kidev 49 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar from lujinis dacva.pdf · amerikaSi ki sul...

31
kidev 49 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar wigni 32 gamomcemloba palitra L Tbilisi, 2014

Transcript of kidev 49 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar from lujinis dacva.pdf · amerikaSi ki sul...

kidev 49 wigni, romelic unda

waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 32

gamomcemloba palitra LTbilisi, 2014

UDC (uak) 821.161.1-31+821.161.1.03=353.1 n-136

`kidev 49 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~`gamomcemloba palitra L~-ma mkiTxvels ukve SesTavaza msoflios

araerT qveyanaSi popularuli proeqti _ ̀ 50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~. proeqtSi Sevida mkiTxvelis arCeu-li 50 saukeTeso wigni msoflio da qarTuli literaturis sagan-Zuridan. proeqti warmoudgenlad warmatebuli aRmoCnda, yoveli axali wignis gamosvlas mouTmenlad moelodnen...

`50 wignis~ Semdeg `gamomcemloba palitra L~-ma yvela drois wignTa wigni _ `biblia~ gamosca, magram amiT proeqti ar dasru-lebula. mravalaTasiani mkiTxvelis TxovniT msoflio da qarTuli literaturis saganZuridan kidev 49 wigni SeirCa. sabolood, am bi-blioTekis sruli kompleqti 100 wignisgan Sedgeba da moicavs se-riebs: `50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~; `bi-blia _ mTavari wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~ da `kidev 49 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~.

es wignic msoflio literaturis am unikalur biblioTekas ekuTvnis.

Originally published as THE LUZHIN DEFENCE by Vladimir NabokovCopyright © 1964, Vladimir NabokovAll rights reservedydis foto © zurab cercvaZe© gamomcemloba palitra L, 2014yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 2298-0849ISBN 978-9941-21-587-2

vladimir nabokovi

luJinis dacva

rusulidan Targmna paata CxeiZem

amerikeli rusis rusuli romani

„me amerikeli mwerali var, romelic ruseTSi daibada, ganaTleba inglisSi miiRo, sadac frangul literaturas swavlobda manam, sanam TxuTmeti wliT germaniaSi gadasaxldeboda“, – es nabokovis im „maradiu-li kiTxvis“ pasuxia, romelic albaT yovelTvis daismeba: sadauri mwera-lia vladimir nabokovi? es kamaTi arasdros dasruldeba, miT umetes, rom rusebs arasodes uyvardaT advilad daTmoba, Tuki rames „amoiCemebdnen“ da es yovelTvis ase iqneba. magram vfiqrob, rom am kamaTidan martivi ga-mosavali arsebobs, imdenad martivi, rom ar mgonia, pirveli viyo, vinc es problema gadaWra: gaaCnia, nabokovis romeli nawarmoebis avtorze vmsje-lobT, misi sadauroba amis mixedviT unda gadavwyvitoT. magaliTad, Tuki „lolitazea“ saubari, misi avtori udavod amerikeli mweralia, magram rodesac „luJinis dacvas“ vkiTxulobT, nabokovis rusobas verafriT uarvyofT. Tanac ara mxolod imitom, rom „lolita“ inglisurad dawe-ra, xolo „luJinis dacva“ rusulad („Cemi“ principiT, inglisurenovani „mkrTali ali“ mis yvelaze rusul romanad mimaCnia).

dasawyisSi moyvanili mwerliseuli sityvebi mainc ar aris sakmarisi misi „kosmopolitobis“ dasadastureblad – axsovs msoflio literatu-ras poetebi Tu prozaikosebi, romlebsac erT qveyanaSi uwyvetad xuTiode welze meti ar ucxovriaT da mainc rus, germanel, Tu amerikel mwerlad darCenilan; mwerlis ojaxis Tavgadasavalic, romelic „standartuli“ ambavia rusi didgvarovnebis ojaxebisa, romlebmac 1917 wlis bolSevikur gadatrialebas evropaSi gaaswres qonebis narCenebiT, ver iqneba nabokovis „mravalenovnebisa da mravalerovnebis“ erTaderTi axsna. mTavari mizezi albaT bavSvobaSi, ruseTSive miRebul ganaTlebasa da ojaxur tradiciaSi unda veZeboT: misive TqmiT, igi bavSvobidan erTnairad flobda rusul, in-glisur da frangul enebs, xolo wera-kiTxva rusulze adre inglisurad uswavlia. aqedan gamomdinare, SesaZloa vifiqroT, rom ruseTSi darCenis SemTxvevaSic ar gamoiricxeboda mis mier inglisurenovani literaturis Seqmna. TviTon mwerali ase „inawilebs“ am sam „mSobliur“ enas: „Cemi Tavi inglisurad saubrobs, Cemi guli – rusulad, xolo Cemi yuri – fran-gulad“. maS ase, „SevTanxmdiT“: Tqven xelSi rusi mwerlis nawarmoebi gi-WiravT da merwmuneT, marTlac literaturuli Sedevris gacnoba geliT. did usamarTlobad mimaCnia (da marto me ara), rom vladimir nabokovi mxolod 1955 wels gamoqveynebuli „lolitaTi“ gaxda dasavleTSi zepo-pularuli. arada, masze gacilebiT maRali donis (mapation es Tamami azri

„lolitas“ Tayvanismcemlebma) „luJinis dacva“ meoTxedi saukuniT adre iyo gamoqveynebuli. aqac originalis enam iTamaSa garkveuli roli.

vladimir nabokovi 1899 wels daibada peterburgSi. mamamisi cnobili iuristi da politikosi iyo – ruseTis kadetTa partiis erT-erTi lide-ri, deda – saarakod mdidari oqrosmompoveblis Svili, papa (mamis mxridan) – ruseTis iusticiis ministri aleqsandre II-sa da aleqsandre III-is dros, dedis mxridanac ara mxolod oqros sabadoebiT gamdidrebuli „fulis tomrebi“, aramed rusuli armiis germaneli generlebi da mefeTa saidumlo mrCevlebi hyavda. cxadia, ganaTleba ojaxis simdidris Sesaferisi miiRo da niWic adreul asakSi gamoavlina. 16 wlisam biZisagan (dedis Zmisagan) memkvidreobad didi mamuli da sasaxle miiRo roJdestvenoSi, peterbur-gis axlos da milioni maneTi fuladac, magram ramdenime TveSi ruseTSi „Zalian mSivrebi“ aujanydnen „Zalian maZRrebs“ da am ukanasknelTagan vinc gaaswro, xom kargi, xolo darCenilTa umetesoba bolSevikTa brboebis si-sastikes Seewira. nabokovebi areulobas yirimSi daemalnen. 1919 wels ki, rodesac bolSevikebma yirimic daipyres, ojaxma samudamod datova ruseTi. yirimSi cxovrebis ori weliwadi Zalian mniSvnelovani gaxda vladimir na-bokovisTvis – swored iq ewvia mas pirveli literaturuli warmateba da albaT, maSin gadawyvita sabolood mwerloba, imis miuxedavad, rom evropa-Si Casvlis Semdeg, gadarCenili sagvareulo Zvirfaseulobis gayidviT aRe-buli fuli berlinSi sacxovrebladac eyoT da niWieri Wabukis kembrijSi saswavlebladac. kembriji da entomologoba „meorad“ saqmed eqca naboko-vs, Tumca „peplebis Wera“ samudamo gataceba darCa. 1922 wels inglisidan berlinSi dabrunda, radgan ojaxs tragedia daatyda Tavs – mwerlis (ukve mwerlis) mama politikurma mowinaaRmdegeebma emigrantTa erT-erT Sekre-baze mokles. amas finansuri problemebic daerTo da vladimir nabokovi iZulebuli gaxda, inglisuris kerZo gakveTilebiT erCina Tavi. uecrad Tavs damtydari siRaribe da mudmivi samsaxuris uqonloba gaxda imis mi-zezic, rom sacolis ojaxma qorwineba CaSala. am sirTuleebis miuxedavad, nabokovma aRar gadauxvia dasaxul mizans: is met-naklebi warmatebiT mud-mivad aqveynebda moTxrobebs berlinis rusulenovan periodikaSi, romelic maSin uxvad gamodioda. 1925 wels axali siyvaruli ewvia, peterburgeli ebraelis qaliSvilze daqorwinda, xolo 1926 wels ki pirveli namdvili mwerluri warmateba xvda – misma romanma „maSenkam“ evropis rusulenovani mkiTxvelis sayovelTao mowoneba daimsaxura.

aRiarebam stimuli misca da 1937 wlamde kidev rva romani gamoaqveyna rusul enaze. am wignebma saxeli da cota fulic moutana, magram 30-iani

wlebis bolos germaniaSi darCena ukve saxifaTo iyo, miT umetes ebraeli coliT da nabokovebma safrangeTSi gadasaxleba gadawyvites. sam weli-wadSi iqac miakiTxaT „mixakisferma Wirma“ da mdidari ebraelebis mier na-qiravebi gemiT, maTTan erTad okeanis gaRma gaeqcnen sasikvdilo safrTxes. amerikaSi ki sul sxva cxovreba eloda – iq daiwyo „namdvili nabokovi“. imis miuxedavad, rom CasvlisTanave mxolod inglisurad werda, mis pir-vel romanebs komerciuli warmateba ar mohyolia da amerikis sxvadasxva universitetSi rusuli literaturis Sesaxeb leqciebis kiTxviT iRebda Semosavals. „fuliani warmateba“ gvian – 1955 wels movida, „lolitas-Tan“ erTad da amis Semdeg „gaaxsendaT“, rom aTeuli wlebiT adre nabokovs sxva romanebic dauweria...

isev mis amerikelobaze unda vTqva: albaT iq mainc ver iyo, rogorc sakuTar saxlSi, radgan fuli iSova Tu ara, isev evropaSi gadmovida sa-cxovreblad, amjerad SveicariaSi, montreSi. samudamod iqirava nomeri erT koxta sastumroSi, TiTqmis oci weli iq cxovrobda da iqve gardaic-vala. montres erT-erT RirsSesaniSnaobad im sastumros ezoSi mdgari qan-dakeba iTvleba: mokle SarvalSi gamowyobili mwerali axaldabrunebulia seirnobidan da sastumros skamze zis daRlili Tu Cafiqrebuli. SesaZloa maradiuli kiTxvis pasuxze fiqrobs – „rusobasa“ da „amerikelobaze“...

„luJinis dacvaze“ araferi gviTqvams formatis simciris gamo. mxo-lod erTs aRvniSnavT: nabokovi profesionalis doneze TamaSobda Wadraks, mravali etiudisa da saWadrako amocanis avtoric aris da rodesac uWir-da, Wadrakis gakveTilebiTac Soulobda fuls. moWadrakeebsac kargad ic-nobda da romanis ambavsac da mTavar personaJsac ramdenime prototipi hyavs: TviT avtori (luJinis bavSvoba, gimnazia, emigracia), misi megobari, germaneli didostati kurt fon bardelebeni, romelmac Tavi moikla, da me-4 msoflio Cempioni alioxini, romlis cnobili partia italiel moWa-drakesTan zustad aqvs aRwerili romanSi nabokovs da luJinis metoqedac italieli turati hyavs daxatuli.

dRes rusebi Zalian amayoben nabokoviT, misi saxl-muzeumebi gaixsna, wignebs gamoscemen da universitetebSi swavloben mis Semoqmedebas, Tumca yovelTvis „uxerxulad“ iqnebian, rodesac nabokovis frazebs waikiTxaven xolme misi uarmyofeli samSoblos Sesaxeb, magaliTad iseTs, rogorsac „luJinis dacvaSi“ amoikiTxavT evropaSi stumrad Casuli „sabWoTa qa-lis“ Sesaxeb: „mas ulmoblad suleluri Tvalebi hqonda“!

am „ulmobelma sisulelem“ gadakarga bevri didi rusi cxra mTas iqiT...zviad doliZe

7

1

yvelaze metad iman ganacvifra, rom orSabaTidan luJini unda gamxdariyo. mamamisi _ namdvili luJini, xnieri lu-Jini, romelic wignebs werda, misi samyofidan gaRimebuli gamovida da inglisuri gamWvirvale Ramis kremiT Sezelili xelebis fSvnetiT fexakrefiT dabrunda saZinebel oTaxSi. coli iwva. man Tavi odnav wamoswia da hkiTxa:

_ rao, ra Tqva? kacma nacrisferi xalaTi gaixada da upasuxa: _ yvelaferi mogvarda. mSvidad Sexvda. uh... gulze mo-

meSva. _ ra kargia, _ colma abreSumis sabani waixura, _ mad-

loba RmerTs, madloba RmerTs...es marTlacda didi Sveba iyo. mTeli zafxuli _ myisie-

ri saagarako zafxuli, romelic iasamnis, Tivisa da xmeli foTlebis suniT iyo gaJRenTili, msjelobdnen, ro dis da rogor gaemxilaT misTvis es. sul samermisod debdnen sa-Tqmels da am wiladobilaSi agvistos bolomac moaRwia. oriveni mis siaxloves trialebdnen, gulis fancqaliT nel-nela uaxlovdebodnen, magram rogorc ki biWi Tavs maR-la aswevda, mama moCvenebiTi gulisyuriT ukakunebda TiTs barometris SuSas, romlis isaric yovelTvis qariSxalze iyo mibjenili, deda saxlis siRrmeSi uCinardeboda, yvela kars Ria tovebda da aviwydeboda roialis saxuravze mi-yrili maCitebis Taiguli. faSfaSa frangi qali, romelic mas xmamaRla ukiTxavda `monte-kristos~ da xSirad Cerde-boda, raTa mgrZnobiared wamoeZaxa _ `sabralo, sabralo dantesi~, mSoblebs sTavazobda, _ katas eJvans me Sevabamo,

8

Tumca am katisa sikvdiliviT eSinoda. biWs es `sabralo, sabralo dantesi~ guls ver uCuyebda qalis aRmzrdelobiT amooxvraze mxolod Tvalebs Wutavda, saSleliT vatmanis qaRalds awvalebda da cdilobda, misi amoburculi biusti SeZlebisdagvarad saSinlad daexata.

didi xnis Semdeg, roca moulodnelad daudga iRblia-ni weliwadi, aRfrTovanebiT gaixsena dro, roca baRis xmaurSi gayursul verandaze wigns kiTxulobdnen. mogo-neba mziTa da im Zirtkbilas Cxirebis melnis motkbo gemo-Ti iyo gaJRenTili, romlebsac aRmzrdeli jayviT aqucma-cebda da biWs urCevda, enis qveS Caideo. mixakebi, romelic erTxel mownul savarZelze dado aRmzrdelis zorzoxa gaviT atexili tkacatkucis mosasmenad, mis mogonebebSi mzesac niSnavda, baRis xmaursac da koRosac, gadatyave-bul muxlze mikruli, lalisfer mucels gancxromiT rom aqanqarebda. ZirisZirobamde icnobs aTi wlis biWi Tavis muxlebs _ qaviliT dasisxlianebuli bebera, xvinWas, kenWebisa da ekliani wnelebis nakawrebiT moxatul mze-mokidebul kanze frCxilebis TeTri kvali... satylaSunos gadarCenili koRo mifrinavda, aRmzrdeli sTxovda, ar ecelqa, mas ki daekriWa uswormasworo, qalaqeli dantis-tis mier platinis mavTulSemoWerili kbilebi, qoCora-prexili Tavi daexara da nakben adgils gaafTrebiT, xuTive TiTiT ifxanda da ifxekda, qali ki nel-nela, SeZrwune-buli iwevda gadaSlili saxatavi rveulisken, romelSic ucnauri karikatura Canda.

_ ara, ajobebs TviTon vuTxra, _ gaubedavad gadaxeda ufrosma luJinma qals, _ mogvianebiT vetyvi. manamde ki mSvidad weros Cemi nakarnaxebi. `vin icis, sad aris Seni sa-dari, _ ritmulad karnaxobda igi da saklaso oTaxSi bol-Tas scemda, _ vin icis, sad aris Seni sadari~.

da Svilic werda, lamis magidaze gawolils, liTonis xaraCoebSi Casmuli kbilebi daekriWa da sityvebis _ `sad aris~ da `sadaris~ nacvlad cariel adgilebs tovebda.

9

ariTmetikis saqme ukeT midioda: idumal tkbobas grZnobda, roca grZeli, wvalebiT miRebuli ricxvi saWiro wams, bevri davidarabis Semdeg, unaSTod iyofoda cxrametze.

ufros luJins eSinoda, vaiTu, roca Svili gaigebs, Tu ra-tom iyo ase saWiro sruliad usaxuri truvori da sineusi1, rbilniSniani sityvebis nusxa da ruseTis umTavresi mdina-reebi, igive ar daemarTos, rac ori wlis win, rodesac nela da mZimed momavali frangi qali gamoCndao; mis mosvlas ki Tan axlda kibis safexurebis WraWuni, skivrebis raxaruxi... msgavsi araferi momxdara. biWi mSvidad usmenda da roca ma-mam, saintereso da mimzidveli wvrilmanebiT rom cdilobda saTqmelis gadmocemas, sasxvaTaSorisod auwya, amieridan, rogorc mozrdils, gvariT mogmarTaveno, gawiTlda, Tvale-bi aafaxula, baliSze daemxo da pirdaRebuli mohyva Tavis qnevas. ̀ nu wrialeb~, _ uTxra darcxvenili Svilis cremle-bis momlodine mamam, magram biWi ar atirebula _ gaibusxa, saxe baliSSi Cargo da tuCebiT ucnauri bgerebi gamosca, mere moulodnelad wamoxta TmaaCeCili, Tbili, Tvalebga-brwyinebuli da swrafad hkiTxa, _ Sinac luJins damiZaxeben Tu arao.

da axla, am Rrublian, daZabul dRes, sadgurSi mimavali ufrosi luJini etlSi colis gverdiT ijda, Svils Sesc-qeroda da mzad iyo, maSinve gaeRima, Tu igi jiutad gverdze mitrialebul Tavs misken moabrunebda. ver mimxvdariyo, ram gaamagra ase moulodnelad biWi, rogorc coli ambobda. is ki, wablisfer lodenSi2 gaxveuli, wina skamze ijda, gverdze moegdo mezRvauris qudi, romlis gasworebasac dedamiwis zurgze veravin gaubedavda, da gahyurebda gzas, msxvilta-nian aryis xeebs, cekva-cekviT rom miqrodnen ukan, maTive foTlebiT savse arxebis gaswvriv.

1 truvori da sineusi _ variag riurikis legendaruli Zmebi (IXs.), Zveli ruseTis mTavrebi.

2 lodeni _ xakisferi palto, Sekerili sqeli, wyalgaumtari Salis qso-viliT.

10

_ xom ar gciva? _ hkiTxa dedam, rodesac xidisken gadax-vevisas movardnilma qarma Slapis nacrisferi, Citis bum-bulze fumfula bewvi talRebad daurwia.

_ mciva, _ miugo Svilma, Tan mdinares miStereboda. de-dam katasaviT daikrutuna da misi mosasxamisken daapira xelis waReba, magram Svilis gamometyvelebam gadaafiqrebi-na da mxolod TiTebis moZraobiT aniSna, _ kargad gaexvieo.

biWi ar ganZreula. pirze mikruli vualis mosacileblad qalma tuCebi gamobera _ es TiTqmis tikad qceuli moZrao-ba iyo _ qmars Sexeda da usityvod sTxova daxmareba. kac-sac lodenis mosasxami hqonda moxveuli, sqelxelTaTmniani xelebi kubokrul pledze daewyo, iribad rom eSveboda Zirs da cicqna mdelos qmnida, Semdeg ki kvlav zeviT, patara lu-Jinis welisken miiwevda.

_ luJin, _ Tqva kacma naZaladevi mxiarulebiT, _ ha, luJin!

da pledis qveS msubuqad wahkra Svils fexi. luJinma fexe-bi Seswia. gamoCnda priala xavsmodebuli qoxebis saxura-vebi, naxevrad waSlilwarweriani (soflis dasaxeleba da komlTa raodenoba) nacnobi Zveli boZi, ai, wero, saTli, talaxi, fiTqinafexebiani dedakaci. soflis mere fexiT au-yvnen aRmarTs, maT ukan, qveviT, meore etli gamoCnda, ro-melSic erTmaneTis moZule qalebi _ frangi aRmzrdeli da mne Cakvexebuliyvnen. meetlem waustvina da cxenebi CorTze gadavidnen. nawveralis Tavze, gacrecil caSi, nela dafri-navda yvavi.

sadguri saxlidan or versze1 iyo, iq, sadac naZvnarSi gama-vali xmauriani Sandaki peterburgisken mimaval gzatkecils kveTda da relsebs miRma, Slagbaumis qveS, sadRac miemarTe-boda.

_ Tu ginda, marionetebiT gaerTe, _ qlesurad uTxra ufrosma luJinma, rodesac biWi etlidan Camoxta da miwas CaaSterda, Tan kisers atrialebda, radgan lodenis bewvi

1 versi _ Zveleburi rusuli sigrZis sazomi erTeuli, udris 1,06 km-s.

11

Cxvletda. man usityvod gamoarTva gawvdili orSauriani. meore etlidan mZimed Camovidnen frangi aRmzrdeli da mne, erTi _ marjvnidan, meore _ marcxnidan. mama xelTaTmans ixdida. dedas pirbade gadaewia da uyurebda mxarbeWian me-barguls, pledebs rom iRebda. movardnilma qarma cxenebs fafari auSala da meetles Jolosferi saxeloebi daubera.

baqanze marto darCenili luJini gaemarTa SuSis yuTis-ken, sadac xuTi SiSvelfexebiani Tojina monetis Cagdebas elodeboda, raTa gacocxlebuliyvnen da triali daewyoT; magram dRes es amao iyo, radgan avtomati gafuWebuli aRmoC-nda da uzalTuni tyuilubralod daikarga. luJini Seyovn-da, Semdeg Setrialda da baqnis kidisken wavida. marjvniv, uzarmazar fuTaze, gogona ijda, idayviT xelisguls dayrd-noboda da mwvane vaSls Wamda. marcxniv kragebiani1, xeljo-xiani kaci idga da Sors, tyis pirs gascqeroda, saidanac ramdenime wuTSi matareblis moaxloebis mauwyebeli TeTri kvamli unda gamoCeniliyo. win, relsebs gadaRma, miwaSi Ca-dgmuli qoxad qceuli meore klasis uborblo yviTeli va-gonis siaxloves glexi SeSas Cexda. moulodnelad cremleb-ma mzera daunisla, quTuToebi auwva, SeuZlebeli iyo imis gadatana, rac male unda momxdariyo: mamas xelSi maraosaviT gaSlili bileTebi eWira, deda TvalebiT Cemodnebs iTvli-da, Semovardnili matarebeli, mebarguli, vagonis baqans kibes rom adgamda, raTa mgzavrebi daubrkoleblad asuli-yvnen... biWma moixeda. gogona kvlav vaSls Wamda; kragebiani kaci Sors iyureboda; irgvliv simSvide sufevda. viTomda seirnobiT baqnis boloSi gavida, mere moulodnelad nabijs auCqara da safexurebi Cairbina _ win iyo gaTelili biliki, sadguris ufrosis baRi, Robe, WiSkari, naZvebi, Semdeg pata-ra xrami da xSiri tye.

jer tyiT garboda, gvimrebs SrialiT miarRvevda, fexi mowiTalo SroSanis foTlebze usrialebda, zurgze gada-vardnil quds mxolod rezini iWerda, qalaquri Salis win-

1 kragi _ `sayelo~, tyavis wvivsakravi.

12

debi muxlebs uxurebda, sirbilisas tiroda, Sublze to-tis moxvedrisas bavSvurad, liyianad ilanZReboda. bolos SeCerda da aqoSinebulma ise Caicucqa, rom lodenma fexebi daufara.

mxolod dRes, soflidan qalaqSi gadasvlisas, rasac Tan bevri usiamovneba axlda, rodesac saxlSi orpiri qari qroda da gSurda mebaRisa, romelsac arsad mieCqareboda, gaacnobiera im cvlilebis saSineleba, rac mamam gaumxila. uwin saSemodgomod qalaqSi dabruneba, axla bednierebad moeCvena. aRarasodes ganmeordeboda frang aRmzrdelTan erTad dilaobiT gaseirneba. yovelTvis erTsa da imave qu-Cebs gaivlidnen, nevis prospeqtiT sanapiros gauyvebodnen da Sinisken gaswevdnen. zogjer sTavazobdnen, seirnoba sa-napirodan daewyoT, magram uarobda, gana imitom, rom ba-vSvobidan ase iyo miCveuli, aramed imis gamo, rom sikvdi-liviT eSinoda petre-pavles zarbaznis quxilisa, romelic saxlebis fanjrebs azanzarebda da lamis yuris apki gaexeT-qa. ise axerxebda (SeumCneveli manevrebiT) xolme, rom Tor-met saaTze nevis prospeqtze yofiliyo, zarbaznisgan Sors, Tu seirnobis wess Secvlida, gasrola zed sasaxlesTan mouswrebda. cxadia, sasiamovno fiqrebic aeSleboda xolme _ nasauzmevs, divanze wamowolili, vefxvisnaxatian sabans gadaifarebda da Tavs ocnebas miscemda, zustad or saaTze vercxlis finjniT miirTmevda rZes, romelic am WurWelSi saocar gemos iZenda, samze landoTi1 unda gaeseirna. yoveli-ve amas cvlida siaxlisa da Seucnoblobis gamo sazizRari, gaugebari, miuRebeli samyaro, sadac eloda zedized xuTi gakveTili da biWebis jgro, imaTze saSineli, cota xnis win, ivlisis erT mSvenier dRes, xidze rom Semoexvivnen, Tunuqis pistoletebi daumiznes da rezinis bunikebmoxsnili Cxire-bi dauSines.

dadumebul tyes nesti gasjdomoda. tiriliT guli rom ijera, biWi xoWos gaeTamaSa, romelic nerviulad acmacu-

1 lando _ msubuqi oTxadgiliani etli gadasaxsneli saxuraviT.

13

nebda ulvaSebs, mere ki midga da didxans CeCqvavda qviT, raTa kvlav da kvlav esmina qereWis xraSuni. mogvianebiT SeamCnia, rom JinJRlavda. wamodga, nacnob biliks miagno da gaiqca, xandaxan fesvebs wamohkravda fexs da waiborZikebda, ar as-venebda gaucnobierebeli SurismaZiebluri azri _ Sinam-de mieRwia da damaluliyo, mTeli zamTari iq gaetarebina da Tavi sakuWnaoSi Senaxuli murabiTa da yveliT gaetana. aTiode wuTi miuyveboda tyeSi daklaknil biliks, mere mdi-narisken daeSva, romlis zedapirzec wvimis wveTebi wreebs aCendnen. kidev xuTi wuTis Semdeg gamoCnda xetyis saxer-xi qarxana, wisqvili, xidi, sadac naxerxi kacs koWebamde miswvdeboda da aRmarTi, iasamnis gaSiSvlebul buCqebs miRma ki _ saxli. kedlis gaswvriv fexakrefiT gaiara. sastumro oTaxis fanjara Ria iyo. wyalsadinar milTan mwvane, gada-qerclil lavgardanze aZvra da rafaze gadabobRda. oTaxSi Sedga da miayurada. jiqur miStereboda Savbakenbardebiani babuis, dedis mamis, dagerotips, romelSic mas xelSi vio-lino eWira, magram rogorc ki portrets gverdidan Sexeda, gamosaxuleba maSinve gaqra, SuSaSi gafermkrTalda. am sev-dian gasarTobze sastumro oTaxSi Sesvlisas uars aras-dros ambobda. cota xniT Cafiqrda, zeda tuCi aacmacuna da wina kbilebze Camocmuli platinis mavTuli alaylayda. kari frTxilad gaaRo. SeakrTo wkriala eqom, patronebis gamgzavrebis Semdeg naCqarevad rom Semosaxlebuliyo. dere-fanSi gavarda, kibe airbina da sxvenSi amoyo Tavi. es gansaku-Trebuli saTavsi iyo. sarkmlidan moCanda lamazmoajiriani kibe, romelic yavisfrad bzinavda da TandaTanobiT nislSi ikargeboda. male qvemodan, mamis kabinetidan, telefonis yru xma gaisma. Semdeg kvlav siCumem daisadgura.

biWi yuTze mokalaTda. gverdiT iseTive, oRond TavRia yuTi ido, romelSic wignebi ewyo. kuTxeSi, kedelze miyu-debul gaurandav dafasa da veeberTela fuTas Soris qalis velosipedi idga, ukana borblis gaswvriv mwvane, daxeuli bade iyo gaWimuli. ramdenime wuTSi luJinma moiwyina, swo-

14

red ise, roca yeli flaneliT hqonda Sexveuli da gareT gasvla ekrZaleboda. yuTSi Calagebul damtveril, nacris-fer wignebs xeli Seavlo da zed Savi anabeWdebi datova. gar-da wignebisa, aq iyo erTaderTfrTiani volani, uzarmazari fotosuraTi (samxedro orkestri), gabzaruli Wadrakis da-fa da sxva, arc ise saintereso nivTebi.

ase ganvlo erTma saaTma. moulodnelad biWs xmebi da sa-darbazo karis raxuni moesma, sarkmelSi frTxilad gaixeda. qvemoT mamas mohkra Tvali _ ymawviliviT amorboda kibeze, magram sanam baqans miaRwevda, Setrialda da mkvircxlad daeSva Zirs. qvemodan axla garkveviT ismoda mebufetis, meetlisa da darajis xmebi. wuTis Semdeg kibe kvlav gamoco-cxlda _ amjerad deda modioda, xeliT kabis kalTa aekri-fa, magram baqnamde arc is misula, moajirze gadawva, Semdeg ki xelebi gaSala da swrafad Cavida qveviT. bolos, kidev erT wuTSi, yvelani zeviT amolagdnen _ mamas meloti Tavi ubzinavda, dedis Slapaze Citi ise irxeoda, rogorc bati mRelvare tborSi, mebufetes WaRara wveri ucancarebda. maT ukan modiodnen da wamdauwum moajirze ixrebodnen meetle, ratomRac merZeve akulina da wisqvilSi nanaxi Savwvera glexi, im koSmarebis mudmivi mkvidri, momavalSi mosvenebas rom daukargavda. swored man, rogorc yvelaze Ronierma, ai-taca igi da etlTan miiyvana.

2

ufrosi luJini, wignebis mwerali luJini, xSirad fi-qrobda, ra gamova Cemi Svilisgano. garda miviwyebuli roma-nisa `mxuTri~, mis yvela nawarmoebSi, romlebic ymawvile-bisTvis, WabukebisTvis, saSualo skolis moswavleebisTvis iyo dawerili da magar, lamazydian wignebad gamoicemoda, yovelTvis gamokrTeboda qeraTmiani, xan celqi, xanac Cafi-qrebuli biWis saxe, romelic meviolined an mxatvrad ga-

15

daiqceoda xolme da arasdros kargavda zneobriv silamazes. Zlivs SesamCnevi gansakuTrebuloba, ase rom gamoarCevda mis Svils sxva bavSvebisgan, romlebic, misi azriT, Cveulebriv adamianebad unda gazrdiliyvnen (Tu aseTTa arsebobas da-vuSvebT), niWis saidumlo SfoTvad miaCnda. kargad axsovda, rom gansvenebuli simamri kompozitori iyo (sxvaTa Soris, sakmaod mdare da mowifulobaSi virtuozulobis saeWvo brWyvialisken midrekili). liTografiis msgavs sasiamovno ocnebebSi RamiT, sanTliT xelSi, araerTxel Casula sas-tumro oTaxSi koWebamde TeTr Ramisperangiani vunderkindi da misjdomia uzarmazar Sav roials.

egona, yvelas unda daenaxa misi Svilis gansakuTrebuloba; eCveneboda, rom ucxo Tvali amas, SesaZloa, masze ukeT amC-nevda. skolas, romelic sakuTari vaJisTvis SearCia, saxeli gaeTqva moswavlis egreT wodebuli `Sinagani~ cxovrebis mimarT yuradRebianobiT, humanurobiT, dakvirvebulobiT, megobruli damokidebulebiT. Turme, misi daarsebis pir-vel wlebSi maswavleblebi did Sesvenebas bavSvebTan erTad atarebdnen _ fizikosi mxars zemodan iyureboda da Tovls agundavebda, maTematikoss sirbilis dros burTi neknebSi xv-deboda, direqtori ki mxiaruli SeZaxilebiT agulianebda moTamaSeebs. amgvari TamaSebi axla aRar imarTeboda, magram idiliuri dideba mainc SemorCeniliyo. biWis klasis damri-gebeli metyvelebis maswavlebeli gaxldaT, mweral luJi-nis kargi nacnobi da, sxvaTa Soris, mSvenieri lirikosic, anakreontis1 mibaZvebis krebulis avtori.

_ gvestumreT, _ uTxra im dRes, rodesac ufrosma lu-Jinma pirvelad miiyvana Svili skolaSi, _ nebismier xuTSa-baTs, TormetisTvis.

luJinic estumra. kibeze aravin WaWanebda. siCume idga. darbazis gavliT samaswavleblosken mimavals meore klasi-dan yrud moesma bavSvebis guliani sicili. yviTel parketze nabijebis xma gansakuTrebiT mkafiod ismoda. samaswavle-

1 anakreonti _ (Zv. w. VI-Vss.) ZvelberZeni poeti.

16

bloSi maudgadafarebulma didma magidam gamocdebi gaaxse-na. aRmzrdeli ijda da werils werda.

Svilis skolaSi Seyvanis Semdeg aRmzrdels jer ar da-laparakeboda da axla, erTi Tvis Tavze, masTan Sesaxvedrad mimavali, sasiamovnos gagonebis molodins, mcired mRelva-rebasa da rids Seepyro _ yvela im grZnobas, romelic odes-Rac, ymawvilkacobisas ganecada, rodesac pirveli moTxro-bis gagzavnis Semdeg redaqtors studenturi formiT gamoe-cxada. da axlac, rogorc maSin, gaocebis nacvlad, romel-sac bundovnad eloda (ucxo qalaqSi axalgaRviZebuliviT, jerac TvaldaxuWuls, araCveulebrivi, brwyinvale dila rom elandeba), yvela im sityvis magier, romelTac xalisiT ukarnaxebda, maTi gagonebis imedi rom ar hqonoda, pirquSi, civi Sefaseba moesma, ramac daarwmuna, rom aRmzrdels masze naklebad esmoda misi Svilisa. raime idumal niWze maswa-vlebels krintic ar dauZravs. fermkrTali, wvermoSvebuli saxe daxara, cxviris orive mxares vardisferi Rrmulebi mouCanda. mWidrod morgebuli pensne moixsna, xelisguliT Tvalebi moisrisa da laparaki daiwyo. Tqva, biWs ukeTac SeuZlia swavla, megobrebTan ki, rogorc Cans, urTierToba uWirs, Sesvenebebze cotas darbiso...

_ niWi udavod aqvs, _ Tqva aRmzrdelma, rodesac Tvalze manipulaciebis Catareba daasrula, _ magram cotaTi modu-nebulia.

imave wams sadRac, qvemoT, zaris xma gaisma, zeviT amoaRwia da mTel Senobas gulis gamgmiravad dauara. oriode wamiT sruli siCume Camodga, mere ki yvelaferi gamococxlda, ax-maurda, atyda merxebis gadasakecebis tkacatkuci, darbazi laparakiTa da fexebis bragabrugiT aivso.

_ didi Sesvenebaa, _ Tqva aRmzrdelma, _ Tu gnebavT, ezoSi CavideT, naxeT, rogor celqoben bavSvebi.

moswavleebi swrafad eSvebodnen qvis kibeze, balustra-das Caxveulni, tyavislanCiani sandlebiT safexurebis ga-prialebul kideebze srialebdnen. qvemoT, sakidrebis bnel

17

viwrobSi, zogi fexsacmels icvlida, zogic fanjris ganier rafaze ijda da zonrebs xvneSiT ikravda. uecrad Svils mo-hkra Tvali, mxrebSi moxriliyo da zizRiT iRebda tomri-dan Ceqmebs. siCqareSi TeTrua biWma xeli ubiZga. ganze gadga da moulodnelad mama dainaxa. mamam gauRima, cal xelSi kravelis qudi eWira, meoriT ki mxedrulad misalmebas cdilobda. luJinma Tvalebi moWuta da Setrialda, TiTqos mama verc ki SeamCniao. iatakze mSoblisken zurgiT dajda da Ceqmebs dauwyo kirkiti. Cacmuli bavSvebi zed gadadiod-nen, is ki yoveli mujlugunis Semdeg ufro ibuzeboda da binds afarebda Tavs. roca grZel, rux paltosa da krave-lis qudSi gamowyobils (romelsac erTi biWi gamudmebiT iatakze ugdebda) gamosvla eRirsa, mama ukve karTan idga, ezos boloSi, da misken moTminebiT iyureboda. gverdiT aRmzrdeli edga. rodesac nacrisferi rezinis burTi Sem-TxveviT mis fexebTan migorda, sityvierebis maswavlebelma instinqturad ganagrZo mSvenieri Tqmuleba: iseTi saxe mii-Ro, TiTqos fexiT dartymas apirebda, uxerxulad amoZrav-da, kinaRam kaloSi gasZvra da gulianad gaicina. mamam xeli SeaSvela, umcrosma luJinma ki dro ixelTa da winkarSi dabrunda, sadac sruli simSvide sufevda, mxolod saki-drebSi mimaluli kariskaci amTqnarebda gancxromiT. karis SuSaSi, varskvlaviseburi cxauris Tujis sxivebs Soris, bi-Wma Tvali mohkra, rom moulodnelad mamam xelTaTmani wai-Zro, aRmzrdels swrafad daemSvidoba da karSi gauCinarda. mxolod amis Semdeg gamoZvra biWi, frTxilad Semouara mo-TamaSeebs da marcxniv, TaRis qveS Sevida, sadac SeSa ewyo, sayelo aiwia da napobebze dajda.

ase ijda daaxloebiT oras ormocdaaTi didi Sesvenebis ganmavlobaSi, im wlamde, roca sazRvargareT waiyvanes. zo-gjer aRmzrdeli moulodnelad kuTxidan waadgeboda Tavze da eubneboda:

_ sul marto ratom xar, luJin? iqneb amxanagebTan er-Tad gerbina?

18

luJini Takridan dgeboda, TaRidan oTxkuTxa ukana ezo-Si gadioda, ramdenime nabijs gadadgamda, cdilobda, epo-va wertili, Tanabrad daSorebuli misi sami klaselisgan, romlebic aseT dros gansakuTrebiT gamZvinvarebuli iyvnen, ufrTxoda sxvebis mier dartymul burTs da rogorc ki darwmundeboda, maswavlebeli Sors ariso, SeSis Takrebs ubrundeboda. es adgili pirvelsave dRes airCia, im bnel dRes, rodesac iseTi siZulvili da damcinavi cnobismoyva-reoba igrZno, rom Tvalebi uneburad aevso cxeli leqiT da risTvisac ar unda Seexeda, raimes danaxvis dawyevlili aucileblobis gamo, yvelaferi ucnaur optikur metamor-fozas ganicdida. cisferujredebian furcels nisli farav-da; Sav dafaze TeTri cifrebi xan pataravdeboda, xan idRab-neboda; maswavleblis xma TiTqos Tanabrad Sordeboda da sul ufro yrud da gaurkvevlad ismoda. merxze mis gver-diT mjdomi Tanaklaseli ki, loyebSeRinRluli, melasaviT mtarvali, Cumad, kmayofilebiT ambobda: _ axla atirdebao. magram erTxelac ar atirebula, maSinac ki, rodesac sapir-fareSoSi cdilobdnen, Tavi dabal unitazSi CaeyofinebinaT, sadac yviTeli buStukebi buybuyebda.

_ batonebo, _ Tqva aRmzrdelma erT-erT pirvel gakve-Tilze, _ Tqveni axali amxanagi mwerlis Svilia, romlis nawarmoebebic, SesaZloa, jer ar wagikiTxavT, magram mogi-wevT wakiTxva.

da dafaze msxvili asoebiT dawera, Tan ise Ronivrad aw-veboda carcs, rom lamis xelSi CaefSvna: `antoSas Tavgada-savali, silvestrovis gamomcemloba~. aqedan moyolebuli, ori-sami Tvis ganmavlobaSi luJins antoSas eZaxdnen. idu-malsaxianma mtarvalma klasSi wigni moitana da gakveTilis damTavrebis Semdeg xmamaRla daiwyo kiTxva Suidan, Tan si-tyvebs gangeb amaxinjebda. petriSCevma, romelic mis mxars zemodan iyureboda, gadafurcvla ar daaneba da wigni gaixa. krebsma sxapasxupiT miayara:

_ mamaCemi ambobs, veraferi xviTo mweraliao.

19

_ dae, antoSam xmamaRla wagvikiTxos! _ wamoiZaxa gro-movma.

_ ajobebs, yvelas patar-patara naxevi davurigoT, _ Tqva klasis masxaram, romelmac gaafTrebuli brZoliT Caigdo xelSi lamazi, mowiTalo-mooqrosfro wigni. fur-clebi mTel klasSi gaifanta. erTze exata _ quCis kuTxe-Si TvalnaTeli gimnazieli Tavis sauzmes gaquculbewvian ZaRls aWmevda. meore dRes luJins es furceli merxis ga-dasakecis Siga mxares daxvda _ viRacas WikartebiT kox-tad miemagrebina.

Tumca male mas Tavi daanebes, iSviaTad Tu wamoisroda vinme sulelur metsaxels, magram vinaidan biWi jiutad arafers ambobda, bolos isic TandaTan miiviwyes. luJins aRar amCnevdnen, aRar elaparakebodnen, erTaderTi wynari bavSvic aRar ekareboda (aseTi yovel klasSia, iseve, rogorc msuqani, janiani xumara) imis SiSiT, mec misi sazareli bedi ar gaviziaroo. rodesac es CumCumela, eqvsiode wlis Sem-deg wminda giorgis jvari rom miiRo Zalze saxifaTo sadaz-vervo operaciisTvis, Semdeg ki xelic dakarga samoqalaqo omSi, cdilobda, gaexsenebina (am saukunis ocian wlebSi1), Tu rogori iyo luJini skolaSi, mis warmodgenas mxolod zurgidan axerxebda, romelic klasSi xan mis win ijda yu-rebgafarCxuli, xan darbazis boloSi gaurboda xmaurs, xa-nac etliT Sin midioda _ jibeebSi xelebCawyobili, zurgze mokidebuli didi Wreli CanTiT, gauTavebel TovaSi... cdi-lobda, misTvis winidan Semoerbina da saxeSi Seexeda, magram miviwyebis gansakuTrebuli, utyvi da xvavrieli Tovli mo-gonebas uwyveti TeTri leqiT unislavda. da yofili CumCu-mela, amJamad mousvenari emigranti, gazeTSi dabeWdil por-trets dascqeroda da ambobda:

_ sruliad ar maxsovs misi saxe... sruliad ar maxsovs...oTxi saaTisTvis fanjarasTan mdgari ufrosi luJini mo-

axloebul marxilsa da Svilis mkrTali laqis msgavs saxes 1 XX saukunis 20-iani wlebi.

20

xedavda. mosvlisTanave biWi, Cveulebisamebr, kabinetSi Se-dioda mamasTan, loyas loyaze miadebda, haers kocnida da maSinve wasasvlelad Setrialdeboda.

_ moicade, _ eubneboda mama, _ moicade. dRevandeli am-bebi momiyevi. gamogiZaxes?

xarbad Sescqeroda Svils, romelic pirs aridebda. un-doda, mxrebSi xeli Caevlo, cota SeenjRria, magrad ekocna fermkrTal loyaze, TvalebSi, naz safeTqelze.

skolaSi swavlis pirvel zamTars patara luJins gulis amaCuyebeli msubuqi nivris suni asdioda, radgan eqimma da-riSxanis xsnaris Sesxureba gamouwera. platinis mavTuli ki moxsnes, magram kbilebis kreWa da zeda tuCis Cakecva Cveu-lebad eqca. nacrisferi inglisuri kostiumi ecva _ pijaks ukan Cakerebuli hqonda patara qamari, mokle Sarvals muxl-qvemoT Rilebi amSvenebda. idga sawer magidasTan, wonasworo-bas cali fexiT icavda da mama mis TvalSeuval moRuSulobas verafers ubedavda. biWi midioda da CanTas noxze miaTrev-da, ufrosi luJini ki idayvebiT magidas eyrdnoboda, sadac skolis lurj rveulebSi (axireba, romelic, SesaZloa, sa-Tanadod daafasos momavalma biografma) morig moTxrobas werda, Tan yurs ugdebda gverdiT, sasadilo oTaxSi colis laparaks, _ kakaos dalevas da siCumes rom sTxovda Svils.

`saSineli siCumea, _ fiqrobda ufrosi luJini, _ avadaa, raRac mZime sulieri gancda awuxebs... mgoni, skolaSi ar unda Semeyvana. magram xom unda mieCvios biWebTan yofnas... gamocanaa, gamocana~...

_ keqsi mainc SeWame, _ mwuxared ganagrZobda xma kedels miRma.

da kvlav siCume. iSviaTad saSinelebac xdeboda: uecrad saidanRac sxva, xrinwiani wivili gaismoda da kari ise braxu-noda, TiTqos grigali ajaxunebso. wamoxteboda da sasadi-lo oTaxSi Serboda, xelSi kalami isariviT eWira. coli akankalebuli xelebiT sufridan gadayiravebul finjansa da lambaqs iRebda da amowmebda, xom ar gaibzarao.

21

_ skolis Sesaxeb vekiTxebodi, _ qali qmars mzeras ari-debda, _ pasuxis gacema ar surda, mere ki, ai... cofianiviT...

oriveni erTad akvirdebodnen Svils. frangi aRmzrdeli Semodgomaze parizSi gaemgzavra da axla aravin icoda, ras akeTebda biWi Tavis oTaxSi. kedlebze TeTri Spaleri gaekraT, mis zemoT ki cisferi zoli moCanda, romelzec nacrisferi batebi da wiTuri lekvebi exata. bati lekvs utevda da ase meordeboda ocdaTvrametjer mTel oTaxSi. Taroze globu-si da odesRac verbeSi nayidi ciyvis fituli idga. savar-Zlis arSiebqvemodan mwvane orTqlmavali iyureboda. kargi, naTeli oTaxi iyo, Spaleric mxiaruli, nivTebic.

arc wignebi aklda. mamis mier dawerili wignebi, oqros-feri da wiTeli reliefuri ydebiT, pirvel gverdze gake-Tebuli warweriT: `didi imedi maqvs, rom Cemi vaJi adamia-nebsa da cxovelebs yovelTvis antoSasaviT moeqceva~ _ da didi Zaxilis niSani. anda: `Svilo, am wignis werisas Sens momavalze vfiqrobdi~. es warwerebi mamisadmi bundovani sircxvilis grZnobas aRuZravda, wignebi ki iseTive mosaw-yeni iyo, rogoric `brma musikosi~ 1 an `fregati palada~2. puSkinis did toms, romelsac msxviltuCebiani, xuWuWTmia-ni biWunas portreti amSvenebda, gadaSla arasdros Rirse-bia. samagierod, iyo ori wigni _ orive deidis naCuqari, _ romlebic samudamod Seiyvara da lupiT gadidebuliviT yovelTvis axsovda. oci wlis Tavze xelaxla waikiTxa. mxo-lod Semoklebuli gamocemis mSralad monaTxrobi aRmoa-Cina da veRar ipova is gulSi CarCenili ukvdavi saxeebi. magram Soreul mogzaurobaTa wyurvili rodi aiZulebda fileas fogis3 kvaldakval siaruls, da arc saidumloebe-biT moculi Tavgadasavlebisadmi bavSvuri swrafva izidavda

1 `brma musikosi~ _ rusi mwerlis, v. korolenkos (1853-1921) moTxrobebis krebuli.

2 `fregati palada~ _ rusi mwerlis, i. gonCarovis (1812-1891) romani.3 fileas fogi _ Jiul vernis romanis `80 dRe dedamiwis garSemo~ mTavari

gmiri.

22

beikerstritze1 mdgari saxlisken, sadac kokainis dozis mi-Rebis Semdeg arwivisprofiliani awowili maZebari meocnebe saxiT ukravda violinoze. mxolod Zalian gvian mixvda, Tu ratom aRelvebda ase es ori wigni: sworad da jiutad gan-viTarebadi naxazi _ fileasi, cilindriani manekeni, Tavis rTul da daxvewil gzaze gamarTlebul msxverpls rom ar erideboda, xan milionad nayid spiloze amxedrebuli, xanac gemiT, romlis naxevaric sawvavad ixarjeboda; da Serloki, logikas ocnebis mSvenierebas rom aZlevda; Serloki, yve-lanairi saxis sigaris ferfls monografia rom uZRvna, da am ferflTan erTad, rogorc TilismiT, SesaZlo deduqcia-Ta brolis labirinTSi miikvlevda gzas erTaderTi naTeli daskvnisken. saSobaod mSoblebis mier mowveulma mefokusem sakuTar TavSi droebiT raRacnairad fogica da holmsic gaaerTiana da im dRes gancdilma ucnaurma tkbobam Searbi-la is usiamovnebani, rac mefokusis gamosvlas axlda Tan. vinaidan Txovnam, iSviaTma moridebulma Txovnam _ `moiwvie Seni skolis megobrebi~, Sedegi ar gamoiRo, ufros luJins sjeroda, rom es sasargebloc iyo da samxiaruloc, moiwvia ori nacnobis Svilebi, romlebic biWis skolaSi swavlobd-nen. maT garda Soreuli naTesavis bavSvebic dapatiJa, ori wynari, TimTima biWi da sqel Savnawnaviani fermkrTali go-gona. biWebs mezRvauris kostiumebi ecvaT da pomadis suni asdiodaT. SeZrwunebulma patara luJinma icno mesamekla-seli bersenevi da rozeni, romlebsac skolaSi daudevrad ecvaT da sianciT gamoirCeodnen.

_ esec ase, _ mxiarulad Tqva ufrosma luJinma, romel-sac xeli Svilis mxarze daedo (mxari nel-nela scildebo-da mis xelisguls), _ axla marto dagtovebT _ erTmaneTi gaicaniT, iTamaSeT, _ mere dagiZaxebT, siurprizi geliT.

naxevari saaTis Semdeg igi maT dasaZaxeblad wavida. oTax-Si siCumes daesadgurebina. gogona kuTxeSi mokalaTebuliyo,

1 beikerstriti _ quCa, romelzec saxelganTqmuli Serlok holmsi cxo-vrobda.

23

`nivas~ damatebas furclavda da naxatebs eZebda, Warxali-viT gawiTlebuli da Tmaze pomadawasmuli bersenevi da roze-ni darcxvenilebiviT isxdnen divanze, fuSfuSa disSvilebi oTaxSi daborialebdnen, ugulod aTvalierebdnen kedlebze Camokidebul inglisur graviurebs, globuss, ciyvs, karga xnis win gatexil, magidaze dagdebul pedometrs1. TviTonac mezRvauris kostiumSi gamowyobili, TeTri TasmiTa da sas-tveniT mkerddamSvenebuli luJini fanjarasTan venur skamze ijda, warbSekruli iyureboda da ceris frCxils ikvnetda. magram mefokusem yvelaferi gamoisyida. es xibli ver ganam-qvria meore dRes, ukve namdvili da sazizRari bersenevis da rozenis dacinvamac _ isini skolis darbazSi masTan mivid-nen, Tavi mdablad daukres, mere Tavxedurad gadaixarxares da xelixelgadaxveulni rweva-rweviT swrafad gaSordnen. saxemoRuSuli Svilis TxovniT, _ axla rac unda eTqva, war-bebi erTmaneTs ebmeboda, _ dedam qarvaslidan wiTlad SeRe-bili xis didi yuTi da saswaulebis saxelmZRvanelo mouta-na, romlis ydazec viRac medlebian da frakSi gamowyobil batons baWiasTvis yurebSi xeli waevlo da zeviT aewia. yuT-Si ewyo ormagfskeriani zardaxSebi, varskvlavebian qaRald-gadakruli joxi, uxeSi kartis dasta, romelSic naxatebis naxevars mefeebi da valetebi Seadgendnen, naxevars ki _ mun-diriani cxvrebi, jibeebiani dasakeci cilindri, gaurkveve-li daniSnulebis xissamagrebiani Toki... pawia konvertebSi fxvnili eyara wylis lurjad, wiTlad da mwvaned SesaRebad. wigni gacilebiT saintereso aRmoCnda da luJinma iolad daiswavla ramdenime fokusi kartiT, romlebsac Semdeg saa-TobiT uCvenebda sakuTar Tavs sarkis win. eSmakurad da zus-tad awyobil fokusSi idumal kmayofilebas, sxva, jer kidev ucnobi siamovnebis bundovan dapirebas grZnobda, magram yve-lafers raRac mainc aklda, ver gamoecno is saidumlo, ro-melic icoda gamocdilma mefokusem, haerSi maneTians rom aCenda, an damswreTa mier Cafiqrebul jvris Svidians rom

1 pedometri _ nabijmzomi.

24

gamoaZvrenda Semcbari rozenis yuridan. aRizianebda wignSi aRwerili rTuli mowyobilobebi. saidumlo, romliskenac miiswrafoda, ubraloeba gaxldaT, urTules magiaze metad ganmacvifrebeli harmoniuli ubraloeba.

saSobaod gamogzavnil werilobiT SefasebaSi, Zalze da-wvrilebiT SefasebaSi, romelSic `zogadi SeniSvnebis~ rubrikaSi vrclad, pleonazmebiT1 iyo aRwerili misi mo-dunebuloba, apaTia, mZinaroba da mouqneloba, qulebi ki zedsarTavi saxelebiT CaenacvlebinaT, aRmoCnda erTi `ara-damakmayofilebeli~ _ rusulSi _ da ramdenime `odnav damakmayofilebeli~ _ sxvaTa Soris, maTematikaSi. magram swored am dros igi uCveulod gaitaca amocanebis krebulma, `mxiarulma maTematikam~, rogorc es saTaurSi iyo aRniSnu-li, ricxvebis ucnaurma qcevam, geometriuli xazebis ukano-no TamaSma _ yvelaferma, rac skolis saxelmZRvaneloSi ar ewera. daxrili wrfis asrialeba meore, vertikalur wrfeze _ magaliTSi, sadac paralelobis saidumlo iyo aRwerili, netarebasac hgvrida da aZrwunebda kidec. vertikaluri, sxva wrfeebis msgavsad, usasrulod grZeldeboda, daxri-li ki, isic usasrulo, maRla rom misrialebda, mudmivi moZraobisTvis iyo ganwiruli, verafriT Camosrialdebo-da, maTi gadakveTis wertili mis sulTan erTad usasrulo gziT miqroda maRla. magram saxazavis saSualebiT aiZuleb-da maT, erTmaneTs dascilebodnen: ubralod, axal parale-lur wrfe ebs avlebda, Tan grZnobda, rom iq, usasrulobaSi, sadac man daxril xazs Camoxtoma aiZula, warmoudgeneli katastrofa moxda, eniT auwereli saswauli, da didi xniT gairindeboda xolme amgvar caSi, sadac dedamiwis xazebi Wkuas kargavdnen.

erTxans droebiT simSvides dasakec naxatebSi miagno. Tav dapirvelad es ubralo, bavSvuri, kideebze mrgvalkbi-

1 pleonazmi _ winadadebis konstruqcia, romelic Seicavs erTnairi mniSvne-lobis mqone (xSirad logikurad zedmet) sityvebs.

25

lanebiani, petiberis namcxvrebis1 msgavsi didi naWrebi iyo. erTmaneTs ise magrad gadaebmebodnen xolme, rom awyobis Semdeg suraTis erTianad awevisas misi nawilebad daSlis mciredi safrTxec ki ar arsebobda, magram im wels ingli-surma modam mozrdilTaTvis dasakeci, Zalze iklikanturad gamoWrili naxatebi gamoigona, _ petosTan maT `puzelebs~ eZaxdnen, _ yvelanairi moxazulobis naWrebi, ubralo wriT dawyebuli (sabolood cisferi cis nawili) da RvlarWni-lebiT damTavrebuli _ nairgvari kuTxeebiT, koncxebiT, sruteebiT, eSmakuri SverilebiT, kaci rom verafriT mix-vdeboda, sad moergeboda _ Seavsebda Tu ara Zroxis Ti-Tqmis dasrulebul Wrel tyavs, iyo Tu ara mwvane fonze arsebuli simuqe argnis2 Crdili, romlis yuri da mciredi siSave garkveviT Canda romeliRac naWerze. da roca mar-cxnidan TandaTanobiT gamoCndeboda Zroxis gava, marjvni-dan, balaxze _ salamuriani xeli, laJvardovani cis zemoT Tanabrad vrceldeboda sicariele, cisferi wre ki laRad Securdeboda cis kabadonze, _ luJini saocar mRelvarebas grZnobda am WrelaWrula naWrebis zusti TanxvedriT, bolo wams mkafio suraTs rom qmnidnen. iyo Zalze Zvirad Rire-buli, aTasobiT detalisgan Semdgari Tavsatexebic. isini deidas mohqonda, mxiarul, naz, wiTurTmian deidas, _ da biWi saaTobiT dahyurebda darbazSi mdgar lomberis magi-das3, fosoSi Casmamde kbilanas TvaliT zomavda, afasebda, moergeboda Tu ara, odnav SesamCnevi niSnebis mixedviT win-dawinve cdilobda naxatis gamocnobas. mezobeli oTaxidan, sadac stumrebi xmaurobdnen, deida sTxovda: _ gexvewebi, araferi dagekargoso!

zogjer mama Semovidoda, naWrebs daxedavda, xels magidis-ken gaiwvdida da ambobda: _ es ueWvelad aq unda moTavsdes.

1 petiberis namcxvrebi _ frangi konditeris peti beris mier Seqmnili fxvieri namcxvari.

2 argani _ grZeli sabjeni joxi.3 lomberis magida _ maudgadakruli dasakeci magida kartis saTamaSod.

26

maSin luJini Tavmoubruneblad butbutebda: _ sisule-lea, sisulele, xels nu miSliT.

mama qoCorze tuCebiT frTxilad exeboda da midioda. Cauvlida mooqrul skamebs, did sarkes, mobanave frinas1 as-lsa da farCis asalgadafarebul SuSis sqelwaRebian did, mdumare roials.

3

mxolod aprilSi, saaRdgomo ardadegebze daudga luJins is gardauvali dRe, rodesac moulodnelad mTeli samyaro Caqra, TiTqos amomrTveli amoatrialeso, da wyvdiadSi er-TiRa kaSkaSebda, axalSobili saswauli, brwyinvale patara kunZuli, romelTanac bedisweram samudamod daakavSira. bedniereba, romelsac CaebRauWa, SeCerda. aprilis es dRe samudamod Cakvda, sadRac ki, sxva sibrtyeSi, dRes dRe mis-devda, qalaqur gazafxuls _ sofluri zafxuli _ es Sfo-Tiani dinebebi mas TiTqmis ar exeboda.

yvelaferi ubralod daiwyo. simamris gardacvalebis wlisTavze ufrosma luJinma Tavis binaSi musikaluri saRa-mo moawyo. TviTon musikisa bevri araferi gaegeboda, gulSi samarcxvinod etrfoda `traviatas~2, koncertebze roials mxolod dasawyisSi usmenda, mere ki Sav laqSi areklil pia-nistis xelebs miStereboda. magram musikaluri saRamos mowyoba gansvenebuli simamris nawarmoebebis SesrulebiT Zalauneburad mouxda: gazeTebi metismetad dumdnen, _ es sruli, mZime, uimedo miviwyeba iyo, _ da coli mocaxcaxe RimiliT imeorebda, rom yvelaferi intrigebis, intrigebi-sa da kvlavac intrigebis brali iyo, rom mamamisis niWisa mis sicocxleSive SurdaT, axla ki misi didebis miCqmalvas

1 `mobanave frina~ _ berZeni mxatvris, apelesis naxati. frina (Zv. w. 390-330) _ silamaziT saxelganTqmuli aTeneli hetera.

2 `traviata~ _ italieli kompozitoris, juzepe verdis (1813-1901) opera.

27

cdilobdnen. gulamoRebul Sav kabaSi gamowyobils didebu-li briliantis yelsabami ekeTa, fumfula, TeTr saxeze iS-viaTad naalersalis gamometyveleba ewera, stumrebs wyna-rad, SeZaxilebis gareSe xvdeboda, raRacas swrafad, nazad wasCurCulebda da morcxvobisgan namalevad aforiaqebuli, TvalebiT erTTavad qmars eZebda, romelic patara nabijebiT, Jilets mowolili gaxamebuli javSniT dadioda win da ukan _ es gulkeTili, frTxili adamiani ridiT Sesdgomoda si-Warmagis gzas.

_ kvlavac SiSveli gamovida, _ amoioxra mxatvruli Jurnalis gamomcemelma, roca gavlisas Seavlo Tvali frinas, romelic mometebuli ganaTebis gamo gansakuTre-bulad elvarebda. am dros patara luJini mas fexebSi gae-blanda da Tavze xelis gadasmac daimsaxura. luJinma ukan daixia.

_ ramxela gazrdila, _ gaisma uknidan qalis xma. biWi viRacis fraks amoefara.

_ ara, moiTmineT, moiTmineT, _ daiquxa mis Tavs zemoT, _ rogor SeiZleba Cveni beWdviTi sityvisTvis aseTi mo-Txovnebis wayeneba.

asakTan SedarebiT didi ki ara, piriqiT, Zalian patara, stumrebs Soris dadioda da wynari adgilis povnas cdi-lobda. zogjer vinme mxarSi xels Caavlebda da raime sisu-leles ekiTxeboda. rigebad dawyobili mooqruli skamebis gamo darbazSi siviwrove iyo. viRacas frTxilad Semohqonda karSi piupitri.

luJini SeumCnevlad gaZvra mamis Cabnelebul kabinetSi da kuTxeSi otomanze1 dajda. ori oTaxiT daSorebuli dar-bazidan violinos nazi zuzuni aRwevda.

muxlebze xelebSemoWdobili Tvlemamoreuli usmenda da arc ise mWidrod Camofarebul Storebs Soris marmaSis Rre-Cos Sehyurebda, romelSic quCis gazis farani lilisfer si-

1 otomani _ rbili divani, romelsac Tavsa da boloSi muTaqebi aqvs.

28

TeTres afrqvevda. Werze zogjer saidumlo rkalad gaivlida susti sinaTle, sawer magidaze mbrwyinavi wertili moCanda, _ RmerTma icis, es ra iyo: aTinaTi brolis mZime kvercxis Tu fotosuraTis anarekli SuSaSi. kinaRam Zilma waarTva Tavi, magram magidaze mdgari telefonis xmam SeakrTo da ma-Sinve mixvda, rom mbrwyinavi wertili Stefselis Cangalze Semoskupebuliyo. sasadilo oTaxidan mebufete Semovida, gzad Suqi aanTo, romelmac mxolod saweri magida gaanaTa, luJini ver SeamCnia, yurmili yurTan miitana, mere frTxi-lad dado biuvarze da ukan gabrunda. erT wuTSi viRac ba-tons SemouZRva, romelmac, rogorc ki sinaTleSi aRmoCnda, cali xeli yurmils staca, meore ki savarZlis sazurgeze moafaTura. msaxuri gavida, kari gaixura da Soreuli musikis xmac miwyda.

_ gismenT, _ Tqva mamakacma. luJini mas sibnelidan misCereboda, ganZrevisac ki eSino-

da imiT Secbunebuls, rom sruliad ucxo adamiani mamamisis magidasTan Sinaurulad mokalaTebuliyo.

_ ara, ukve davukari, _ Tqva man, Tan zeviT iyureboda, TeTri, mousvenari xeliT ki magidaze raRacas awvalebda. torsfenilze etlma yru WaxaWuxiT gaiara.

_ albaT, _ Tqva batonma. luJini mis profils xedavda, spilosZvlis cxvirs, mbzi-

nav Sav Tmas, xSir warbs. _ raRa dagimalo da, arc ki vici, aq ratom mirekav, _ Cu-

mad Cailaparaka kacma, Tan magidaze raRacis wiwknas ganagr-Zobda, _ Tu mxolod Sesamowmeblad... ucnauri qali xar, _ gaicina da ritmulad mohyva fexis qnevas, romelzec lakis fexsacmeli uprialebda. Semdeg moxerxebulad moiqcia yur-mili mxarsa da yurs Soris da orive xeliT aiRo is, rasac magidaze exeboda, SigadaSig ki `hos~, `aras~ da `SesaZloas~ ambobda. es iyo patara gluvi yuTi, romelic cota xnis win viRacas mamisTvis eCuqebina. luJins jer ar enaxa, Sig ra

29

ido, da axla cnobismoyvareobiT akvirdeboda kacis xelebs, romelic yuTis gaxsnas ar Cqarobda.

_ mec, _ Tqva man, _ bevrjer, bevrjer. Rame mSvidobisa, Cemo kargo.

yurmili rom dakida, kacma amoixvneSa da yuTi gaxsna. ma-gram ise mitrialda, rom misi Savi mxris garda luJini veRa-rafers xedavda. igi frTxilad waCoCda win, magram am dros baliSi iatakze Camocurda da kacma swrafad moixeda.

_ Sen aq ras akeTeb? _ aRmoxda mas, rodesac bnel kuTxe-Si luJins mohkra Tvali, _ vai, vai, ra cudia miyuradeba!

luJini dumda. _ ra gqvia? _ megobrulad hkiTxa kacma. luJini divnidan CamoZvra da miuaxlovda. yuTSi mWidrod

ewyo nairgvari figurebi. _ SesaniSnavi Wadrakia, _ Tqva kacma, _ mama TamaSobs? _ ar vici, _ miugo luJinma. _ Sen? luJinma Tavi gadaaqnia. _ bevri dagikargavs. unda iswavlo. me rom aTi wlis viya-

vi, ukve kargad vTamaSobdi. ramdeni wlis xar?kari frTxilad gaiRo. ufrosi luJini fexis wverebze Se-

movida. egona, rom mevioline jerac telefoniT saubrobda da apirebda, Zalze delikaturad waeCurCulebina: _ gana-grZeT, ganagrZeT, roca daasrulebT, sazogadoeba gTxovT, kidev SeasruloT rame.

_ ganagrZeT, ganagrZeT, _ daiwyo man inerciiT, magram Svilis danaxvaze sityva gauwyda.

_ ara, ara, ukve davasrule, _ miugo meviolinem fexze wamodgomiT, _ SesaniSnavi Wadrakia. TamaSobT?

_ cudad, _ upasuxa ufrosma luJinma (`aq ras akeTeb? wadi, musikas Senc mousmine~).

_ ra TamaSia, ra TamaSi! _ ganagrZo meviolinem da yuTi frTxilad daxura, _ kombinacia melodias hgavs. rom ico-deT, svlebi pirdapir yurSi Camesmis.

30

_ Cemi azriT, Wadrakis saTamaSod didi maTematikuri ni-Wia saWiro, _ swrafad Tqva ufrosma luJinma, _ me ki am mxriv... gelodebian, maestro.

_ partiis TamaSi merCivna, _ gaecina meviolines da ka-risken wavida, _ RmerTebis TamaSia, usasrulo SesaZleblo-bebi.

_ Zalze Zveli gamogonebaa, _ Tqva ufrosma luJinma da Svils Sexeda, _ aba, raRas ayovneb? wadi!

magram luJinma moaxerxa da sasadilo oTaxSi SeCerda, sadac magida sauzmeuliT iyo gawyobili. sandviCebian TefSs xeli daavlo da Tavis oTaxSi waiRo. Tan tansacmels ixdida, Tan Wamda, mere loginSic miirTva. Suqi ukve Caeqro, rodes-ac dedamisma Semoixeda da misken daixara. sibneleSi yelze Camokidebulma briliantebma gaibrwyina. biWma Tavi moimZi-nara. qali wavida da cdilobda, uxmaurod daexura kari.

meore diliT, gaRviZebisTanave, luJinma uCveulo mRel-vareba igrZno. naTeli, magram qariani dRe iyo. qvafenilebi lilisfrad elvarebda. sasaxlis TaRis siaxloves, quCis Tavze, uzarmazari samferovani tilo moqnilad ibereboda da masSi danaxuli cac am ferebad moCanda. sadResaswau-lo dReebSi luJini da mamamisi erTad seirnobdnen xolme. axlac ase moxda, magram es uwindel bavSvur gaseirnebebs ar hgavda. SuadRis zarbazani aRar aSinebda, samagierod, mamis laparaks veRar uZlebda, romelsac guSindeli saRa-mo amoeCemebina da gadakvriT mianiSnebda, musikis Seswavlas araferi jobiao. sauzmed naRebis pasqis (dabali piramida monacrisfro nafifqiT mrgval kinkrixoze) bolo naWeri da jerac xeluxlebeli kuliCi moarTves. deida, iseTive sa-yvareli, wiTurTmiani deida, dedis gare biZaSvili, Zalze mxiarulobda, namcecebs isroda da ambobda, latami1 oc-daxuT maneTad gamaseirnebs Tavisi `antuanetaTi~, romel-sac, sxvaTa Soris, mexuTe dRea, haerSi aWra aRar SeuZlia,

1 latami _ hubert latami, frangi aviatori.

31

maSin, roca vuazeni1, daqoqiliviT, wreebze dafrinavs, Tanac ise dabla, rom tribunebis Tavze gadaxrisas mfrinavis yu-rebSi bambac ki Canso. luJins es dila da sauzme ratomRac gamorCeulad daamaxsovrda. ase amaxsovrdeba kacs dRe, ro-melic Soreul mogzaurobas uZRvis win. mama ambobda, kargi iqneba, nasauzmevs kunZulebze Tu gadavalT, sadac mindvrebi anemonebiT aris dafarulio; da sanam laparakobda, deidis nasroli namceci pirSi moxvda. deda dumda, meore kerZis Semdeg ki uecrad wamodga, akankalebuli saxis damalva sca-da, ramdenjerme CurCuliT gaimeora: _ araferia, araferi, axlave gamivliso, _ da naCqarevad gavida. mamam xelsaxoci magidaze daagdo da ukan mihyva. luJinma verasdros Seityo, Tu ra moxda, magram rodesac deidasTan erTad derefanSi midioda, dedis saZinebeli oTaxidan Cumi slukuni da mamis damarwmunebeli xma moesma, romelic xSirad imeorebda si-tyva `fantazias~.

_ sadme wavideT, _ waiCurCula gawiTlebulma, miyuCe-bulma deidam Tvalebis cecebiT.

isini kabinetSi aRmoCndnen, sadac tyavis savarZlis Ta-vze gamavali sxivebis konusSi mofarfate mtvris nawilakebi moCanda. qalma gaabola da am sxivebSi nazad, aCrdiliviT dairwa kvamlis Rrublebi. biWi mxolod deidis gverdiT grZnobda Tavs SeuboWavad. axlac yvelaferi Zalian kargad iyo: ucnauri dumili saxlSi da TiTqosda raRacis molo-dini.

_ modi, rame viTamaSoT, _ swrafad Tqva deidam da biWs kiserze uknidan xeli daado, _ ra wvrili kiseri gaqvs, erTi xeliT SeiZleba...

_ Wadraki Tu ici? _ Semparavad hkiTxa luJinma, Tavi gai-Tavisufla da loyiT siamovnebiT miekro qalis RiRilos-fer, abreSumis saxelos.

_ `duraka~ jobia, _ Tqva deidam dabneulad.

1 gabriel vuazeni (1880-1973) _ franguli aviaciis pioneri, aeroplanebisa da avtomobilebis konstruqtori.