs (twee deelnemers per school).Een groter welbevinden in de klas met behulp van een efficiën-tere aanpak van gedragspatronen en demotivatie: 4-16/10 en12/11 of 11-23/10 en 19/11.Gratis nascholing voor lerarenbegeleiders gewoon secundaironderwijs (twee deelnemers per school)Centrum voor Nascholing Gemeenschapsonderwijs -Dielegemsesteenweg 24-26 - 1090 Brussel - tel. 02 478 33 30 -fax 02 479 22 26• Talen: Mindmapping (3/10); Luisteren en spreken voor hetvijfde jaar (9-23/10 en 6/11); ICT-oefeningen voor de Franse lesin de eerste en tweede graad (10/10).Recht: Fiscale Rechtbank: 9/10.Geschiedenis: werken met multimedia en internet (29/9); Ge-schiedenis (r)evaluaren (29/9).Centrum voor Didactiek - UFSIA/IDEA - Het Brantijser - Sint-Jacobsmarkt 9-13 - 2000 Antwerpen - tel. 03 220 46 81 - fax 03220 46 79 - danielle.daniels@ua.ac.be - www.ufsia.ac.be/IDEA/• Talen: Tag der deutschen Literatur in Buch und Klasse (10/10);Internet und die Fertigkeiten (17-24/10); Educatie theatermarkt(26/9); Internet en het vak Engels (3-10/10).Remediëring: Postacademische opleiding Remedial Teacher talenS.O. (driejarige opleiding in modules; start oktober); RemediëringNederlands (1): spelling en technisch lezen (5-24/10, 9-20/11 en16/1/2002); Achtergronden van leerproblemen (15-25/10 en 7/11).Vakoverschrijdend: Basiscursus communicatie (4-16/10); Om-gaan met lastige leerlingen en klassen (24/9 en 11/10); Stem-techniek voor leerkrachten (9-16-23/10).Wiskunde en wetenschappen: Het Menselijk Genoom Project(24/10); Praktisch gebruik van het internet in de fysica (18-25/10); Labobeheer in het S.O. (17/10); Fysica leren, ondanks be-staande vooronderstellingen (10/10); Praktisch gebruik van hetinternet in de chemie (4-11/10).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA - Universiteits-plein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 29 60 - fax 03 820 29 57 -cbl-www.uia.ac.be• Weerstandslassen: 4/10; met bedrijfsbezoeken op 9 en 11/10.Karel de Grote-Hogeschool - campus Hoboken - Salesianenlaan30 - 2660 Hoboken / Belgisch Instituut voor Lastechniek - tel. 09264 32 38 - bart.verstraeten@soete043.rug.ac.be• Prehistorie in Vlaanderen: 22/9 in Cultuurcomplex De Zuid-poort, Oudenburg.Stad Oudenburg - dienst Cultuur - Stadhuis - Weststraat 24 -8460 Oudenburg - tel. 09 26 60 27 - fax 059 26 54 06• Functioneringsgesprekken, ook met pubers! - Interesse alspreventiestrategie (8/10 in Leuven); «Ritsende» gesprekken -leerlingen aanspreken op alcohol- of druggebruik (18/10 in Leu-ven; ook voor docenten hoger onderwijs); Visualisatietechnie-ken als ondersteuning bij leren leren (15/10 in Antwerpen); Overdepressie, eetstoornissen en andere adolescentenproblemen (23/10 in Leuven); Gesprekstechnieken gedragsgerichte leerlingbe-geleiding (1-19/10 en 20/11 in Gent); Rationeel-emotieve thera-pie: via realistisch denken naar efficiënte zelfsturing (12/11 en 5/12 in Leuven; ook voor docenten hoger onderwijs).Cheobs vzw - Koning Leopold I-straat 5 - 3000 Leuven - tel. enfax 016 20 76 55 - cheobs@online.be - www.cheobs.be

KLASSE NR.117 37

(advertentie)

KLASSE NR.117 39

De waarde van uw werkWat is uw werk u waard? Hebt u zin in uw werk en geeft u erzin aan? Bent u de loonslaaf die ervan droomt zijn hobby als

beroep uit te oefenen? Of is uw werk uw hobby?Een test over werkvreugde en werkwaarden.

Hieronder staan 24 werkwaarden. Vraag u af in welke mate uelke waarde nastreeft. Bedenk dat u in het onderwijs nietalleen betaald werk doet. U werkt wellicht (onbetaald) ookbuiten uw arbeidsuren. Meer nog: misschien beleeft u uwbelangrijkste waarden vooral buiten uw betaalde baan.

Onderzoek het voor uzelf. Vink aan wat de opgesomde werk-waarden voor u zijn: zeer belangrijk (A), belangrijk (B), redelijk

belangrijk (C), weinig belangrijk (D), niet belangrijk (E).

A B C D EM M M M M 1. IK WERK GRAAG MET ANDEREN SAMEN IN EEN TEAM.

M M M M M 2. IK WERK GRAAG ONDER SPANNING EN IN EEN HOOGTEMPO DOOR.

M M M M M 3. NIEUWE IDEEËN BEDENKEN EN MANIEREN OM ZE UIT TEVOEREN VIND IK BELANGRIJK VOOR MEZELF.

M M M M M 4. IK WIL ZEKER ZIJN DAT ER ALTIJD WERK VOOR ME ZALBLIJVEN.

M M M M M 5. IK VIND NAUWKEURIG, FOUTLOOS EN GECONCENTREERDWERKEN LEUK.

M M M M M 6. IK WERK GRAAG RUSTIG, ZONDER DRUK OF LASTIGEVRAGEN.

M M M M M 7. IK HOU VAN ARTISTIEK WERK: ONTWERPEN, TEKENEN,MUZIEK MAKEN…

M M M M M 8. IK HEB LIEVER VRIJE DAN VASTE WERKTIJDEN. IK KIESGRAAG ZELF WANNEER IK IETS DOE.

M M M M M 9. IK HOU VAN COMPETITIE MET HET WERK VAN ANDEREMENSEN OF GROEPEN.

M M M M M 10. IK HEB GRAAG REDELIJK VOORSPELBAAR ROUTINEWERK.

M M M M M 11. IK STA GRAAG ALS EEN DESKUNDIGE BEKEND: IEMANDMET BIJZONDERE KENNIS OF VAARDIGHEDEN.

M M M M M 12. IK VIND HET LEUK MET VEEL MENSEN CONTACT TE HEB-BEN.

M M M M M 13. IK VOEL GRAAG WAARDERING EN ERKENNING VOOR MIJNWERK.

M M M M M 14. VEEL GELD VERDIENEN IS VOOR MIJ BELANGRIJK.

M M M M M 15. IK BESLIS GRAAG OVER WIE WANNEER WAT HOE MOETDOEN.

M M M M M 16. IK HOU VAN ONAFHANKELIJK WERKEN. OP DE MANIER DIEIK HET PRETTIGST VIND EN NIEMAND DIE ME VERTELT WATIK MOET DOEN.

M M M M M 17. IK HOU ERVAN MENSEN TE OVERTUIGEN OF VAN MENINGTE LATEN VERANDEREN.

M M M M M 18. IK VIND HET LEUK IDEEËN IN GESPROKEN OF GESCHRE-VEN WOORDEN UIT TE DRUKKEN.

M M M M M 19. ANDEREN HELPEN - INDIVIDUEEL OF IN GROEP - IS VOORMIJ BELANGRIJK.

M M M M M 20. IK WIL DAT MIJN WERK IETS WAARDEVOLS VOOR DESAMENLEVING BETEKENT.

M M M M M 21. NIEUWE DINGEN LEREN IS VOOR MIJ BELANGRIJK.

M M M M M 22. IK BEN GRAAG BETROKKEN BIJ DE GEMEENSCHAP WAAR-IN IK WERK

M M M M M 23. IK HOU VAN UITDAGING: TOT HET UITERSTE GAAN, NIEU-WE PROBLEMEN AANPAKKEN.

M M M M M 24. IK DOE GRAAG VEEL VERSCHILLENDE EN AFWISSELENDEDINGEN.

TEL NU HOEVEEL A'S, B'S, C'S,D'S EN E'S U HEBT AANGEVINKT.

HEBT U VOORAL A, B EN CAANGEVINKT? BENT U AMBITI-EUS OF IDEALISTISCH? HEBT UVEEL WENSEN, BEHOEFTEN, VER-LANGENS EN ASPIRATIES. VEELEI-SEND ZIJN IS MOOI MAAR OOKMOEILIJK VOOR UZELF EN UWOMGEVING. LEER OOK AF EN TOENEEN ZEGGEN EN LAAT IETS AFEN TOE WAT MINDER BELANGRIJKZIJN.

HEBT U VOORAL C EN D AAN-GEVINKT? BENT U REALISTISCH?LEGT U UZELF HAALBARE TAKENEN DOELEN OP? ZOU U MET DATEVENWICHT EEN GOEDE COACHVOOR UW NIEUWE COLLEGA’SKUNNEN ZIJN?

HEBT U VOORAL D EN E AAN-AGEVINKT? HECHT U AAN WEI-NIG WAARDEN VEEL BELANG? DANBENT U WELLICHT AL WAT MIN-DER JONG EN STAAT U ALS EENTEVREDEN MENS IN HET LEVEN,BEZADIGD EN VERZADIGD. OF GAATU ONTGOOCHELD, VERBITTERD ENOPGEBRAND DOOR HET LEVEN?TIJD OM HET VUUR IN UZELF AANTE WAKKEREN? TIJD VOOR NIEU-WE BRANDSTOF, BIJVOORBEELDUIT EEN VORMINGSCURSUS?

HEBT U VOORAL A EN D AAN-GEVINKT? BENT U EEN MENSVAN UITERSTEN? REDENEERT UZWART-WIT? IS HET VOOR U AL-LES OF NIETS? KAN U MOEILIJKCOMPROMISSEN SLUITEN? KOMTU VAAK IN CONFLICT MET UW OM-GEVING? MAAKT U TIJD VOOR EENZOEKTOCHT NAAR MEER EVEN-WICHT?

U KAN DIT WERKWAARDENSPELOOK MET UW LEERLINGEN SPE-LEN ALS OEFENING OP HUN ZELF-BEELD BIJ LOOPBAANBEGELEIDING.HET IS EEN BEWERKING DOORERGOTHERAPEUT ROGER NOBELSEN DOOR KLASSE VAN ‘WERK-SPEL’. DE VOLLEDIGE VERSIE MET35 WERKWAARDEN STAAT OPWWW.KLASSE.BE/KVL/117/39-A

40 KLASSE NR.117

Klasse voor Ouders: nieuw (en meer)Vijf jaar geleden vond 50 procent van de leerkrachten dat ouders de verantwoordelijk-heid voor de opvoeding van hun kinderen afwentelen op de leerkracht. Uit (beperkt)recent onderzoek (zie ook p. 14) blijkt dat nu al 83 procent van de leerkrachten datvindt. Al zeggen ze ook wel dat ouders de jongste jaren iets meer interesse tonen voorwat op school met hun kind gebeurt. Klasse voor Ouders wil ouders responsabiliserenen ondersteunen om hun taak op te nemen. Vanaf dit schooljaar werkt Klasse daarvoorook samen met televisiezender Vitaya. Elke maand komt er een televisieprogrammadat inspeelt op het onderwerp van De Eerste Lijn (leren leren, leren kiezen, motivatie,omgaan met verdriet…). Klasse probeert op die manier zoveel mogelijk ouders, leer-krachten en leerlingen te bereiken. De eerste aflevering wordt uitgezonden vanaf za-terdag 29 september, om 21 u. (met een herhaling om de zeven uur). Het onderwerpis leren leren. Wie de zender nog niet heeft voorgeprogrammeerd en dat wil doen,krijgt gratis begeleiding op het nummer 078 35 36 37.Ook de internetsite van Klasse voor Ouders biedt meer dan ooit: hulplijnen, vor-mingsmogelijkheden voor ouders, een forum waar ouders hun ervaringen en ex-pertise met het ouderwerk op school kunnen uitwisselen en nog veel meer.Uw school heeft een abonnement op Klasse voor Ouders? Bel vlug naar 02 553 96 90en pas het aantal exemplaren dat u nodig hebt aan. U wil kennismaken met het blad? Belop hetzelfde nummer voor gratis proefexemplaren.

De BIN-normHet hangt soms af van kleinigheden: een liggend streepje weg, een puntje erbij oferaf, een spatie meer of minder… Klasse hanteert, net zoals de meeste Vlaamsescholen, vanaf dit schooljaar de vernieuwde BIN-normen voor onderwijs en admi-nistratie. Dat zijn de standaardrichtlijnen van het Belgisch Instituut voor Normali-satie voor het indelen en typen van documenten: datum, tijdsaanduiding, telefoon-nummers, leestekens enz. Minder verwarring is de boodschap. Maar dat had uongetwijfeld al gemerkt…• Over de BIN-normen voor onderwijs is een brochure beschikbaar bij uitg. Licap bv- Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel. 02 509 96 70• Meer info: www.ibn.be/NL/index.htm (website van het BIN)

Feest in het parkMeer dan duizend ouders en kinderen kleurden op zondag 24 juni het verjaardagsfeestvan 5 jaar Klasse voor Ouders in het Middelheimpark in Antwerpen. Ouders en kinde-ren lieten zich verrassen tijdens de gratis rondleidingen-op-maat, de kunstzinnigeworkshops voor kinderen, het openluchtheater enz. De reacties op het blad en de velefelicitaties zijn een steuntje in de rug voor Klasse voor Ouders dat nu met 700.000exemplaren één van de grootste bladen van Vlaanderen is geworden. De kinderrech-tencommissaris hielp samen met lukraak gekozen lezers de kaarsjes uitblazen. Defamilie Olbrechts uit Pulle wint de verjaardagszoektocht in het beeldenpark. Ze trekkenmet heel het gezin naar Disneyland.Bekijk de slideshow op www.klasse.be (klik op Prikbord)

Duizend leerkrachten onder de grondDe enige steenkoolmijn waarin u (met uw leerlingen) nog echt kan afdalen, bevindtzich in Blegny, bij Luik. Duizend leerkrachten proefden er, samen met hun gezin,van het educatieve aanbod en keerden met een stimulerende grondsmaak terug. Deopkomst was bijzonder hoog, ook al viel de actie tijdens de zomervakantie. Een vande duizend proevers was Christel De Slyper, lerares Latijn, uit Brugge. «Vorig jaarwas ik ziek», vertelt ze. «Voor het eerst heb ik toen de tijd genomen om het aanbodvoor uitstappen in Klasse wat grondiger te lezen. Ik vroeg me af waarom ik dat nieteerder had gedaan. De acties zijn stuk voor stuk uitstekend georganiseerd...» Konu er niet bij zijn? Surf naar www.klasse.be voor de fotoreportage (klik op Nieuws-flitsen). Meer info over de mijn van Blegny vindt u op www.blegnymine.be.

Massaal verscheurd«Leuke tijden beleefd deze vakantie met de 62 scheurtips van Klasse voor Ouders»,schrijft J. Scherens uit Antwerpen. Het vijftigste nummer van Klasse voor Ouders is(letterlijk) verscheurd. Honderden gezinnen doken tussen de schedels van het Sche-delhof in Morkhoven, lieten zich vangen in het Illuseum in Gent, trokken de natuurin met een natuurgids of maakten er thuis een gezellige vakantie van. Het scheur-boekje van Klasse voor Ouders koos resoluut voor de andere vakantie: de overkantvan de verveling, de achterkant van het gezeur. Zo werd de vakantie in veel gezinneneen zinnige brug naar het nieuwe schooljaar.

Gratis lachsalvo met KlasseDertig uitvergrote cartoons: goed voor dertig glimlachjes of dertig lachsalvo’s?Humor is onvoorspelbaar! Wat wél voorspelbaar is, is de prijs: u kan de rondreizen-de tentoonstelling met werk van huistekenaar Dirk Vercampt gratis op school krij-gen, geleverd én weer opgehaald. Snel wezen is de boodschap, want de kalender isaltijd weer verrassend vlug volgeboekt.De volgende weken en maanden vindt u de tentoonstelling trouwens in Vrije Basis-school Denderhoutem (tot 24/9); Gemeentelijke Basisschool Alveringem (15-26/10); Sint-Lievenscollege Gent (9-19/11); VBS Ruddervoorde (19/11 tot 3/12) enStedelijke Basisschool Nieuwkerken-Waas (17/12 tot 7/1/2002).Schrijf, bel, fax, mail meteen naar Klasse (Cartoontentoonstelling) - Anny Lecocq - Ko-ning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 96 84 - fax 02 553 96 85 -annie.lecocq@ond.vlaanderen.be

ZomerwedstrijdLeerkracht Anne-Marie Bonne uit Gent wint een vakantiecheque van 50.000␣ fr. metonze zomerwedstrijd. «Wauw, dit is écht de eerste keer dat ik eens iets win», washaar eerste reactie op het verlossende telefoontje. Stuur ons a.u.b. een kaartjevanop uw vakantiebestemming, Anne-Marie.Voor wie het wachten lang genoeg heeft geduurd: de juiste oplossing was Strogoff (Mi-chaël), de koerier van de Russische tsaar en één van Jules Verne’s meest beroemde helden.De volledige oplossing vindt u op www.klasse.be/kvl/117/40-b Tot volgend jaar?

CO

RE

L

§

Bekijk de fotoreportage opwww.klasse.be

§

Meer dan1.000ouders enkinderen.

§

Eenvakantie-

cheque van50.000 fr.

KLASSE NR.117 41

Dag van de leerkracht: 5 oktoberOp vrijdag 5 oktober springt u in het oog van de wereld. Het is dan de InternationaleDag van de Leerkracht. In vele scholen organiseren ouders, leerlingen, directie ofcollega’s dan een extraatje. Daarmee reageren ze op een oproep in Klasse, Klassevoor Ouders of MAKS! Iemand of niemand aan u gedacht? Win zelf een volledigverzorgd weekend-voor-twee in Parijs! Daarvoor verzamelt u zoveel mogelijk «stem-pelvlaggen» op brieven die in de loop van de maand september in uw (of ander-mans) bus vallen. Klasse sloot daarvoor een akkoord met de posterijen. Op hon-derdduizenden brieven en poststukken komt een stempel «5/10 Dag van de Leer-kracht, Mensen met Klasse». Verzamel ze en laat ons uiterlijk voor 3 oktober wetenhoeveel u er hebt. Op vijf oktober komen we bij de winnaar tellen of dat klopt en hijwint meteen het weekend Parijs.Stuur uw kaartje naar Klasse (Stempelvlag) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Groeten uit Weimar en CoVeel lezers gingen in op de Klasse-reisaanbiedingen voor Boedapest, Weimar of deculturele hoofdsteden Rotterdam en Porto. Alle reizigers: bedankt voor de sympa-thieke kaartjes die nagenoeg allemaal melden dat het (alweer en inderdaad) eenreis-met-klasse was. In volgend nummer vindt u een aanbod voor het najaar. Kof-fers klaar?

Deze stempelvlag verschijnt dezemaand op honderdduizendenpoststukken. Verzamel ze en winuw weekend Parijs!

Nieuw: de Zap Tips van KlasseVoortaan vindt u elke dag op de site van Klasse uw persoonlijke tips voor zinnigetv-programma’s rond opvoeding en onderwijs. Klik op ZAP! www.klasse.be

Gratis: twee elektronische bediendesDe nieuwe computers staan er, nu nog installeren en configureren. De ICT-coördi-nator of specialist van dienst loopt van het ene toestel naar het ander met diskettes,cd-roms en zip-drives. Eenmaal dat achter de rug komt een nieuwe schijfjescar-roussel op gang: collega’s wisselen bestanden uit, proberen nieuwe programma’suit, maken kopieën. Dat leidt al gauw tot verwarring, problemen, tijdverspilling.Herkent u deze situatie? Misschien dacht u al aan een computernetwerk, maar... teduur? Te moeilijk? Misschien niet. Klasse en Compaq geven twee netwerkserversweg voor scholen die hun eerste netwerk willen installeren. De NeoServer 150 isniet het nagelnieuwste toestel, maar werd speciaal ontworpen als instapserver:makkelijk te installeren, snel aan de slag. Met zo’n server beheert u programma’s enbestanden centraal. Voorts volstaan één internet account, één telefoonlijn en éénmodem voor de hele groep pc’s. De details vindt u op www.compaq.be (klik opServers en gebruik de zoekfunctie).Wil u kans maken op een server voor uw school? Stuur vóór 30 september een mailtjenaar info.kvl@klasse.be. Vermeld uw naam, functie, de naam en het volledig adres van uwschool. Beschrijf in welke mate uw collega’s in de les met de computer werken en wat hetgrootste probleem was (of is) om ze daartoe te overtuigen. Een onschuldige hand haalttwee winnaars uit het stapeltje. Die krijgen hun server persoonlijk op school bezorgd.

Win een citytrip naar Londen…… of een andere stad van uw keuze. U kan immers met elke Klasse een reischeque van20.000␣ fr. (495,79 euro) winnen (Transeurope Citytrips) of één van de vijf boeken-bons van 2000␣ fr. (49,58 euro) van Standaard Boekhandel. Met telkens de eerste lettervan de antwoorden op de 14 opgaven maakt u (in een andere volgorde) twee woordenwaarmee u weet waar u aan iedereen mag vertellen dat u de hoofdprijs hebt gewonnen.

Opgave 10

M 1. De vogels die volgens de beste Britse traditie altijd in de Tower moeten wonen.

M 2. De voorstad ten zuiden van Londen met de jaarlijkse Derby.

M 3. De Londense wijk waar duffe boekenverkopers verliefd worden op Ameri-kaanse actrices.

M 4. De autootjes die Charles S. X en zijn zakenpartner Frederick H. Y sinds 1906met mondjesmaat op de mensheid loslieten.

M 5. De voornaam van de Lord Protector van de Engelse republiek (1653-1658).

M 6. De bijnaam voor een Londenaar én een Londens dialect.

M 7. De drukste uitgangsbuurt om London by night te verkennen.

M 8. De filmregisseur die op zaterdagnacht en zondagmorgen in 1960 de Britsefilm compleet vernieuwde.

M 9. De voornaam van de moeder van de Britse koningin.

M 10. Het ontbrekende woord in de Britse vreugderoep op het einde van WO II:«God save the …».

M 11. Angry young man, geboren en gestorven in Londen, schepper van univer-siteitsdocent Jim Dixon, de onvergetelijke antiheld.

M 12. De grote, prestigeuze privé (secundaire) school in het gelijknamige stadjeaan de Theems, kweekschool voor de Britse aristocratie.

M 13. De Belgische detective die dank zij zijn Britse schepper nooit in een mui-zenval terechtkwam.

M 14. De vijf Londenaars die op hun eentje de Britse punkmuziek creëerden eneigenlijk alleen hun manager rijk maakten (the telt niet mee).

M M M M M M M M M M M M M M

Oplossing Opgave 9: Vissersbastion(u vindt de volledige oplossing op www.klasse.be/kvl/117/41-a)Winnaars Opgave 9: De reischeque (20.000␣ fr.): Ilse Tomsin (Geel) - De boekenbons:Geert Vanhoorne (Brugge), Willy Notelaers (Herk-De-Stad), Jos Jonckheer (Kessel-Lo),Karla Vanden Bosch (Vilvoorde) en Jacques Van Bruaene (Gent).Stuur het gezochte woord vóór 18 september naar Klasse (Londen) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 - patrick.debusscher@ond.vlaanderen.be

CO

RE

L

dag van de

leerkracht

M E N S E N M E T K L A S S E

05~10

LEREN LEREN OP TV: 29 septEen korte special i.s.m. Klasse (De Eerste Lijn)

over "leren leren": ideaal voor uw video. Ook zeer geschikt voor ouders.

Vitaya 29 sept 21u (nadien herhaald: zie p.40)

§

Wint u dehoofdprijs?

§

www.compaq.be

42 KLASSE NR.117

Havik en pauw

Gevoelens op eengoede manier uiten,

ook de minderprettige, dat kaneen mensenkind

leren. Net zo goedals sommen makenen woorden spellen.

Maar hoe praat jeover menselijk

gedrag? Op eenervaringsgerichte

school doen ze datonder meer met de

tien totemdierenvan de ‘axenroos’.

De ogen van dehavik en de pauw.

«De axenroos is eenbril waarmee je naargedragingen vanmensen kan kijken»

BR

ON

: RE

LATIE

STU

DIO

JON

GE

RE

N

ol. Ferre Laevers over contactwerk.

«Na een jaar ‘Sociale Vaardigheden met de axenroos’voelen we al het verschil», vertelt Karin Robert. Zij isleraar zorgverbreding in de basisschool Onze-Lieve-Vrouwecollege (Sint-Katharina) in Assebroek. Doorde Kamelenpoort komen we op het Wasbeerpleintje.«Maandelijks stellen we de betekenis van een of tweetotemdieren uit de axenroos aan de leerlingen voortijdens een klasoverschrijdende weekopening. Datduurt niet meer dan een kwartier. Ik werk als leraarzorgverbreding in elke klas een uur rond gevoelens,gedragingen en relatiewijzen. De axenroos is de ge-meenschappelijke taal en beeldspraak waarmee zeover hun ervaringen kunnen spreken. De dieren staansymbool voor menselijke gedragingen. Ons vertrek-punt is altijd een spel, een verhaal of een gedicht. Benik een slechtgemutste havik geweest op de speel-plaats? Voel ik me een beetje pauw omdat mijntekening zo goed gelukt is? Je bereikt echt veel inkorte tijd. Je merkt dat de leerlingen zelfbewuster enweerbaarder zijn. Ze nemen die inzichten ook meenaar andere lessen en naar huis.»

© www.klasse.be/kvl/45/26 Lagere drempels voor lagere scho

RelatiestudioKarin Robert: «We gaan nu ook een eigen programmamet de axenroos tot de zesde klas uitwerken. Havik zijnwordt dan bijvoorbeeld reclame kunnen aanvechten,er kritisch mee om leren gaan. Niet iedereen vindt datsoort sociale vaardigheden meteen even belangrijk alsrekenen en taal. Maar de directie staat er vierkantachter en de inspectie gaf ons een goed rapport voorzorgverbreding. Dat helpt om het hele schoolteam temotiveren. We plannen een introductie in de axenroosvan drie halve dagen door een medewerker van deRelatiestudio. Extra bronnen staan in het boekenrek inde lerarenkamer. Twee collega’s en ikzelf volgden eenlangere vorming. Voor de ouders is er een informatie-avond en een weekbrief.»«De axenroos van Ferdinand Cuvelier is een brilwaarmee je naar gedragingen van mensen en huninteracties kan kijken», licht Mia De Vleeschhouwer(Relatiestudio) toe. «Het vermogen om zich op eenbepaalde wijze relationeel te gedragen, noemen wijeen ax. Een evenwichtig individu kan alle axen

THE HUMAN ZOOSimon (heftig). «Welbevinden,verbondenheid, al dat softe ge-doe. Leren rekenen en lezen moetenze. En wilskracht kweken.» Si-mon vecht als een havik deinformatie aan. «Is er nog nietgenoeg planlast?» vraagt Kar-lien. «Moeten we nu ook nogmet die axenroos beginnen?»Ze weerstaat als een steenbokaan de aangeboden informatie.Directeur Jan is een beetje pauwvandaag. Zijn school staat inKlasse. Het artikel hangt al sindsvanmorgen op het prikbord vande lerarenkamer. «Wil jij er eenoverdruk van opnemen in hetschoolblad?»vraagt hij aan zijnadministratieve medewerkerKristof. Jan heeft alweer degedaante van de leeuw aan-genomen: leiden en richtlijnengeven. «Het is de aard van hetbeestje», denkt Kristof, maardie mening houdt hij voor zich.Kristof is goed in ‘houden’. Vaakis hij de uil van de axenroos.Die overdruk komt er zeker.Kristof neemt goedgemutst richt-lijnen aan en volgt plichtsge-trouw - als de kameel - op-drachten op. «Wil je graag eenkop koffie?» vraagt hij. Nu ishij weer als de bever die zorgtvoor zijn medemens. Voor zijndirecteur die als een poes vaneen lekkere kop koffie geniet.Francine, leraar secundair on-derwijs, stuurt prompt een mailnaar de Relatiestudio: «Ik benerg onder de indruk van hethulpmiddel axenroos», schrijftze. «Ik zou graag leren uit deervaring van iemand die er-mee werkt in een afdeling vanhet technisch secundair onder-wijs.» Zij kijkt als de wasbeermet grote ogen naar de ande-ren en drukt spontaan haarwaardering uit. En de auteurneemt als de schildpad af-stand van zijn artikel.

De pauw van de dag en de bever van dienst

innemen, kan al die relatiewijzen gebruiken omanderen te bejegenen. Voor elke ax is er echterzowel een gezonde of goedgemutste als een krampachtigeof slechtgemutste manier. Je kan terecht trots zijnals een pauw, maar je kan onterecht altijd of juistnooit in de kijker willen staan.»

TotemdierenVoor kinderen stelt de axenroos de menselijke ge-dragingen voor door middel van tien totemdieren.Daarmee kan je - als in het fictieve voorbeeld in demarge - makkelijker over sociale vaardigheden vanmensen en hun relaties van gedachten wisselen,mondeling en schriftelijk. Tussen leraren en ouders,interne en externe leerlingenbegeleiders, leraren enleraren, maar ook en vooral tussen leraren en leerlin-gen en tussen leerlingen onderling.In drie zones ordent Ferdinand Cuvelier zes relatie-wijzen: ‘aanvechten’ en ‘weerstaan’ in de conflict-zone (‘tegen’), ‘houden’ en ‘lossen’ in de afzonde-ringszone (‘uiteen’), ‘aanbieden’ (of ‘geven’) en ‘aannemen’(of ‘vragen’) in de harmoniezone (‘samen’). ‘Aanbie-den’ kan op drie wijzen: ‘leiden’, ‘zorgen’ en ‘zichtonen’. Ook ‘aannemen’ kan op drie manieren:‘opkijken’, ‘genieten’ en ‘volgen’. Zo onderscheidthij tien manieren waarop mensen ‘inzetten’ uitwis-selen. ‘Inzetten’ noemt hij wat gesprekspartnerslangs communicatiekanalen (woorden, intonatie,gebaren, lichaamstaal…) uitwisselen: goederen, diensten,gegevens, richtlijnen, persoonlijkheid en ‘bijzijn’.«Vanaf de eerste kleuterklas werken we aan hetwelbevinden van de leerlingen met de axenroos ende Doos vol gevoelens», vertelt Peggy De Cooman,leerkracht derde kleuterklas in de Gemeenschaps-basisschool De Bij in Liedekerke. «Wie jarig is, wordtde pauw van de dag. Wie het bord schoonmaakt isde bever van dienst. Wie gewoonlijk kameel is, krijgteens een dagje het teken van de leeuw om zijn hals,een aansporing om nu eens de rol van groepsleiderte spelen, bij het niveaulezen bijvoorbeeld.»

WelbevindenDe beate sfeer van ‘We zijn allemaal vriendjes’ uit detraditionele kleuterschool is achterhaald. Toch vol-gens het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs(CEGO), ook uitgever van de Doos vol gevoelens enandere ervaringsgerichte leermiddelen. «Welbevin-den is veel meer dan graag naar school komen», zegtCEGO-medewerkster Ilse Aerden. «Als een kind flinkmeewerkt, is dat dan een teken dat het enthousiast isen plezier beleeft aan zijn schoolwerk? Of dat hetkrampachtig doet wat de leerkracht vraagt om erken-ning af te dwingen? Het is belangrijk dat de leer-kracht het gedrag van het kind gedurende langeretijd in verschillende situaties observeert. Voelt het zichecht een goed mens? Is het kind uitdagend, volg-zaam of open tegenover zijn leerkracht? Gedraagthet zich te clownesk of dominerend tegenover deklasgenoten of heeft het prettige en deugddoendecontacten en ervaart het echte erkenning? Staat hetop gespannen voet met zijn gezinsleden? Is hetfaalangstig of zelfbewust in de klas en op school?Heeft het een positief tijdverdrijf? Wat zijn de positie-ve en negatieve signalen? Daarna maakt de leer-kracht de balans op: wat is het overwegende levens-gevoel als je alle relatievelden bekijkt?»Een belangrijk signaal van hoog welbevinden vaneen kind is juist dat het minder prettige gevoelens

© www.klasse.be/kvl/90/34 Kleuters in de lucht. Een ervaringsg

op een goede manier kan uiten. En dat kan je opschool net zo goed leren als sommen maken enwoorden spellen. CEGO en Relatiestudio sloegendaarom de handen in elkaar. Het ‘Huis vol gevoelensen axen’, de opvolger van de ‘Doos vol gevoelens’, isdaarvan het resultaat. In het Huis zitten 63 gevoels-plaatjes, 48 beelddominoplaatjes, 10 axenverhalen,2 grabbelhuizen met gevoels- en axenjetons, 1 die-renbordspel met pluimpjes, opdrachten- en neen-kaartjes, 1 gevoels-cd en 1 handleiding.«Het is niet de bedoeling nog maar eens het leerplanvan de basisschool te verzwaren», zegt Julia Moons(CEGO). «Het huis leent zich goed om het hele jaardoor aan de eindtermen sociale vaardigheden te wer-ken, tijdens gewone klasactiviteiten, als afsluiter vande dag, tijdens het hoekenwerk… Kinderen krijgeneen taal mee om het sociaal-emotionele te verwoor-den. Ze zien er klaarder door in hun gevoelens engedragingen. Ze staan er emotioneel sterker door énleren zich beter inleven en uiten. Ook de leerkrachtleert bewuster gedragingen en gevoelens van zichzelfen de leerlingen benoemen. Is dat niet wat we allemaalwillen: gelukkiger leren zijn als kind of volwassene?»

Niet wollig«Als welbevinden de hoofdtoon voert in hun be-staan is de kans groot dat kinderen een gave emo-tionele ontwikkeling doormaken», schrijft professorFerre Laevers, bezieler van CEGO. «Als hun welbe-vinden bedreigd is, is de kans groot dat ze tot vanzichzelf vervreemde, overgevoelige of ongevoeligevolwassenen uitgroeien. Ver weg van Rogers’ ideaalvan de volfunctionerende persoonlijkheid. Als weecht garanties willen voor de ontwikkeling van com-petenties, hebben we ook betrokkenheid nodig:concentratie, opgeslorpt zijn, voluit gaan, plezierbeleven aan exploreren en ontdekken en zich aan degrens van de eigen mogelijkheden bewegen. Be-trokkenheid is aandacht van de hoogste kwaliteit.Die heb je nodig om leren tot stand te brengen datbeklijft: leren in de diepte, ontwikkeling. Welbevin-den en betrokkenheid zijn geen wollige begrippen.Ze zijn uiterlijk waarneembaar en zelfs meetbaar.»Buitenlandse scholen, in onder meer Nederland,Groot-Brittannië, Zuid-Afrika, Nicaragua en Nieuw-Zeeland nemen dan ook de opvattingen over vanhet Vlaamse ervaringsgericht onderwijs dat vijfen-twintig jaar geleden in Leuven van start ging.

- Centrum voor ErvaringsGericht Onderwijs - Vesalius-straat 2 - 3000 Leuven - tel. 016 32 57 90 - fax 01632 57 91 - CEGO@ped.kuleuven.ac.be -www.kuleuven.ac.be/cego

- ‘E.G.O.-Echo’ en ‘Kleuters&Ik’ zijn de driemaande-lijks tijdschriften voor ervaringsgericht werken metkinderen in de lagere en kleuterschool. Ook in hetsecundair onderwijs en in de lerarenopleidingen aanhogescholen lopen experimenten.

- Relatiestudio - Voskenslaan 167 - 9000 Gent -tel. 09 220 40 00 - fax 09 220 76 25 -relatiestudio@pandora.be - Gratis cursussen voor hetsecundair onderwijs

- ‘Sociaal vaardig? Lieve deugd. Gids voor debasisschool’ (Die Keure, Brugge, 1997) is eengrondige introductie voor wie met de axenroos aansociale vaardigheden wil werken. Een goed kortoverzicht biedt Annie Debue in ‘Caleidoscoop’, april-mei 2001, p. 4-8. Voor kinderen is de cd ‘Kindermu-sical: het axeneiland Kvoelmegoed’ zeer geschikt. Zieverder www.relatiestudio.be

KLASSE NR.117 43erichte ervaring.

44 KLASSE NR.117

KLASMANAGEMENT

99 tips voor beginnende

leraars

«Als je voor zo’ngroep van 24

leerlingen staat,moet je plots

organisator zijn,controleur én

crisismanager. Datis niet te doen.

Waarom zegtniemand ons hoe we

een klas moetenrunnen?»

Beginnendeleerkrachten kennen

hun vak, maarvoelen zich slecht

voorbereid opklasmanagement. Inpaniek kiezen ze dan

soms voor valsezekerheid.

Klasmanagement: wie zwakstart, haalt moeilijk in.

Hoe gaat uw school om met straffen en belonen? Zijner geschreven en ongeschreven gedragscodes? Moetu streng beginnen of niet? Lesgeven is, zeker de eerstejaren, vraagstukken oplossen, maar een blanco starthoeft het niet te zijn. De eerste vuistregel voor begin-nende leerkrachten luidt dan ook: informeer u voorafzoveel mogelijk. Kijk het schoolwerkplan in, neem hetreglement door, praat met uw collega’s, met uwmentor. Een tweede vuistregel: vermijd (openlijke)confrontaties. Wees punctueel, beleefd, georganiseerd,blijf kalm en probeer de controle niet te verliezen. Delat ligt meteen hoog, maar er hangt veel vanaf. Leerlin-gen verwachten van u een voorbeeld, ook al testen zedat uit. En wie zwak start, haalt moeilijk in.

Vóór de les1. U haalt de leerlingen op de speelplaats op of komtze tegemoet terwijl ze in de gang staan te wachten.Een eerste belangrijk moment. Plaats een paar do-zijn kinderen in een kleine ruimte bij elkaar en hetwordt snel duwen, schuiven, roepen, ruzie maken.Als u dan tussenbeide komt, is uw eerste contactmet de leerlingen een negatieve confrontatie, nietmeteen het ideale begin. Laat daarom leerlingennooit te lang in de gang staan. Hoe sneller u ze deklas in krijgt, hoe beter. Ga in de deuropening staanterwijl de leerlingen binnenkomen, zodat u tegelijkde gang en de klas in het oog kan houden.2. Beperk het aantal disciplinaire interventies in de klastot een minimum. Elke klassikale interventie kan aan-leiding geven tot confrontaties, een verzuurde relatiemet de klas. Ga nooit een discussie aan met de helegroep, want dat verliest u of het leidt tot wanorde. Ofbeide. Een les dient om les te geven, niet om inoeverloze discussies te verzanden. Een hardleerse leer-

© www.klasse.be/Dossier/Klasmanagement Een kant-en-kla

ling roept u na de les bij u voor een persoonlijkgesprek. Er zijn natuurlijk momenten dat u uw klas uwwil moet opleggen, maar slagen is dan wel een must.3. Moeten er boeken, werkbladen, ander materiaalworden uitgedeeld? Hebben uw leerlingen schaarof potlood nodig? Leg alles klaar op de eerste banken laat de leerlingen hun exemplaar nemen bij hetbinnenkomen. Voor kleinere kinderen: zorg dat uover reservemateriaal beschikt. Als u wacht tot deleerlingen op hun stoel zitten en dan begint uit tedelen, verliest u niet enkel tijd, het zijn voor deleerlingen ook kansen om met andere dingen bezigte zijn, wat weer voor confrontatie kan zorgen.4. Geef geen richtlijnen over het verloop of de organi-satie van de les als de leerlingen nog aan het binnen-komen zijn. Ga ook niet in op vragen of discussiepun-ten over lesmateriaal, taken, toetsen, andere onder-werpen. Creëer een routine: eerst iedereen binnen engesetteld, stilte vragen, vervolgens overlopen wieaan- en afwezig is, dan - kort en zakelijk - eventueledienstmededelingen en discussiepunten. Vragen ofopmerkingen die niet van belang zijn voor de heleklas, verwijst u door voor na de les.Nog een hint: noteer vooraf al een opgave op hetbord, zodat leerlingen meteen aan de slag gaan. Hetplaatst u ook in een sterke positie tegenover laatko-mers. Die vervoegen geen luidruchtige groep, maareen stille klas die al aan de slag is.

Tijdens de les1. Eis hun volledige aandacht. Als leerlingen metandere dingen bezig zijn terwijl u instructies geeft,dan mag u er zeker van zijn dat hun gedachten niet bijde les zijn. Ze zullen u nog drie keer vragen op welkebladzijde de opdracht staat, wat uw zenuwen op de

ar dossier rond het thema, met extra suggesties en lectuurtips

Vermijd één-tegen-allen discussies

DERTIEN MANIERENOM EEN LES TEVERKNOEIEN1. Geef les over dingen die de

leerlingen al weten.2. Vertel leerlingen dingen die

ze makkelijk zelf kunnen ach-terhalen als ze zich er per tweeof in groep over buigen.

3. Voor taalleerkrachten: geef lesover dingen die leerlingen zelfsin hun eigen taal niet eensbruikbaar of belangrijk zou-den vinden.

4. Als u weinig dynamische leer-lingen hebt, organiseer danvaak rollenspel.

5. Als u heel dynamische leerlin-gen hebt, laat ze dan veellezen en schrijven.

6. Laat leerlingen dingen zeg-gen waar niemand naar luis-tert of dingen schrijven dieniemand leest (tenzij om erdt-fouten uit te halen).

7. Geef leerlingen ellenlange engedetailleerde instructies.

8. Geef te vlug les. Of te traag.9. Geef nooit feedback.10. Houd de les te allen tijde

onder strikte controle, laatgeen enkele zijstap toe.

11. Geef altijd op dezelfde ma-nier les, varieer geen werk-vormen.

12. Start meteen en zonder aan-

proef stelt en alweer tot confrontatie kan leiden.2. Beperk u niet enkel tot negatieve opmerkingen, geefgeregeld en duidelijk hoorbaar voor iedereen positievefeedback over gedrag, houding en/of geleverd werk.3. Verschans u niet achter uw bureau vooraan.Betreed het domein van de leerlingen: loop assertiefrond in de klas, ook als u zich helemaal niet assertiefvoelt. Lesgeven is altijd een beetje toneelspelen.Geef daarbij feedback als de leerlingen aan het werkzijn: «Dat is een goede grafiek»; «Trek daar eenstreep onder»; «Prima, dat is een goede manier vanwerken»; «’t Is biologie vandaag, geen Nederlands»…4. Maak er een punt van dat boeken en andermateriaal van een duidelijk label voorzien zijn, zodater geen verwarring ontstaat over wat van wie is. Datleidt tot incidenten en uiteindelijk tot confrontatie.5. Uw leerlingen zijn aan het werk, individueel of ingroep, maar nu wil u dat ze ophouden. Kies daar-voor een vast signaal waarover geen discussie be-staat. Zeg bijvoorbeeld luid: ‘Stop’. Spreek in de klasvooraf duidelijk af wat dit signaal inhoudt.6. Als u vragen stelt, richt ze dan meteen tot éénleerling in plaats van te wachten tot er vingers in delucht gaan of tot acht leerlingen tegelijk antwoor-den. Dat houdt de hele klas alert. Meteen hebt u eeninstrument van permanente evaluatie in de hand.Stelt u vast dat leerlingen niet op uw vragen kunnenantwoorden, zeg ze dan dat u ze binnen vijf minu-ten opnieuw zal aanspreken, «en dan verwacht ikwel dat je op mijn vraag kan antwoorden.»7. Geef duidelijke instructies en geef ze vooraf. Alshet om een complexere opdracht gaat, noteer uwinstructies dan op het bord. Extra instructies gevenals de leerlingen al aan het werk zijn, leidt meestaltot verwarring. Ga ook snel na of de leerlingen uwopgaven begrepen hebben. U hebt uw instructies alin uw hoofd gerepeteerd, uw leerlingen horen zevoor het eerst. Wees daarom ook mild met uwkritiek als een leerling u voor de derde keer vraagtwat nu precies van hem wordt verwacht. Sommigenzijn er nu eenmaal niet zo goed in.8. Vraagt een leerling om een uitbrander? U kanhem die gewoon geven of u kan ook naar de leerlingtoe stappen en uw eis/dreigement/uitbrander/strafbijna fluisteren. Dat is de beste strategie als de restvan de klas met een opdracht bezig is. Andereleerlingen zullen proberen te horen wat u zegt,waardoor het stiller wordt in de klas. U behoudtdaarmee de controle over het klasgebeuren. Boven-dien vermijdt u één-tegen-allen discussies.9. Als het met één leerling echt niet wil klikken,probeer dan toch iets goeds in hem te vinden envertel hem dat ook, onder vier ogen. Doe dat zeker inklassen waar het groepsgevoel sterk is en waar het alseen teken van zwakheid wordt beschouwd positievefeedback te krijgen. Bij jongere kinderen kan u er nogeen schepje bovenop doen: geef positieve feedbacken beschouw dat als een pact tussen twee samen-zweerders, iets waar de rest van de klas geen weetvan mag hebben. Het legt een persoonlijke band.

© www.ond.vlaanderen.be/adiovwww Zoek zelf meer leesvo

10. In het secundair onderwijs krijgen leerlingenwekelijks tot 15 verschillende leerkrachten voor hunneus en die hebben allemaal hun eigen manier vanwerken, persoonlijkheid en tolerantiedrempels. Uweet van uzelf wat kan en wat niet kan, maar uwleerlingen weten dat niet. Onvermijdelijk proberenze dat uit. U hoeft zich niet eerst enkele weken bijeen rol als proefkonijn neer te leggen, maar neemwel de tijd om de klas te leren wat u ervan verwacht.Begin daarmee vanaf de eerste schooldag.11. Zijn er in uw school groene leerkrachten? Is ereen studieprefect? Zijn er ervaren collega’s die uadvies kunnen geven? In de meeste scholen staateen leerkracht er niet alleen voor. Gebruik alle be-schikbare ondersteuning. Als leerlingen voelen dat udat niet doet, zullen ze u sneller aanpakken in uwgeïsoleerde positie.12. Wat u ook doet, stop er al het zelfvertrouwen in datu kan vinden. In de Times Educational Supplement steltschooldirecteur Karl Hunter het onomwonden zo:«Leerlingen zijn als honden: ze ruiken het als je bangbent en aarzelen niet om je naar de keel te vliegen.»

Aan het eind van de les1. Wacht niet tot het einde van de les om dan tezeggen: «De oefening is niet af, werk ze thuis af» of«Je blijft nog tien minuten na». Dat zorgt voor wrevel.Die kan u gemakkelijk vermijden door de laatste activi-teit in te leiden met: «Voor het belsignaal moet je zekerde eerste drie oefeningen gemaakt hebben. Als datniet lukt, werk je ze thuis verder af». In de praktijk is datnet hetzelfde, maar met dat signaal moedigt u leerlin-gen ook aan om niet te gaan slabakken.2. Werk altijd door tot het belsignaal gaat. Er zijnleerlingen die aan het kleinste dode moment ge-noeg hebben om de boel op stelten te zetten. Enmobiliseer altijd een leerling om het bord schoon tevagen, dat hoeft u niet heel de dag zelf te doen.3. In sommige scholen bestaat nog de gewoonte datleerlingen na het inpakken in stilte moeten blijvenrechtstaan achter hun bank, voor ze de klas uitmogen. Of dat anno 2001 de ideale methode is, iseen discussie op zich, maar er is niets tegen hetprincipe dat uw les beter niet in chaos eindigt en datuw leerlingen ordelijk en tijdig het lokaal verlaten.

Buiten de lesNiets ligt voor de hand. Reflecteer voortdurend overuw manier van organiseren, omgaan met de leerlin-gen en lesgeven. Tijdens uw opleiding deed u datmisschien al in een logboek, niets belet u daarmeeverder te gaan. Stel geregeld routines in vraag. Is hetecht nodig dat uw leerlingen vaste plaatsen krijgen?Verbetert dat de relatie leerkracht-leerling of is hetjuist een voedingsbodem voor confrontatie? Zou uuw eigen kind in de klas willen plaatsen van deleerkracht die u bent? Werkt uw gedragscode ofhebt u ze gewoon overgenomen van een leerkrachtwaarvan u zelf nog hebt les gekregen? En ten slotte:vraag tijdig hulp. ■

loop met moeilijke leerstofen dito opdrachten.

13. Hanteer een vijandige, sar-castische toon of zeur uit-voerig over het minste dat uniet bevalt. Word écht kwaad.

Naar English Teaching Professio-nal 11 - april 1999

Over klasmanagement bestaat zowel beschouwende alspraktisch gerichte literatuur. Klasse haalde zijn wijsheid uit:

- In praise of good behaviour, Karl Hunter, uit TimesEducational Supplement, 25 oktober 1996 -www.tes.co.uk (Archieven)

- Goed lesgeven. Praktische raadgevingen en tips,399 fr. (9,89 euro) - verkrijgbaar in alle filialen van deStandaard Boekhandel

- Pubers in de Klas, 750 fr. (18,59 euro) - verkrijgbaarin de handel - uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000Leuven - tel. 016 29 11 00 - fax 016 20 73 89

- Adaptief organiseren, reeks In de klas, 520 fr.(12,89 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Kluwer -Kouterveld 14 - 1831 Diegem - tel. 0800 30 143 - fax0800 17 529 - customer@kluwer.be - www.kluwer.be

KLASSE NR.117 45KLASSE NR.117 45er op trefwoord in de bibliotheek van het departement Onderwijs

46 KLASSE NR.11746 KLASSE NR.117

COLLEGA’S

Waarom pest OsmanPeter en andersom?

«Hoe ga je om metmensen die anderszijn en denken dan

jou? Diversiteitbenader ik met mijn

leerlingen alspositief en

natuurlijk. Ik praatover mensen in het

algemeen, pasdaarna zeg ik ‘enzeker als goede

moslim’ gedraag jeje zus of zo. Dat

motiveert dekinderen dubbel, ze

voelen zich extraaangesproken»,

vertelt Mohamed ElAsjadi (28). Hij isislamleerkracht.

Wat hij doet en wathem drijft?

Mohamed El Asjadisamen met Zubeyda,

Gulgan, Sureyya,Handan, Gimmi, Adem,

Gulgan, Gockan, Faroek,Suleyman, Gockan,

Mohamed en Hasan:«Natuurlijk moet je nietalles in de koran letter-

lijk nemen.»K

RIS

MO

UC

HA

ER

TS

Mohamed gaat zijn vijfde schooljaar in als islamleer-kracht in De Veerman in Hamme, een basisschool metongeveer twintig procent meisjes en jongens van niet-Belgische, meestal Turkse origine. Hij komt zelf uitMarokko. De kinderen (van het eerste tot het zesdeleerjaar) komen voor zijn lesuurtje naar de islamklas.Wat leren de kinderen in de islamles?Mohamed El Asjadi: «Ik geef ze islamitische geschie-denis, geloofspraktijk, wat koranstudie, gedragsvor-ming en moraal. Voor die algemene vorming werk ikvaak samen met mijn collega’s van zedenleer enkatholieke godsdienst. Als het over pesten gaat bij-voorbeeld, baseren we ons alledrie op ons gemeen-schappelijk pestactieplan. We vertrekken vanuit datalgemene kader en voegen er onze eigen accentenaan toe. Voor mijn vak zal ik er bijvoorbeeld tijdens deramadan in de klas extra op hameren dat je niet magpesten. Meestal ga ik uit van een concrete gebeurtenisop school. Jonge kinderen hebben daar meer bood-schap aan dan aan zo’n abstract vers uit de koran.»De koran is in het Arabisch opgesteld. Begrijptu die taal?Mohamed El Asjadi: «Marokkanen spreken van thuisuit Marokkaans of Berbers zoals ik, maar geenArabisch. Die taal leren ze pas op school. Dat ik ze nuzo degelijk beheers, komt doordat ik van mijn 9detot mijn 16de in Marokko naar school ben geweest.Het was indertijd bij sommige allochtonen de ge-woonte om de kinderen een tijd naar het ‘thuisland’terug te sturen. Ik heb ginds lager onderwijs en mijnderde jaar secundair afgemaakt. Nu beheers ik hetArabisch als mijn moedertaal, zodat ik zonder pro-blemen de koran in de oorspronkelijke taal kanlezen. Dat heeft me vooruit geholpen om islamleer-kracht te worden. Mijn leerlingen hoeven het Ara-bisch niet actief te kennen, maar ik leer ze wel hetalfabet lezen en enkele Arabische kernbegrippen,zoals het leerplan van de Executieve dat vereist.»

© www.ehb.be/aankomende_studenten/lerarenopleidingDe Erasmushogeschool leidt leerkrachten islamitische godsdiens

U behaalde uw bekwaamheidsbewijs via de ‘Exe-cutieve van de Moslims van België’ (EMB), deofficiële vertegenwoordiger van de Belgischemoslims. Hoe ging dat in zijn werk?Mohamed El Asjadi: «Ik studeerde Oosterse talentoen ik vernam dat de Executieve op zoek was naarislamleerkrachten. Er waren er immers veel te kort.Die oproep sprak me meteen aan, want ik wou alskind al leerkracht worden. Na de opleiding, de stageen het examen, mocht ik meteen les beginnen tegeven. Ik heb daarvoor mijn studie aan de universi-teit afgebroken, ja. Ik was toen ook al 24, en wouaan het leven beginnen. Ik hoop ooit mijn opleidingOosterse talen af te maken want ik studeer graag.»Kon u vlot aansluiting vinden op school toen uop uw 16de naar België terugkeerde?Mohamed El Asjadi: «Ik dacht in België zonder pro-blemen verder wetenschappen te kunnen volgen alsik mijn derde jaar overdeed. Ik buisde natuurlijk,want mijn kennis van het Nederlands was ik bijnavolledig kwijt. Tot mijn 16de kwam ik enkel tijdensde zomervakantie naar België; het was mijn vakan-tieland. In Marokko kon ik met niemand Nederlandsspreken en ik onderhield ook geen contacten metmijn Belgische kameraden. Internet bestond nogniet en een brief schrijven kwam er gewoon niet van.Na mijn mislukking in de wetenschappen koos ikvoor een richting die wat minder zwaar was: handel.Al volgde ik tussendoor avondschool en andere bij-lessen. Ook daar lukte het niet wegens de taalbarriè-re. Achteraf beschouwd had ik toen een volledig jaarNederlands moeten volgen, een echt taalbad moe-ten nemen. Dan had ik al die problemen waarschijn-lijk niet gekend. Maar dat wisten mijn ouders en ikniet, en dus bleef ik verder sukkelen. Van handel gingik naar het derde jaar beroeps: auto- en spuittech-niek. Dat lag me helemaal niet. Maar ik deed deopleiding wel uit, want ik wou absoluut mijn diplo-

/index.aspt op

«Racisme wordt aangeleerd»

Mohamed El Asjadi:«Veel leerlingen denkendat racisme alleen van‘de anderen’ komt.»

ma secundair onderwijs behalen. Ik studeerde af opmijn 23ste. Onwetendheid heeft me veel tijd gekost,maar uiteindelijk was ik afgestudeerd.»Merkt u dezelfde problemen bij uw leerlingen?Mohamed El Asjadi: «Veel leerlingen beheersen hetNederlands inderdaad onvoldoende. Sommigen zijnop vrijdag en maandag niet op school: hun oudershouden ze thuis voor en na het weekend. Die periodevan enkele dagen is moordend voor hun taalontwik-keling: na het weekend moeten ze weer warmlopen.Ik zeg de kinderen voortdurend dat ze naar schoolmoeten komen, maar als dat niet van thuis wordtondersteund, is het moeilijk. Sommige ouders besef-fen niet dat ze hun kinderen kansen ontnemen. Jemag nog zo slim zijn, als je de taal niet onder de kniehebt, sta je nergens. Samen met mijn collega’s trachtik ze die boodschap over te brengen.»Zijn er verschillen tussen de islamlessen in Ma-rokko en die in België?Mohamed El Asjadi: «Zeker, in België vertoef je alsmoslim tussen mensen met een andere levensovertui-ging. Je start dus vanuit een andere positie. Het geloofblijft hetzelfde, maar de aanpak verschilt. Omgaanmet andersdenkenden is in de Belgische islamlessenveel belangrijker. Ook racisme komt in de Marokkaan-se lessen nauwelijks als thema aan bod, terwijl het inBelgië bij de gedragsvorming hoort. Zeker in verkie-zingsperiodes zijn de leerlingen ermee bezig. «HetVlaams Blok heeft gewonnen, hé», komen ze dan opschool zeggen. In de klas mag ik niet praten overpolitieke partijen, maar ik heb het wel over racisme inhet algemeen. Veel leerlingen denken dat racismealleen van ‘de anderen’ kan komen. ’t Is voor henmoeilijk te vatten dat racisme ook van hen zelf kanuitgaan. Als een Turks kind op de speelplaats met eenautochtoon kind ruzie maakt, zullen andere Turksekinderen meteen komen toelopen om hun landge-nootje te helpen, zonder te weten wat er scheelt ofwie in de fout ging. Ik grijp zo’n situatie aan om hetmet hen over wederzijds racisme te hebben. Op basisvan concrete en levensechte gebeurtenissen op despeelplaats tracht ik vooroordelen weg te werken enze te leren dat ze de ander als mens moeten zien enniet beoordelen naar zijn oorsprong. Mohamed isstout omdat Mohamed stout is, en niet omdat hijMarokkaan is. Hetzelfde geldt voor Petertje: hij gaat inde fout omdat hij iets uitspookt, niet omdat hij Belg is.Ik begin bij wat de kinderen kennen, om te komen toteen moeilijk te vatten begrip als racisme.»Ervaren migrantenkinderen racisme op school?Mohamed El Asjadi: «Tachtig procent van de leerlin-gen op mijn school zijn autochtone Belgjes. Allocht-

© www.embnet.be Over de moslimgemeenschap in België en d© www.deveerman.be Islamleerkracht Mohamed El Asjadi gee

one en autochtone leerlingen ervaren soms weder-zijds racisme van elkaar. Kleuters kunnen nog per-fect samen spelen: ze zien niet eens dat de anderbruin is en zijzelf wit of omgekeerd. Maar in hetlager onderwijs hoor je soms minder vriendelijkeopmerkingen over de speelplaats waaien: «Turk, gaterug naar je land». Dat is eerder zeldzaam, en hetgaat maar van een paar leerlingen uit. Zo’n kindhoort dat thuis en tracht ermee te scoren op school.Racisme wordt aangeleerd. Een kind is daar uitzichzelf niet mee bezig.»De bijbel van de katholieken steekt vol metafo-rische verhalen, die je dus niet letterlijk hoeftte nemen. Kan je de koran ook als een verhaalmet beeldspraak zien?Mohamed El Asjadi: «Er zijn zaken in de koran die jekan interpreteren, andere niet. De ramadan (de vas-ten) kan je niet anders interpreteren: je kan nietzeggen ‘dit jaar gaan we eens geen ramadan organi-seren’ of ‘in plaats van een maand vasten we maartwee dagen’. De vasten verloopt nog steeds zoals1400 jaar geleden. Maar natuurlijk moet je niet allesin de koran letterlijk nemen. Als je een zin of een versuit zijn historische context haalt, krijg je zelfs raretoestanden. Dat is wat sommige tegenstanders vande islam doen om aan te tonen dat moslims gevaarlijkzijn, wat demagogisch is. In sommige verkiezings-blaadjes is dat een courante praktijk. Dan staat daarzo’n vers dat handelt over de plicht van elke moslimom ongelovigen een kopje kleiner te maken, hele-maal geïsoleerd van zijn historische context. Waaromen wanneer zoiets opgetekend werd, is nochtansveelzeggend. Uiteraard is dat vers niet letterlijk tenemen. De oorspronkelijke Arabische tekst is trou-wens moeilijk te begrijpen. In de betekenis speeltzelfs de grammatica een rol. Dat maakt het extradelicaat om zomaar uit de koran te citeren.»Wat zijn uw ambities? Wil u verder lesgeven ofword u binnenkort weer zelf student?Mohamed El Asjadi: «Ik verveel me niet in het lageronderwijs, maar eigenlijk droomde ik ervan om inhet secundair onderwijs les te geven. Met tieners kanje als leerkracht nog meer in de diepte werken en datspreekt me aan. Daarom wou ik me dit schooljaarinschrijven aan de hogeschool voor de opleiding totislamregent. Drie jaar studeren kan ik evenwel nietmet mijn werk combineren: de tijd ontbreekt me enook financieel wordt dat te zwaar. Me als vrijestudent inschrijven was voor mij de enige haalbaremogelijkheid. Maar dat kan niet, hoorde ik onlangs.Jammer natuurlijk, maar ik blijf wel met evenveelplezier lesgeven, want dat is mijn passie.» ■

GEZOCHT: LEERKRACHTEN ISLAMITISCHE GODSDIENST

- Erasmushogeschool -Departement Lerarenopleiding- Campus AZ-VUB -Laarbeek-laan 121 - 1090 Brussel (Jette) -tel. 02 476 16 30 - fax 02 47893 05 - ler@ehb.be

- Executieve van de Moslimsvan België - Louisalaan 500 B11 - 1050 Brussel - tel. 02 64835 60 - fax 02 626 15 99 -emb@skynet.be

In Vlaanderen zijn in het basis- en secundair onderwijsongeveer 500 islamleerkrachten aan de slag. De VlaamseGemeenschap betaalt ze. Dat zijn er echter nog ruim onvol-doende om aan de behoefte te voldoen. De vacatures nemenook almaar toe, zeker nu de eerste generatie islamleerkrach-ten met pensioen gaat.Kandidaat islamleerkrachten kunnen voor een opleiding bijtwee instellingen terecht. De Executieve van de Moslims inBelgië (EMB) vormt sinds 1999 islamleerkrachten in eentwee jaar durende avond- en weekendcursus. Afgestu-deerden krijgen een bekwaamheidsbewijs dat door deoverheid wordt erkend. Vorig schooljaar studeerden ookde eerste islamleerkrachten af aan de Brusselse Erasmus-

hogeschool (campus Jette), de enige Belgische onderwijs-instelling die zo’n opleiding islamitische godsdienst in delerarenopleiding opneemt. De opleiding duurt drie jaar. Deleerkrachten secundair onderwijs die aan de Erasmushoge-school afstuderen, krijgen onderwijsbevoegdheid voor is-lamitische godsdienst en twee andere vakken naar keuze.Sinds 1 september van dit schooljaar is er een reglemente-ring voor alle leerkrachten islamitische godsdienst. Debestaande decreten over de rechtspositie van leerkrachtenzijn voortaan ook op hen van toepassing en er wordenbekwaamheidsbewijzen en weddenschalen vastgelegd.Daarmee komt een einde aan de onduidelijkheid over hetstatuut van de islamleerkrachten in Vlaanderen.

KLASSE NR.117 47KLASSE NR.117 47e leerplannen voor islamleerkrachten in basis- en secundair onderwijsft er les

48 KLASSE NR.117

ENGELAND

Overstap fnuikt leerprocesVier kinderen op tien maken tijdens hun eerste jaar in het secundair onderwijs geenenkele vooruitgang. Dat stellen Britse onderzoekers vast na onderzoek in Cam-bridge. Sommige leerlingen staan aan het eind van het jaar geen cijfer verder inwiskunde en geen letter in taal. Meer dan de helft van de twaalfjarigen leest zelfsmeer fouten dan een jaar voordien. Volgens de onderzoekers heeft die terugval temaken met de overstap van lager naar secundair onderwijs. Leerlingen van uiteen-lopende basisscholen komen er samen, wat voor stress zorgt. Leerkrachten zijnbovendien geneigd leerstof te behandelen die veel leerlingen al gezien hebben.Vooral jongens raken daardoor gedemotiveerd. Een gelijkaardige terugval steldenonderzoekers al vast in de overgang van kleuter- naar lager onderwijs. Of dit feno-meen zich ook in Vlaanderen voordoet? «Daarvoor kregen we nog geen aanwijzin-gen», antwoordt men bij de inspectie basisonderwijs. «De inspectie gaat tijdens deschooldoorlichtingen expliciet na hoe het zit met de aansluiting basisonderwijs -secundair onderwijs. Wij vragen geregeld naar drempelverlagende initiatieven diede school in dat verband neemt. We peilen ook of de school zicht heeft op deresultaten die leerlingen behalen in het eerste jaar secundair. Dat wil niet zeggen dater geen problemen zouden zijn. Zo waren er in het verleden af en toe afstemmings-problemen over de grammaticale terminologie of de wiskundige begrippen. Op vrijveel scholen met een secundaire afdeling is er overleg om dergelijke problemenweg te werken of te beperken. De manier waarop onze eindtermen tot stand zijngekomen - eerst basisonderwijs, vervolgens eerste graad secundair - voorkomteveneens een aantal aansluitingsproblemen.» ■

WEBTIPS

In de prijzenVeel talent en een karrenvrac2001. Voor de Prijs van de Mvan vorig jaar. Daarbij toepbeste inzendingen is in de m

1. Excel en een beetje Met het programma Excel kleerstof. Elke leerling kan daevalueren. Of het nu om de mKraeye mag u downloaden nop diskette meegeven met uusers.skynet.be/kraeye/blad

2. De boom van PythagA-kwadraat plus b-kwadraat Negen keer klikken en u hebkloppen en bewegen. Of het ninteractieve leeromgeving mwww.math.be

3. Zeeslag met eendenZeeslag ontwerpen, vier op emijn droomdate, hoe bereidzijn, ook niet als het vak inforspreuk: ‘Het is met een nieuwusers.skynet.be/kristof.tielenAndere prijswinnaars en toep

▲Vallen leeringen stil na

het lager onderwijs?

HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Iedereen zijn computer?

In 1998 stond in de gemiddelde Vlaamse basisschool één pc per 74leerlingen en in het secundair onderwijs één per 22 leerlingen. Het PC/KD-project van de Vlaamse Overheid moest daar verandering in bren-gen: 2,7 miljard frank (67 miljoen euro) voor schoolcomputers met alsdoel één pc per tien leerlingen in 2002. Haalt Vlaanderen die deadli-ne? Klasse nam de jongste cijfers door.Tel alle Vlaamse leerlingen op. Tel vervolgens alle pc’s op die scholen met PC/KD-geld kochten. Deel het eerste getal door het tweede en u weet tot ver na de kommahoeveel pc’s per leerling de Vlaamse scholen rijk zijn. Negen Vlaamse scholen optien gaven hun koopcijfers door aan onderzoekers van het Centrum voor Instructie-psychologie en -technologie van de KULeuven. Uit die cijfers blijkt dat in de basis-scholen één pc voor gemiddeld 9,4 leerlingen staat te ronken. In het secundair is datéén pc voor 7,6 leerlingen. Beter dus dan de vooropgestelde één op tien. Het zieternaar uit dat de doelstellingen van het PC/KD-project nu al gerealiseerd zijn, maarhet gaat wel om globale, gemiddelde cijfers. Zo halen ook alle onderwijsnetten dePC/KD-norm. Maar hoe zit dat voor individuele scholen?

Grote scholen achteropHet PC/KD-project loopt nog een jaar en dat kunnen vooral grote scholen gebrui-ken, want zij lopen nog wat achter. In het basisonderwijs stranden ze voorlopig opéén pc per 11,1 leerlingen. Middelgrote basisscholen hangen met één pc per 10,1leerlingen tegen de norm aan. Kleine basisscholen duiken met één pc per 7,6leerlingen ruim onder de limiet. In het secundair onderwijs werken grote scholenmet één pc per 10,1 leerlingen. Kleine secundaire scholen hebben één pc per 5,9leerlingen. Technische scholen hebben meer pc’s in huis dan scholen uit het be-roeps- en algemeen vormend onderwijs. Dat is ook een Europese tendens. Op

ht nuttige toepassingen voor uw lespraktijk. Dat is de oogst van de Digikids Awardsinister voor educatieve software kwamen 181 inzendingen binnen, bijna het dubbele

assingen voor alle onderwijsniveaus en een waaier van vakken. Een cd-rom met deaak. Met deze webtips presenteert Klasse drie winnaars.

aristokatan elke leerkracht zelf heel eenvoudige toepassingen ontwikkelen die passen bij z’narmee in eigen tempo en op zijn niveau de aangeboden leerstof inoefenen en zichzelfaaltafels gaat, Franse woordenschat, het honderdveld of het alfabet. Van leraar Geertaar believen. U kan de toepassingen vrij onder elkaar uitwisselen of ze als huiswerkw leerlingen. En u kan ook zelf input leveren.

1g.htm

orasis c-kwadraat. Hoe kwam Pythagoras daar toch op? En kent u ook de Pythagorasboom? hem getekend. Het is maar één van de vele animaties in dit project, dat wiskunde doetu om afgeleiden en integralen gaat of om Platonische lichamen. Maak kennis met eenet uitleg en opdrachten waaraan uw leerlingen zelfstandig kunnen werken.

en rij programmeren, de computer een eend laten tekenen... Of: ik ga vanavond uit met ik me daarop voor? Probleemoplossend denken hoeft niet abstract en afstandelijk tematica heet. U vindt een interactieve cursus op het world wide web, achter de moedige idee als met nieuwe schoenen: men heeft er in het begin meer last dan gemak van.’

s/VBA/index.htmlassingen: www.digikids.be (klik op Digikids Awards 2001) ■

Europees vlak doet Vlaanderen het overigens vrij goed: beter dan landen als Ierland(1 pc per 14 lln) of Oostenrijk (1 pc per 16 lln in het secundair), maar niet zo goedals Denemarken (1 pc per 4,6 lln) of Zweden (1 pc per 7,5lln).

VerouderdIs de gemiddelde schoolcomputer een museumstuk? Uit een studie van het VlaamsSecretariaat van het Katholiek Onderwijs (VSKO) in 1997 (zie ook Klasse 90) bleekdat nogal wat scholen over verouderde computers beschikten. Dat lijkt nu welanders. Basisscholen hebben vooral IBM 486-computers of Pentiums I en II inhuis, secundaire scholen vooral Pentiums I en II en meer geavanceerde hardware.Qua onderwijsnet, onderwijsvorm en schoolgrootte zijn er geen verschillen. Hetenige verschil vonden de onderzoekers in het basisonderwijs: scholen in het ge-meenschapsonderwijs bezitten relatief meer Pentium II-computers in vergelijkingmet de andere netten, en minder IBM 486-computers.

Rule BrittanniaVóór eind 2001 moeten alle scholen een internetaansluiting en multimedia in huishebben. Dat is de afspraak binnen de Europese Unie (zie ook Klasse 112). Hier isnog wat werk aan de winkel. Geen zes basisscholen op tien hebben een internetaan-sluiting, in het secundair zijn dat er negen op tien. Meer secundaire scholen danbasisscholen hebben bovendien een lokaal netwerk (91 vs. 41 %) en een eigenwebsite (68 vs. 24 %). Kleine scholen beschikken duidelijk minder over een inter-netaansluiting, een lokaal netwerk en een eigen website dan grote. Ook hier doetVlaanderen het niet slecht. In Duitsland is slechts 71 procent van de secundairescholen aangesloten op internet, maar in Groot-Brittannië bijna 99 procent.Als een school aangesloten is op internet, wil dat bovendien nog niet zeggen dat alhaar pc’s met een modem aan het world wide web hangen. In het Vlaams onderwijs

COMPUTERLEED

Steeds meer infecties‘Hi! How are you? I send you this file in order to have your advice. See you later. Thankaanhangsel, ook in uw elektronische brievenbus? Snel dumpen, want het is niets minSircam virus. Het aantal computervirussen neemt toe, de virussen worden kwaadaainternetgebruikers permanent online zijn, krijgen ook hackers extra uitnodigingen omwandelen. Dat staat in het tijdschrift Netwerk. Ook het type virusontwerpers is geëvowaren dat vooral vijftienjarigen die zich wilden bewijzen. Hun virussen waren relatiefjaren worden virussen, wormen en Trojaanse paarden gemaakt door professionele twiGevolg: meer virussen. Van ongeveer 3200 in 1993 tot meer dan 50.000 nu. Dankzij sneller verspreid. In 1999 besmette het Melissavirus 250.000 computers, vorig jaar b55 miljoen systemen van de kook. Dergelijke virussen kunnen pc’s ontregelen en bezijn ook zo gemaakt dat ze zich ongezien vasthechten aan elke e-mail die je verstuurt. VeNetwerk geeft de volgende raad om virusvrij te blijven:- Dubbelklik nooit zomaar op een programma dat iemand u mailt, ook al komt het van eheeft die het?), het kan een virus bevatten.- Stuur een bericht met attachment ook naar uzelf, zo ontdekt u snel of er een virus m- Installeer antivirussoftware en ga daarmee verdachte bestanden te lijf voor u ze openpc met zo’n programma. Hou het bovendien up-to-date.- Installeer een firewall als u een permanente internetverbinding hebt, zo vermijdtbinnendringt.Nog een laatste tip: voeg uw eigen e-mailadres toe aan uw adresboek. Als een viruadresboek verspreidt, komt u het meteen te weten. ■

www.free-av.com (gratis antivirussoftware die u geregeld kan updaten) - www.zonealarmpersoonlijk gebruik) - www.sarc.com (internationale antivirussite; hier kan u ook een verdlaten scannen op virussen) - www.bipt.be (abonneer u op een virusnieuwsbrief in het N

Geen zes basisscholen op tienhebben een internetaansluiting

wordt één pc met internetaansluiting gedeeld door gemiddeld 36,9 leerlingen (55,6leerlingen in het basisonderwijs, 18,2 leerlingen in het secundair onderwijs). Metéén internetpc per 40 leerlingen doet Duitsland het minder goed, maar Groot-Brittannië staat met één internetpc per 7 leerlingen opnieuw ver voorop.

DemonstratiesWaar staan al die pc’s en waarvoor gebruiken scholen ze? In het basisonderwijsstaan acht van de tien pc’s bij de onderwijzer in de klas, in het secundair staan zevooral (70 %) in een afzonderlijk computerlokaal. Alleen het buitengewoon secun-dair onderwijs spreidt zijn computerpark gelijkmatig over de klaslokalen en hetcomputerlokaal. In het basisonderwijs dienen pc’s vooral voor verrijking of reme-diëring, als hulpmiddel, voor differentiatie en om leerstof in te oefenen. Voor de-monstraties of om toetsen af te nemen worden ze minder gebruikt. In het secundaironderwijs ligt het accent op de leerstof inoefenen en informatie voor lesmateriaalopzoeken. De pc is er ook een sterk communicatiemiddel én een hulpmiddel, voortekstverwerking bijvoorbeeld. De miljarden van het PC/KD-project hebben alvastvoor de broodnodige hardware gezorgd. ■

- Het PC/KD-project in 1999-2000: de realisatie van een beleidsdoel,G. Clarebout e.a. - Centrum voor Instructiepsychologie en -technologie - KULeuven- Rectorshuis - Naamsestraat 98 - 3000 Leuven - een uitgebreide samenvatting van destudie vindt u op www.ond.vlaanderen.be/ict- Zoekt u technische, organisatorische of pedagogische ondersteuningvoor uw computergestuurd onderwijs? De Regionale Expertisenetwerken (REN) staanparaat. Meer info: www.ond.vlaanderen.be/ict/renomzendbrief.htm

KLASSE NR.117 49

HET ANTWOORD

«Waar vind ik adressen vanlerarenverenigingen?»Een adressenlijst van verenigingen die activiteiten orga-niseren en/of tijdschriften publiceren voor onderwijs staatin de Gids voor de beginnende leerkracht, uitgegeven bijKluwer. U vindt er ook de coördinaten in van nascho-lingscentra, documentatiediensten en andere nuttige ver-enigingen en instanties. De gids geeft bovendien ant-woord op uw concrete vragen over onderwijsbestel en- beleid, loopbaan, onderwijsopdracht, bezoldiging entewerkstelling. Surf ook naar www.klasse.be/specials vooreen overzicht van een honderdtal vaktijdschriften, diezich aan u voorstellen met hun nieuwste publicatie. Staatuw eigen vaktijdschrift daar nog niet bij, dan kan u dat opdezelfde locatie meteen rechtzetten met een elektronischformulier. Of mail naar info@klasse.be. ■

Gids voor de beginnende leerkracht (646 fr./16,01 euro) Kluwer Onderwijs uitg. Kluwer -Kouterveld 14 - 1831 Diegem - tel. 0800 94 571 -fax 0800 17 529 - customer@kluwer.be -www.kluwer.be. Voor algemene onderwijsvragen is erde infolijn Onderwijs: 0800 30203

s.’ Kreeg u deze mail, metder dan het kwaadaardigerdiger en nu steeds meer ongezien uw pc binnen telueerd. Tien jaar geleden onschadelijk. De jongstentigers die samenwerken.internet raken ze ook veelracht het I love you virus

standen vernietigen. Velerspreiding gegarandeerd.

en bekende (want van wie

eereist.t. Scan ook wekelijks uw

u dat een hacker uw pc

s zichzelf stiekem via uw

.com (gratis firewall vooracht bestand automatisch

ederlands)

(advertentie)

Dialoog

Binnen zonderbellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen,e-mails en reacties via internet vindtu op deze pagina’s. Naamloze brie-ven of manifesten komen er niet in.De redactie is niet verantwoordelijkvoor de inhoud van de brieven.Schrijf a.u.b. korte brieven van maxi-mum 25 regels. Wat te lang is, moe-ten we inkorten. Vermeld uw naamen adres. Enkel uitzonderlijk op ge-motiveerd verzoek laten we die weg.We kunnen eventueel brieven door-sturen naar betrokken afdelingenvoor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven diede redactie bereiken via Klasse voorOuders en Maks! (Klasse voor Jon-geren). Kan voor iedereen interes-sant zijn.U vindt elke dag véél meerbrieven op www.klasse.be/kvl/117/51-aKlasse (Dialoog) - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02553 96 85 - info@klasse.be

Tip van de maand:de dopinglijnVoor gratis informatie overdoping: tel. 078 15 35 45 -www.vlaanderen.be/dopinglijn

OPINIE«Te weinig middelen voor Vlaamsonderwijs»n «Het consultbureau HayGroup gaat achteloos voorbij aan dedringende vraag hoe het komt dat er vandaag zo’n groot tekort isaan leraren». Dat is de opinie van George Vansweevelt, alge-meen secretaris van de socialistische vakbond ACOD Onderwijs.«De studie over de lonen in het onderwijs van HayGroup (zieVizier p. 4-9 en Klasse 116 p. 12-13) wil krampachtig bewijzen datnaast het loon andere elementen als beloning het negatief ver-schil met andere sectoren kunnen compenseren. Hierbij laat Hay-Group uitschijnen dat het dik in orde is met het loon in vergelijkingmet andere beroepen in de private en overheidssector. Zijn deandere beloningselementen, zoals vakantie, vaste benoeming enoverheidspensioen dan zo aantrekkelijk dat men er graag eenlager loon bijneemt? Zulke beloningselementen interesseren dejongeren van vandaag hoegenaamd niet. Wel hebben ze interes-se voor een job waar je carrière kan maken. De andere voordelenspelen alleen als ze gekoppeld zijn aan een aantrekkelijk salaris.Dit is in de onderwijssector allerminst het geval.HayGroup wil de balans werk-privé veel sterker uitspelen. Dit iseen gevaarlijke aanbeveling. De deeltijdse, tijdelijke arbeid ende vervrouwelijking van het onderwijsberoep zijn nog altijd inopmars. Een jobmarketing zoals HayGroup voorstelt, zal dezeeffecten versterken. Onderwijs heeft behoefte aan een gezondemix van mannen en vrouwen die het beroep in hoofdambt wen-sen uit te oefenen. Aan de vergelijking van het zuivere loonbesteedt HayGroup slechts zijdelings aandacht. Het bureau haaltdit nog volledig onderuit door andere elementen uit de loop-baan als loon voor te stellen, terwijl ze klaarblijkelijk geen rolspelen om het beroep aantrekkelijk te maken. Bovendien komthet lerarenberoep slechts op gelijke hoogte met sommige ande-re beroepen. De arbeidsmarkt toont trouwens aan dat bij schaarsteof tekorten het aangewezen is extra bezoldiging en extra legalevoordelen toe te kennen. Het probleem blijft de Vlaamse begro-ting voor onderwijs. Die gaat nog altijd in dalende lijn in verge-lijking met andere sectoren van de openbare sector. Er zijn duste weinig middelen voor het Vlaams onderwijs om structureelmaatregelen te nemen die zowel de materiële als de arbeidsom-standigheden drastisch verbeteren.»Reacties op deze opinie of eigen blauwdrukken voor een nieuwbeloningsbeleid kan u vóór 30 september sturen naar Klasse(waardering) - Koning Albert II laan 15 - 1210 Brussel. Of ga dediscussie aan op het Forum van Klasse: www.klasse.be/forum

Leraars zoeken (1)n Op het einde van vorig schooljaar kreeg ik een telefoontje van eencollega-directeur met een hoogdringende vraag of ik geen beschik-bare interimaris kon signaleren. Ik kon hem niet helpen, ik had trou-wens zelf net een mama met een D-diploma ingeschakeld als jufvoor de vierjarige kleuters… Overal hoor ik hetzelfde verhaal: geeninterimarissen te vinden, gepensioneerden opnieuw oproepen, ma-ma’s inschakelen… Ondertussen krijgen afgestudeerde derdejaars-studenten schitterende aanbiedingen. Het gaat bij sommige sollici-taties zelfs zover dat deze pasafgestudeerden gestrikt worden metde blijde boodschap dat ze geen bewakingen, rijbegeleiding en ref-tertoezichten moeten doen. Als ze maar alstublieft willen komen!Waar gaan we naartoe? En dat terwijl een pak pedagogische bege-leiders - die trouwens evenveel verdienen als een directeur - nietweten hoe hun dagen te vullen!

Directeur basisschool - naam en adres bekend

Leraars zoeken (2)n De laatste maanden is er al heel wat gezegd en geschrevenover de «ideale» situatie waarin de leerkrachten vandaag de dagmogen werken. Nu willen wij, de leerkrachten van de BasisschoolCentrum Balen, toch onze noden kenbaar maken.Eind vorig schooljaar waren er twee leerkrachten ziek. De derdekleuterklas en het eerste leerjaar hadden geen klastitularis meer.Ondanks vele telefoontjes bleek vervanging niet te vinden. Deleerkrachten (taakklas en zorgverbreding), die normaal de zwak-kere leerlingen extra begeleiden, moesten hun taak maar opge-ven zodat alle kinderen goed konden worden opgevangen. In dekleuterschool moesten de overige kleuterleidsters de kinderenvan de afwezige leerkracht opvangen. Zelfs de gymleerkrachtspeelde kleuterjuf. Geen ideale situatie dus!

Leerkrachten Basisschool Centrum Balen

Leraars zoeken (3)n Door het nijpende tekort aan onderwijzers wordt er meer en meereen beroep gedaan op allerlei mensen die in aanmerking komen omin het onderwijs te werken. Nu las ik dat een kleuteronderwijzer in hetlager onderwijs dezelfde rechten (verloning en benoemingsmogelijk-heden) heeft als een onderwijzer. Ik ben logopediste en werk momen-teel eveneens als onderwijzeres (mijn diploma wordt dus eveneensvoldoende geacht om te kunnen functioneren als onderwijzeres). Menacht mij dus volledig bekwaam om hetzelfde werk te verrichten alseen onderwijzer. Doch hier zit er een addertje onder het gras. Wat is nuhet verschil tussen iemand met een «ander bekwaamheidsbewijs»,die bekwaam wordt bevonden om hetzelfde werk te verrichten alseen onderwijzer en een kleuteronderwijzer? Aangezien wij dus niétdezelfde rechten (verloning en benoemingsmogelijkheden) hebbenals een onderwijzer, in tegenstelling tot een kleuteronderwijzer. Uitpersoonlijke interesse en voor persoonlijke vorming, studeer ik vooronderwijzer via de centrale examencommissie. Hetgeen een goedecombinatiemogelijkheid biedt, aangezien ik al in het reële werkveldsta. Toch stel ik me vragen bij bovenstaande kwestie. Van discrimina-tie gesproken. Hoe wil men ooit het nijpende tekort aan leerkrachtenoplossen als men op deze wijze al discrimineert en demotiveert?

Leerkracht - naam en adres bekend

Azijn (1)n «Azijn». Zo zou de leraarskamer erbij liggen… lees ik in Klasse nr.116 (juni 2001) Beangstigend en niet te vatten. Aan ‘t woord een 61-jarige, zonder burnout-syndroom, lang voor ‘t nakend pensioen ende onpeilbare laagte, bevreemdend aankijkend tegen de kommer enkwel van zijn soortgenoten uit het dagonderwijs. Het DKO voor Muziek,Woord en Dans en in deze meer specifiek de Woordkunst, bevraagtzich voortdurend in de leraarskamer hoe ze nóg creatiever met pro-jecten allerlei uit de schaduw kan treden. Hier heerst gedrevenheiden enthousiasme, hier is een grote betrokkenheid. Neen, kennisover-dracht heeft niets met «azijn» te maken, maar met ongekende vreugde.

Rik Penders - leerkracht

Azijn (2)n Het is inderdaad niet allemaal «azijn» (Klasse nr. 116) Er zijnnog «honingleerkrachten», mensen die met de nodige krachtaan leerlingen kunnen onderwijzen, er zijn nog onderwijsmen-sen die gelukkig zijn, hun job graag doen, niet overwerkt zijn enniet kapot gaan aan stress. Dat een «jonge leraar» dit durft schrijven,doet mij plezier en hij krijgt van mij (iets minder jong, 24 jaardienstanciënniteit) een warme schouderklop. Jongeren hebbennood aan enthousiaste en warme mensen, opvoeden is immerseen vonk doorgeven. Dat kan niet als je uitgedoofd bent.

Daniël Van Hemelrijck - leerkracht - Malderen

§

1

§

1

1© www.klasse.be/kvl/116/3 Azijn (editoriaal)

CLB’s geslotenn Ik ben zelfstandig psycholoog aan de kust. In de vakantie wor-den vele ouders (consumenten van het onderwijs ) niet alleendirect geconfronteerd met de studieproblemen van hun kinderen(het rapport!), maar hebben ze vooral de tijd en de psychologi-sche ruimte om er ook eens over te praten. Ze hebben dan ookvele vragen over oriëntatie, diagnose van problemen enz... Netdan echter zijn alle CLB’s gesloten! Uiteraard komen velen danterecht bij mensen zoals ik en mijn zelfstandige collega’s. Al jarenworden we met dit probleem geconfronteerd. Het is een échtprobleem, dat meestal met de mantel der liefde voor de leraarsen CLB-medewerkers bedekt gehouden wordt. Maar men moetde onderwijsconsumptie ook eens vanuit de blik van de oudersbekijken. Tenslotte is het al te makkelijk kritiek te hebben opouders die al lang op CLB geen beroep meer doen (en er zijn erzéér velen) omdat ze zowel de kwaliteit van de dienstverleningals de beschikbaarheid van de hen toegewezen CLB’s (want jemag daar spijtig genoeg niet in kiezen) beneden alles vinden.

Koen Ringoot - psycholoog - leerwijzer@petit-lorrain.be

Salaris (1)n De directiefuncties een sterke salarisverhoging geven, is éénvan de aanbevelingen voor een nieuw verloningsbeleid. Maarmen vergeet opnieuw de administratieve medewerkers. We zijnal onderbemand en daardoor wordt de werkdruk steeds hoger.

Johan Buys - studiemeester-opvoeder - Roeselare

Salaris (2)n Ik leid als directeur een school met 336 kinderen en zal via CAOVI een verhoging krijgen van 20.000␣ fr. (495,79 euro) bruto perjaar, of 1666 frank (41,30 euro) bruto per maand. Van een sterkesalarisverhoging gesproken! Een lachertje.

Alfred Sommer - directeur - Hove

KLASSE NR.109 51

(advertentie)

Uw vragenU zoekt informatie.Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement On-derwijs is het eerste aanspreekpunt voorleerkrachten, ouders, leerlingen en stu-denten met vragen of problemen rondonderwijs: bel het GRATIS NUMMER0800 30203 (alle werkdagen van 9tot 12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.). Ukan ook faxen naar 02 553 96 55 ofsurfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord opeen aantal veel gestelde vragen. Van-uit deze website kan u ook een e-mailsturen naar de Infolijn.• Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle(recente) informatie over omzend-brieven en wetgeving.• Voor vragen over uw persoonlijkdossier (b.v. over uw wedde) stapt ueerst het best naar het secretariaat vanuw eigen school. Eventueel zal de schoolcontact opnemen met uw werkstation.U kan ook zelf bellen via het centralenummer tel. 02 553 86 11.• U vindt alle diensten op één adres:departement Onderwijs - Koning Al-bert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02553 86 11 (algemeen nummer).• 0800 30 201 is het nummer van deVlaamse Infolijn. U kan op dit gratisnummer terecht, iedere werkdag van 9tot 19 u., voor informatie en publicaties.

§

2

§

3

§

3

©

5

Het muilezeltjen Al van voor ik afstudeerde had ik een onderwijshart, maar deminder gunstige perspectieven in de onderwijswereld deden mijin de private sector belanden. Acht jaar had ik met een hogertalendiploma als administratief medewerker gewerkt toen ik tweejaar geleden dan toch definitief koos voor het onderwijs. Ik hebniet zo erg te klagen over de verloning van een licentiaat in hetonderwijs. Mijn netto-inkomen ligt met name zo’n tien procenthoger dan dat in de administratie. De geïnterviewden in het Klas-se-dossier «De wisselnemers» (Klasse nr. 114) De wisselnemers:privé of onderwijs?] voelden meer stress en werkdruk dan bij hunvroegere werkgever. Ik heb daarentegen nog nooit zo sterk on-der druk gestaan als de voorbije twee jaar. Zestig uren per weekwerken zijn legio; vroeger waren er dat veertig. De helft van mijnvakanties ben ik ook altijd aan het werk. Ik probeer dan achter-stallige verbeteringen te maken, nieuw lesmateriaal bijeen tesprokkelen, vakliteratuur te lezen, mij met de nieuwe media be-ter vertrouwd te maken, excursies voor te bereiden…Ik vind dat leerkrachten, ook al hebben zij een pedagogischetaak, niet alle problemen van de wereld op hun schouders moe-ten nemen. Voor bepaalde zaken (zoals drugs) kan je gewoonniet zonder specialisten. (Laten we ook niet vergeten dat leer-krachten alsmaar minder respect genieten omdat zij de voorbijejaren «het vol te laden muilezeltje» zijn geworden). Heel watcollega’s geraken gedemotiveerd en gedeprimeerd omwille vanhet te zware takenpakket. Onderwijsmensen zijn immers meest-al perfectionisten die door de brede takenwaaier er niet of nau-welijks aan toe komen om de dingen te organiseren zoals zij datwillen, om de kwaliteit te leveren die zij beogen.

Leerkracht - naam en adres bekend

Leerproblemenn Ik heb aandachtig het artikeltje gelezen over «ze kunnen nietmee» (Klasse voor Ouders nr. 47, maart 2001). «Ik kan niet vol-gen» De Eerste Lijn - Leerproblemen] Ik dacht dat als je tot devaststelling komt dat 1 op 4 kinderen in het lager onderwijs metéén of ander lesonderdeel niet kan volgen, dan zou men in hetdepartement Onderwijs eens in eigen boezem moeten kijken.Maar, ach nee, het onderwijs weet toch wel hoe het moet en zaldan maar in de gezinnen en de maatschappij gaan zoeken naareen reden voor dit probleem. Lopen wij niet te vlug met kinderenin het lager onderwijs? Willen wij er geen volwassenen van ma-ken in zakformaat? Help, maak van de school een leerrijke thuis,ook voor hen die niet zo vlug gaan.

Ouder - naam en adres bekend

Filosofie (1)n Ik ben laatstejaarsstudente en ik wou even reageren op «Filo-sofie op school» (Klasse nr. 114, april 2001). «Filosofie gaat aangodsdienst vooraf»] Volgens mij heeft een school waar géénaandacht aan filosofie wordt besteed een groot gemis. Door nate denken over universele grote levensvragen, komen leerlingentot inzicht en leren naar elkaars visie te luisteren. Het is niet debedoeling een antwoord te vinden, enkel en alleen het samenzoeken ernaar is veel belangrijker. Filosofie zou moeten zitteningebouwd in bijvoorbeeld het godsdienstpakket of in de lessenLatijn/Grieks. En waarom het niet in het Frans proberen? Het isgoed voor iedereen…

Leerling - naam en adres bekend

Filosofie (2)n De discussie over filosofie op school (Klasse nr. 114, april 2001)«Filosofie gaat aan godsdienst vooraf» is niet nieuw. Voor zoverik weet, bestaat er buiten België, geen enkel Europees land datgodsdienst inschakelt in zijn lessenpakket. Godsdienst verstrektwaarden, als tegenhanger ontstond de niet-confessionele zedenleer:het woord zegt het zelf, niet gebaseerd op een geloof. Toch wor-den daarin waarden meegegeven, gebaseerd op het vrijzinnighumanisme. Dit woord dekt de volle lading: de basis van dewaarden welke we meegeven is de mens, de mensheid en allesdaaromtrent. Vrijzinnig: dus niet gehinderd door één of andergeloof, maar op basis van vrij onderzoek. Dit vrij onderzoek laatons toe de wetenschap in al haar facetten te gebruiken om be-paalde waarden aan onze leerlingen mee te geven; ik denk aande zorg voor jezelf, de anderen en het milieu, nu en in de toe-komst. Dit vertrek vanuit een kennis en begrip van jezelf en deander en de mechanismen welke deze kunnen en zullen beïn-vloeden. Daarom is het ook van belang dat leerkrachten zeden-leer (en ik neem aan ook godsdienstleerkrachten) vertrekken vanuit

2© www.klasse.be/kvl/114/43© www.klasse.be/kvo/47/4

4© www.kla5© www.kla

hun leerlingen, dit wil zeggen, waaraan hebben zij behoefte.Welke noden leven er bij hen? Godsdiensten, filosoferen en cul-tuur zijn allemaal elementen die deel uitmaken van de cursuszedenleer, maar dat is ook bijvoorbeeld geschiedenis (holocaust)en niet te vergeten de actualiteit (de voedingsindustrie) en depolitiek (de oorlog/strijd Israël en de Palestijnen) in het buiten-land en in het binnenland (de verkiezingen). Zo zijn er vele itemswelke misschien niet meer aan bod zullen komen, naargelang debelangstelling van de leerlingen, maar ook naargelang de waar-den (uiteindelijk keuzes) waarmede een leerling moet/kan ge-confronteerd worden als de cursus niet-confessionele zedenleerzou worden opgeheven.

Maria Janssens - leerkracht - cesar@pandora.be

Musea en onderwijsn Op p. 18 van Klasse 116 (juni 2001) wordt gesproken over hetwederzijds belang van musea en onderwijs. Die twee lijken mijnatuurlijke partners. Ik begrijp dan ook niet dat er geen hechtesamenwerking is tussen de departementen Onderwijs en Cul-tuur, zodat leerkrachten bijvoorbeeld gratis (of tegen zeer gere-duceerd tarief) zouden kunnen deelnemen aan culturele activi-teiten of gratis toegang zouden hebben tot musea. In een aantallanden is dat de normaalste zaak ter wereld. Niet alleen zou ditde integratie van cultuur in de onderwijswereld bevorderen, maarhet zou ook een bonus kunnen zijn voor wie kiest voor een onder-wijsjob, net zoals incentives in de privé-sector.

Karl De Groodt - leerkracht - Antwerpen

Hoger onderwijsn In de Collectieve Arbeidsovereenkomst VI - punt 5, admini-stratief personeel, lezen we dat vanaf 1 september 2001 voorhet administratief personeel van het lager en het secundaironderwijs de maximumprestaties beperkt worden tot 36 urenper week. Hoe komt het dat voor het ATP-personeel van hethoger onderwijs een werkgroep zich hierover zal buigen waar-van de resultaten pas worden verwacht tegen 1 oktober 2001?Bovendien worden de budgetten voor administratief personeelvan het lager en het secundair onderwijs aanzienlijk verhoogden wordt het personeelsbestand uitgebreid. Ook werd er eengunstigere vakantieregeling uitgewerkt voor het ondersteunendpersoneel van de lagere en de secundaire scholen. Waaromkunnen de bovenvermelde zaken voorlopig niet voor het hogeren het universitair onderwijs en dient een werkgroep zich tebuigen over deze materie?

Rudi Milonton - namens zijn ATP-collega’s - Antwerpen

Onderwijs maakt ongelijkOp de website van Klasse (in de rubriek Forum) vindt u een aantal(controversiële?) stellingen. U kan hierop al dan niet ongezoutenrustig uw mening geven. Eén van die stellingen gaat over deongelijkheid in onderwijs: recent onderzoek toont dat kinderenuit sociaal zwakkere milieus in het onderwijs minder kansen krij-gen. «Het gewoon lager onderwijs neemt de verantwoordelijk-heid voor deze kinderen niet op zich of kan die niet nemen»,zeggen de onderzoekers. Ook u kan nog reageren! U vindt ditforum op www.klasse.be/forum/confs.taf. Hier al één reactie vaneen websitesurfer.

n Onderwijs maakt ongelijk, is volgens mij een verkeerde state-ment. De ongelijkheid bestaat reeds bij onze geboorte. De ene ishier goed in, de andere daar, de ene is groot, de andere klein, deene blank, de andere zwart… We zijn dus reeds ongelijk. Devraag is hoe het onderwijs hiermee dient om te gaan. Veel te veelstreven we naar uniforme types, de gemiddelde leerling. Die be-staat helaas niet!!! Het wordt hoog tijd dat we dat gaan inzien ener ook naar handelen. Ik denk dat de nieuwe projecten van so-ciaal-emotionele vorming in het onderwijs essentieel zijn om el-kaars verschillen te leren aanvaarden en er mee om te gaan.Zolang het onderwijs hier niet voor kiest, blijft het de ongelijk-heid in de hand werken en dat kan niet de bedoeling zijn. Onge-lijkheid is ingebakken in ons en vraagt ook om een ongelijkeaanpak. Wie aan iedereen evenveel geeft, bevoordeelt de ster-ken en benadeelt de zwaksten. Het is juist deze laatste groep dieongelijk (lees: extra of meer) moet worden behandeld.Daarom vraag ik aan de overheid om door te gaan met zorgleer-krachten en differentiatiebeleid. Steun dit financieel en structu-reel. Zo werken we uiteindelijk en geleidelijk ongelijkheid mis-schien weg. Hopelijk blijft de verscheidenheid wel bestaan!

peter.vancleemput@smic.be

KLASSE NR.109 53sse.be/kvl/114/10-6sse.be/kvl/116/18-3 Musea en onderwijs: natuurlijke partners?

Klasse op INTERNET

MAKS!(rond 19 september op school en vanaf 18 september op www.maks.be)

1. Parti-cover. De participatiegedachte in beeld! MAKS! had al eenbende jonge schrijvers, nu ook een beeldteam. Een kwartet creatie-ve jongeren tovert elke maand een parel van een cover.

Tip: Zijn er creatieve jongeren met een fotografisch talent in uwklas? MAKS! reserveert elke maand zijn achtercover voor hetwerk van een jonge fotograaf.

2. Roos op de rooster. Roos Van Acker (24) is DJ bij Studio Brusselen VJ voor TMF. Voor MAKS! geeft ze haar mening over humor: «Ikheb het graag grof en goed.»

Tip: Uw leerlingen kunnen vrijdag 28 september tussen 19 en 20 u.chatten met Roos Van Acker via www.maks.be. Humor toegelaten!

3. Geen asiel. Tomás (16) is een Angolese vluchteling. Als kind zathij tussen de rebellen, zijn ouders werden vermoord. In ons landkrijgt Tomás geen asiel. Als hij achttien is, moet hij België verlaten.

Tip: Welke rechten hebben asielzoekers? Wat staat in de Conventievan Genève? Lees het dossier van het scholierenparlement opbop.vgc.be/projecten/scholierenparlement/dossier9900.html.

4. De pukkeltop. Gratis tickets voor Pukkelpop in het vorigenummer, zij die geen ticket wonnen of er niet bij waren, snuiven inMAKS! de sfeer van de festivalweide.

Tip: Voor de economische geesten onder uw leerlingen staat MAKS!ook bol van de tips én gratis tickets voor film, dans, concertenen andere.

5. Tevreden op school. Gemiddeld voelen de Vlaamse jongerenzich goed op school, ja, maar waarom is de ene school de hemel ende andere de hel? Exclusieve onderzoeksresultaten en een test inMAKS!

Tip: Ga de uitdaging aan. Doe samen met uw leerlingen de test enontdek hoe goed ze zich voelen in klas en school. Haak er eenklasgesprek aan en ideeën voor meer en beter.

6. Chez Pragha Kahn. Maurice Engelen is één van de invloedrijkstetechno-muzikanten én traiteur-beenhouwer. MAKS! zette het hak-mes in zijn schoolkennis.

Tip: Serveer uw leerlingen de test. Geef hen smakelijke feedback.

7. Simon in multimedialand. Gsm, internet, film, kranten, televi-sie, dvd, cd-writer… De media omsingelen de mens. MAKS! be-vrijdde Simon (16).

Tip: Zet uw leerlingen aan om hun multimedia-avonturen te sturennaar MAKS! (Rec) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

KLASSE VOOR OUDERS(rond 19 september op school en vanaf 18 september op www.klasse.be)

1. Door welke bril kijkt u? IS mijn kind lastig of HEEFT hij hetlastig. BEN ik lastig of HEB ik het lastig met het gedrag van mijnkind? Hoe kijken ouders (en leerkrachten) naar kinderen? Wie metverschillende brillen kijkt, kijkt nauwkeuriger en vindt (makkelijker)een efficiënte oplossing voor problemen.

Tip: Welke bril zet u op als u naar de leerlingen kijkt? Hoe praten decollega’s tijdens de klassenraad of het multidisciplinair overlegover leerlingen? Vaak doen we alsof alleen het karakter of deintelligentie het gedrag van een leerling bepaalt. Soms halenwe er ook nog het thuismilieu bij. Maar zelden verrekenen wehet vak, de school of klascontext, de groep of de leerkrachtzelf. Bekijkt u het ook eens van die kant?

2. «Hoe moet ik hieraan beginnen?» Leren is een vaardigheid.Net zoals fietsen, met mes en vork eten... Leren ouders hunkinderen ook leren? Leren is meer dan studeren op school, het iseen attitude, een vaardigheid die je nodig hebt voor het leven. Watkunnen ouders daaraan doen?

Tip: Leg ouders uit hoe de school leren leren aanpakt en hoe zij hierineen belangrijke rol kunnen spelen. Gebruik eventueel de video-opname van het Vitaya-programma hierover (zie p. 40). Leg deschool eens op de rooster. Wil de school een leerschool zijn of eenlesschool? Staat de vraag «Wat moeten we de leerlingen leren?»centraal of de vraag «Hoe kunnen we leerlingen helpen om graagen zelfstandig te leren?» Stof voor een personeelsvergadering?

3. Ouders op school. «Ik ben sterker en slimmer dankzij deouders». Dat zegt directeur Christiane Deruiter van de basisschoolDe Zandloper in Zomergem. Het oudercomité organiseert er eenfietsreparatieactie, maar voert er ook de PR van de school.

Tip: Vraag bij het begin van het schooljaar aan ouders hoe ze vanuit hunberoep of hobby (computerspecialist, kunstenaar, politieagent,verpleegster, boekhouder…) een bijdrage kunnen leveren aan deschool. U zou verrast kunnen zijn. Bied ouders ruimte en vrijheidom hun activiteiten te ontvouwen. Met een beetje geluk wordt hetniet alleen prettig, maar ook nog boeiend en vernieuwend.

4. Op school naar Kitsegem. Met Klasse voor Ouders kunnenkinderen gratis naar het Kinderrechtenfestival op zaterdag 22 sep-tember in het provinciaal domein De Schorre in Boom. Het thema is:rechten van kinderen op school.

Tip: Leg deze dagen het Internationaal Verdrag voor de Rechtenvan het kind even uit in de klas. Pas dat toe op de school- enklassituaties. Zijn er suggesties om wat te veranderen?

5. Stad met Klasse: Mechelen. Op zaterdag 6 en zondag 7 oktoberontvouwt Mechelen al haar geheimen. Honderden ouders en kinde-ren kunnen er terecht voor een gezinszoektocht of een tot deverbeelding sprekende workshop. Alles gratis en voor niks. Alleennog het bonnetje in Klasse voor Ouders invullen.

Tip: Stimuleer kinderen om zich in te schrijven voor deze leerrijkeontmoeting met een historische stad.

Volgende week in

Service en info op kruissnelheid«Goeie site maar… trààg!» meldden verscheidene lezers ons vorigschooljaar. Dat probleem is definitief van de baan. Klasse.be zit metvier keer meer bandbreedte op kruissnelheid en dat zal u gewetenhebben. Alle dagen vers onderwijsnieuws en service, tv-tips, eenvolledig vernieuwd aanbod van onderwijslinks, webreportages enelke maand een nieuw forum waar u op elk moment in discussie kan

54 KLASSE NR.11654 KLASSE NR.11654 KLASSE NR.117

gaan met collega’s, ouders, jongeren. Daarbovenop een archief metmeer dan 10.000 pagina’s artikels uit Klasse, Klasse voor Ouders enMAKS!, een wedstrijd die u een cd-bon kan opleveren, extra lezers-brieven uit Dialoog en - als u wil - uw groeten in het Gastenboek. Opde site vindt u nog véél meer dan in de bladen. Ontdek het zelf.www.klasse.be

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België - Belgique

PB/PP3/9156

Heb jij iets te vertellen? Of anders gezegd: heb jij de kennis en vaardig-

heden om een groep jongeren te boeien én iets bij te brengen? Prima.

Met het diploma van regent of licentiaat kan je zowel in het technisch,

beroeps-, kunst- als algemeen secundair onderwijs de show komen stelen.

Meer erover op www.wordleerkracht.be of bij de Infolijn Onderwijs: 0800-30203

Maak jezelf onmisbaar.

DIT IS ÉÉN VAN DE VIER ADVERTENTIES UIT DE CAMPAGNE. OP DE

BOOMERANG-KAARTJES KAN JE OOK DE LERAAR TE VOORSCHIJN

KRABBEN. ZIJN KLASJE IS VOOR DE FOTO WAARSCHIJNLIJK

GEHALVEERD. MAAR DE LEERKRACHT… JA, DIE LACHT.

ALLE VOORBEELDEN (KLEUTER-, LAGER, SECUNDAIR EN

BUITENGEWOON ONDERWIJS) OP WWW.WORDLEERKRACHT.BE