1

KID: ’Kleuters in Delfshaven’ Tussenevaluatie 3 – oktober 2018

Betreft schooljaar 2017-18

2

Schooljaar 2017-2018

Door: Ingeborg Steenwinkel (beleidsadviseur PPO Rotterdam) Jeanne van Berkel (projectleider) namens stuurgroep KID

3

Aanleiding KID

Een aantal scholen in Delfshaven signaleerde bij de start van Passend Onderwijs kleuters met een extra

ondersteuningsvraag op gebied van gedrag (externaliserend en internaliserend). Dit hebben zij als vraag

neergelegd bij hun schoolbestuur en het samenwerkingsverband. Hieruit is gaande het schooljaar

2015-16 het project KID vanuit PPO Rotterdam in samenwerking met Stek Jeugdhulp (per 1-1-2018

Enver) ontstaan. KID is van start gegaan in aug/sept 2016; en kent een projectduur van drie jaar. Het

schooljaar 2016-17 was een pilotjaar, waarin KID onderdeel uitmaakte van het JSO programma Kwaliteit

van de Samenleving.

Deze derde tussenevaluatie bouwt voort op de resultaten en ervaringen van tussenevaluatie 1 (april

2017), en 2 (oktober 2017), de ervaringen vanuit het KID-team, leerkrachten en ouders, en

ervaringen/lessons learned uit de stuurgroep van KID (scholen, OAT, PPO-beleid, Peuter en Co, Enver,

externe projectleider) en omvat het tweede schooljaar KID (schooljaar 17-18).

KID is een lerend project, waardoor gaande de projectduur de “het product KID” en de aanpak verfijnd

wordt. Steeds meer aansluiten bij de behoefte van scholen en leerkrachten vormt de leidraad bij deze

verfijning.

Opbouw rapportage

Deze tussenrapportage is als volgt opgebouwd:

1. Beschrijving doelstelling KID;

2. Gerealiseerde activiteiten schooljaar 2017-18;

3. Ontwikkeling KID schooljaar 2017-18;

4. De feiten/enige cijfers: bereik en ervaringen in het tweede schooljaar

5. Werkzame ingrediënten KID aanpak;

6. Reflectie en vooruitblik;

7. Aanbevelingen t.b.v. verdere verdieping van KID;

8. Hoe gaan we verder in Delfshaven?

Gebruikte bronnen

Diverse projectinterne documenten, zoals Projectvoorstel KID (2016), Jaarplan KID 2017-18, resultaten

van de gezamenlijke werkmiddagen door team, werk- en stuurgroep waaronder de SWOT-analyses

betreft positionering van KID in de wijk en de (eigen) Excel-Registratie KID.

Deze evaluatie wordt aangeboden aan de stuurgroep Passend onderwijs Delfshaven en de tot 1 juli 2018

functionerende stuurgroep KID met als doel om samen over de resultaten van tweede jaar KID in

gesprek te gaan en vanuit deze dialoog de speerpunten voor het laatste projectjaar KID (schooljaar

2018-19) en de overdracht van KID naar de wijk Delfshaven als geheel (onderdeel van het wijkplan

Passend onderwijs verder te borgen voor de komende jaren.

Tevens wordt deze evaluatie aangeboden aan het MT van PPO Rotterdam.

4

1 Doelstelling KID

Elk kind is anders, ontwikkelt zich anders en heeft een andere benadering nodig. KID is bedoeld om

laagdrempelig, preventief en snel adequate en integrale (onderwijs en niet-geïndiceerde jeugdhulp)

ondersteuning te bieden aan leerkrachten en (beginnende) kleuters met hun ouders in Delfshaven

(gestart is met de acht scholen in netwerk Sparta1, per januari 2018 beschikbaar voor alle scholen in

Delfshaven).

KID richt zich op kleuters aan het begin van hun schoolloopbaan, in het reguliere onderwijs, die meer

(begeleiding) nodig hebben dan een reguliere aanpak. Het gedrag van het kind en de (re)actie van de

leerkracht hierop vormen het vertrekpunt van KID. Met KID krijgen de leerkracht (stamschool) en het

kind (gezin) specifieke ondersteuning bij onderwijsbehoeften, zodat de kans groter is dat het kind blijft

gedijen in het reguliere onderwijs en dat gezinnen vroegtijdig weten wat nodig is aan ondersteuning van

hun kind, en zo nodig het gezin zelf passende ondersteuning te bieden.

2 Gerealiseerde activiteiten schooljaar 17-18

Sneak preview van activiteiten binnen KID Schooljaar 17-18

Augustus/

September

- Doorstart schooljaar 2 van KID: nazorgtrajecten voor leerlingen en hernieuwde kennismaking

/presentie scholen.

- Voortgangsbericht PPO-site (externen).

- Nieuwsbrief IB-netwerk wijk Sparta van Delfshaven.

- Voorbereiden deelname Estafette Onderwijs en Jeugd van NJI.

- Peuter en Co sluit aan bij stuurgroep KID, om nauwere samenhang met voorschoolse

voorzieningen te bereiken.

- Maken registratieformat voor schooljaar 2017-18.

- Voorbereiden uitbreiding KID-team met een onderwijsassistent.

Oktober

- Presentatie werkbezoek Estafette Onderwijs en Jeugd van NJI (totaal 40 deelnemers).

- Tussenevaluatie 2 opstellen.

- Voorbereiden borgen en projectoverdracht naar (be)staande organisatie.

- Kennisdelen met BOOR i.h.k.v. nieuw project van BOOR binnen Delfshaven.

- Werkbijeenkomst team, werk- en stuurgroep met als onderwerp samenhang KID en

schoolinterne zorgstructuur.

- Verkenning in stuurgroep om positie en ondersteuning vanuit KID naar netwerk Havens en

Heemraad (de twee andere sub wijken) te bepalen.

- Voorbereiden herstart KID-groep.

- Procedure en aanname onderwijsassistent.

1 Dit zijn: DUO 2002, Nicolaasschool, Mariaschool (Taandersplein), De Korf, Prinses Margrietschool

Al-Ghazali, Finlandia en de Lucasschool.

5

November/

December

- Motie Engberts van de PvdA in de gemeenteraad van Rotterdam (tijdens bespreking

begroting 2018, d.d. 9-11-2017): motie Jeugdzorg en school dichter bijeen. Project KID wordt

als voorbeeld genoemd in de motie.

- Bijdrage aan deel 2 Verrassend Passend; Passend onderwijs in de praktijk (p.33-35 “New KID

in town”).

- Procedure Onderwijsassistent gestaakt//omvang bovenschoolse KID-groep te klein.

- Besluit betreft uitbreiden van KID naar heel Delfshaven.

- Voorbereiden, nadenken en oriëntatie extern beleggen KID >> eigenaarschap overdragen

naar de wijk.

- Agenderen KID-ondersteuning in relatie tot basisondersteuning binnen stuurgroep en OAT

PPO.

- Gesprek met OAT-team, PPO en CJG om KID verder uit te dragen in de wijk

- Meewerken aan boekje van gemeente Rotterdam met ervaringsverhalen

OnderwijsZorgArrangementen (OZA).

-

Januari/

Februari

- Uitbreiding inzet KID-team naar alle basisscholen in heel Delfshaven.

- Vlog transitietop regio Rijnmond.

- Interne SWOT-analyse KID; betreft organisatie en aansturing, kernpunten op inhoud >> met

als doel eigenaarschap voor KID te genereren.

- Voorbereiding wijkbijeenkomst in het kader van het wijkplan Passend onderwijs Delfshaven,

met als doel KID op te nemen in/onderdeel te laten gaan worden van de projecten uit

wijkplan Delfshaven.

- Registratie deelname KID voor de periode augustus 2017- december 2018.

Maart/

April

- KID gepresenteerd tijdens wijkbijeenkomst PPO (directie en ib’ers) als één van de projecten

onder de vlag van het wijkplan.

- Overleg met gemeente Rotterdam over uitvoering motie Engberts.

- Bijdrage aan artikel ‘Erken dat je samen verantwoordelijk bent’ in het vakblad Kader Primair

(nr. april 2018).

- Werkbijeenkomst team, werk- en stuurgroep met als onderwerp SWOT-analyse en werkzame

ingrediënten KID.

-

Mei/

Juni/

Juli

- Diverse malen overleg met gemeente Rotterdam over uitvoering motie Engberts.

- Start overdragen projectorganisatie KID naar wijknetwerk PPO//onder de vlag van wijkplan

Delfshaven.

- Registratie deelname periode t/m april 2018.

- Voorbereiden overgang stuurgroep KID naar ontwikkelgroep in het kader van het wijkplan

Delfshaven.

- Wijkplan Delfshaven (herziene versie) is opgesteld, KID is hierin opgenomen, incl. extra

projectmiddelen. Wijk heeft hierover positief besloten.

6

- Contacten gemeente wat betreft aanhaken OZA.

- Deze derde tussenevaluatie opstellen.

- Registratie deelname t/m juli 2018; gehele schooljaar 2017-18 incl. analyse van de cijfers.

3 Ontwikkeling KID schooljaar 2017-2018

Sinds januari 2018 is KID, naast netwerk Sparta, ook opengesteld voor de basisscholen in de netwerken Heemraad en Havens in Delfshaven. Alle basisscholen (24 in totaal) kunnen gebruik maken van KID. Het KID-team, bestaande uit een leerkracht (1,0 FTE), een AB-plusser vanuit PPO (0,4 FTE) en een Jeugdzorgwerker vanuit Enver (0,4 FTE), geeft op maat ondersteuning, advies en begeleiding aan kinderen op de deelnemende KID-scholen. Vanuit dit team wordt 100% ondersteuning op maat geboden. Dit betekent dat zij samen met de leerkracht (en Ib’er) verkennen wat de vraag en behoefte van het kind en de leerkracht is, dat er geen standaard pakket aan ondersteuning beschikbaar is, dat gaande de ondersteuning de aanpak op basis van ervaringen bijgesteld kan worden, dat extern betrokkenen in het geval van ook thuisspelende problematiek erbij gehaald worden. De multidisciplinaire teamsamenstelling versterkt dat er per vraag bekeken kan worden: Welke expertise zetten wij in? Wie pakt de ondersteuningsvraag op? Periodiek wordt er overleg gevoerd met een gedragswetenschapper van Enver om complexe casuïstiek goed te analyseren en passend hierop ondersteuning te bieden. Het KID-team werkt zelfstandig als zelf organiserend team en heeft periodiek afstemming met elke Ib’ers in een “werkgroep KID”. Van een stuurgroepleden (schooldirecteur) vormt de verbinding naar deze werkgroep. Periodiek heeft het team begeleidingsgesprekken met de manager van Enver uit de stuurgroep om de kwaliteit en de efficiëntie van de teamsamenwerking te versterken. Hierbij wordt vraaggericht gewerkt. De combinatie van ondersteuning en begeleiding in de eigen klas/stamschool met de gelegenheid om kinderen (tijdelijk) in een bovenschoolse KID-groep specifiek te begeleiden lijkt vooralsnog een belangrijke succesfactor van KID te zijn. De KID-groep kan de leerkracht en klas tijdelijk ontlasten, en gerichtere begeleiding aan het kind bieden. Die (potentiele) combinatie is cruciaal; toch lijkt de behoefte aan ondersteuning en trajecten in de eigen school groter te zijn. Incidenteel, en waar nodig en mogelijk, worden op sommige scholen KID kinderen geclusterd en in de eigen stamschool begeleid in een groepje door een KID-teamlid.

7

4. De feiten/enige cijfers: bereik en ervaringen in het tweede schooljaar In dit hoofdstuk presenteren we enkele feiten over de met KID bereikte kinderen en de ervaringen van ouders en leerkrachten met KID. Samenvatting resultaten Over het bereik van KID in schooljaar 17-18 presenteren we hier enkele feiten. Gezien het lerende karakter van het project verbinden wij hier voorzichtig conclusies aan. De gegevens vragen om voorzichtige én zorgvuldige interpretatie. Aangezien de aantallen voor de netwerken Havens en Heemraad nog beperkt zijn (zij nemen pas deel aan KID sinds januari 2018) en er voor deze twee netwerken geen vergelijking met vorig schooljaar mogelijk is (deze scholen namen toen nog niet deel) richten we in deze samenvatting hieronder met name op netwerk Sparta. In de periode augustus 2017 tot en met juli 2018 zijn er totaal 85 kinderen begeleid door KID. Vergeleken met 48 kinderen in schooljaar 2016-17 is dit een toename van 77%. Hiervan zijn er 26 (31%) jonger dan 4 jaar (via peuterspeelzaal toegeleid naar KID). Hierna zijn de resultaten van netwerk Sparta gepresenteerd, omdat dit de grootste groep betreft en er ook een vergelijking met schooljaar 2016-17 mogelijk is. De resultaten tussen haakjes zijn voor 2016-17. De achtergrond van de KID-leerlingen is als volgt:

• 69% is jongen – 31% meisje (was 70% versus 30%) Type problematiek:

• Internaliserend 35% / was 30%

• Externaliserend 23% / was 17%

• Combi 27% / was 21%

• Meervoudig (school en thuis) 15% / was 20%

De aard van het KID-traject is als volgt:

• Ruim 26% (was 34%) van de KID vragen wordt met de verkenning – intake opgevangen – verder

geholpen.

• Ruim 60% (was 58%) van de KID vragen krijgt AB ondersteuning in de eigen school.

• Nog geen 6% (was nog geen 5%) van de kinderen heeft tijdelijk aan de groep deelgenomen.

• Voor ruim 8% is de interventie KID te licht gebleken (was 2%).

Het gaat hier om onderwijs- en zorgondersteunende vragen (3x opgeschaald naar PPO en 2x

naar wijkteam).

• Er zijn 35 nieuwe 4+ kinderen ingestroomd in KID in aug. 2017 tot en met juli 2018.

• Alle 35 kinderen hebben een voorschoolse voorziening bezocht (100%).

• Omtrent zeven kinderen zijn zorgen bij start op de basisschool vanuit het CJG bekend. Dit is dus

bij 20% van de instromende 4 jarigen op de scholen.

• De scholen hebben in totaal zeven instromende kinderen als “met zorgen” bestempeld; er is

aanvullend onderzoek ihkv zorgplicht gedaan. Dit is dus bij bijna 20% van de instromende 4

jarigen op de scholen. NB: dit zijn niet dezelfde kinderen als bij het vorige punt: soms heeft het

CJG zorgen geuit, en de school bij aanvang niet, of andersom.

8

Omvang en jaarverloop inzet/gemiddelde tijd per KID-traject per maand:

• Het totaal aantal KID kinderen varieert per maand, net als de intensiteit van het traject.

• Uit de registratie van deze 12 maanden kunnen we waarnemen dat één KID kind gemiddeld 1 à 3 dagdelen KID inzet per maand (range van 0,9 tot bijna 6 dagdelen per maand) vraagt van het KID-team. (was 0,9 tot 1,4 dagdeel per KID kind per maand).

Ervaringen leerkrachten en ouders

Leerkrachten geven bij het KID-team aan dat zij blij zijn met de deskundige en snelle hulp. Vanaf maart

2017 worden de ervaringen van elk afgerond traject in kaart gebracht met een vragenlijst onder

leerkrachten en ouders (zie voor de vragenlijst KID tussenevaluatie 2).

Ervaringen leerkrachten en ouders (eigen registratie)

Nadat een KID traject afgerond is, wordt aan de leerkracht gevraagd een vragenlijst in te vullen. Er zijn in schooljaar 2017- 2018 48 ingevulde (leerkracht) lijsten retour ontvangen. KID krijgt als rapportcijfer van de leerkrachten gemiddeld ruim een 8. Leerkrachten ervaren dat de KID-medewerkers tijd voor hen nemen, deskundig zijn en adviezen geven die praktisch haalbaar en uitvoerbaar zijn. De leerkrachten geven aan dat zij zich serieus genomen voelen. De snelheid waarmee hulp op gang komt en de houding van het KID-team (“wat heb je nodig in plaats van je moet dit en dat”) wordt ook zeker gewaardeerd. Als verbeterpunten worden genoemd dat door meer samenwerking met andere partners in de wijk de krachten kunnen worden gebundeld en het resultaat nog beter zal zijn, voorlichting aan ouders over werkwijze KID, bijeenkomsten organiseren voor onderbouwleerkrachten over vroegsignalering bij kleuters.

Ouders waarderen het afgeronde KID-traject ook met gemiddeld ruim een 8. Er zijn in schooljaar 2017 – 2018 totaal 19 ouderevaluaties retour ontvangen; te weinig om er een algemene, representatieve lijn uit te halen. Echter wel kwalitatief bruikbaar. Door ouders worden positieve punten genoemd als professionaliteit, vriendelijkheid, snelle beschikbaarheid en korte lijnen Ouders geven aan dat hun kind baat heeft gehad bij KID. Een ouder merkt op: ”KID gaf mijn kind vertrouwen”. Verbeterpunten die ouders aangeven richten zich met name op de onderlinge afstemming tussen KID – school -ouders.

9

Spelregels, uitgangspunten en werkzame ingrediënten KID

Spelregels rondom een KID vraag

1. IB-er is betrokken of ieder geval op de hoogte van de ondersteuningsvraag >> schoolinterne zorgroute is (versneld) doorlopen. Deze basiszorg is een verantwoordelijkheid van de school zelf en is op orde. KID is een vorm van extra ondersteuning bovenop de basiszorg van de school wanneer deze basis niet toereikend is.

2. Gedrag van (een) leerling(en) kan de uitwerking van de basiszorg op de school beïnvloeden. In het geval van deze gedragsvraagstukken kan KID gevraagd worden voor advies.

3. De invulling van een KID traject is afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte van een leerling en leerkracht, en (kan) bestaan uit 3 ingrediënten: consultatie/advies // ambulante steun // parttime KID-groep.

4. De stamschool staat open voor en is bereid om de adviezen etc. in praktijk te brengen, te delen met collega’s en de nieuwe kind-aanpak te borgen.

5. De stamschool blijft verantwoordelijk voor het kind en ook eigenaar van het kind-dossier. 6. De stamschool bespreekt de KID trajecten – op hoofdlijnen – met de schoolcontactpersoon (SCP)

om de doorgaande lijn naar groep 3 te borgen. 7. De stamschool kan bij vragen waarbij het accent niet / minder op gedrag ligt, de kleutervraag

bespreken met de SCP. De SCP biedt ook trajecten en advies betreft kleuters.

Uitgangspunten van de KID aanpak

1. Snelle reactie / afspraak met de vragende school. 2. Respectvolle benadering van de vraag, samen verkennen (open en zonder oordeel).

Altijd ingaan op vraag van de leerkracht. Eerst observatie. 3. Steun vanuit de 3-hoek >> jeugdhulp / thuis – leerkracht – AB plus.

Het KID team heeft door collegiaal delen en samenwerken allen een brede basisexpertise op alle 3 de invalshoeken ontwikkelt. Dit nemen zij mee naar de scholen.

4. Ouders zijn altijd betrokken; de stamschool waarborgt dit. 5. Een KID traject is ontwikkelingsgericht, het vertrekpunt is wel de ondersteuningsvraag van de

leerling. Deze zorg wordt omgezet in mogelijkheden.

“Door zorgen voor een leerling, voorkomen dat er zorgen over een leerling ontstaan”

Werkzame ingrediënten van KID

1. Een traject is altijd maatwerk – geen vaste arrangementen.

Wel vaste ingrediënten die op maat worden ingezet: a. Steun / advies leerkracht (versterken eigen kracht en vergroten

handelingsvaardigheden) b. Ambulant traject kind (observatie / begeleiden / doelgericht op vragen van leerling) c. Mogelijkheid voor deelname (parttime) de KID groep, bovenschools

2. Een traject vindt vanuit het onderwijs plaats of wordt vanuit het onderwijs gestart. Thuisnabij het kind, in het bestaande systeem. ook kinderen en ouders in dit systeem (wijk – school ) houden. Regulier als het kan dus. Bij meervoudige en complexe vragen betekent dit ook: speciaal als het moet.

3. Externe zorg (CJG – SMW – WT) wordt op maat betrokken (integraal plan van aanpak). 4. KID team is bekend op de scholen; sluit nauw aan op de interne samenwerking.

Nauw samenwerken, vergroot het vertrouwen van de school / leerkracht. Daardoor gemakkelijker om de KID medewerkers (als persoon // i.p.v. de dreigende organisatie) te introduceren bij en ouders te betrekken bij KID. Door de nauwe aansluiting op de school staan ouders open voor samenwerking en afstemming.

5 Werkzame ingrediënten KID

Op basis van ervaringen, eigen evaluatieonderzoek onder ouders en leerkrachten en onderzoek,

behorende bij de deelname als proeftuin aan het Programma Kwaliteit van de samenleving uit het

eerste projectjaar, zijn spelregels, uitgangspunten en werkzame ingrediënten van KID geformuleerd

gaande dit tweede jaar KID. Door het eerst te doen, en te ervaren wat werk (pilot) hebben wij

onderstaande ingrediënt als werkzame factoren kunnen bepalen. Hierbij is gebruik gemaakt van de

input van alle betrokkenen, het team, de werkgroep en de stuurgroep.

10

6 Retrospectief en vooruitblik

Vatten we de ontwikkelopgave van KID themagericht samen (net als in de eerste tussenevaluatie) dan kunnen we de volgende verandervraagstukken signaleren (zie rechter kolom).

Onderwerpen Kern v/d ervaringen risico’s en follow-up

Tussenevaluatie 1 (mrt 2017)

Update oktober 2017

Tussenevaluatie 2

Update juli 2018

Tussenevaluatie 3

Planning en tijdsinzet

• Langere opstartfase nodig voor inrichten project, samenstellen van het team en aanscherpen van doelstelling.

• Meer tijd nodig om één taal te gaan spreken vanuit onderwijs en jeugdhulp, en om de omslag denken naar preventie en meer integraliteit te maken.

• Tijd om te KID te ontwikkelen – in overleg met elkaar - blijft nodig.

• Kwaliteit bestaat uit de kwaliteit van de dialoog: tussen onderwijs en jeugdhulp, tussen het KID-team/werkgroep en de stuurgroep, tussen KID en OAT.

• Cultuuromslag is niet te plannen; vraagt veel tijd

• Aanpak KID is helder. Ontwikkeling blijft altijd nodig.

• Dialoog/afstemming met alle scholen in de wijk vraagt aandacht.

Projectorganisatie • Zoeken naar goede vorm en afstemmingsmomenten en afstemmen van afhankelijkheden.

• Manoeuvreer ruimte pakken (door teamleden en organisaties) in combinatie met verantwoordelijkheid nemen.

• Delegeren van verantwoordelijkheden d.m.v. instellen portefeuilles heeft eigenaarschap van stuurgroepleden vergroot.

• Nut en noodzaak van een projectleider is gebleken.

• Voortzetting projectleider met opdracht om KID over te dragen naar (be)staande organisatie.

• Meerwaarde van gezamenlijke werkbijeenkomsten van stuurgroep en KID-team/werkgroep om project te ontwikkelen en bij te sturen zijn cruciaal.

• Peuter en Co is toegetreden tot de projectgroep.

• Overdacht projectorganisatie en -leiding naar de wijk is goed voorbereid met de scholen. Kid is omarmt om expliciet onderdeel te gaan uitmaken van het wijkplan Passend onderwijs Delfshaven. De betrokkenheid van alle scholen blijft aandacht vragen!

• Samenwerking met Peuter en Co is effectief gebleken. Kinderen zijn geholpen. Doorgaande leerlijn versterkt met gezamenlijke inzet.

• Samenwerking met andere ketenpartners in de wijk blijft punt van aandacht.

Kosten • Zoals begroot. Verschuivingen blijven

• Zoals begroot. Verschuivingen blijven

• Zoals begroot.

11

binnen totale begroting (van inzet personeel naar materialen).

• Voor komend schooljaar is de inzet van Enver (nog) niet gegarandeerd.

binnen totale begroting (van inzet personeel naar materialen, aanstellen onderwijsassistent voor mede-uitvoering van de groep, om ambulante capaciteit te behouden, en voortzetten externe projectleiding.

• Eenmalige bijdrage gemeente ter hoogte van inzet Jeugdzorgwerker ontvangen. Afspraken met de gemeente hierover maken.

• Werving onderwijsassistent is niet doorgegaan vanwege te kleine omvang bovenschoolse KID groep.

• Eenmalige bijdrage gemeente schooljaar 17-18 is toegezegd., idem het voornemen om dit te doen voor het scholjaar 18-19. Subsidieaanvraag hiervoor wordt opgesteld. Hiermee is inzet Enver gewaarborgd.

• De financiering van KID na aug 2019 zal deels overgenomen worden vanuit het wijkplan. KID is nog niet geheel gedekt, zodat verder lobby voort dient te gaan.

Complexiteit van de uitdaging

• Door de grote hoeveelheid betrokken partijen blijft het aandacht vragen om het ‘product’ KID scherp te houden.

• Interne betrokkenen bij KID hebben eigen ambitie/beeld bij waar KID voor is. Dit vraagt om blijvende afstemming en hoort ook bij lerend project.

• Externe partijen hebben invloed op de werkontwikkeling van KID. In essentie gaat het om non-betrokkenheid, hoog verwachtingsniveau of focus op resultaten.

• Samen ontwikkelen waarvan we weten dat het zinvol is; 100% maatwerk vormgeven zonder in ‘arrangementen’ te vervallen.

• Betekent regie geven aan de werkvloer; aansturing vanuit vertrouwen i.p.v. protocollering.

• Reflectie en bereidheid om eigen functioneren te verbeteren is verborgen in organisatieculturen. Elke betrokken partij dient de slag naar lerende organisatie te maken.

• Loslaten diagnose denken.

• Uitrol van KID naar andere gebieden in Rotterdam blijft een uitdaging. KID is een proces van samenwerken en maatwerk leveren en geen vast omschreven methodiek. Couleur locale belangrijke factor.

• Uitrol van werkwijze KID naar andere wijken kost veel afstemming en tijd

• Gemeente Rotterdam geeft in NPRZ gebied uitvoering aan de motie Engberts, gebruik makend van werkzame

12

ingrediënten KID. Deze motie brengt geen budget mee.

• Met de overdracht van KID naar het wijkplan komt de ontwikkel- en borgingsopdracht van KID in een ander perspectief te staan. Enver en PPO (beleid) zullen borg staan voor de stedelijke lobby, de ontwikkeling en het draagvlak verbreden in de wijk is een taak van de scholen zelf. Het komen tot een kleinere slagvaardige stuur/ ontwikkelgroep brengt het risico van kennisverlies met zich mee doordat starters afhaken en nieuwe scholen instappen. Dat laatste is overigens voor verbreding van KID cruciaal. Aandacht vraagt om de startende / initiatief- nemende scholen goed betrokken te laten zijn bij de verdere ontwikkeling.

Betrokkenheid onderwijs

• In essentie zijn drie scholen betrokken. Dit zijn de scholen in de stuurgroep van KID. Met de andere scholen wordt in de uitvoering samen gewerkt, maar op directieniveau zijn verbeterstappen mogelijk.

• Bijeenkomsten met scholen zijn goed bezocht

• Betrokkenheid initiatiefnemers is groot, betrokkenheid en participatie vanuit netwerk Sparta blijft aandacht vragen.

• Aandacht voor ‘jeugdhulp op school’ groeit.

• Informatie en afstemming met OAT team is belangrijk, specifiek met de

• Uitrol naar Delfshaven is gerealiseerd.

• Betrokkenheid scholen uit heel Delfshaven toegenomen door uitrol en onderbrengen van KID in wijkplan. In netwerk Heemraad zijn van januari t/m juli 2018 13 kinderen begeleid

13

en ontvangen. Boodschap vraagt zeker om herhaling.

SCP. Het afstemmen van verwachtingen vraagt constante aandacht, ook gaande het KID project om zo de bedoeling scherp te houden en het juiste goed te doen.

• Afstemmen met project van BOOR en wijkplan Delfshaven.

• Verkennen uitrol naar rest van Delfshaven.

• Verkennen of en in welke mate uitbreiding van KID naar netwerk 1 en 2 mogelijk is.

door KID. Deze kinderen waren afkomstig van 3 van de 8 scholen. In netwerk Havens zijn 10 kinderen begeleid, afkomstig van 5 van de 8 scholen.

• Zie verder laatste bullit bij complexiteit

Betrokkenheid stakeholders

• Stakeholders in de wijk zijn geïnformeerd. Het lerende karakter van het project en de zoektocht om de dienst KID alsmaar aan te scherpen, schept enerzijds hoge verwachtingen en tegelijkertijd levert dit weerstand op bij partijen.

• Bijeenkomsten met ketenpartners zijn goed bezocht en ontvangen. Boodschap vraagt zeker om herhaling.

• Betrokkenheid stakeholders groeit.

• Invloed (re)organisatie van de wijkteams (aanbesteding) nog niet duidelijk.

• Op wijkniveau is CJG gestart met leerkringen om onderwijs en jeugdhulp elkaar te laten ontmoeten. Het OAT is hierbij betrokken.

• Op casus niveau samenwerken met partnerorganisaties zoals CJG en wijkteam, dit dient structureel te worden.

• Op casus niveau samenwerken met partnerorganisaties zoals CJG en wijkteam, dit dient structureel te worden.

• Met ingang van 1 aug. 2018 start de gemeente met een OZA2-medewerker op de scholen. Betekenis van dit OZA- team voor KID is nog niet duidelijk. Komend schooljaar moet blijken of en hoe dit elkaar kan versterken.

• KID wordt meer en vaker genoemd bij externe ontwikkelingen omtrent de verbinding onderwijs en jeugdhulp. De motie Engberts is hier een voorbeeld van, maar ook dienen de projecten vanuit

2 Zie p. 16 bij aanbevelingen schooljaar 2018-19

14

BOOR waarin afgelopen periode gewerkt is aan het verkennen en ontwikkelen van zgn. tussenvoorzieningen genoemd worden. Een van deze initiatieven is eveneens in het werkgebied Delfshaven (De Tweede Haven)

Betrokkenheid gemeente

• In ontwikkeling.

• Agenderen van ervaringen / inzichten en zoeken naar gezamenlijke financiering g blijft aandacht vragen.

• Eenmalig financiële bijdrage toegezegd voor schooljaar 2017-18.

• Gezamenlijk optrekken voor Estafette NJI (d.d. 27 oktober).

• Op projectniveau geen betrokkenheid / participatie in het Oberon onderzoek naar OZA 3 in Rotterdam.

• Gemeente ervaart de KID aanpak (nog) niet als collectieve opdracht.

• In oktober 2017 heeft KID deelgenomen aan de “Estafette jeugdhulp naar de school”. Deze periodieke landelijke bijeenkomsten bieden gasten / andere organisaties uit het land de gelegenheid om kennis te maken met vernieuwende initiatieven. Er waren ruim 30 mensen aanwezig, en mede n.a.v. deze bijeenkomst is het initiatief tot de motie Engberts genomen. Ook merken wij op dat de ervaringen van KID door de gemeenteambtenaren verwerkt zijn in de OZA -aanbesteding

• Gezamenlijk overleg n.a.v. motie Engberts waarin KID als ‘good practice’ wordt genoemd om deze werkwijze uit te breiden naar andere wijken.

3 Zie p. 16 bij aanbevelingen schooljaar 2018-19

15

• Financiële bijdrage door de gemeente (mondeling) toegezegd voor schooljaar 2018-19. Hierdoor kan de jeugdhulp inzet in KID gecontinueerd worden.

Communicatie • Communicatiemiddelen (artikelen nieuwsbrief PPO, ouderflyer, filmpje, schuifpuzzeltje) zijn ontwikkeld.

• Project wordt gedeeld via proeftuinen JSO, en de Focusdag (Rotterdam).

• Door de complexiteit van het project heeft interne communicatie extra aandacht van de stuurgroep.

• Herhaling van het uitdragen van de boodschap was onvoldoende voorzien en bleek wel degelijk nodig.

• Interne nieuwsbrief vanuit KID-team naar IB netwerk (periodiek).

• Agenderen in netwerk Sparta.

• Extern delen van ervaringen in onder andere externe nieuwsbrief PPO, PPO website, werkbezoek NJi

• Blijven informeren is cruciaal; herhaling vormt de kracht.

• Interne nieuwsbrief vanuit KID-team naar IB netwerk (periodiek).

• Agenderen in netwerk scholen Delfshaven breed; zowel directie als ib-ers, en in het OAT team Delfshaven.

• Extern delen van ervaringen door artikelen en presentaties.

Cultuur • Cultuuromslag maken: van transitie naar transformatie. Dit speelt op alle niveau in de eigen organisatie en tussen de betrokken organisaties. Vraagt volop aandacht en door het lerend karakter van het project wordt de nieuwe cultuur opgebouwd.

• Blijven werken met projectinterventies en activiteiten aan het prikkelen – uitlokken van een cultuurverandering.

• Management van betrokken schoolbesturen meenemen in borgen cultuurverandering op elke school / betrokken organisatie vraagt aandacht.

• Cultuuromslag maken vraagt blijvende aandacht; in alle betrokken organisatie en in het project zelf.

• Cultuuromslag is niet te plannen; vraagt veel tijd.

• Een cultuuromslag/groei-mindset bewerk-stelligen, blijft aandacht vragen op alle niveaus en vraagt veel tijd.

16

7 Aanbevelingen t.b.v. verdere verdieping van KID

De geformuleerde aanbevelingen uit de tussenevaluatie 1 en 2, blijven voor een deel gehandhaafd. Dit

komt omdat wij met KID aan een omslag in denken en handelen werken, aan het bereiken van

interprofessionele samenwerking en systeemwerelden van beleid en organisaties willen verbinden.

Dit vraagt tijd, veel meer tijd dan vooraf beoogd was. Zowel in doorlooptijd als benodigde tijd voor

interventies/projectactiviteiten4.

Onderstaande punten vragen het komend schooljaar specifiek aandacht (willekeurig volgorde):

a) KID omvat aanvullende dienstverlening op de basisondersteuning op de scholen en met

garantie op ondersteuning bij complexe/ intensieve vraagstukken. De grens met de basis

ondersteuning is niet vaststaand of een hard gegeven; wel gaat het erom om alle betrokkenen

hun rol in Passend onderwijs (zorgplicht) nemen. Dit vraagt constante aandacht van iedereen:

de betrokken school, directie en intern begeleider, het OAT- en het KID-team

b) Draagvlak van alle scholen in Delfshaven versterken, ook in de participatie bij de ontwikkeling en

borging van KID. Tevens versterken integrale dienstverlening met wijkteam, CJG, het nieuwe

OZA-team (zie kader) en voorschoolse voorzieningen;

c) Voortzetten inhoudelijke gesprekken met gemeente om KID te kunnen behouden na de pilot, op het snijvlak van preventie en curatief >> beschikkingsvrij. Zorg. Dit is in een gebied als Delfshaven met veel ‘multiproblem’ vraagstukken nodig, naast de inzet vanuit de jeugdhulppartners indien er complexe en meervoudige vraagstukken spelen ( beschikkingen jeugdhulp.)

d) Handhaven kleinschalige opzet van KID om blijvend leerervaringen op te doen en kengetallen/ ingrediënten te ontwikkelen, in combinatie met een uitrol over heel Delfshaven;

e) Duurzame effecten van KID in kaart brengen/ monitoren. Eventueel door middel van storytelling of een maatschappelijke Business Case opstellen om de effecten van KID meer zichtbaar te maken.

Toelichting OZA Onderwijszorgarrangementen (OZA) zijn bedoeld voor kinderen met een meervoudige ondersteuningsbehoefte. Het gaat om die groep kinderen die zonder zo’n integraal arrangement thuis komen te zitten of geen passend onderwijsaanbod kunnen volgen. Alle kinderen in het S(B)O met zo’n meervoudige ondersteuningsbehoefte komen in aanmerking voor een OZA. Voor reguliere basisscholen zijn er maatwerktrajecten beschikbaar voor leerlingen die zonder deze jeugdhulp thuiszitter (dreigen te) worden. Dit betekent dat er voor reguliere basisscholen geen vaste OZA-medewerker beschikbaar is. Via de zorgonderwijsspecialisten (ZOS) kan een maatwerktraject aangevraagd worden (zos@meerotterdam.nl). https://www.pporotterdam.nl/werkwijze/combinatie-onderwijs-en-zorg/ https://www.pporotterdam.nl/media/1570/oza-informatieblad-voor-scholen-270618.pdf

4 Eigenlijk was/is dit wel bekend, maar bij de projectplanning wordt dit toch vaak onderschat. Ervaringen in netwerksamenwerking geven aan dat dit een proces van meerdere jaren is. Netwerksamenwerking in het sociaal domein is dan een nog lastigere materie door de verschillende maatschappelijke belangen waardoor de component tijd nog meer aandacht vraagt. Op basis van projectmanagement, en netwerken bouwen / alliantie samenwerking – o.a. P. J. van Delden).

17

8 Hoe gaan we verder in Delfshaven?

KID gaat vanaf schooljaar 2018-19 verder onder de vlag van het wijkplan van Delfshaven. Het wijkplan Passend onderwijs in Delfshaven is in juni 2018 bijgesteld (betreft de periode 2016-2020). De gezamenlijke ambitie is om:

➢ Thuisnabij passend onderwijs te bieden. ➢ Meer specialistische expertise naar de wijk te halen. ➢ Te bouwen aan samenwerken, openheid en vertrouwen. ➢ De vraag van de leerling i.p.v. het systeem leidend te laten zijn.

Om deze ambitie te realiseren worden 6 thema’s - vraagstukken - onderzocht, c.q. pilotprojecten gerealiseerd. Deze thema’s zijn:

1. Wijksamenwerking opbouwen en versterken 2. Deskundigheidbevordering op nader te bepalen specifiek thema’s >> versterken

leerkrachtvaardigheden 3. Kleuters in Delfshaven 4. Expertisegroep De Tweede Haven 5. Vraagstuk: hoogbegaafdheid >>aandacht voor leerlingen met een hoger intelligentieniveau

(nader te bepalen invulling) 6. ZML vraagstuk >> aandacht voor leerlingen met een lager intelligentieniveau (nader te bepalen

invulling) Voor KID geldt dat er een aantal aandachtspunten (zie par. 7) is in combinatie met de financiering op de langere termijn. Het voornemen bestaat om KID in het schooljaar 2019-20 voor ongeveer 50% te financieren uit het wijkbudget van het wijkplan. Voor het resterende deel, en de jaren erna dient dekking gevonden te worden. Dit vraagt om afstemming met de gemeente Rotterdam, Enver, PPO Rotterdam en de schoolbesturen.