Klaar voor Later
-
Upload
triade-flevoland -
Category
Documents
-
view
226 -
download
2
description
Transcript of Klaar voor Later
Klaar voor laterVijf jaar ondersteuning van moeders en kinderen door Triade
In het Moeder & Kindhuis helpen we moeders die daar zelfstandig nog niet
toe in staat zijn, om hun pasgeboren baby te verzorgen. Het zijn jonge
moeders met of zonder een verstandelijke beperking. In Flevoland zijn er,
in vergelijking met andere provincies, relatief veel tienermoeders.
Voor kinderen is het van groot belang dat ze zich vanaf dag 1 geborgen
voelen en moederliefde kennen. Voor moeders is het van groot belang dat
ze met hun kindje een band opbouwen. De band met hun kind verstevigt
hun eigenwaarde. Door in de eerste levensfase te investeren in de hechting
tussen moeder en kind, voorkomen we problemen die zich in latere fases
kunnen voordoen. Uit onderzoek blijkt dat gebrek aan hechting vaak tot
gedragsproblemen leidt. Met onze ondersteuning geven we moeders en
kinderen een goede start.
Met evidence based methodieken BOL-EIM, Gezin Centraal en video
interactie training als hulpmiddel, lukt het om de moeders een relatie te
laten opbouwen met hun kindje. Ook zorgen we ervoor dat de moeders
zelfstandig kunnen functioneren, een huishouden kunnen runnen of de
financiën op orde krijgen. Na een tijd staan de meeste moeders op eigen
benen en vertrekken ze uit het Moeder & Kindhuis.
Onvolkomenheden in de financiering remden ons niet om het Moeder &
Kindhuis door te zetten. Ook voor de toekomst is de financiering van het
Moeder & Kindhuis niet zeker. Maar we mogen ons daardoor niet laten
weerhouden. Kinderen zijn de toekomst. Het is veel waard om in de
cruciale eerste levensjaren te investeren en hen een echte kans op een
mooi leven te geven.
Daar blijven wij ons voor inzetten!
Micky Adriaansens
Voorzitter Raad van Bestuur Triade
Triade viert het vijfjarig bestaan van het Moeder & Kindhuis en daar zijn we trots op!
Voorwoord
In het Moeder & Kindhuis helpen we moeders die daar zelfstandig nog niet
toe in staat zijn, om hun pasgeboren baby te verzorgen. Het zijn jonge
moeders met of zonder een verstandelijke beperking. In Flevoland zijn er,
in vergelijking met andere provincies, relatief veel tienermoeders.
Voor kinderen is het van groot belang dat ze zich vanaf dag 1 geborgen
voelen en moederliefde kennen. Voor moeders is het van groot belang dat
ze met hun kindje een band opbouwen. De band met hun kind verstevigt
hun eigenwaarde. Door in de eerste levensfase te investeren in de hechting
tussen moeder en kind, voorkomen we problemen die zich in latere fases
kunnen voordoen. Uit onderzoek blijkt dat gebrek aan hechting vaak tot
gedragsproblemen leidt. Met onze ondersteuning geven we moeders en
kinderen een goede start.
Met evidence based methodieken BOL-EIM, Gezin Centraal en video
interactie training als hulpmiddel, lukt het om de moeders een relatie te
laten opbouwen met hun kindje. Ook zorgen we ervoor dat de moeders
zelfstandig kunnen functioneren, een huishouden kunnen runnen of de
financiën op orde krijgen. Na een tijd staan de meeste moeders op eigen
benen en vertrekken ze uit het Moeder & Kindhuis.
Onvolkomenheden in de financiering remden ons niet om het Moeder &
Kindhuis door te zetten. Ook voor de toekomst is de financiering van het
Moeder & Kindhuis niet zeker. Maar we mogen ons daardoor niet laten
weerhouden. Kinderen zijn de toekomst. Het is veel waard om in de
cruciale eerste levensjaren te investeren en hen een echte kans op een
mooi leven te geven.
Daar blijven wij ons voor inzetten!
Micky Adriaansens
Voorzitter Raad van Bestuur Triade
Triade viert het vijfjarig bestaan van het Moeder & Kindhuis en daar zijn we trots op!
Voorwoord
2 | Klaar voor later Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3
‘De afgelopen tijd ben ik vaak verhuisd. Eerst woonde ik samen, maar dat
ging niet goed. Angel is toen uit huis geplaatst en ik kwam met Madison
in de crisisopvang in Zwolle terecht. Van daaruit zijn we naar een tiener-
moederhuis in Hilversum gegaan, maar daar paste ik niet tussen. Er waren
veel verplichtingen. Samen ontbijten enzo. Ik heb er niet zoveel mee om
tussen bekvechtende tieners te zitten, dat kan niet goed zijn voor mij en
mijn kind. Ook had ik vaak problemen met twee leidsters. Het voelde alsof
ze me kleineerden en ruzie uitlokten.
Op mijn gemakIn Almere voel ik me op mijn gemak, dat zegt veel. Veel vertrouwen in
begeleiders heb ik niet, dat komt door mijn verleden. Hier benaderen ze me
heel rustig. Ze gaan ervan uit dat wat je zelf kunt, doe je gewoon zelf. Zo heb
ik zelf mijn uitkering en beschermingsbewind aangevraagd en doe ik mijn
eigen boodschappen van het weekgeld. Ik ben een hele zelfstandige moeder.
Tienermoeder Samantha
‘Voor nu is ditmijn droomplek.’
Samantha (21) woont met haar dochter Madison (2,5 jaar) sinds een half jaar in het Moeder & Kindhuis. ‘Ik werk hard om mijn dochter Angel (4 jaar) weer thuis te krijgen.’
2 | Klaar voor later Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3
‘De afgelopen tijd ben ik vaak verhuisd. Eerst woonde ik samen, maar dat
ging niet goed. Angel is toen uit huis geplaatst en ik kwam met Madison
in de crisisopvang in Zwolle terecht. Van daaruit zijn we naar een tiener-
moederhuis in Hilversum gegaan, maar daar paste ik niet tussen. Er waren
veel verplichtingen. Samen ontbijten enzo. Ik heb er niet zoveel mee om
tussen bekvechtende tieners te zitten, dat kan niet goed zijn voor mij en
mijn kind. Ook had ik vaak problemen met twee leidsters. Het voelde alsof
ze me kleineerden en ruzie uitlokten.
Op mijn gemakIn Almere voel ik me op mijn gemak, dat zegt veel. Veel vertrouwen in
begeleiders heb ik niet, dat komt door mijn verleden. Hier benaderen ze me
heel rustig. Ze gaan ervan uit dat wat je zelf kunt, doe je gewoon zelf. Zo heb
ik zelf mijn uitkering en beschermingsbewind aangevraagd en doe ik mijn
eigen boodschappen van het weekgeld. Ik ben een hele zelfstandige moeder.
Tienermoeder Samantha
‘Voor nu is ditmijn droomplek.’
Samantha (21) woont met haar dochter Madison (2,5 jaar) sinds een half jaar in het Moeder & Kindhuis. ‘Ik werk hard om mijn dochter Angel (4 jaar) weer thuis te krijgen.’
4 | Klaar voor later Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 5
‘Ze gaan ervan uit dat wat je zelf kunt, doe je gewoon zelf.’
Driftbuien van MadisonAls ik vragen heb over de opvoeding, helpt de begeleiding me goed.
Ik bedacht zelf doelen. Een daarvan was om te leren gaan met de driftbuien
van Madison. De leidsters geven me tips over wat ik dan kan proberen.
Madi even op de gang of in haar kamer zetten, bijvoorbeeld. Ik kijk dan
wat het beste voor haar werkt en hou vol. Een ander doel was Madi leren
doorslapen, want dat deed ze absoluut niet. Ze hield me nachtenlang
wakker. Twee dagen geleden sliep ze voor het eerst de hele nacht door
in haar eigen bed. Zo knap!
SchuldenvrijOoit hoop ik schuldenvrij te zijn. Ik doe mijn financiën zelf, maar de
begeleiding kijkt mee. Dat vind ik fijn, dan weet ik zeker dat ik het goed doe.
Ze helpen me ook om te zien of Angel, mijn oudste dochter die nu in een
pleeggezin woont, terug kan komen. Daar is een kansje op en droom ik van.
Je kind uit huis geplaatst zien worden, dat wens ik niemand toe. Ik ben trots
op alle stappen die ik al heb gezet om haar straks terug te kunnen krijgen.
Het leven is een leerprocesIk zie dingen nu anders dan toen ik op mijn zestiende voor het eerst
moeder werd. Ik ben ouder en heb veel geleerd. Door het Moeder & Kind-
huis is mijn leven echt beter geworden. Het is zeker aan te raden aan
andere tienermoeders. Kinderen worden nou eenmaal niet geboren met
een gebruiksaanwijzing. Het is een leerproces. Daar ga je met je eigen
kennis en de hulp van de begeleiders doorheen. Binnenkort heb ik nog
maar één contactmoment per dag: het gaat hartstikke goed.
De toekomst Sinds kort heb ik een nieuwe vriend, we zijn helemaal happy. Ik hoop dat
het zo blijft en dat we in de toekomst kunnen samenwonen. Nu ik hier nog
woon, heb ik voor mezelf als doel om mijn sociale netwerk uit te breiden.
Die is nu helaas nog op een hand te tellen. Ook wil ik mijn verleden een
plekje geven. Voor de toekomst? Wil ik een eigen huis en een baan, ik heb
best wel veel plannen. Maar voor nu is dit echt mijn droomplek.’
4 | Klaar voor later Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 5
‘Ze gaan ervan uit dat wat je zelf kunt, doe je gewoon zelf.’
Driftbuien van MadisonAls ik vragen heb over de opvoeding, helpt de begeleiding me goed.
Ik bedacht zelf doelen. Een daarvan was om te leren gaan met de driftbuien
van Madison. De leidsters geven me tips over wat ik dan kan proberen.
Madi even op de gang of in haar kamer zetten, bijvoorbeeld. Ik kijk dan
wat het beste voor haar werkt en hou vol. Een ander doel was Madi leren
doorslapen, want dat deed ze absoluut niet. Ze hield me nachtenlang
wakker. Twee dagen geleden sliep ze voor het eerst de hele nacht door
in haar eigen bed. Zo knap!
SchuldenvrijOoit hoop ik schuldenvrij te zijn. Ik doe mijn financiën zelf, maar de
begeleiding kijkt mee. Dat vind ik fijn, dan weet ik zeker dat ik het goed doe.
Ze helpen me ook om te zien of Angel, mijn oudste dochter die nu in een
pleeggezin woont, terug kan komen. Daar is een kansje op en droom ik van.
Je kind uit huis geplaatst zien worden, dat wens ik niemand toe. Ik ben trots
op alle stappen die ik al heb gezet om haar straks terug te kunnen krijgen.
Het leven is een leerprocesIk zie dingen nu anders dan toen ik op mijn zestiende voor het eerst
moeder werd. Ik ben ouder en heb veel geleerd. Door het Moeder & Kind-
huis is mijn leven echt beter geworden. Het is zeker aan te raden aan
andere tienermoeders. Kinderen worden nou eenmaal niet geboren met
een gebruiksaanwijzing. Het is een leerproces. Daar ga je met je eigen
kennis en de hulp van de begeleiders doorheen. Binnenkort heb ik nog
maar één contactmoment per dag: het gaat hartstikke goed.
De toekomst Sinds kort heb ik een nieuwe vriend, we zijn helemaal happy. Ik hoop dat
het zo blijft en dat we in de toekomst kunnen samenwonen. Nu ik hier nog
woon, heb ik voor mezelf als doel om mijn sociale netwerk uit te breiden.
Die is nu helaas nog op een hand te tellen. Ook wil ik mijn verleden een
plekje geven. Voor de toekomst? Wil ik een eigen huis en een baan, ik heb
best wel veel plannen. Maar voor nu is dit echt mijn droomplek.’
Onderzoeker Mirjam Oosterman
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 76 | Klaar voor later
‘Veel tienermoeders komen niet uit een ideale situatie en hebben vaak zelf
een slechte jeugd gehad. Maar dat wil nog niet meteen zeggen dat ze dit
overdragen op hun kind. De Minnesota-studie uit de Verenigde Staten laat
dat goed zien; kinderen zijn dertig jaar lang gevolgd in hun ontwikkeling.
Van de groep kinderen met een moeder uit een slechte sociaal-economische
positie en met een problematische jeugd, ontwikkelt een aanzienlijk deel
zich goed. Zelfs de kinderen van moeders met een extreem problematische
jeugd. Wel bestaat bij deze groep een groter risico op gedragsproblemen,
zoals ADHD bij kleuters of risicovol seksueel gedrag in de tienerjaren.
Mirjam Oosterman is mede-hoofdonder- zoeker van het project Generaties2, van de Vrije Universiteit Amsterdam. Dit onderzoek brengt de overgang naar het ouderschap in kaart van jonge moeders in Nederland. Ook moeders van het Moeder & Kindhuis doen mee aan dit onderzoek.
‘Steun van volwassenen is essentieel voor tienermoeders’
Onderzoeker Mirjam Oosterman
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 76 | Klaar voor later
‘Veel tienermoeders komen niet uit een ideale situatie en hebben vaak zelf
een slechte jeugd gehad. Maar dat wil nog niet meteen zeggen dat ze dit
overdragen op hun kind. De Minnesota-studie uit de Verenigde Staten laat
dat goed zien; kinderen zijn dertig jaar lang gevolgd in hun ontwikkeling.
Van de groep kinderen met een moeder uit een slechte sociaal-economische
positie en met een problematische jeugd, ontwikkelt een aanzienlijk deel
zich goed. Zelfs de kinderen van moeders met een extreem problematische
jeugd. Wel bestaat bij deze groep een groter risico op gedragsproblemen,
zoals ADHD bij kleuters of risicovol seksueel gedrag in de tienerjaren.
Mirjam Oosterman is mede-hoofdonder- zoeker van het project Generaties2, van de Vrije Universiteit Amsterdam. Dit onderzoek brengt de overgang naar het ouderschap in kaart van jonge moeders in Nederland. Ook moeders van het Moeder & Kindhuis doen mee aan dit onderzoek.
‘Steun van volwassenen is essentieel voor tienermoeders’
Moeder & Kindhuis | 98 | Klaar voor later
‘Wij kijken hoe jonge moeders zichzelf als
moeder zien en wat voor verwachtingen ze hebben.’
Doorbreek de vicieuze cirkelBij moeders die door hun situatie en verleden niet goed voor hun kind
kunnen zorgen, zie je vaak een hardhandige opvoedingsstijl of zelfs
mishandeling. Het onderzoek toont aan dat het belangrijk is om de cirkel
van een problematische jeugd te doorbreken, bijvoorbeeld door tieners de
emotionele steun van volwassenen te laten ervaren. Dat kan informeel of
in therapievorm. Met Generaties2 hopen we nog andere factoren te
ontdekken die een rol spelen bij het doorbreken van de cirkel.
Steun werkt stressverlagendDe mate van steun die tienermoeders ervaren is essentieel voor de kans
op een veilige gehechtheidsrelatie met het kind en een stabiele opvoeding.
Meer steun werkt stressverlagend, het maakt je beter bestand tegen
moeilijke ervaringen of uitdagingen in het ouderschap. Er zijn gelukkig
steeds meer programma’s die zich richten op de relatie tussen moeder en
kind. De uitkomsten tot zover zijn bemoedigend, maar de effectiviteit van
die programma’s is nog niet op alle terreinen aangetoond. Wij hopen daar
met ons onderzoek Generaties2 ook een bijdrage aan te leveren.
Steun zoeken of nietHet valt ons op dat niet alle jonge moeders steun zoeken of benutten.
Wij vragen ons af welke factoren daarbij een rol spelen. Waarom zoekt
de ene moeder steun en accepteert de ander niets terwijl die steun wel
wordt aangeboden?
Tienermoeders in EuropaVan alle Europese landen heeft Nederland, samen met Zwitserland, de
kleinste groep tienermoeders. Flevoland heeft in vergelijking met andere
provincies veel tienermoeders. Het gaat over meisjes onder de 20 jaar
met een kindje. In Nederland zijn het nog geen vijf op de duizend meisjes.
Engeland staat bovenaan de lijst; daar is dan ook veel onderzoek naar
tienermoeders gedaan. De uitkomsten daarvan zijn ook relevant
voor Nederland.
Ongepland zwangerEen interessante vraag in onderzoeken is waarom deze jonge meisjes
beslissen om een kindje te houden als ze zwanger zijn. Meestal is een
zwangerschap niet gepland op die leeftijd, maar vaak weten de meiden
ruim op tijd dat ze zwanger zijn. Ze hebben nog de keuze om de
zwangerschap te onderbreken, maar doen dit dus lang niet altijd.
Redenen om het kindje te houden’Groot Brits onderzoek geeft verschillende redenen aan. Een hekel aan
school is opvallend genoeg een vaak aangegeven reden. Gepest worden,
geen vrienden hebben, geen steun vinden op school, het nut van leren
niet inzien: dat soort redenen gaven tienermoeders om het kindje te
houden en moeder te worden in plaats van scholier.
‘Tienermoeders zien een kind vaak als een kans om liefde te geven en te krijgen.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 9
Moeder & Kindhuis | 98 | Klaar voor later
‘Wij kijken hoe jonge moeders zichzelf als
moeder zien en wat voor verwachtingen ze hebben.’
Doorbreek de vicieuze cirkelBij moeders die door hun situatie en verleden niet goed voor hun kind
kunnen zorgen, zie je vaak een hardhandige opvoedingsstijl of zelfs
mishandeling. Het onderzoek toont aan dat het belangrijk is om de cirkel
van een problematische jeugd te doorbreken, bijvoorbeeld door tieners de
emotionele steun van volwassenen te laten ervaren. Dat kan informeel of
in therapievorm. Met Generaties2 hopen we nog andere factoren te
ontdekken die een rol spelen bij het doorbreken van de cirkel.
Steun werkt stressverlagendDe mate van steun die tienermoeders ervaren is essentieel voor de kans
op een veilige gehechtheidsrelatie met het kind en een stabiele opvoeding.
Meer steun werkt stressverlagend, het maakt je beter bestand tegen
moeilijke ervaringen of uitdagingen in het ouderschap. Er zijn gelukkig
steeds meer programma’s die zich richten op de relatie tussen moeder en
kind. De uitkomsten tot zover zijn bemoedigend, maar de effectiviteit van
die programma’s is nog niet op alle terreinen aangetoond. Wij hopen daar
met ons onderzoek Generaties2 ook een bijdrage aan te leveren.
Steun zoeken of nietHet valt ons op dat niet alle jonge moeders steun zoeken of benutten.
Wij vragen ons af welke factoren daarbij een rol spelen. Waarom zoekt
de ene moeder steun en accepteert de ander niets terwijl die steun wel
wordt aangeboden?
Tienermoeders in EuropaVan alle Europese landen heeft Nederland, samen met Zwitserland, de
kleinste groep tienermoeders. Flevoland heeft in vergelijking met andere
provincies veel tienermoeders. Het gaat over meisjes onder de 20 jaar
met een kindje. In Nederland zijn het nog geen vijf op de duizend meisjes.
Engeland staat bovenaan de lijst; daar is dan ook veel onderzoek naar
tienermoeders gedaan. De uitkomsten daarvan zijn ook relevant
voor Nederland.
Ongepland zwangerEen interessante vraag in onderzoeken is waarom deze jonge meisjes
beslissen om een kindje te houden als ze zwanger zijn. Meestal is een
zwangerschap niet gepland op die leeftijd, maar vaak weten de meiden
ruim op tijd dat ze zwanger zijn. Ze hebben nog de keuze om de
zwangerschap te onderbreken, maar doen dit dus lang niet altijd.
Redenen om het kindje te houden’Groot Brits onderzoek geeft verschillende redenen aan. Een hekel aan
school is opvallend genoeg een vaak aangegeven reden. Gepest worden,
geen vrienden hebben, geen steun vinden op school, het nut van leren
niet inzien: dat soort redenen gaven tienermoeders om het kindje te
houden en moeder te worden in plaats van scholier.
‘Tienermoeders zien een kind vaak als een kans om liefde te geven en te krijgen.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 9
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1110 | Klaar voor later
Kans om liefde te geven en krijgenDe tweede oorzaak bleek een ongelukkige jeugd en een slechte sociaal-
economische positie. Denk aan meisjes die vaak verhuisden, in een slechte
woonomgeving opgroeiden en meisjes waarvan hun ouders geen rolmodel
vervulden. Deze tienermoeders zien een kind vaak als een kans om liefde te
geven en te krijgen en een gezin te vormen dat ze zelf nooit hebben gehad.
Banen niet voor het oprapenDerde reden om een zwangerschap niet af te breken is voor velen het
gebrek aan perspectief op de arbeidsmarkt. De meisjes in de lage sociaal-
economische situaties zien om zich heen dat de banen niet voor het
oprapen liggen. Dat het geen leuke banen zijn. Een baby is dan de meest
aantrekkelijke optie om te ontsnappen aan een duf baantje zonder
perspectief op een carrière.
Relatie met ouder belangrijk voor zelfbeeld‘We onderzoeken ook het zelfvertrouwen van tienermoeders in hun rol
als ouder. Veel onderzoeken laten zien dat het zelfbeeld van tienermoeders
vaak laag is. Dat komt deels door de gezinnen en situaties waar de
moeders uitkomen. Ze hebben bijvoorbeeld minder positieve relaties
met hun ouders. En dat is nu juist belangrijk voor je zelfbeeld. School, sport
en muziek dragen ook bij aan de ontwikkeling van een positief zelfbeeld.
Als je dat miste, omdat je de mogelijkheden niet had, heb je kans op een
minder goed ontwikkeld zelfbeeld.
Zelfbeeld van een moeder Vertrouwen in jezelf als ouder is belangrijk voor de opvoeding.
Daarom kijken wij hoe jonge moeders zichzelf als moeder zien en wat
voor verwachtingen ze hebben. Dat doen we al tijdens de zwangerschap.
Vervolgens onderzoeken we hoe het zelfvertrouwen is als het kindje
geboren is en hoe dat groeit of daalt als het kind groter wordt. We blijven
de moeders nog een tijdje volgen en zijn benieuwd naar de uiteindelijke
resultaten in Nederland.’
‘School, sport en muziek dragen bij aan de ontwikkeling van een positief zelfbeeld.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1110 | Klaar voor later
Kans om liefde te geven en krijgenDe tweede oorzaak bleek een ongelukkige jeugd en een slechte sociaal-
economische positie. Denk aan meisjes die vaak verhuisden, in een slechte
woonomgeving opgroeiden en meisjes waarvan hun ouders geen rolmodel
vervulden. Deze tienermoeders zien een kind vaak als een kans om liefde te
geven en te krijgen en een gezin te vormen dat ze zelf nooit hebben gehad.
Banen niet voor het oprapenDerde reden om een zwangerschap niet af te breken is voor velen het
gebrek aan perspectief op de arbeidsmarkt. De meisjes in de lage sociaal-
economische situaties zien om zich heen dat de banen niet voor het
oprapen liggen. Dat het geen leuke banen zijn. Een baby is dan de meest
aantrekkelijke optie om te ontsnappen aan een duf baantje zonder
perspectief op een carrière.
Relatie met ouder belangrijk voor zelfbeeld‘We onderzoeken ook het zelfvertrouwen van tienermoeders in hun rol
als ouder. Veel onderzoeken laten zien dat het zelfbeeld van tienermoeders
vaak laag is. Dat komt deels door de gezinnen en situaties waar de
moeders uitkomen. Ze hebben bijvoorbeeld minder positieve relaties
met hun ouders. En dat is nu juist belangrijk voor je zelfbeeld. School, sport
en muziek dragen ook bij aan de ontwikkeling van een positief zelfbeeld.
Als je dat miste, omdat je de mogelijkheden niet had, heb je kans op een
minder goed ontwikkeld zelfbeeld.
Zelfbeeld van een moeder Vertrouwen in jezelf als ouder is belangrijk voor de opvoeding.
Daarom kijken wij hoe jonge moeders zichzelf als moeder zien en wat
voor verwachtingen ze hebben. Dat doen we al tijdens de zwangerschap.
Vervolgens onderzoeken we hoe het zelfvertrouwen is als het kindje
geboren is en hoe dat groeit of daalt als het kind groter wordt. We blijven
de moeders nog een tijdje volgen en zijn benieuwd naar de uiteindelijke
resultaten in Nederland.’
‘School, sport en muziek dragen bij aan de ontwikkeling van een positief zelfbeeld.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1312 | Klaar voor later
‘Heel erg schrikken was het toen ik ontdekte dat ik zwanger was. Gelukkig
wende het snel en kon ik er snel heel blij mee zijn. Iedereen reageerde
positief. Voor mijn zwangerschap woonde ik begeleid zelfstandig, maar ik
mocht daar niet met een kindje blijven. Ik zocht naar een andere woning en
verbleef een tijdje bij mijn moeder. Dat ging niet lekker en daarom hebben
we samen besloten dat een tienermoederhuis beter zou zijn. In Amsterdam
stonden de andere moeders mij niet echt aan. Bij Triade vond ik het eigen-
lijk meteen leuk: je hebt een eigen huisje en niet heel veel met andere
moeders te maken als je dat niet wilt.
Flink wennenGivensely was een paar maanden oud toen we verhuisden. Het was flink
wennen; hier wonen en je houden aan afspraken. Bij mijn moeder was dat
anders. Er kwam steeds begeleiding langs om te vragen hoe het gaat, dat
vond ik in het begin niet zo leuk. Maar nu ben ik ze er toch dankbaar voor.
Tienermoeder Rachida
‘Ik wil een goed voorbeeld zijn voor mijn dochtertje’
Samen met haar dochter Givensely (2 jaar) woont Rachida (22) in het Moeder & Kindhuis. Het was even wennen, maar na twee jaar is ze klaar om op zichzelf te gaan wonen.
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1312 | Klaar voor later
‘Heel erg schrikken was het toen ik ontdekte dat ik zwanger was. Gelukkig
wende het snel en kon ik er snel heel blij mee zijn. Iedereen reageerde
positief. Voor mijn zwangerschap woonde ik begeleid zelfstandig, maar ik
mocht daar niet met een kindje blijven. Ik zocht naar een andere woning en
verbleef een tijdje bij mijn moeder. Dat ging niet lekker en daarom hebben
we samen besloten dat een tienermoederhuis beter zou zijn. In Amsterdam
stonden de andere moeders mij niet echt aan. Bij Triade vond ik het eigen-
lijk meteen leuk: je hebt een eigen huisje en niet heel veel met andere
moeders te maken als je dat niet wilt.
Flink wennenGivensely was een paar maanden oud toen we verhuisden. Het was flink
wennen; hier wonen en je houden aan afspraken. Bij mijn moeder was dat
anders. Er kwam steeds begeleiding langs om te vragen hoe het gaat, dat
vond ik in het begin niet zo leuk. Maar nu ben ik ze er toch dankbaar voor.
Tienermoeder Rachida
‘Ik wil een goed voorbeeld zijn voor mijn dochtertje’
Samen met haar dochter Givensely (2 jaar) woont Rachida (22) in het Moeder & Kindhuis. Het was even wennen, maar na twee jaar is ze klaar om op zichzelf te gaan wonen.
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1514 | Klaar voor later
‘De liefde van je eigen kind, dat is het mooiste van moeder zijn.’
Ik heb er in de twee jaar veel aan gehad. Ze geven goede tips, nu
bijvoorbeeld weer over de zindelijkheidstraining.
Werken aan een goede toekomst samenVeel dingen weet ik nu zelf. En ik krijg ook veel handige tips van bijvoor-
beeld de crècheleidsters. Givensely gaat elke week naar de opvang,
want ik ga twee dagen in de week naar school en loop drie dagen stage.
Mijn laatste jaar van de opleiding Medewerker Maatschappelijke Zorg en
het stagelopen zijn beide best zwaar. Het is haasten om Givensely op tijd
op te halen en weg te brengen. Maar ik werk aan een goede toekomst voor
ons samen, daar gaat het om. Ik kijk uit naar mijn diploma en wil graag een
leuke baan als ik straks klaar ben. En natuurlijk wil ik een goed voorbeeld
zijn voor Givensely.
Trots op mijn kleineDe ene keer vind ik dat het goed gaat, de andere keer niet zo. Givensely is
een pittige dame. Ik ben trots op haar en ben blij dat ik de zorg voor haar
draag en niet een ander. De liefde van je eigen kind, leuke dingen samen
doen: dat is het mooiste van moeder zijn. In het begin vond ik het lastig om
rekening te houden met de kleine en jammer dat ik niet meer zomaar mijn
eigen gang kon gaan. Maar daar ben ik nu aan gewend en trots dat ik nu
zelf voor mijn kleine kan zorgen.
Op mezelfMijn tijd bij het Moeder & Kindhuis zit er bijna op. Ik zie er naar uit om op
mijzelf te gaan. Spannend, maar het gaat wel lukken. Ik kan dan altijd
dingen vragen aan mijn moeder en zus, of aan andere jonge moeders op
school. Dat doe ik nu soms ook, gewoon over hoe zij kleine opvoeddingen
aan zouden pakken. Of hoe ik dingen kan aanvragen bij de Belastingdienst
en de gemeente. Het komt allemaal wel goed.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1514 | Klaar voor later
‘De liefde van je eigen kind, dat is het mooiste van moeder zijn.’
Ik heb er in de twee jaar veel aan gehad. Ze geven goede tips, nu
bijvoorbeeld weer over de zindelijkheidstraining.
Werken aan een goede toekomst samenVeel dingen weet ik nu zelf. En ik krijg ook veel handige tips van bijvoor-
beeld de crècheleidsters. Givensely gaat elke week naar de opvang,
want ik ga twee dagen in de week naar school en loop drie dagen stage.
Mijn laatste jaar van de opleiding Medewerker Maatschappelijke Zorg en
het stagelopen zijn beide best zwaar. Het is haasten om Givensely op tijd
op te halen en weg te brengen. Maar ik werk aan een goede toekomst voor
ons samen, daar gaat het om. Ik kijk uit naar mijn diploma en wil graag een
leuke baan als ik straks klaar ben. En natuurlijk wil ik een goed voorbeeld
zijn voor Givensely.
Trots op mijn kleineDe ene keer vind ik dat het goed gaat, de andere keer niet zo. Givensely is
een pittige dame. Ik ben trots op haar en ben blij dat ik de zorg voor haar
draag en niet een ander. De liefde van je eigen kind, leuke dingen samen
doen: dat is het mooiste van moeder zijn. In het begin vond ik het lastig om
rekening te houden met de kleine en jammer dat ik niet meer zomaar mijn
eigen gang kon gaan. Maar daar ben ik nu aan gewend en trots dat ik nu
zelf voor mijn kleine kan zorgen.
Op mezelfMijn tijd bij het Moeder & Kindhuis zit er bijna op. Ik zie er naar uit om op
mijzelf te gaan. Spannend, maar het gaat wel lukken. Ik kan dan altijd
dingen vragen aan mijn moeder en zus, of aan andere jonge moeders op
school. Dat doe ik nu soms ook, gewoon over hoe zij kleine opvoeddingen
aan zouden pakken. Of hoe ik dingen kan aanvragen bij de Belastingdienst
en de gemeente. Het komt allemaal wel goed.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1716 | Klaar voor later
Begeleider Anneke ten Barke
Anneke ten Barke is begeleider van vier heel verschillende moeders die in het Moeder & Kindhuis wonen.
‘Ik begeleid moeders op hun reis
naar antwoorden’
‘Als medewerker ben ik in een vroeg stadium betrokken bij het moeder-
schap, de ontwikkeling van de kinderen en de band tussen moeder en kind,
dat is een heel mooi proces. Daar wilde ik ook echt deel van uitmaken en
was voor mij de reden om destijds te solliciteren bij het Moeder & Kindhuis
van Triade. Het mooiste van mijn werk vind ik om jonge moeders te zien
groeien naar zelfverzekerde vrouwen.
Door vragen en luisterenVan de begeleidingsgesprekken met de moeders geniet ik het meest.
Samen kijken wat ze willen en welke ondersteuning ze daarbij willen
hebben. Moeders hebben de hulpvraag niet altijd helder voor ogen.
Door vragen te stellen en goed te luisteren kom ik daar vaak wel achter.
Het geeft een kick te ontdekken wat ze écht willen.
Van praktische vragen tot relatievragenHet gaat om hele diverse vragen die we van moeders krijgen. Bijvoorbeeld
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1716 | Klaar voor later
Begeleider Anneke ten Barke
Anneke ten Barke is begeleider van vier heel verschillende moeders die in het Moeder & Kindhuis wonen.
‘Ik begeleid moeders op hun reis
naar antwoorden’
‘Als medewerker ben ik in een vroeg stadium betrokken bij het moeder-
schap, de ontwikkeling van de kinderen en de band tussen moeder en kind,
dat is een heel mooi proces. Daar wilde ik ook echt deel van uitmaken en
was voor mij de reden om destijds te solliciteren bij het Moeder & Kindhuis
van Triade. Het mooiste van mijn werk vind ik om jonge moeders te zien
groeien naar zelfverzekerde vrouwen.
Door vragen en luisterenVan de begeleidingsgesprekken met de moeders geniet ik het meest.
Samen kijken wat ze willen en welke ondersteuning ze daarbij willen
hebben. Moeders hebben de hulpvraag niet altijd helder voor ogen.
Door vragen te stellen en goed te luisteren kom ik daar vaak wel achter.
Het geeft een kick te ontdekken wat ze écht willen.
Van praktische vragen tot relatievragenHet gaat om hele diverse vragen die we van moeders krijgen. Bijvoorbeeld
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1918 | Klaar voor later
‘Het mooiste van mijn werk? Jonge moeders zien groeien naar zelfverzekerde vrouwen.’
hulp bij een dagplanning maken of het regelen van bewindvoering. Of een
relatievraag, zoals: wat doe ik als de vader graag op bezoek wil komen
maar het eigenlijk niet zie zitten? Maar ook hele praktische vragen: waar
doe ik goedkoop boodschappen? Hoe zorg ik dat mijn kindje aan tafel blijft
zitten tijdens het eten? En dan de financiële vragen. Bijna alle moeders
lopen aan tegen financiële problemen: Hoe kom ik deze week uit met
mijn geld?
De reis naar het antwoordWe werken met de methodieken BOL EIM, Gezin Centraal en Video
Interactie Begeleiding. Dit betekent dat we moeders leren zelf het antwoord
te zoeken op hun vraag. We maken samen de reis naar het antwoord en
kijken bijvoorbeeld op internet of brengen een bezoek aan het consultatie-
bureau. Het is zo mooi om ze stappen te zien maken. Tijdens de reis zie je
ze groeien, ze krijgen zelfvertrouwen, leren waar ze nu eigenlijk voor staan
en wat ze met hun leven willen. Allemaal willen ze graag rust in hun situatie
en wij helpen ze om dat te bereiken. Daarin is het steeds zoeken naar het
pad dat je bewandelt. Een uitdaging waar ik veel voldoening uit haal.
Heftige situatiesNatuurlijk zijn er ook situaties die erin hakken, die het werk lastig maken.
Zo vind ik het moeilijk als de samenwerking met een moeder niet van de
grond komt. Of als blijkt dat ze haar hulpvragen echt niet duidelijk krijgt.
Helemaal heftig is een uithuisplaatsing: het besluit dat een kindje niet bij de
moeder mag blijven. Ook al is het een goed en weloverwogen besluit, het
blijven hele moeilijke momenten. Dan heb ik veel aan het team. We praten
met elkaar over de situatie en we zoeken samen uit wat de beste keuze is
voor het kind en de moeder. Elkaar steunen, dat werkt heel prettig.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 1918 | Klaar voor later
‘Het mooiste van mijn werk? Jonge moeders zien groeien naar zelfverzekerde vrouwen.’
hulp bij een dagplanning maken of het regelen van bewindvoering. Of een
relatievraag, zoals: wat doe ik als de vader graag op bezoek wil komen
maar het eigenlijk niet zie zitten? Maar ook hele praktische vragen: waar
doe ik goedkoop boodschappen? Hoe zorg ik dat mijn kindje aan tafel blijft
zitten tijdens het eten? En dan de financiële vragen. Bijna alle moeders
lopen aan tegen financiële problemen: Hoe kom ik deze week uit met
mijn geld?
De reis naar het antwoordWe werken met de methodieken BOL EIM, Gezin Centraal en Video
Interactie Begeleiding. Dit betekent dat we moeders leren zelf het antwoord
te zoeken op hun vraag. We maken samen de reis naar het antwoord en
kijken bijvoorbeeld op internet of brengen een bezoek aan het consultatie-
bureau. Het is zo mooi om ze stappen te zien maken. Tijdens de reis zie je
ze groeien, ze krijgen zelfvertrouwen, leren waar ze nu eigenlijk voor staan
en wat ze met hun leven willen. Allemaal willen ze graag rust in hun situatie
en wij helpen ze om dat te bereiken. Daarin is het steeds zoeken naar het
pad dat je bewandelt. Een uitdaging waar ik veel voldoening uit haal.
Heftige situatiesNatuurlijk zijn er ook situaties die erin hakken, die het werk lastig maken.
Zo vind ik het moeilijk als de samenwerking met een moeder niet van de
grond komt. Of als blijkt dat ze haar hulpvragen echt niet duidelijk krijgt.
Helemaal heftig is een uithuisplaatsing: het besluit dat een kindje niet bij de
moeder mag blijven. Ook al is het een goed en weloverwogen besluit, het
blijven hele moeilijke momenten. Dan heb ik veel aan het team. We praten
met elkaar over de situatie en we zoeken samen uit wat de beste keuze is
voor het kind en de moeder. Elkaar steunen, dat werkt heel prettig.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2120 | Klaar voor later
’De hechtingsrelatie tussen moeder en kind is de belangrijkste focus.
Met hechting heb ik persoonlijk veel affiniteit. Zeker sinds ik zelf moeder
ben van twee geweldige zoontjes. Hechting is niet alleen de basis voor hoe
goed kinderen zich ontwikkelen, maar legt ook de basis voor hoe je als
volwassene in het leven staat. Als je als kind een goede start krijgt, dan
heb je daar je hele leven lang profijt van. Het is van belang om in een zo
vroeg mogelijk stadium, het liefst al voor de geboorte, kwetsbare moeders
te ondersteunen in het opbouwen van een positieve ouder-kindrelatie.
En dat doen we in het Moeder & Kindhuis.
Helpen zelf na te denkenMoeders leren we dat ze kunnen vertrouwen op hun eigen mogelijkheden
Mariëlle Bonnet is gedragsdeskundige en werkt als projectleider bij het Moeder & Kindhuis. Daarnaast is ze onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze schreef een methodische handleiding voor het Moeder & Kindhuis.
Projectleider Mariëlle Bonnet
‘Een goede hechting is de basis
voor het leven’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2120 | Klaar voor later
’De hechtingsrelatie tussen moeder en kind is de belangrijkste focus.
Met hechting heb ik persoonlijk veel affiniteit. Zeker sinds ik zelf moeder
ben van twee geweldige zoontjes. Hechting is niet alleen de basis voor hoe
goed kinderen zich ontwikkelen, maar legt ook de basis voor hoe je als
volwassene in het leven staat. Als je als kind een goede start krijgt, dan
heb je daar je hele leven lang profijt van. Het is van belang om in een zo
vroeg mogelijk stadium, het liefst al voor de geboorte, kwetsbare moeders
te ondersteunen in het opbouwen van een positieve ouder-kindrelatie.
En dat doen we in het Moeder & Kindhuis.
Helpen zelf na te denkenMoeders leren we dat ze kunnen vertrouwen op hun eigen mogelijkheden
Mariëlle Bonnet is gedragsdeskundige en werkt als projectleider bij het Moeder & Kindhuis. Daarnaast is ze onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze schreef een methodische handleiding voor het Moeder & Kindhuis.
Projectleider Mariëlle Bonnet
‘Een goede hechting is de basis
voor het leven’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2322 | Klaar voor later
‘De dagelijkse praktijk kan heel goed gevoed worden door de wetenschap.’
en hoe ze hulp kunnen vragen bij wat nog niet lukt. Wij zitten niet op de
deskundigenstoel en zeggen wat ze moeten doen of laten. We helpen ze
zelf na te denken: Wat heb ik nodig om een actie uit te voeren? Wat ga
ik doen als het niet lukt? Ik denk dat wij als Moeder & Kindhuis vooruit-
strevend zijn op dit gebied.
Brugfunctie tussen wetenschap en praktijk Inhoudelijk ben ik vooral bezig om de bestaande kennis en methodieken
verder te verdiepen. Voor het Moeder & Kindhuis schreef ik een handleiding.
Daarin staan wetenschappelijke theorieën rondom hechting en goed ouder-
schap beschreven. Deze theorieën sluiten nauw aan bij de visie op hulpver-
lenen van Triade en de problematiek van de moeders en kinderen. Het hele
traject van intake tot einde plaatsing staat in de handleiding. De dagelijkse
praktijk van het Moeder & Kindhuis kan heel goed gevoed worden door
de wetenschap. Andersom kan de wetenschap niet zonder de praktijk. Die
brugfunctie staat mij erg aan en die vervul ik ook bij het Moeder & Kindhuis.
Het volgen van moeders Sinds 2010 ben ik betrokken bij het onderzoeksproject Generaties² van
de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarin volgen we aanstaande moeders
vanaf drie maanden zwangerschap in de ontwikkeling van hun ouder-
schapsrol en hoe dat van invloed is op de ontwikkeling van het kind.
Ik volg jonge moeders die zelf een jeugdzorgachtergrond hebben gehad.
Die kennis kan ik dan weer direct inzetten bij Triade.
Sensitief zijn is de basis voor veilige hechtingDe handleiding beantwoordt ook veelgestelde hulpvragen. Een veel
gestelde hulpvraag is: leer mij om mijn kindje te begrijpen, kleine signalen
op te pikken en daarop te reageren. Dat is voor alle ouders bij een pas-
geboren baby lastig, laat staan voor jonge moeders of moeders met een
verstandelijke beperking. Veel van de moeders hebben zelf niets mee-
gekregen over een veilig opvoedingsklimaat, zijn nooit goed gehecht.
Dat maakt het lastig voor ze om sensitief te zijn naar hun kindje toe,
terwijl dat nu juist de basis is van een veilige hechting.
MoederrolSoms komt het helaas voor dat het, ondanks alle pogingen, een moeder
niet lukt om de dagelijkse zorg op zich te nemen. In onze visie wil dat nog
niet zeggen dat ze als moeder ontslagen zijn uit hun rol. Je kunt moeder-
schap ook op een andere manier invullen. Bij uithuisplaatsingen kijken
we daarom echt hoe moeders die rol toch kunnen invullen. Denk aan
afspraken over regelmatig bezoek en veel contact. Wij vinden het een
belangrijke taak van het Moeder & Kindhuis om daar zorg voor te dragen.
Wat de situatie ook is, moeders krijgen de kans om zelf verantwoordelijk-
heid te nemen en invulling te geven aan een goed leven met haar kind.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2322 | Klaar voor later
‘De dagelijkse praktijk kan heel goed gevoed worden door de wetenschap.’
en hoe ze hulp kunnen vragen bij wat nog niet lukt. Wij zitten niet op de
deskundigenstoel en zeggen wat ze moeten doen of laten. We helpen ze
zelf na te denken: Wat heb ik nodig om een actie uit te voeren? Wat ga
ik doen als het niet lukt? Ik denk dat wij als Moeder & Kindhuis vooruit-
strevend zijn op dit gebied.
Brugfunctie tussen wetenschap en praktijk Inhoudelijk ben ik vooral bezig om de bestaande kennis en methodieken
verder te verdiepen. Voor het Moeder & Kindhuis schreef ik een handleiding.
Daarin staan wetenschappelijke theorieën rondom hechting en goed ouder-
schap beschreven. Deze theorieën sluiten nauw aan bij de visie op hulpver-
lenen van Triade en de problematiek van de moeders en kinderen. Het hele
traject van intake tot einde plaatsing staat in de handleiding. De dagelijkse
praktijk van het Moeder & Kindhuis kan heel goed gevoed worden door
de wetenschap. Andersom kan de wetenschap niet zonder de praktijk. Die
brugfunctie staat mij erg aan en die vervul ik ook bij het Moeder & Kindhuis.
Het volgen van moeders Sinds 2010 ben ik betrokken bij het onderzoeksproject Generaties² van
de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarin volgen we aanstaande moeders
vanaf drie maanden zwangerschap in de ontwikkeling van hun ouder-
schapsrol en hoe dat van invloed is op de ontwikkeling van het kind.
Ik volg jonge moeders die zelf een jeugdzorgachtergrond hebben gehad.
Die kennis kan ik dan weer direct inzetten bij Triade.
Sensitief zijn is de basis voor veilige hechtingDe handleiding beantwoordt ook veelgestelde hulpvragen. Een veel
gestelde hulpvraag is: leer mij om mijn kindje te begrijpen, kleine signalen
op te pikken en daarop te reageren. Dat is voor alle ouders bij een pas-
geboren baby lastig, laat staan voor jonge moeders of moeders met een
verstandelijke beperking. Veel van de moeders hebben zelf niets mee-
gekregen over een veilig opvoedingsklimaat, zijn nooit goed gehecht.
Dat maakt het lastig voor ze om sensitief te zijn naar hun kindje toe,
terwijl dat nu juist de basis is van een veilige hechting.
MoederrolSoms komt het helaas voor dat het, ondanks alle pogingen, een moeder
niet lukt om de dagelijkse zorg op zich te nemen. In onze visie wil dat nog
niet zeggen dat ze als moeder ontslagen zijn uit hun rol. Je kunt moeder-
schap ook op een andere manier invullen. Bij uithuisplaatsingen kijken
we daarom echt hoe moeders die rol toch kunnen invullen. Denk aan
afspraken over regelmatig bezoek en veel contact. Wij vinden het een
belangrijke taak van het Moeder & Kindhuis om daar zorg voor te dragen.
Wat de situatie ook is, moeders krijgen de kans om zelf verantwoordelijk-
heid te nemen en invulling te geven aan een goed leven met haar kind.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2524 | Klaar voor later
’Het is eigenlijk heel simpel: je leert iemand om na te denken door vragen
te stellen. Dat is waar het bij BOL EIM om draait. Het BOL EIM gaat uit van
de eigen kracht en is gericht op het ontwikkelen van denkvaardigheden.
In het Moeder & Kindhuis betekent dat bijvoorbeeld dat wij kersverse
moeders niet vertellen hoe laat hun kindje moet slapen, maar dat we ze
vragen: “Weet je hoe het zit met rusttijden voor je kind?” Door zo met ze in
gesprek te gaan, kun je ze uitdagen om zelf naar informatie te zoeken en
zelf met ideeën te komen.
Nieuwe manier van werkenVoor begeleiders is dat een hele andere manier van werken. Je kruipt toch
Het Moeder & Kindhuis werkt met evident based methodieken. Een daarvan is BOL EIM (Begeleid ontdekkend leren volgens het Eigen Initiatief Model), een orthopedagogi-sche ondersteuningsmethodiek ontwikkeld door Johan Timmer. Johan werkt sinds 8,5 jaar als gedragsdeskundige bij Triade.
Gedragsdeskundige Johan Timmer
‘Wij zeggen: het is jouw leven,
wat wil je daarmee?’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2524 | Klaar voor later
’Het is eigenlijk heel simpel: je leert iemand om na te denken door vragen
te stellen. Dat is waar het bij BOL EIM om draait. Het BOL EIM gaat uit van
de eigen kracht en is gericht op het ontwikkelen van denkvaardigheden.
In het Moeder & Kindhuis betekent dat bijvoorbeeld dat wij kersverse
moeders niet vertellen hoe laat hun kindje moet slapen, maar dat we ze
vragen: “Weet je hoe het zit met rusttijden voor je kind?” Door zo met ze in
gesprek te gaan, kun je ze uitdagen om zelf naar informatie te zoeken en
zelf met ideeën te komen.
Nieuwe manier van werkenVoor begeleiders is dat een hele andere manier van werken. Je kruipt toch
Het Moeder & Kindhuis werkt met evident based methodieken. Een daarvan is BOL EIM (Begeleid ontdekkend leren volgens het Eigen Initiatief Model), een orthopedagogi-sche ondersteuningsmethodiek ontwikkeld door Johan Timmer. Johan werkt sinds 8,5 jaar als gedragsdeskundige bij Triade.
Gedragsdeskundige Johan Timmer
‘Wij zeggen: het is jouw leven,
wat wil je daarmee?’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2726 | Klaar voor later
‘Hier hoef ik niet naar de begeleiding te luisteren. Hier luisteren ze naar mij.’
al snel in de rol van de uitzoeker en degene die wel even vertelt hoe het
allemaal werkt. BOL EIM is een methodiek waarmee je dat dus juist niet
doet, je stimuleert de moeder om te doen wat zij kan.
Wie luistert naar wie? Laatst had ik een gesprek met een moeder en de voogd. De voogd was
blij verrast dat het zo goed ging met de moeder en haar kind, omdat in het
vorige Moeder & Kindhuis alleen maar strijd was. Volgens de voogd wilde
moeder daar niet luisteren naar de ondersteuners. De moeder zei:
“Hier hoef ik niet naar de begeleiding te luisteren. Hier luisteren ze naar mij.
Ze staan achter mij en vertellen me niet wat ik wel of niet moet doen.”
Dat is precies hoe wij werken.
Ruimte om het zelf te proberenZeker met jonge moeders die een hulpverleningsgeschiedenis hebben,
kom je al gauw in strijd en weerstand terecht. Daarom kan het ook een
tijd duren voordat je de effecten ziet van het werken met het BOL EIM.
Sommige moeders blijven eerst strijden. Zo zijn ze het gewend, maar door
je mee de strijd in te laten trekken kom je vaak geen stap verder. Als je
echter achter dat gedrag van moeders kijkt zeggen ze eigenlijk op een
vaak verkapte manier: “Ik wil zelf de regie hebben over mijn leven en dat
van mijn kindje. Geef me de ruimte het zelf te proberen en help me te leren
hoe ik het zo goed mogelijk kan doen.” De volgende stap is uitzoeken
wat iemand zelf al weet en wat nu eigenlijk haar wens is.
Mag ik daarover nadenken?!Nadenken over een toekomstperspectief is een kenmerk van het BOL EIM.
In een intake vragen wij aan moeders hoe zij hun leven voor zich zien over
een paar jaar. Vaak reageren ze dan verbaasd, zo van: “Mag ik daarover
nadenken?!” Wij zeggen: “Je móét daarover nadenken! Het is jouw leven
en dat moet je net zo kunnen leiden als je leeftijdsgenoten. Wij dragen
misschien een klein steentje bij, maar jij bepaalt hoe je leven er uit gaat
zien.” Alle moeders die bij ons wonen, willen de beste moeder van de
wereld zijn. Ze willen allemaal uiteindelijk zelfstandig wonen met hun
kindje, misschien waar nodig met ambulante hulp. Met zo’n perspectief
heb je een start, dan kun je aan de slag.
Keuzes voor een goed levenRegelmatig zit ik terug in de auto naar huis en bedenk ik me wat een
geweldig vak ik toch gekozen heb toen ik 18 was. Dat is eigenlijk ook wat
ik wens voor de moeders, dat ze later terugkijken op de periode waarin ze
door ons werden ondersteund en zeggen: in die periode heb ik keuzes
gemaakt waar ik nu nog steeds van merk dat ze me helpen een goed
leven te hebben.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2726 | Klaar voor later
‘Hier hoef ik niet naar de begeleiding te luisteren. Hier luisteren ze naar mij.’
al snel in de rol van de uitzoeker en degene die wel even vertelt hoe het
allemaal werkt. BOL EIM is een methodiek waarmee je dat dus juist niet
doet, je stimuleert de moeder om te doen wat zij kan.
Wie luistert naar wie? Laatst had ik een gesprek met een moeder en de voogd. De voogd was
blij verrast dat het zo goed ging met de moeder en haar kind, omdat in het
vorige Moeder & Kindhuis alleen maar strijd was. Volgens de voogd wilde
moeder daar niet luisteren naar de ondersteuners. De moeder zei:
“Hier hoef ik niet naar de begeleiding te luisteren. Hier luisteren ze naar mij.
Ze staan achter mij en vertellen me niet wat ik wel of niet moet doen.”
Dat is precies hoe wij werken.
Ruimte om het zelf te proberenZeker met jonge moeders die een hulpverleningsgeschiedenis hebben,
kom je al gauw in strijd en weerstand terecht. Daarom kan het ook een
tijd duren voordat je de effecten ziet van het werken met het BOL EIM.
Sommige moeders blijven eerst strijden. Zo zijn ze het gewend, maar door
je mee de strijd in te laten trekken kom je vaak geen stap verder. Als je
echter achter dat gedrag van moeders kijkt zeggen ze eigenlijk op een
vaak verkapte manier: “Ik wil zelf de regie hebben over mijn leven en dat
van mijn kindje. Geef me de ruimte het zelf te proberen en help me te leren
hoe ik het zo goed mogelijk kan doen.” De volgende stap is uitzoeken
wat iemand zelf al weet en wat nu eigenlijk haar wens is.
Mag ik daarover nadenken?!Nadenken over een toekomstperspectief is een kenmerk van het BOL EIM.
In een intake vragen wij aan moeders hoe zij hun leven voor zich zien over
een paar jaar. Vaak reageren ze dan verbaasd, zo van: “Mag ik daarover
nadenken?!” Wij zeggen: “Je móét daarover nadenken! Het is jouw leven
en dat moet je net zo kunnen leiden als je leeftijdsgenoten. Wij dragen
misschien een klein steentje bij, maar jij bepaalt hoe je leven er uit gaat
zien.” Alle moeders die bij ons wonen, willen de beste moeder van de
wereld zijn. Ze willen allemaal uiteindelijk zelfstandig wonen met hun
kindje, misschien waar nodig met ambulante hulp. Met zo’n perspectief
heb je een start, dan kun je aan de slag.
Keuzes voor een goed levenRegelmatig zit ik terug in de auto naar huis en bedenk ik me wat een
geweldig vak ik toch gekozen heb toen ik 18 was. Dat is eigenlijk ook wat
ik wens voor de moeders, dat ze later terugkijken op de periode waarin ze
door ons werden ondersteund en zeggen: in die periode heb ik keuzes
gemaakt waar ik nu nog steeds van merk dat ze me helpen een goed
leven te hebben.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2928 | Klaar voor later
’In het eerste kwartaal van 2013 krijgen we met z’n drietjes een eigen
woning in Almere. Daar heb ik veel zin in, ik vind het niet spannend, want
hier woon ik eigenlijk ook al een soort van zelfstandig. Met vijf maanden
zwanger verhuisde ik.
Blij met de hulpIn de jeugdzorginstelling waar ik eerst woonde, mocht ik mijn kindje niet
krijgen. Schoonfamilie kwam te hulp en daar verbleef ik tot er een plekje
vrij was in het Moeder & Kindhuis. Het was wel even wennen, zoveel
begeleiding. Maar toen Evilia eenmaal geboren was, was ik heel blij met
de hulp. Ik wist niet wat me overkwam. Al dat gehuil en ‘s nachts eruit
om Evilia te voeden.
Huiltjes herkennenZe helpen je hier eigenlijk gewoon met de normale dingen. Wat doe je bij
Tienermoeder Bethinka
Bethinka (19 jaar) woont met haar dochter Evilia (8 maanden) in het Moeder & Kindhuis. Haar vriend, de vader van Evilia, is er vaak om te helpen. Ze werken toe naar een eigen plek.
‘De normale dingen doen, daar helpen ze je bij’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 2928 | Klaar voor later
’In het eerste kwartaal van 2013 krijgen we met z’n drietjes een eigen
woning in Almere. Daar heb ik veel zin in, ik vind het niet spannend, want
hier woon ik eigenlijk ook al een soort van zelfstandig. Met vijf maanden
zwanger verhuisde ik.
Blij met de hulpIn de jeugdzorginstelling waar ik eerst woonde, mocht ik mijn kindje niet
krijgen. Schoonfamilie kwam te hulp en daar verbleef ik tot er een plekje
vrij was in het Moeder & Kindhuis. Het was wel even wennen, zoveel
begeleiding. Maar toen Evilia eenmaal geboren was, was ik heel blij met
de hulp. Ik wist niet wat me overkwam. Al dat gehuil en ‘s nachts eruit
om Evilia te voeden.
Huiltjes herkennenZe helpen je hier eigenlijk gewoon met de normale dingen. Wat doe je bij
Tienermoeder Bethinka
Bethinka (19 jaar) woont met haar dochter Evilia (8 maanden) in het Moeder & Kindhuis. Haar vriend, de vader van Evilia, is er vaak om te helpen. Ze werken toe naar een eigen plek.
‘De normale dingen doen, daar helpen ze je bij’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3130 | Klaar voor later
‘Evilia gaat hartstikke goed, het is zo’n vrolijk meisje’
krampjes? Hoe herken je dat je kindje pijn of honger heeft? Op een gege-
ven moment herkende ik zelf de verschillende huiltjes, maar in het begin
wist ik me er geen raad mee. De begeleiding kijkt samen met mij naar wat
ik nodig heb bij de opvoeding, het huishouden, en de financiën.
Veel inspraak en vrijheidIk heb zelf veel inspraak en dat vind ik heel prettig. Natuurlijk moet ik me
aan afspraken houden, maar als ze me teveel op mijn nek zitten, dan kan ik
dat zeggen. De begeleiding wordt steeds minder intensief als het goed blijft
gaan. Ze komen nu nog een keer per dag langs en dan kan ik mijn vragen
stellen. Ook als er ’s nachts wat is, kan ik ze altijd bellen.
We zitten hier goed, ik heb een eigen keuken, woonkamer en badkamer en
hoef niets met anderen te delen. Daardoor heb ik meer vrijheid en privacy,
heel prettig. Je hoort wel eens van tienermoeders dat ze met hun kindje op
een kamer wonen en dat de begeleiding er de hele tijd bovenop zit, da’s
niets voor mij.
Eerste tandjesEvilia krijgt nu tandjes, daar zoek ik zelf veel over op. En de begeleiding
geeft ook tips. Wat zijn symptomen? Welk speelgoed is goed om op te
bijten? Dat soort dingen. Ik herken zelf al veel. De bevestiging van de leiding
als ik iets goed heb gezien of bedacht, maakt mij zekerder.
Helpende in de ouderenzorgIn december ga ik weer naar school, daar ben ik best trots op. Veel tiener-
moeders stoppen met school. Ik ga een opleiding doen voor helpende in
de ouderenzorg, een speciale opleiding voor tienermoeders. Dat is heel
handig, want zij hebben veel ervaring en regelen dus ook dingen voor je.
Mijn school afmaken en een baan zoeken, dat is wat ik graag wil in de
toekomst. En natuurlijk ons huis, met een eigen kamertje voor Evilia.
Ons eigen huisDe komende tijd bereiden we, mijn vriend en ik, ons voor op de verhuizing.
We willen dingen goed regelen. De begeleiding kan me helpen met die
praktische regeldingen, zoals voor de gemeente en de Belastingdienst.
Ik ben zo benieuwd hoe het nieuwe huis eruit zal zien. In het begin krijg
ik daar nog ambulante begeleiding, dus ik maak me geen zorgen.
En met Evilia gaat het ook hartstikke goed, ze lacht veel en is een heel
vrolijk meisje.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3130 | Klaar voor later
‘Evilia gaat hartstikke goed, het is zo’n vrolijk meisje’
krampjes? Hoe herken je dat je kindje pijn of honger heeft? Op een gege-
ven moment herkende ik zelf de verschillende huiltjes, maar in het begin
wist ik me er geen raad mee. De begeleiding kijkt samen met mij naar wat
ik nodig heb bij de opvoeding, het huishouden, en de financiën.
Veel inspraak en vrijheidIk heb zelf veel inspraak en dat vind ik heel prettig. Natuurlijk moet ik me
aan afspraken houden, maar als ze me teveel op mijn nek zitten, dan kan ik
dat zeggen. De begeleiding wordt steeds minder intensief als het goed blijft
gaan. Ze komen nu nog een keer per dag langs en dan kan ik mijn vragen
stellen. Ook als er ’s nachts wat is, kan ik ze altijd bellen.
We zitten hier goed, ik heb een eigen keuken, woonkamer en badkamer en
hoef niets met anderen te delen. Daardoor heb ik meer vrijheid en privacy,
heel prettig. Je hoort wel eens van tienermoeders dat ze met hun kindje op
een kamer wonen en dat de begeleiding er de hele tijd bovenop zit, da’s
niets voor mij.
Eerste tandjesEvilia krijgt nu tandjes, daar zoek ik zelf veel over op. En de begeleiding
geeft ook tips. Wat zijn symptomen? Welk speelgoed is goed om op te
bijten? Dat soort dingen. Ik herken zelf al veel. De bevestiging van de leiding
als ik iets goed heb gezien of bedacht, maakt mij zekerder.
Helpende in de ouderenzorgIn december ga ik weer naar school, daar ben ik best trots op. Veel tiener-
moeders stoppen met school. Ik ga een opleiding doen voor helpende in
de ouderenzorg, een speciale opleiding voor tienermoeders. Dat is heel
handig, want zij hebben veel ervaring en regelen dus ook dingen voor je.
Mijn school afmaken en een baan zoeken, dat is wat ik graag wil in de
toekomst. En natuurlijk ons huis, met een eigen kamertje voor Evilia.
Ons eigen huisDe komende tijd bereiden we, mijn vriend en ik, ons voor op de verhuizing.
We willen dingen goed regelen. De begeleiding kan me helpen met die
praktische regeldingen, zoals voor de gemeente en de Belastingdienst.
Ik ben zo benieuwd hoe het nieuwe huis eruit zal zien. In het begin krijg
ik daar nog ambulante begeleiding, dus ik maak me geen zorgen.
En met Evilia gaat het ook hartstikke goed, ze lacht veel en is een heel
vrolijk meisje.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3332 | Klaar voor later
‘In mijn begin periode bij Triade vond ik uithuisplaatsingen lastig. Dat gaat
altijd gepaard met veel leed. Ooit riep ik tegen de toenmalige directeur:
“Wat zou het mooi zijn als we een plek hebben waar moeders met hun
kindje zelfstandig kunnen wonen met begeleiding!” Dan ben je er eerder
bij als er problemen zijn, werk je preventief en kun je uithuisplaatsingen
misschien voorkomen. Moeders en kinderen krijgen dan een eerlijke
kans. Dat was een persoonlijke drive en ook gelijk het begin van het
Moeder & Kindhuis.
Veel werk verzetEr is de afgelopen jaren ontzettend veel werk verzet. We zijn gegroeid naar
vijftien plaatsen voor moeders met een lichte verstandelijke beperking en
vier voor tienermoeders. Twee jaar geleden hadden we nog maar plek voor
Directeur Atie Gelderloos
‘Nieuwe plek biedt nieuwe kansen’
Atie Gelderloos is directeur van de divisie Jeugd van Triade. Het Moeder & Kindhuis valt onder haar hoede. Ze is trots op hoe het Moeder & Kindhuis er nu voor staat en kijkt positief naar de toekomst.
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3332 | Klaar voor later
‘In mijn begin periode bij Triade vond ik uithuisplaatsingen lastig. Dat gaat
altijd gepaard met veel leed. Ooit riep ik tegen de toenmalige directeur:
“Wat zou het mooi zijn als we een plek hebben waar moeders met hun
kindje zelfstandig kunnen wonen met begeleiding!” Dan ben je er eerder
bij als er problemen zijn, werk je preventief en kun je uithuisplaatsingen
misschien voorkomen. Moeders en kinderen krijgen dan een eerlijke
kans. Dat was een persoonlijke drive en ook gelijk het begin van het
Moeder & Kindhuis.
Veel werk verzetEr is de afgelopen jaren ontzettend veel werk verzet. We zijn gegroeid naar
vijftien plaatsen voor moeders met een lichte verstandelijke beperking en
vier voor tienermoeders. Twee jaar geleden hadden we nog maar plek voor
Directeur Atie Gelderloos
‘Nieuwe plek biedt nieuwe kansen’
Atie Gelderloos is directeur van de divisie Jeugd van Triade. Het Moeder & Kindhuis valt onder haar hoede. Ze is trots op hoe het Moeder & Kindhuis er nu voor staat en kijkt positief naar de toekomst.
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3534 | Klaar voor later
‘Het liefst gaan we voor satellietwoningen; woningen waar gezinnen zelfstandig kunnen wonen.’
twaalf moeders. De kwaliteit van zorg is de afgelopen jaren sterk ont-
wikkeld. We hebben gekozen voor een methodische aanpak en werken
met evident based methodieken BOL EIM, Gezin Centraal en maken hierbij
gebruik van video-interactie-begeleiding. We bieden zeer intensieve onder-
steuning, met een duidelijke focus op het hechtingsproces tussen moeder
en kind.
PreventiefDie preventieve aanpak die we zo graag wilden, hebben we gerealiseerd.
We kunnen er in veel gevallen voor zorgen dat moeders en kinderen bij
elkaar blijven. Het werpt vruchten af en sluit aan bij de toekomst van de zorg-
verlening in Nederland: meer inzetten op preventie en gebruik maken van het
netwerk, zodat uiteindelijk minder of helemaal geen zware en langdurige zorg
meer nodig is en moeders in contact blijven met hun kinderen. De mogelijk-
heden van preventie willen we nog verder uitbreiden en ontwikkelen.
De rol van vadersNeem bijvoorbeeld de rol van vaders. Soms zijn zij ook betrokken. Een per-
soonlijke wens is om het Moeder & Kindhuis uit te breiden door vaders
een meer actieve rol te laten vervullen bij de opvoeding van hun kind.
Er zijn jonge moeders die een vriend hebben. Die vriend woont vaak op
zichzelf elders in Flevoland en is in sommige gevallen net als moeder
aangewezen op AWBZ-zorg. Zij willen heel graag samenwonen, een gezin
zijn. Voor hun dromen we van een plek waar zij samen terecht kunnen.
SatellietwoningenLiefst gaan we voor deze gezinnen zogenaamde satellietwoningen realiseren:
huizen in de buurt van het Moeder & Kindhuis, waar gezinnen zelfstandig
wonen. Maar wel terug kunnen vallen op ambulante begeleiding vanuit het
Moeder & Kindhuis. Het vervolg van de ondersteuning sluit dan naadloos
aan op de intensieve zorg die er eerder was. Als je kijkt naar de landelijke
ontwikkelingen waarbij het scheiden van wonen en zorg centraal staat,
past dit idee daar goed in. Onze huidige vorm van een 24-uursverblijf is
voor het gros van onze doelgroep heel belangrijk en moet blijven bestaan,
maar ambulant kunnen we zeker nog uitbreiden. Volgend jaar krijgen we
onze definitieve huisvesting in Almere-Haven. Daar zijn we ontzettend blij
mee, we hebben daar meer ruimte en het gebouw is moderner. Als we
daar eenmaal zitten, kunnen we aan de slag met de satellietwoningen.
Samen verder‘In de toekomst blijven we ook de samenwerking met onze ketenpartners
verder verdiepen. Het Moeder & Kindhuis werkt niet alleen samen met
Jeugdzorg en ROC’s waar moeders naar school gaan. Maar ook met de ver-
loskundigen uit het Flevoziekenhuis, kraamverzorgenden van de Kraamvogel,
buurtcentra en voorzieningen in de wijk, dat is mooi om te zien. Moeders
komen bij kinderopvangcentra en consultatiebureaus in de buurt; zij kennen
ons en onze cliënten; moeders komen daar met hun kindje zoals elke
andere moeder. We hebben elkaar nodig en in de toekomst nog veel meer.
Net als ieder anderWe proberen deze moeders en hun kinderen juist zo normaal mogelijk te
laten meedraaien in de maatschappij. Net als ieder ander. Zij vragen wel
om een specifieke aanpak vanwege de risico’s die er zijn. Ons Moeder &
Kindhuis is aanvullend op wat in de eerstelijn geboden wordt en een
vanzelfsprekend onderdeel van de sociale infrastructuur in Flevoland.
Dat is geweldig en zo hoort het ook.’
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3534 | Klaar voor later
‘Het liefst gaan we voor satellietwoningen; woningen waar gezinnen zelfstandig kunnen wonen.’
twaalf moeders. De kwaliteit van zorg is de afgelopen jaren sterk ont-
wikkeld. We hebben gekozen voor een methodische aanpak en werken
met evident based methodieken BOL EIM, Gezin Centraal en maken hierbij
gebruik van video-interactie-begeleiding. We bieden zeer intensieve onder-
steuning, met een duidelijke focus op het hechtingsproces tussen moeder
en kind.
PreventiefDie preventieve aanpak die we zo graag wilden, hebben we gerealiseerd.
We kunnen er in veel gevallen voor zorgen dat moeders en kinderen bij
elkaar blijven. Het werpt vruchten af en sluit aan bij de toekomst van de zorg-
verlening in Nederland: meer inzetten op preventie en gebruik maken van het
netwerk, zodat uiteindelijk minder of helemaal geen zware en langdurige zorg
meer nodig is en moeders in contact blijven met hun kinderen. De mogelijk-
heden van preventie willen we nog verder uitbreiden en ontwikkelen.
De rol van vadersNeem bijvoorbeeld de rol van vaders. Soms zijn zij ook betrokken. Een per-
soonlijke wens is om het Moeder & Kindhuis uit te breiden door vaders
een meer actieve rol te laten vervullen bij de opvoeding van hun kind.
Er zijn jonge moeders die een vriend hebben. Die vriend woont vaak op
zichzelf elders in Flevoland en is in sommige gevallen net als moeder
aangewezen op AWBZ-zorg. Zij willen heel graag samenwonen, een gezin
zijn. Voor hun dromen we van een plek waar zij samen terecht kunnen.
SatellietwoningenLiefst gaan we voor deze gezinnen zogenaamde satellietwoningen realiseren:
huizen in de buurt van het Moeder & Kindhuis, waar gezinnen zelfstandig
wonen. Maar wel terug kunnen vallen op ambulante begeleiding vanuit het
Moeder & Kindhuis. Het vervolg van de ondersteuning sluit dan naadloos
aan op de intensieve zorg die er eerder was. Als je kijkt naar de landelijke
ontwikkelingen waarbij het scheiden van wonen en zorg centraal staat,
past dit idee daar goed in. Onze huidige vorm van een 24-uursverblijf is
voor het gros van onze doelgroep heel belangrijk en moet blijven bestaan,
maar ambulant kunnen we zeker nog uitbreiden. Volgend jaar krijgen we
onze definitieve huisvesting in Almere-Haven. Daar zijn we ontzettend blij
mee, we hebben daar meer ruimte en het gebouw is moderner. Als we
daar eenmaal zitten, kunnen we aan de slag met de satellietwoningen.
Samen verder‘In de toekomst blijven we ook de samenwerking met onze ketenpartners
verder verdiepen. Het Moeder & Kindhuis werkt niet alleen samen met
Jeugdzorg en ROC’s waar moeders naar school gaan. Maar ook met de ver-
loskundigen uit het Flevoziekenhuis, kraamverzorgenden van de Kraamvogel,
buurtcentra en voorzieningen in de wijk, dat is mooi om te zien. Moeders
komen bij kinderopvangcentra en consultatiebureaus in de buurt; zij kennen
ons en onze cliënten; moeders komen daar met hun kindje zoals elke
andere moeder. We hebben elkaar nodig en in de toekomst nog veel meer.
Net als ieder anderWe proberen deze moeders en hun kinderen juist zo normaal mogelijk te
laten meedraaien in de maatschappij. Net als ieder ander. Zij vragen wel
om een specifieke aanpak vanwege de risico’s die er zijn. Ons Moeder &
Kindhuis is aanvullend op wat in de eerstelijn geboden wordt en een
vanzelfsprekend onderdeel van de sociale infrastructuur in Flevoland.
Dat is geweldig en zo hoort het ook.’
Titel
Naam moeder
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3736 | Klaar voor later
Inleiding
Klaar voor later is een eenmalige uitgave van Triade ter ere van het
vijfjarig jubileum van het Moeder & Kindhuis in Almere.
Met dank aan Tekst: Brenda Kluijver
Vormgeving: Sanneke Prins, Sproud Amsterdam
Fotografie: Eljee Bergwerff Photography
Redactie: Team communicatie Triade
Drukwerk: ’t Venhuis
November 2012
Colofon
Titel
Naam moeder
Vijf jaar Moeder & Kindhuis | 3736 | Klaar voor later
Inleiding
Klaar voor later is een eenmalige uitgave van Triade ter ere van het
vijfjarig jubileum van het Moeder & Kindhuis in Almere.
Met dank aan Tekst: Brenda Kluijver
Vormgeving: Sanneke Prins, Sproud Amsterdam
Fotografie: Eljee Bergwerff Photography
Redactie: Team communicatie Triade
Drukwerk: ’t Venhuis
November 2012
Colofon