Kindvak magazine november/december

‘Hier kan ik mijn ei kwijt’, dacht Mark aanvankelijk. Viel dat even tegen.’

‘Zorg er vooral voor dat je zelf rustig en relaxed blijft.’

‘Moeilijk’ gedrag in de klas: aan de bel trekken of een stapje terug nemen?

Recensie‘Meester Mark vraagt door’

Intergrale opvang is een oplossing voor wie?

CA

RD

BRUTO FORMAAT

[netto formaat + 2 mm afloop rondom.

minimum 2 mm binnen het netto formaat]....als kinderen je vak zijn!

ColofonKindVak Magazine verschijnt 6x per jaar

KindVak Magazine is een uitgave van Context Media i.o.v. ConExpo bv

Postbus 97, 5150 AB DrunenT. 0416 53 27 51E. Kindvakmagazine@ conexpo.nl

RedactieHoofdredactie

Jon RoozenbeekRedacteuren

Thom RoozenbeekEmma VerweijEindredactie

Wim KoemansUitgever

Context MediaOntwerp / opmaak

KODW.NL

KindVak Magazine wordt digitaal verspreid onder ca. 24.500 KindVak-professio-nals in Nederland en België

Door in te schrijven voor de KindVak-nieuwsbrief of een bezoek te brengen aan Kind-Vak word je opgenomen in het Magazine bestand

Adverteren? Bel:0416 53 27 51

Doelstelling voor 2016 gerealiseerd!

Wim KoemansDirecteur ConExpo bv /

organisator KindVak

[email protected]

Met het verschijnen van deze vijfde editie van KindVak Magazine

hebben we de doelstelling voor 2016 gerealiseerd! Met een jong en

enthousiast redactieteam is een gratis digitaal vakblad in de markt

gezet dat zich in de breedte richt op alle professionals die werken

met kinderen tussen 0 en 13 jaar.

Volop informatie uit het veld, gekwalificeerde inhoud per segment

en eigen ervaringen van kindpro’s uit zowel PO, KO als Jeugdzorg en

-welzijn. Kwaliteit qua inhoud en uitstraling en met 24.000 adressen

een fantastisch bereik.

De komende januari-editie zal in het teken komen te staan van het

KindVak-event dat we op 28, 29 en 30 januari organiseren in

Brabanthallen ’s-Hertogenbosch. We kijken daarin terug naar 20 jaar

KindVak en de rol die dit event invulde voor de KO-branche. Ook

geven we daarin aandacht aan de geleidelijke transformatie naar

een ‘kindpro’s are us’-event waarin we –geleid door maatschappelijke

behoeften en politieke beleidskeuzes- een verbreding van inhoud en

programma creëren.

Ik wens je met deze 5e editie veel leesplezier toe en nodig je uit om

je bezoek aan KindVak 2016 te concretiseren middels registratie. We

hebben leuke innovaties en met meerdere congressen en met –

tenminste- 50 workshop-titels veel interessants voor je in petto!

De redactie van KindVak Magazine stelt met zorg de in-houd samen voor iedere editie.De inhoudelijke verantwoording voor ingebrachte teksten ligt bij de auteurs van deze teksten.

2 | KindVak Magazine - Algemeen november / december

4/5

6/8

10/11

14/15

16/17

18/19

20/21

22/23

24/25

In gesprek met Annette van Valkengoed


Landelijk expertisepunt Kindcentra

Recensie ‘Meester Mark vraagt door’

Integrale opvang is een oplossing voor wie?

In gesprek met Helma Blaauw, schoolleider bij AZC Oranje.

Betrek kinderen bij hun eigen opvang

Green Deal Scholen voor duurzame, gezonde en betaalbare scholen

Is jouw speelplek een samenspeelplek?

4

In gesprek me Annette

van Valkengoed

6

‘Moeilijk’ gedrag in de klas: aan de

bel trekken of een stapje terug?

12

Recensie ‘Meester Mark

vraagt door’

14

Integrale opvang is een oplossing

voor wie?

november / december 3Algemeen - KindVak Magazine |

Annette van Valkengoed is directeur van het Integraal Kindcentrum Later-na Magica in Amsterdam. Laterna Magica staat landelijk bekend als één van de eerste daadwerkelijke IKC’s van Nederland, en oogst lof en succes met zijn geïntegreerde curriculum en sluitende dagprogramma. KindVak Magazine reisde naar Amsterdam en sprak met de directeur over haar er-varingen met de transitie naar een IKC. Door: Jon en Thom Roozenbeek

Hoe bent u tot het besluit gekomen om een IKC te starten?Voor ons is het kind het allerbelangrijkste. We hebben diep nagedacht over de be-doeling van onderwijs en opvang. Daarbij staan voor ons een aantal waarden cen-traal zoals verantwoordelijkheid, autono-mie, integriteit, liefde en vertrouwen. We wilden de brede ontwikkeling van ieder kind, de doorgaande ontwikkellingslijnen echt centraal stellen, en hebben een mo-del gebouwd dat daar het beste bij aan-sluit. Dat was voor ons het IKC, zonder dat die term destijds bestond. Praktische overwegingen waren hierbij minder be-langrijk. De praktische situatie varieert van plek tot plek: sommige gemeenten hebben te maken met bevolkingskrimp, anderen

juist met groei. En de economische en demografische situatie verschilt ook van buurt tot buurt. Van kind tot kind. Als IKC moet je je organisatie en curriculum op de kinderen kunnen en durven aanpassen.

Wij blijven dan ook leren, onszelf vragen stellen en verbeteren.

Wat zijn de belangrijkste uitgangs-punten van het IKC Laterna Magica?Wij willen kinderen zo goed mogelijk voor-bereiden op een toekomst die we nog niet kennen. We kunnen niet voorspellen hoe de toekomst er precies uit gaat zien, maar we kunnen kinderen wel de vaardigheden en kennis meegeven die hen juist goed met zulke onzekerheden leert omgaan. We willen kinderen leren om zichzelf te sturen. De kinderen zijn bij ons mede-eigenaar van hun eigen ontwikkeling. Hetzelfde zien we in onze medewerkers. Medewerkers zijn van begin af aan mede-eigenaar van Laterna Magica. Ze zijn geen uitvoerders

van opdrachten, maar in plaats

daarvan ontwerpen we een krachtige leer-

omgeving en adequate begeleiding van kinderen. Ieder kind is bij ons welkom, maatwerk is het handelsmerk van ons Na-tuurlijk Leren. Dat is niet altijd makkelijk, we vallen hierbij altijd terug op onze denk-

‘Wij willen kinderen zo goed mogelijk voorbereiden op een toekomst die we nog niet kennen.’

In gesprek met Annette van Valkengoed, directeur Laterna Magica, Amsterdam


‘Bij alles denken we aan wat dit betekent voor het kind en de wereld waar het kind in leeft.’

wijze: wat heeft het kind nodig, wat heeft een leerkracht of pedagoog nodig om dat te kunnen we dat bieden? Overigens staat daarbij niet het kind centraal, maar de ontwikkeling en vorming van een kind. De persoonlijke ontwikkeling verbonden aan de sociale gemeenschap van het kind. Ie-

der kind werkt dan ook met een persoon-lijk ontwikkelplan en portfolio.

Wat waren voor u de belangrijkste worstelingen?Toen we met Laterna Magica begonnen in 2007 was ‘natuurlijk leren’ ofwel soci-aal-constructivisme een minder voor de hand liggend onderwijskundig en pedago-gisch kader. Toendertijd was veel gericht op taal, rekenen en de toetsing hiervan. Ons kader lag politiek en maatschappelijk gezien moeilijk; dankzij de Asscher-norm moesten Amsterdamse scholen aan hoge eisen voldoen. Scholen werd dringend verzocht om de taal- en rekenvaardighe-den te trainen, maar we wilden veel meer dan dat. Ook viel het niet mee om de eerste ouders te verleiden voor ons con-cept. Deze ouders die voor Laterna Magica kozen waren heel moedig, want stapten zelf in een concept wat ze niet zelf hadden ervaren in hun eigen schooltijd. Maar ou-

ders en vooral kinderen zijn uiteindelijk nu echt onze ambassadeurs. Kinderen kun-nen ouders een heus portfolio laten zien

met wat zij geleerd en ontdekt hebben

en wat een volgende stap is. We nemen echt

de tijd voor kinderen en ouders. We pra-ten tijdens portfoliogesprekken een half uur met ouder én kind over de ontwikke-ling.

Wat zou u mensen die een IKC willen starten vooral willen meegeven?Ik kan niet voorspellen welke struikelblok-ken iemand onderweg zal tegenkomen. Je kan nooit alles tegelijk overzien, maar dat is ook niet erg. Belangrijk is om je visie in het oog te houden: wat drijft ons en wat willen we bereiken met de kinderen? Bij alles denken we aan wat dit betekent voor het kind en de wereld waar het kind in leeft. Draagt dit bij zodat het kind de we-reld een beetje mooier kan maken?

Over de auteurs: Jon en Thom Roozenbeek zijn auteurs van

het boek ‘Pleidooi voor het kind’ en redacteuren van KindVak

Magazine.

In gesprek met Annette van Valkengoed, directeur Laterna Magica, Amsterdam

Annette vanValkengoed


De klas is, zeker met de invoering van het passend onderwijs, een sa-menraapsel van temperamenten en sociaal-emotionele behoeften. On-gewenst gedrag in de klas kan leerkrachten een hoop stress bezorgen, maar lang niet altijd houdt probleemgedrag verband met een stoornis. KindVak Magazine sprak drie deskundigen over op wat voor manieren je naar lastig gedrag kunt kijken. Door: Emma Verweij


6 | KindVak Magazine - Jeugdzorg november / december

‘Zorg er vooral voor dat je zelf rustig en relaxed blijft, dan kun je namelijk meer aan.’

Het Nederlands Jeugdinstituut onderzocht dat, als het gaat om preventie van pro-bleemgedrag in de klas, gemiddeld 85%

van de kinderen voldoende heeft aan een centrale aanpak, waarbij gewenst gedrag wordt benoemd, geoefend en beloond door de leerkracht. De consequenties bij ongewenst gedrag zijn hierbij helder. Dertien procent van de kinderen heeft daarnaast lichte begeleiding nodig, even-tueel met ondersteuning van een in- of externe expert. Twee procent heeft inten-sieve ondersteuning en bijsturing nodig, in samenwerking met ouders en professi-onals. Hieruit kan geconcludeerd worden dat je als leerkracht het grootste gedeelte van je klas sociaal-emotioneel voldoende kunt sturen door gebruik te maken van een aanpak gericht op álle kinderen, met daarnaast aandacht voor andere, inten-sievere ondersteuningsbehoeften. Wat is nou eigenlijk ‘probleemgedrag’ en hoe ga je ermee om?

Niet ontkennen‘Ik noem het een werkdefinitie’, zegt Anton Horeweg, leerkracht, gedragsspecialist en auteur van het handboek Gedragspro-blemen in de klas in het basisonderwijs (2013). ‘Probleemgedrag is hetgeen wat

je als leerkracht op zo’n moment niet wilt zien en dus is het jouw probleem. Niet altijd dat van het kind: bij hen is het vaak een gebrek aan vaardigheden. Het is het

beste wat het kind op dat moment in zich heeft om iets duidelijk te maken.’ Als leerkracht kun je emoties daarom onmo-

gelijk ontkennen, vindt Horeweg. ‘Het is niet

aan mij om te bepalen of een kind boos mag zijn of

niet, maar wel om erover te praten en het gedrag te begrenzen’. Per kind bekijkt Ho-reweg waar hij de grens stelt. ‘Een leerling van mij die af en toe een rode waas voor zijn ogen krijgt, moet ik leren dat schelden niet acceptabel is. Maar daar zijn we nog niet, dus laat ik hem eerst uitrazen, terwijl ik dat bij een ander kind misschien niet zou doen. Ik zie zijn gedrag niet direct als een potentiële stoornis, maar als speciale behoeften.’

Weten wat je wiltSommige leraren slaan te snel door van pedagogiek naar orthopedagogiek, vindt orthopedagoog Mirella van Minderhout, tevens onderwijsadviseur bij CED-groep. ‘Een kind voldoet nogal snel aan kenmer-ken van een gedragsstoornis, maar dat is het pas als het kind wordt beperkt in zijn functioneren. In plaats van reactief te rea-geren op moeilijk gedrag, kun je bij jezelf nagaan wát je eigenlijk van een kind wilt zien, hoe je het gewenste gedrag aanleert en hoe je het vervolgens reguleert. Minder op gevoel handelen en meer op kennis.’ Daarin valt volgens Van Minderhout nog

een wereld te winnen.

‘Trek een doorgaande lijn

door de school in welk gedrag je wilt zien en hoe je dit zo aanbiedt. Ofwel: wat heeft 85% van de leerlingen nodig aan aanbod en handelen van de leerkracht om het gewenste gedrag

‘Het is niet aan de leerkracht om te bepalen of een kind boos mag zijn of niet, maar wel om erover te praten.’

november / december 7Jeugdzorg - KindVak Magazine |

te kunnen laten zien?’ Daarbij vindt Van Min-derhout dat je het ontbreken van gedrags-vaardigheden niet moet bestraffen, maar

moet aanleren. ‘Bij het leren vinden we het heel normaal dat kinderen zich ontwikkelen. Bij gedrag wordt verwacht dat een kind het meteen goed doet. Zie een kind als ontwik-kelend.’

Goede aanleidingJuist op de basisschool is aandacht voor emotie belangrijk, meent kinderen jeugd-psychologe en initiatiefnemer van Kijkop-ontwikkeling.nl Suzanne van Grasstek. ‘Waar peuters nog bang zijn voor heksen en mon-sters, krijgen oudere kinderen besef van re-aliteit. Ze gaan nadenken over zichzelf en de wereld en krijgen hun emoties beter onder controle.’ De rol van de leerkracht is niet om meteen naar oplossingen te gaan zoeken bij storend gedrag, zegt zij. ‘Ga de oorzaak na, erken de gevoelens en benoem een alterna-tief.’ Tijdens haar klassenbezoeken als psy-choloog, waarbij Van Grasstek situaties van

een afstand observeert, merkt ze dat leer-krachten niet altijd doorhebben wat er in hun klas gebeurt. ‘Ik besef dat leerkrachten

door hun takenpakket de luxe niet hebben om alles rustig van een afstandje te bekij-ken, maar kinderen hebben vaak een goede aanleiding voor hun gedrag. Steek energie in alle kinderen het gevoel geven dat je ze ziet en begrijpt. Non-verbale communicatie als oogcontact of een schouderklopje kan kinderen namelijk al geruststellen. Ze heb-ben dan minder behoefte om aandacht te vragen.’ Volgens Van Grasstek staan leraren in de klas op een voetstuk. Het gedrag dat hij of zij wilt zien, moet diegene in beginsel zelf uitstralen. ‘Je hebt als leerkracht alleen controle over jezelf, over de rest van je om-geving niet. Zorg er vooral voor dat je zelf rustig en relaxed blijft, dan kun je namelijk meer aan.’

Over de auteur: Emma Verweij is journalist en onder andere

werkzaam als redacteur bij KindVak Magazine.

Advertentie

‘Gedrag van een kind. Wat

ervaart u ? Ga naar onze Facebook

of Twitter en praat mee!

‘Bij gedrag wordt verwacht dat een kind het meteen goed doet.’

8 | KindVak Magazine - Jeugdzorg november / december

KindVak 2016Vraag en aanbod op één plaats bijeen

CA

RD

BRUTO FORMAAT



Op 28, 29 en 30 januari 2016 vindt de 20e editie van KindVak plaats in Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch.

Deelnemen aan Kindvak? Schrijf nú in voor de mooiste plaats!

Meld je dan aan via [email protected]. Eén van onze beursadviseurs neemt dan contact op om je vraag te beantwoorden

en om samen te bekijken wat de beste mogelijkheden zijn. Bellen kan natuurlijk ook: 0416 532751

Hét vakevent voor professionals uit het primair onderwijs, de kinderopvang en de jeugdhulp/zorg

en bestaat uit een beursgedeelte waar aanbieders van producten en diensten direct in contact kunnen komen met bestaande en nieuwe relaties. Daarnaast biedt

Kindvak een stevig en breed gevarieerd inhoudelijk programma voor docenten, pedagogisch medewerkers, bestuurders, managers,

directeuren en beleidsambtenaren.

Advertentie

november / december 9Jeugdzorg - KindVak Magazine |

Door: Monique de VosTweederde van de basisschooldirecteu-ren spreekt zich uit voor de ontwikkeling van een Integraal Kindcentrum (IKC), is er al mee bezig of onderzoekt het traject er naartoe. De regiegroep Kindcentra 2020, bestaande uit bestuurders uit de kinder-opvang, het primair onderwijs en wethou-ders ondersteunt deze ontwikkeling. Deze regiegroep onderschrijft het belang om ook een wettelijk verankering te krijgen om vanuit één organisatie kinderopvang én primair onderwijs, welzijn en zorg aan te kunnen bieden. Een samenhang in de aanpak heeft positieve effecten op de ontwikkeling van kinderen. Een samen-hang en sluitend dagarrangementen biedt

meer kansen voor een brede ontwikkeling en maakt het voor ouders makkelijker om opvoeding en werk te combineren.

In een IKC wordt er gewerkt vanuit dat wat een kind nodig heeft, vanuit één team, één arrangement en partnerschap tus-sen ouders en professionals. Door deze integratie gaat het een stap verder dan een Brede school, waar de samenwer-king tussen opvang en onderwijs de kern van de dienstverlening is. Een IKC kan als enige organisatie een integraal curriculum voor kinderen van 0 tot 13 in zowel de binnen- als buitenschoolse ontwikkeling aanbieden. Het biedt onderwijs, kinder-opvang, welzijnswerk en voorzieningen

Landelijk Expertisepunt Kindcentra


op het gebied van kunst, cultuur of sport. Door deze aanpak is het dienstenaanbod in samenhang en het kan beter afgestemd worden op de doelgroep. Het IKC heeft dankzij deze integraliteit meerwaarde voor kinderen en ouders. Het is een partner in de opvoeding en ontwikkeling van kinde-ren.

De IKC’s zijn onze ‘scholen’ van de toe-komst, voorzieningen die een breed dien-stenaanbod hebben. De ontwikkeling van een IKC vraagt om strategische be-slissingen die bijdragen aan de kindont-wikkeling met vaardigheden voor de 21e eeuw. Daarbij komt de omvorming van naast elkaar staande organisaties naar

één integraal centrum van diensten. Naast een doorvertaling van strategie naar tac-tisch beleid, vraagt dat om veranderma-nagement. Het zijn vraagstukken met veel uitdaging. Het Landelijke Expertisepunt Kindcentra kan daarbij helpen. Ons brede netwerk van onder andere experts uit de onderwijswereld, kinderopvang en het wel-zijnswerk hebben deskundigheid en erva-ring met de inhoudelijke en procesmatige aanpak om tot een IKC te komen én met de doorontwikkeling van bestaande bre-de scholen of MFA tot een IKC. Wij bieden kwaliteit en maatwerk in de ondersteuning van scholen en kinderopvangorganisaties om te komen tot een IKC.

Over de auteur: Monique Vos

Directeur Landelijk Expertisepunt Kindcentra


CA

RD

BRUTO FORMAAT



primair onderwijs | kinderopvang | jeugdhulp/zorg Let op: de registratie-fee bedraagt € 10,00. Middels de registratie kun je een keuze maken uit het uitgebreide workshopprogramma (zie kindvak.nl) zolang daar ruimte is. Ook kun je gebruik maken van de buspendel van en naar het station, krijg je gratis parkeren,

gratis garderobe, gratis koffie bij ontvangst mét een Bossche lekkernij en nog veel meer! Zonder registratie is toegang uitsluitend mogelijk door aankoop van een toegangsbewijs à € 20,00 bij de ingang van het event.


Op 28, 29 en 30 januari 2016 vindt de 20e editie van KindVak plaats

in Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch.

primair onderwijs | kinderopvang | jeugdhulp/zorg Let op: de registratie-fee bedraagt € 10,00. Middels de registratie kun je een keuze maken uit het uitgebreide workshopprogramma (zie kindvak.nl) zolang daar ruimte is. Ook kun je gebruik maken van de buspendel van en naar het station, krijg je gratis parkeren,

gratis garderobe, gratis koffie bij ontvangst mét een Bossche lekkernij en nog veel meer! Zonder registratie is toegang uitsluitend mogelijk door aankoop van een toegangsbewijs à € 20,00 bij de ingang van het event.

JE KOMT TOCH OOK!

REGISTREER JE VIA KINDVAK.NLEN VERZEKER JE VAN EEN GOEDE PLAATS BIJ ÉÉN

VAN DE 60 GEPROGRAMMEERDE WORKSHOPS

Àlles over voeding, bewegen, inrichten, opleiden,

spelen en speelmaterialen, leren en middelen.

Àlles voor professionals die het werken met kinderen

tot hun specialisme hebben gemaakt.

Àlles

over

IKC


Een blauwe maandag stond hij voor de klas: journalist Mark van der Werf, oud-verslaggever politiek en economie van het Algemeen Dagblad. Enthousiast begon hij op zijn tweeëndertigste aan de pabo; toe aan een complete carrièreswitch, ver van het Binnenhof met bijbehorende hote-metoten. In 2011 begint hij in groep 3 van de Augustinusschool in hartje Rotterdam. Zijn collega Juf Karin zag in hem een ‘geboren leerkracht’ en Meester Mark promoveerde naar een eigen klas, groep 7. ‘Hier kan ik mijn ei kwijt’, dacht hij aanvankelijk. Viel dat even tegen. Door: Emma Verweij

‘Ik ben naïef geweest’, verzuchtte hij ander-half jaar later in Trouw, dat hem interview-de voor een artikel genaamd ‘Hoe ik mis-lukte als leraar’. Zijn boek Meester Mark draait door (Scriptum Publishers, 2014) ligt op dat moment in de winkels: een bunde-ling van hoogte- en dieptepunten van Van der Werfs korte onderwijscarrière. Hon-derden reacties van leerkrachten stroom-den binnen. Talloze betogen over verga-dermanie, administratieve rompslomp en

te lange werkdagen, schetsten een beeld alsof ‘alle leraren collectief op apegapen liggen’, concludeerde Van der Werf scep-tisch. Zoals het een journalist betaamt liet hij het er niet bij zitten en zo ontstond dit jaar het vervolgboek Meester Mark vraagt

door (Scriptum Publishers, 2015), waarin Van der Werf op zoek gaan naar het wer-kelijke ‘apengaap-gehalte’ van leerkrach-ten in Nederland. ‘Er moeten toch leraren bestaan die fluitend naar hun werk gaan?’, vraagt de auteur zich af. Natuurlijk. De hamvraag in dit boek luidt dan ook: ‘Hoe? In Godsnaam.’

Met hoofdstukken genaamd ‘Het houdt nooit op’, ‘Toetsterreur’ en ‘Inspectiestress’

oogt het 163

pagina’s tellende

boek in eerste instantie nogal negatief en deprimerend, maar laat dit nu tevens de kracht ervan zijn: Meester Mark windt er geen doekjes om. In zijn Renault Clio tuft hij stad en (ei)land af om in gesprek te gaan met leerkrachten over alles wat

Goudeerlijk relaas met een positief staartje, van een journalist die leerkracht werd en weer héél snel journalist.

Recensie ‘Meester Mark vraagt door’

14 | KindVak Magazine - Primair onderwijs november / december

het lesgeven kan omvatten. Van ‘s avonds overuren maken voor de tv tot het onno-dig lang vergaderen over het traktatiebe-leid. Daarbij schromen de geïnterviewden niet om een hilarisch, ontroerend of soms zelfs treurig boekje open te doen over hun leven voor de klas. Van der Werf gaat zelfs op de koffie bij staatssecretaris Sander Dekker, die deel één van zijn boek las en nog wel een tip heeft tegen administra-tiestress.

Meester Mark vraag door is eigenlijk een opsomming van kritiekpunten, gevolgd door hoe het wél kan. Ieder hoofdstuk bestaat dan ook uit deze twee elementen, wat het geheel enigszins voorspelbaar maakt. Daarentegen biedt het boek pre-cies wat de auteur belooft: ‘Meer dan hon-derd leraren vertelden me openhartig over

hun zorgen en frustraties. Maar ze legden vooral uit hoe zij wél plezier houden in hun prachtige werk en het hoofd - ondanks alles - boven water houden. Dáárover gaat dit boek’, sluit Van der Werf zijn voorwoord af.Voor de leek is Meester Mark vraagt door een opzienbarende introductie aan het werkelijke beroep van leerkracht, met on-voorstelbare situaties waarvan je niet weet of je erom moet lachen of huilen. Voor de leerkracht is het een feest der herkenning, dat uitnodigt tot bezinning.

Benieuwd geworden? KindVak Magazine geeft deze maand een exemplaar weg van Meester Mark vraagt door en Meester Mark Draait Door (Scriptum, 2015). Laat op Facebook of Twitter we-ten wanneer jouw leukste, meest me-morabele ‘hier doe ik het voor’-moment was als leerkracht en maak kans!

Over de auteur: Emma Verweij is journalist en onder andere

werkzaam als redacteur bij KindVak Magazine.

Advertentie

Een exmplaar

winnen?

Doe mee

met de winactie

november / december 15Primair onderwijs - KindVak Magazine |

Integrale opvang is een oplossing voor wie?

Ieder kind is uniek. Allemaal hebben ze andere verwachtingen en wensen, ook als het gaat om kinderopvang. Integrale opvang, in één lijn met het onderwijscurriculum, komt steeds meer op. Maakt integrale opvang kin-deren daadwerkelijk gelukkiger? Door: Marianne de Valck

Wat dankzij ons kan, zegt iets over onsElk stuk speelgoed, elk voor kinderen ont-worpen gebouw, en iedere visie op ontwik-keling zit boordevol pedagogiek. Hoe wij over pedagogiek denken is een afspiege-ling van onze maatschappij, en daarmee gebaseerd op meningen en opvattingen. Deze opvattingen zijn onderhevig aan verandering. Het aanbod verandert op de golven van de vraag. Bijvoorbeeld de vraag hoe we nadenken over integrale opvang en onderwijs, en dit het beste kunnen vormgeven; het liefst met één visie, onder één dak, voor ieder kind van 0 tot 12 jaar.

Net de brede school, maar meerMaar wie heeft hier precies baat bij? Sa-menwerking tussen opvang en onderwijs is goedkoper dan als beiden gescheiden zijn. Met grote verwachtingen ontstonden enor-me gebouwen voor verschillende soorten

scholen, met gezamenlijke faciliteiten. On-getwijfeld zijn er veel brede scholen waar samenwerken gelukt is. Maar je ziet vaker dat het samenwerken vooral bestaat uit het hebben van hetzelfde adres. Bij inte-grale kinderopvang moet dit anders.

Kinderopvang en onderwijs denken anders over geld en over meetbare prestaties. Kinderopvang is voor ondernemers en on-derwijs voor overheidsdienaren. Verschillen in geldstromen leiden ook tot verschillend beleid: leren versus spelen of spelen om te kunnen leren als je daar aan toe bent. Maar ook in het belang van kinderen moet er meer mogelijk worden. Integrale kinderop-vang wil immers voorkomen dat kinderen een speelbal kunnen zijn van verschillende kwaliteiten, mogelijkheden en visies, tus-sen kinderopvang en school. Dit zijn sterke praktische en financiële argumenten voor

16 | KindVak Magazine - Kinderopvang november / december

integrale opvang. De aarzeling of dit wel zo leuk is voor de kinderen zelf lijkt dan ook op emoties, en niet op feiten, gebaseerd.

Een kindertijd onder één dakDe grote veranderingen, van baby naar peuter, peuter naar kleuter, kleuter naar schoolkind, bestaan straks dus vooral uit het les krijgen in een ander lokaal. De kin-deren om je heen, de juf of meester en de gemeenschappelijke activiteiten blijven ge-lijk. Een hele kindertijd vindt plaats onder één dak. Natuurlijk zal integrale kinderop-vang kindvriendelijk zijn met alle denkbare voorzieningen. Toch doet het mij denken aan een attractiepark waar je niet zelf hoef te verzinnen wat leuk zou kunnen zijn om te gaan doen.

Uiteraard zal de hoeveelheid fysieke ruim-te die kinderen krijgen in de zin van vier-kante meters en het aantal uren veelzijdig en inspirerend zijn, maar hoeveel ruimte krijgen ze nog voor het spelen met hun eigen speelgoed, zo lang als ze willen, op hun eigen manier, in hun eigen omgeving? Hoeveel ruimte - letterlijk en figuurlijk - gunnen we kinderen in hun eigen kamer, huis of buurt? Wat gebeurt er met de o zo belangrijke ruimte om te dwalen, om de eigen aard te ontwikkelen? Het is de vraag voor wie integrale opvang het beste is: voor bestuurders, boekhouders, politici, projectontwikkelaars, of de kinderen zelf?

Over de auteur: Marianne de Valck is eigenaar van Advies-bureau Spelen en Speelgoed, dat informatie over spelen en speelgoed vanuit pedagogisch perspectief biedt aan ouders, vrijwilligers en professionals.

Maak gebruik van handige functies, zoals:• Plannen en factureren• Personeelslogin • Ouderlogin• Digitale presentie lijsten• Handige app

MyChapp voor ouders

Kijk op muldata.nl of bel 023-5840970 voor een vrijblij vende demonstratie.

ROSA bestaat dit jaar 1 !Complete software die wérkt voor KDV, BSO, TSO, PSP, GOB en zorgopvang.

Advertentie

BRASPA BEZORGT PROFESSIONEEL EN SNEL UW BESTELLING OP LOCATIE!

TOTA A L L E V E R A N C I E R V O O R K I N D E R DAG V E R B L I J V E N

Verzorging

Speelgoed

Hygiëne & Reiniging

Huishoudelijk

Voeding & Maaltijden

Veiligheid

Kantoor

www.braspa.nl

TOTA A L L E V E R A N C I E R V O O R K I N D E R DAG V E R B L I J V E N

Advertentie

november / december 17Kinderopvang - KindVak Magazine |

De vluchtelingencrisis is de afgelopen tijd niet uit het nieuws weg te den-ken. Grote aantallen mensen zijn vanuit het Midden-Oosten en Oost-Afri-ka op de vlucht voor geweld, onveiligheid of een ingestorte economie. On-der hen zijn ook veel kinderen. Sommigen van deze kinderen komen na een lange reis terecht in het dorpje Oranje in de provincie Drenthe, waar Jade Zorggroep in samenwerking met het COA en het COG Drenthe basis-onderwijs aanbiedt. In dit eerste deel van een tweedelige serie over het onderwijs aan vluchtelingen gaat KindVak Magazine in gesprek met Helma Blaauw, schoolleider op het AZC in Oranje. Door: Jon Roozenbeek

Waar komen de kinderen op het AZC vandaan?Het grootste gedeelte komt uit Syrië. Daar-naast zijn er kinderen uit Somalië, Afghani-stan en het Oostblok. De meesten van hen hebben inmiddels een verblijfsstatus: ze mogen dus een aantal jaren in Nederland blijven. Veel kinderen en hun ouders zijn in Oranje aan het wachten tot ze een woning toegewezen krijgen.

Veel kinderen hebben een moeizaam verleden. Hoe gaat de school daarmee om?Wij merken op school dat kinderen echt weer kind zijn. Er wordt weinig gepraat over wat ze hebben meegemaakt. Daar vragen we ook niet naar, omdat het niet van belang is voor het lesgeven. Maar soms merk je wel dat kinderen getrau-

matiseerd zijn. De belangrijkste taak van onze school is een veilige plaats bieden. Dit doen we door duidelijke afspraken te maken, een goede structuur te hebben, en ervoor te zorgen dat er een eenduidig beleid is.

Vaak is het moeilijk om goed te bepalen waarom een kind het moeilijk heeft op school. Dit kan komen door een trauma,

doordat het kind al jaren niet naar school is geweest, of omdat er andere ontwikke-lingsproblemen zijn.

Als kinderen bij ons komen doen we daar-om eerst een nulmeting, om te bepalen in welke klas ze worden geplaatst. Hierbij plaatsen we kinderen zo veel mogelijk sa-men met leeftijdsgenootjes, maar er wordt ook veel klasoverstijgend gewerkt.

Om dit nog beter op te vangen gaan onze leerkrachten (die deze nog niet hebben)

‘Vaak is het moeilijk om goed te bepalen waarom een kind het moeilijk heeft op school.’

In gesprek met Helma Blaauw, schoolleider bij AZC Oranje


‘We vieren met de kinderen samen Sint-Maarten en gaan met de kinderen lampionnetje lopen.’

een NT2-cursus volgen (Nederlands als tweede taal, red.). Ook hebben we ge-meenschappelijk overleg met het COA (Centraal orgaan Opvang Asielzoekers), de GGD en het GC A (Gezondheidscentrum Asielzoekers) hier in Drenthe. Bij proble-men of moeilijkheden kijken we dan ge-zamenlijk wat we het beste kunnen doen voor het kind.

Hoe ziet jullie dagprogramma er uit?We hebben drie hoofdvakken: taal, reke-nen en sociale vaardigheden. We vinden het belangrijk dat kinderen zo snel moge-lijk Nederlands leren. Dit doen we door zo veel mogelijk Nederlands met ze te spre-ken en visueel te werk te gaan: we werken veel met plaatjes en het laten zien wat woorden betekenen. Soms spreken kin-

deren een paar woordjes Engels. Gelukkig zien we ook dat kinderen die al wat langer bij ons zijn beter Nederlands kunnen en dingen helpen vertalen voor hun leeftijds-genootjes.

Voor rekenen gebruiken we een reguliere rekenmethode, net als op andere basis-scholen. Wel hebben we gekeken naar een methode die het minst ‘talig’ is: voor kin-

deren die niet goed Nederlands spreken is het moeilijk om een som die in verhaal-vorm wordt uitgelegd op te lossen.

Het ontwikkelen van sociale vaardigheden pakken we heel breed aan. Iedere dag zetten we een bepaalde afspraak centraal, zoals het iemand aanspreken bij zijn of haar naam, aardig zijn voor elkaar, netjes opruimen, enzovoort. Ook geven we dra-malessen/expressievakken waarin kinde-ren hun gevoelens kunnen uitbeelden.

Besteedt de school ook aandacht aan inburgering?Jazeker, we besteden veel aandacht aan ‘onze’ cultuur. We vieren bijvoorbeeld samen Sint-Maarten en gaan met de kin-deren lampionnetje lopen. Ook vieren

we Sinterklaas en krijgen we kerst-

bomen op school. In april volgend jaar doet

onze school mee aan de Koningsspelen. Zo leren kinderen spelenderwijs over de Nederlandse cultuur.

Over de auteur: Jon Roozenbeek is auteur van het boek

‘Pleidooi voor het kind’ en redacteuren van KindVak Magazine.


Betrek kinderen bij hun eigen opvang

Naar de buitenschoolse opvang (bso) gaan betekent meer dan alleen maar achter de computer hangen of deelnemen aan knutselactiviteiten die door anderen bedacht zijn. Medewerkers van de buitenschoolse opvang kunnen kinderen juist betrekken bij allerlei activiteiten zodat de kinde-ren met meer plezier naar de opvang gaan. Door: Mireille David

Uiteenlopende activiteitenMedewerkers van de buitenschoolse op-vang kunnen kinderen betrekken bij de invulling van het programma. Dit start al bij het selecteren van een thema waar-mee een aantal weken gewerkt wordt. Het is belangrijk samen met de kinderen een thema te kiezen waar op dat moment veel belangstelling voor is, zoals voor het WK-voetbal. Nadat een thema bepaald is, bedenken de medewerkers samen met de kinderen welke activiteiten binnen het thema aan bod komen. Dit kan een voet-baltoernooi zijn, het maken van een voet-balkrant of het ontwerpen van een voet-baltenue of medaille. Van belang hierbij is dat er uiteenlopende activiteiten aan bod komen die de ontwikkeling op verschillen-

de gebieden stimuleert, zoals activiteiten om te bewegen, het omgaan met elkaar, of het werken met teksten en getallen.

Een voorbeeld: op een bso toonden veel kinderen interesse in schaken. Samen met de oudste kinderen werd iemand bena-derd om schaakles te geven en werd de organisatie van een schaaktoernooi uitge-werkt. Juist omdat dit vanuit de kinderen zelf kwam, hebben zij zich ingezet om er een succes van te maken.

Inrichten van de groepOok kunnen kinderen betrokken worden bij de inrichting van de ruimte. De kin-deren mogen bijvoorbeeld een spelhoek inrichten met bijbehorende materialen,

20 | KindVak Magazine - Kinderopvang november / december

zoals een winkelhoek. Het blijkt dat ook oudere kinderen het erg leuk vinden om na schooltijd in een spelhoek te spelen.

Behalve het spelen in hoeken zijn er meer activiteiten die nu ingezet worden op het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal of basisschool, en die ook aantrekkelijk voor de bso zijn, mits ze op een hoger niveau worden aangeboden. Een voorbeeld hier-van is het werken met een verteltafel. Hier-bij kunnen kinderen met materialen die bij het verhaal horen, een verhaal naspelen op een tafel. Wanneer de kinderen op een bso zelf een boek kiezen of een ver-haal bedenken en de verteltafel inrichten, spelen ze hier enthousiast mee. Ook het

voorlezen of samen lezen is een aantrek-kelijke activiteit wanneer de kinderen zelf aangeven van welke boeken zij houden. De kinderen genieten ervan om na het voorle-zen hun eigen ervaringen of gedachten te delen.

Opbergen van materialenHet opruimen op de bso verloopt ook eenvoudiger als kinderen hierbij betrok-ken worden. Met de kinderen wordt eerst bekeken waar de materialen het beste opgeborgen kunnen worden. Vervolgens helpen zij mee om de kasten, planken of laden van een label of foto te voorzien. Op die manier zien alle kinderen duidelijk waar de materialen opgeborgen moeten worden en spreken ze elkaar erop aan als dit niet goed verloopt.

Meer plezierHet blijkt dus dat kinderen op de bso op veel manieren bij hun eigen opvang be-trokken kunnen worden. Als medewerkers hier bewust mee omgaan, merken zij dat kinderen met meer plezier naar de bso gaan en daar plukt iedereen de vruchten van. Dit geldt voor de kinderen en mede-werkers, maar ook de ouders zien niets liever dan dat hun kroost het naar de zin heeft.

Over de auteur: Mireille David is ruim 15 jaar werkzaam als innovatie- en organisatieadviseur bij de CED-Groep en ondersteunt organisaties, basisscholen en gemeenten bij de professionalisering van pedagogisch medewerkers en leraren.

Hoe betrekt u de kinderen?

Ga naar onze Facebook

of Twitter en praat mee!

november / december 21Kinderopvang - KindVak Magazine |

Op 10 november vond tijdens de kennisdag van Ruimte-OK de centrale start van het uitvoeringsprogramma van de Green Deal Scholen plaats. De partners in de Green Deal Scholen - de PO-Raad, VO-raad, VNG, Kli-maatverbond Nederland, Ruimte-OK, RVO, Platform 31 (energiesprong) en GGD GHOR Nederland - geven hiermee invulling aan de Green Deal Scholen waar vorig jaar een akkoord over is bereikt met de ministeries van OCW, BZK, IenM en EZ. Met de activiteiten in het programma worden schoolbesturen ondersteund. Met de activiteiten in het programma wor-den schoolbesturen ondersteund bij het creëren van duurzame, gezonde en betaalbare scholen, wat moet leiden tot een gezonde leer- en werkom-geving voor leerlingen en leraren.. Door: Green Deal scholen

Nederland telt ongeveer 9 duizend school-gebouwen in het primair en voortgezet onderwijs. Hierin krijgen ruim 2,4 miljoen leerlingen onderwijs en werken ruim 200

duizend onderwijsprofessionals. Dit doen zij veelal in gebouwen met een slecht binnenklimaat en van slechte energeti-sche kwaliteit. Uit onderzoek blijkt dat dit slechte binnenklimaat leidt tot mindere prestaties van leerlingen en leerkrachten en hoger ziekteverzuim. Daarnaast brengt een slecht geïsoleerd gebouw onnodig hoge exploitatiekosten met zich mee.

Green Deal ScholenVanuit de Green Deal worden schoolbestu-ren die voorop lopen met verduurzaming verder geholpen naar een energieneutraal

gebouw met behulp van de Energiesprong van Platform 31. Op dit moment geven veel schoolbesturen aan weinig kennis te hebben van mogelijke maatregelen en fi-nancieringsmogelijkheden om de kwaliteit van het binnenmilieu in hun schoolgebou-wen te verbeteren en om energiezuiniger te werk te gaan. Om deze reden haken schoolbesturen vaak af, terwijl zij wel am-bities hebben om duurzamer te worden.

‘Vanuit de Green Deal worden schoolbesturen die voorop lopen met verduurzaming verder geholpen naar een energieneutraal gebouw.’

Green Deal Scholen voor duurzame, gezonde en betaalbare scholen


Op deze middengroep richt het uitvoe-ringsprogramma zich ook. In de drie jaar dat het ondersteuningsprogramma zal lopen, gaan de initiatiefnemers met be-hulp van kennisdeling en ondersteuning de bezwaren en obstakels voor het nemen van energiebesparende maatregelen bij schoolbesturen wegnemen. Dit willen zij bereiken door de beschikbare kennis en informatie te bundelen en centraal aan

te bieden op een website, en door een helpdesk te openen waar schoolbesturen terecht kunnen met vragen. Daarnaast worden 150 scholen met advies onder-steund en is er ondersteuningsruimte voor het verduurzamen van 15 Integrale Huisvesting Plannen (IHP). Hiermee sluit het uitvoeringsprogramma aan bij lopende ondersteuningsprogramma’s van de VNG en GGD.

AmbassadeurschapIn de eerste maanden van 2016 kunnen scholen ambassadeur worden van hun re-gio op het gebied van het verbeteren van het binnenklimaat en het verlagen van hetenergieverbruik. Zowel het treffen van klei-ne als grote maatregelen kan geschikt zijn voor dit ambassadeurschap. Hiervoor krij-

gen deze scholen een cofinanciering in de vorm van een bijdrage in de advieskosten. De ambassadeurs zullen hun ervaringen delen met andere schoolbesturen tijdens regionale bijeenkomsten.

Monumentale pandenOmdat PO- en VO-scholen die zijn gehuis-vest in rijks-, provinciale of gemeentelijke monumenten bij het zoeken naar moge-lijkheden om de energiehuishouding te verbeteren tegen specifieke beperkingen aanlopen, is de verduurzaming van een monument vaak kostbaar. Deze besturen krijgen de mogelijkheid om een laagren-tende lening af te sluiten uit het Duurzame Scholenfonds van het Restauratiefonds. Met deze lening kunnen zij investeren in fysieke maatregelen die leiden tot minder en duurzamer energiegebruik en/of ver-betering van het binnenklimaat. Dit fonds heeft geen tijdslimiet.

Over de auteur: U kunt meer informatie over de Green Deal Scholen vinden op www.greendealscholen.nl en op twitter via @GrDeal_Scholen.

‘Uit onderzoek blijkt dat dit slechte binnenklimaat leidt tot mindere prestaties van leerlingen en leerkrachten en hoger ziekteverzuim.’


Kinderen en volwassenen in rode shirtjes, zwaaiend met bordjes lopen en rollen door de speelplek. Lachende gezichten, serieuze gezichten, fotografen en journalisten. Wat is hier aan de hand? Je bent terecht gekomen bij een test van de NSGK Speeltuinbende! De Speeltuinbende test speelplekken op toegankelijkheid en samenspelen. Door: Ilse van der Put

De Speeltuinbende is een community van kinderen met én zonder beperking en hun ouders/begeleiders; nu al meer dan 400 gezinnen! Samen met de bendeleider zijn ze actief door heel Nederland. Ze hebben maar één doel: zorgen dat iedere beheer-der van een speelplek in Nederland (of

dat nu een gemeente, een attractiepark, of een

school is), weet wat samen spelen is. En

daarna als de

wiedeweerga aan de slag gaat om de speelplek toegankelijk en bespeelbaar te maken voor álle kinderen, met of zonder handicap. Want ieder kind dat niet mee kan spelen is er één te veel.

Sociale ontwikkelingDe Speeltuinbende is een initiatief van

NSGK, de Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte kind. Zes jaar geleden con-stateerde NSGK dat sociaal isolement bij kinderen met een beperking veel vaker voorkomt dan bij kinderen zonder beper-king. Het netwerk van vrienden bleek bij deze kinderen veel kleiner en kwetsbaar-der. In onze participatiemaatschappij is een goed en stevig netwerk voor iedereen belangrijk en zeker voor kinderen met een beperking. Wie dat jong leert opbouwen heeft een voorsprong.

Hoe komt het dat het netwerk zo klein is? Een van de oorzaken is dat kinderen met een beperking vaak niet in de eigen buurt naar school of de opvang gaan. Ze gaan vaak vroeg met een taxi naar een school ver weg en komen ook weer laat thuis. Vriendjes van school wonen niet in de buurt en na school is er minder tijd om buiten te spelen. Speel je niet of wei-nig buiten in je eigen buurt, dan leer je de kinderen in de buurt ook niet kennen en zij jou niet, dus weinig kans op vriendschap. Daar komt nog bij dat veel speelplekken ook helemaal niet toegankelijk en bespeel-baar zijn voor alle kinderen. Een vicieuze

Is jouw speelplek een samenspeelplek?


cirkel. Met de Speeltuinbende keert NSGK het tij. De Speeltuinbende helpt eigenaren en gemeentes hun speelplek te verande-ren in een samenspeelplek en stimuleert kinderen met én zonder handicap om samen buiten te spelen.

Buiten spelHoe is het met de speelplek bij jouw school of speeltuin gesteld? Is het een speelplek waar iedereen welkom is en waar alle kin-

deren kunnen spelen? Of staan er kinde-ren buiten spel omdat ze er niet in mogen omdat het niet openbaar is? Of omdat ze er niet in kunnen omdat hun speelplek niet toegankelijk is? Of omdat ze zich er niet welkom en veilig voelen? Laat kinderen niet buiten spel staan. Maak van de speel-plek bij uw organisatie een samenspeel-plek. De Speeltuinbende helpt u graag!

Over de auteur: Ilse van der Put is de bendeleider van de NSGK

Speeltuinbende (www.speeltuinbende.nl).


Advertentie


Kindvak magazine november/december

Documents

Transcript of Kindvak magazine november/december