Het Kinderbrein Het Kinderbrein in systemisch perspectiefin systemisch perspectief

14 mei 201314 mei 2013

John van der Meij en Karin DedenJohn van der Meij en Karin DedenTrilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en

Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest) Parre en Deden ConsultancyParre en Deden Consultancy

Niets is wat het lijkt…Niets is wat het lijkt…leren kijken met nieuwe ogenleren kijken met nieuwe ogen

HET IS NOOIT TE HET IS NOOIT TE LAAT VOOR EEN LAAT VOOR EEN

GOEDE JEUGD! GOEDE JEUGD!

http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=EyGQRTFqlWMmbM&tbnid=w1HV7qb33eFsqM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Ffamilymatters.vision.org%2F&ei=8DqOUdaGOtKb0wXR8YHYDg&bvm=bv.46340616,d.d2k&psig=AFQjCNGyfW5ZwQ6HtAqHzWZ33ib8QHFl5w&ust=1368361677426277

Kind verward, overmand door Kind verward, overmand door emoties, chaotisch..emoties, chaotisch..

Des-integratie brein

Grootste uitdagingen dagelijks voor Grootste uitdagingen dagelijks voor ouders is gebrek aan integratie in het ouders is gebrek aan integratie in het brein van hun kindbrein van hun kind1) brein kind nog niet volledig 1) brein kind nog niet volledig ontwikkeldontwikkeld

2) oude patronen ouders2) oude patronen ouders

Ouder-kind relatie triggert Ouder-kind relatie triggert vaak onopgeloste issues oudervaak onopgeloste issues ouder

Welk intern proces creëert het uit verbininding gaan..?

Trigger ouder: weggaan bij kind na Trigger ouder: weggaan bij kind na voorlezenvoorlezen

moeite met grenzen stellen moeite met grenzen stellen

Ouders kwetsbaarheidOuders kwetsbaarheidtriggers in dagelijks leventriggers in dagelijks leven

Uitdagen van de grenzenUitdagen van de grenzenDistress van je kind zienDistress van je kind zienOnderhandelen over bedtijdOnderhandelen over bedtijdAllerlei ‘scheidingen’ overdagAllerlei ‘scheidingen’ overdag

Wat heb je nodig om hiermee Wat heb je nodig om hiermee om te gaan?om te gaan?Jezelf en je “unfinished business” leren Jezelf en je “unfinished business” leren kennenkennenBegrijpen wat er in het brein gebeurtBegrijpen wat er in het brein gebeurtImpliciet geheugen snappenImpliciet geheugen snappenVerschil tussen “low road en high Verschil tussen “low road en high road” wetenroad” weten

Van generatie op generatie…Van generatie op generatie…

Niet opgelost issue Niet opgelost issue vadervader

Kwetsbaarheid Kwetsbaarheid ontwikkeldontwikkeld

Komt tevoorschijn in:Komt tevoorschijn in:-opvoedingopvoeding-werken met kinderenwerken met kinderen

ONTWIKKELINGONTWIKKELINGBREINBREIN

Het brein is een sociaal orgaan, ontwikkeld en Het brein is een sociaal orgaan, ontwikkeld en veranderd in interacties met andere “breinen”veranderd in interacties met andere “breinen”The neuroscience of human relationships: Attachment and the The neuroscience of human relationships: Attachment and the developing social brain; Cozolino; 2006developing social brain; Cozolino; 2006

Individueel niveauIndividueel niveau Sociaal niveauSociaal niveau

Neuronen in limbisch brein niet volledig ontwikkeld bij geboorte

Relaties “vormen”het brein

De behoefte om contact te maken en te relateren vormt het brein

Empathie ‘boetseert’ de PFC

Ontwikkeling BreinOntwikkeling Brein

Ervaringsafhankelijke plasticiteit van Ervaringsafhankelijke plasticiteit van zuigeling, nodig voor affect regulatie, zuigeling, nodig voor affect regulatie, hechtingsschema’s en zelf-identiteit hechtingsschema’s en zelf-identiteit ontwikkelingontwikkeling

In the Brain in the Palm of your In the Brain in the Palm of your Hand, your thumb is the Limbic Hand, your thumb is the Limbic System:System:

Geen goede communicatie tussen Geen goede communicatie tussen rationele brein(vingers) en limbische rationele brein(vingers) en limbische brein (duimbrein (duim))

Wie het kleine niet eert…Wie het kleine niet eert…over de grote invloed van vroege sociale over de grote invloed van vroege sociale ervaringenervaringen

inaugurele rede Marianne Riksen-Walraven inaugurele rede Marianne Riksen-Walraven 20022002

1) De recher 1) De recher hemisfeer ontwikkelt hemisfeer ontwikkelt als eerste en slaat als eerste en slaat daarom veel vroege daarom veel vroege sociale en emotionele sociale en emotionele ervaringen op. ervaringen op. 2) Ontwikkeling 2) Ontwikkeling dwarsbalk linker en dwarsbalk linker en rechter hemisfeer rechter hemisfeer einde 1einde 1ee jaar jaar3) Meer verbindingen 3) Meer verbindingen met limbische brein met limbische brein

Moeder-kind interacties (0-3 Moeder-kind interacties (0-3 jr), vooral imprint in corticale jr), vooral imprint in corticale limbische circuit R.Hemisfeerlimbische circuit R.Hemisfeer

Nodig om affecten te kunnen moduleren

Corpus CallosumCorpus Callosumcommunicatie van rechts naar links (VV)communicatie van rechts naar links (VV)

Ontwikkelt na 1e levensjaar

Ontwikkeling van de orbitofrontale Ontwikkeling van de orbitofrontale cortex, als belangrijk controlecentrum cortex, als belangrijk controlecentrum van het emotionele brein (tussen 9-18 van het emotionele brein (tussen 9-18 maanden) maanden)

NEUROPLASTICITEITNEUROPLASTICITEITENENONTWIKKELINGONTWIKKELING

““Neuronen die samen vuren, worden Neuronen die samen vuren, worden goede buren”goede buren”iedere ervaring zorgt voor “vuren”van iedere ervaring zorgt voor “vuren”van neuronenneuronen(Hebb 1949)(Hebb 1949)

Nieuwe gedachte, gedrag, activiteit

Plasticiteit in je breinPlasticiteit in je brein

HechtingspatronenHechtingspatronen

Hechting is veiligheid, bescherming en Hechting is veiligheid, bescherming en emotionele regulatie in geval van emotionele regulatie in geval van dreiging en gevaardreiging en gevaar

John Bowlby, 1965John Bowlby, 1965

Interpersoonlijke relatie: ouder richt Interpersoonlijke relatie: ouder richt aandacht op de innerljke wereld van aandacht op de innerljke wereld van het kindhet kind

Afstemming op de ander: bevordering veilige hechting

Feeling FeltActiveert:1) regulerende circuits2) integratieve prefrontale vezels

Intrapersoonlijke relatie: het richten Intrapersoonlijke relatie: het richten van de aandacht op de innerlijke van de aandacht op de innerlijke wereld van jezelfwereld van jezelf

Activeert:1) Zelf regulerende circuits2) integratieve prefrontalevezels

Innerlijk afstemmen op jezelf: bevordering veerkracht

1) 1) Het hechtings-gedrag systeem is Het hechtings-gedrag systeem is een fysiek deel van het brein. een fysiek deel van het brein. Orbito Prefrontale CortexOrbito Prefrontale Cortex. . Bowlby. Bowlby. 19641964

PFC veel te doen metinterpersoonlijk relateren

-emotie-regulatie-empathie-gezichtsherkenning

2) 2) PFC kind is niet volledig ontwikkeld PFC kind is niet volledig ontwikkeld bij geboorte. PFC ouder helpt bij het bij geboorte. PFC ouder helpt bij het ontwikkelingsproces van het kindontwikkelingsproces van het kind

Still Face ExperimentStill Face Experiment

Niet vermijden intimiteitNiet vermijden intimiteit

Zeker gehechtZeker gehecht 60%60%

AmbivalentAmbivalent 10%10%

VermijdendVermijdend 20%20%

GedesorganiseerdGedesorganiseerd 10%10%

Vermijden intimiteit

Niet bangvoor verlatingen afwijzing

Bangvoor verlating enafwijzing

Verwarring in amygdala:1) verwerken van soc-emot processen (relaties)2) angstactiveringBias naar het negatieve

Amygdala

Bepaalt impliciet geheugen

Alle hechtingspatronen zijn impliciet gecodeerdEerste 2 ½ - 3 jaar

HechtingHechting

VeiligVeilig

VermijdendVermijdend

AmbivalentAmbivalent

Gedesorganiseerd Gedesorganiseerd

LevensverhalenLevensverhalen

Veilige geestVeilige geest

Afwijzende geestAfwijzende geest

Verwarde geestVerwarde geest

Onverwerkte geestOnverwerkte geest

Zelfkennis van de hulpverlener over zijn Zelfkennis van de hulpverlener over zijn hechtingsstijl zorgt voor adequate hechtingsstijl zorgt voor adequate inschatting van de ernst van de inschatting van de ernst van de hulpvraag patiënthulpvraag patiënt

Man 61 jaar

4 jaar aspecifieke rugklachten

Scoort 7 op VAS-pijn

Catastroferende coping

Bailey, S. J., McWilliams, L. A., & Dick, B. D. (2012). Expanding the social communication model of pain: are adult attachment characteristics associated with observers' pain-related evaluations? Rehabil Psychol, 57(1), 27-34.

Ambivalente HechtingsstijlAmbivalente Hechtingsstijl

Bang voor afwijzingBang voor afwijzing

Snel argwanendSnel argwanendClaimend Claimend

Overmatige en/ ofOvermatige en/ ofopdringerige zorgopdringerige zorg

Vermijdende Stijl Vermijdende Stijl

Wantrouwen intimiteitWantrouwen intimiteit

Geven weinig steunGeven weinig steunMinachten stress anderenMinachten stress anderenNegatieve oordelenNegatieve oordelenAccepteren pijngedragAccepteren pijngedragminder minder

INTEGRATIEINTEGRATIEOUDE EN NIEUWEOUDE EN NIEUWE

BREINBREIN

Integratie onder-bovenIntegratie onder-boven

LOW ROAD LOW ROAD HIGH ROADHIGH ROAD

The ‘low’ road or ‘high’ road?The ‘low’ road or ‘high’ road?

LeDoux 1996; The emotional brain

““Low road” Low road” informatieverwerkinginformatieverwerking

“Low road functioning involves the shutting down of the higher processes of the mind and leaves the individual in a state of intense emotions, impulsive reactions, rigid and repetitive responses and lacking in self reflection and the consideration of another’s point of view. Involvement of the prefrontal cortex is shut off when one is on the low road.” Siegel and Hartzell, Parenting from the Inside Out.

““High road” High road” informatieverwerkinginformatieverwerking

Integrative functioning: “A form of processing information that involves the higher, rational, reflective thought process of the mind. High-road processing allows for mindfulness, flexibility in our responses and an integrating sense of self awareness. The high road involves the prefrontal cortex in its processes.” Siegel and Hartzell, Parenting from the Inside Out.

INTEGRATIEINTEGRATIELINKER EN RECHTER LINKER EN RECHTER

HEMISFEER HEMISFEER

Horizontale integratieHorizontale integratie

RL

Integratie links-rechtsIntegratie links-rechts

Nadruk op processen rechter Nadruk op processen rechter hemisfeerhemisfeerRechts heeft VETO-power over linksRechts heeft VETO-power over links

Cozolino, 2006Cozolino, 2006

Meer relaties met Meer relaties met negatieve emoties; negatieve emoties; schaamte, depressie, schaamte, depressie, bezorgdheid, bezorgdheid, terugtrekkenterugtrekken

Dient als “hart”van Dient als “hart”van zelfbewustzijn en zelfbewustzijn en zelf-identiteitzelf-identiteit

Invloed op hechtingsprocessen is moeilijk te veranderen

Rechter brein naar Rechter brein Rechter brein naar Rechter brein contact contact

POSITIEFTOENADERING Geluk, boosheid

NEGATIEFTERUGTREKKEN Angst, bezorgdheid

BREIN ASYMMETRIE WORDT GERELATEERD AAN INDIVIDUELE VERSCHILLEN IN AFFECTIEVE STIJL, PERSOONLIJKHEID, MOTIVATIE…

De linker- en rechterhelft van de hersenen; De linker- en rechterhelft van de hersenen; nogal verschillende manieren om de realiteit nogal verschillende manieren om de realiteit waar te nemen en om met elkaar te waar te nemen en om met elkaar te communicerencommuniceren

Left Brain, Right Brain, Perspectives from Cognitive Neuroscience; Springer & Deutsch, 1997

INTEGRATIE INTEGRATIE

IMPLICIET / IMPLICIET / EXPLICIET EXPLICIET

GEHEUGENGEHEUGEN

Eerste communicatie non-verbaal:Eerste communicatie non-verbaal:via gelaat, intonatie, houdingen en gebarenvia gelaat, intonatie, houdingen en gebaren(0 - 1½ jaar) en opgeslagen in sociaal impliciet (0 - 1½ jaar) en opgeslagen in sociaal impliciet geheugengeheugen

Impliciet geheugenkind

Impliciet Geheugenouder

…caretaking transmits the childhood experiences of parents to their children, making a parent’s unconscious a child’s first reality…

Cozolino

Mythes geheugenMythes geheugen

1)1)Brein bestaat uit duizenden dossiers Brein bestaat uit duizenden dossiers die je opent als je je iets herinnertdie je opent als je je iets herinnert

2)2)Geheugen is een foto-Geheugen is een foto-kopieerapparaatkopieerapparaat

Amygdaloid en Amygdaloid en hippocampushippocampus

AMYGDALA

HIPPOCAMPUS

De amygdala netwerken zijn De amygdala netwerken zijn functioneel vlak na de geboortefunctioneel vlak na de geboorte

Geboorte 3 Jaar

EmotioneelGeheugenImpliciet

FeitelijkGeheugenExpliciet

Amygdala Hippocampus

Multple systems of memoryMultple systems of memory

• Impliciet Impliciet GeheugenGeheugen

- vroeg ontw./ subcorticaal- vroeg ontw./ subcorticaal- rechter hemisfeer- rechter hemisfeer- amygdala- amygdala

• Expliciet Expliciet GeheugenGeheugen

- laat ontw./ corticaallaat ontw./ corticaal- linker hemisfeerlinker hemisfeer- hippocampus- hippocampus

• Impliciet Sociaal Impliciet Sociaal GeheugenGeheugen

- hechtingsschema’s- hechtingsschema’s- overdracht- overdracht

• Expliciet SociaalExpliciet Sociaal GeheugenGeheugen- identiteitidentiteit- verhalen verhalen - autobiografischautobiografisch

Het grootste deel van het Het grootste deel van het geheugen is impliciet; dit geheugen is impliciet; dit geheugen vormt onze geheugen vormt onze emotionele ervaringen, ons emotionele ervaringen, ons zelfbeeld en onze relaties…zelfbeeld en onze relaties…

We maken verwachtingen over We maken verwachtingen over hoe de wereld in elkaar zit hoe de wereld in elkaar zit ( mentaal model), gebaseerd ( mentaal model), gebaseerd op eerdere ervaringenop eerdere ervaringen

INTEGRATIE VAN INTEGRATIE VAN BEWUSTZIJNBEWUSTZIJN

Mindsight Mindsight Daniel Siegel, 2010Daniel Siegel, 2010

Wiel van bewustzijnWiel van bewustzijn

1)1)Gevoelens komen en gaan ( emoties Gevoelens komen en gaan ( emoties 90 sec)90 sec)

2)2)Aandacht besteden aan wat ervan Aandacht besteden aan wat ervan binnen gebeurt (SIFT)binnen gebeurt (SIFT)

3)3)Terug naar de asTerug naar de as

DANK VOOR UW AANDACHT!DANK VOOR UW AANDACHT!

Integratie van organen in Integratie van organen in lichaamlichaam

HET BREIN HET BREIN IN DE IN DE PALM VAN JE PALM VAN JE

HANDHAND

In the Brain in the palm of your In the Brain in the palm of your hand, your wrist is your Spinal hand, your wrist is your Spinal Cord:Cord:

In the brain in the palm of your hand, your In the brain in the palm of your hand, your palm is your BRAINSTEM:palm is your BRAINSTEM:Heart rate, breathing, blood pressure, Heart rate, breathing, blood pressure, alertness, sleepiness alertness, sleepiness

In the Brain in the Palm of your In the Brain in the Palm of your Hand, your thumb is the Limbic Hand, your thumb is the Limbic System:System:

In the Brain in the Palm of your In the Brain in the Palm of your Hand, your fingertips are your Hand, your fingertips are your Prefrontal Cortex:Prefrontal Cortex:

Stop itStop it