Kinderen en vrijwillige terugkeer

Tips voor oudersdie vrijwillig terugkeren metminderjarige kinderen

Deze brochure kan ook ondersteunend zijn voor iedereendie met het gezin in contact komt:maatschappelijk werkers, onderwijzend personeel, vrijwilligers,…

Als ouder wil je het beste voor

je kinderen. Maar in sommige

situaties is het niet gemakkelijk om uit

te maken wat hetbeste is voor

je kinderen.Deze brochure kan

je helpen je kinderenzo goed mogelijk voor te bereiden op de terugkeer

naar je land.

Het eerste deel gaatover de gevoelens van je kinderen bij

de terugkeer.

In het tweede deelvind je tips voor

de praktische voorbereiding van

de terugkeer.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 3

Emotionele aspecten van terugkeer met kinderen

Terugkeren naar je land is niet alleen voor jou een grotestap. Ook voor je kinderen.

Hoe je kinderen zullen reageren en wat ze aankunnen,hangt in grote mate af van hun leeftijd en ontwikkeling.

Hieronder volgen een paar tips die je kunnen helpen omje kinderen goed voor te bereiden op jullie terugkeer. Die tips komen uit wetenschappelijk onderzoek naar gevoelens van kinderen.

• Vertel je kinderen dat jullie zullen terugkeren.

Wees eerlijk tegen je kinderen. Ook als ze nog jong zijn. Kinderen willen niet dat hun ouders liegen. Zeg niet dat jullieop reis gaan om daarna naar België terug te keren als dat nietzo is.

• Geef je kinderen niet het gevoel dat ze mee verantwoor-delijk zijn voor de beslissing om terug te keren

Zelfs al willen je kinderen graag terug naar hun land, is het nietgoed je kinderen het gevoel te geven dat zij (mee) de beslis-sing hebben genomen. Dit legt een (te) grote druk op deschouders van je kinderen. Als de re-integratie in je thuislandmoeilijk verloopt, kan het bijvoorbeeld gebeuren dat je kinderen zich schuldig gaan voelen.

• Praat over je land van herkomst met je kinderen

Spreek met je kinderen over je land. Je kan ze vragen wat zezelf nog weten. Of misschien waren je kinderen te klein enherinneren ze zich niks van je land? Of zijn ze in België gebo-ren? Vertel ze hoe het dagelijks leven verloopt in je land. Vertel ze over de familie, de vrienden en de kennissen die ze er zullen ontmoeten.

Bij jonge kinderen kan je foto’s of tekeningen gebruiken. Op een wereldkaart kan je tonen waar België is en waar jethuisland is. Je kan op het internet foto’s opzoeken van jeland, je stad of dorp.

4 Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

• Praat vooral over de leuke dingen in je land van herkomst

Zeker jonge kinderen nemen de reacties van hun ouders over.Ook al ben je zelf niet blij, of ben je bang, probeer toch vooralover de goede kanten van de terugkeer te praten met je kinderen. Bijvoorbeeld over het weerzien met de familie, vrienden, buren.

Het is niet goed je kinderen te belasten met te veel slechte verhalen. Dat kan je kinderen bang en onzeker maken. Stel de situatie ook niet mooier voor dan ze is. Vertel neutraledingen over je land. Vertel bijvoorbeeld over het eten, het da-gelijks leven, de school waar je kinderen naartoe zullen gaan enzovoort.

• Spreek verschillende keren met je kinderen over de terugkeer

Kinderen (en ook volwassenen) nemen niet altijd alle informatietegelijk op. Het is belangrijk om verschillende keren de tijd te nemen om over de terugkeer te praten. In een volgend gesprek kan je vragen wat je kind nog weet van het vorige gesprek. Je kan bijvoorbeeld vragen: “Weet je nog waar wenaartoe gaan? Weet je nog waar we zullen slapen?” enzovoort. Herhaling is belangrijk.

• Maak de terugkeer zo concreet mogelijk

Kinderen hebben nood aan duidelijke en voor hen begrijpbareinformatie. Vertel hoe laat jullie zullen vertrekken en hoe julliezullen reizen (bus, trein, vliegtuig,…). Vertel waar jullie zulleneten en slapen.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 5

• Je hoeft de band met België niet helemaal door te knippen

Het is goed voor je kinderen om de band met België eenstukje te behouden. Het is niet zo dat je kinderen minder verdriet zullen hebben als je niet meer over België spreekt ofals je alle contact met vrienden en kennissen in België verbreekt.

Vraag je kinderen wat ze graag zouden meenemen uit België. Een paar tastbare herinneringen aan België, zoals bijvoorbeeld tekeningen van vriendjes, een knuffel, foto’s,…kunnen je kinderen helpen bij de verwerking van het vertrek.

Als je kinderen graag in contact blijven met klasgenoten envrienden, neem dan zeker contactgegevens mee. Laat oudere kinderen in contact blijven met vrienden via bijvoorbeeld Facebook of ander sociale netwerken.

6 Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

• Het is heel belangrijk dat je kinderen afscheid kunnen nemen

Het is goed voor je kinderen dat ze met een positief gevoelkunnen terugkijken op de periode in België. Afscheid nemenhelpt daarbij. Het is daarom nodig en belangrijk dat je kinderen op een rustige manier afscheid kunnen nemen vanhun vrienden en klasgenoten.

Breng de school indien mogelijk vroeg genoeg op de hoogtevan je vertrek, zodat er nog tijd is voor een afscheidsmoment. Als je kinderen lid zijn van een sportclub of andere hobby’shebben, kan je ook daar vragen een afscheid te organiseren.

Dat is niet alleen belangrijk voor jouw kinderen, maar ook voor hun vrienden die achterblijven. Door afscheid te nemenervaren kinderen ook dat ze iets betekenen voor andere mensen, andere kinderen.

• Behoud zowel voor, tijdens als na de terugkeer zoveelmogelijk structuur in het leven van je kinderen

Je kinderen voelen zich veiliger in een vaste dagindeling.Emoties kunnen je kinderen heel moe maken. Zorg er dus ook voor dat je kinderen voldoende kunnen slapen.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 7

• Probeer er zoveel mogelijk te zijn voor je kinderen

De terugkeer zal ook in het leven van je kinderen grote veran-deringen teweegbrengen. Geef aandacht aan je kinderen alsje kinderen het nodig hebben. Maak je kinderen duidelijk datze bij je terecht kunnen met hun vragen en gevoelens. Vraagje kinderen geregeld hoe het met hen gaat als ze je zelf nietsvertellen. Bied ze de ruimte om boos, verdrietig, bang en blijte zijn. Vertel ze dat heftige emoties bij het leven horen enweer over zullen gaan. Stel ze gerust.

Je kan je kinderen ook vertellen dat je zelf zowel verdrietig alsblij bent met de beslissing terug te keren. En dat dat ookmag. Je kinderen hoeven zich dan niet flinker voor te doendan ze zijn. En ze weten dat ze ook met gevoelens van ver-driet bij je terecht kunnen. Het is wel zo dat het kinderen soms heel angstig maakt alshun ouders erg overstuur of erg verdrietig zijn. Hou daar ookrekening mee.

8 Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 9

Praktische aspecten van terugkeer met kinderen

Kinderen die terugkeren, hebben in het thuisland soms problemen die je kan vermijden door een beterevoorbereiding in België. Om je te helpen niets te vergeten, vind je hieronder enkele tips en een checklist.

• Praat zeker over je kinderen met de terugkeerconsulent

Als je recht hebt op re-integratiesteun is het belangrijk dat deeventuele specifieke noden van je kinderen ook aan bodkomen tijdens de gesprekken met de terugkeerconsulent. Je gezin kan (een deel van) de re-integratiesteun hiervoor gebruiken.

Heb je geen recht op re-integratiesteun, maar bevinden je kinderen zich in een zeer kwetsbare situatie (bijvoorbeeldomdat ze de taal niet spreken, ernstige medische problemenhebben enzovoort), kan je dit met je terugkeerconsulent bespreken. In sommige gevallen kan je gezin uitzonderlijk toch een minimale ondersteuning krijgen.

10 Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Overloop met je begeleider(s) zeker ook de volgende zaken voorje vertrekt:

• Spreken je kinderen de taal van je thuisland (nog)?Spreken (en schrijven, als het oudere kinderen zijn) zede onderwijstaal in je thuisland?

Als je kinderen bijscholing nodig hebben, kan je die al in Belgiëproberen te regelen. Je kan ze bijvoorbeeld nog voor het vertrek lessen laten volgen in België, of je kan uitzoeken waarze in je land bijscholing kunnen krijgen en dit al vastleggen. Je kan een deel van de re-integratiesteun voor taallessen gebruiken.

• Zijn je kinderen naar school geweest in je thuisland?

Heb je daar nog documenten van? Misschien kunnen die documenten een nieuwe inschrijving vergemakkelijken.

• Zijn je kinderen naar school geweest in België?

Verzamel vóór je terugkeert de nodige documenten zoals rap-porten, certificaten en attesten van de school. Laat die indiennodig al in België vertalen naar je thuistaal. Vraag je begeleiderwaar je dit kan laten doen. In je thuisland zijn vertalingen van-uit het Nederlands meestal moeilijker te bekomen en duur.Neem de contactgegevens van de school in België mee naarje thuisland. Zo kan je indien nodig bijkomende documentenopvragen. Er bestaan geen lijsten per land van alles wat nodigis voor een vlotte re-integratie in het onderwijs, maar je kunthier wel informatie over vragen bij IOM of Caritas International.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 11

• Hebben je kinderen hobby’s in België? Volgen ze bij-voorbeeld muziekles of zijn ze lid van een sportclub?

Kunnen ze deze vrijetijdsactiviteiten eventueel verderzetten inje land? Wat is daarvoor nodig? Of kunnen ze hobby’s die zein je thuisland beoefenden opnieuw opnemen? Wat is daareventueel voor nodig? Misschien kan je dat al uitzoeken vanuit België.

• Hebben je kinderen medische problemen die ook in jeland van herkomst verder opgevolgd moeten worden?

Heb je daar medische attesten van? Anders kan je die nogvragen aan de dokter. Het is makkelijker die attesten al in België te laten vertalen naar de taal van je herkomstland. Bij ernstige medische problemen kan je gezin eventueel bijkomende re-integratie-steun genieten. Het is ooknuttig het boekje van Kind & Gezin, eventuele vaccinatie-attesten en andere belangrijke medische documenten(zoals resultaten van medische onderzoeken)mee te nemen. Vraag jebegeleider of het nodig is dat je die documenten laat vertalen.

• Identiteitsdocumenten

Uiteraard verzamel je het best ook alle identiteitsdocumentenvan de kinderen: geboortecertificaten, identiteitskaarten, paspoorten enzovoort. Neem ook kopieën van de eventuelelaissez passers (ook dat zijn identiteitsdocumenten, en het origineel wordt vaak ingehouden door je autoriteiten).

12 Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Vraag informatie aan IOM en Caritas

Heb je meer vragen over de onderwijsmogelijkheden voor je kinderen, de mogelijkheden om bepaalde hobby’s te beoefenen,de medische voorzieningen in het land van herkomst, enzovoort? Dan kan je hiervoor al in België bij IOM en CaritasInternational en hun lokale partners terecht.

Liefdadigheidstraat 431210 Brusel

Tel. 02 229 35 86reintegration@caritasint.be

Rue Montoyer1000 Brussel

Tel. 02 287 70 00iombrussels@iom.int

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 13

Checklist

taalkennis• gesproken• geschreven

school• in het land van herkomst• in België: attesten en diploma’s + vertaling

hobby’s• mogelijkheden in je land

gezondheid• medische attesten + vertaling• boekje Kind en Gezin• vaccinatie-attesten• andere belangrijke medische documenten

zoals resultaten van onderzoeken

identiteit• geboortecertificaat• identiteitskaart• paspoort• kopie van laissez passer

lijst met contactgegevens van vrienden en kennissenin België, eventueel foto’s en andere materiële herinneringen

14 Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Notities

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent 15

Verantwoordelijke Paul Teerlinck, Stadssecretaris,uitgever Stadhuis, Botermarkt 1, 9000 Gent

Redactie Katrien Van Gelder

Concept Katrien Van Gelder en Jo Cools

Foto’s Dienst Asiel- en Vluchtelingenbeleid Stad Gent

Layout en drukwerk Abcuré

Datum van uitgifte december 2014

Met medewerking van Fedasil, Caritas International en IOM

In dezelfde reeks verscheen ook een brochure “Tips voor begeleiders van gezinnen die vrijwillig terugkeren.”Beide brochures kan je bestellen bij de DienstAsiel- en Vluchtelingenbeleid van de Stad Gent,tel. 09 267 85 00 - asiel.vluchtelingenbeleid@gent.be.

Met de steun van

Europees Terugkeerfonds Vooruitgaan door terugkeer