OPLOSSINGSGERICHT WERKEN & VEERKRACHTKinderen, jongeren en gezinnen uit balans

Ilse Mariën

Terugkoppeling naar opdracht• Laat voldoende ruimte voor sociale stadium• Breng niet te zeer zelf al een oplossing aan tijdens het

eerste gesprek• Sommige vragen zijn niet meerzijdig partijdig, kunnen

negatief aangevoeld worden• Vb waarom doet u niks met Noémi, waarom vindt u het zo moeilijk

vrijheid te geven?

• Vermijd gesloten vraagstellingen• Geef voldoende expliciet inzetserkenning• Sommige dingen zijn niet altijd makkelijk expliciet te vragen

• Vb. bent u bereid te veranderen?

• Breng het stuk van “veilig opgroeien” voldoende binnen

The pessimist sees difficulty in every opportunity

The optimist sees opportunity in every difficulty

W. Churchill

Focusing on the preferred future facilitates change in the desired direction.

Therefore, focus on what you do want instead of what you don't want.

Fredrike Bannink

Terminologie• Veerkracht• Resilience• Positieve therapie• Strengths based model• Oplossingsgericht werken

Veerkracht

Vermogen om te overleven, herstellen, volhouden of zelfs te groeien na schokkende gebeurtenissen

• Dit is niet aangeboren, geen karaktereigenschap• Je ontwikkelt dit naarmate je in gezin en gemeenschap de

middelen daartoe vindt• Opdracht voor voorzieningen loslaten van

probleemgerichte focus

Tekortkomingen van probleemgerichte benadering• Geen rechtlijnig verband tussen oorzaak en gevolg• Retrospectie houdt probleem in stand• Risicofactoren kennen heeft weinig nut bij preventie• Risicobenadering kan contraproductief zijn• Welzijn van hulpverleners• Overheidsbeleid

Stellingen in oplossingsgericht werken

• De klasse van de problemen behoort niet tot de klasse van de oplossingen

• De cliënt is de expert• Wat niet stuk is, moet je niet maken• Als iets (beter) werkt, ga er mee door• Uitzonderingen op de regel• Als iets niet werkt, doe dan iets anders

Tien uitgangspunten van oplossingsgericht werken1. Weerstand is geen bruikbaar begrip

2. Er is altijd sprake van samenwerking

3. Verandering is onvermijdelijk

4. Slechts een kleine verandering is nodig

5. De meeste cliënten zijn al in het bezit van de hulpbronnen die zij nodig hebben om te veranderen

Tien uitgangspunten van oplossingsgericht werken6. Problemen zijn niet-succesvolle pogingen om moeilijkheden op

te lossen

7. Het is niet nodig veel over een probleem te weten om het te kunnen oplossen

8. De cliënt bepaalt het behandeldoel

9. De werkelijkheid wordt bepaald door de observator en de oplossingsgerichte HV neemt deel aan het scheppen van de werkelijkheid van het systeem waarmee hij werkt

10. Er zijn veel manieren om naar een situatie te kijken, alle even juist

De praktijk van de oplossingsgerichte gespreksvoering1. Is er al verbetering opgetreden tussen de aanmelding

en het eerste gesprek? Zo ja, vraag hier meer over, zo nee, ga naar vraag 2

2. Zijn er al uitzonderingen op het probleem te vinden? Zo ja, vraag daar meer over, zo nee ga naar vraag 3

3. Is er al een hypothetische oplossing te formuleren?

Zes belangrijke soorten vragen• De vraag naar verandering vòòr het eerste gesprek• De vraag naar het doel

• Vb de wondervraag

• De vraag : “en wat nog meer?”• Uitzonderingen• Schaalvragen

• Gericht op motivatie, vooruitgang, vertrouwen

• Vraag naar vaardigheden waarover de cliënt al beschikt

Verschillende cliënten• Bezoekers

• “ik heb geen probleem”• Doorverwezen door anderen• Geen motivatie tot verandering van eigen gedrag

• Ga ervan uit dat de cliënt goede redenen heeft om zo te denken• Onvoorwaardelijke acceptatie• Vraag wat cliënt zou willen• Erken het feit dat hij liever niet komt

Verschillende cliënten• Klagers

• “ ik heb wel een probleem, maar ben geen deel van de oplossing”• Geeft wel info over probleem• Ziet zichzelf niet als deel van probleem of oplossing• Iets of iemand anders heeft schuld aan het probleem en moet

veranderen

• Erken het lijden van de cliënt• Richt blik naar momenten dat het probleem er (even) niet is• Vragen nodigen uit om over oplossingen en doelen te praten

Verschillende cliënten• Klanten

• Zien zichzelf als deel van het probleem en/of oplossing• Gemotiveerd om tot gedragsverandering te komen• Minderheid aan het begin van een hulpverleningsproces

Opbouw oplossingsgericht werkenDOEL

WENS OF KLACHT

UITZONDERINGEN

HYPOTHETISCHE

OPLOSSINGEN

OPZETTELIJK SPONTAAN

TAAK TAAK TAAK

Doe er meer van ontdek er meer over doe er een stukje van

Verschil tussen oplossingsgericht werken en probleemgerichte benaderingProbleemgericht oplossingsgericht

Focus op gevoelens en emoties Focus op zien en doen

Fouten zoeken is belangrijk Oplossingen ontwerpen is belangrijk

Visie van cliënt deugt niet Visie van cliënt wordt gevalideerd

Wiens fout is het? Wat vindt de cliënt dat er moet gebeuren

Twijfel aan motivatie Motivatie wordt gezocht

Verleden is belangrijk Toekomst is belangrijk

Er zijn grote veranderingen nodig Kleine veranderingen zijn voldoende

Het probleem is er altijd Het probleem is er nooit altijd

Hulpbronnen moeten worden aangeleerd

Nodige hulpbronnen zijn al aanwezig

Theorie bepaald gesprek Cliëntbepaald gesprek

Theoretische achtergronden• Sociaal constructivisme

• Het idee van het individu wat echt is ( dus ook het idee over de aard van zijn problemen, vaardigheden…) wordt geconstrueerd in communicatie met anderen

• Hoe kan je als hulpverlener bijdragen aan de creatie van een nieuwe werkelijkheid van en voor de cliënt

• Vermogen om te veranderen hangt dus samen met vermogen om dingen anders te zien

Theoretische achtergronden- vooronderstellingen

• Oplossingsgericht werken spreekt meer de rechterhemisfeer aan

• Bio-informatiemodel: nood aan contraconditionering van vroegere emotionele reacties

En hoe concreet naar veerkracht?• Verleg de focus van negatief naar positief• Ontwikkel of versterk een positieve omgeving• Koester hoge verwachtingen

Veerkracht-boomdiagram van Grotberg

IK HEB IK BEN IK KAN

Veerkracht

Relaties met mensen die ik kan vertrouwenStructuur en regels thuisRolmodellenAanmoediging om autonoom te zijnToegang tot gezondheidszorg, onderwijs en veiligheid

Beminnelijk en mijn temperament is aantrekkelijkLiefdevol, empathisch en altruïstischAutonoom en verantwoordelijkTrots op mezelfVol hoop, geloof en vertrouwen

Goed communicerenProblemen oplossenMijn gevoelens en impulsen controlerenRelaties aangaan met mensen die ik kan vertrouwenMijn eigen temperament en dat van anderen inschatten