Klasse voor Leraren 109

52
Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen Nr.109 • November 2000 www.klasse.be ' Wie begeleidt nu de leerlingen? ' Alcopops op school ' Hoe goed is ons team? Win een citytrip

description

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen. Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming. Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be

Transcript of Klasse voor Leraren 109

Page 1: Klasse voor Leraren 109

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.109 • November 2000 www.klasse.be

© Wie begeleidt nu de leerlingen?

© Alcopops op school

© Hoe goed is ons team? Win ee

n

city

trip

Page 2: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 3: Klasse voor Leraren 109

DE KLEURENVAN TIBET

Dit blad leest als een mantra.Voor de fotowedstrijd «Tien jaarKlasse» trokken de lezers tot inIndia en Tibet. Ze kloppen in ditnummer het stof en de kleuruit hun kleren. Her en der dwar-relen daarbij ook (Engelstalige)mantra’s van de Dalai Lamarond. Stuk voor stuk zinnen omzachtjes op te knabbelen. Dezebeelden en woorden probereneen wereld te vatten waarin «le-ren» oneindig veel meer is danweten en weetjes. Inspirerendekleuren nu we samen op zoekzijn naar nieuwe inhouden voorons onderwijs en de begeleidingvan onze leerlingen. Misschienschuift er met de nevel die nu ’smorgens nog over de speelplaatshangt, ook wat van de myste-rieuze warmte uit Tibet mee descholen binnen. «Follow thethree R’s», zegt de Dalai Lama«Respect for self, respectfor others and responsibili-ty for all your actions.»

IN DIT NUMMER

Wie begeleidt nu de leerlingen? 4-9«Ik weet het niet meer», zucht een leraar. «Om leerlingen te begeleiden, benik niet opgeleid en het PMS zegt dat zij het niet meer doen. Net nu ze Centravoor Leerlingenbegeleiding gaan heten.» Dertien misverstanden over denieuwe CLB’s.

XTC en alcopops 10-14Wat rum of vodka in een frisdrank en dertienjarigen krijgen nu met alcopops alvlug de smaak te pakken. Eén van de actuele items in vijf bladzijden journaal.

Natuur, theater, lezen en reizen Idee 15-32Een blad IN het blad: achttien bladzijden ideeën voor actief onderwijs metveel vensters naar buiten. Van de Open Natuurdagen tot een verwenweek-end voor uzelf.

Hoe goed is ons team? 33«Heel veel plezier beleefd aan de Klasse-test Ben ik een prettige collega?»,schrijft een leerkracht. «De hele lerarenkamer heeft meegedaan.» Dezemaand test u de kwaliteit van uw team.

De Dag van de Leerkracht 34-35Ze wisten het uit Klasse voor Ouders en MAKS!: leraars in de bloemen opInternational Teachers’ Day. Waar het feest is, komen we Mensen metKlasse tegen.

Akima’s drang naar de wereld 36-37Fatima mag niet mee gaan zwemmen en Acer mag niet mee op bosklas. Nugaat de klas op weekend. De Turkse en Marokkaanse meisjes gaan mee.Klasse is erbij.

Van goede mensen die vooruitgaan 38-39«Een vechtpartijtje in de schoolbus? Een hyperkinetische leerling in de klas?Daar had ik het vroeger echt lastig mee», zegt een leerkracht. De PRH-training bracht verandering.

Voor negenhonderd zlotych 40-41In de reeks gesprekken met collega’s: deze maand Dorota Osuch, lerares inOpper-Silezië. Ze geeft er les voor negenhonderd zlotych per maand.Hoeveel dat is?

Zeven vragen over MAKS! 42-43MAKS! blijkt in de meeste scholen een groot succes. De leerlingen reagerenmassaal en ook de leraars zijn enthousiast: de zeven Frequently AskedQuestions.

De zin van stages 44-45Hoe leerrijk is een stage die de onderwijsangst vergroot en de praktijkschoknauwelijks verlicht? Een onderzoek naar de zin van stages voor kandidaatleraars.

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.109 • November 2000

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Jan T’Sas, DirkVander Beken, Michel Van Laere, BavoWoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle DeSmet, Nadine De Cuyper

Foto’s Luc Daelemans, e.a.Cartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15, 1210BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail [email protected] www.klasse.be

✜Win uw citytrip.Eén woord is genoeg.

p. 35

FOTO COVER: DANIELLE THIENPONT

Dertien misverstandenover CLB. Vizier p. 4-9

Islammeisjes toch meeop weekend met deklas. p. 36

Dorota, collega uitPolen: «Ik mis mense-lijkheid» p. 40

KLASSE NR.109 3

Brieven p. 47-49 / Tipsvoor Klasse voor Oudersen MAKS! p. 50 / Verle-den, heden en toe-komst: www.klasse.be

Raymond betrapt metMAKS! p. 42

Schrijf, mail, sneer enbewonder:

[email protected]

Page 4: Klasse voor Leraren 109

4 KLASSE NR.109

VIZIER

Wie begeleidt nu

«Open your arms tochange, but don’t let

go of your values.»

«De overdracht van het personeel van MST- en PMS-centra naar de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB)gebeurde veel te laat. En toch moesten we eind septem-ber klaar zijn met heel wat afspraken met de scholen»,zegt Benny Van der Linden, directeur van het CLB-Brasschaat. «Er is een paar jaar tijd nodig vooraleeronze medewerkers met zeer uiteenlopende achter-gronden aan de hooggespannen verwachtingen zullenkunnen beantwoorden.»De scholen verwachten veel van de nieuwe CLB’swaarin de Vlaamse onderwijsoverheid de vroegere PMS-centra en de Centra voor Medisch Schooltoezicht inte-greert. En de CLB’s verwachten veel van de scholen.Ouders, school en CLB begeleiden samen de leerling.Dat is het nieuwe uitgangspunt. Het accent ligt op deinterne leerlingenbegeleiding op school. Het CLB wil debegeleiders begeleiden, de leraars coachen, de oudersinformeren en ondersteunen. Consultatieve leerlingenbe-

§

2

1© www.ond.vlaanderen.be/wetgeving/clb Het decreet en 2© www.ond.vlaanderen.be/clb De brochure PMS + MST = C

geleiding heet dat. Het CLB vult aan met externebegeleiding, vooral van leerbedreigde leerlingen in pro-bleemsituaties. Op het ogenblik dat de leerling zelf, zijnouders of de school het niet meer aankunnen. Het CLBmoet zich zelfs onthouden van tussenkomsten of bege-leidingstaken die de ouders of de school op zich kun-nen nemen. Subsidiariteit heet dat in het ambtenarees.

Niet allemaal overtuigdDit schooljaar gaan de nieuwe CLB’s van start. Voor heelveel MST- en PMS-medewerkers betekent dat werken opeen nieuwe stek, in een nieuw multidisciplinair team.Vaak ook met nieuwe scholen. De vroegere MST-mede-werkers verhuizen van het ministerie van Welzijn enGezondheid naar Onderwijs. In vele centra is de toe-stand hectisch. «Een collega van me begint haar tiendewerkjaar op de negende locatie. Niet dat er bij deoverdracht geen goed werk is geleverd», zegt een maat-

alle besluitenLB online

Page 5: Klasse voor Leraren 109

www.klasse.be/kvl/109/4

de leerlingen?JAN DE BRUCKER

schappelijk werker bij een VCLB, «maar we zijn nietallemaal overtuigd van het nut van deze vernieuwing. Diewerd al enkele jaren lang voorbereid, maar de gewonemedewerker voelt zich niet zo goed geïnformeerd.»

Begeleidingsequipe staat klaarDe nieuwe CLB’s sloten voorlopige overeenkomsten ofcontracten af met de basisscholen en secundaire scholenbinnen hun min of meer nieuwe werkgebied. Het zijnniet veel meer dan lege dozen die bij het begin van ditschooljaar in allerijl gevuld moesten worden. Voor elkeschool, hadden de meeste CLB’s begin september weleen begeleidingsequipe klaar, maar in een aantal geval-len zijn het nieuwe mensen die de betrokken scholennog niet kennen. «Vroeger hadden we een goede af-spraak met het centrum in onze straat voor de preventietegen hepatitis B bij onze studenten Bijzondere Jeugd-zorg», zegt Marijke Vanhalst, verantwoordelijke voor de

interne leerlingenbegeleiding van Instituut Sint-Maria inAntwerpen. «Alles ging al jaren gesmeerd. De vaccinslagen op tijd klaar. Nu staat de inenting op losse schroe-ven want onze contactpersonen zijn helemaal nieuw.Gelukkig lijken ze mij zeer gedreven. Chapeau! Ik zou indeze moeilijke dagen niet graag in hun schoenen staan.»

Partijtje blufpokerZijn de nieuwe CLB’s klaar om de scholen, leerlingen enouders te bieden wat ze vragen? Is de interne leerlingen-begeleiding in de scholen klaar om een aantal taken overte nemen, vooral op het vlak van schoolloopbaanbegelei-ding, leren en studeren en socio-emotionele begeleiding?Zijn ze met zijn allen klaar voor preventieve begeleidingvan alle leerlingen (pesten, spijbelen, middelenmisbruik),begeleiding van de individuele leerling met een specifiekprobleem (een dyslecticus, pestkop, spijbelaar, alcohol-verslaafde)? Doen we binnenkort onze hoed af voor dezevernieuwing of zal het een partijtje blufpoker blijken? ■

KLASSE NR.109 5

Page 6: Klasse voor Leraren 109

School en CLB:dertien misverstanden

Ze zitten in elkeklas: leerlingen die

extra zorg enaandacht vragen.

En leerkrachtenhebben ook maartwee handen (en

oren). Zeverwachten veel

van de nieuweCentra voor

Leerlingenbegeleiding(CLB). Maar ook deCLB’s verwachten

veel van descholen. Of dat niettot misverstanden

leidt?

VIZIER

6 KLASSE NR.109

JAN DE BRUCKER

«Learn the rules sothat you know how tobreak them properly.»

[1] Marysa, directeur: «Nu het CLB er is, hoef ik niet langer uren uit het lessen-pakket aan de interne leerlingenbegeleiding te besteden. Vanaf nu geengroene leerkrachten meer.»

De school spreekt met het CLB twee dingen af. Eén:wat de school zelf aan (interne) leerlingenbegelei-ding doet en gaat doen. Twee: wat de school vanhet CLB als aanvullende (externe) leerlingenbegelei-ding verlangt. School en CLB werken dus een sa-menwerkingsakkoord uit. Dat kan de sterke enzwakke punten in de leerlingenbegeleiding van deschool blootleggen.Fons Goukens, pedagogisch directeur van de Techni-sche Scholen Sint-Jozef in Geel: «Wij bouwen dewerking van ons B-team (met de B van Begeleiding)nog meer uit. Vijf jaar geleden ging het B-team schoor-voetend van start met een drugspreventieproject. Nubestrijkt het een veel breder gebied van de zorg voorhet psychisch en sociaal functioneren van onze leerlin-gen. Van 1850 leerlingen uit ons TSO, BSO en DBSOdeed vorig jaar tien procent een beroep op het B-team.Daarnaast zijn er zorggroepen Leren leren, Dyslexie,Leefsleutels, Schoolloopbaan... Er is ook een Groei-groep, ontstaan als Gordon-groep.»Verpleegkundige Ria Heylen is voltijds in dienst vande Technische Scholen Sint-Jozef in Geel en doet aljarenlang de eerste crisisopvang: «Als Aart mij driekeer op een week een pilletje voor zijn maagpijnvraagt, steekt er wellicht veel meer miserie achter

§

1

1© www.cit.be/sintjozef Technische Scholen Sint-Jozef in Geel2© www.klasse.be/kvl/101/45 De eerste lijn: Leerlingenbegele

zijn kleine kwaal. Misschien vindt hij geen enkelevriend in zijn klas. Ze pesten hem omdat hij veel acneheeft bijvoorbeeld. Ik raad hem een afspraak aanmet het B-team, dat sowieso elke dinsdag en vrijdagtussen de middag beschikbaar is.»In de cel leerlingenbegeleiding van de school over-leggen interne leerlingenbegeleiders (B-team, peda-gogisch directeur, graadcoördinator, taakleerkracht,verpleger, groene leerkracht) en externe leerlingen-begeleiders (de CLB-medewerkers: maatschappelijkwerker, pedagoog, sociaal verpleger, psycholoog…)permanent. Het CLB helpt de interne begeleiders debegeleidingsplannen opstellen en staat mee in voornascholing. De school blijft een leer- én leefschoolen dus verantwoordelijk voor de vier gebieden vande leerlingenbegeleiding (zie kader: Carré van bege-leidingsdomeinen). De school zal veeleer meerdan minder moeten doen op het gebied van lerenleven, leren leren, leren kiezen en leren zorgen. Hetspreekt vanzelf dat je dit niet (alleen) aan de vrijwil-lige inzet van individuele leerkrachten kan overla-ten. De school moet dit samen met het CLB structu-reel mogelijk maken. Groene leerkrachten, vertrou-wensleerkrachten of hoe ze ook heten wordenbelangrijker dan ooit voorheen.

iding

Page 7: Klasse voor Leraren 109

EEN KLEINESTRAAT VANBEGELEIDERS

«De school zal meer moeten doen»

[2] Gina, leerkracht: «Ik hoor zeggen dat de leerkracht meer verantwoordelijk-heid krijgt in de eerstelijnsopvang. Ik ben leerkracht Frans, geen therapeutof sociaal werker.»

Het CLB wil dat de hulpverle-ning zo dicht mogelijk bij dehulpvrager gebeurt. Dat heetsubsidiariteit. Je stuurt geenkind naar de psychiater in hetCentrum voor Geestelijke Ge-zondheidszorg als wat extraaandacht van de ouder of groeneleerkracht al wonderen doet.1. De leerling is een individu,wordt stap voor stap zelfstan-diger. Laat hem de actor vanzijn eigen leven zijn, zegt hetCLB. Leer het kind zelfstandigoplossingen zoeken voor zijnbehoeften, vragen en proble-

De leerkracht krijgt inderdaad meer eerstelijnsop-vang te doen. Maar hij kan een beroep doen op deinterne leerlingenbegeleiding op school. De CLB-medewerker staat klaar om die mee uit te werken.Samen met de school kan het CLB bijvoorbeeld ookhet nascholingsaanbod voor de leerkrachten bepa-len.Dirk De Bruyn en Marie-Hélène Vanheule zijn indus-trieel ingenieurs, ook Karel Mangelschots en RogerOlyslaegers zijn leraren technische vakken. Allemaalgeven ze les. Op hun lessenrooster staan enkelevrijgestelde uren voor leerlingenbegeleiding. Ze zijnhet B-team van de Technische Scholen Sint-JozefGeel. Ze ontwikkelen hun talent als hulpverle-ner door cursussen over eetstoornissen, zelfmoord-preventie en rouwverwerking te volgen, maar ook

§

2

©

3

men. Laat het vegen in zijneigen straat.

3© users.skynet.be/bs173934 Centrum voor Zorgverbreding4© www.klasse.be/kvl/91/6 De school in de eerste linie

langere opleidingen als therapeut of counsellor.Het is nog niet zover dat de school een vormings-beleid heeft en de volledige navorming betaalt vanwie ze graag als leerlingenbegeleider ziet werken,ook al werken ze twee uren voor elk officieel uur.Lisette Van Mechelen, directrice van het KTA Bras-schaat, oud-lerares wiskunde én oud-medewerk-ster van het Centrum voor Zorgverbreding: «Deleerkrachten zijn op korte termijn echt enorm veran-derd. Hier of daar is er wel nog iemand met eenelitaire onderwijsopvatting, maar de meesten zijnbereid andere taken op zich te nemen, aandacht tehebben voor het hele kind, mee te zorgen voor eenleefbare sfeer. En dat geldt volgens mij voor allenetten. In het netoverschrijdende drugsoverleg valtde algemene sfeer van begeleiden en helpen op.»

2. Komt hij er alleen niet uit,laat hij dan hulp zoeken bij zijn

[3] Jos, klasleraar: «Nu het CLB er is, ben ik van die leerlingenbegeleiding af. Ikkan ik me weer alleen op mijn vakinhouden concentreren.»

ouders - zijn levensbegeleiders- en zijn vrienden (de peer-group) of vertrouwensleer-lingen (de nulde lijn).3. Maar laat de leerling vooralniet in een sukkelstraatje te-rechtkomen. Als de hulp vanouders of vrienden niet werktof de jongere van hen geenhulp verwacht - misschien lig-gen zij wel aan de bron van zijn

§

4

De leerkracht staat het dichtst bij zijn leerlingen. Hijkent de klas, ziet de sluimerende problemen van deleerlingen en probeert ze te verhelpen. Hij zorgt voorde eerstelijnshulp. Elke leerkracht is en blijft in deeerste plaats een (leerlingen)begeleider. De CLB-me-dewerker ondersteunt hem daarbij. Leerlingen enouders kunnen wel met allerlei specifieke vragen ominformatie, hulp of begeleiding rechtstreeks naar hetCLB trekken. Het centrum zal met een begeleidingop maat hulp proberen te bieden, terugverwijzennaar de school of doorverwijzen naar een gespeciali-

probleem -, kan de schoolhelpen: de klasleraar, interne

seerde dienst in de sector van welzijn en gezondheid.Ook de interne leerlingenbegeleiders (met uren uithet pakket Bijzondere Pedagogische Taken) nemende verantwoordelijkheid van de leerkracht en klasle-raar niet weg. «Integendeel», zegt Dirk De Bruyn(Geel). «Wij coachen wel de leerkrachten in hunbegeleidingstaak. We werkten lesvoorbereidingenuit, waarmee zij preventief aan de slag kunnen.Lessen tegen pestgedrag bijvoorbeeld, waarin deleerlingen zelf afspraken maken rond de omgangs-vormen in de klas.»

verwachten de ouders tegenwoordig

leerlingenbegeleider, graadcoör-dinator, directeur, groene leer-kracht, pedagogisch directeur.

[4] Diana, leerkracht: «Voor elk probleembegeleiding van hun kinderen door CLB of school. Ze ontvluchten hun ver-antwoordelijkheid en wij draaien ervoor op.»

4. Als de school het kind/dejongere (en zijn ouders) nietvoldoende kan helpen, springthet CLB bij met professionelemultidisciplinaire hulpverlening.Pas als het CLB niet kan hel-pen, verwijst het door naar eenvijfde partner buiten het on-derwijs, bijvoorbeeld het Cen-trum voor Geestelijke Gezond-heidszorg.

Ouders zijn en blijven als eerste verantwoordelijkvoor het welbevinden van hun minderjarig, leer-plichtig kind. Zij zijn de eerste leerlingenbegeleiders,de ervaringsdeskundigen. Zij helpen hun zoon ofdochter bij een probleem dat het kind niet alleen ofniet met de hulp van medeleerlingen kan oplossen.Lukt dat niet, dan zoeken zij via de school of recht-streeks hulp bij het CLB. Het CLB kan de ouder zijnkind helpen ondersteunen, maar ook rechtstreeksmet het kind werken. Trees Ameloot, lid van destuurgroep die de uitvoering van het decreet in de

vier CLB-netten mee begeleidt: «De centra zullenook preventief werken en de ouders bewust makenen stimuleren om vragen te stellen.»Ouders kunnen ook de manier waarop school enCLB samenwerken beïnvloeden. Dat kan via departicipatieraad of schoolraad. De ouders kunnendus mee evalueren en bijsturen. Zeker tijdens deproefperiode van 1 september 2000 tot 2003 kun-nen zij hun invloed laten gelden, maar ook nadienop de jaarlijkse bijzondere overeenkomsten en dedriejaarlijkse overeenkomsten/contracten.

Wil u meer lezen over dit the-

[5] Walter, directeur: «Geen pottenkijkers. De CLB-medewerker komt hieralleen over de vloer als wij de problemen niet meer opgelost krijgen.»

ma? Via de website van Adiov,de Afdeling Informatie en Do-cumentatie Onderwijs Vlaan-deren kan u zelf een lijst vanpublicaties oproepen die aan-leunen bij het onderwerp vandit Vizier: www.ond.vlaanderen.be/adiovwww. Vul in het venstereen van de volgende trefwoor-den in: ‘centrum voor leerlin-genbegeleiding’, ‘psycho-me-disch-sociaal centrum’ of ‘edu-catieve begeleiding’.

De CLB-medewerker wordt de permanente coachvan het leerkrachtenteam. Hij ondersteunt de leer-kracht om in de klas hulp te bieden (leerproblemen,faalangst, agressie...). Alleen als het probleem in deklas niet opgelost raakt, krijgt de leerling individueletweedelijnshulp van een CLB-medewerker.De CLB-medewerker staat niet alleen. Hij kan reke-nen op een team deskundigen binnen zijn CLB:arts, pedagoog, psycholoog, maatschappelijk wer-ker, kinesist, verpleegkundige, diëtist… Als hetCLB de deskundige zelf niet in huis heeft, kan hetook doorverwijzen naar gespecialiseerde cen-tra uit de sector van welzijn en gezondheid: een

KLASSE NR.109 7

anorexia-specialist, een afkickcentrum, een vereni-ging van hoogbegaafden… Het CLB heeft zicht ophet netwerk van hulpverleners in de buurt en dientals draaischijf tussen de school en de welzijnswer-kers.De CLB-equipe die aan de school verbonden is,neemt deel aan de klassenraden en andere leerlin-genbesprekingen. De school moet ook lokalen terbeschikking stellen om de schoolnabije werking vanhet CLB mogelijk te maken. Veel CLB’ers werkenook mee aan onthaaldagen voor nieuwe leerlingen,informatieavonden voor ouders of activiteiten in hetkader van studiekeuzebegeleiding.

Page 8: Klasse voor Leraren 109

VIZIER

8 KLASSE NR.109

GRATIS MAPLeerkrachten staan dichter bijde problemen van de leerlin-gen. Een praktische handleidingvoor concrete gevallen (faal-angst, agressie, zelfmoord…)vindt u in de twintigdelige Klas-se-reeks «De Eerste Lijn». Wienog geen volledige map heeft,kan die nu met een eenvoudigkaartje gratis aanvragen: Klas-se (De Eerste Lijn) - Koning Al-bert II-laan 15 - 1210 Brussel.

FOTO’S: PAUL BEKE - CARINE VERLEYE

«When you lose,don’t lose the lesson.»

[6] Hans, klasleraar: «Als ik een probleemleerling heb in de klas en ik weet ergeen raad mee, drop ik hem bij het CLB.»

Samenwerken staat centraal bij de nieuwe CLB’s:leerkrachten, ouders, CLB-medewerkers én deleerling zelf. De leerling is niet langer object vande begeleiding, maar subject. Hij is dus mee ver-antwoordelijk voor de behandeling. Vandaar datleerlingen vanaf 14 jaar ook met de samenwer-king met het CLB moeten instemmen. Als dekinderen jonger zijn, moeten de ouders akkoord

gaan. De school en het CLB zullen de mondigeleerling/ouder af en toe moeten overtuigen vande zin van de begeleiding. De cliënt staat nuinderdaad centraal. «Als we een probleem willenkunnen oplossen, moeten we in de eerste plaatste maken hebben met een vraagsteller die eropingesteld is zich te laten helpen», verduidelijktTrees Ameloot.

[7] Een ouder: «Heeft het CLB mij wel iets te bieden als het alleen nog op vraagwerkt?»

Vraaggestuurd werken is een belangrijk principe inde vernieuwing. Het CLB heeft de plicht in te gaanop individuele vragen van leerlingen en ouders. Hetmoet niet alle probleemsituaties zelf oplossen, maarwel elke vraag beantwoorden die binnen zijn op-dracht past. Een doorverwijzing is ook een ant-woord, hulp weigeren is dat niet. Het CLB zal metzijn dagelijkse ervaring het structurele aanbod aande school bijsturen. Als er bijvoorbeeld veel vragenvoor begeleiding van verslaving komen, kan het CLBmet de school een voorkomingsbeleid uitwerken.Het inspireert het lokale team leerlingenbegeleiding

bij zijn werking en kan zowel de leerkrachten als deleerlingen en hun ouders bewust maken van onder-huids levende vragen.Er is ook een verplicht aanbod, zoals leerlingenbegeleiden die problemen krijgen door spijbelen.Het CLB moet zeker ingaan op die vragen vanscholen waarvoor het in het contract of de overeen-komst een aanbod belooft.Natuurlijk heeft het CLB ook zijn eigen missie. Als eenschool bijvoorbeeld alleen hoogbekwame leerlingenuit een confessioneel en blank milieu wil selecteren,zal het CLB deze selectie zeker niet mee begeleiden.

[8] Pieter-Jan, leerling: «Gedaan met in het rijtje staan voor een plas en anderevervelende onderzoeken. Het Medisch Schooltoezicht bestaat niet meer. »

Het MST en het PMS gaan samen. In het gemeen-schapsonderwijs was dat overigens al het geval. Eengoede zaak ook voor de andere netten, want deoverlappingen tussen hun werkvelden namen toe.Spreek je als leraar de arts of de psycholoog aan alsje bij een leerling magerzucht vaststelt? Of is heteen probleem voor een multidisciplinair teamzoals in de nieuwe CLB’s?Elk CLB heeft medewerkers uit de medische discipline.Medische begeleiding behoort zelfs tot het verplichteaanbod. De arts en paramedicus van het vroegere MSTzullen nu ook (nog meer) bij individuele begeleiding enpreventie betrokken worden. De aanpak wordt holis-tisch: de leerling gaat niet meer met zijn lichaam naarhet MST en met zijn psyche naar het PMS, hij gaat metzijn hele persoonlijkheid naar het CLB.Elk CLB is verplicht de leerlingen geregeld medisch teonderzoeken en aan preventieve gezondheidszorg tewerken. Verplicht zijn de collectieve medische onder-

zoeken in het centrum in het tweede jaar kleuteron-derwijs, vijfde lager, eerste en derde jaar secundair,eerste jaar deeltijds beroepssecundair; in het buiten-gewoon onderwijs op de leeftijd van vijf, elf, dertienen vijftien jaar. Verplicht zijn ook de collectieve onder-zoeken in de school, gericht op een bepaald gezond-heidsaspect: in het eerste jaar kleuter, het eerste enderde lager; in het buitengewoon onderwijs op deleeftijd van vier, zeven en negen. Verplicht zijn tenslotte de profylactische maatregelen als een besmet-telijke ziekte een leerling of leraar treft, bijvoorbeeldhiv, hepatitis of hersenvliesontsteking, maar net zogoed mazelen, bof en zelfs luizen.Het CLB moet ook vaccinaties aanbieden en speci-fieke onderzoeken (tweejaarlijks voor het buitenge-woon onderwijs) en ziet toe op de veiligheid enhygiëne van de school. De ouders, leerlingen enscholen kunnen dit verzekerd aanbod gemotiveerdweigeren.

[9] Karen, leerkracht: «Het CLB werkt alleen nog voor sociale gevallen. Zitten dieniet in het BSO? Ik noem dat positieve discriminatie ten koste van het ASO.»

Dat het CLB alleen voor probleemleerlingen instaat,is onjuist. Het CLB wil het welbevinden bevorderenvan álle leerlingen in het basisonderwijs en hetsecundair onderwijs, met oog voor hun totale per-soon. Dus ook de leerlingen van het ASO. Maar hetis waar dat het decreet de CLB’s verplicht prioritei-ten te stellen. Leerlingen die in hun leren of hunontwikkeling bedreigd zijn, krijgen een VIP-behan-deling. Er is bijzondere aandacht voor leerlingen uithet buitengewoon onderwijs, het kleuteronderwijsen de eerste jaren van het lager onderwijs, het eersteleerjaar B, het beroepsvoorbereidend jaar, de tech-nische, kunst- en beroepsafdelingen in het secun-

dair onderwijs, het deeltijds beroepsonderwijs en deerkende vormingen.Het decreet geeft aan elke leerling een gewichten Pieter uit het BuSO is in die zin veel gewichtigerdan Naima uit het ASO. Het CLB krijgt meer perso-neel naarmate het meer prioritaire leerlingen bege-leidt. Het aantal begeleidingsuren dat het CLB aaneen ASO-afdeling met 280 leerlingen (gewicht 1)besteedt, zal dus gelijk zijn aan dat van een BuSO-afdeling met 40 leerlingen (gewicht 7) of een BSO-afdeling met 70 leerlingen (gewicht 4). Tenzij deASO-school veel anderstalige nieuwkomers verwel-komt (gewicht 4).

Page 9: Klasse voor Leraren 109

«Draaischijf tussen school en welzijnswerkers»

[10] Anita, leerkracht: «Ze zeggen dat de school meer tijd moet steken in bege-leiding van studiekeuze. Moet ik nu gaan zeggen welke studierichting zemoeten kiezen?»

Leerkrachten leren hun leerlingen kiezen vanaf de kleu-terschool tot de stap naar de arbeidsmarkt. Van leerlin-gen kan je niet verwachten dat ze goed kiezen op descharniermomenten - bij de overgang van de eerstenaar de tweede graad of van het secundair naar hethoger onderwijs bijvoorbeeld - als ze nog nooit eentraining in kiezen kregen. Dat kan elke dag gebeuren, inelke les. Maar er zijn ook specifieke leeractiviteiten nodigop die scharniermomenten. De CLB’s organiseren Stu-die-informatiedagen (SID-ins), stellen hun informathe-ken open en maken brochures over Wat na de eerstegraad? en Wat na het secundair onderwijs? of keuze-werkboeken Op stap naar de arbeidsmarkt/het hoger

5© schoolweb.argo.be/pms/brasschaat CLB gemeenschapso6© home.planetinternet.be/~pmstor Het vrij CLB van Torhou

onderwijs. Maar het zijn de leerkrachten die de leerlin-gen coachen bij hun werk met zo’n keuzewerkboek,begeleiden naar de SID-in in hun provincie. Zullen descholen er samen met de CLB’s in slagen een volwaar-dige schoolloopbaanbegeleiding uit te bouwen? DeVlaamse Scholierenkoepel (VSK) is hierover bezorgd enstelt zelfs voor dat de CLB’s zich toch ook prioritair meteen verbetering van de oriëntering van afstuderendesecundaire scholieren gaan bezighouden en hiervoorextra middelen krijgen. «Deze investering betaalt zichdoor de daling van het aantal niet-geslaagden tochterug», zegt de VSK. Maar het decreet schuift hier eengroot deel van de verantwoordelijkheid naar de scholen.

MS-centrum in mijn gemeente. Ik

[11] Sonja, ouder: «Vroeger was er een Pstapte daar gewoon binnen. Nu is er een CLB op dertig kilometer. Is datvooruitgang?»

CARRÉ VANBEGELEIDINGS-

DOMEINENLeerlingenbegeleiding mikt ophet welbevinden van de leerling:gezondheid, goede relaties metouders, leerkrachten, vriendenen omgeving. Om zijn totalepersoon te kunnen ontwikke-len, moet een leerling zich goedvoelen in zijn studie, moeten

Opgeteld waren er 300 centra (PMS of MST). Nu 75CLB’s: 46 in het vrije gesubsidieerde net, 24 centravan het gemeenschapsonderwijs en 5 van het offici-eel gesubsidieerde net (3 van steden en gemeenten,2 van provincies). Benny Van der Linden, directeurvan het CLB Brasschaat: «Ons centrum werkt vooreen zeer uitgestrekt gebied, het hele noorden vanAntwerpen. Maar als groot centrum kunnen wijtoch goed schoolnabij werken. Wij hebben vol-waardige vestigingsplaatsen in Kapellen, Sta-broek, Schoten en Malle en medische consultatieka-binetten in Essen en Kalmthout. En denk maar nietdat wij alleen kansrijke leerlingen begeleiden. Ookrisicoleerlingen van het asielcentrum in Kapellen enleerlingen uit het Buitengewoon Onderwijs RemiQuadens in Brasschaat zijn onze zorg.»

§

5

©

6

leerkrachten, ouders en vrien-den hem appreciëren en sti-

De CLB’s verlagen de drempel ook door in de schoolaanwezig te zijn:•voor de leerlingen door spreekuren en informatie-sessies;•voor de ouders op oudercontacten en informatie-sessies;•voor de interne leerlingenbegeleiders;•voor de leerkrachten op klassenraden en bij leerlin-genbesprekingen.Middelen voor een klantvriendelijke dienstverlening zijn:•locaties in of nabij de scholen;•goed toegankelijke Studie-informatiepunten (STIP);•duidelijke brochures en websites;•goede telefonische info en hulp;•acties gericht op specifieke doelgroepen (gelijkekansen, buurthuizen, oudergroepen, allochtonen).

aar moet ik een student die zijn studie

muleren. CLB-begeleiding be-slaat vier domeinen:

[12] Leo, docent aan een hogeschool: «Wniet meer ziet zitten nu naartoe sturen? De CLB’s werken niet voor hethoger onderwijs.»

•Leren en studeren: lerenleren•Schoolloopbaanbegeleiding:leren kiezen•Psychische en socialebegeleiding: leren leven•Preventieve Gezondheids-zorg: leren zorgenVraag de brochure PMS +MST = CLB. Het centrum

Een CLB mag samenwerken met een hogeschool enkan een samenwerkingscontract afsluiten. De hoge-schoolstudent zit echter niet in de subsidiëring vaneen CLB. Bovendien hebben de CLB’s al de handenvol. De hogeschool zal - als het CLB al wil bijspringen- de dienstverlening dus moeten betalen met geld uitde sociale voorzieningen. De hulpverlening voorsecundaire scholen en basisscholen is gratis.Het ziet ernaar uit dat de hogescholen of de vzw’svoor Sociale Voorzieningen (SOVO) die in hun kiel-

voor leerlingenbegelei-ding: een nieuwe aanpak

zog werken, verplicht zullen zijn hun eigen CSB’s -Centra voor Studentenbegeleiding, met inbegripvan medische hulpverlening - vorm te geven. Aande universiteiten is dat al het geval. De hogescho-len werken eraan maar hebben pas sinds 1993hiervoor subsidies. «Wij zullen deze leemte kunnenopvullen, als de regering haar belofte inlost: de-zelfde som SOVO-geld op tafel voor elke student inhet hoger onderwijs», zeggen ze in hogeschool-kringen.

bij je CLB of de cel Publicatiesop tel 02-553 66 53 of kijk opwww.ond.vlaanderen.be/clb.

[13] Dimitri, leerling: «Ik wil niet dat ze op school weten dat ik seropositief ben.Als het CLB het weet, weten mijn leraren het ook. Dus hang ik het ook nietaan hun neus.»

Zie ook de sites van de CLB-koepels:•Centra van het gemeen-schapsonderwijs:schoolweb.gemeenschapsonderwijs.be/pms/VC•Vrije centra: www.vclb.be•Steden en Gemeenten:www.ovsg.be/00clb.htm•Provincies:www.provant.be/scholen/clb

Lisette Van Mechelen, directeur van het KTA Bras-schaat: «Ik ga er niet van uit dat de leerkracht geeninformatie mag krijgen. Het is goed dat hij bijvoor-beeld weet dat een kind mee instaat voor zijn broer-tjes en zusjes en de dag met een krantenrondebegint. Of dat hij weet dat een leerling met incest ofandere vormen van mishandeling af te rekenen heeft.»Benny Van der Linden, directeur CLB Brasschaat:«De leerlingen participeren in hun school en viahun school in de centrumraad van het CLB. Zowelde schoolarts, de verpleegster als de maatschappe-lijk werker en psycholoog van het CLB blijven door

hun beroepsgeheim gebonden. Omdat wij de leer-ling als een volledige persoon benaderen - deholistische aanpak - zal bij ons voor alle medewer-kers een geïntegreerd en multidisciplinair leerlingen-dossier in gebruik zijn. De medische gegevens die deouders of leerlingen verstrekken, komen in een me-disch luik. Het CLB wisselt met de interne leerlingen-begeleiders alleen die gegevens uit die nodig zijn omde leerling te kunnen helpen in zijn crisissituatie.»Trees Ameloot beklemtoont dat de CLB’s hierin te-rughoudend en omzichtig tewerk zullen gaan. ■

www.klasse.be/kvl/109/6

KLASSE NR.109 9nderwijs in Brasschaatt

Page 10: Klasse voor Leraren 109

315 vroegtijdigeschoolverlaters

krijgen een startbaanin het onderwijs.

LERARENBEROEP

Vernieuwde interesse voor onderwijsOnderwijs staat op de vijfde plaats van de bruto beginnerlonen in 17 sectoren. Dat toonteen vergelijking van de KULeuven ‘Lonen in Vlaanderen’ van vorig jaar aan. Dezelfde studieplaatst onderwijs vierde inzake loontevredenheid. Intussen neemt de aantrekkingskrachtvan het lerarenberoep toe. Voor het basisonderwijs is de stijging aanzienlijk. In alleVlaamse hogescholen zijn 6222 studenten-onderwijzer ingeschreven. Dat zijn er 1000meer dan vorig jaar en bijna 2000 meer dan twee jaar geleden. Ook het aantal studenten-kleuterleider neemt toe: 3486 ingeschrevenen of iets meer dan vorig jaar.

STARTBANEN

Geweld helpen voorkomenLaaggeschoolde jongeren krijgen een startbaan in en rond Vlaamse scholen om ge-weld te helpen voorkomen. De onderwijsminister veronderstelt dat jongeren met eenmoeilijk schoolverleden leerlingen kunnen helpen met problemen die ze zelf aan denlijve ondervonden hebben. De Vlaamse overheid krijgt van de federale regering 315startbanen toegewezen. De Vlaamse minister van Onderwijs, die het project coördi-neert, geeft ze aan vroegtijdige schoolverlaters, jonger dan 30 en met hoogstens eendiploma secundair onderwijs. De eerste honderd zullen werken rond preventie vangeweld en antisociaal gedrag, zoals spijbelen, pesten, vandalisme, verbale en anderevormen van geweld. De overige 215 rond verkeersveiligheid in de buurt van de school.Voorts kunnen ze de infrastructuur verfraaien of netjes houden. Ook kunnen ze tijdensde speeltijd activiteiten organiseren of als vertrouwenspersoon voor leerlingendienen. Zowat 140 Vlaamse secundaire scholen met bijzondere behoeften uit Hasselt,Genk, Antwerpen, Mechelen en Gent kunnen zich kandidaat stellen voor één startbaanper school. De scholen vullen zelf, volgens hun specifieke behoeften, de jobinhoud in.Lager geschoolde jongeren kunnen het project gebruiken als springplank tot een beterleven. De federale overheid financiert deze startbanen.

Pops: sinaasappellimonademet een fikse scheut rum

BEGROTING

13 miljard bij«Een loonsverhoging voor alle onderwijsmensen kan pas na de herziening van de fede-rale Financieringswet», herhaalt minister van Onderwijs Marleen Vanderpoorten. De vak-bonden eisen voor de nieuwe Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO-VI) een lineaireloonsverhoging, een vermindering van de werkdruk en de schrapping van de besparingenop het ondersteunend personeel. «Er komt te veel werk op ons af dat niets te maken heeftmet onze onderwijsopdracht. We willen een duidelijkere taakomschrijving en meer loon»,zeggen manifestanten. De vakbonden eisen ook dat leerkrachten op 55 jaar kunnen uitstap-pen, zonder pensioenverlies (het huidige TBS-55+-stelsel). De onderhandelingen voorCAO-VI (periode 2001-2002) zouden eind november afgerond zijn. «Nog nooit ging zoveelgeld naar onderwijs», benadrukt de onderwijsminister. In de ontwerpbegroting 2001 stij-gen de middelen met bijna 13 miljard frank tot 275 miljard. Dit is een stijging van 5 procent.

AANTAL LEERLINGEN

Bijna 1800 minderMeer dan een miljoen leerlingen en scholieren (1.077.754) staan dit schooljaar op depresentielijsten. Dat zijn er echter 1790 minder dan vorig jaar (- 0,17 %). In het gewoonkleuteronderwijs en lager onderwijs stijgt de schoolbevolking lichtjes (respectievelijk +264 en + 162). Daartegenover zitten er 2466 scholieren minder in het gewoon secundaironderwijs. In het buitengewoon onderwijs is er een toename van 250 leerlingen.Het aantal leerlingen in het gemeenschapsonderwijs daalt met 538 (- 0,34 %). In hetgesubsidieerd vrij onderwijs met 1966 (- 0,26 %). Het gesubsidieerd officieel onderwijsheeft 714 leerlingen meer (+ 0,40 %). Die zitten vooral in het gemeentelijk onderwijs.De gemiddelde schoolgrootte daalt in alle onderwijsniveaus: 98 in het kleuteron-derwijs, 187 in het lager en 414 in het secundair onderwijs.Deze resultaten van de beperkte statistische leerlingentelling (BST) zijnvoorlopig en niet officieel geverifieerd. Het departement Onderwijs bevroeg 5670scholen uit het basis- en secundair onderwijs.

LEERLINGENBEVRAGING

Alcopops op schoolIn het voorbije jaar rookte een derde van de jongeren in secundaire scholen (22␣ %regelmatig, 11␣ % occasioneel), drie vierde dronk alcohol (30␣ % regelmatig, 44␣ %occasioneel), twee derde nam medicatie (7␣ % regelmatig, 55␣ % occasioneel) en eenzesde verboden drugs (6␣ % regelmatig, 11␣ % occasioneel) (zie ook Drugs p. 12). Hoeouder de jongeren hoe meer ze van deze middelen gebruiken. Alcohol drinken en rokenstijgen het sterkst tussen 13 en 14 jaar. Voor illegale drugs gebruiken is dit tussenvijftien en zestien jaar. Medicatie innemen neemt gelijkmatig toe met de leeftijd.Bier en BreezerOnze maatschappij aanvaardt alcohol drinken. De bevraging van de Verenigingvoor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) bij meer dan 82.000 Vlaamse scho-lieren is daar een weerspiegeling van. Jongeren drinken al van jongs af aan eenglaasje alcohol. Van de twaalfjarigen drinkt bijna één op tien sterke drank of alco-pops. Dit zijn dranken met 7 tot 8 procent alcohol die als limonade smaken. Dezemixdranken, een Britse uitvinding van de alcoholindustrie, zijn vrij te koop in bliken flesjes. Bacardi Breezer is erg populair: sinaasappellimonade met een fiksescheut rum. Ook andere combinaties staan kindvriendelijk in de winkelrekken: colamet whisky of wodka met ijsgekoelde witte limonade. Eén op vijf van de elf- oftwaalfjarigen die alcopops drinken, trekt minstens eenmaal per week zo’n blikjeopen. Bier drinken doen jongeren vanaf 17 jaar meer en regelmatiger dan occasio-neel. Aperitieven, longdrinks, wijn, sterke drank en alcopops liggen vanaf die leef-tijd op zowat gelijke hoogte in de consumptiecurve.

10 KLASSE NR.109

MedicatieVeel jongeren slikken pijnstillers. Vijf op tien van de elfjarigen. Bijna acht op tienvan de achttienjarigen. Slaap-, opwek-, kalmerings- en vermageringsmiddelenworden door veel minder jongeren gebruikt, maar wel vaker genomen dan pijnstil-lers. In het voorbije jaar gebruikten jongeren meer kalmerings- en opwekmiddelendan slaap- of vermageringsmiddelen. Opvallend is dat twaalfjarigen ook al aan dezemedicatie zitten.Van de volwassen Belgen neemt er een op twee bij sterke pijn een pijnstiller. Demeest voorkomende pijnen waarmee 80 procent van de Belgen dagelijks te kampenheeft zijn hoofdpijn en migraine, gewrichts- en spierpijn en tandpijn. Dit blijkt uiteen onderzoek van een farmaceutisch bedrijf.

Welke middelen gebruiken jongeren?

Page 11: Klasse voor Leraren 109

FRANSE GEMEENSCHAP

Te weinig NederlandsDe Brusselse secundaire scholen van de Franse Ge-meenschap hebben leraars Nederlands te kort. In hetlager secundair blijven een honderdtal uren vacant. Erstaan dan ook geen vervangers klaar als een leraar Ne-derlands wegens ziekte uitvalt. Ook het vrij en het offi-cieel gesubsidieerd net kampen met hetzelfde probleem.De particuliere arbeidsmarkt zou veel regenten Neder-lands en licentiaten Germaanse talen wegkapen. Eentweede oorzaak van het tekort zijn de hervormingenvan 1998 van het basisonderwijs. Bij onze Franstaligeburen krijgen de leerlingen van de vijfde en zesde klassindsdien twee lesuren tweede taal door bijzondere le-raars. Hiervoor staan meestal regenten of speciaal bij-geschoolde leraars basisonderwijs in. Deze hervormingdoet de vraag naar regenten Nederlands toenemen.Intussen klopt de Franse Gemeenschap aan bij haar Vlaam-se buren. De Franstalige minister voor Secundair On-derwijs Pierre Hazette is te vinden voor een taalonder-dompeling, een taalbad voor de leerlingen. Zijn collegavoor Basisonderwijs Jean-Marc Nollet onderzoekt of beidegemeenschappen leerkrachten kunnen uitwisselen. Datblijkt niet zo simpel. Problemen rond statuut, zoals mo-gelijk verlies van anciënniteit, belemmeren voorlopig devrije doorgang naar de andere gemeenschap

VERVANGINGSPOOL

Vier keer meer kandidatenJonge leerkrachten met weinig of geen onderwijserva-ring vinden almaar makkelijker plaats in de pool voorinterimleerkrachten. Vandaag is dertig procent van depoolleden jonger dan 25. De pool loopt aan de ene kantleeg. Veel poolleden vinden in het onderwijs een openbetrekking voor een jaar of langer. Ze zijn dan niet meerwerkzoekend en beschikbaar. De VDAB schrapt ze uithet poolbestand als zij dat laten weten of opduiken inhet betalingsbestand van het departement Onderwijs.Voortdurend komen er ook plaatsen vrij. Scholen diezich voor de pool inschreven, selecteren in de data-bank van de VDAB immers poolleden voor tijdelijkeopdrachten. Als een poollid met de ankerschool inzee gaat, is er in de pool weer plaats voor een wach-tend kandidaat-poollid.Aan de andere kant loopt de pool dus weer vol. Er zijnop het ogenblik immers vier keer meer kandidaten danplaatsen. Zo’n 7300 kandidaat-poolleden die zich tij-dig voor de pool inschreven, wachten nog hun beurtaf. 2555 leerkrachten zijn in de pool opgenomen. Degrote meerderheid daarvan heeft al tijdelijke onder-wijservaring (85 procent). Ongeveer eén op twintigheeft in de privésector gewerkt.

«Remember that not gettingwhat you want is sometimesa wonderful stroke of luck.»

BASISEDUCATIE

Volwassenen leren beslissenHonderdduizenden Vlamingen zouden laaggeletterd zijn.Althans volgens het jongste Oeso-rapport. Wil dat zeg-gen dat ze analfabeten zijn? Nee, ze weten veeleer nietgoed hoe ze moeten omgaan met informatie. Tal van mensenin Vlaanderen hebben weliswaar problemen met lezen,schrijven en rekenen. De breedste kapstok van het pro-bleem is echter het tekort aan basisvaardigheden om je inonze complexe samenleving te kunnen redden. In éénvan de 29 centra voor basiseducatie kunnen laaggeschooldevolwassenen de opgelopen achterstand inhalen en vol-waardig aan het maatschappelijk leven deelnemen. Vooralwie vroegtijdig afhaakte in het secundair onderwijs wil nulessen volgen om een baan te vinden of om zijn compe-tentieniveau te verhogen. Werklozen zijn overigens degrootste groep in de basiseducatie. Vaak zitten de cursis-ten in een kwetsbare sociale situatie. 70 procent behoorttot een risicogroep die vooral leeft van een uitkering.Basiseducatie is een onderdeel van het volwassenen-onderwijs. De centra zijn onafhankelijke plura-listische instellingen, die niet onderworpen zijnaan het schoolpact. De personeelsleden hebben niethet statuut van onderwijzend personeel. Deze autono-mie maakt het mogelijk het eigen pedagogisch con-cept van de basiseducatie te handhaven.De afgelopen tien jaar namen in totaal ruim 110.000 vol-

wassenen deel aan een of andere opleiding. In 98-99 tel-den de statistici er 16.902. Elk jaar is bijna de helft van decursisten nieuw. Vlamingen (autochtonen) kunnen taal-cursussen Nederlands (NT1) volgen om hun mondelingeen schriftelijke vaardigheid te verbeteren. Anderstaligen(allochtonen) kunnen ook Nederlands (NT2) volgen omonder meer hun sociale contacten makkelijker te maken.Voorts bieden de centra gratis cursussen rekenen (reke-nen met geld, maten en gewichten, de klok lezen) en so-ciale kennis en vaardigheden (gezondheid, rechten enplichten, wonen, media, beslissingen nemen).De voorbije jaren krijgt NT2 met 56 procent het grootstepart van de inschrijvingen. NT1 blijft op 23 procent.Rekenen telt amper 3,5 procent van de inschrijvers.Meer vrouwen (58␣ %) dan mannen (42␣ %) volgen een cursus.De gemiddelde leeftijd van de cursisten is relatief laag.Een op vijf is jonger dan 25 jaar. Ruim 85 procent isjonger dan 45 jaar.Net de helft van de cursisten is van vreemde herkomst.In deze groep zijn volwassenen van Turkse en Marok-kaanse afkomst het talrijkst. Langzamerhand bieden zichook meer anderstaligen uit Azië en Oost-Europa aan.Vlaams Ondersteuningscentrum voor de Basiseducatie(VOCB) - Frankrijklei 64 - 2000 Antwerpen - tel 03-22684 83 - fax 03-226 82 29 - www.vocb.be - [email protected]

17.000 volwassenenvolgen een opleidingin de basiseducatie.

Niets gemist

• «De kwalitatieve omkadering van de leerkrachtenis een bijzondere zorg van de Vlaamse regering. VoorCAO IV, V en VI wordt er meer dan 3 miljard frank extraingeschreven voor deze omkadering», zegt minister-president Patrick Dewael in zijn Septemberverklaring.

• Meer dan 118.000 jongeren kregen vorig jaar eenstudietoelage. 118.384 mensen met een scholier inhet secundair onderwijs dienden een aanvraag in. Deadministratie van het departement Onderwijs keurde86.061 dossiers goed. De indieners ontvingen gemid-deld 6500 frank. In het hoger onderwijs ontvangen stu-denten gemiddeld 50.500 frank. Er liepen 47.181 aan-vragen binnen. Daarvan werden er 32.046 goedgekeurd.

• Dit schooljaar loopt het project Ondersteuningvan scholen met bijzondere behoeften. Na eenengagementsverklaring werven 70 secundaire scho-len één of twee extra krachten aan voor doelgerichteextra ondersteuning.

• Net geen 40 procent van de Vlaamse leerlingen uit hetvierde tot en met het zesde leerjaar van de lagere schoolheeft thuis toegang tot internet, maakt de UniversiteitGent bekend. 81 procent van de leerlingen heeft thuiseen computer. «Je kan stellen dat bijna alle leerlingen

van huis uit computerkennis hebben. Deze kinderen tussen9 en 13 jaar hebben relatief jonge ouders», zegt profes-sor Martin Valcke, coördinator van CITS (Computersen Internet, Thuis en op School). «Net deze dertigersspringen supersnel op internet. We zitten met een sen-sibiliseringsprobleem, maar dan omgekeerd. Het zijnvaak de onderwijzers die achterop lopen.»

• Informatica krijgt een verplicht toetsenbord in hetsecundair onderwijs. De Europese Commissie vraagtdat alle schoolverlaters tegen eind 2003 weten waar-voor de toetsencombinatie Ctrl+Alt+Del dient. Niet vanafdit schooljaar maar vanaf 1 september 2001 ismet een computer kunnen werken een eindterm voorde tweede en derde graad secundair onderwijs. In hetbasisonderwijs zijn effectief leren omgaan met infor-matica en informatieverwerking al eindtermen.

• Jongeren onder 25 kunnen vanaf 1 juli volgend jaarin Vlaanderen en Wallonië (niet in het Brusselse) goed-koop met de bus en de trein reizen. Een maand-abonnement kost 780 frank. Wie zich een Buzzy-jaar-abonnement aanschaft, betaalt per dag amper 16 frank.

KLASSE NR.109 11KLASSE NR.109 11

Page 12: Klasse voor Leraren 109

12 KLASSE NR.109

NIEUWKOMERS

Kazakken, Kosovaren en GhanezenEen onthaaljaar voor anderstalige nieuwkomers: dat hebben het Instituut Annees-sens-Funck, een stedelijke TSO-BSO-school in het Nederlandstalig onderwijs vanhet Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en twee vrije secundaire scholen, het Sint-Guido-Instituut in Anderlecht en het Heilig Hartcollege in Ganshoren (scholenge-meenschap Sint-Gorik). Het Instituut Anneessens-Funck heeft al enkele jaren erva-ring met zo’n bijzonder taalvoorbereidend jaar. De scholengemeenschap Sint-Go-rik had al taalbadklassen die de nieuwkomers gedurende acht à tien wekenonderdompelen in de Nederlandse taal en cultuur. Nu zitten een negentigtal jeug-dige Russen, Kazakken, Ghanezen, Columbianen, Brazilianen, Kosovaren en ande-re allochtone jongeren - vaak politieke vluchtelingen - in klassen van elf tot zeven-tien leerlingen. Ze krijgen 28 uur Nederlands en twee uur lichamelijke opvoeding.In de vrije scholen ook twee uur godsdienst. «Weliswaar veeleer ingevuld metsociale vaardigheden en Nederlands», verduidelijkt Piet Vandermot, directeur vanSint-Guido. «Ze maken ook kennis met ons onderwijssysteem». Het onderwijs isgedifferentieerd en sterk individueel. «In Anneessens-Funck werken we met vierniveaugroepen. Een viertal leerkrachten werkt voltijds aan de taalverwerving vandeze jonge tieners. De ene legt zich toe op spreekvaardigheid, de andere brengt zede beginselen van de Nederlandse spelling en spraakkunst bij», legt maatschappe-lijk werker Lien Heyvaert uit. Zij werd pas aangeworven om de jongeren en deschool te helpen bij de administratie en de interne leerlingenbegeleiding. Na eenjaar draaien de nieuwkomers mee in het gewone onderwijs. De onthaaljaren in hetvrij onderwijs kwamen er in het kader van de non-discriminatieovereenkomst en despreiding van anderstalige nieuwkomers over de netten, met de steun van ministersMarleen Vanderpoorten en Annemie Neyts.

Na een jaardraaien nieuwko-mers mee in hetgewone onderwijs.

DRUGS

Meer XTC en hallucinogenen

Eén op zes leerlingen in het secundair onderwijs gebruikte het voor-bije jaar wel eens verboden drugs. Cannabis is de meest gebruikte.Dat staat in de resultaten van de jongste leerlingenbevraging van deVereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD). Gerakenscholieren steeds meer verslaafd aan XTC en hallucinogenen?Jongeren beginnen met cannabis vroeger dan met andere illegale drugs. Van dedertienjarigen blowt 2 procent cannabis en van de achttienjarigen 35 procent. VoorXTC is dit 1 à 2 procent op veertien jaar en 8 procent op achttien jaar. Amfetaminesen hallucinogenen zitten in dezelfde stijgingscurve. Eén procent van de vijftienjari-gen gebruikt cocaïne. Dat stijgt tot 4 procent op 18 jaar. In de eerste graad van hetsecundair onderwijs gebruikt meer dan 4 procent illegale drugs. Ongeveer 1,5procent van hen doet dit minstens eenmaal per week. «Deze groep vraagt bijzonde-re aandacht, zowel op het vlak van preventie als het vroeg detecteren van het pro-bleem», zegt dr. Stan Ansoms, voorzitter VAD. Een kwart van alle jongeren die ooitverboden drugs gebruikten, zijn hiermee gestopt. De VAD telt een derde regelma-tige gebruikers tegenover twee derde occasionele gebruikers.Regels«Als leerlingen meer betrokken zijn bij de school vermindert de kans dat ze drugsgebruiken en verminderen ook de problemen als gevolg van dat druggebruik», zegtMieke Vogels, Vlaams minister van Gezondheid. «Duidelijke regels die iedereenkent, zijn het fundament van een drugbeleid op school. Drie kwart van de bevraagdeleerlingen las helemaal of gedeeltelijk het schoolreglement, maar de helft van henvindt dat de zaken niet duidelijk genoeg omschreven zijn. Eén derde weet niet of erregels over alcohol, medicatie of illegale drugs in staan. Twee leerlingen op vijf gaanniet helemaal akkoord met de regels over drugs op school. De meeste leerlingen

Jongeren hebben meer vertrouwen inleeftijdgenoten dan in

vertrouwensfiguren binnen de school

HOGER ONDERWIJS

De verklaring van «Sorbogna»Een grotere eenheid van het hoger onderwijs in Vlaan-deren nastreven. Alle studenten gelijkwaardig behan-delen, de werking van de hogescholen beter financie-ren en de Sociale Voorzieningen voor universiteits-en hogeschoolstudenten gelijkschakelen. Deze eisenvallen op in het Jaarverslag 1999 van de VlaamseHogescholenraad (Vlhora).De Vlhora stelde zich in 1999 strijdbaar op met eenHerstelplan voor het Vlaamse hogescholenonderwijs,een Memorandum verkiezingen en een Open Brief aande Vlaamse regering. Volgens de raad werd onvoldoen-de tegemoetgekomen aan de eisen van hogescholen enhogeschoolstudenten, op de kleine structurele verho-ging van de enveloppe met 3,095 procent na. Die ver-hoging is niet groot genoeg voor de bekende kosten:TBS55+, vergrijzing, 80/20-norm, stijgend studenten-aantal, informatisering, infrastructuur na de fusies enmaatschappelijke dienstverlening. In 2000 zijn dezelfdeprioriteiten aan de orde.De Vlhora wil ook dezelfde verlofstelsels aan universi-teiten en hogescholen en één onderhandelingscomitévoor het hele hoger onderwijs. De vakbonden behande-len de kwesties van het hogeschoolpersoneel liever samenmet het secundair onderwijs.1999 was ook het jaar van het debat over Sorbonne-

en Bolognaverklaringen, soms al eens Sorbogna ge-noemd. De Vlhora wil de opleidingen van twee cyclinaar de bachelor-masterstructuur omzetten. Aan deéén cyclus opleidingen wil de raad een bachelor de-gree (na 180 studiepunten) verbinden. Met finaliteitvoor de arbeidsmarkt voor de professional bachelor,maar doorstromingsmogelijkheden naar master voorde academic bachelor. Een master omvat ook een be-drijfsstage (60 studiepunten) en dissertatie (30 stu-diepunten). Het aantal basisopleidingen mag beperktzijn, zolang de studenten maar langs veel flexibeleleerroutes credits kunnen verzamelen.De Vlhora is een Instelling van Openbaar Nut die aan deVlaamse Regering voorstellen doet. De hogescholenriepen de raad al in 1995 in leven, op het moment dathet hogescholendecreet in werking trad. In de algeme-ne vergadering overleggen de algemeen directeurs vande hogescholen - ondertussen nog 28, 4 vrouwen en 24mannen - over alles wat het hoger onderwijs in Vlaan-deren aanbelangt, ook de internationale perspectieven.Vlhora - Wolvengracht 38/2 - 1000 Brussel - tel 02- 21141 90 - www.vlhora.be

Page 13: Klasse voor Leraren 109

vinden dat voor leerlingen en leerkrachten dezelfde regels moeten gelden.Deze gegevens zijn een uitdaging om met leerlingen over regels te praten, om naarhun mening over drugs te luisteren. Intussen kan de school duidelijk motiverenwaarom ze bepaalde regels handhaaft. Participatie van leerlingen betekent niet datalleen de leerlingen de regels bepalen. Maar door naar hen te luisteren en hen demotivatie van de regels uit te leggen, legt de school een basis om jongeren beter bijhet schoolgebeuren te betrekken. Ook in de laatste jaren van het lager onderwijs.Daarom moeten ook preventieprogramma’s aansluiten bij de leefwereld van jonge-ren. Elk programma is het best aangepast aan de ervaringen en de behoeften van degroep waarmee men werkt. Het heeft echter weinig zin een scholier aan te sporen eenleerkracht in vertrouwen te nemen, als hij nadien als verdachte of betrapte van schoolgestuurd wordt.»Ogen niet sluitenMeer dan de helft van de leerlingen, de occasionele gebruikers van illegale drugshet meest van al, zegt dat de leerkrachten te weinig met hen spreken. Ze hebben daarblijkbaar behoefte aan, maar die wordt niet of niet genoeg ingevuld. Dat blijkt uit debevraging van de VAD. In het drugbeleid van een school staat de vertrouwensrelatietussen leerling en leerlingbegeleider centraal. Leeftijdgenoten zijn echter de meestgeciteerde vertrouwenspersonen. Daarna komen het gezin en externe advies- ofhulpverleningsdiensten (DrugLijn en JAC). De vertrouwensfiguren binnen de school(schoolpersoneel en schoolbegeleidingsdiensten) scoren minder hoog. Drugpre-ventie is evenwel niet alleen de taak van de school. Jongeren verwachten niet dathun ouders akkoord gaan met drugs gebruiken. En toch blijven ze hen aanwijzen alsbelangrijke vertrouwenspersonen. Dit terwijl ouders het gevoel hebben dat hunkinderen meer over drugs weten dan zij zelf.

Cannabis is de meestgebruikte verboden drug.

«De gasmaatscaardgas via de scho

Mieke Vogels: «We kunnen onze ogen niet sluiten voor drugs in de samenleving.Druggebruik is een fenomeen van de jongerencultuur, net zoals uitgaan. Demeeste jongeren gaan vaak uit en velen van hen komen op plaatsen waar menillegale drugs gebruikt. Men kan ze daar onmogelijk van afsluiten. Dit betekent datniet alleen ouders en school hun verantwoordelijkheid moeten opnemen, maar ookde verschillende maatschappelijke sectoren, zoals het jeugdwerk »Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) - E. Tollenaerestraat 15 -1020 - Brussel - tel 02-423 03 33 - fax 02-423 03 34 - www.vad.be - [email protected] -Anonieme Drugslijn 078-15 10 20

www.klasse.be/kvl/72/4 Drugs op school

Wie vertrouwen leerlingen als ze problemen met drugs hebben?(in procenten)

Leeftijdgenoten 79

Familieleden 71

Externe advies- of begeleidingsdiensten 46

Schoolpersoneel 34,5

Schoolbegeleidingsdiensten 11,5

happij zou stoken metol kunnen promoten.»

ENERGIEFACTUUR

Vijf miljoen extra stookkosten

De scholen branden met de dure olieprijzen een steeds groter part opvan hun werkingsmiddelen.Wegens de stijgende energiekosten kunnen ze almaar minder middelen bestedenom didactisch materiaal aan te kopen en om de gebouwen te onderhouden, klagenze. In gezamenlijk overleg hebben de koepels van het gesubsidieerd onderwijs(VSKO) en van het officieel gesubsidieerd onderwijs (OVSG en CVPO) en de cen-trale inrichtende macht van het Gemeenschapsonderwijs de Vlaamse regering hier-op attent gemaakt.Klasse keek in het peilglas van enkele tuinbouwscholen, waar stookkosten voor deserres toch een zeer warm deel van het budget innemen. Sommige tuinbouwscholenverwachten dat de energiefactuur met minstens een derde zal stijgen. De KatholiekeHogeschool Kempen heeft het over wellicht vijf miljoen extra stookkosten. PIBO-Tongeren verwacht een stijging van de enegiefactuur met 31 procent.Afschaffen«Hoewel de gemeente en de school de inspanning doen om met milieuvriendelijkaardgas te stoken, blijft de Intercommunale stug en log», zegt Daniel Herinckx, vande Gemeentelijke Technische Tuinbouwschool in Merchtem. «Omdat onze tuin-bouwschool een kleiner complex is, weigert de gasmaatschappij ons hetzelfdegunstige tarief aan te rekenen als dat van de plaatselijke tuinders. Wij zitten netonder het plafond en volgens de commercieel afgevaardigde van de Intercommu-nale kan er geen afwijking toegestaan worden. Nochtans zou de gasmaatschappijstoken met aardgas via onze school kunnen promoten. We zouden voor anderescholen een signaalfunctie kunnen hebben, opdat ze in plaats van meer milieuver-vuilende stookolie daarentegen aardgas zouden verbruiken. Waarom kunnen deministers van Onderwijs en Landbouw met de gasmaatschappijen niet onderhan-

delen, zodat tuinbouwscholen via aparte meters voor hun bedrijf het goedkoopstetarief kunnen krijgen? De serres verwarmen neemt 13 procent van onze werkings-middelen in. Als we bij de gasmaatschappij geen prijsdaling kunnen bedingen,zullen we sommige serreteelten in de winter moeten afschaffen. Dat kan problemenveroorzaken om vooral bij slecht winterweer de lesuren PVtuinbouw in te vullen.»Beperken«Dankzij de zachte winter bleef onze jongste energiefactuur om de serres te verwar-men beperkt tot 310.000 frank», zegt Geert Aelter, huismeester van de Land- enTuinbouwschool ’t Brugse Vrije in Oedelem. «We installeerden een nieuwe, zuinigebrander. Maar nu de prijs van de stookolie is verdubbeld, zal er een ernstige meer-uitgave volgen van ten minste 200.000 frank, áls we een zachte winter krijgen. Diefactor heb je niet in de hand. We kunnen nog even voort, maar we wachten bang afom te bestellen. De gevolgen: we wilden serres renoveren, maar dat project schui-ven we nu op de lange baan. Ook het project met serres voor kamerplanten beperkenwe, omdat we die serres constant op temperatuur moeten houden.»In het tuinbouwonderwijs luidt het overal: stoken tot een minimum beperken.

Energiekosten: een kwart tot de helft van de kosten(Tuinbouwschool Merchtem)

Sierboomteelt 50␣ %

Bloementeelt 41␣ %

Groenteteelt 38␣ %

Fruitteelt 26␣ %

KLASSE NR.109 13

Page 14: Klasse voor Leraren 109

14 KLASSE NR.109

DISCUSSIE

Secundair dringend moderniserenHet aantal jongeren tussen 18 en 24 jaar dat zonder diploma of getuigschrift hetsecundair onderwijs verlaat, moet tegen 2010 met de helft verminderen. Nu is er nogeen uitstroom van 15 à 20 procent ongekwalificeerden. Dat stelt de Sociaal-Economi-sche Raad van Vlaanderen (SERV) in de discussietekst ‘Langetermijnvisie voor Vlaan-deren’. Volgens de SERV moet het secundair onderwijs dringend gemoderniseerdworden. Het studieaanbod is aan een actualisering toe. Bovendien moet het doorzich-tiger zodat leerlingen en studenten beter kunnen kiezen voor de opleidingen die henhet beste liggen. Dit omvat ook goede informatie en begeleiding van studiekeuze enberoepsoriëntering. «Bovendien verdienen het TSO en de BSO een herwaardering»,stelt de SERV. «Leerlingen moeten al in het basisonderwijs kennis maken met tech-niek en technologie. In het secundair onderwijs moeten alle leerlingen leren omgaanmet technologie én de sleutelvaardigheden verwerven die nodig zijn om in een ken-nismaatschappij te functioneren. In het onderwijs zal aandacht moeten uitgaan naarleervaardigheden en leertechnieken die leerlingen in staat stellen zelfstandig te leren.ICT moet hierbij een belangrijke rol spelen. De leraar krijgt in deze opvatting eennieuwe rol, die van begeleider van het leerproces.»De SERV ondersteunt het modulariseren van BSO, TSO en het volwassenenonder-wijs. Op termijn ziet de SERV een verruiming van het modulair aanbod in andereonderwijsvormen en onderwijsniveaus.«Er is wel een probleem», zegt de SERV. «Scholen, hogescholen en universiteitenzijn niet optimaal toegerust om de uitdagingen van de 21ste eeuw met succes aante gaan. De inhoud van de gegeven opleidingen sluit niet optimaal aan bij de ar-beidsmarktbehoeften en bij de nieuwste ontwikkelingen van technologie en ar-beidsorganisatie. Er wordt nog te veel klassikaal en ex cathedra lesgegeven. Deuitrusting van scholen, hogescholen en universiteiten is vaak verouderd.»Lees de volledige discussietekst van de SERV op www.serv.be

COMPUTERS

Ook op uw school een ICT-coördinatorToegang voor alle scholen tot internet en multimedia tegen 2001; vanaf het vierdeleerjaar lagere school één pc per tien leerlingen tegen 2002. Zo staat het in dediscussienota van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV). In 1998was er één computer per 23 leerlingen. De vorige Vlaamse regering startte daaromhet PC/KD-programma, dat jaarlijks 600 miljoen frank uittrekt om computermate-riaal aan te schaffen. Ter gelegenheid van de ICT Topconferentie, georganiseerddoor CST (Computers en multimedia op School en Thuis), begint onderwijsminis-ter Marleen Vanderpoorten haar pc-offensief. Zij roept op om een ruim maatschap-pelijk debat te houden over hoe informatie- en communicatietechnologie (ICT)daadwerkelijk geïntroduceerd kan worden in scholen. Hiervoor moet er eerst ge-noeg materieel voorhanden zijn.Tegen eind van volgend jaar zal per tien leerlingenminstens één computer beschikbaar zijn. Daarvoor is 300 miljoen frank extrauitgetrokken op de onderwijsbegroting. Niet alleen om computers te kopen, maarook om leerkrachten te leren omgaan met de ICT. «Iedere scholengroep of scholen-gemeenschap kan een ICT-coördinator aanstellen», zegt Vanderpoorten. «Ik ziehem als een vernieuwingsmanager, iemand die sterk pedagogisch onderlegd is omcollega’s en directie te begeleiden in het proces van ICT-integratie. De ICT-coördi-nator heeft in de eerste plaats visie en organisatietalent. Technische bekwaamhe-den zijn van minder belang. De eng technische ondersteuning kan men andersorganiseren. Met de start van regionale expertisenetwerken hoop ik tegemoet tekomen aan een vorming op maat van de ICT-coördinatoren. Het ligt evenwel niet inmijn bedoeling een organieke functie van ICT-coördinator te creëren.»Bovendien merkt de minister op dat de lerarenopleiding slechts marginaal aan-dacht besteedt aan nieuwe media en computers. Ze ziet het vak ICT het liefst ver-plicht opgenomen in de lerarenopleiding.

www.cst.be Gratis denknota over ICT-toekomst

LICHAMELIJKE OPVOEDING

«Schaf sport op school af»«Laat de leerlingen zich verplicht aansluiten bij een sportclub in de buurt en bewijzendat ze wekelijks aan sport hebben gedaan. Schaf sport op school dan maar af». Metdeze uitspraak vuurt Michel D’hooghe, voorzitter van de Belgische Voetbalbond, eenstrafschop af naar het doel van het onderwijs. De doelwachter staat perplex. «Hetvoorstel van D’hooghe is een immense stap achteruit voor de bewegingsvorming vande jongeren», zegt de Bond voor Lichamelijke Opvoeding. Het is volgens de bondonzeker dat alle clubs gekwalificeerde lesgevers aanstellen. Bovendien ontbreekt inhet overgrote deel van de sportclubs een basisprogramma/leerprogramma waarin alleaspecten van de lichamelijke opvoeding en de bewegingsvorming aan bod komen.«Fysiek zwakke of minder getalenteerde jongeren komen vaak niet aan bod in desportclubs, waar doorgaans the survival of the fittest geldt. Onderzoek heeft uitgewe-zen dat de enorme drop-out in de clubs mee veroorzaakt wordt door een kindon-vriendelijke benadering», besluit de bond. Die zit.«Men moet de sportmogelijkheden op school uitbreiden en leerkrachten vergoedendie nu op vrijwillige basis zorgen voor naschoolse activiteiten. Ik pleit al lang voor eensysteem van een halve dag les in het basisonderwijs. De namiddag kan dan wordengevuld met onder meer sport. Dat gebeurt ook in Frankrijk en Duitsland», zegt voor-zitter Johan Faveere van de Stichting Vlaamse Schoolsport. Waarmee de bal weer inhet doel van de Belgische Voetbalbond belandt. Stand bij de rust: 1 - 2.

’s Morgens les en ’s namiddagssport in de basisschool.

Een op vijf verlaat de schoolzonder diploma. Dat moet metde helft verminderen.

OPROEP

Scholen en netten werken samen«De tijd dat je ophield met leren de laatste dag dat je naar school, hogeschool ofuniversiteit ging, is definitief voorbij», zegt minister-president Patrick Dewael in zijn‘Septemberverklaring’. «Levenslang leren wordt een concrete uitdaging voor elk vanons. We moeten met het oog daarop ons educatief systeem herdenken en bijstellen.Het accent moet liggen op basisvaardigheden, zoals vreemde talen beheersen, tech-nologisch inzicht, sociale vaardigheden, ondernemerszin en actieve kennis van ICThebben. Ook ondernemingen dienen plaatsen te zijn waar je iets bijleert. De Vlaamseregering beslist om de middelen voor levenslang leren samen te brengen in éénhorizontaal programma. Daarvoor voorzien we in 13,4 miljard frank.Het onderwijs is per definitie een van de belangrijkste prioriteiten van het Vlaamsebegrotingsbeleid. Maar de omvang van de bedragen noopt tot een kritische evaluatievan de wijze waarop die middelen besteed worden. De Vlaamse regering is ervanovertuigd dat er op dit vlak nog heel wat mogelijk is. In mijn elf-julitoespraak heb ikgepleit voor een verdere nettenvervaging in het onderwijslandschap. Ik had daar-mee niet alleen een nog betere besteding van het onderwijsgeld op het oog, maarevenzeer een opener en daardoor verrijkender opvoedingsklimaat voor onze jonge-ren. Het is mij vanuit bepaalde hoek niet in dank afgenomen. Ik stel mij toch vragenals een eerlijk pleidooi voor meer samenwerking alleen maar beantwoord wordt meteen egelstelling. Ik herhaal daarom mijn oproep tot samenwerking tussen scholen ennetten om het onderwijsaanbod te optimaliseren.»

«Er wordt nog te veel klassikaalen ex cathedra lesgegeven»

Page 15: Klasse voor Leraren 109

© Masseer de natuurp. 16

© Win drie computersp. 16

© Gratis naar theaterp. 23

© Zin in eenverwenweekend?p. 32

ideeP

HO

TOD

ISC

NA

TUU

RR

ES

ER

VA

TEN

VZ

W

Page 16: Klasse voor Leraren 109

µ

Na

Vo

...

E-m

Onkle

Sch

Vo

...

Vuvzw- faVedagleeeve

FO

TO’S: N

ATU

UR

RE

SE

RV

ATE

N V

ZW

Een actie voor leerkrachten enleerlingen.

Natuurdagen met Klasse A

Haal op zaterdag 18 november uw handen, laarzen, schop-

pen, harken én uw leerlingen boven. Dan is het de nationale Dagvan de Natuur. Natuurreservaten in heel Vlaanderen nodigen

u uit voor een gratis blik achter de groene coulissen. Meteen

kan u uw engagement kwijt, want het wordt een echte doe-dag

ten bate van de Vlaamse fauna en flora.

Vlaanderen telt 251 beschermde natuurreservaten. Sug-

gestieve namen als Hellebeek, Leeuwenhof, Mosterdpot, Pitjes-

berg, Rotte Gaten enz. staan voor landduinen en bronbosjes,

weidevogelgebieden en rietmoerassen, trilveen en vijvergebied,

loof- en naaldbos en zelfs een antitankgracht. Deze reservaten

kunnen niet zonder een regelmatige verzorgingsbeurt. Net zoals

de mens overigens. Op 18 november laten douchen, epileren en

masseren zich vertalen door sproeien, snoeien en harken. En

daar komt uw aandeel in het vizier. U gaat aan de slag in de

mooiste en groenste plekjes van het land. Houtkanten aanplan-

ten, vijvers opkuisen, grasland maaien, wandelpaden onderhou-

den, wilgen knotten, afval opruimen… Samen met uw leer-lingen, als het even kan, want de Dag van de Natuur wil elke

helpende hand mobiliseren, ook de kleinste. En voor uw leerlin-

gen kan het een bijzonder leerrijke kennismaking met natuurbe-

heer worden. Of daar nog een beloning aan vastzit? Die volgt in

het voorjaar, als bloemen en planten dankzij uw massale verzor-

gingsbeurt op hun fraaist kunnen bloeien en groeien.

16 KLASSE NR.109

GRATIS DE NATUUR IN

Ja, ik wil graag deelnemen aan de Dag van de Natuur opzaterdag 18 november. Dit is mijn keuze (kruis aan wat past):

Ik kom samen met (vul het aantal in) ….. leerlingen werkenin een natuurreservaat. Stuur mij een lespakket en laat mijweten in welk natuurgebied ik verwacht word.

Ik wil individueel deelnemen, met collega’s of gezin. Stuurmij een folder met alle activiteiten van de Dag van de Natuur.

Ik wil graag het lespakket ontvangen.

am: ..........................................................................

lledig adres: ...............................................................

.................................................................................

ailadres: ..................................................................

derwijsniveau (omcirkel wat past):uter / lager / secundair / hoger

ool: .........................................................................

lledig adres: ...............................................................

.................................................................................

l deze bon volledig in en stuur of fax hem naar Natuurreservaten - Natuur met Klasse - Kon. St.-Mariastraat 105 - 1030 Brusselx 02-245 39 33. E-mailen is aanbevolen en gaat het snelst.

rmeld dan wel àlle gegevens van de bon en mail [email protected]. Voor wie inschrijft met

rlingen: geef grote wijzigingen in het aantal leerlingen of eenntuele annulering tijdig door aan de organisatoren.

16 KLASSE NR.109

www.klasse.be/kvl/109/15www.natuurreservaten.be

Schoonheidsbeurt voor hetnatuurreservaat.

Wat staat er op het programma?De Dag van de Natuur is een actie voor het grote publiek, maarvoor scholen is er een groot extra. U kan op drie manieren aandeze actie deelnemen:1. Met uw leerlingenU schrijft in met een groep leerlingen (minstens tien, vanaf tienjaar) en ontvangt vooraf een lespakket waarmee u uw klas voor-bereidt op hun bezoek aan moeder natuur. U ontvangt ook eenuitnodiging voor een natuurreservaat in de buurt van uw school,inclusief alle praktische informatie (plaats van afspraak, begin-en einduur, lunch of niet…). Daar trekt u op zaterdag 18 novem-ber met uw leerlingen naartoe. U wordt er opgevangen door eenverantwoordelijke. Die maakt u wegwijs, geeft u eventueel eenrondleiding en zet u een paar uurtjes aan het werk: natuurbeheerin actie, op leraren-, jongeren- en kindermaat. De precieze orga-nisatie en het takenpakket hangen af van reservaat tot reservaat.Uiteraard mag u enkele collega’s meebrengen. Ook de oudersvan uw leerlingen zijn welkom.2. Zonder uw leerlingenU schrijft individueel in. In dat geval ontvangt u een folder metalle activiteiten van de Dag van de Natuur voor het grote publiek.U beslist zelf naar welk natuurreservaat u trekt (en waarom nietmet enkele collega’s of met uw gezin?). Voor individuele bezoe-ken van leerkrachten, zonder leerlingen, is geen speciaal pro-gramma gepland, maar ook hier ligt de nadruk op handen-uit-de-mouwen, ieder volgens eigen tempo en kunnen. Als u het lespak-ket wil, duid dit dan aan op de bon of vermeld het in uw e-mail.3. Zonder wie dan ookU kan zich op 18 november onmogelijk vrijmaken, maar u bentwel geïnteresseerd in het lespakket. Duid dit aan op de bon (ofvermeld het in uw e-mail) en u krijgt het toegestuurd. Mocht devoorraad niet toereikend zijn, dan krijgen leerkrachten die in-schrijven met leerlingen voorrang.

Wat zit er in het lespakket?Het bezoek aan het natuurreservaat vooraf voorbereiden, dat isde bedoeling van het lespakket, dat zich in de eerste plaats richttot leerlingen van 9-14 jaar. Het geeft achtergrondinformatie enbeantwoordt vragen als Waarom natuur beheren? Wie doet dat inons land? Wat komt er zoal bij kijken? Er is ook een video bij vanacht minuten.

Hoe schrijf ik in?Vul de bon in en stuur of fax hem naar de vzw Natuurreservaten.Of stuur een e-mail met dezelfde gegevens als de bon, dan krijgtu het snelst reactie.

Waar vind ik meer informatie?Wil u meer informatie over deze actie, neem dan contact op metWard Stulens - Natuurreservaten vzw - Kon. St.-Mariastraat 105- 1030 Brussel - tel 02-243 13 40 - fax 02-245 39 33. Vooralgemene informatie over de Dag van de Natuur belt u 02-245 4300. Per provincie is er een gratis folder beschikbaar met activi-teiten. U vindt die activiteiten ook terug op het world wide web:www.natuurreservaten.be.

Extra:win drie multimediacomputers

U kan de hele wereld verkennen met uw klas. En binnen-

kort misschien zelfs met uw eigen gloednieuwe multime-

diapc. Drie exemplaren staan te wachten op een leer-

kracht die nog een plaatsje over heeft in zijn klas. Com-

pleet met dvd-drive, ingebouwde modem en twintig soft-

waretitels. Surf naar www.klasse.be en los vijf sitevragen

op. Meedoen kan tot 15 november. Uit de goede inzendin-

gen grijpt een onschuldige hand misschien uw e-mail. Een

virtueel Klasseteam komt de pc eigenhandig installeren in

uw school.

A = Algemeen / B = BasisonderwijsS = Secundair onderwijs / H = Hoger onderwijs

Page 17: Klasse voor Leraren 109

©

§

Concrete tips om uw drugbeleidte verbeteren.

Een echte indiaan in uw klas?

Vakbeurs voor onderwijs,opleiding en tewerkstelling.

SA

I VZ

W

CP

E/O

RIE

NTA

200

0

©

Vragen over drugs SHoe kan u het drugbeleid op uw school verbeteren? Er is eenhandige vragenlijst beschikbaar om uw leerlingen te bevragenover drugs, motieven voor druggebruik, hun vrijetijdsbesteding,de sfeer op school en in de klas en hun mening over het drugbe-leid. De Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD)verwerkt de gegevens en bezorgt elke meewerkende school eenaangepast rapport, mét concrete tips om uw drugbeleid te verbe-teren. Vorig schooljaar namen 82.375 leerlingen uit 164 scholenaan de bevraging deel. Die resultaten zijn gebundeld in een syn-theserapport (zie ook p. 12 in deze Klasse) [© www.klasse.be/kvl/109/12-2 - www.vad.be/onderzoek/bevragingrapport2000.htm]Scholen die geïnteresseerd zijn in de mening van h un leerlin-gen over drugs en druggebruik en bereid zijn om rond dit themaop school te werken, kunnen zich nog steeds melden. De bevra-ging neemt één lesuur in beslag. U ontvangt binnen drie maan-den na de bevraging een rapport met de resultaten.Voor meer info en aanvragen bevraging: VAD - Greet VanHolsbeeck - E. Tollenaerestraat 15 - 1020 Brussel - tel 02-42303 32 - fax 02-423 03 34 - [email protected] - www.vad.be

Klasse - service A

Een Romein in de klas?Een Romeins legionair stapt uw klas binnen. Nee, u droomt niet.Archeoloog Bernard Van Daele komt «gewoon» meer uitleg gevenover het Romeinse leger in het algemeen of over één aspectvan het militaire leven (bouw van een legerkamp, leven van eenlegioensoldaat…).Meer info bij Bernard Van Daele - Martelarenlaan 229 - 3010Kessel-Lo - tel 016-25 92 11 - fax 02-356 47 99Mutatie«Ik zoek, via mutatie, werk als studiemeester-opvoeder inZuid-West-Vlaanderen. Momenteel werk ik in VISO Mariakerke-Gent. Alle reacties zijn welkom bij Johannes Vandenbogaerde -tel 056-32 84 32 - [email protected] Jacques De Keyzer werkt aan een boekje met prak-tische tips en proeven voor de practica wetenschap-pen (biologie/chemie/fysica). Tips, al dan niet spectaculaireproeven enz. zijn zeer welkom op [email protected] in de klasU hebt een zwangere leerling in de klas? Informatie, steun enhulpverlening vindt u bij Centrum voor Actuele Gezinsplanning- Bervoetstraat 40 - 2000 Antwerpen - tel 03-225 08 02.Onderwijzers en regenten gezochtGezocht: collega’s die in 1951 of in 1976 zijn afgestudeerd aande Bisschoppelijke Normaalschool St. Niklaas. Doel: een fees-telijke reünie. Adressen a.u.b. melden bij mr. Van Puyvelde -Hellestraat 27 - 9112 Sinaai - tel en fax 03-772 71 60.De meidenDrie woordkunststudenten van het Leuvense Lemmensinstituutspelen De Meiden (Jean Genet). Ze willen dit stuk graag spelenvoor uw leerlingen derde graad secundair onderwijs. Kost-prijs: 10.000␣ fr. (+ vervoerskosten); beschikbaar vanaf maart.Gratis documap.Meer info en reservaties bij Theatergroep De Furie - tel 0486-47 76 87 - [email protected] Bob Van Muylder verzamelt examenblunders. Hebt u erwat voor hem in petto? Voorts organiseert hij in zijn klassen (2degraad TSO en BSO) wekelijks de vraag van de week (eenverrassend weetje, buiten de leerstof) en het zoekertje van deweek (willekeurige probleempjes). Ook hiervoor is materiaalsteeds welkom. Misschien kan u beginnen ruilen?Meer info bij Bob Van Muylder - tel 03-889 70 09 [email protected]’sEen klas apart is een gloednieuwe vereniging van holebi’swerkzaam in onderwijs, met o.a. individuele opvang, maan-delijkse bijeenkomsten (vanaf januari) en een tweemaandelijksenieuwsbrief. Het lidmaatschap bedraagt 10 euro (403␣ fr.).Meer info bij Een klas apart - Lange Violettestraat 101A -9000 Gent - tel 09-233 34 79 - [email protected] -users.belgacom.net/klasapart

Wie schrijfdt nooit fouten? AHoe kan u als leerkracht de meest hardnekkige werkwoordfoutente lijf gaan? In Klasse 107 [© www.klasse.be/kvl/107/52-2 «Weonthouden te veel»] las u al meer over de oorzaken van de onsaller bekende dt-fouten. U kan zelf bijdragen aan het opstellenvan een zo groot mogelijk corpus van werkwoordfouten. Zo kun-nen onderzoekers nog beter zicht krijgen op de factoren die dezefouten veroorzaken. Op basis hiervan kunnen ze adviezen for-mulieren m.b.t. onderwijsattitudes tegenover werkwoordfouten.Voortaan allemaal ogen open dus. Als u een (al dan niet leuke)werkwoordfout constateert, grijpt u pen en papier (of meteen hettoetsenbord van uw pc) en noteert u de hele zin waarin de foutvoorkomt (met fout gespelde vorm!), het vak, de context (dictee,opstel, overhoring…), de leeftijd van de leerling, de studierichtingen uw evaluatie van de algemene schriftelijke taalvaardigheid vandeze leerling (1= onder de middelmaat, 2 = middelmaat, 3 = bovenmiddelmaat). U mailt dit alles naar [email protected] dank voor uw medewerking.

De dorpen van Orienta 2000 H

Van donderdag 16 tot en met zaterdag 18 november kan u eenbezoekje brengen aan Orienta 2000, het Europees Salon voorOpleidingen en Jobs. Het salon is verdeeld in vier «dorpen». InCampus vindt u de Belgische universiteiten en hogescholen.Internationaal ontvangt alle buitenlandse onderwijsinstellin-gen en de officiële Europese instellingen die specifieke dienstenbieden aan jongeren (Erasmus, Socrates…). Voortgezetteopleiding is het dorp van taalcursussen, informatica-opleidin-gen, MBA- en doctoraatsopleidingen, avondcursussen, oplei-dingen voor sociale promotie, lessen in privé-onderwijs enz. InJobstarters ten slotte krijgen KMO’s en grotere ondernemin-gen de mogelijkheid om pas afgestudeerden te ontmoeten ofjonge mensen die hun loopbaan een andere wending willen ge-ven. Hier vindt u ook beroepsverenigingen en organisaties voorarbeidsbemiddeling.U vindt Orienta 2000 in Hall 7 van Brussels Expo (Heizel).Een ticket kost 250␣ fr. (geeft ook toegang tot Brussels Eu-reka). Groepen betalen 100␣ fr. per deelnemer.Meer info bij CPE nv - Legerlaan 24 - 1040 Brussel - tel 02-732 04 04 - fax 02-732 05 09 - [email protected] -www.cpexpo.com

Matilda is geen prinses… A

…maar wel een schrijfwedstrijd voor jongeren tot 18 jaar. Eersteprijs: 80.000␣ fr. én de publicatie van de jeugdroman. De GoudenGids en Uitgeverij Houtekiet slaan hiervoor de handen in elkaar.Een jeugdjury beslist wie De Matilda Prijs krijgt. De 15-jarigeNathalie Namavar uit Herent zal deze jury voorzitten. Zij wonimmers dit jaar de Matilda Prijs met de jeugdroman Zomerkamp(net verschenen).De uitgevers van de Gouden Gids en van Houtekiet kiezen eentweede manuscript voor de Jonge Gouden Gids Prijs. De prijs:de publicatie van deze jeugdroman.Manuscripten zijn welkom tot 1 april 2001. U vindt het volle-dige reglement op onze website www.klasse.be/kvl/109/teksten/17Meer info bij Uitgeverij Houtekiet - Matilda Prijs - Vrijheids-straat 33 - 2000 Antwerpen - tel 03-238 12 96 - fax 03-23880 41 - [email protected]

Sequoyah A

Wigwams, bleekgezichten scalperen, totempaals en cowboys:bent u ook op zoek naar meer informatie over indianen ofte Na-tive Americans? Het Studiecentrum voor Amerikaanse Indianenvzw (SAI) kan u hierbij helpen. Dit centrum wil vooral het ste-reotype beeld over indianen doorbreken en vervangendoor een meer realistisch beeld.Vormingscursussen en workshops voor leerkrachten, educatie-ve programma’s (met werkmappen enz.) voor alle leeftijdsgroe-pen, schoolbezoeken met uitgewerkte programma’s rond dans,muziek, knutselen en lezingen. Het centrum heeft een eigen bi-bliotheek, een uitleendienst (van werkkoffers tot tipi’s) en eeneigen tijdschrift Sequoyah Magazine (450␣ fr. voor zes nummers).Meer info bij SAI vzw - Grote Beerstraat 34 - 2018 Antwerpen- tel 03-239 46 09 - fax 03-218 54 60

KLASSE NR.109 17

Page 18: Klasse voor Leraren 109

§

µ

Na

Ad

....

Tel

Na

....

Tel

Ik k

□ □ □

Ik k

Ik w

In kleine groepen werken rondmuzische vorming

Mekenmee

CA

NO

N C

ULT

UU

RC

EL

The final countdown AIn Klasse 108 [© www.klasse.be/kvl/108/16 Op cultuurjacht metCanon] kon u al uitgebreid proeven van «vitaminen voor cultuur».Als u er ook nog wil bij zijn op de volgende Canon Cultuurda-gen (13 november in Dilbeek, 14 november in Genk of 17 novem-ber in Torhout), moet u nu wel héél snél zijn. U kan de bon uitvorige Klasse insturen, u kan snel even bellen, faxen of mailen.Vergeet zeker niet uw naam, adres en school te vermelden.Canon Cultuurdagen - Piet Convents - tel 02-553 96 69 - fax02-553 96 75 - [email protected]

Muzische Werkdagenin tweede versnelling B

Sedert de eerste editie van de Canon Muzische Werkdagenvoor leerkrachten basisonderwijs zijn vier jaar en een paarduizend leerkrachten gepasseerd. Zelf in kleine groepen (van max.16 mensen) met collega’s uit andere scholen twee dagen werkenrond de vijf domeinen van muzische vorming, dát blijft hetbasisprincipe. Ervaren docenten reiken u massa’s ideeën en doe-materiaal aan, bruikbaar in uw eigen klassituatie. Vele opdrachtenzijn trouwens al uitgebreid in de klas uitgetest, maar u kan ze wélvertalen naar uw eigen mogelijkheden. Dit schooljaar wordt detweedaagse opleiding opgesplitst in een muzische basisoplei-ding en een muzische vorming voor gevorderden. U beslistzelf op basis van uw ervaring of vroegere deelname aan muzischevormingssessies (bij Canon of ergens anders doet niet ter zake) inwelke van deze twee groepen u thuishoort.Alle tweedaagses (één in elke provincie) vinden plaats in ja-nuari 2001, in de laatste week van maart is in elke provincieook nog één terugkomdag voorzien. Op die dag staat uitwis-seling centraal: wat hebt u met het materiaal van de tweedaagsesin uw school kunnen doen, en welke leervragen hebt u hierover?Alle plaatsen en data vindt u in bijgaande bon. Elke dag begintom 9 u. en eindigt rond 16.30 u. Snel inschrijven is de bood-schap, de plaatsen zijn beperkt én deelnemen is volledig gratis.Wie inschrijft, krijgt vóór de kerstvakantie meer informatie eneen routebeschrijving.Canon is initiatiefnemer, de uitvoering is dit jaar in handenvan vormingsorganisatie Spelewei.

18 KLASSE NR.109

MUZISCHE WERKDAGEN 2000/2001Ja, ik kom naar de muzische werkdagen voor kleuter- enlager onderwijs

am: ..........................................................................

res: ...........................................................................

................................................................................

(privé): .....................................................................

am en adres van de school: .........................................

................................................................................

en fax school: ...........................................................

ies voor

Malle (11-12/1 + 29/3) □ Neerpelt (16-17/1 + 22/3)Leuven (18-19/1 + 28/3) □ Roeselare (25-26/1 + 26/3)Lokeren (30-31/1 + 27/3)

ies voor □ muzische basisopleiding□ muzische vorming voor gevorderden

il ter plaatse graag broodjes kopen □ ja □ neen

CANON CULTUURCELKONING ALBERT II-LAAN 15

1210 BRUSSELERNA SCHELSTRAETE EN JAN STAES

TEL 02-553 96 65 TOT 67FAX 02-553 96 75

[email protected]@OND.VLAANDEREN.BE

teen volledig invullen en opsturen naar Spelewei - Kapelle-sweg 2 - 3010 Kessel-Lo - u ontvangt vóór de kerstvakantier informatie en een routebeschrijving

18 KLASSE NR.109

©

Gevonden gedichten SBericht van een eerlijke vinder: 10.000 exemplaren van een bun-deltje met de negen leerlinggedichten van het project Ge-vonden Voorwerpen (zie ook vorige Klasse)[© www.klasse.be/kvl/108/19-4 Gevonden voorwerpen] wachten op een nieuweeigenaar. Ook voor de 500 begeleidende didactische bro-chures zoekt Canon nieuwe baasjes. U kan dus voor uw leerlin-gen (vanaf het vierde jaar secundair onderwijs) zo’n gedichten-bundeltje aanvragen, maar wel en masse (één brochure per leer-ling + één didactische handleiding voor uzelf). Het pakket ligtmisschien volgende week nog niet in (of naast) uw brievenbus,maar het komt! Stuur meteen uw eigen naam en adres op eenkleefetiket naar Canon Cultuur - Gevonden Voorwerpen - Ko-ning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Zonder veel papierwerk BIn februari zal een nieuw (voor)leesspel beschikbaar zijn vooralle kleuter- en lagere scholen. De bedoeling is om de lees- enluisterervaring van kleuters en leerlingen eerste graadonderwijs veel actiever bij een verhaal of een boek te betrekken.Hierbij besteden initiatiefnemers Canon Cultuurcel en vzw Kalosveel aandacht aan de manier waarop u alles zo efficiënt mogelijk enzonder veel papierwerk kan voorbereiden en begeleiden. Voor hetspel zijn definitieve vorm krijgt, is er ruimte voor uw medewerkingen ervaring. Concreet zoekt vzw Kalos vier scholen waarvan enkeleleerkrachten uit het kleuteronderwijs en de eerste graad lager on-derwijs bereid zijn om de methode uit te proberen. Geïnteresseer-de scholen en/of leerkrachten kunnen contact opnemen met Kalosvzw - Paul Van Ostaijenlaan 85 - 3001 Heverlee - tel en fax 016-22 53 19 - [email protected]

Jongeren op een podium S

Theater, muziek en dans zijn blijkbaar populairder bij jongerendan velen denken. Dat bewijst het podiumkunstenfestivalDe Kroon op het Werk dat dit schooljaar aan zijn derde editietoe is. Jongeren (vanaf de tweede graad secundair onderwijsspelen een productie die ze in schoolverband maakten, voor eenruimer publiek. Per provincie staan een vijftal scholen op hetpodium. Een vak- en een jongerenjury beoordeelt en brengt ver-slag uit. De finale vindt plaats op de planken van HETPALEIS inAntwerpen. De eindlaureaten winnen een culturele reis.Nieuw dit schooljaar is dat jonge live-muzikanten, die onge-twijfeld talrijk tussen uw leerlingen verscholen zitten, in het café,in de gangen of op de trappen hun ding mogen doen. Voorts zijner trainingsmomenten rond kunstzinnige vorming/theater/dans/muziek op maat van de begeleidende leerkracht.Al een paar data om te noteren voor wie zijn leerlingen op het grotepodium wil: uiterste datum inschrijving: 12 januari 2001; regiona-le festivals op 29 april en in het weekend van 12 en 13 mei 2001;slotfestival op 24 mei 2001 (Hemelvaartsdag) in HETPALEIS.Meer info en inschrijvingen bij Vlaams Centrum voorAmateurkunsten - Annemie Geerts - tel 02-555 06 23 - fax02-555 06 10 - [email protected]

Page 19: Klasse voor Leraren 109

KLASSE NR.109 19

Computerspeelparadijs voorleerkrachten?

Gratis wegwijzer voor jongemensen.

IN P

ETT

O/C

JP

§

§

Computers Thuis en op School AAls er nog iets was dat u niet wist over het computergebruik in deklas of thuis, dan weet u er na 24 en 25 november alles van. Danvindt de 13de CST-beurs plaats, uitgebreider dan ooit. Plaatsvan afspraak is de Plantijn-Hogeschool van de Provincie Antwer-pen, u bent welkom van 8 tot 17 uur. U kan er de vele infostandsverkennen (hard- en software, leerboeken, lesmateriaal…) endeelnemen aan didactische presentaties, workshops en demon-straties. Er is een aanbod voor elk onderwijsniveau en -vorm. Leer-krachten krijgen antwoord op uiteenlopende vragen: Hoe kan ikalgemene softwareprogramma’s als Word of Excel integreren inmijn lessen? Welke rol kan een ICT-coördinator hebben? Hoe kaninformatie- en communicatietechnologie mij helpen bij project- ofgroepswerk? Speciale aandacht gaat naar ICT in de lerarenoplei-ding en naar de link onderwijs-bedrijfsleven. Hoe ouders en groot-ouders mee op de pedagogische computertrein kunnen springenis het voorwerp van weer andere demonstraties. In het computer-speelparadijs kunnen kinderen tot vijf jaar apart aan de slag metcomputers: spelen met vormen en kleuren, luisteren, creatief zijn…Ook voor leerlingen van de eerste graad lager onderwijs is er eencomputerklas met begeleiding. Ten slotte is er de CST-wedstrijdvoor educatieve internettoepassingen.CST (Computers en multimedia op School en Thuis) is de enigevereniging in Vlaanderen die op inhoudelijk constructieve ma-nier samenwerkt met het departement Onderwijs, alle onder-wijsnetten, ouderverenigingen, hogescholen, universiteiten enhet bedrijfsleven.Meer info bij CST-secretariaat - Te Boelaarlei 23 - 2140 Ant-werpen - tel 03-322 74 69 - fax 03-321 02 77 - [email protected] -www.cst.be

Finatawa A

Vier gerenommeerde fotografen brengen de cultuur van dePeul, het grootste en meest verspreide nomadenvolk in West-Afrika, in beeld. Wat de gevoelige plaat niet kan vastleggen, kanu ter plaatse ontdekken: traditionele technieken van zilversme-den, stofbewerking volgens aloude methodes, live muziekenz. Meer dan veertig artiesten uit zes Sahellanden geven voor-stellingen met muziek, zang en dans.Het Peul-festival Finatawa loopt van 3 tot 19 november.Tickets voor de tentoonstelling annex ambachten kosten100␣ fr. Scholen betalen 50␣ fr. per leerling. Een ticket voor deavondvoorstelling kost 500␣ fr. (400␣ fr. vvk). Scholen betalen200␣ fr. per leerling.Wereldculturencentrum Zuiderpershuis - Timmerwerfstraat 40- 2000 Antwerpen - tel 03-248 70 77 - fax 03-248 06 30 [email protected] - www.zuiderpershuis.be

Gids voor jongeren S

Wat doe je het beste als schoolverlater? Op welke manier kan jeinspraak krijgen in het jeugdbeleid van je gemeente? Wat zijn jerechten als vakantiejobber? Wat moet je doen als je de pil verge-ten bent? Wat zijn je mogelijkheden als vrijwilligerswerker in hetbuitenland? De Jongerengids 2000 is een handig zakboek-je voor jongeren vanaf 15 jaar. Handig én gratis! Werk,gezondheid, seks, relaties, reizen, wonen, geldzaken, maatschap-pij, leren, vrije tijd, recht en hulp zijn de twaalf kapstokken. Aanelke kapstok hangt dit zakboekje de nodige publicaties, adres-sen en websites. Voor jongeren uit de provincie Antwerpen is erzelfs een extraatje: een bijlage (32 pagina’s) met adressen vanverenigingen, diensten enz. uit hun provincie.Jongerengids 2000 is een uitgave van In Petto (jeugddienstvoor informatie en preventie) en CJP, met (financiële) steun vanhet departement Onderwijs en de afdeling Jeugd en Sport. Ex-clusieve sponsor van deze vijfde uitgave is het Vlaams Kinder-rechtencommissariaat.U kan Jongerengids 2000 gratis bestellen voor al uw leerlingenderde graad secundair onderwijs. Het Jongerengids-promo-tiepakket (met bestelformulier) zou ondertussen al op uwschool moeten zijn aangekomen.Meer info en bestellingen bij Jeugddienst In Petto -Diksmuidelaan 50 - 2600 Berchem - tel 03-366 15 20 - fax03-366 11 58 - www.inpetto-jeugddienst.be

DromenDag ADonderdag 2 november is DromenDag. Alle leerkrachten zijnhierbij uitgenodigd op de stand van Villa Kakelbont op de Ant-werpse Boekenbeurs (zaal 2, stand 208). U kan er terecht met aluw vragen over jeugdliteratuur en de Jeugdboekenweek2001 (11 tot 25 maart). Toevallig (?) is het centrale thema vande Jeugdboekenweek dromen. Naast het traditionele leespro-ject (met fragmentenbundels, ideeënbrief en keuzelijst) komt erook een Dromenboek, een Droomcd en een Droomfeest. Op deDromenDag kan u alvast een musicoloog, een psycholoog, eenfilosoof, een literatuurkenner en een kunsthistoricus horen ver-tellen over dromen in hun discipline.Meer info op de boekenbeurs of bij Villa Kakelbont - Natio-naal Centrum voor Jeugdliteratuur vzw (NCJ) - Meistraat 2 -2000 Antwerpen - tel 03-202 83 67 of 68 - fax 03-202 83 77- [email protected] - www.antwerpen.be/cultuur/ncj/ncj.htm

Euro-SID-in Vlaanderen 2001 A + HNa het secundair onderwijs studeren in het buitenland hoeftgéén droom te blijven. Euro-SID-in toont aan dat dit best een haal-bare kaart is. U vindt er alle informatie over studeren in het buiten-land, over Europese uitwisselingsprogramma’s, over gelijkwaardig-heid van diploma’s, studietoelagen en begeleid individueel studeren.Euro-SID-in Vlaanderen 2001 vindt plaats op zaterdag 25november in het auditorium van het Consciencegebouw (depar-tement Onderwijs).Meer info bij elk CLB of bij het departement Onderwijs - LucAelbrecht - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 96 60 - fax 02-553 96 55 - www.ond.vlaanderen.be/sidin

Zelfmoordpreventie op school SOp vrijdag 3 november (14 u.) is onderwijzer Bart Demyttenaeregastspreker op de Antwerpse Boekenbeurs. Journaliste AnnaLuyten zal hem interviewen over zelfmoordpreventie opschool. Nadien kan u hem persoonlijk ontmoeten op de standvan Standaard Uitgeverij. Demyttenaere is de auteur van de be-gin dit jaar verschenen studie De last van het leven. Zelf-moord in België en Nederland (Icarus/Standaard Uitgeve-rij). Sindsdien is hij geregeld te gast in secundaire (en HOBU-)scholen. Het bespreekbaar maken van een taboe is volgens hemde beste vorm van preventie.Het boek kost 725␣ fr. - meer info bij Persdienst StandaardUitgeverij - Leen Lever - tel 03-285 72 37 [email protected]

3 x Kinderrechten A

•Bij het KRAC (Kinderrechtenadviescentrum) kan u terecht voorinformatie (b.v. een kinderrechtenkoffer), (juridisch) advies énvorming (b.v. rond echtscheidingsproblematiek). Er is een per-manentie op woensdagnamiddag van 13.30 tot 17 u.Meer info bij Provinciale Afdeling Volksgezondheid - KRAC -Maruschka Huybrichs - Stadsomvaart 9 - 3500 Hasselt - tel011-23 08 53 - fax 011-23 08 59•Juridische aspecten van jeugdrecht en kinderrech-ten, maatschappelijke achtergronden en de betekenis van hetrecht voor minderjarigen, dat is de inhoud van het nieuwe Tijd-schrift voor Jeugdrecht en Kinderrechten (TJK). NaastVlaamse en Belgische actualiteit is er ruimte voor het kinder-rechtencommissariaat, internationale ontwikkelingen, een kinder-rechtenreeks (met buitenlandse praktijkvoorbeelden) enz.Een abonnement op TJK kost 1250␣ fr. voor de eerste jaargang(nog vier nummers). Scholen, andere organisaties en zelfstan-dige beroepen betalen 1950␣ fr. Studenten betalen 250␣ fr. Wiemeteen abonneert voor de eerste én de tweede jaargang (vijfnummers) betaalt respectievelijk 3200␣ fr., 4900␣ fr. en 700␣ fr.Voor een extra abonnement op hetzelfde adres betaalt u 950␣ fr.TJK - Mys & Breesch, uitgevers - Graslei 12 - 9000 Gent - tel09-223 64 71 - fax 09-223 13 64 - [email protected]•Kinderen van 6 tot 12 jaar drukken in hun tekening hun hoopen angsten voor en hun vertrouwen en geloof in de toekomst uit.Die tekeningen komen in de tentoonstelling Tree of Life. Eenselectie zal zelfs te zien zijn op de Europese top in Gothenburg(juni 2001). Rädda Barnen (Swedish Save the Children) vraagthiermee respect voor de kinderrechten.Tot eind november kan u de tekeningen van uw leerlingenverzamelen en opsturen naar Rädda Barnen - Torsgatan 4 -107 88 Stockholm - Sverige - gsm 0046-708-74 93 13

Page 20: Klasse voor Leraren 109

Een creatieve weg naarverdraagzaamheid.

Meer over PRH op p. 38-39

Do the moonwalk!

§

©

KLE

UR

BE

KE

NN

EN

EU

RO

SP

AC

E C

EN

TER

§

20 KLASSE NR.109

Creatieve verdraagzaamheid ADuizenden leerlingen namen vorig jaar deel aan Kleur Beken-nen. Zo kregen ze de kans om op een creatieve én actieve manierte werken aan verdraagzaamheid. Uitwisselen en kennis-maken met andere culturen kan u op verschillende manie-ren in uw lessen integreren. Kleur bekennen wil u daarbij eeneind op weg helpen, met programma’s in elke provincie.Centraal staat een indrukwekkende reeks pedagogische stu-diedagen voor leerkrachten. U leert er zelf een project ofeen dag mundiale vorming ineen te steken. U neemt een bad inAfrikaanse, Afro-Braziliaanse, Latijns-Amerikaanse, Arabischeof Chinese cultuur. U maakt kennis met wereldkoffers, mensen-en kinderrechten, informatieve spellen enz.Meer info en programmabrochures bij:provincie Antwerpen: Else Nollet - Koningin Elisabethlei 22 -2018 Antwerpen - tel 03-240 56 53 - fax 03-240 56 79 [email protected] - www.provant.be/welzijn/dogoprovincie Limburg: Ingrid Hamal - Provinciaal Domein Bokrijk- 3600 Genk - tel 011-26 54 31 - fax 011-26 54 36 [email protected] Oost-Vlaanderen: Miriam Dothée - WereldcentrumInternationale Opvoeding - Visserij 152 - 9000 Gent - tel 09-233 75 46 - fax 09-233 94 84 - [email protected] Vlaams-Brabant: Francis Bauwelinckx -Diestsesteenweg 52 - 3010 Leuven - tel 016-26 73 04 - fax016-26 73 01 - [email protected] West-Vlaanderen - Stefan Lannoo - Provinciaal Educa-tief Centrum - H. Verrieststraat 22 - 8800 Roeselare - tel 051-2021 66 - fax 051-20 43 49 - [email protected] - Internationaal Huis - Hoogstraat 139 - 1000 Brussel- [email protected]

Lid van de (kunst)bende S

Dans, taal, performance, fotografie, muziek, video, nieuwe me-dia en ontwerpen zijn de acht disciplines van de Kunstbende,een wedstrijd voor jongeren tussen 13 en 19 jaar. Hetaccent ligt op de originaliteit van de inzending. De Kunstbendezorgt voor een podium, de deelnemende jongeren doen de rest:van een cover van een hitparadenummer door een jeugdfanfaretot waterballet, stand-up comedy of ontwerpen van trendy kle-ding, álles kan én mag. Aan de eerste editie (vorig schooljaar)hebben zo’n 1400 leerlingen deelgenomen.Er zijn regionale voorrondes in Torhout (24/2), Gent (25/2),Turnhout (25/2), Antwerpen (4/3), Leuven (10/3), Aalst (18/3),Hasselt (24/3) en Mechelen (25/3), gevolgd door een finale op29 april in de Vooruit in Gent.Voor meer info: provinciale jeugddiensten: Antwerpen - tel 03-240 62 17 / Limburg - tel 011-23 72 70 / Oost-Vlaanderen -tel 09-267 75 33 / Vlaams-Brabant en Brussel - tel 02-411 6883 / West-Vlaanderen - tel 050-40 33 19 - Voor inschrijvin-gen: Kunstbende - Kleine Beerstraat 39 - 2018 Antwerpen - tel070-22 22 72 - [email protected] - ga zeker ookeens kijken op www.kunstbende.com

Woensdag in de ruimte AElke tweede woensdag van de maand, om 15 u., gooit het Bel-gische Cape Kennedy (Vlaamse) leerkrachten de ruimte in. HetEuro Space Center in Redu/Transinne nodigt u alvast uit vooreen geleid bezoek, waarbij u kan kennis maken met de educa-tieve programma’s van het centrum. U kan er bijvoorbeeld ken-nis maken met de mogelijkheden van een astronautentrip vanéén dag (inclusief bouw en lancering van een micro-raket) of vande 3- of 5-daagse ruimteklassen (voor leerlingen vanaf 10 jaar).Vergezellende familieleden kunnen ondertussen het nieuwe ten-toonstellings-parcours ontdekken en de simulatietoestellen vanhet Space Camp uittesten. Opgelet: voor u is alles gratis; uwvolwassen familieleden betalen 150␣ fr.Een extraatje: elk trimester kan één Vlaamse leerkracht (dieaan zo’n ruimtewoensdag deelnam) voor zijn klas een ééndaag-se astronautenstage winnen.De ruimtewoensdagen vinden plaats op 8 november, 13 decem-ber, 10 januari, 14 februari, 14 maart, 11 april en 9 mei. U schrijftin met een briefkaart of fax op onderstaand adres. Vermeld zekeruw naam, adres, naam van de school, het aantal personen dat umeebrengt en uw telefoonnummer. U krijgt een bevestiging.Meer info en inschrijvingen bij Euro Space Center - 6890Transinne - tel 06-65 01 33 of 34 fax 061-65 64 61 [email protected] - www.ping.be/eurospace/

Voor overvraagdeonderwijsmensen A

Het specifieke PRH-aanbod voor leraars en opvoeders(zie de reportage op p. 38-39 in deze Klasse)[©www.klasse.be/kvl/109/38 Van goede mensen die vooruit gaan] bestaat uit korte cur-sussen van twee keer drie uur (900 fr.). LeerKRACHT zijn: positiefen dynamisch (22/29 november in Brugge en Antwerpen) en Alsluisteren helpen wordt. Hoe luisteren in een leersituatie de groei vande persoon kan bevorderen. (900␣ fr.; 10/17 november in Torhout,14/21 november in Berchem). Een vijfdaagse cursus voor leraars,opvoeders en ouders is Kinderen tot ontplooiing helpen komen.Opvoeding van kinderen en jongeren. Daarnaast is er een work-shop van twee uur (b.v. voor een groep van 25 personen op eenpedagogische studiedag): Leerkracht - veerkracht. Ondanks hogewerkdruk als leerkracht in een positieve dynamiek blijven leven.De korte cursussen voor een breder publiek hetenDraagkracht…ook in jou. Positief omgaan met moeilijkheden enFrustraties… doe er iets mee. Me niet laten ondermijnen door watme dwarszit (27 november en 4 december, Gent). Ook nuttig vooreen overvraagd onderwijsmens.De basiscursussen staan open voor iedereen: Wie ben ik? Mijnpersoonlijkheid, mijn capaciteiten en mijn beperkingen en Zelf-zorg, relatiezorg, zorg voor de samenleving. De verantwoorde-lijkheid die ik heb om iets van mijn leven te maken. In Hoe leefik in mijn werksituatie? Mezelf kansen geven in mijn werkomge-ving zoekt de cursist een evenwicht tussen authenticiteit als in-dividu en aanpassing in de organisatie waarvoor hij werkt.Ouders kunnen ook naar de cursus Kinderen: ze zijn er, ennu…? Vader/moeder zijn: een permanente uitdaging! (zes uur).Vormingsorganisatie PRH richt zich met de weekendcursusZoektocht naar wie ik ben (10 en 11 november) specifiek naarjongeren tussen 18 en 25. Alle andere cursussen zijn voor ieder-een vanaf 18.Er is ook een aanbod teammanagement van drie halve dagenHoe groepsverschijnselen beheren en sturen in dienst van on-derwijsdoelen en de ontplooiing van de persoon en een cursusLeidinggeven met een menselijke dimensie (5 dagen).Meer info bij PRH Persoonlijkheid en Relaties - OttoVeniusstraat 15 - 2000 Antwerpen - tel 03-226 53 25 [email protected] - www.prh.be en bij cursusleiders AndreaLeirs - tel 03-309 24 43 en Vera Delbeke - tel 050-81 30 29

Departement Onderwijs zoekt… (1) A… 1 gedetacheerd leerkracht als ICT-coördinator bij de in-spectie secundair onderwijs. Uw taak: de datastroom coör-dineren op macro-, meso- en microniveau. U stuurt uw kandida-tuur (met uitgebreid cv) via aangetekend schrijven en vóór 25november naar departement Onderwijs - Kristien Arnouts, in-specteur-generaal Secundair Onderwijs - Koning Albert II-laan15 - 1210 Brussel.Alle info (functiebeschrijving, voorwaarden enz.) krijgt u ophetzelfde adres of bij Betty Parisel - tel 02-553 88 62 [email protected]

Departement Onderwijs zoekt… (2) A…2 gedetacheerde leerkrachten voor het op gang trek-ken, ondersteunen en opvolgen van het maatschappelijkdebat over de waardering van de leraar, een belangrijkebeleidsprioriteit van de Vlaamse regering.Dit debat wordt gevoerd in 2001. De uitkomsten van dit debatworden verwerkt in aangepaste, concrete beleidsvoorstellen dietijdens deze legislatuur uitgevoerd worden.En u bent…? U bent een enthousiaste, vastbenoemde, voltijdseleerkracht. U zal o.a. het debat voorbereiden, het thema toelich-ten bij de organisaties/groepen die aan het debat deelnemen,overleggen met de beleidsverantwoordelijken, de reacties syn-thetiseren en verwerken. U hebt een brede kijk op het onderwijs-veld en kunt vlot met de PC werken. Analytisch denken, commu-nicatie, initiatief, zelfstandigheid, resultaatgerichtheid en flexi-biliteit zijn uw sterke punten.De job spreekt u aan? U vindt de volledige functie-beschrijving via www.klasse.be/flash. U stuurt uw kandida-tuur (met uitgebreid cv en motivatie) vóór 1 december 2000naar departement Onderwijs - Frieda Minne, afdelingshoofd -Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Of u mailt ze [email protected]

Page 21: Klasse voor Leraren 109

KLASSE NR.109 21

PA

NTA

LON

E

Een ongewoon, muzikaal sprookje

Maak van uw buurt een BuitenGewone Buurt.

Bedenk met uw leerlingeneen origineel Uilenspie-

gelverhaal.

KO

NIN

G B

OU

DE

WIJ

N S

TIC

HTI

NG

§

©

§

KLASSE NR.109 21

Luna van de boom B

Een koning heeft drie zonen. Hij geeft hen de opdracht om degouden appels die om middernacht aan de mooiste boom uit dekoninklijke tuin groeien, te plukken. Drie nachten, drie pogin-gen… Dan verschijnt het wondermooie meisje Luna. BartMoeyaert (tekst) en Gerda Denbooven (tekeningen) bewerkteneen onbekend Slovaaks sprookje tot Luna van de Boom, metmeer tragiek dan gewoonlijk, met een onzekere zoektocht, eenpaar tranen van verdriet en drie duivels (tja, toch drie, ja) die roetin het eten dreigen te gooien.Bij het boek hoort een gelijknamige c.d. waarop Bart Moeyaertzelf het sprookje vertelt, begeleid door muziek van Filip Bral, decomponist die het project eigenlijk in gang zette. Pantalone stuurtdit muzikale sprookje op reis als familievoorstelling. Eenverteller, twee videoschermen (Johan Dehandschutter en Fran-cis Vanhoutte maakten van de tekeningen van Dendooven eenprachtige beeldverwerking), een dozijn muzikanten en Ianka Fleer-ackers brengen het sprookje tot leven voor kinderen (en volwas-senen) vanaf 6 jaar.Klasse en Pantalone hebben vrijkaarten voor een gra-tis kennismaking. U stuurt een kaartje naar Pantalone- Martelaarsplein 13 - 1000 Brussel, met vermeldingvan uw naam, adres, telefoonnummer en de locatiewaar u de voorstelling zou willen bijwonen. De geluk-kige winnaars krijgen een telefonische bevestiging.Het toerschema: Centrum voor Amateurkunsten Brussel (29/10;11.30 u., 10 vrijkaarten; tel 02-223 00 84); Stadsschouwburg Brug-ge (29/10; 17 u.; 10 vrijkaarten; tel 050- 44 30 60); CC Hasselt (4/11; 15 u.; 6 vrijkaarten; tel 011-22 99 33); Wagehuys Leuven (5/11;11 en 15 u.; 6 vrijkaarten voor 11 u.; tel 016-22 21 13); Gemeente-huis Aalter (5/11; 19 u.; 10 vrijkaarten; tel 09-375 37 19) en CC DeVelinx Tongeren (26/11; 17 u.; tel 012-39 38 00).Luna van de boom is beschikbaar als schoolvoorstelling,met bijhorende pedagogische werkmap (voor het lager on-derwijs) met specifieke verwerkingsmogelijkheden rond slagin-strumenten, liederen, spreekteksten, klankverhaal, luisteroefe-ningen, vakoverschrijdende activiteiten enz.Meer info bij Pantalone - Katrien De Bièvre - Martelaarsplein13 - 1000 Brussel - tel 02-223 00 84 - [email protected]

Opsporing verzocht S

Naar het circusGezocht: onderwijzer om enkele uurtjes per week bijlessen (inhet Frans) te geven aan Samuel, 8 jaar. Samuel volgt afstands-onderwijs, want hij woont in Circus Pauwels.Meer info: tel 075-74 76 71Vorming voor gedetineerdenGezocht: vrijwilligers om Nederlandse les te geven aan anders-talige gedetineerden.Meer info bij Justitieel Welzijnswerk Antwerpen - CAW Mar-kant vzw - Nathalie Martens - Tolstraat 21 - 2000 Antwerpen- tel 03-238 59 33 - fax 03-248 78 60 [email protected]

Buiten Gewone Buurt A

Hebt u concrete en levensvatbare ideeën om de leef-baarheid van de buurt of wijk te verbeteren? Bijvoorbeeldeen basketveld aanleggen, een bewonerslokaal herinrichten, eengezamenlijke moestuin, een boodschappendienst voor en door debewoners… Ziet u mogelijkheden om hiervoor partnerschappente organiseren met lokale overheden en lokale bedrijven? Dan kanu uw buurt voordragen als kandidaat Buiten Gewone Buurt.Geselecteerde projecten krijgen vervolgens zes maanden de tijdom effectief tot partnerschappen te komen. U ontvangt dan eenfinanciële steun (100.000␣ fr.) en een verdere methodologi-sche begeleiding van de Koning Boudewijnstichting. Uw aan-vraag moet ten laatste 15 november opgestuurd zijn.Meer info bij Koning Boudewijnstichting - Marleen Verboomen- tel 02-549 02 59 - fax 02-500 54 59 - [email protected] - / Infodossier en inschrijvingsformulieren bij Contact-centrum Koning Boudewijnstichting - Postbus 96 - Elsene 1 -1050 Brussel - tel 070-23 30 56 - fax 070-23 37 27 [email protected] of gewoon downloaden vanaf www.kbs-frb.be

Roodkapje en de boze wolf AMoeten we sinds de Dutroux-tragedie extra voorzichtig zijn voormogelijke krassen op de kinderziel? Mogen ook de jongsten onderons geconfronteerd worden met de horror des levens? Of hebbenze integendeel recht op een gezonde(?) vorm van censuur wegenste weinig eelt op hun huid? En, vooral, dienen kunstenaars/media-mensen anno 2000 zich nog in te laten met dergelijke kwesties, alsze al dan niet «toevallig» voor kinderen werken?Dit zijn de topics van een debatavond over «de schaduw-kant des levens in kindercultuur». Schrijfster Anne Pro-voost, Ter Zake-journaliste Annelies Beck, KetNet-producer LeenVan Wichelen, filosoof Richard Anthone, regisseur Liesbeth Coltof(onder voorbehoud) en moderator Jan Hautekiet zorgen voorsnedige standpunten en uitspraken.U kan dit debat gratis meemaken op zondag 5 november om 19u. in Centrum Brussel 2000 - Schildknaapstraat 50 - 1000 Brus-sel. Reserveren is wel verplicht. Het debat is een initiatief van Hetbeschrijf en BRONKS.Wie wil, kan vooraf een voorstelling bijwonen van De dag datmijn broer niet thuis kwam (van het Nederlandse gezel-schap Huis aan de Amstel), over Palestijnse kinderen in Gaza ende Westbank. Tickets kosten 200 en 250␣ fr.Meer info bij Het beschrijf - A. Maxlaan 55 bus 3 - 1000 Brussel- tel 02-223 68 32 - fax 02-217 26 08 - [email protected]

U lieden spiegel S

Tijl Uilenspiegel heeft echt geleefd. Dat zeggen toch de inwonersvan het Duitse dorpje Kneitlingen (Schöppenstedt), die dit jaarzijn 700ste verjaardag vieren. Dat gebeurt o.a. met een wed-strijd voor leerlingen secundair onderwijs. De opdracht:bedenk zelf een origineel Uilenspiegel-avontuur en werk dit uitals een luisterspel, video, instrumentale of vocale performance,musical of theaterstuk (max. 700 seconden) of als gedicht (max.7 blz.) of als beeldend kunstwerk (schilderwerk, collage of…door minstens 7 leerlingen).De prijs voor de winnaar mag u zelf bedenken. De orga-nisatie zal uw wensen op Uilenspiegel-wijze in vervulling latengaan. Deadline: 30 november.Meer info bij Samtgemeinde Schöppenstedt - Markt 3 - D-38170 Schöppenstedt - Deutschland - tel 00-49-5332-93 8100 - fax 00-49-5332-93 81 01 - www.eulenspiegel-online.de

Jobpunt Vlaanderen -Vacature bij Klasse A

Er is een vacature bij Klasse voor twee eindredacteurs(m/v).Het gaat niet om detacheringen maar om contracten van onbe-paalde duur.Uw functie:•u schrijft op doelgerichte en publiekgerichte wijze artikels voorde drie tijdschriften•u geeft professioneel advies voor het optimaliseren van tek-sten van medewerkers•u leidt en motiveert een ploeg medewerkers•u ontwikkelt mee de algemene communicatie-aanpak van Klasse•u vertegenwoordigt de organisatie in vergaderingen en over-legplatformen•u volgt de ontwikkelingen in het onderwijs nauwgezet opUw profiel:•u heeft een universitair diploma of gelijkgesteld•u heeft vijf jaar onderwijservaring en drie jaar journalistiekeervaring, nuttige ervaring als eindredacteur is een pluspunt•u heeft een duidelijke visie op eigentijdse overheidscommunicatie•u bent communicatievaardig, heeft organisatietalent en kan eenploeg stimuleren en coachen•u profileert zich als een flexibel en teamgericht iemand•u weet uw journalistieke research te vertalen in een toeganke-lijke taal naar de verschillende doelgroepenUw sollicitatie:De sollicitatieprocedure wordt gecoördineerd door het selectie-kantoor GITP. Kandidaten sturen voor 20 november 2000 hunsollicitatiebrief, cv en enkele recente journalistieke stukken naarGITP (Klasse) - t.a.v. Bea Janssens - I. Meyskensstraat 224 -1780 Wemmel. Meer informatie op www.klasse.be.

Page 22: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 23: Klasse voor Leraren 109

KLASSE NR.109 23

Uw leerlingen ontdekken degeestelijke gezondheidszorg.

Waar gaat de Sint logeren?

TELE

AC

/NO

TK

OE

N B

RO

OS/V

VG

G

©

§

Gratis op theaterprospectie.

ED

UC

ATI

EF

THE

ATE

R A

NTW

ER

PE

N

§

Gratis jongerentheater SOpnieuw kan u in het Educatief Theater Antwerpen gratis kennis-maken met enkele voorstellingen voor leerlingen secun-dair onderwijs.Vuil spel (derde graad secundair onderwijs) toont alledaagse si-tuaties van scheefgetrokken machtsverhoudingen tussen mensenen het daaruit voortvloeiend zogenaamde grensoverschrijdend ge-drag. De mogelijkheid tot identificatie, het hoopvolle karakter, dehumor bieden de leerlingen de kans om zich te bezinnen over de«spelregels» van geweld en te werken aan vaardigheden en attitu-des die geweldsituaties helpen voorkomen. Vuil spel is een produc-tie van Educatief Theater Antwerpen, i.s.m. CGSO Trefpunt Gent.Jij rookt toch ook? van Myriam Mulders is een cabaretes-ke podiumact met liedjes, sketches enz. voor leerlingeneerste graad secundair onderwijs (en zesde klas lager onder-wijs). Het onderwerp: tabakspreventie, of wat had u gedacht?Junkieblues (tweede en derde graad secundair onderwijs)bekijkt het drugprobleem van twee kanten. Bart is een doodge-wone jongen die zich grondig in de nesten werkt. En de mensenrond hem en de maatschappij reageren op het probleem en heb-ben over alles een mening.Klasse en Educatief Theater Antwerpen nodigen u uit inde Zwarte Zaal van het Fakkelteater - Reyndersstraat 7 -2000 Antwerpen. Op 7 november (Vuil Spel), 14 november(Jij rookt toch uit) en 21 november (Junkieblues), om 20.30u., kunnen telkens 120 leerkrachten gratis kennismakenmet deze producties. Plaatsen kan u reserveren (max. 2per leerkracht) bij Denise Machiels op tel 03-233 15 88.Meer info bij Educatief Theater Antwerpen - Denise Machiels- Reyndersstraat 7 - 2000 Antwerpen - tel 03-233 15 88 - fax03-225 02 44

Gratis nascholingen BDit najaar en volgend voorjaar kan u gratis deelnemen aan eenreeks netoverschrijdende nascholingscursussen rond techniekin kleuteronderwijs en lager onderwijs (eerste graad) entechniek in de tweede en derde graad lager onderwijs. De cursus-sen vinden plaats in Antwerpen, Brugge, Brussel, Hasselt, Naza-reth en Vorselaar, telkens één keer in de voormiddag en één keer inde namiddag. Het departement Onderwijs subsidieert deze nascho-ling, een organisatie van Interactum (koepel van hogescholen) enNetwerk TOBO (Technologische Opvoeding BasisOnderwijs).De cursus is zeer praktisch en vertrekt vanuit de idee dat techniekin elke klas (en in diverse lessen) een plaats kan krijgen. Geïn-teresseerden faxen meteen hun gegevens naar onderstaand adres.Vermeld uw naam en (school)adres, de locatie van uw voorkeuren het gewenst moment van de dag. U krijgt per kerende eenbevestiging, mét de concrete data. De cursus voor kleuteronder-wijs en eerste graad lager onderwijs start al na de herfstvakantie.Meer info en inschrijvingen bij Katholieke Hogeschool Brus-sel - Nieuwland 198 - 1000 Brussel - fax 02-503 37 89 [email protected]

Welkom Sinterklaas! BSinterklaas komt aan, met Pieten en pakjes. Het begin van eenklassiek verhaal? Nee, want meteen blijkt dat zijn vaste logeer-verblijf wordt verbouwd. De Pieten gaan op zoek naar een andereverblijfplaats, terwijl Sinterklaas wat gaat uitrusten bij de nacht-waker van het kasteel waar hij dacht te verblijven. Ahmet blijkt uitTurkije te komen, ook het thuisland van Sinterklaas. Als de Pie-ten geen geschikt onderkomen vinden, wordt onze goede Sintgastvrij ontvangen in het huis en de straat van Ahmet.Op dinsdag 28 november (11 u.) zendt de Nederlandse Schoolte-levisie Sinterklaasje kom maar binnen... uit op Nederland 3.Op dinsdag 5 december (11 u.) kan u het nog eens bekijken. Bij detelevisieuitzending hoort een prentenboek van Catharina Fre-driks en René Pullens (24,90 gulden) en een speelwerkboekjevoor leerlingen kleuteronderwijs en eerste graad lager onderwijs(14,95 gulden voor een set van tien exemplaren). U kan dit mate-riaal in Vlaanderen bestellen op onderstaand adres.Meer info bij Teleac/NOT - afdeling Publieksservice - tel 00-31-900-1344 - www.teleacnot.nl / bestellingen bij EPO Uitge-verij - Lange Pastoorstraat 25-27 - 2600 Antwerpen - tel 03-239 68 74 - fax 03-218 46 04 - [email protected]

Leerkrachten voor KJT BGeeft u les aan 10-12-jarigen? Wil u meehelpen om de Kinder- enJongerentelefoon (KJT) beter bekend te maken bij uw leerlingen?Wil u met uw klas meehelpen met enquêtes van de KJT? Maak udan bekend en stap mee in de actie Leerkrachten voor KJT.KJT zoekt leerkrachten die op regelmatige basis willen meewerkendoor in hun les te spreken over de KJT, door in hun klas en in hunschool affiches te verspreiden en stickers en brochures uit te de-len. In ruil krijgt u nieuwe lesvoorbereidingen en een nieuwsbriefmet actuele info over het reilen en zeilen van de KJT en met infoover kinderrechten allerhande.Meer info bij KJT - tel 078-15 14 13 - fax 02-534 37 43 [email protected] - www.kjt.org

Hoe anders is anders? SLeerlingen van de derde graad secundair onderwijs maken kennismet de sector van de Geestelijke Gezondheidszorg. Dat is al voorhet tiende jaar de opzet van Hoe anders is anders?, een projectvan de Vlaamse Vereniging Geestelijke Gezondheidszorg (VVGG).Géén wedstrijd dit jaar, wel een oproep om zoveel mogelijk leerlin-gen hierbij te betrekken. Tot 15 november kunnen scholen huninteresse melden. De projecten lopen in principe tot 15 april. Eenfolder over dit initiatief is ondertussen op uw school toegekomen.Enkele voorbeelden van projecten (uit een psychiatrisch zieken-huis in de provincie Antwerpen): leerlingen werken samen metpatiënten aan een project Afval voorkomen en sorteren; leerlin-gen nemen actief deel aan trainingsactiveringsgroepen om pa-tiënten voor te bereiden op zelfstandig of beschut wonen; leer-lingen werken samen met de ergotherapeut op de afdeling ge-rontopsychiatrie, leerlingen gaan mee op pad met de Elsman(eerste lijns service, klusjesman)…Meer info bij VVGG - Tenderstraat 14 - 9000 Gent - tel 09-22144 34 - fax 09-221 77 25 - [email protected]

Alle leerkrachten op het net AWil u wat software? Digikids heeft ook dit jaar gratis digikits klaarliggen,met voor tienduizenden franken software van de belangrijk-ste computergiganten en educatieve uitgevers en met voor het se-cundair onderwijs onder meer het autocad 2000i tekenpakket Beginoktober schreven al meer dan 1000 scholen zich opnieuw in voordeze actie. Ze ontvangen hun pakket in januari. In totaal zijn er 2000kits beschikbaar, u kan dus nog aanpikken via www.digikids.be.Daar vindt u ook de formulieren voor een eigen gratis internet-abonnement thuis of via de school (normale prijs: 2999 fr.per jaar). Het is de volledige Planet premium met een echte gratishelplijn, snelle POP3-mailserver mettelkens een beperkt aantal ge-bruikers, veel eigen webruimte, de PUM-technologie (antwoordap-paraat en fax) enz. Alleen leerkrachten, administratief personeel enstudenten in lerarenopleiding krijgen dat voor meerdere jaren gra-tis. Gewoon aanvragen en u bent, samen met nu al 20.000 collega’s,meteen aangesloten op [email protected]. Uontvangt dan, als u dat wil, regelmatig informatie rond educatieveinformatie- en communicatietechnologie, nieuwsbrieven van hetdepartement, enz. Digikids organiseert dit jaar opnieuw de Prijs vande Minister van Onderwijs, de Microsoft The Road Ahead en depersoonlijke geldprijzen van 75.000 tot 100.000 fr. van De Stan-daard, Wolters Plantyn, Van In,en dit jaar voor het eerst deMambo&Co award voor het kleuteronderwijs. Schrijf nu in.Alle info op www.digikids.be, maar u kan ook bellen (016-6560 40) of faxen (016-65 75 04)

Ego ma non troppo SOnder de noemer Ik, maar niet te veel… gaan allerlei acti-viteiten schuil rond samenwerking, communicatie, reflectie, so-ciale vaardigheden, (kunstzinnige) expressie en groeps- en rela-tievorming. Spellen en opdrachten leren uw leerlingen hoe zedoor samenwerking tot een beter resultaat komen, hoe ze huncommunicatie kunnen verbeteren en elkaar feedback kunnengeven, hoe ze gedachten en gevoelens kunnen formuleren enz.Uiteraard kan u uw eigen accenten leggen. Samen met dedocent(en) van zZmogh selecteert u activiteiten die aansluitenbij de leeftijd van uw leerlingen, de doelstellingen en visie vanuw school en de sfeer in de klasgroep.Zo’n docent kost 800␣ fr. per uur, met een minimum van drie uur(reiskosten inbegrepen). Voor een hele dag betaalt u 4500␣ fr.per docent (max. negen uur). Er is een gratis (uitgebreide)documentatiemap. zZmogh vzw - Brusselsesteenweg 17 - 3020Herent - tel en fax 016-29 98 39 - [email protected]

Page 24: Klasse voor Leraren 109

Studenten uitwisselen via hetworld wide web.

§

Creative expression AIn Gent (2 tot 7 december) kan u deelnemen aan een seminarie rondCreative expression in education. De beurzen voor de buiten-landse deelnemers (een 20-tal) zijn de deur uit, maar er zijn nog 12plaatsen vrij voor Vlaamse leerkrachten en directies. U moet wel drin-gend (vóór 10 november) inschrijven. Deelnemen is gratis!Meer info en inschrijvingsformulieren bij departement Onder-wijs - Marita Creyelman - Koning Albert II-laan 15 - 1210Brussel - tel 02-553 95 68 - fax 02-553 95 65 [email protected]

Wedstrijd ALaatstejaarstudenten lerarenopleiding lager of secun-dair onderwijs kunnen met een eindwerk, scriptie of afstu-deerwerk deelnemen aan de vijfde wedstrijd van EVOP (Europe-se Vereniging Onderwijzend Personeel). Voorwaarde: u kiestuiteraard een Europees onderwerp. De hoofdprijs bedraagtzo’n 25.000␣ fr. (620 euro).Meer info bij EVOP - Paul Aerts - Jachthoornlaan 76 - 2970Schilde - tel en fax 03-658 44 57 - [email protected]

VSX SVirtual Student Exchange: stuur je leerlingen virtueel naarhet buitenland! Leerlingen of studenten uitwisselen via het Inter-net: het kost weinig, het is niet moeilijk en they love it. Vooral alsze online met hun collega’s kunnen chatten. Of als ze in eenwebconferentie of een videoconferentie kunnen meespelen.Hogeschool Gent organiseert een toon- en studiedag met de-monstraties en workshops. 22 november 2000 is Virtual Stu-dent Exchange Dag. De hele dag lang zijn er voorbeelden vanweb- en videoconferenties. Daarnaast is er een aantrekkelijk pro-gramma van workshops waar je de kunst van A tot Z kan leren. Er isbovendien een optreden van een heus online-orkest met jongerendie samen video en muziek maken. De VSX-demonstratiedag maaktdeel uit van een Netd@ys project van de Europese Commissie.Meer info en inschrijvingen bij Ilse Meisman - tel 09-243 8787 of [email protected] - etna.hogent.be/22no-vember/ - www.netdays2000.org:

24 KLASSE NR.109(advertentie)

Naar de States SLeerkrachten Engels kunnen in de zomer van 2001 zes weken lang eenstudie- en excursieprogramma volgen rond de geschiedenis encultuur van de Verenigde Staten. U hebt minstens drie jaar ervaring inhet hoger secundair onderwijs? Misschien kan u gratis mee!Licentiaten Nederlands, Frans en Duits (onderwijservaring niet ver-plicht) kunnen een heel academiejaar als Foreign LanguageTeaching Assistant aan de slag aan een Amerikaans college ofuniversity. Vraag meteen uw voorlopig inschrijvingsformulier. Ge-schikte kandidaten krijgen per kerende post een definitief inschrij-vingsformulier (indienen vóór 15 januari) en de interviews (in hetEngels) vinden plaats in februari. Misschien vertrekt u dan in sep-tember 2001 voor een jaartje naar de overkant van de grote plas.Meer info en de nodige documenten bij Commission forEducational Exchange between the United States of America,Belgium and Luxembourg - The Fulbright Program - Konink-lijke Bibliotheek Albert I - 6de verdieping - Keizerslaan 4 -1000 Brussel - tel 02-519 57 72 - fax 02-519 57 73 [email protected] - www.kbr.be/fulbright

Internet-uitwisselingen SIsabelle Debaveye (Deurne) en Marc Sannen (Heusden-Zolder) zoe-ken (zonder dat ze het van elkaar wisten) Franstalige scholenwaar ook ter wereld om een internet-uitwisseling te organiseren.Heeft iemand interessante adressen? Heeft iemand hiermee ervaringen dus praktische tips ter beschikking? Reacties zijn welkom bij(twee voor de prijs van één) Isabelle Debaveye - [email protected] en Marc Sannen - [email protected].

Impuls SWie op zoek is naar nieuwe ideeën voor internationale school-projecten in het secundair onderwijs, vindt die misschien op dehappening Impuls. Woensdagnamiddag 15 november vindt u inCentrum Ryckevelde continu workshops over Comeniusnetwer-ken, samenwerken met de musea, met niet-Europese partners in zeegaan, het Jaar van de Talen en Brugge Culturele Hoofdstad.Meer info bij Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340Damme - tel 050-35 27 20- fax 050-37 11 01 [email protected] - users.online.be/ryckevelde

Page 25: Klasse voor Leraren 109

KLASSE NR.109 25

Konijn Willy wijst uw leerlingende weg.

PN

C D

E K

AA

IHO

EV

EO

LE STR

AG

IER/O

VE

RTH

EMO

ON

©

§

Schrijf je geheim

©

11.1

1.11

Landloze boeren bezetten grond.

Met Willy en familie het bos in BVijftien konijnenpoppen, Willy en zijn familie, vormen de rode draaddoorheen een natuur- en milieu-educatief programma voor de eer-ste graad lager onderwijs. Zonder ze onder geleerde woordente bedelven, ontdekken uw leerlingen spelenderwijs verschillendeaspecten van het bos die aanleunen bij hun eigen leefwereld. Tij-dens de verkenning doen ze allerlei leer-spelletjes zoals kriebeligebodemdiertjes bekijken en voelen, bladeren verzamelen en sorterenenz. Een aantal eenvoudige instrumenten helpen daarbij.Natuurkoningen en natuurkoninginnen is een lespakketvoor de tweede kleuterklas. Uw kleuters krijgen hiermee dekans om de natuur te ontdekken met al hun zintuigen. Ze wordenvoor één dag zelf natuurkoning of -koningin (mét koningsman-tel) en vervullen tal van spannende doe-opdrachtjes om de plan-ten en dieren te helpen.Beide lespakketten zijn te koop op onderstaand adres voor deprijs van 100␣ fr. (plus verzendingskosten) per lespakket.Meer info en bestellingen bij Provinciaal NatuureducatiefCentrum De Kaaihoeve - Oude Scheldestraat 16 - 9630Meilegem - tel 055-49 67 96 - fax 055-49 67 98 [email protected]

Maffen in de bibliotheekschool ANee, dit is géén uitnodiging voor een sleep-in. MAF staat hiervoor MaandagAvondForum, een reeks lezingen over onder-werpen uit de brede informatiesector. De volgende lezingen gaanbijvoorbeeld over Strips: al dan niet kunst (Patrick VanGompel; 20/11); Moderne klassieke muziek (Sofie Leyns;12/2); de Vlaamse virtuele bibliotheek Elektron (KatrienBergé; 12/3) en De bibliotheek als communicatieplaats(23/4). De lezingen beginnen steeds om 19.30 u. U betaalt 200␣ fr.(100␣ fr. voor studenten) per avond.Meer info bij Bibliotheekschool - Antwerpsesteenweg 573 -9040 Gent (St. Amandsberg) - tel 09-228 89 72 - fax 09-22922 53 - [email protected] - www.vspw.be/bibschool.htm

Musea onder de loep [email protected] - 13 Brugse musea onder de jeugd-loep is een nieuwe gids voor jongeren van 10 tot 14 jaar, met eenbeknopt en luchtig overzichtje van alle musea van Brugge. Ookinteressant dus voor leerkrachten die een bezoek aan Brugge plan-nen. Het auteursduo is Sarah Bauwens (educatieve dienst Stedelij-ke Musea) en Peter Slabbynck (meermaals bekroond jeugdauteur).De jeugdgids telt 64 blz. en kost 295␣ fr. Meer info bij SarahBauwens - tel 050-44 87 08 - bestellingen bij Ann Rossel -tel 050-44 87 21 - fax 050-44 87 87

Spellen voor verstandige mensen SKlassieke dicteewedstrijden zijn eigenlijk intellectueel machowerk,dixit het departement vertalers-tolken van VLEKHO-Brussel. Hetdoel is blijkbaar zoveel mogelijk rare woorden onthouden en re-produceren. Deze dictees peilen NIET naar inzicht in het systeem,naar grondige beheersing van de regels. Vandaar een nieuwewedstrijd: de Spellingwedstrijd voor verstandige mensen,een interscholenwedstrijd voor laatstejaars secundair onder-wijs. Want taal en spelling zijn géén synoniemen: een correcte taalis meer dan alleen een correcte spelling. Verstandige mensendenken kritisch na. Daarom moeten de deelnemende leerlingen bijdeze wedstrijd, naast een test over de beheersing van de spelling-regels, ook een gedocumenteerd en kritisch opstel schrijven overeen spellingonderwerp. Voorts houdt de wedstrijd rekening metspellingzwakke en dyslectische leerlingen. Leerlingen die lasthebben met spelling doen hun verhaal. De andere deelnemerskunnen hieruit iets leren én dat zij hun stem durven laten horen,kan hun lotgenoten een steun zijn. Op de finale zelf krijgen deauteurs van de beste getuigenis dezelfde prijs als de winnaars vanhet spelling- en opstelonderdeel. Op de finale is er ook een getui-genis van een dyslectische BV en zal prof. Ghesquière (KUL) eenlezing houden over dyslexie. In de prijzenpot (200.000␣ fr.) zitteno.a. exemplaren van de Grote Van Dale en boekenbons.Inschrijven kan tot 15 november. De preselecties vindenplaats in de week van 17 januari. De finale volgt op 24 maart.Meer info: VLEKHO-spellingwedstrijd - Koningsstraat 336 -1030 Brussel - tel 02-221 12 11 - fax 02-219 78 79 [email protected] - www.vlekho.be (verta-lers-tolken kiezen)

TouwenvirtuoosGezocht: sportieve, avontuurlijke leerkracht om (na in-terne opleiding in februari-maart) groepen te begeleiden op hettouwenparcours van OUTFORT (Hoboken). Statuut: zelfstandigein bijberoep.Meer info bij OUTFORT Touwenparcours - Geert Vielfont -Schansstraat 7 - Fort 8 - 2660 Hoboken - tel 03-825 07 33 -fax 03-827 53 98 - [email protected]

Grond of leven ALandloze boeren bezetten de fazenda Giacometi, een gebied van16.800 hectaren vruchtbare landbouwgrond in Zuid-Brazilië. Deeigenaar doet er niets mee. In Brazilië laten grootgrondbezittersheel wat landbouwgrond braak liggen. Dat vijf miljoen boerenmet hun gezin landloos hun miserie verbijten, kan ze weinigschelen. De landloze boeren kunnen niet anders dan grond be-zetten in de hoop die grond, waarop ze wettelijk recht hebben,langs juridische weg te verwerven. Ze brengen er jaren van ont-beringen door in gammele tentenkampen. Krijgen hun kinderenonderwijs? MST, de Beweging van Landloze Boeren vormt leer-krachten, ontwerpt lesmateriaal, helpt schooltjes inrichten. Datkost geld. Wilt u met uw klas een 11.11.11-project ondersteu-nen? Zoekt u een concreet doel voor een inzamelactie? Onder-wijs voor de kinderen van landloze boeren is zo’n project. Voorelke gift vanaf 300 frank op rekeningnummer 000-0000011-11van 11.11.11 krijgt u de hiernaast afgedrukte foto van SebastiaoSalgado op A4-formaat toegestuurd. Vermeld bij uw overschrij-ving ‘Klasse – MST’. Meer over de situatie van de landloze boe-ren in Brazilië en het onderwijs aldaar leest u in dit nummer vanKlasse (reportage p. 44). Bij 11.11.11 kan u voorts materiaalontlenen om uw actie of project te ondersteunen. Over Brazilië,maar ook over andere ontwikkelingsgebieden. Het adres is11.11.11 – Vlasfabriekstraat 11 – 1000 Brussel – tel 02-536.11.48 – fax 02-536 19 02 marleen.vos@ 11.be – www.11.be

Wandelen en dichten SZoek met uw leerlingen poëzie op alle hoeken van de straten! Tij-dens de poëziewandeling ontdekt u zestien in het straatbeeldgeïntegreerde gedichten. Thema’s als kunst en maatschappij, kunsten het gewone leven, kunst en leven in de stad, kunst en tolerantiebrengen u dichter bij poëzie en bij de verrassende literaire hoekjesvan Gent. De wandeling eindigt in het Gentse PoëzieCentrum,waar u kan kennismaken met een unieke verzameling Nederlands-talige poëzie. Voor de begeleide wandeling (inbegrepen bezoekaan het PoëzieCentrum en het Maeterlinck-kabinet, de bibli-otheek van Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck) betaalt u3000␣ fr. Dit pakket is bedoeld voor leerlingen van 12 tot 15 jaar.U kan de poëziewandeling ook combineren met een bezoekaan het SMAK. U begint uw bezoek aan Gent in het museumwaar uw leerlingen een interactieve inleiding krijgen op het the-ma kunst en poëzie in de stad en op straat. Na de middagvolgt u met uw leerlingen de poëzieroute. Zo bekomt u een in-houdelijk interactief geïntegreerd gebeuren (kijkvaardigheid, li-teratuur, kunst). Deze combinatie is geschikt voor leerlingen vanaf14 jaar. U betaalt hiervoor 10.000␣ fr. (max. 23 leerlingen).Meer info en reservaties bij Poëziecentrum vzw - Hoornstraat11 - 9000 Gent - tel 09-225 2 25 - fax 09-225 90 54 [email protected]

Schrijf je bloot SSchrijf je bloot, schrijf je geheim, schrijf wat niemand hoort, schrijfwat niemand antwoordt, schrijf wat niemand gelooft, schrijf watvoorbij is, schrijf wat nooit zal zijn, schrijf wat voor iemand, schrijfwat voor niemand, schrijf wat niemand schrijft, schrijf je bloot…Een groep jongeren (OverTheMoon vzw) wil via affiches, fol-ders, internet, pers en media jongeren warm maken om dag-boekfragmenten, brieven en getuigenissen in te zenden.Dat kan tot 15 januari op onderstaand adres. Daar zal een jonge-renredactie hiermee een bundel samenstellen en nog later komter een voorstelling rond de teksten. Schrijf je bloot wil zo«een spiegel zijn van de intieme wereld van jongeren».Meer info en inzendingen bij OverTheMoon vzw - Schrijf jebloot - Postbus 5 - 9000 Gent 2 - tel 09-361 17 91 [email protected] - www.overthemoon.be

Page 26: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

(advertentie)

Page 27: Klasse voor Leraren 109

§

©

§

Lichamelijk AIn hoever raken leerlingen via basket-bal, volleybal, atletiek, fitnesstraining,badminton enz. meer betrokken bij deles lichamelijke opvoeding? Dertienleerkrachten en nascholers spuien hunideeën in Betrokkenheid in de leslichamelijke opvoeding. Daarinevenveel artikels met achtergrond, be-schouwingen en verhalen uit de prak-tijk, inclusief hapklare suggesties vooruw les. Codewoorden zijn zelfstandigwerken en samenwerkend leren.Betrokkenheid in de les licha-melijke opvoeding, 740␣ fr.(630␣ fr. voor Acco-leden) - uitg. Acco- Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel016-29 11 00 - fax 016-20 73 89 [email protected]

Algemeen A

Onderwijs in cijfersRecente, betrouwbare en relevante statistieken over onderwijs inVlaanderen vindt u in het handige binnenzakboekje Het VlaamsOnderwijs in Cijfers - schooljaar 1999-2000. Elk onder-wijsniveau krijgt een apart hoofdstuk. Ook Het Vlaams onder-wijs in beeld - schooljaar 1999-2000 is uit: vijf plooifol-ders met cijfers (in grafische vorm) over leerlingen, scholen enpersoneel, alle onderwijsniveaus.Het Vlaams Onderwijs in Cijfers (200␣ fr.) - Het Vlaamsonderwijs 1999-2000 in beeld (150␣ fr.) - Cel Publicaties- departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - 1210Brussel - tel 02-553 66 53 - fax 02-553 66 54 [email protected] jobberZe zullen u niet meer liggen hebben, uw leerlingen. Als u Muziek-lexicon (1199␣ fr.) in huis haalt, kan u meer dan meepraten overrack jobbers, beats, backing tapes, extended mix en samplers. Ofu kan er een les over geven. Meer dan 200 bladzijden terminologieuit de muziekindustrie, van AAD tot zwerfmelodie. Daarbij eenkleine historiek van de fonografie, schema’s die de weg van com-positie tot cd uitleggen en een bijlage over de auteurswet.Muzieklexicon - verkrijgbaar in de handel - uitg. Kluwer -Kouterveld 14 - 1831 Diegem - tel 0800-30 143 - fax 0800-17 529 - [email protected] - www.kluwer.beEpilepsieJong of oud, één Belg op honderd lijdt aan epilepsie. Wat is datvoor een aandoening? Welke soorten aanvallen bestaan er en watzijn de symptomen? Wat doet u als een leerling een aanval krijgt?De brochure Epilepsie bezorgt u in 15 bladzijden de vereistebasisinformatie. Zo komt u ook te weten wat de invloed van epilep-sie kan zijn op leren en studeren en welke risico’s een epileptischkind loopt op school. En hoe een aanval kan worden voorkomen.Epilepsie (20␣ fr.) - vzw Klimop - Kardinaal Mercierlei 15 - 2600Berchem - tel 03-230 73 75 - [email protected]. U kan detekst ook gratis downloaden: www.klasse.be/kvl/109/Teksten/27

Secundair onderwijs S

Leesuil«Wat je ook overkomt in je leven, spiegel je aan de zon en weesaltijd zo helder en warm als zij.» Een mooie wens die Klaas, dekolenbrander, toewenst aan zijn pasgeboren zoon. Tijl Uilenspiegellaat het niet aan zijn hart komen. Maar zijn guitenstreken en recht-vaardigheidsgevoel botsen sterk met de wreedheid en naïviteit vande middeleeuwen, in de schaduw van keizer Karel V en Filips II. TijlUilenspiegel is een vlotte hertaling van Charles De Costers mees-terwerk, voor de eerste en tweede graad (zie ook Idee p. 21).Tijl Uilenspiegel, 176 p., 495␣ fr. - verkrijgbaar in de handel -uitg. Altiora Averbode - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel 013-78 01 11 - fax 013-78 01 79 - [email protected] kloof tussen kinderboeken en volwassenenliteratuur blijktvoor heel wat jongeren onoverbrugbaar. Slaan adolescentenro-mans de brug? In Van Bibelebont naar Babylon onderzoektMarina De Bruyn wegen voor een meer geleidelijke en natuurlij-ke overgang in de leesontwikkeling van jongeren. Ze verbindt erconclusies aan voor de school(bibliotheek). Prijs: 600␣ fr.Van Bibelebont naar Babylon: een verkenning van denieuwe adolescentenroman - Linc - Maria-Theresiastraat20 - 3000 Leuven - tel 016-31 66 00 - fax 016-31 66 01 [email protected] lectuur is geschikt voor leerlingen TSO en BSO? Mogelijkvindt u inspiratie in Lijsttrekkers 4. Zo heet een kopieerbare lijstvan zo’n 70 recente jeugdboeken (1997-2000) voor de tweede graad.Bij elke titel krijgt u een korte inhoudsbeschrijving mee en een aantaltrefwoorden. Ook de moeilijkheidsgraad van elk boek staat aange-stipt, wat de lijst ook ruimere bruikbaarheid geeft. Prijs: 250␣ fr.Lijsttrekkers 4 - Linc - Maria-Theresiastraat 20 - 3000Leuven - tel 016-31 66 00 - fax 016-31 66 01 - [email protected]

Basisonderwijs B

Milieugids«Wie een jaar vooruit denkt, moet zaaien. Wie tien jaar vooruitdenkt, moet een boom planten. Wie honderd jaar vooruit denkt,moet mensen bewust maken. Wie duizend jaar vooruit denkt, moetaan natuur- en milieueducatie doen…» Maar een trimester ismisschien ook al goed. De Gids voor Natuur- en Milieuedu-catie in het basisonderwijs helpt u daarbij. Daarin begrip-pen, informatie over uitstappen, animaties, vorming en begelei-ding, adressen, lesmateriaal enz.Gids voor Natuur- en Milieueducatie in het basisonder-wijs - Jo Van Cauwenberghe - Informatiedienst voor Natuur- enMilieueducatie / Réseau IDée - NME-link - Tweekerkenstraat 47 -1000 Brussel - tel 02-286 95 73 - [email protected] -www.ful.ac.be/hotes/ideeHandenarbeid met peutersWerkt u met peuters en kleuters? Handenarbeid met peuters2 is een verzamelboek met honderd uitgewerkte ideeën en varia-ties daarop, onderverdeeld in rubrieken als dieren, feest, vader-dag, zomer, lampions... En vooral niet te moeilijk. Elk idee (vansambabal tot microfoon, van kuikenbakje tot reuzenlepel) wordtduidelijk gestructureerd en geïllustreerd uit de doeken gedaan:keuze van het materiaal, voorbereiding, presentatie en variatie.Bovendien krijgt u bij elk topic werktips: scheuren, knippen, plak-ken, rijgen, prikken, werken met zand enz. Auteur Thea van Mierlobundelt hiermee voor de tweede maal haar jarenlange ervaring vanwerken met kinderen. Prijs: 795␣ fr.Handenarbeid met peuters 2 - Verkrijgbaar in de handel- uitg. Westland - Th. Van Cauwenberglei 101 - 2900 Scho-ten - tel 03-658 80 60 - fax 03-658 80 80MultimediaZo heet de nieuwe rubriek in Wapiti, jeugdblad rond natuur,milieu en wetenschap. Voortaan dus niet enkel eetbare tekst enbekruipende kleurenfoto’s bij boominsecten, quarks, plastic,boomvlotten, Australië en doe-het-zelf experimenten, maar ookspecials over de ingewanden van de pc, het computervirus, deinternetmicrobe en chatten… Voor kinderen vanaf acht jaar.Wapiti - 185␣ fr. (losse nrs.), 2050␣ fr. (abonnement 12 nrs.) -Bredabaan 852 - 2170 Merksem - tel 03-645 95 09 - www.wapiti.beBoos, jaloers…Kleuters leren omgaan met gevoelens en rollenpatronen? In dezesde aflevering van Thema’s in prentenboeken voor peu-ters en kleuters vindt u twintig thema’s die u in de goeie rich-ting helpen: boos, jaloers, jongen/meisje enz. in prentenboekenen zoekboeken. Voor elk thema vindt u titels terug uit de periode1985-1999, telkens met een korte omschrijving. Vorige afleverin-gen van deze reeks zijn nog verkrijgbaar.Thema’s in prentenboeken voor peuters en kleuters(580␣ fr.) - Linc - Maria-Theresiastraat 20 - 3000 Leuven - tel016-31 66 00 - fax 016-31 66 01 - [email protected]

Hoger onderwijs H

ExamenWat is een goed examen? Welke ingrediënten bevat een goed exa-menreglement? Wat zijn de rechten en plichten een student? Is deombudsman een dierbare collega of een paria? In het hoger onder-wijs stelt men veel onduidelijkheid vast rond examens en examine-ren. In Examinatoren en examinandi (695␣ fr.) gaan vier des-kundigen op zoek naar juridische, pedagogische en menselijke dui-delijkheid. Geen lange beschouwingen maar een vraag- en antwoord-spel rond examen, deliberatie, ombudswerk en beroepsprocedures.Examinatoren en examinandi: wie buist wie? - uitg.Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel 016-29 11 00 -fax 016-20 73 89OnderwijskundeHoe studenten optimaal stimuleren om zelfstandig te leren? Watwordt van studenten verwacht tijdens een hoorcollege, een werkcol-lege of een practicum? En hoe rendeert de aanpak van de docent hetmeest? Onderwijskunde hoger onderwijs is een boek voorlectoren. Het neemt de student als uitgangspunt voor het didactischhandelen en biedt niet enkel kennis over alle aspecten van het do-centschap, maar ook een heleboel suggesties en instrumenten. Mettal van cases uit verschillende sectoren van het hoger onderwijs.Onderwijskunde hoger onderwijs - Verkrijgbaar in de han-del - uitg. Van Gorcum & Comp - Industrieweg 38 - Postbus 43- 9400 AA Assen - Nederland - tel 00-31 592 37 95 55 - fax 00-31 592 37 95 52 - [email protected] - www.vgorcum.nl

KLASSE NR.109 27

Page 28: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 29: Klasse voor Leraren 109

Papkinderen of kleuters?

Een vissersdorp datmetropool werd.

Een buitenkansje: zestiengrafische beeldenstormers inéén tentoonstelling.

VZ

W A

CA

NTH

US

VZ

WS

TED

ELI

JK O

ND

ER

WIJ

SM

US

EU

MH

ES

SE

NH

UIS

©

§

§

§

EU

RO

PLA

NE

TAR

IUM

Beam me up, Spike.

Algemeen A

(Bijna) 200 jaar kleuteronderwijsVan pap- tot kleuterschoolHandboeken, uitgeschreven lesjes en beelden van kleuterschool-tjes tonen hoe kinderen in de loop van de 19de eeuw (vanafzowat 1830) «kleuters» werden. Handwerkjes en andere knut-selwerkjes, een telraam enz. maken het beeld compleet. Voortsis er aandacht voor schoolmeubilair en klasinrichting, theorieënover onderwijs (Fröbel, Decroly) en voorschriften voor leerkrach-ten. Ten slotte ziet u kinderspeelgoed én foto’s over kinderarbeid(want niet alle kleuters gingen naar school!).De tentoonstelling loopt nog tot 1 juli. Een ticket kost 100␣ fr.Groepen betalen 50␣ fr., schoolgroepen 20␣ fr. Ieperlingen enkinderen tot 15 jaar hebben gratis toegang.Stedelijk Onderwijsmuseum (voormalige St. Niklaaskerk) - G.de Stuersstraat - 8900 Ieper - tel 057-22 85 84 - fax 057-2185 89 - [email protected] in de middeleeuwenVan torens stekeligHoe groeide dat vissersdorp uit tot de voornaamste haven van hetwesten? Archeologische vondsten, handschriften en oorkonden,drukwerk, beeldhouwwerk, meubelen, munten, schilderijen enz.tonen de Antwerpse geschiedenis van 500 tot 1500. Detentoonstelling is meteen een eerste grote stap in de richting vanhet Museum aan de Stroom (MAS) dat een overzicht zal gevenvan de geschiedenis van de stad, van de haven en de scheepvaart.De tentoonstelling is open tot 7 januari. Een ticket kost 100␣ fr.Reductiehouders betalen 75␣ fr. en schoolgroepen 50␣ fr. Kin-deren tot 12 jaar hebben gratis toegang. Een geleide, actieverondleiding kost 2000␣ fr. Museum Hessenhuis - Falconrui 53- 2000 Antwerpen - tel 03-206 03 50 - fax 03-206 03 70 [email protected] - www.DMA.be/cultuur/hessen-huis - geleide schoolbezoeken: Prospekta - tel 03-220 81 11- fax 03-220 81 18PaddestoelenkundeVan Aardappelbovist tot zwavelkopjeLeerlingen tweede en derde graad lager onderwijs en eerste graadsecundair onderwijs maken onder leiding van een bekwamenatuurgids kennis met paddestoelen en zwammen. Buisjes, plaat-jes, zwamvlok en sporen zullen na afloop geen geheimen meerhebben. De gids zwamt allerlei leuke weetjes bij elkaar en ach-teraf mag je al dat lekkers ook proeven.De tentoonstelling loopt tot 30 november. De toegang is gratis.Een bezoek met gids (aan te raden voor de speciale info) duurt2 uur en kost 1000␣ fr. (max. 25 leerlingen per groep; max. 2groepen tegelijk). Ecocentrum De Goren - Postelsesteenweg 71- 2400 Mol - tel 014-81 66 07 - fax 014-81 74 25BeeldenstormSober SubliemZestien grafische beeldenstormers zijn in één tentoon-stelling verzameld. In totaal een zestigtal werken van Kandinsky,Picasso, Léger, Miro, Ernst, Chagall, Calder, Moore, Giacomet-ti, Arp, Zadkine, D’Haese, Alechinsky, Appel, Jorn en Corneille.Foto- en tekstpanelen ondersteunen het grafisch werk. Groepenkunnen ook een voorstelling bijwonen met fragmenten uit kunst-documentaires (grootbeeldprojectie) en/of diavoorstellingen.Voorts zijn er educatieve programma’s voor alle leef-tijdsgroepen: actieve rondleidingen (aanzetten tot actief kij-ken, beleven, verwoorden en verbeelden van impressies en er-varingen), workshops grafische technieken (met b.v. initiatie indruktechnieken) en ateliers voor gevorderden en last but notleast nascholingsprogramma’s voor leerkrachten buitengewoon,kleuter-, lager en secundair onderwijs (eerste graad). Op hetprogramma: een introductiedag muzische vorming Beelden nascholingsreeksen rond Grafiek, techniek, artis-tiek en Inleiding tot kunst- en beeldbeschouwing.Sober Subliem is een initiatief van Acanthus vzw. U vindt ditproject de komende weken en maanden in CC Ter Dilft Bornem(tot 8/11), CC De Ploter Ternat (10 tot 26/11), CC de bogaardSt. Truiden (7 tot 27/1), CC de borre Bierbeek (2 tot 23/2), CCSt. Niklaas (5 tot 21/3) en CC de Werft Geel (27/4 tot 13/5).Meer info bij Acanthus vzw - Mia Baeck - A. Franckstraat 28 -2530 Boechout - tel 03-455 52 96 - fax 03-455 93 34Keizer Karel te waterTierra TierraTrossen los en Voor anker is een dubbeltentoonstelling overzeevaart en ontdekkingsreizen ten tijde van Keizer Karel. InTrossen los spelen we scheepsjongen in de 16de eeuw en ver-

kennen via de kapiteinshut het leven aan boord van een schip.Voor anker toont ons d.m.v. allerlei doe-activiteiten nieuwe ge-wassen en producten die in onze hedendaagse westerse maat-schappij zeer belangrijk zijn: aardappel, cacao, rubber, tabak enmaïs zijn door de zeelui van de 16de eeuw tot bij ons gebracht.Deze dubbeltentoonstelling loopt nog tot 30 juni 2001. Tros-sen los vindt u in het Schoolmuseum M. Thiery. Tickets kos-ten 100␣ fr. Groepen en reductiehouders betalen 50␣ fr. Niet-Gentse schoolgroepen 20␣ fr. Gentenaars, kinderen tot 12 jaaren Gentse schoolgroepen hebben gratis toegang. Voor ankerheeft aangelegd in de Hortus Michel Thiery. Het museum isgratis toegankelijk. Geleide bezoeken zijn in beide musea gratisvoor schoolgroepen. Meer info bij Schoolmuseum MichelThiery - St. Pietersplein 14 - 9000 Gent - tel 09-244 73 75 - fax09-244 73 74 - [email protected] en Hortus MichelThiery - Berouw 55 - 9000 Gent - tel 09-225 05 42 - fax 234 3056 - [email protected] vermaakJe weet niet wat je zietKijken, gezichtsbedrog, reclame en kunst zijn de vier grote the-ma’s van een tentoonstelling vol optisch vermaak én met eenflinke portie informatie over kijken, waarnemingsinstrumen-ten, psychologie en visuele verleiding.De tentoonstelling loopt van 30 september tot 30 september2001 en is vooral bedoeld voor leerlingen derde graad lageronderwijs en eerste en tweede graad secundair onderwijs. Er iseducatief materiaal beschikbaar. Noordbrabants Natuurmuseum- Spoorlaan 434 - 5038 CH Tilburg - Nederland - tel 00-31-13-535 39 35 - fax 00-31-13-535 10 90 - [email protected] WIn de ateliers van Kringloopcentrum Vitamine W bent u getui-ge van de verkleining van de afvalberg. De volledige cyclus vanaanmelding, omhaling, selectie, sortering, herstelling, reiniging,presentatie en verkoop ontrolt zich voor uw verbaasde ogen.U kan het Kringloopcentrum gratis bezoeken. Een geleid be-zoek duurt zowat 1,5 uur. U reserveert uw wandeling bijMilieudienst - Els Van Gelder - tel 03-217 27 12. U kan derondleiding ook combineren met een rondleiding in Oud-Borgerhout of een bezoek aan een recyclagepark.Kringloopcentrum Vitamine W - Kroonstraat 166 - 2140Borgerhout - tel 03-217 25 10 - fax 03-235 60 18 [email protected]

Basisonderwijs B

Space, the final frontierSpike-CodexCaptain Spike neemt uw leerlingen mee in een wervelende reislangs flonkerende sterren, intrigerende sterrenbeelden en ten slot-te ons eigen, fascinerende zonnestelsel, op zoek naar twee van zijnSpikes, achtergebleven op aarde. Meteen een reële achtergrondvoor de dagelijkse computerspelletjes en Star Wars-toestanden.Het Spike-Codex-programma loopt nog tot het einde van ditschooljaar. Dag en uur kan u afspreken. Een ticket kost 90␣ fr.per leerling. Europlanetarium - Planetariumweg 19 - 3600 Genk- tel 089-30 79 90

Secundair onderwijs S

Tien huizenFotomobielTien fotografen tonen momenten uit het dagdagelijks le-ven van de bewoners van tien Gentse huizen, in één leefruimtevan hun huis. U kan de foto’s zien in diezelfde, maar helemaalleeggemaakte ruimte. Fotografie op locatie, een meer authen-tieke galerij is nauwelijks denkbaar.De tentoonstelling loopt van 28 oktober tot 4 november. U kan dehuizen bezoeken tussen 11 en 19 u. Tickets kosten 150␣ fr. Het tra-ject start aan Studio Skoop (St. Annaplein), waar u tickets en routekan verkrijgen. Kunst Initiatief vzw - Locatieprojecten Mobiel Be-drog - Leen Dhaenens - Vaderlandstraat 162 - 9000 Gent - tel 09-220 15 26 - [email protected] - go.to/mobielbedrogGrafisch werkLéon SpilliaertHet grafisch werk van Léon Spilliaert is ten onrechte een beetje ver-geten. Deze tentoonstelling toont een aantal boekverluchtingenen lithografieën, die vaak een meer toegankelijke Spilliaert tonen.De tentoonstelling loopt nog tot 26 november en is gratis toe-gankelijk. KBC Galerij - Hoekgebouw Diestsevest -Diestsestraat - 3000 Leuven - tel 016-24 37 35

KLASSE NR.109 29

Page 30: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 31: Klasse voor Leraren 109

Aerobics en dans AZaterdag 11 november mag u alvast toren-hoog in uw (sportieve) schoolkalenderschrijven. Overdag kan u kiezen uit een pro-gramma dat alle aspecten uit zowel de dans-als de aerobicswereld bevat, met een ruimaanbod van demonstraties, workshops, we-tenschappelijke sessies, paneldiscussiesen videosessies. De binding tussen school,club, federatie en gemeente staat centraal.Aerobics en dans in school en clubis het thema van de 26ste BVLO-KBC-stu-diedag, in de sportaccomodaties van deUniversiteit Gent (Watersportlaan).In de namiddag loopt in de Bloso-sporthal(Blaarmeersen, Gent) Dance Day, een spor-tieve actie-namiddag waar u kan proe-ven van populaire dans- en aerobicsactivi-teiten (van Hip Hop, funk, salsa en merin-gue tot streetdance, capoeira en thai-bo).Het avondgebeuren Oost-Vlaande-ren Funkt & Swingt vindt plaats in deTopsporthal Vlaanderen. Het wordt eenshow met optredens, atletische acts,muziek, demonstraties (Daniella Somers,rope skipping enz.)…Voor meer info over dit alles én tick-ets: Bond voor Lichamelijke Opvoe-ding vzw - Waterkluiskaai 16 - 9040St. Amandsberg (Gent) - tel 09-218 9129 - fax 09-229 31 20 - [email protected]

Brood & Spelen SAnders omgaan met geld, dat kunnenleerlingen spelenderwijs leren. Bijvoorbeeldmet de informatieve spelen Kop ofmunt en Wereldcasino. Twee interes-sante methodieken om thema’s als geld, we-reldhandel, speculatie, Noord-Zuid-verhou-dingen enz. aan te kaarten (in klasverband)bij jongeren vanaf 16 jaar.Tijdens Brood & Spelen, op zondagna-middag 12 november in de Volkshoge-school Brugge, kan u gratis kennisma-ken met deze spelen. Na de brunch (12u., het brood-element, 200␣ fr. per persoon)volgen vanaf 14 u. de (gratis) speelses-sies. Kop of munt legt stapsgewijs destructurele problemen rond geld bloot: watdoet de bank met ons geld? Moet geld geldopbrengen? Het is een rollenspel (met gron-dige nabespreking) voor 12 tot 25 spelers.Wereldcasino plaatst verschillende lan-den en hun hardwerkende bevolking in hetspinnenweb van de geldspeculanten. Kan uze bevrijden of komen ze terecht in een spi-raal van armoede en machteloosheid? Despeculanten nemen grote risico’s en strij-ken grote winsten op, maar komen ze zon-der kleerscheuren aan de finish?Beide spelen zijn een initiatief van Net-werk Vlaanderen vzw regio West-Vlaan-deren. De spelen zijn ontwikkeld doorCentrum Informatieve Spelen.Meer info en inschrijvingen (verplicht)bij Netwerk Vlaanderen vzw -Vooruitgangsstraat 333/9 - 1030 Brus-sel - tel 02-201 07 70 - fax 02-201 0602 - [email protected] - www.xs4all.be/~netwvl

Algemeen A• Statuut en positie van de schoolleider: 8/12 in VlaamsParlement, Brussel.Deze studiedag is vooral georiënteerd op de vraag naar de wenselij-ke professionele vorming voor directies. Directies verwoor-den hun noden en behoeften en Nederlandse praktijkvoorbeelden ende beleidsvisie van de onderwijsminister komen aan bod.Interuniversitair Centrum voor Onderwijsrecht (ICOR) i.s.m.Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Kempen, Universi-teit Antwerpen (UFSIA/IDEA) en Vlerick School voor Manage-ment Gent-Leuven - p/a Het Brantijser - St. Jacobsmarkt 9-13- 2000 Antwerpen - tel 03-220 46 99 - fax 03-220 47 59 [email protected]• Kindermishandeling: Richtlijnen bij de aanpak van kinder-mishandeling (9/11); Vormen van kindermishandeling (14/12);Bijzondere noden (11/1).Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Vlaams-Brabant -Kapucijnenvoer 10 - 3000 Leuven - tel 016-33 21 33 - fax016-33 21 34 - [email protected]• Tourette Syndroom een ticstoornis? Was dat maar al-les…: 25/11 in Campus Gasthuisberg, Leuven.Vzw Vlaamse Vereniging Gilles de la Tourette - VeraCassimon - J. Nauwelaertsstraat 7 - 2110 Wijnegem - tel 03-354 36 69 - fax 03-353 67 91 - [email protected]• Jongeren aanspreken op hun leer-kracht (basispro-gramma: 10, 20 en 28/11 en 31/1/2001); Volwaardig parti-ciperen (vier startdata vanaf januari); Coachen van begin-nende (en andere) leraren (drie startdata vanaf februari).Cursus Schrijven aan het verhaal van je leven: 10 tot 12/11 en 9 tot 11/3 in Hoepertingen.Cursus Verhalen schrijven voor kinderen: 17 tot 19/11 inHoepertingen + 9/12, 13/1 en 3/2 in Berchem.Stichting-Lodewijk de Raet - Liedtsstraat 27-29 - 1030 Brus-sel - tel 02-240 95 00 - fax 02-242 26 10 [email protected] - www.stichtingderaet.be

Basisonderwijs B• Taalvaardigheidsonderwijs en Intercultureel onder-wijs: 6, 13 en 20/11 + 23/3 (reeks wordt tweemaal herhaald infebruari), in Vlaamse Onderwijsraad, Brussel.Vorming voor alle scholen met een onthaalklas voor anderstali-ge nieuwkomers. In december en februari zijn er bovendien vor-mingen voor nieuwe onthaalleerkrachten.Steunpunt NT2 - Mie Sterckx - Blijde-Inkomststraat 7 - 3000Leuven - tel 016-32 53 64 - fax 016-32 53 60 [email protected]• Schrijfdans: 2/11 in Antwerpen en 3/11 in Hasselt.Workshop rond een nieuwe bewegingsmethodiek, voor kleuter-leiders en leerkrachten eerste graad lager onderwijs.Abimo Uitgeverij bvba - Beukenlaan 8 - 9250 Waasmunster -tel 052-46 24 07 - fax 052-46 19 62 - [email protected] - www.abimo-uitgeverij.com• Individugerichte nascholing: Kleuteronderwijs: Sek-sualiteitsbeleving bij kleuters. Hoe ga ik ermee om als begelei-der? (7, 14 en 21/11); De schoolspeelplaats heringericht (20/11en 5/2/2000).Lager onderwijs: Als schrijven moeilijk gaat… (12/12); Klas-management (8 en 15/11).Karel de Grote-Hogeschool - Centrum Permanente Vorming -Pothoekstraat 125 - 2060 Antwerpen - tel 03-217 42 10 - fax03-217 42 13 - [email protected]• Kinderparticipatie (9/11 of 31/1 of 24/3; opvolgdag 21/4);Het Veerkrachthuis (7/11 of 30/1 of 3/2; opvolgdag 10/3);Filosoferen met kinderen (21 en 28/11 en 12/12); Werkmaken van spelen (20/2 en 6, 13, 20 en 27/3); Kinderrech-ten en kinderparticipatie (30/11 en 5, 12 en 18/12 en 23/1 in Gent of 1, 8 en 15/12 en 18 en 23/1 in Leuven).Onderzoekscentrum Kind en Samenleving vzw - Nieuwelaan63 - 1860 Meise - tel 02-269-71 80 - fax 02-269 78 72 [email protected] - www.ndo.be/kindsl/index.htm

Leerlingenstages SGeïnteresseerde leerkrachten, technisch adviseurs, directies, be-geleiders, mentoren, stagegevers enz. kunnen op vrijdag 10november een studiedag bijwonen over leerlingenstages. DeVlaamse Onderwijsraad (Vlor) presenteert er gebruiksvrien-delijke stagewijzers, met reflecties van de sociale partners.Er zijn drie praktijkgerichte workshops over de organisatie vanstages, over innovaties en over uitwisseling van ervaringen.Meer info en inschrijvingen bij Vlor - Leuvenseplein 4 - 1000Brussel - tel 02-219 42 99 - [email protected]

Secundair onderwijs S• Nederlands Taalcongres: Taal en Computer: 18/11 inUFSIA, Antwerpen.Congres over o.a. naslagwerken op cd-rom, Nederlands lerenmet multimediamateriaal, taalvariatie en nieuwe media en chat-ten op internet. Inschrijven vóór 8/11.Vereniging Algemeen Nederlands - Dr. Frans Debrabandere,voorzitter - Keizer Karelstraat 83 - 8000 Brugge - tel 050-3173 66 - fax 050-31 58 97 - [email protected]• Deutschlehrertag 2000: 18/11.Lezingen, workshops, stands en een bont randprogramma.Goethe-Institut - Belliardstraat 58 - 1040 Brussel - tel 02-23039 70 - fax 02-230 77 25 - [email protected] -www.goethe.de/be/bru• Vakoverschrijdend: Significant betere leerresultaten (30/11); Leren leren (7 en 28/11 + 17/1); Talen: ECRI-LIRE ou com-ment dynamiser l’approche du document écrit en classe de FLE(29/11); Wetenschappen: Magnetische resonantie, beeldvor-ming en radiotherapie (15/11); Een wandeling door het zonne-stelsel (22/11); Technieken om dierproeven te vervangen in hetonderzoek naar nieuwe geneesmiddelen (29/11); Lichamelij-ke opvoeding: Basisbegrippen van beweging (14/12).Interfacultair departement voor Lerarenopleiding - VUB -Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - tel 02-629 24 32 - fax 02-62936 36 - [email protected]• Individugerichte nascholing: Economie: EconomischDidactische Dag (18/11); Duits: Grammatikmuster (8/11); En-gels: Parate kennis van selectieve items (22/11); Frans: Lefrançais par le rire (14/11); Geschiedenis: Doorloop vierdejaar - de Europese expansie (18/11); Nederlands: Teksterva-rend en tekstbestuderend lezen (15/11).Centrum voor Didactiek UFSIA - Het Brantijser - St.Jacobsmarkt 9-13 - 2000 Antwerpen - tel 03-220 46 81 en 82- fax 03-220 46 79• Individugerichte nascholing: Hoe omgaan met dyslexie inhet kader van het talenonderwijs? (30/11); De computer en multi-media op school: een waaier van mogelijkheden (8 en 15/11).Karel de Grote-Hogeschool - Centrum Permanente Vorming -Pothoekstraat 125 - 2060 Antwerpen - tel 03-217 42 10 - fax03-217 42 13 - [email protected]• Zelfevaluatie en veranderingsmanagement: 3 x 3 hal-ve dagen.Vlerick Leuven Gent Management School - Fannie Debussche- Bellevue 6 - 9050 Gent - tel 09-210 97 82 - fax 09-210 9757 - [email protected]

Hoger onderwijs H• Voortgezette opleiding Specialisatie in de psychodia-gnostiek: start november.Tweejarige opleiding (met diploma); u kan ook afzonderlijkemodules volgen.Katholieke Vlaamse Hogeschool Antwerpen - J. De Bomstraat11 - 2018 Antwerpen - tel 03-206 04 80 - fax 03-206 04 81 [email protected] - www.kvh.be• Designing Education for the Learning Society: 5 tot 8/11 in Universiteit Twente, Enschede, Nederland.SLO - Postbus 2041 - 7500 CA Enschede - Nederland - tel00-31-53-484 08 40 - fax 00-31-53-430 76 92 [email protected]• Kunst, creativiteit en expressie in het sociaal-ago-gisch werk: 10/11.Katholieke Hogeschool Kempen - L. Wilms - tel 014-56 23 13

KLASSE NR.109 31

Page 32: Klasse voor Leraren 109

Drie of meer dagen Weimar

Op algemeen verzoek

van meer dan 600uiterst tevreden Wei-

marreizigers, herhaalt Klas-se dit unieke aanbod. Vijfdagen Weimar in een rond-uit schitterend hotel voor 6.495frank per persoon. Maar ukan ook kiezen voor drie ofvier dagen. Er is veel te zienin deze kleine, charmante stadvan Goethe, Schiller, Bach,Liszt, Bauhaus en… Hitler.Vorig jaar in de kijker als culture-le hoofdstad, nu weer zalig inge-dommeld: Weimar in de voor-malige DDR (Oost-Duitsland).Goethe, Schiller, Bach, Liszt, Strauss…ze hebben er allemaal gewoonden gewerkt. Later kwamen ook Henri Van de Velde en Bauhaus.Vierhonderd jaar lang is Weimar een metropool geweest van kunst encultuur. Maar Weimar is ook de beruchte republiek. Hitler was er kindaan huis en Buchenwald ligt om de hoek. Deze kleine provinciestad isgoed bewaard gebleven. Ooit «Het Athene aan de Ilm» is het ookgewoon «een park met een stadje in het midden». Klasse heeft er eenluxueuze kamer voor u gereserveerd in een ronduit schitterend hotelaan de rand van de stad. U maakt gratis gebruik van zwembad, sauna

en stoombad. U kaner zelfs mountain bi-kes huren om de streekper fiets te verkennen.

BuchenwaldU rijdt het best metde auto. Van Lum-men tot Weimar is er550 km snelweg. Half-weg kan u halt hou-den in de historische

FOTO

’S: W

EIM

AR

ON

LIN

E

HOE SCHRSnel. Het aantal plaatsen is beperkt. Dit aanmag weliswaar familie en vrienden meenstamboeknummer (of abonnementsnummplaar van Klasse. Klasse is geen reisbureau. Dking met Transeurope Citytrips. Zij zorgen woordelijk voor. U schrijft telefonisch invrijdag tussen 9 en 19 u., zaterdag van 9 tot de hand voor het geval uw voorkeurperiod

Verwenweeken

barokstad Weilburg. In Weimarontdekt u het huis van Goethe(met een veelzijdig nationaal mu-seum), dat van Schiller en vanLiszt. U telt de 850.000 boeken inde rococo-bibliotheek van Herto-gin Anna Amalia of kijkt verrastop in het pas geopende museumvan moderne kunst. Het Bauhaus-museum toont o.a. hoe de Bel-gische architect Henri Van de Vel-de een stempel drukte op de kunstvan deze eeuw. U krijgt de Wei-mar Card gratis. Daarmee krijgtu op vele plaatsen gratis toegangof korting. Zelfs het openbaar vervoeris hiermee gratis (ook van het ho-tel naar het centrum). Een ingeto-gen plek is het historisch kerkhof.

In het park aan de Ilm ligt het Gartenhaus van Goethe en in hetslotpark Belvedere wandelt u door fraai aan-gelegde landschapstuinen. Gruwelijk maarméér dan een bezoek waard is het concen-tratiekamp Buchenwald (op vijf kilometervan Weimar). Daar vonden meer dan 50.000mensen de dood. De tentoonstelling in éénvan de overgebleven gebouwen, naast degaskamers, is beklijvend. U kan Weimar inéén dag verkennen maar er is ook veel te zienvoor wie er meer tijd voor neemt.Uw prijs: 4.495 frank per persoon, in eentweepersoonskamer (twee nachten in eendriesterrenhotel, ontbijt, documentatie, deweimar card, gebruik van zwembad, sauna en stoombad in hethotel). Eén nacht extra kost 2000 frank per persoon. Maar de vierdenacht krijgt u er gratis bij, behalve tussen 19 december en 2 januari.Vier nachten kan dus voor 6.495 frank! Bovendien slaapt een kindvan minder dan 12 jaar gratis op de kamer van de ouders. Dit aanbodis permanent geldig van 1 november 2000 tot 28 maart 2001. ■

IJF IK IN?bod geldt alleen voor lezers van Klasse. Uemen, maar de inschrijver vermeldt zijner) dat boven het adres staat op dit exem-it aanbod werd uitgewerkt in samenwer-

voor de organisatie en zijn er ook verant- op tel 050-34 64 64 (van maandag tot17 u.). Hou enkele alternatieve data achtere al volzet is. Goede reis.

d in Luxemburg

Ä

Laat u drie dagen verwennen in een viersterrenhotel:zwembad, whirlpool, sauna, fitness én een sjiek diner.Luxemburg ligt vlakbij. U vertrekt op vrijdagavond (met auto

of trein). Luxemburg ligt 220 km van Brussel. Uw viersterrenhotel ligt aande rand van de stad. U logeert er twee nachten in een mooie kamer,ontbijt inbegrepen. Tijdens het hele weekend maakt u gratis gebruik vanzwembad, whirlpool, sauna en fitness center in het hotel. U verkent dehistorische binnenstad: de kathedraal, de patriciërswoningen rond devismarkt, het nationaal museum, de bruggen en pleinen… U krijgt

voldoende documentatie over de stad. Op zaterdagavond brengt eengratis shuttle u naar het casino. Daar geniet u van het diner. Als u datwenst, mag u nadien ook nog gratis de speelzalen van het casino binnen.Uw prijs: 4.895 frank per persoon, in een tweepersoonskamer (tweenachten in het viersterrenhotel op drie kilometer van het centrum,ontbijt, documentatie, een diner in het casino,vervoer naar en toegangtot het casino, gebruik van zwembad, whirlpool, sauna en fitness in hethotel). Dit aanbod is elk weekend geldig tussen 1 november 2000 en31 maart 2001, behalve op 24 en 31 december 2000. ■

Page 33: Klasse voor Leraren 109

KLASSE NR.109 33

Hoe goed is ons team?Vormt u samen met uw collega’s een team op school? Doe de test.

1. Donderdag, 16 uur: vergadering over de nieuwe rapporten.Hoe reageren de collega’s?[ a ] «Weer een vergadering» Weinig collega’s zijn bereid om positief mee te denken.[ b ] «Vergaderen heeft geen zin, de directeur weet al lang wat hij wil»[ c ] «Goed dat we daar eens voor aan de tafel gaan zitten»

2. We moeten gezamenlijke taken (toezicht, permanentie…)verdelen. Wat gebeurt er?[ a ] We bekijken samen onze taakbelasting en wie wat wil.[ b ] Er zijn geen vrijwilligers. De jongste leerkrachten krijgen dat in hun nek gedraaid.[ c ] Iedereen wikt en weegt en meet af welke collega’s meer of minder doen.

3. Twee collega’s hebben hoogoplopende ruzie. De reacties?[ a ] «Komaan mannen, leven in de brouwerij!» Collega’s gooien nog wat olie op het vuur.[ b ] «Die moeten dan het voorbeeld geven aan de leerlingen» Iedereen is

verontwaardigd.[ c ] Wij praten meningsverschillen aan de tafel uit.

4. Een ouder vraagt naar wat de school denkt over cannabis,rages…[ a ] Niemand weet het en iedereen doet gewoon zijn ding.[ b ] «Vraag dat maar aan de directeur» Het interesseert ons niet.[ c ] We praten regelmatig over de doelstellingen en aanpak van onze school.

5. Ik heb nieuwe ideeën over schooluitstappen. Wat doe ik?[ a ] Ik hou ze voor mezelf. Alleen ideeën van de directeur komen erdoor.[ b ] «Stielbederver!» Nieuwe initiatieven zijn bedreigend voor mijn collega’s. Dus

ik zwijg en alles blijft bij het oude.[ c ] Ik ga er gewoon voor. De school bruist. Mijn collega’s en de directeur staan

open voor nieuwe ideeën.

6. De school moet een belangrijke beslissing nemen. Hoe gaat dat?[ a ] De directie beslist in besloten conclaaf met een aantal geprivilegieerde

leerkrachten.[ b ] De vraag wordt onderwerp van een open en brede discussie die iedereen betrekt.[ c ] Er komt geen overleg. De directeur beslist.

7. Onze school doet het goed: er zijn meer leerlingen inge-schreven. Hoe reageert men?[ a ] De directeur steekt de pluimen op zijn hoed.[ b ] Elke leerkracht ervaart het succes ook een beetje als zijn succes: «We did it!»[ c ] Iedereen vindt het succes normaal, we praten er niet over.

8. «Gaan we samen een pint pakken?»Hoe reageren de collega’s?[ a ] «Graag» Op school is er ruimte voor plezier en informele contacten.[ b ] «Geen tijd» Iedereen is erg taakgericht bezig. Er is weinig kans op een

onverwachte babbel.[ c ] «Interesseert ons niet»We komen naar school om les te geven. De rest telt niet.

9. Een leerkracht heeft het moeilijk in de klas.Wat doen de anderen?[ a ] «Liever hij dan ik». Hij moet zijn boontjes maar doppen zoals iedereen.[ b ] De leerkracht kan bij collega’s en directie terecht en er volgt een begeleidingsplan.[ c ] Iedereen weet dat je moeilijkheden op school beter verzwijgt. Roddels zijn

nooit ver weg.

10. Een klas leerlingen is tijdens de middag zonder toelatingde stad ingetrokken. Wat doen of zeggen de collega’s?[ a ] «De directeur moet dat maar oplossen»[ b ] Alle leerkrachten voelen zich verantwoordelijk en zoeken samen naar een oplossing.[ c ] We doen alsof er niks gebeurd is en roddelen er alleen maar over.

BEREKEN UW SCORE(en vergelijk ze met collega’s):1. a: -1, b: 0, c: +12. a: +1, b: -1, c: 03. a: -1, b: 0, c: +14. a: 0, b: -1, c: +15. a: 0, b: -1, c: +16. a: 0, b: +1, c: -17. a: -1, b: +1, c: 08. a: +1, b: 0, c: -19. a: -1, b: +1, c: 010. a: 0, b: +1, c: -1

Meer dan 7: Het ideale team bestaatniet. Dat weet iedereen. Maar úw schoolis in ieder geval meer dan de optelsomvan de verschillende leerkrachten. Eenteam? Wie weet…Tussen 5 en 7: Een school zou meermoeten zijn dan een groep leerkrachtendie elk op hun manier met hetzelfde bezigzijn. Werken in team is efficiënt, zorgtvoor succes en is bovendien nog leukook. Eens proberen?Minder dan 5: Uw school draait wel,maar op individuen. Gebruikt u deze testeven om te kijken waar het fout loopt?

Een goed team voldoet aan devolgende voorwaarden:1. Er zijn gemeenschappelijkedoelstellingen: de missie is gekend enaanvaard.2. Er is een gemeenschappelijkeverantwoordelijkheid: iedereen voeltzich verantwoordelijk voor de school.3. Er is een open communicatie: datbevordert de onderlinge relaties en dekwaliteit van de uitgevoerde taak.4. Er is wederzijds respect: iederteamlid heeft verschillende eigenschap-pen.5. Er is soepelheid: een goed team pastzich voortdurend aan nieuwe omstandig-heden aan.6. Toont initiatief: een team dat geenactie onderneemt is niet effectief.

Page 34: Klasse voor Leraren 109

34 KLASSE NR.109

Win uw reisU kan met elke Klasse een citytrip van 20.000␣ fr. winnen (TranseuropeCitytrips) of één van de vijf boekenbons van 2000 frank (Standaard Boekhan-del). Het woord dat we zoeken stelt u (in een andere volgorde) samen met de eersteletters van de antwoorden op de tien opgaven. Onderduikers vinden alleantwoorden (óók het gezochte woord) elders in deze Klasse. Duik!

Opgave 3

M 1. De vlak bij het gezochte «monument uit de wereldgeschiedenis» gelegenstad (5 km) van Goethe, Schiller, Bach, Liszt…;

M 2. De naam van het Center in Wallonië waar u de moonwalk kan oefenen;M 3. De stad van de onderwijsminister;M 4. De vzw die u uitnodigt in Hellebeek, Leeuwenhof, Mosterdpot, Pitjesberg

en Rotte Gaten;M 5. De letter waaraan Fakkelteater Antwerpen misschien een hekel heeft;M 6. De voornaam van uw collega uit Polen;M 7. De nieuwe naam voor allerlei mixdrankjes (limonade met een ferme tic)

waarop veel van uw leerlingen verzot zijn;M 8. De naam van de grappenmaker die volgens goede Duitse bron dit jaar

zijn 700ste verjaardag viert;M 9. De uitkomst van de optelsom PMS + MST =?;M 10. De naam van de man die lang geleden zei dat onderwijs naar vrijheid

moet smaken.

M M M M M M M M M MOplossing Opgave 2: EurotrotterWinnaars Opgave 2: De reischeque (20.000␣ fr.): Marijke Waterschoot (Oordegem) -De boekenbons: Kristin Huybrechts (Antwerpen), Piet De Backer (Waasmunster),Gwen Braxel (Gent), Reninka Lauwers (Beringen) en Hilde De Meyst (Aalst).Stuur het gezochte woord voor 14 november naar Klasse (Het Woord) - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02-553 96 85 - [email protected]

Mil Thys (37): «Een café voor ouders in de klas»«Dat hij prima lesgeeft is misschien nog de minste van zijn kwaliteiten. Hij looptover van inspiratie om zijn lessen te verlevendigen met praktische en aanschouwe-lijke voorbeelden. Daarom trekt de klas er geregeld met de fiets op uit. Humor iszowat zijn grootste wapen om de leerlingen aandachtig te houden en tegelijkertijdaf en toe de spanning te breken.» Dat schreven ouders over leerkracht Mil Thys (37)van de gemeentelijke basisschool Heultje in Westerlo. «Een bloemetje is maar eenklein gebaar om hem te bedanken.»«Er bestaat geen toverformule», zegt Mil Thys als we hem in de klas verrassen.«Gewoon zijn wie je bent, dat helpt als je voor de klas staat. In ieder geval loopt hethier op school wel vol goede leerkrachten. Maar natuurlijk doet deze waarderingvan ouders me deugd. Je moet tijd maken voor ouders. Als ze naar school komenvoor de rapporten, organiseer ik een cafeetje in de klas. Ze kunnen na het rapportrustig blijven zitten bij een drankje en een knabbeltje. Dan komt er heel wat los ensoms ga ik ook de kinderen beter begrijpen. Ik organiseer voor het vijfdeleerjaar ook een driedaagse. Zonder de inzet van ouders zou dat niet mogelijk zijn.Of we gaan met de leerkrachten voetballen tegen de ouders. Dat soort van contactenmaakt je werk op school makkelijker. De school stopt niet om halfvier.»Vorig schooljaar zette Klasse op vraag van ouders 48 leerkrachten in de bloemen.Ook dit schooljaar overvallen we elke week leerkrachten-die-het-verschil-maken inhun klas met een boeket bloemen. Bent u de volgende?

Gratis klasspelOntdek de kracht van je klas: [Klas]X. Een confrontrerend discussiespel voor leer-lingen tussen 14 en 18 jaar. Wat heb je nodig? Twee vrije lesuren (liefst na elkaar)en een enthousiaste leraar die het spel ernstig wil voorbereiden en een groepsdis-cussie kan leiden. De banken zijn het spelbord. Al de rest zit in de doos, inclusiefde originele spelopdrachten. Honderden klassen hebben het spel al (opnieuw)gespeeld om elkaar beter te leren kennen, de sfeer in de klas en op school tebespreken enz. MAKS! geeft de laatste vijfhonderd speldozen van [Klas]X

nu weg aan leraars die het willen spelen met hun klas (tweede en derde graadsecundair onderwijs). Gewoon een aardig kaartje met het gewenste aantal (max.vier per aanvraag) naar MAKS! ([Klas]X) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

Winnende foto’sDit blad ademt Tibet. De foto op de cover is van Danielle Thienpont. De foto’s opp. 4-5-6 zijn van Jan De Brucker en die op p. 8-9 en de achtercover van Paul Beke- Carine Verleye. Allemaal lezers van Klasse, winnaars en genomineerden van defotowedstrijd over «leren» t.g.v. Tien Jaar Klasse. Voor zoveel schoonheid moeteen mens soms vér reizen. Iedereen zijn mantra klaar?

P. V

AN

HO

OF

Ä

[ ]

«Humor is zowat zijngrootste wapen.»

JAN

DE B

RU

CK

ER

«Don't let a little disputeinjure a great friendship.»

Page 35: Klasse voor Leraren 109

KLASSE NR.109 35

Wat zegt u tegen uw kind?Wat staat in het oktobernummer van Klasse voor Ouders dat u zopas hebt uitgedeeld?1. Ouders en leerkrachten zeggen wel eens «Wat ben je toch lui» terwijl ze willenzeggen «Ik wil dat je je spullen opruimt». Of «Niet slecht gedaan» terwijl ze eigen-lijk bedoelen «Goed gedaan»? Wat is plustaal en wat is mintaal? En welke effectenhebben ze op de kinderen én de ouders? We wegen de woorden.2. Kris Vandenbussche brengt een reisverslag vanonder zwart plastic in Brazilië.Hij is vader van drie kinderen en trok samen met Klasse en 11.11.11 naar landlozeboeren. Wat hij daar zag?3. En dan is er huiswerk. Ouders die huiswerk begeleiden, moeten niet zozeerbezig zijn met het resultaat van het huiswerk, maar wel met wat er gebeurt in hethoofd van het kind, het proces. Negen tips van kinderpsycholoog Karel Moons...4. Voorts heeft Klasse voor Ouders het ook nog over de populaire alcohollimonadeén ondersteunt het ouders met vragen over zakgeld. Er zijn ook vijf tips voor milieu-vriendelijk schoolmateriaal. 400 ouders en kinderen kunnen gratis naar een familiaalzapconcert van het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen in Antwerpen.Klasse voor Ouders is een gratis blad voor ouders van kinderen tussen 2,5 en 14 jaar.Het wil ouders informeren en stimuleren om hun verantwoordelijkheid te nemen. Zoondersteunt Klasse voor Ouders ook het werk van de leerkrachten op school.

Dag van de leerkracht (1)Tweehonderd willekeurige leerkrachten uit heel Vlaanderen waren de eregasten opde eerste ontvangst in het Vlaams Parlement t.g.v. De Dag van de Leerkracht. Mi-nister Marleen Vanderpoorten prees de dagelijkse inzet van al onze leerkrach-ten. Vier onderwijsmensen deden hun eigen enthousiast verhaal en de dag werdmeteen ook in een internationaal perspectief geplaatst. De Unesco overkoepeltimmers dit initiatief sinds 1993.

Dag van de leerkracht (2)«Ontroering stroomt door mijn lijf», zegt Gert Swinnen, leerkracht van het zesdeleerjaar. Ze geeft al 24 jaar les in de basisschool Onze-Lieve-Vrouw-Instituut Pul-hof in Berchem. Dag van de Leerkracht? Ze zullen het daar geweten hebben. De 33leerkrachten kunnen aanschuiven aan het koud buffet dat ouders hebben klaarge-maakt. Intussen nemen andere ouders al de middagtaken over. Een Hongaars zi-geunerbandje bindt de saus. «Het beroep van leerkracht? Het is een manier vanzijn», trilt Gert na. «Het houdt niet op na de lessen en de verbeteringen: naschoolseactiviteiten, ziekenbezoek, telefoontjes hier en ginder. We zijn altijd bereikbaar.Woensdagnamiddag belde ik mijn leerlingen van vorig jaar op die nu in het eerstejaar secundair zitten.␣ Gewoon even vragen hoe het gaat. Dat is nu leerkracht zijn,zie, zo maak je het verschil. De kinderen verwennen, ze graag zien, dat is onzetechniek hier op school. Dat hebben ouders vlug door. Schitterend dat zij onsvandaag verwennen», blinkt ze.Lut De Meester reageerde op de oproep in Klasse voor Ouders.«We wilden deleerkrachten al lang eens vertroetelen en dit jaar zouden we daar extra werk vanmaken. Hen gewoon eens zeggen: we weten voor welke taak jullie staan, jullie doendat goed en we staan achter jullie. Als ouders en leerkrachten samenwerken, voeltiedereen zich gedragen. Dit soort van informele contacten is daar erg belangrijkvoor». De bel heeft nog nooit zo mooi gerinkeld.Honderden leerkrachten werden op 5 oktober gevierd. Klasse zorgdein Berchem voor de bloemen en een Hongaars zigeunerorkestje. Eenbekroning voor een van de vele initiatieven na een oproep in Klassevoor Ouders. De leerkrachten in Pulhof ontvingen de bloemen in naamvan hun 150.000 collega’s in Vlaanderen. Proficiat!

Groeten uit ParijsHonderden lezers trokken tijdens de grote vakantie met Klasse naar Amsterdam, Parijsof Berlijn. In Amsterdam viel het wat tegen, zo leren we uit de kaartjes, maar in Parijsen Berlijn kon de pret blijkbaar niet op. Zo schrijven ook de zes (wel bestolen, maartoch ijsjeslikkende) collega’s Martine, Anita, Martine, Daniëlle, Els, Carine, Diane enNelly. Zin in een reis met Klasse? Schuif naar p. 32 voor de ontdekking van Weimarof een verwenweekend in Luxemburg.

MAKS! in full forceHet tweede nummer van MAKS! is net op uw school (en bij de leerlingen?) beland.Bedankt om het uit te delen en er eventueel méér mee te doen. U vindt er het verhaalin van een tiener die op een binnenschip woont en toch ook naar school gaat. Eeninterview met Joren, de acteur in Blinker (waarom niet meedoen met de school-podiumwedstrijd De Kroon op het Werk?). Een reportage over de toenemendegroepsdruk van «vrienden». Een confronterende mini-poster over de natuur(«Red de bomen. Eet meer bevers»). Tv-mens Staf Coppens (19) legt een test afmet tien vragen. Hij vertelt waarom hij maar een zes haalt. Twee jongeren trokkenmet Klasse en 11.11.11 mee naar de landloze boeren in Brazilië: hun reality-shock. Hoe maak je de leerlingenraad op school populair? (Niet voor de seuten!)En het hele nummer staat vol nieuws, hulplijnen, wegwijzers, sites, doordenkers,spelletjes en wedstrijden. MAKS! Pak’m

«Nooit zo gelachenals met de collega’s

en Klasse samennaar Parijs»

Ä

PH

OTO

DIS

C

P. V

AN

HO

OF

«Schitterend dat zij onsvandaag verwennen.»

Page 36: Klasse voor Leraren 109

36 KLASSE NR.109

PREVIEW

Akima’s drangnaar de wereld

«Fatima magvolgens haar geloof

niet mee gaanzwemmen. En Acermag van thuis nietmee op bosklas.»

Leerkrachtenweten het. Voor

islamitischemeisjes is

deelnemen aanbuitenschoolseactiviteiten niet

altijd evident. Hoemoeilijk is een

weekend met dehele klas voor

Turkse enMarokkaanse

meisjes? Canvasstuurde een

filmploeg mee. Desneak-preview in

Klasse.

«Sommige meisjesgeloven dat ze zwan-

ger kunnen wordenvan een tongzoen.»

«Zondagavond halfzeven zijn we terug. Bedankt datuw dochter mag meegaan», zegt begeleidster Lindategen een vader. Ze zal het nog ettelijke kerenherhalen. Een Turkse jongeman lacht: «Voor mijgeen probleem. Het is mijn vader die de toestem-ming heeft gegeven», waarna hij afscheid neemtvan zijn zus. Tussen de kleren in haar reistas steekteen kader met foto’s van vader, moeder, broer.Niemand die dat belachelijk vindt. Het is vrijdagmid-dag en de klas stroomt samen op de speelplaats vaneen beroepsschool in Antwerpen. Ze zijn zeventien,achttien of ouder. Ze heten Jamila, Semra, Véroni-que… De Turkse en Marokkaanse meisjes zijn in demeerderheid. Straks brengt een touringcar de groepnaar een bezinningscentrum in Maasmechelen. «Hetis de eerste keer dat ik een weekend van huis ben»,zegt Sareh. «Eerst mocht ik niet mee, maar toenmijn vader en moeder hoorden dat mijn vriendinmeeging en dat er geen jongens bij zouden zijn,mocht het wel.» Andere meisjes knikken.

Maagd blijven«Islamieten leven in een wij-cultuur», schrijft vor-mingswerker Ali Salmi in zijn boek Lesgeven aanFatima en Ahmed. «Het groepsbelang (familie, buurt,klas, vrienden...) is sterk. Enorm belangrijk zijn debegrippen eer en schande. Veel gedragingen wordenerdoor bepaald. Het is de taak van de man de reputa-tie van zijn gezin te vrijwaren en het respect van demensen af te dwingen. Gevolg is dat wat zich in het

§

1

1© www.klasse.be/kvl/70/34 Lesgeven aan islamitische jonger

gezin afspeelt niet zomaar wordt opengesteld voorde buitenwereld. Persoonlijke vragen zal men nietdirect bespreken met buitenstaanders.» Strenge va-ders zijn dus vooral bezorgd om de familie-eer. Daargaat het om als islamitische ouders hun dochtersafschermen van de buitenwereld, hen liever niet latenmeedoen aan buitenschoolse activiteiten, hen verbie-den om alleen of met hun broers het uitgaansleven inte trekken. «Wij mogen niet met jongens optrek-ken», zegt Akima. «Het risico is te groot. Wij moetenmaagd blijven, anders bezoedelen wij de familie-eer.Vroeger was het wel erger. Nu kan je al zeggen: ‘Ikheb een vriend’. Maar als je met hem uit wil, moet hijwel eerst je hand komen vragen.»

Rai-beats«Veel migrantenjongeren krijgen thuis kritiek om-dat ze zich onvoldoende aan de islamitische leefre-gels houden. Vandaar dat ze vooral met lotgenotenoptrekken en veel tijd met hen doorbrengen», schrijftSalmi. Jongens krijgen daar duidelijk meer kansenvoor dan meisjes. «Wij moeten zwijgen», zegt Fus-un. «Zwijgen om geen ambras te krijgen, niet te veelover onszelf vertellen. Maar we weten ook dat ruziena twee dagen voorbij is, zelfs als je slaag krijgt.Vlaamse jongeren breken veel gemakkelijker methun ouders als er ruzie is.» Ook Akima geeft toe datze niet alles zegt thuis. Als de meisjes in Maasme-chelen hun kamers inpalmen en uitpakken («Ver-deel het hoe je wil, maar zorg ervoor dat je allemaal

en

Page 37: Klasse voor Leraren 109

Studeren om hun huwelijk uit te stellen

MEER OPCANVAS

Klasweekend, Maasmechelen iseen aflevering in de reeks Spotsen gaat over een klas uit eenAntwerpse stadsschool, deel-tijds beroepsonderwijs, een mini-weerspiegeling van de multi-culturele samenleving. Alloch-tone en autochtone meisjes van17 tot 21 jaar delen de banken,maar daar houdt het vaak op.Het blijven twee werelden dienaast elkaar leven. Allochtonemeisjes leven op de grens tus-sen jeugd en volwassenheid maarook tussen hun wereld en dievan hun ouders. Een blik op hunwereld krijgt u op 6 novem-ber om 21 uur op Canvas.

«Spend some timealone every day.»

• Lesgeven aan Fatima enAhmed, Ali Salmi, 695 fr.Verkrijgbaar in de handel - uitg.Acco - Tiensestraat 152 - 3000Leuven - tel 016-29 11 00 - fax016-20 73 89• EmancipatieHet septembernummer vanWeliswaar behandelt uitgebreidhet thema Emancipatie vanallochtonen.Weliswaar - welzijnsmagazinevoor Vlaanderen - Terlinden-laan 14 - 3090 Overijse - tel 02-686 01 86 - fax 02-686 01 88• Racisme en beeldvormingRacisme en Beeldvorming enIslam in de Europese Leken-staat zijn twee nieuwe vakkenvoor studenten Wijsbegeerteen Letteren van de UniversiteitGent. Meer informatie over dedoelstellingen en inhoud vande vakken vindt u op de websi-te van de RUG.

een eigen bed hebt»), zetten ze prompt muziek op.Akima danst relaxed op onbezorgde Rai-beats. «Alsik de kans had, zou ik wel danseres willen worden»,lacht ze. «Dat is mijn grootste droom. Geen Marok-kaanse dans maar hiphop. Thuis dans ik op mijnkamer, voor de spiegel. Ik leer mezelf danspasjesaan. Soms dans ik ook in de keuken. Mijn moederschijnt dat wel oké te vinden, maar over mijn droomheb ik nog nooit gesproken.» ’s Avonds trekt degroep met fakkels langs een bos. «Voor een keerhebben we tijd voor onszelf», zegt Akima. «Tijd omte babbelen onder vriendinnen. Thuis moeten wewerken in het huishouden.»

BenenZaterdagmorgen. De meisjes weten dat ze naar hetzwembad trekken, maar ze laten er hun make-upniet voor en kammen met veel precisie elkaars ha-ren. Ramiye vraagt ongerust of de camera’s ook inhet zwembad zullen filmen. «Enkel de Belgischemeisjes», is het antwoord. Zelf gaat Ramiye niet hetwater in, ze zit gekleed en met haar hoofddoek opaan de kant en praat wat met Akima. Of zij dannooit gaat zwemmen? Ramiye schudt het hoofd:«Soms wel. Er worden zwemlessen georganiseerd,speciaal voor de Turkse vrouwen. Dan ga ik mee.»Ayse knikt maar kijkt bedenkelijk. «Ik snap wel nietwaarom zwemmen voor jongens geen probleem isen voor ons wel.» Volgens Ali Salmi hebben Islami-tische ouders er in se niets op tegen dat hun kindgaat zwemmen. «Vanuit hun geloof zullen ze zichwel verzetten tegen gemengd zwemmen», verklaarthij. «Meisjes mogen namelijk hun benen niet tonenwaar mannen zijn. Scholen zou ik aanraden, als hetenigszins kan, de zwemlessen afzonderlijk te orga-niseren voor de meisjes en de jongens.»

Swingpaleis«Clochard, dikzak, onbeschofterik…», zegt Ayse.De andere meisjes schieten in een lach. Het is avonden ze zitten in een kring. Zacht licht geeft warmte.De boswandeling van de middag heeft ijs doensmelten. Elk heeft een kaartje met een opdracht ofeen stelling. Variatie troef. Ayse moet vijf scheld-woorden noemen. De twee resterende gaan verlo-ren in het gelach. Dan is het de beurt aan Jamila. Zijleest een stelling voor: «Uitgaan moet kunnen». Netals Ramiye en enkele andere meisjes draagt ze haarhoofddoek. «Nee, een discotheek, dat is niets voormij», reageert ze meteen. «Als ik uitga, dan is hetnaar een trouwfeest of een familiefeest. We gaanmet het hele gezin. Dan zie ik ook mijn vriendinnen.We babbelen en feesten tot ’s morgens vroeg. Ikvind het maar normaal dat ouders streng zijn op hetuitgaansleven van hun dochter.» Sofie, Antwerps,kort haar en wat terughoudend met de camera in debuurt, haakt daarop in: «Wij worden ook gecontro-leerd, hoor. Met vaste uren waarop we thuis moe-ten zijn. En een discotheek, daar ga ik ook nietnaartoe.» Later op de avond staat de tv aan. HetSwingpaleis galmt door de zaal en de meisjes dan-sen uitgelaten op Dromen zijn bedrog. Ook Akima.

TongzoenDe zorg om de familie-eer schermt islamitische meisjesvaak sterk af van de buitenwereld. Maar ook zij berei-ken de leeftijd waarop zij relaties ontdekken, seksuali-teit. Hoe zij daarmee omgaan? «Ze weten niet veel»,

2© aivwww.rug.ac.be/Studentenadministratie/Studiegid

antwoordt Linda, begeleidster van de groep. «Velenworden dom gehouden. Hun wereld bestaat uit viermuren, met een deur die af en toe open mag. Demeesten hebben op hun achttiende nog nooit eenmannelijk geslachtsorgaan gezien. Met ons praten ze.Over de menstruatiecyclus, over bevallen, vrijen, deeerste huwelijksnacht vooral. Sommigen geloven datze van een tongzoen al zwanger kunnen geraken…Ons kunnen ze vragen stellen. In hun eigen cultuurwordt soms heel veel geroddeld en moeten ze op hunwoorden letten. Als een verkeerd woord hun vader ofde buren bereikt… Maar denk niet dat al deze meisjesongelukkig zijn omdat ze zo in toom worden gehou-den. Er zijn ook heel gelukkige, tevreden meisjes, alwas het maar omdat zij zich beschermd weten tegende buitenwereld.» Nicole, tweede begeleider, verge-lijkt met vijftig jaar geleden. «Toen zaten westersevrouwen in hetzelfde schuitje als zij nu. We hebben datook zelf moeten oplossen, stilletjes aan, want totaalbreken met gewoonten en tradities kan je toch niet. Ikprobeer deze meisjes de wereld te leren kennen. Ikzeg: ‘Kijk, voorbehoedsmiddelen, dat is er. Ik praatover politiek en zeg: kijk, dat zit zo in elkaar.’»

HuwelijksaanzoekSemra zit alleen tegen een muur. Ze is zeventien envoor het eerst wil ze deze zomer liever niet mee naarTurkije, haar vaderland. «Elke dag krijg ik er huwe-lijksaanzoeken», vertelt ze. «En als ik nee zeg, staanze er de volgende dag weer. Ze begrijpen dat niet.‘Allez, probeer eens’, zeggen hun ouders. ‘Helponze zoon, neem hem mee naar Europa.’ Overliefde wordt niet gesproken. En nu ben ik bang datik uiteindelijk ja zal zeggen. De meeste Turkse meis-jes huwen als ze 17 of 18 zijn. Een vriendin op schoolis pas getrouwd. Zestien is ze, zelf nog een kind. Ikwil wachten tot ik de ware ontmoet.» Nicole be-aamt dit: «Sommige meisjes studeren voort om hunhuwelijk uit te stellen.»«Marokkaanse jongens zijn veel vrijer dan meisjes»,stelt Semra vast. «Bij hen kan er niets mis gaan. Datis anders dan bij meisjes.» Véronique, net als Sofieeen meisje van hier, vindt de tegenstellingen tescherp: «Maagd blijven tot je trouwt, nee dat hoeftniet, maar dat is nog wat anders dan zomaar metelke jongen in bed te duiken.»

Wasgoed«Van buitenschoolse activiteiten hebben islamitischeouders wel eens een verkeerd beeld», schrijft Ali Salmi.«Ze denken dat het een spel is en dat er geen toezichtzal zijn. Aan leerkrachten zeg ik: overtuig hen van hettegendeel. Wijs op de educatieve waarde van deuitstap en zeg ook dat u de voedingsregels van deislamiet kent. Maak afspraken voor over-en-weer ver-voer mochten de ouders problemen maken rond over-nachtingen. Maar zoek ook alternatieven voor leerlin-gen die, ondanks al je inspanningen, toch niet meemogen.» Dat proberen veel leerkrachten. Een week-end als dit is meer dan een succes. Maar het is zondag-middag en de bus staat opnieuw klaar. De muziekzwijgt, wasgoed ligt stil in de gang. Vannacht hebbende meisjes lang en laat gepraat. Geweend ook. AlsLinda naar buiten loopt, hoort ze ongewild een ge-sprek tussen twee leerlingen, die uit het raam leunen.«Er is maar één ding spijtig aan dit weekend», mijmerteen van hen, «en dat is dat het afgelopen is.» ■

www.klasse.be/kvl/109/36

KLASSE NR.109 37s Racisme en Beeldvorming en Islam in de Europese Lekenstaat.

Page 38: Klasse voor Leraren 109

38 KLASSE NR.109

REPORTAGE

Van goede mensendie vooruitgaan

In wezen is deleraar de beste

leerlingenbegeleider.Maar wie begeleidtde leerkracht? Heel

watonderwijsmensen

vinden begeleidingop maat bij PRH -

Persoonlijkheid enRelaties. De

resultaten zijnopvallend. Voelen

de leraars zichveranderd of

gewoon meerzichzelf? Een

reportage.

«Wat is die hyperkinetische Thomas een ambetante-rik, zei ik vroeger. Nu zoek ik bij mezelf hoe het komtdat ik het met hem lastig heb», vertelt DominiqueMalevé. Zij is onderwijzeres in een kleine school voorBuitengewoon Lager Onderwijs (type 8) in Zoutleeuw.Ze brengt kinderen met leermoeilijkheden de leerstofvan het tweede leerjaar bij. «Ik was onvrijwillig in hetBuitengewoon Onderwijs aangespoeld», vertelt ze.«Dat was moeilijk in het begin. Bij PRH - Persoonlijk-heid en Relaties leerde ik op een bewuster manier naarkinderen kijken. Gewoonlijk slaag ik erin me in hetkind te verplaatsen en de volgende keer makkelijkermet hem om te gaan. Ik denk dan: wat moet hetverschrikkelijk zijn als je hersenen er niet in slagen tekiezen uit zoveel prikkels die op je afkomen. Zo heeftPRH me bewust gemaakt van wat ik wil doen. Ik weetnu dat mijn werk zin geeft aan mijn leven.»

MalaisePRH-cursussen steunen op geloof in de goedheidvan de mens en in de mogelijke vooruitgang naareen menselijker samenleving. Ze brachten ook LudwigPeeters nieuwe inzichten. Hij geeft Latijn en Grieksin Regina Caeli in Dilbeek en zet zich in voor deleerlingenbegeleiding. «Als ik op een knoop in me-zelf bots, gebruik ik de hulpmiddelen van PRH. Opeen bepaald ogenblik vond ik met de vijfdejaarsGrieks mijn draai niet meer. Ik stond erbij stil enschreef op wat ik beleefde. Deze zelfanalyse leerdeme dat wat ik vertelde, niet meer aansloot bij hunleergierigheid. Het gevolg was dat ik besloot anderewerkvormen te kiezen met meer inbreng van deleerlingen. Hun betrokkenheid werd op slag groteren ook mijn malaise verdween. Ik differentieer numeer om elke leerling hulp te kunnen geven op hetniveau dat hij nodig heeft. Ik probeer net zo goed

©

1

1© www.prh.be Adressen en uitleg over de cursussen

Karens sociale vaardigheid te stimuleren als Hele-na’s kennis van de mythologie.»

Het goede«Door in een PRH-cursus stil te staan bij het positievevan mezelf, ging ik me ook op het positieve van elkkind richten», knikt Andrea Leirs, onderwijzeres meteen duobaan in Malle en halftijds vormingswerkerbij PRH-Vlaanderen. «De commentaar die ik op hunrapport schreef, werd anders: eerst het goede, dande moeilijkheden en suggesties om ze in handen tenemen. Ik richt me er nu op alles uit het kind tehelpen halen dat erin zit.» Ook Dominique Malevébegon bewust met hoekenwerk en contractwerkom iedereen met zijn eigenheid aan bod te latenkomen. Andrea Leirs: «Aan nieuwlichterij doe ik nietmeer mee. Ik weet goed welke waarden ik wildoorgeven en kies het goede uit de vernieuwingendie ons in het onderwijs overspoelen, zonder schrikvoor de pedagogische begeleiding of de inspectie.Perfect hoef ik niet meer te zijn. Ik ben milder voormezelf dan vroeger.»

PlatoDominique Malevé volgde de lerarenopleiding lageronderwijs en de deeltijdse opleiding buitengewoononderwijs. Ludwig Peeters is licentiaat en geaggre-geerde. Hadden ze nog niet voldoende gestudeerd?«PRH heeft me veranderd», antwoordt Malevé. «Datkan ik niet zeggen van de lerarenopleiding. Zelfs deopleiding voor het buitengewoon onderwijs is sterkop het cognitieve gericht. Iedereen zegt wel dat hetkind centraal staat, maar wie handelt ernaar?» LudwigPeeters beaamt dit: «De universiteit is toch vooral opvakkennis gericht, de aggregatie in het beste geval opdidactische suggesties. PRH bood me een ander per-

Page 39: Klasse voor Leraren 109

«Iedereen zegt wel dathet kind centraal staat,maar wie handelternaar?»

«Als ik op een knoop in mezelf bots»

«Remember that thebest relationship isone in which yourlove for each otherexceeds your needfor each other.»

spectief op mezelf, bracht me dichter bij mijn capaci-teiten. Ik heb ontdekt hoe graag ik voor de klas sta.Mijn motivatie werd duidelijk: met groepen van jongemensen op weg gaan. De ontwikkeling van huncapaciteiten stimuleren. Dat is veel meer dan klassie-ke talen aanleren. Ik wend de teksten van Plato nuook meer aan om mijn leerlingen stil te doen staan bijde tegenstellingen in zichzelf tussen verstand, ge-voel, lichaam en wezen. Niet alleen om ze vast testellen, ook om er constructief mee om te gaan.»

SpelbrekersVoor hij directeur werd van De Ham, een secundaireschool in Mechelen, was Erwin Van Wassenhoveprefect op een andere school: «Na mijn eerste PRH-cursus werd ik minder bestraffend. Ik kreeg zowelinzicht in mijn eigen functioneren als in dat van deleerlingen die bij me kwamen, gewoonlijk de moei-lijke. Ik aanvaard nu hun kwetsuren en geloof datieder mens groeit door aandacht voor het positievein zijn leven.» Toen hij directeur werd, volgde hij decursus Leiding geven met een menselijke dimensie:«Ik kreeg meer aandacht voor wat elke collegabeweegt - de aspiratie van elke leerkracht - maarook voor wat hem of haar afremt. Ik leerde meer‘directeur van mens tot mens’ zijn. De beperkte tijden de overdaad aan verantwoordelijkheden zijn welspelbrekers.»

KoetsMaar wat is dan PRH? Grondlegger André Rochaisen PRH noemen het wezen van de mens het belang-rijkst met het oog op zijn persoonswording, zijngroei en zijn geluk. De mens is als een ingespannenkoets. Koets en paarden zijn je lichaam. De koetsieris je verstand, de wil en de beslissingscapaciteit dieje besturen. De vering van de koets is je gevoel, datje minder of meer intelligent kan aanwenden om deschokken van je bestaan op te vangen. Je wezen isde reiziger in de koets. Die komt op de plaats van zijnbestemming door het goede te ontplooien en zichvan negatieve ervaringen te bevrijden.

GrafDominique Malevé werd minder perfectionistisch:«Victor heeft op de schoolbus gevochten. Vroegerdacht ik: we moeten nu rekenen, dus moet hij maarwachten met zijn verhaal. Nu luister ik eerst enrekenen we daarna. Een kind kan niet leren zolanghet zich niet goed voelt in zijn vel. Vroeger voelde ikme dan onveilig tegenover collega’s en inspectie. Nuweet ik dat ik zelf het goede kies: inbreng van hetkind, zijn totale persoon, tijd voor andere vaardighe-den. Het onderwijs is nog altijd veel te veel met deleerstof en presteren bezig.»

2© www.prh-international.com Wereldwijde verspreiding en

Ludwig Peeters: «Honderd procent zet ik me in voorde zaken waarvoor ik kies, maar mijn fysieke krach-ten zijn begrensd en dus zeg ik af en toe nee. Ik hebgeen zin om gemotiveerd mijn eigen graf te graven.Vroeger was ik veel afhankelijker van het oordeelvan anderen, zeker hoger geplaatsten. Nu heb ikmeer vertrouwen in mijn eigen sterkte.»

OnbevooroordeeldZijn PRH-cursussen voor iedere leraar geschikt? LudwigPeeters: «Voorwaarde is dat je bereid bent open testaan voor jezelf, te veranderen wat je kan verande-ren, je grenzen te aanvaarden.» Dominique Malevé:«Je mag geen vooroordeel hebben tegen stilstaanbij je gevoelens. Je mag niet bang zijn van een juistbeeld van jezelf. Zo’n cursus zet je met je beidevoeten op de grond. Je moet jezelf en je vormen vaninteractie met leerlingen, collega’s en leidinggeven-den in vraag durven stellen.»Dominique Malevé ontdekte bij zichzelf net als bijhaar leerlingen een gevoel van minderwaardigheid.«Net als de kinderen bij ons op school dacht ik: wijvan het Buitengewoon Onderwijs hebben niets tebieden. Nu weet ik dat het tegendeel waar is: wijdoen het anders. Wij maken deze kinderen steviger,leren hen kiezen, richten ons op het positieve. Veelouders van kinderen op onze school moeten vech-ten om te overleven. Ik doe niet smalend, ik bewon-der hen ervoor en probeer onbevooroordeeld naarze te luisteren. Vaak helpt dat al een beetje.»

Tien jaarAndrea Leirs: «Onze methode is heel direct. Wegeven je enkele vragen over je eigen bestaan die jeschriftelijk beantwoordt. Dit soort vragen brengt jedicht bij het beste in jezelf, maakt het leven in jouvrij. Daarna mag je iets van wat je opschreef met deandere tien à vijftien cursisten hardop delen of niet.Er is een volledig respect voor jouw persoon. Behal-ve de structuur van onze werkwijze is er niets datmoet. Af en toe geef ik als cursusbegeleider tekst enuitleg over ons mensbeeld en over wat groeienvolgens ons inhoudt.»De vormingswerkers - vaak gewezen onderwijsmen-sen - beginnen zelf als cursist en doorlopen een vor-ming die gemiddeld tien jaar duurt. Andrea Leirs: «Hetis een veeleisende vorming die je verandert en vrij-maakt. Je leert niet alleen theorie, je toetst het begrip-penkader voortdurend aan je eigen ervaring.» ■De visie van PRH op de mens en zijn psychisch functione-ren staat in De persoon en zijn groei. Antropologischeen psychologische grondslagen van de PRH-vorming.PRH, 1998, ISBN 2-912246-03-2. Alleen verkrijgbaar bijPRH zelf. Hoofdredacteur van dit collectieve werk is deFranse psycholoog Michel Lamarche.

www.klasse.be/kvl/109/38

VOOR TWINTIG PROCENT ONDERWIJSMENSEN

PRH International ontstond in Frankrijk. Grondlegger wasAndré Rochais (1921-1990). Deze pedagoog liet zich dertigjaar geleden in zijn (humanistisch) psychopedagogischonderzoek inspireren door vernieuwende denkers als Mon-tessori, Freinet, Maslow, Teilhard de Chardin en heel sterkdoor Carl Rogers, die de grond van het wezen van de menspositief noemde en zijn empathische methode neerschreefom mensen te hulp te verlenen. Rochais merkte dat zijneigen methode werkte in alle continenten, ongeacht deculturele verschillen. Er is nu net zo goed een PRH-werking

©

2

in Mexico als in Japan, Togo en Papoea-Nieuw-Guinea.In Vlaanderen geven jaarlijks zeventien vormingswerkerscursussen aan tweeduizend cursisten, waaronder ongeveertwintig procent onderwijsmensen. De vzw ontvangt subsi-dies van de Vlaamse Gemeenschap - Volksontwikkeling.PRH - Persoonlijkheid en Relaties - Otto Veniusstraat 15 -2000 Antwerpen - tel 03-226 53 25 - fax 03-231 51 19 [email protected] informatie over het cursusaanbod van PRH vindt u opIdee pagina 20

KLASSE NR.109 39uittreksels uit het boek

Page 40: Klasse voor Leraren 109

Voor negenhonderd zlotych

40 KLASSE NR.109

COLLEGA’S

«Of we nu goedworden betaald of

slecht, Nederlandsspreken of Pools,

we hebbenallemaal één

missie: jongerenopvoeden tot

verantwoordelijkeburgers in een vrije

Europesesamenleving.» Zo

luidt de boodschapvan Dorota Osuch

(37), leraresbiologie in Opper-

Silezië. Ze geeft lesvoor negenhonderdzlotych per maand.

Hoeveel dat is?

«Share your knowledge.It’s a way to achieve

immortality.»

Dorota Osuch is 37 en geeft les in een secundai-re school, een college in Tarnowskie Góry. Datis een stadje van 70.000 inwoners in een Zuid-Pools industriegebied. Polen telt, net als Vlaan-deren, een van de laagste percentages laagge-schoolde volwassenen van Europa. Maar integenstelling tot Vlaanderen gaat bijna geenenkele drie- tot vierjarige er naar school. Doro-ta’s publiek zit daar qua leeftijd tussenin. Watze precies doet?Dorota Osuch: «Ik geef al 13 jaar biologie en ecologieaan jongens en meisjes van 13, 14 en 15 jaar. Onscollege telt meer dan 700 leerlingen. Die krijgen eenalgemene vorming, maar dit kan variëren per regio.Het hangt een beetje af van het personeel, welketaalleerkrachten er bijvoorbeeld beschikbaar zijn. Onzeleerlingen krijgen Pools, Duits, naar keuze Engels ofFrans, wiskunde, wetenschappen, geschiedenis, mu-ziek, sport, techniek, informatica en burgerschap.Zelf geef ik ook les over gezinswaarden en seksueleopvoeding, met daarin een belangrijk luik over anti-conceptie. In Polen moet je daarover lesgeven. Hetparlement heeft dit zo beslist in het kader van haarwetgeving tegen abortus en voor de beschermingvan het ongeboren leven. Omdat ik een mondje Fransspreek, ben ik in mijn school ook de coördinator voorEuropese projecten. Vorig jaar was ik nog in Frankrijkvoor een uitwisseling. Alles bij elkaar genomen sta ik23 uur per week voor de klas, van maandag totvrijdag. Je mag daar gemiddeld tien uur bijtellen voorvoorbereidings- en correctiewerk. De lessen begin-

© www.skvc.lt/PL/System.htm Meer informatie over het Poolse© www.men.waw.pl Pools ministerie van Onderwijs (enkel in he

nen om 8 uur ’s morgens en lopen door tot 4 uur inde namiddag. Elk lesuur duurt drie kwartier mettelkens vijf minuutjes pauze.»Hoe is de sfeer op school?Dorota Osuch: «Sinds een jaar kent het Poolseonderwijs hervormingen. Dat brengt de nodige sus-pens met zich mee: wat zal het worden? Veelleerkrachten zijn gefrustreerd. Ze hadden een alge-mene loonsverhoging verwacht, maar de hervor-mingen blijken vooral in het teken te staan vanbezuinigingen. Een belangrijk principe achter denieuwe look van ons onderwijs is meer teamwerk.Bij ons op school begint dat al vorm aan te nemen,maar het zal altijd wel moeilijk blijven om met z’nallen goed overeen te komen. Ons lerarenkorps isvrij groot: we zijn met zestig, vijfenvijftig vrouwenen vijf mannen. Er zijn nu wel vakoverschrijdendegroepen opgericht die werken aan specifieke didac-tische projecten rond ecologie, Europa, gezond-heid… De relatie tussen leerkrachten en directie isnogal formeel, maar er zijn geen problemen. Derelatie tussen leerkrachten en leerlingen is in hetalgemeen correct en vriendschappelijk. Jammer ge-noeg vergeten sommige collega’s wel eens dat leer-lingen ook rechten hebben. De relaties met deouders zijn heel formeel. Té formeel, als je het mijvraagt. Er mag zeker een wat directer contact zijn.»Bestaan er vormen van participatie in uw school?Dorota Osuch: «In principe zullen de hervormingen dePoolse scholen democratischer maken, maar het zaljaren duren voor dat werkelijk een feit is. Momenteel

onderwijssysteemt Pools)

Page 41: Klasse voor Leraren 109

«Onze scholen missen menselijkheid.»

Dorota Osuch: «Onder-wijs produceert nietecht en dus krijgt hetgeen prioriteit.»

zijn er participatieorganen voor leerkrachten, leerlin-gen en ouders. De Pedagogische Raad is een organisa-tie van leerkrachten. We hebben ook een achtkoppigeOuderraad. Die heeft niet echt veel te zeggen. In depraktijk probeert ze vooral geld in te zamelen om bij tedragen in de werkingskosten. Bij officiële gelegenhe-den is ze ook van de partij. En dan is er de leerlingen-raad. Alle leerlingen van de school kiezen daarvoorvertegenwoordigers, die hun belangen behartigen. Deleerlingenraad mag activiteiten organiseren (fuif, hap-pening, concert…), een schoolkrant uitgeven en eenleerkracht kiezen die hen helpt en ondersteunt. Mo-menteel ben ik dat. De raad mag ook voorstellen doenover schoolleven en -organisatie en ze voorleggen aande directie en aan de Pedagogische Raad.»Hoe word je leraar in Polen?Dorota Osuch: «Je moet een zogenaamde meester-graad behalen, een vakdiploma hoger onderwijs. Inmijn geval biologie. Die graad behaal je na een univer-sitaire studie of na een studie pedagogisch hogeronderwijs. Je doet er drie jaar over in een hogeschoolof vijf jaar aan een universiteit. De twee staan parallelnaast elkaar, ook als je onderwijzer wil worden. Hetverschil zit in het salaris. Er is ook een driejarigeuniversitaire cursus waarmee je licencjat wordt.»Hebt u veel vakantie?Dorota Osuch: «Ik denk dat de vakantieperiodes zowatdezelfde zijn als in jullie land. Twee maanden in dezomer, twee weken met Kerstmis en Nieuwjaar, vijfdagen met Pasen. We hebben ook officiële verlofdagen.Op 11 listopad (november) vieren we onze onafhanke-lijkheid, 1 maja (mei) is het feest van de arbeid, 3 majastaat in het teken van de eerste vrije Poolse grondwet.»Hoeveel verdient u?Dorota Osuch: «Maandelijks krijg ik 900 zlotych opmijn bankrekening (iets meer dan 10.000 frank). Datis echt niet om van de daken te schreeuwen. Tervergelijking: een brood kost 5 zlotych, een boek 50zlotych en een middenklassenwagen 35.000 zlotych.Met mijn salaris zit ik beneden de gemiddelde levens-standaard van mijn land. Leerkracht zijn betekentvoortdurend de buikriem aanhalen. Ik slaag er zeldenof nooit in geld opzij te leggen voor boeken, cd’s,reizen, theater of zelfs nascholing. Daar draaien wealtijd zelf voor op, we krijgen er geen subsidie voor.»Hoe hoog staan Poolse leerkrachten op de so-ciale ladder?Dorota Osuch: «Vroeger hadden we wel enige status,ja, maar die tijd is voorbij. Polen is een land van her-

© www.eurydice.org Europees onderwijsnieuws, statistieken en

vormingen, maar die gebeuren vooral op economisch enpolitiek vlak. De markt, de consumptie van goederen, datis wat telt. Onderwijs produceert niet in de strikte zin vanhet woord en dus krijgt het geen prioriteit.»Als lesgeven zo weinig loont, waarom doet uhet dan?Dorota Osuch: «Simpel, biologie en ecologie zijn mijnpassie. Ik doe ook niets liever dan mijn kennis enervaring daarrond delen met leerlingen, hen sensibili-seren voor het milieu, zowel voor plaatselijke als mon-diale problemen. Momenteel volg ik opnieuw cursus-sen om me pedagogisch te verbeteren. Twee jaarstage heb ik er opzitten. Nog negen maanden en danhoop ik benoemd te worden op een hoger onderwijs-niveau. Daar hangt ook een hogere wedde aan vast,zodat ik me sociaal-economisch hoop te verbeteren.»Hoe combineert u werk en gezin?Dorota Osuch: «Ik ben 37 en heb twee kinderen van14 en 7. Meestal slaag ik erin het evenwicht tussenwerk en gezin te bewaren. De problemen doen zichvooral voor tijdens conferenties, consultaties en verte-genwoordiging waarbij ik de hele dag van huis ben.»Hoe schat u het Poolse onderwijs in?Dorota Osuch: «Het huidige onderwijssysteem be-reikt de doelen die het moet bereiken, als je verge-lijkt met de andere landen van de Europese Unie,maar onze scholen missen menselijkheid. Ik denkdat we dringend aan onze menselijke relaties moe-ten werken. We moeten onze leerlingen ook veelmeer keuzemogelijkheden geven in hun studie.»Polen schudt zijn socialistisch verleden af. Hoeis het leven er nu?Dorota Osuch: «Ik kan natuurlijk niet voor al mijnlandgenoten spreken, maar ik doe een poging. Er iséén verschijnsel dat zich steeds duidelijker manifes-teert: contrasten. Er is een minderheid van mensendie stinkend rijk is, en een meerderheid die het steedsmoeilijker heeft om de eindjes aan elkaar te knopen.Wat me vooral treft, is de verarming van de intelli-gentsia. En ja, in de steden zie je ’s avonds geen kat opstraat. Ons sociale leven speelt zich thuis af, ondervrienden die we afwisselend bezoeken en thuis ont-vangen. Dat doen we vaak. We discussiëren, spelenbridge, organiseren een etentje. Polen zijn heel gast-vrije mensen, maar als je geen geld hebt, wordt hetleven toch een beetje eentonig…» ■Dit is het tweede artikel van een reeks over collega’s (enonderwijs) in het buitenland (zie www.klasse.be/kvl/107/50 ). De reeks wisselt elke maand af met portrettenvan leerkrachten, directeurs, CLB’ers… in eigen land.

ONDERWIJS IN POLEN

www.klasse.be/kvl/109/40

1. Onderwijsbudget: Polen besteedt 5,8 procent van zijnbruto nationaal product aan onderwijs en is daarmee binnenhet Oeso-spectrum een goede middenmoter. Ons land ligt met4,8 procent onder het Oeso-gemiddelde van 5,1 procent.2. Peuters en kleuters: Qua scholingsgraad scoort Polenredelijk op Europees niveau, maar het onderwijs start er nieterg vroeg. Zo loopt slechts 28 procent van alle vierjarigekinderen school. Dat is zowat de Europese bodem, al is er nueen stijgende tendens merkbaar. Het Europees gemiddeldebedraagt meer dan 50 procent. Andere voormalige Oost-blokklanden benaderen of overtreffen dat gemiddelde, metals topper Hongarije (96␣ %). Ons land zit met Frankrijk enhet Groothertogdom Luxemburg aan 100 procent.3. Klasgrootte: De internationale statistieken laten weiniglos over de Poolse klas, maar in het lager onderwijs tellen zeminimum 25 en maximum 35 leerlingen, wat aan de hogekant is.4. Meisjes: Er is een algemene Europese tendens dat meermeisjes dan jongens hun getuigschrift hoger secundair on-

derwijs behalen. In Vlaanderen 125 meisjes voor elke 100jongens, wat ongeveer het Europees gemiddelde is. In Polenbehalen zelfs dubbel zoveel meisjes als jongens hun getuig-schrift. Enkel Roemenië doet nog iets beter.5. Studenten: Hoe hoger het onderwijsniveau, hoe meergeld per kop. Zo kost een student Vlaanderen 2 tot 2,5 keerzoveel als een kind uit de lagere school. In Polen is dat meerdan 3 keer zoveel, wat dit land bovenaan het Oeso-klasse-ment brengt.6. Aantal leerkrachten: 5,1 procent van de actieve be-roepsbevolking in ons land staat in het onderwijs. In Polenis dat 2,7 procent, meteen ook het Europees gemiddelde.7. Lerarenopleiding: Wie in het Poolse onderwijs wil stap-pen, moet minstens drie jaar hoger onderwijs hebben gevolgd:voor basis- en lager secundair onderwijs is dat drie jaar hoge-school, voor hoger secundair onderwijs vijf jaar universiteit.Leerkrachten vreemde talen (hoger secundair) kunnen al na driejaar hogeschool aan de slag. Alle aspirant-leerkrachten krijgentijdens hun opleiding praktijktraining in een school.

KLASSE NR.109 41 onderzoeksgegevens

Page 42: Klasse voor Leraren 109

42 KLASSE NR.109

Zeven vragen overMaks!

Dejongerenredactie

bezocht bij hetbegin van het

schooljaarhonderdensecundaire

scholen. Radio entelevisie, kranten

en tijdschriftenbrachten het

nieuws: Klassevoor Jongeren heetvoortaan Maks! En

dat is méér dan eennaamsverandering.De respons is groot.

Maks! bestrijkt numet 210.000exemplaren

nagenoeg 90procent van deVlaamse 14-19-

jarigen. De zevenmeest gestelde

vragen.

1. Zat Klasse voor Jongeren fout?Je maakt geen blad op een eiland. We bezoekenheel veel scholen, praten met honderden jongemensen, leraars, begeleiders, jeugdwerkers enz. Ookde twintigkoppige jongerenredactie van dit bladheeft een sterke inbreng. Alle voorstellen en menin-gen werden nu gebruikt om het blad bij te sturen.De doelstellingen blijven hetzelfde maar het zou tofzijn als méér jongeren het blad spontaan willenlezen. Veel jongeren herkennen zich wel in het bladmaar vragen (naast een originele en creatieve aan-pak) ook meer structuur, meer verschillende on-derwerpen, een kleiner formaat, meer bladzijdenenz. Maks! houdt rekening met de resultaten vaneen intensieve feedback. Al zullen we nooit ie-deréén kunnen tevreden stellen. In één klas zitten deHumo-lezers nu ook eenmaal naast de Joepie-le-zers.

2. Waarom die naam: Maks!«Klasse voor Jongeren» dekt wel de lading maar hetklinkt als een anonieme instelling. Daarom heeft hetblad nu de naam gekregen van een vriend, eenbondgenoot. Maks! verwijst naar een méns uit depeergroep (waarvan jongeren wél advies aanvaar-den), naar het maksimale (waarnaar we toch alle-maal streven, vandaar ook het uitroepteken) en naarde underdog (Maks is ook een hond: pak’m!).

3. Er zal wel een doel achterzitten,maar welk?Precies hetzelfde als bij de twee andere Klasses (voorleerkrachten en ouders). Meteen maar De GroteWoorden: participatie en betrokkenheid van elkedoelgroep stimuleren; aanzetten tot actie, inzet enengagement; preventie van probleemgedrag (spij-belen, drugs, agressie, afhaken, anti-politiek…); dialoogen communicatie bevorderen over opvoeding enonderwijs; samen school maken: leerkrachten, oudersén leerlingen. Klasse steunt op de participatiepira-

© Alle nummers van Maks! (en méér) vindt u ook op internet: www

mide: een brede basis van veel mensen die mee-weten, leidt tot een bredere top van mensen diemee-doen en mee-denken. Meer en betere partici-patie is het doel.

4. Hoe zit het blad in elkaar?Het blad heeft (misschien onopvallend maar toch)een sterke structuur. Die evolueert door de rubrie-ken heen van ik (portretten) naar wij (klas, school)en de samenleving (acties, het breed maatschap-pelijk netwerk). Tussendoor zetten heel veel kleinerubriekjes de lezer aan tot mee-lezen en mee-den-ken. De horizontale lay-out is misschien verrassendmaar tegelijk ook structurerend. Maks! werkt zoalsmuziek. De rubriekstitels verwijzen bijvoorbeeldnaar de aanduidingen op een cd-speler: standby(voor pagina’s met hulpadressen en doorverwijzin-gen), fast forward (voor trends), power (voor acties)enz. Er is bovendien overal een vaste plaats voordoorverwijzingen naar internet.

5. In veel scholen blijft het gewoonergens op een stapel liggen!Geen enkele school is verplicht het blad te versprei-den. Maks! is een service voor de scholen die hunleerlingen op deze manier wensen te informerenen te stimuleren. Meer dan 90 procent van descholen heeft zich ingeschreven, goed voor meerdan 210.000 exemplaren. In de scholen waar dedistributie goed wordt aangepakt, wordt het bladook effectief gebruikt en gelezen. Daar zettenhonderden leerkrachten en secretariaatsmedewer-kers zich telkens voor in. Leerlingen vertellen onsook hoe hun klasleraar de exemplaren telkensostentatief voor hun ogen in de vuilnisbak smijt.Wie minder of géén exemplaren meer wil, geeftdat gewoon door. Maar op twee weken tijd zijn ermeteen nog eens tientallen scholen bijgekomen envroegen scholen nog meer dan 5000 extra exem-plaren…

.maks.be

Page 43: Klasse voor Leraren 109

BBetrapt door de jongerenre-dactie! Bekende Vlamingenlezen Maks! in de festivalcou-lissen.

6. Wat moet dat kosten?Alles kost geld. Anderzijds is niet alles wat er goeden professioneel uit ziet ook beestig duur. De publi-caties van Klasse worden met een minimumbudgetgemaakt: uw eigen exemplaar van Klasse kost onge-veer dertien frank. Klasse voor Ouders kost 2,5 franken een exemplaar van Maks! kost ongeveer zesfrank (de prijs van een kopie!). Eén jongere in degevangenis kost de overheid drie miljoen frank perjaar. Wie investeert in communicatie, investeert ookin preventie.

7. Er wordt al zoveel uitgedeeld. Nudat nog.De publicaties van Klasse kunnen net zorgen voorminder losse folders, omzendbrieven, mailings enz.Dat weten talrijke diensten en organisaties (welzijn,

«Judge your success by

jeugd, milieu, justitie, verkeer, gezondheid, cul-tuur, ontwikkelingssamenwerking, kinderrech-ten…). Zij krijgen in Klasse, Klasse voor Oudersen Maks! een groot en gratis forum voorsensibiliteitscampagnes, informatie, acties enz.Scholen kunnen hiermee de informatiestroombeter kanaliseren. Het project Klasse krijgttrouwens internationale waardering en na-volging. Communiceren met jongeren iseen moeilijke opdracht (net als aanjongeren lesgeven of hen opvoeden) maardat mag ons niet ontheffen van de taakhet tenminste te probéren. Maks! isniet perfect. Aan het blad werkt o.a.een twintigkoppige jongerenredactie uit heelhet land mee. Zij zoeken, luisteren, ondersteunen enstimuleren. Ondanks alles en juist daarom.

• Zin in een gratis proef-exemplaar?

• Maks! is benieuwd naargetuigenissen, ervaringen,voorstellen, kritiek encommentaar van leerlingenen leerkrachten.

• Schrijf naar Maks! -Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel

what you had to give upin order to get it.»

De leraars:• Voor het eerst hebben bijna al mijn leerlingen eenexemplaar van het stapeltje genomen. En er lagen eraanzienlijk minder in de vuilnisbak. Maks! spreekt duide-lijk meer aan. (M.N.)• Ik was er toch van geschrokken dat zo weinig leerlingende achtergronden kenden van Klasse voor Jongeren. Ik waservan overtuigd dat ze wel wisten waarover het ging en hoebelangrijk het kon zijn. Pas toen ik er eens een hele lesdieper op in ben gegaan, begrepen ze het verschil tussenMaks! en gelijk welk ander blad. Ook op dit vlak moet eenleraar hen eigenlijk een beetje wegwijs maken, denk ik. Hetverbaast me dan ook dat sommige leraars die moeite nieteens willen doen. Spijtig. (J.V.)• Wij gebruiken dikwijls artikels uit Klasse voor Jongeren in delessen. Gratis en goed materiaal! Daarom vind ik het ook goeddat nu in Klasse voor Leerkrachten op voorhand inhouden entips staan om dat nog beter te doen. De onderwerpen sluitentrouwens vaak aan bij wat ook al in «onze» Klasse staat.Daarover samen eens kunnen praten met de leerlingen brengtleraars en leerlingen ook dichter bij elkaar. (A.C.)

De leerlingen:• Ik was niet zo’n fan van Klasse voor Jongeren (te druk, teweetikveel). Maar in Maks! heb ik bijna alles gelezen: goeden geestig geschreven, geen flauwe kul. (Jens)• Die portretten van jonge mensen in verschillende situa-ties lees ik heel graag (zoals dat van Bieke die in eeninstelling woont). Je denkt er meestal niet over na dat erook veel jongeren zijn met een heel andere achtergronddan die van jezelf. (Ellen)• Eerst was ik kwaad dat Maks! zomaar een scooterweggeeft. Is er nog niet genoeg stank en verkeer? Maartoen las ik gelukkig dat je de prijs ook kan ruilen voor70.000 frank aan fietsen of andere vriendelijke vervoer-middelen. Hopelijk doen de winnaars dat. (Inge)• Als je die verhalen leest over andere jongeren en anderescholen en allerlei initiatieven, stimuleert ons dat tochwel om zélf ook mee te werken aan een actievere school.We spenderen er tenslotte een heel groot stuk van onsleven. De leerlingenraad gaan we meteen een heel andergezicht geven. Kom binnenkort maar eens kijken! (Maar-ten)

KLASSE NR.109 43

Page 44: Klasse voor Leraren 109

44 KLASSE NR.109

HET ANTWOORD

Zwangerschap«Ik ben niet vastbenoemd. Hoe kan ik zonder het risico op jobverlies zwanger-schaps- en bevallingsverlof regelen?»• Breng zo snel mogelijk de inrichtende macht van uw school op de hoogte van dezwangerschap, bijvoorbeeld door haar aangetekend een medisch attest te sturen.Vanaf dat moment wordt u door de wet beschermd. Tot een maand na het beval-lingsverlof kan u dan niet worden ontslagen, tenzij om ernstige redenen (reaf-fectatie, veranderde normen schoolbevolking…)• Het bevallingsverlof duurt vijftien weken. Hiervan moet u er acht na de geboorte enéén week voor de geboorte nemen. De andere zes weken kan u spreiden naar keuzevoor en na de vermoedelijke bevallingsdatum. Merk op dat vakantie- en verlofdagentellen als bevallingsverlof, u kan ze dus niet toevoegen aan het bevallingsverlof.• Vastbenoemde leraren hebben een volledig bezoldigd bevallingsverlof van 15weken. Tijdelijke leerkrachten moeten zich vanaf de eerste dag van het bevallings-verlof tot het ziekenfonds wenden. Dat keert de eerst dertig dagen 82 procent van uwloon uit en vervolgens 75 procent.• Na het bevallingsverlof kunnen personeelsleden in het onderwijs een onbezol-digd borstvoedingsverlof krijgen van maximum drie maanden. Enkel voor de vast-benoemden telt deze periode mee voor de berekening van de anciënniteit.Meer details over deze kwesties en antwoord op al uw concrete vragen over onderwijs-bestel en -beleid, loopbaan, onderwijsopdracht, bezoldiging en tewerkstelling vindt u inde Gids voor de beginnende leerkracht (646␣ fr.) - Kluwer Onderwijs uitg. Kluwer - Kouterveld14 - 1831 Diegem - tel. 0800-94 571 - fax 0800-17 529 - [email protected] -www.kluwer.be. Voor algemene onderwijsvragen is er de infolijn Onderwijs: 0800-30203

Uw lesvoorbereiding op het net.

HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Traditionele stage vergroot onderwijsangstPas afgestudeerde leerkrachten vinden hun stagelessen een belangrijkeleerschool. Maar ze hebben er ook kritiek op: te kort, niet zelfstandiggenoeg, niet het échte lerarenwerk... Hun onderwijsangst blijft groot, depraktijkschok hard. En zijn begeleiders voldoende opgeleid voor hun taak?De VUBrussel zoekt beterschap in zelfstandige stages: studenten op huneentje voor de klas met begeleiding vanop afstand. Een experiment.Hoe leerrijk is een stage die onderwijsangst vergroot en de praktijkschok nauwelijksverlicht? Nochtans is dat het effect van de traditionele onderwijsstage: enkele wekenlesgeven in een oefenschool, de leerkracht-mentor achteraan in de klas, de stagebe-geleider een of meerdere keren op bezoek, evaluatieblad in de hand… Volgens Ame-rikaans onderzoek krijgen veel studenten in zo’n stage enkel routine-activiteitenopgelegd. Ze moeten te strikt het schoolboek volgen of kritiekloos het lesgedrag vanhun mentor kopiëren. Ze steken weinig of niets op van het sociale aspect van leraarzijn, laat staan van de job op mesoniveau. Louter door hun aanwezigheid in de klasontnemen mentoren een student ook zijn verantwoordelijkheid. Ten slotte leren stu-denten onvoldoende waarnemen en reflecteren op hun eigen handelen.Snapshot-begeleidingEn hoe sterk stimuleert de stagebegeleider zijn studenten? Ook dat valt tegen. Hetaantal stagebezoeken dat begeleiders afleggen, staat niet in verhouding tot wat zeopleveren. Gemiddeld steken ze 75 procent van hun tijd in verplaatsingen en observa-ties en slechts 25 procent in rapportering en begeleiding. Voorts doen ze, met slechtsenkele observaties en begeleidingsgesprekken per jaar, meer aan snapshot-begelei-ding dan aan continue opvolging. Tijdens een begeleidingsgesprek geeft een stagebe-geleider zijn studenten gemiddeld 21 adviezen, een lawine die de student belet dejuiste keuzes te maken om op een efficiënte manier zijn lesgeven aan te passen. Bege-

Webtips1. Pedagogische databankOp zoek naar lesvoorbereidingen en pedagogische websites? U vindt ze op Pi-online, de pedagogische databank van de Gentse universiteit. Meer dan duizendlinks naar bibliotheken, informatiecentra, onderwijsinstellingen in binnen- enbuitenland, over volwasseneneducatie, lerarenopleiding, buitengewoon onderwijsenz. Mits wat surfen komt u ook uit bij lesvoorbereidingen. U kan informatie zoekenop trefwoord en zoekertjes prikken op een virtueel bord.© www.pion.rug.ac.be2. Actueel lesmateriaalStilstaan bij het nieuws. Dat kan u uitgebreid via het Nederlandse Kennisnet. Klik op14 juli, Bastilledag, en u krijgt tekst en beeld over de Franse Revolutie. Klik op 15september en download een lesbrief over de Olympische Spelen. In de loop van ditschooljaar volgen nog 35 items voor verschillende doelgroepen. Al het lesmateri-aal richt zich tot 10- tot 15-jarigen. Het bestaat uit werkbladen voor de leerlin-gen en een handleiding voor de leerkracht met doelstellingen, achtergrondinfor-matie, didactische aanwijzingen en antwoorden op de vragen en opdrachten. Goedvoor een, twee of drie lesuren. Het materiaal wordt u gratis en in verschillendeelektronische formaten aangeboden, waaronder in Word.© www.kennisnet.nl/school/abhn/3. Les in de hoekWat zijn hoekenwerk en contractwerk? Hoe integreert u dat in uw klas? Wat hebbenleerlingen daaraan. Onderwijzer Peter Mergaert wijdt u in: soorten hoeken en contrac-ten en wat u ermee bereikt, welk materiaal u zoal nodig hebt, de motieven, doelen encriteria van deze werkvormen enz. Onder de loep liggen hoeken rond rekenen, taal,wereldoriëntatie, computer… Bij deze service hoort ook een blanco hoekenfiche,veel gestelde vragen, een bibliografie. Deze website werd bekroond met een Prijs vande Vlaamse Minister van Onderwijs en Vorming tijdens de Digikids Awards 2000.© www.sip.be/bao/hoekenwerk/index.htm

Ä

Page 45: Klasse voor Leraren 109

leiders stimuleren hun studenten ook weinig om te reflecteren, zich vragen te stellen,te leren. In een begeleidingsgesprek van tien minuten krijgt de student daar slechtstwee minuten voor. Te weinig om hem effectief te leren reflecteren.LogboekHoe het beter kan? Enkele Europese landen experimenteren momenteel met vormenvan zelfstandige stage. In Nederland zijn de resultaten na drie jaar hoopgevend.Zelfstandige stage kan er in Vlaanderen zo uitzien: de student, meestal een laatste-jaars, staat minstens zes weken voor de klas, zonder dat de leerkracht (mentor) deles bijwoont. De stagebegeleider blijft ook buiten, maar begeleidt vanop afstand, viae-mail of binnen een elektronisch leerplatform, en als supervisor bij gesprekken inkleine groepen van studenten. Elke student houdt een logboek bij en maakt reflec-tieverslagen waarin hij per les persoonlijke aantekeningen maakt. Hij beant-woordt voor zichzelf een aantal vragen: Wat dacht ik toen de helft van de leerlingende oefening fout had? Wat voelde ik toen de klas rumoerig werd? Wat wou ikbereiken met dat groepsgesprek? Welke effect had het videofragment over landont-eigening? Reflectie dus. Door op geregelde tijdstippen met medestudenten uit ver-schillende vakgebieden samen te komen, wisselt hij ervaringen uit en zoekt hijoplossingen voor problemen. De begeleiders evalueren de lessen die ze bijwonen(het product) én de vorderingen van de student op basis van de reflectieverslagen(het proces). In zo’n systeem laat de docent zijn studenten meer los.Meer zelfvertrouwenDe Hogeschool Antwerpen probeerde dat uit. Tachtig laatstejaarsstudenten kleuterlei-der, onderwijzer en aspirant-leerkracht groep 1 (de vroegere regenten) gaven tweekeer twee weken les met telkens een week voorbereiding. Hun pedagogen en vakdi-dactici begeleidden vanop afstand. De meerwaarde van deze zelfstandige stage kwamsnel boven. «In vergelijking met studenten die een traditionele stage afwerken, heb-ben deze studenten minder onderwijsangst en meer zelfvertrouwen», schrijven de

LASTIGE LEERLINGEN

Wie pillen slikt, mag blijvenSommige scholen willen liever geen hyperactieve leerlingen in hun klassen. Enzeker niet als ze daarbij nog aandachtsproblemen hebben. Als ze medicatie slikten,zouden ze echter mogen blijven. Meestal moedigen scholen de ouders aan om hunlastig kind elders onder te brengen. Dat melden zowel CLB’s als kinderpsychiaters.Kinderen die nooit stil zitten, de meest onverwachte dingen doen en doorlopend omaandacht vragen, lijden mogelijk aan ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disor-der). Twee à vijf procent van de kinderen, veelal jongens, wordt ermee geboren. Demedicatie Rilatine kan zulke kinderen rustiger maken. Maar scholen mogen oudersniet onder druk zetten om met medicatie te beginnen, oordelen kinderpsychiaters.«We moeten een onderscheid maken tussen kinderen bij wie de kinderpsychiaterduidelijk ADHD vaststelt en leerlingen met moeilijk hanteerbaar gedrag», zegt Bie-ke Meert van Zit Stil, de Vlaamse vereniging voor ouders met ADHD-kinderen en -jongeren met aandachtsstoornissen, impulsief en overbeweeglijk gedrag. «Voorkinderen met ADHD maakt Rilatine deel uit van de behandeling. Deze medicatie isgeen wondermiddel voor alle lastige kinderen. De school mag niet te snel be-sluiten dat een leerling aan ADHD lijdt omdat hij nerveus is en vaak lastig doet. Dehuisarts alleen is niet aangewezen om deskundig de diagnose ADHD te stellen. Hetbest overleggen leerkrachten en ouders samen en roepen ze de hulp in van hetmultidisciplinair team van het CLB. Dat kan dan na een vooronderzoek het kindeventueel doorverwijzen naar een kinderpsychiater. Ouders en school kunnen sa-men zorgen voor een gepaste begeleiding van het kind met ADHD.»Tips en begeleiding van kinderen met ADHD: Zit Stil - Heistraat 321 - 2610 Wilrijk - tel03-830 30 25 - fax 03-825 20 72 - www.zitstil.be

Studenten begeleide

www.klasse.be/kvl/65/34Ze zitten nooit stil

Ä

onderzoekers in hun rapport. «Ze schrijven intensiever hun ervaringen meer, zijnmeer alert voor gedragingen in specifieke situaties, zoeken dynamischer naar alterna-tieven rond lesgeven, en zijn meer bekommerd om klascontrole en organisatie. Maarwe merken ook dat ze zich meer concentreren op de-leerstof-zien, of de leerlingen numee zijn of niet. Dat is een typische reflex van beginnende leerkrachten, zeker alsze in een school komen waar de aandacht voor de leerstof centraal staat. Supervisie-gesprekken kunnen dit gedeeltelijk opvangen, maar we mogen hieruit al besluiten datzelfstandig stage lopen in de klas de praktijkschok vervroegt.»KlasvrijIs zelfstandige stage zaligmakend? Nog niet. De onderzoekers merken dat studentenmoeilijk reflecteren, zeker als ze eigen gevoelens over een gegeven les moeten note-ren. Ze leggen ook weinig verbanden tussen wat ze doen en het effect daarvan in deklas. Een zelfstandige stage past voorts enkel in een school met overlegcultuur,hangt sterk vast aan duidelijke doelstellingen en richtlijnen, vergt van de student én debegeleiders veel bekwaamheid en is anders om te evalueren. Er zijn ook voordelen aanverbonden voor de school. Klasvrije mentoren kunnen de vrijgekomen tijd benuttenvoor nascholing, onderling overleg en samenwerking met de opleidingsinstituten ofom te werken aan schoolgebonden projecten. Met die bemerkingen bevelen de onder-zoekers de stage aan in alle lerarenopleidingen van academisch niveau, ook als dit -aan de universiteiten - een extra opleidingsjaar betekent.Onderzoek naar de meerwaarde en de implementatiemogelijkheden van een zelfstan-dige stage gekoppeld aan de leerbegeleiding in de Vlaamse lerarenopleidingen, L. VanLooy e.a., OBPWO-project 96.11, een onderzoek in opdracht van het departementOnderwijs. Over␣ dit project verscheen een boek: Zelfstandige, reflecterende leraren:van opleiding naar beroep, L. Van Looy e.a. - VUBPress - Waversesteenweg 1077 -1160 Brussel - fax 02-6292694 - [email protected] - Prijs: 795␣ fr. - Meer info overonderwijsonderzoek op www.ond.vlaanderen.be/onderzoek

KLASSE NR.109 45

n via e-mail

STUDIE

Grote klassen minder sportiefHet rendement van een les lichamelijke opvoeding daalt aanzienlijk naarmate de klas-groep groter is. Dat blijkt uit een studie van de De Montfort universiteit in Engeland.Onderzoekers maten de hartslag van elfjarigen in volle actie. Ze vergeleken daarbijeen klas van zestien leerlingen met een klas van dertig. «Per les blijkt de kleinste groepleerlingen bijna dubbel zo actief als de grote groep», aldus onderzoeker John Sproule.«De verklaring is van organisatorische aard. In grote klassen muizen leerlingen er veelmakkelijker onderuit. Bovendien heeft de leerkracht veel meer tijd nodig om de geplandeactiviteiten te organiseren. Grote groepen maken het hem bovendien moeilijker om tedifferentiëren: verschillende activiteiten uitstippelen voor kinderen met overgewicht ofheel sportieve leerlingen komt er niet altijd van. Wil de leerkracht al zijn leerlingen bij deles betrekken, dan mag de groep niet groter zijn dan 20 leerlingen.» De Britse regeringtrekt alvast 120 miljoen pond uit (ca. 7,5 miljard frank) om sport op school te stimuleren.Een school op vier krijgt een sportcoach.

Ä

«In disagreements with loved ones,deal only with the current situation.

Don't bring up the past.»

Page 46: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 47: Klasse voor Leraren 109

Alle brieven elke daghelemaal op

www.klasse.be

Dialoog

Binnen zonderbellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen,e-mails en reacties via internet vindtu op deze pagina’s. Naamloze brie-ven of manifesten komen er nietin. De redactie is niet verantwoor-delijk voor de inhoud van de brie-ven. Schrijf a.u.b. korte brieven.Wat te lang is, moeten we inkor-ten. Vermeld uw naam en adres.Enkel uitzonderlijk op gemotiveerdverzoek laten we die weg. Wekunnen eventueel brieven door-sturen naar betrokken afdelingenvoor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven diede redactie bereiken via Klasse voorOuders en Maks! (Klasse voor Jon-geren). Kan voor iedereen interes-sant zijn.U vindt elke dag véél meerbrieven op www.klasse.be/kvl/109/teksten/47Klasse (Dialoog) - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02-553 96 85 - [email protected]

Een leuke plek voor oudersn Vandaag had ik heel even de tijd om «al» eens vluchtig Klassevoor Ouders 41 in te kijken. Het stukje van mama Marte, op devoorpagina, sprak me wel aan. Dat is een gevoel dat ik ken! Al bijal valt het voor mij meestal nogal mee, omdat ik zelf in het lageronderwijs sta en ik de mensen meestal ken als (ex)collega’s.Maar aangezien ik ook achter de schermen kom, hoor ik vaak dereacties van die mensen, die zogenaamd nauw zouden moetensamenwerken met de ouders. Mensen, die samen met de ouderskunnen werken rond de opvoeding van kinderen; mensen diezomaar mogen werken op die «leuke plek, waar ouders welkomzijn om mee te doen en mee te denken», zoals jullie dat zo mooiverwoorden.Misschien kom ik wel altijd in de «verkeerde» scholen terecht,maar tot nu toe (ik toer al 13 jaar rond) heerste er toch meestaleen mentaliteit van «Hou die ouders zo veel mogelijk op afstand,want die bemoeien zich veel te fel!»Nu, soms begrijp ik de reactie van de leerkrachten ook wel; nietalle ouders zijn even aangenaam om mee samen te werken. Maardat zijn dan weer de uitzonderingen die de regel moeten beves-tigen zeker. Op dit moment prijs ik mezelf gelukkig: de schoolvan mijn eigen kinderen (8, 6 en 5 jaar) staat open voor ouders.Daar heb ik voor het eerst het «Wees Welkom»-gevoel. En datvoelt heerlijk aan, het werkt enorm drempelverlagend!

Een ouder

Netvervagingn Eind augustus kreeg ik, als vastbenoemd leerkracht Frans inhet provinciaal onderwijs, de kans om via het statuut «tijdelijkandere betrekking» 6 u. Italiaans te geven in het katholiek avond-onderwijs. Terwijl iedereen - familie, vrienden, collega’s en (eenpluim voor) de directie - me reeds feliciteerde, werd mijn kleinedroom plots tenietgedaan door de provinciale inspectie. Zij mo-tiveerden hun weigering als volgt: «Dit verlofstelsel verstoort degoede werking van de school.» Ik vraag me af waarom dit verlof-stelsel dan bestaat? Bovendien kan het blijkbaar niet dat voltijd-se leraars van de provinciale scholen concurrentiële lespakkettengeven in andere netten. Dit terwijl ik in de media en in Klasse vanoktober verscheidene malen geconfronteerd werd met de be-grippen «netvervaging» en «netoverschrijdend werken».Aan de leerkrachten wordt voortdurend gevraagd om vakover-schrijdend te werken, om Europees te denken, om de horizon teverruimen... Hoe moet ik dat rijmen met het enggeestige denkenvan mijn onmiddellijke bazen die het principe van «eigen neteerst» hoog in het vaandel dragen? Als idealistisch leraar dietotaal niet geïnteresseerd is in loonsverhoging, maar wel in eenbeetje (her)waardering, heb ik het zeer moeilijk met deze klokke-torenmentaliteit en met deze toch wel politieke beslissing dieniet meer van deze tijd is.PS Ik hoop dat u, ondanks de vele lezersbrieven, mijn brief kanpubliceren. Ik vraag u dit omdat 12 telefoontjes naar het depar-tement Onderwijs tot niets leidden: doorgeschakeld worden naarde verkeerde persoon; uiteindelijk de juiste persoon vinden, maar3 dagen lang niet kunnen spreken wegens afwezig; de belofteom terug te bellen niet nakomen; onvriendelijk afgesnauwd worden…

Jean-Paul Philippe - leerkracht - Hasselt

Het onderwijs draait vierkantn Mevrouw de minister. De kwaliteit van het onderwijs wordtvoor 45 procent bepaald door de individuele leerkrachten, voor45 procent door de maatschappelijke invloeden en slechts voor10 procent door uw beleid dat mogelijkheden moet scheppenvoor leerlingen en leerkrachten.Ik sta 24 jaar in het Technisch Secundair Onderwijs, de laatste 15jaar overwegend in het beroepsonderwijs. Een job in de beroeps-afdeling is boeiend maar ook keihard. Niet te vergelijken metenige andere vorm van onderwijs: een klas is er eerder vergelijk-baar met een groot gezin. De job vraagt een ononderbrokenintense inspanning. De leerlingen zijn er immers anders dan inhet technisch of in het algemeen onderwijs. De affectie van deleerlingen voor leerkrachten is er veel sterker. De ervaringen zijnin hun leefwereld extremer. Intense gevoelens, harde standpun-ten, scherpe reacties zijn een deel van hun dagelijkse leven. Voorleerkrachten boeiend en vermoeiend.Het volgen van de snelle evolutie in de technisch en technologi-sche wereld (waarover je vakinhouden toch moeten gaan) wordtsteeds moeilijker omdat je niet zoals in de nijverheid, al je energiein je vak kan steken. De meeste aandacht moet immers uitgaan

§

1

©

2

naar de leerling als jonge mens. Het «vak» wordt steeds meerbijkomstig. «Leren leven» is hoofdzaak en wordt het steeds meernaarmate het gezin minder de hoeksteen is van een maatschap-pij waarin het economisme hoogtij viert.Mijn jongste kind, een dochter studeert chemie, noch minstensdrie jaar. Ik ben 53 jaar en zou met 55 willen stoppen. Financieelis dat echter niet haalbaar. Ik heb immers een kleine 10 jaarnijverheidservaring, waarvoor ik tot 60 moet wachten om er eengedeeltelijk pensioen van te kunnen genieten. 28 jaar effectiefonderwijs leveren mij dus op 55 jaar een te klein pensioen om hette kunnen rooien. Wat een schrijnende onrechtvaardigheid als ikmijn situatie vergelijk met deze van de regenten die een verge-lijkbare opleiding genoten.

Marc Verbeiren - leerkracht - AalstDit is een fragment uit een uitvoerige lezersbrief. De volledigeversie kan u lezen op www.klasse.be/kvl/109/teksten/47

Would-be ster-muzikantenn Ik heb lang getwijfeld of ik op de scheldbrief van Drs. Eli VanDessel (Klasse 107) zou reageren, maar ik doe het toch omdat ikme persoonlijk beledigd voel. Drs. Van Dessel beweert dat «demeeste muziek-leerkrachten gefrustreerde, onbekwame would-be ster-muzikanten zijn».Ikzelf ben leerkracht in het DKO, uitvoerend violiste en laatste-jaarsstudente aan de universiteit. Ik geef graag les en ik merk datook mijn collega’s met liefde en overtuiging lesgeven. De meestevan mijn collega’s (en ook de directeur) staan regelmatig op hetpodium. We zijn dus geen mislukte muzikanten. Sommigen toe-ren de ganse wereld rond, anderen werden laureaat van interna-tionale wedstrijden. Velen hebben naast hun conservatorium-diploma ook een universitair of ander diploma op zak. Wanneerwe op het podium staan, ervaren we hoe het is om muziek tedelen met andere mensen, en dat kan ons lesgeven toch alleenmaar ten goede komen, niet?Drs. Van Dessel moet zich ook eens ter dege inlichten over hetBelgische muziekonderwijssysteem. Aan een Koninklijk Belgischconservatorium leer je veel meer dan enkel je instrument te be-spelen. Trouwens, om in het muziekonderwijs (DKO) te mogenlesgeven moet je een tweejarige pedagogische opleiding gevolgdhebben. Een conservatoriumopleiding, een regentaatsopleiding(muziek) of een licentie musicologie zijn drie verschillende oplei-dingen die je niet zomaar door elkaar kan haspelen.Ik denk dat mensen uitschelden en vernederen voor «gefrus-treerde, onbekwame nep-muzikanten» niets opbouwends teweegkan brengen!!

Inge Van Esch - leerkracht - De Pinte

Lovende woordenn Een onverwachte mail (en dan nog uit Cambridge) gewoon omu te laten weten dat enkele lovende woorden in MAKS! somsmeer goed doen dan een reeks overheidsmaatregelen. Uw inter-view met een bandje uit Veurne (Quit) laat een van de jongensover hun leraar Nederlands spreken. Dat is toevallig mijn man.De hele school was daar blijkbaar danig van onder de indruk envoor mijn man (die eerst van niets wist) is dit uiteraard een enor-me stimulans.

Marysa Demoor - professor Universiteit Gent

Beledigingn Mijn zoontje van 6 heeft van één van de ouders van een mede-leerling een zware belediging te slikken gekregen, zonder dat erenige aanleiding was, behalve dan het feit van een beetje bruinerte zijn dan de modale Belg. Ik pik dit uiteraard niet. Kan u mijzeggen wie ik hierover kan aanspreken? De school? De direc-teur? Kan die maatregelen nemen tegen die ouders? Het ouder-comité? De ouder zelf? Mag de directeur mij zijn naam, adres,telefoonnummer meedelen? Zo kan ik hem een duidelijke waar-schuwing geven.Mag ik vragen dat het kind van die ouder door leerkracht en toe-zichter in de gaten wordt gehouden, want het wordt door dieouder opgevoed in onverdraagzaamheid? Kan ik eventueel eisendat het kind uit de klas wordt verwijderd waarin mijn zoontje zit?Vroeg of laat slaat het ideeëngoed van haar vader immers aan bijdat kind, dat nu al tegen mijn zoontje zegt: «Mijn papa zegt dat allebruine mensen makakken zijn». Tot voor kort speelden dat meisjeen mijn zoontje onbevooroordeeld samen in de kleuterklas.

Ouder - naam en adres bekend

KLASSE NR.109 47

1© www.klasse.be/kvo/41 2 © www.klasse.be/kvl/107/57 Dwang en discipline - www.klasse.be/kvl/107/teksten/55
Page 48: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 49: Klasse voor Leraren 109

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan uterecht?• De Infolijn van het departementOnderwijs is het eersteaanspreekpunt voorleerkrachten, ouders, leerlingenen studenten met vragen ofproblemen rond onderwijs: belhet GRATIS NUMMER 0800-30203 (alle werkdagen van 9 tot12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.).U kan ook faxen naar 02-553 9655 of surfen naarwww.ond.vlaanderen.be/infolijn.Daar vindt u het antwoord opeen aantal veel gestelde vragen.Vanuit deze website kan u ookeen e-mail sturen naar de Infolijn.• Op www.ond.vlaanderen.be/omzendbrieven enwww.ond.vlaanderen.be/wetgeving vindt u alle (recente)informatie over omzendbrie-ven en wetgeving.• Voor vragen over uwpersoonlijk dossier (b.v. overuw wedde) stapt u eerst het bestnaar het secretariaat van uweigen school. Eventueel zal deschool contact opnemen met uwwerkstation of u het juistetelefoonnummer geven.• U vindt alle diensten op éénadres: departement Onderwijs -Koning Albert II-laan 15 - 1210Brussel - tel 02-553 86 11(algemeen nummer).• 0800-30 201 is het nummervan de Vlaamse Infolijn. U kanop dit gratis nummer terecht,iedere werkdag van 9 tot 19 u.,voor informatie en publicaties.

«Once a year, gosomeplace you’venever been before.»

Nieuw sociaal akkoordn In CAO V (zie Klasse 107) wordt een geplande besparing van2,5 procent op het lestijdenpakket secundair onderwijs geschrapten de extra kosten voor de uitstapregeling van oudere docenten(HOBU) 55+ wordt niet langer meer voor 100 procent ten lastegelegd van de enveloppe van de hogescholen. Ik vind dit geenextra uitgaven doen voor onderwijs. Dit is een foute manier vanvoorstellen.Bovendien mag ik in het komend academiejaar, in het eerste jaarééncyclusonderwijs, 3,5 uur aan een groep van 60-70 studentenlesgeven (?), daar waar het vroeger in 2 groepen van 30 à 35studenten gebeurde. De vrijgekomen uren krijg ik natuurlijk bij-komend werk. Van werkdrukverhoging gesproken.Daarnaast wil ik nogmaals heel duidelijk stellen dat ik een leraarben die naast een werkdrukverlaging een serieuze loonsverho-ging verwacht, nu en niet in de jaren 2003-2004. Dat laatste zoubetekenen dat we meer dan 8 jaar zonder loonsverhoging zou-den blijven.

Herman Vermeiren - docent - Edegem

Spiekenn Een verhaal uit de realiteit: een leerling wordt in juni betrapt opspieken en meteen gebuisd. De ouders gaan hiertegen in beroepen krijgen gelijk. Er zou namelijk wetgeving rond bestaan, diestelt dat de leerling meteen (spiekbriefjes afpakken, examenko-pij afpakken, nieuwe examenpapieren geven en meteen opnieuwlaten beginnen) of in augustus een tweede kans moet krijgen.Klopt dat? Bestaat er inderdaad zo’n wetgeving?

Leerkracht - naam en adres bekendDe administratie secundair onderwijs antwoordt: «Het beoorde-len en evalueren van leerlingen kadert in de pedagogische auto-nomie van de schoolbesturen binnen de grote krijtlijnen die wet-en regelgever vooropstelt. De door u bedoelde wetgeving bijspieken enz. bestaat niet.»

Nettenvervaging?n Dus toch iets positiefs over onze minister: volgens Klasse 108(© www.klasse.be/kvl/108/10-3 Bauhaus in Brussel) wil ze dewallen tussen de verschillende onderwijsnetten verder dempenen in deze zaak dringend een doorbraak forceren. Zelf gepokt engemazeld in de «katholieke zuil» erger ik me al dertig jaar aan dehardnekkigheid waarmee men zich verzet tegen de opbouw vanéén efficiënt en kwalitatief pluralistisch schoolnet, waarin alle(geloofs)overtuigingen aan bod kunnen komen. Wie mij in dezediscussie wil verwijten «de cracher dans la soupe», zal met over-tuigender argumenten moeten aankomen. Ik wens het RITS enSint-Lukas alvast veel succes met hun voor de hand liggendeinitiatief. Maar of ik het zelf nog zal meemaken in het Volwasse-nenonderwijs?

Vincent Kortleven - leerkracht [email protected]

n Ik werk zelf in het vrij gesubsidieerd katholiek onderwijs. Voormij hoeven al die netten niet meer, maar ik ben wel voorstandervan een bredere mogelijkheid om zelf eigen onderwijssystemente mogen opstarten.

Guido Gijsenbergs - remedial teacher [email protected]

n Voor mij hoeven de netten en koepels er niet te zijn. Zelf heb ikvroeger in het toen nog «staatsonderwijs» school gelopen endaarna in het katholiek onderwijs. Ik merkte geen verschil. Voorouders die een schoolkeuze maken, speelt het onderwijsnet geengrote rol, denk ik. (© www.klasse.be/kvl/106/6 Ze kiezen nietvoor de folder) Men kijkt meer naar de sfeer van de school en debereikbaarheid. De ouders willen immers dat een kind zich goedvoelt en dit kan toch in alle netten? Bovendien is iedereen gelijkvoor de wet. Waarom heeft elk net dan eigen leerplannen? Elkkind stelt het kind toch centraal. Zouden de verschillende inrich-tende machten elkaar dan niet beter helpen?

Hans Vandenberghen [email protected]

Drie reacties op het Forum Netten en koepels op de websitevan Klasse. U kan zelf nog steeds reageren op dit en andere fora.Surfen naar www.klasse.be/forum.

Maks!n Ik heb eens rondgehoord op mijn school (St.-Pieterscollege, Leu-ven) en mijn oogjes opengehouden om eens te kijken hoe Maks!

§

3

©

4

©

5

3© www.klasse.be/kvl/107/10/XXXX Onderwijs: meer dan vijfwww.vlaanderen.be/caov/ Volledige tekst nieuwe CAO

nu in de smaak valt. Waarschijnlijk tot jullie grote vreugde, kan ikzeggen dat het blad goed in de smaak valt bij de leerlingen.Natuurlijk is er altijd een groep die het niet leest, maar de meestemensen zijn echt geïnteresseerd. Een deel van de leerlingen leestenkel artikels die hen interesseren. Andere leerlingen lezen echtalles van voor tot achter. Soms wel tijdens de lesuren, maar…what the heck!Qua structuur is de «internetbalk» onderaan zeer handig. Deduidelijke layout maakt Maks! aangenaam om lezen.Als ik een cijfer moet plakken op het lezersaantal hier op school,schat ik dat zeker op de helft van de leerlingen. Op sommige mo-menten was ik echt aangenaam verrast als ik zag wélke leerlingenMaks! aan het lezen waren. M.a.w., keep up the good work!

Daan van Gemert -voorzitter leerlingenraad St.-Pieterscollege - Leuven

Vakantie opgeofferdn Graag een reactie op de lezersbrief in Klasse 107 over werken opschool tijdens de vakantie. Wij zijn VERPLICHT onze klas tip top inorde te maken. Dat betekent schilderen, kasten poetsen, kelder enzolder opruimen, haag snoeien, speelplaats kuisen en kruisjes oftekens schilderen waar de leerlingen moeten staan, gras afrijdenen ga zo maar door… Dan spreek ik nog niet over de vele voorbe-reidingen voor jaarplanning, materiaal maken of hermaken enz.Wie niet aanwezig is op zo’n «buitenschoolse werkactiviteit»krijgt heel wat onvriendelijke opmerkingen en wordt vlugger opde vingers getikt voor schoolse werkzaamheden.Mijn idealisme geeft me de moed om elk jaar opnieuw enthou-siast te beginnen, of neen, verder te gaan, want vakantie is nooitecht «vakantie». In juli krijgen we immers al opdrachten van dedirecteur, mét vermelding van de data waarop we aanwezig moetenzijn. Rond 20 augustus moet de klas dan startklaar zijn. Tijdensde resterende dagen wordt «de school» gepoetst.

Naam en adres bekend

Koppels in onderwijsn Wij zijn al jaren met twee in het onderwijs en we vinden het fijnom van gedachten te wisselen over leerstof, leerlingen, colle-ga’s… en het is natuurlijk ook fijn om samen vakantie te hebben.We geven trouwens hetzelfde vak, dus kunnen we ook daarrondnog uitwisselen.

Freddy Mantels - leerkracht - [email protected] reactie op het Forum Koppels in het onderwijs op dewebsite van Klasse. U kan zelf nog steeds reageren op dit enandere fora. Surfen naar www.klasse.be/forum.

Assepoestern In de brochure Het Vlaams onderwijs in beeld blijkt dat hetbasisonderwijs nog steeds het Assepoestertje van het onderwijsis. Is het werk er dan zo onbeduidend? Een beperkte greep: deontwikkeling van de intelligentie, de sociale vaardigheid en deemotionele intelligentie krijgt hier haar basis en richting; de ba-sisschool is het eerste leefmilieu van het kind buiten het gezin;hier vangt men de eerste problemen op…Wordt er dan van Assepoester iets verwacht? Een greep uit haartaken: 28 lestijden per week; met wat hulp van de leerkrachtlichamelijke opvoeding: 26 uur voor een ganse klas (niet-klasge-bonden uren zijn uiterst zeldzaam; ook tijdens de examenperio-de werkt men steeds klasgebonden); elk uur een verschillendeles geven (geen parallel-uren), van taal over wiskunde en wereld-oriëntatie tot muziek en manuele expressie; door de inplantingvan de meeste basisscholen in kleinere leefgemeenschappen, ishet verwachtingspatroon van deze gemeenschap erg hoog: alsleerkracht ben je een voorbeeld en neem je dus buiten de school-uren toch wel deel aan menslievende initiatieven, aan een sport-activiteit, aan een opendeurdag in het natuurreservaat, een vei-ligheidsactie voor betere fietspaden enz.Assepoester krijgt toch de materiele mogelijkheden om te wer-ken: uit het werkingsbudget (dat nu lichtjes steeg), mag menallerlei mensen aanwerven als beleidsondersteuner, administra-tieve medewerker…; maar dit budget volstaat nu al niet om degrote materiele tekorten uit het verleden wat bij te werken. Bo-vendien liggen allerlei rekeningen klaar van nieuwe leerplannen,nieuwe handboeken voor elk vak, milieuverplichtingen…

Staf Peeters - directeur - Kessel-NijlenDit is een fragment uit een uitvoerige lezersbrief. De volledigeversie kan u lezen op www.klasse.be/kvl/109/teksten/47

KLASSE NR.109 49 miljard extra 4© www.klasse.be/kvl/107/55 Dagen vakantie opgeofferd

5© www.klasse.be/kvl/107/46

Page 50: Klasse voor Leraren 109

Nu op INTERNET

Volgende week inKLASSE VOOR OUDERS

(rond 10 november op school en vanaf 7 november op www.klasse.be)

1. Een vangnet voor kinderen. Demotivatie, drugs, leerproble-men, faalangst… In elke klas zitten kinderen die wat extra aandachten zorg nodig hebben. Wat is de taak van de ouder, de (taak)leerkrachten de CLB-medewerker?

Tip: Gebruik het artikel om met de leerlingen en/of ouders hieroverte spreken. Hoe vangt uw school kinderen met problemen op?Weten de ouders dat en weten de leerlingen waar ze terechtkunnen? Wie is de CLB-medewerker? En waar en wanneerkunnen ouders en kinderen bij hen terecht? Samen met deleerkrachten zijn ouders verantwoordelijk voor de eerstelijns-opvang. Hoe kan u elkaar ondersteunen? Het artikel sluit aanbij Vizier (p. 4-9) in deze Klasse.

2. Pesten. Klasse voor Ouders start met een aangepaste versie van DeEerste Lijn (de katern die u de voorbije twee jaar in uw eigen Klassevond) en wil ouders zo ondersteunen bij de aanpak en preventie vanprobleemgedrag thuis en op school. De eerste bijdrage gaat overpesten. Elk jaar worden in Vlaanderen 40.000 kinderen gepest. Vaakonzichtbaar en soms zelfs strafbaar voor de wet: steaming.

Tip: Hoe zit het met pesten in uw klas? En hoe werkt de schooleraan? Gebruik het artikel om hierover met de leerlingen en/ofde ouders te spreken. Hoe u een pestactieplan op schooluitwerkt, vindt u in uw map De Eerste Lijn en op www.klasse.be/kvl/87/45

3. Het dubbelportret. Pauline (8) en haar lerares Sofie (26) van hetvierde leerjaar praten samen over leren en zelfstandig werken.

Tip: Wat is leren? Wat hebben we écht nodig om in deze wereldmee te draaien? Gebruik dit dubbelportret voor een discussiein de klas of op de oudervereniging. Misschien ook een ideevoor een schrijfopdracht.

4. Cyberquiz. Klasse voor Ouders neemt ouders mee op hetinternet. Een leuke wedstrijd achter de computer thuis, in debibliotheek of de school.

Tip: Daagt u de ouders uit om mee te doen? Geeft u ze ook de kansom op uw school te komen internetten en een computer tewinnen?

Over twee weken inMAKS!

(rond 10 november op school en vanaf 8 november op www.maks.be)

1. Portret van een straight edger. Ze eten geen dieren, gebrui-ken geen drugs en alcohol en houden het bij één partner. Straightedgers kiezen voor soberheid en hardcore. Tineke (18) verteltwaarom.

Tip: Zitten er ook zulke jongeren op uw school? Praat over trends enrages, jongerencultuur, zingeving, groepsdruk en een eigenidentiteit zoeken. (Over straight edgers leest u meer op www.straight-edge.com en www.globalserve.net/~rolyn/sxe.html)

2. «Wij volgen beroepsonderwijs» Maks! strijkt neer in eenberoepsafdeling.

Tip: Hoe kunnen we de kloof tussen ASO, TSO, BSO en KSOdichten. Iemand een idee?

3. Computergames. De nieuwste trends, de hipste spellen, desnedigste gamestaal. Gamesaddicts vertellen waarom.

Tip: Waarschijnlijk zitten er ook gamesspecialisten in uw klas. Laathén (en de anderen) aan het woord over hobby’s, verslavin-gen, uitdagingen...

4. Woord en beeld. Midden in het blad een mini-poster met eensterk beeld.

Tip: Welke tekst(en) zouden uw leerlingen op deze poster zetten?Opsturen naar Maks!

5. Schoolrock. Een interview met No Deposit: jongeren die een eigenband hebben en dat proberen te combineren met schoolwerk.

Tip: Moedig uw muzikale leerlingen aan om mee te doen metSchoolrock: een optreden in de eigen school en méér.

6. Kunst in het SMAK. Hedendaagse kunst is meer dan strepen enbollen. Een jonge kunstenaar spreekt uit ervaring en uw leerlingenkrijgen een grandioze entree in het modernste en meest spraakma-kende museum voor hedendaagse kunst in België.

Tip: Stimuleer uw leerlingen mee te doen aan de bijzonderewedstrijd. (Win een rondleiding, een fuif in het museum ofzelfs een écht kunstwerk.)

7. De laatste foto. Op de achtercover van elke Maks! komt eenfoto door en voor jongeren.

Tip: Stimuleer uw creatieve leerlingen om hun beste foto in testuren en hun werk meteen aan 210.000 andere jongeren tetonen. Maks! (Foto) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

8. Maks! steekt vol tips, wedstrijden, sites, hulplijnen, ideeën engratis hebbedingen.

Tip: Moedig uw leerlingen aan om mee te doen en mee te denken.

E X T R A : G R A T I S A F F I C H E SElke school krijgt vanaf deze maand affiches om hetthema van het nieuwe nummer van Klasse voorOuders en/of Maks! aan te kondigen. De afficheszitten bij de pakken nummers. Hangt u ze op waar dedoelgroep ze kan zien?

Wat dacht u van nieuws, service en informatie op uw maat? Vanaf1 november krijgt u het op uw virtueel bord. Dan splitst de websitevan Klasse zich op in een specifiek aanbod voor leerkrachten,ouders en leerlingen. Wat dit u oplevert? Dagelijkse updates vanhet onderwijsnieuws, hyperlinks naar sites voor nascholing, lesvoor-

50 KLASSE NR.109

bereidingen, uitwisselingen enz., hapklare verwijzingen naar dis-cussieforums, dossiers, archiefmateriaal, vaktijdschriften, schoolka-lenders… en ook uw (school)website kondigen we graag aan.Commentaar of suggesties kan u nu al kwijt op het nieuwe Klassee-mailadres voor leerkrachten. [email protected].

Page 51: Klasse voor Leraren 109

(advertentie)

Page 52: Klasse voor Leraren 109

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

PAUL BEKE - CARINE VERLEYE

«Zoals de Grote Oceaan slechts een smaakheeft – die van zout – zo heeft ons onderwijsook slechts een smaak: die van vrijheid»Boeddha