1

keuzevaktelecommunicatierecht

8 september t/m 30 oktober 2006

Leiden

Gerrit-Jan Zwenne• eLaw@Leiden Universiteit Leiden

• Bird & Bird Den Haag

colleges en werkgroepencolleges op vrijdag (en een dinsdag) van 13:15 - 15:00vrijdag 8 sept. inleiding, achtergronden en begrippen [B013]

Gerrit-Jan Zwenne

vrijdag 15 sept. markttoegang [B013]

Paul Knol

vrijdag 22 sept. marktgedrag [B017]

Jaap Tempelman

dinsdag 26 sept. Europees mededingingsrecht [B017]

Gera van Duijvenvoorde

vrijdag 6 okt. privacy en maatschappelijke belangen [B017]

Bart van Aarnhem

colleges op vrijdag (en een dinsdag) van 13:15 - 15:00vrijdag 8 sept. inleiding, achtergronden en begrippen [B013]

Gerrit-Jan Zwenne

vrijdag 15 sept. markttoegang [B013]

Paul Knol

vrijdag 22 sept. marktgedrag [B017]

Jaap Tempelman

dinsdag 26 sept. Europees mededingingsrecht [B017]

Gera van Duijvenvoorde

vrijdag 6 okt. privacy en maatschappelijke belangen [B017]

Bart van Aarnhem

werkgroepen op dinsdag (en een vrijdag) van 11:15 - 13:00dinsdag 19 sept, vrijdag 29 sept. [B017],dinsdag 10 okt. [B025] Paul Knol

werkgroepen op dinsdag (en een vrijdag) van 11:15 - 13:00dinsdag 19 sept, vrijdag 29 sept. [B017],dinsdag 10 okt. [B025] Paul Knol

!!

tentamen op vrijdag 27 oktober van 12:30 – 15:30 [zaal C131]tentamen op vrijdag 27 oktober van 12:30 – 15:30 [zaal C131]

Inleiding, achtergronden enbegrippen

Keuzevak Telecomrecht

Leiden 8 september 2006

roadmap

� inleiding

− business modellen en marktsituaties

− de rol van de regelgeving

− ontwikkelingen sector en -regelgeving� achterliggende gedachten en doelstellingen

� VS, EU en NL

� begrippen

− elektronische communicatie, abonnees, eindgebruikers en consumenten enz.

2

zomaar een telecomprobleem

� Versatel koopt bij KPN een wholesale toegangsdienst in voor €20

− en mag op basis daarvan via het KPN netwerk retaildiensten aanbieden aan de eigen abonnees

� KPN biedt haar abonnees eenconcurrerende retaildienst aan voor€15

vragen

wat maakt de elektronischecommunicatiesector anders dan andere

sectoren?

waarom extra regels?

waarom aanmerkelijke marktmacht en universele dienst? waarom is toegang zo

belangrijk?

antw. netwerksector,

maatschappelijkbelang,

economie historisch enz.

nl. telecomwet

zomaar eentelecom business model

� carrierkeuze en carriervoorkeuze

− Tele2, Pretium enz.

� adsl

− Versatel, Tiscali, Orange Breedband, bbned enz.

carrierselectie (cs) en carrierpreselectie (cps)

carrierselectie (cs) en carrierpreselectie (cps)

maken deels gebruik van het telefoonnetwerk van KPN (PTT Telecom)

maken deels gebruik van het telefoonnetwerk van KPN (PTT Telecom)

nl. het aansluitnetwerk(‘the last mile’ of ook wel‘the local loop’)

nl. het aansluitnetwerk(‘the last mile’ of ook wel‘the local loop’)

vragen

waarom zou KPN aan Tele2 en Versatel toegang tot haar netwerk

verlenen?

omdat het moetvan

de Telecomwet

maar…

waarom dan? en waarom vroeger

niet?

� telefonie ‘natuurlijk monopolie’‘natuurlijk monopolie’− gemiddelde kosten nemen af als er

meer volume wordt gerealiseerd− dus één aanbieder is altijd efficiënter

� dus iedereen is beter bij één één aanbiederaanbieder− PTT Telecom, France Telecom

Deutsche Telekom enz.

� maar reguleringregulering is nodig voor optimale marktstructuur

− apparaten, eindgebruikersbelangen &

universele dienst

� géén cherrycherry--pickingpicking cq. cream cream skimmingskimming

staats-

bedrijven

met

nationaal

monopolie

voor

telefonie

staats-

bedrijven

met

nationaal

monopolie

voor

telefonie

uitgangspunten 1900-1970

nieuwe aanbiedersnieuwe dienstennieuwe markten

ontwikkelingen vanaf ca. 1970

� digitalisering & divergentie− intelligentere netwerken

� integrated services digital network (“ISDN”)

− taakgerichte netwerken� data-backbones (glas)

• ‘bypass’ voor monopolie-netwerken

� convergentie− nieuwe (toegevoegde

waarde) diensten � o.a. fax, datadiensten

� vooral voor zakelijke markten ‘long distance’

concurrentie met staatsbedrijven

staatsbedrijvenreageren met

kruissubsidie en bundels van

gereguleerde en niet-gereguleerde diensten

3

uitgangspunten vanaf ca. 1984

� bevordering concurrentie door aanmoediging efficiënte investeringen in infrastructuur en steunen van innovatie

� ontwikkeling interne markt (EU)

� bevordering eindgebruikersbelangen wat betreft keuze, prijs en kwaliteit

− “beleidsdoelstellingen van algemeen belang(zoals bijvoorbeeld de bescherming van bepaalde consumentenbelangen) die niet door concurrentie (alleen) kunnen worden bereikt, zullen door regelgeving en toezicht wordenverzekerd.”

Art. 1.3 Tw &Art. 8 Kaderrichtlijn

MvT (28851) p.7

op weg naar een gewone sector (en de rol van de regelgeving)

tijd →

intensiteit v/d regelgeving →

1

monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-

markten

2 3

openen van marktenregulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt

universele dienst te waarborgen

mededingingregulering gericht op eerlijke

mededinging en universele dienst

het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de

overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te

maken

hoe het zo is gekomen?(in de VS en de EU en in Nederland)

ontwikkelingen VS

1875-85 American Telephone& Telegraph (“AT&T”)

Bell Company met AmericanSpeaking Telegraph Company

1971-77 Microwave CompanyInc. (“MCI”)

−interconnectiegeschillen

a law firm

with anantenna on

top

a law firm

with anantenna on

top

1963 Microwave Com-munications Inc.

− point-to-point radio-wavecommunications systemfor SME and truckers

1969-71 FCC’s Decisions− MCI Decision

− Specialized CommonCarrier Decision

� microwave towers (30 mile intervals) Chicago-St. Louis

1973-78 interconnectiondisputes

1974-84 anti trust suits

− $ 1,800,000,000

1984 AT&T Divestiture

1996 Telecoms Act

ontwikkelingen VS

‘route 66’

AT&T DivestitureMCI and the Bells

Total Revenue 1984

$0

$2.000

$4.000

$6.000

$8.000

$10.000

$12.000

Amerite

ch

Bell A

tlantic

Bell S

outh

NYNEX

Pacific

Telesis

SBC

U S W

est

MCI

$ MillionsRegionalRegional PhonePhone Service Service

(“Baby (“Baby BellsBells”)”)

AT&TAT&TLong Long LinesLinesDivisionDivision

(Long (Long DistanceDistance))

BellBell LabsLabs(R&D)(R&D)

Western Western ElectricElectric((ManufacturingManufacturing))

data processing data processing computer computer networkingnetworkingcomputer computer

terminal terminal salessales

AmeritechAmeritech

BellBell AtlanticAtlantic

BellBell SouthSouth

NYNEXNYNEX

PacificPacific TelesisTelesis

SBC SBC CummunicationsCummunications

US WestUS West

Add Spending 1985

$0 $100 $200 $300 $400 $500 $600

AT&T

MCI

Sprint

$ Millions

4

AT&T still thinks that MCI has done to

long distance telecommunications what Attila the Hun

did for urban renewal

Bill McGowanCEO MCI ca. 1985

grondslagentelecomregelgeving

� géén specifieke (telecom)bepalingen in EG-verdrag

� dus toepassing van de ‘normale’ instrumenten− harmonisatierichtlijnen

� standaardisatie

� open network provisions (“ONP”)

� vergunningen en machtigingen

� universele dienstverlening

− mededingingsrecht

� invulling begrippen harmonisatierichtlijnen

� vangnet

− subsidieprojecten

Art. 95 EG

Art. 81 - 82 EG

Groenboek Telecom 1987

� verzelfstandiging PTT’s− los van de staat (min-of-meer) − in zelfstandige vennootschappen

� privatisering− vennootschappen naar de beurs

� liberalisering− staatsmonopolies geleidelijk

afgebouwd

� regulering− sectorspecifieke regels− onafhankelijke toezichthouders

� harmonisering− toegang tot netwerken en

dienstenVan Fase 1 naar Fase 2

tijd →

intensiteit v/d regelgeving →

1

monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-

markten

2 3

openen van marktenregulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt

universeledienst te waarborgen

mededingingregulering gericht

op eerlijke mededinging en universele dienst

het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de

overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken

tijd →

intensiteit v/d regelgeving →

1

monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-

markten

2 3

openen van marktenregulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt

universeledienst te waarborgen

mededingingregulering gericht

op eerlijke mededinging en universele dienst

het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de

overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken

regelgeving

1990 liberalisatie� dienstenrichtlijn (90/388)

èn harmonisatie� ONP-kader (90/387)

� vergunningen (97/13)

� interconnectie (97/22)

� telecom privacy (97/66)

� ONP-spraak (98/10)• enz.

� Vo. Ontbundelde toegang2887/2000

1999-2002 ONP Review� kader-, toegangs-, machtigings-

en universeledienstrichtlijn

� mededingingsrichtlijn

� e-communicatie en privacy

Van Fase 2 naar Fase 3

tijd →

intensiteit v/d regelgeving →

1

monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-

markten

2 3

openen van marktenregulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt

universeledienst te waarborgen

mededingingregulering gericht

op eerlijke mededinging en universele dienst

het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de

overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken

tijd →

intensiteit v/d regelgeving →

1

monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-

markten

2 3

openen van marktenregulering gericht op openen van markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt

universeledienst te waarborgen

mededingingregulering gericht

op eerlijke mededinging en universele dienst

het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de

overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken

doel telecomwetgeving

� vereenvoudigen van de regelgeving

� techniekonafhankelijkheid

� heldere beleidsdoelen

� balans tussen flexibiliteit en rechtszekerheid

� toezicht zo dicht mogelijk bij de markt

− dus geen Europese OPTA

1852 Telegraafwet− aanleg en exploitatie telegraaf

door de Staat (behoudens‘Koninklijke magtiging’)� 1880 introductie telefonie

1904 Telegraaf&Telefoonwet− exploitatie door Staat

(behoudens concessie)

1989 Wtv− scheiding toezicht en

regelgeving− onderscheid netwerk, diensten

en randapparatuur− voortschrijdende liberalisatie

� ‘knippen, plakken en puzzelen’

1994 beursgang KPN

1998 splitsing KPN - TNT Post Groep, en

- Koninklijke KPN

Nederland

EU-richtlijnen1989 randapparatuur1990 diensten (beperkt)1993 datatransport1994 satelliet-

communicatie1995 kabelnetwerken1996 mobiele

communicatie1998 telefonie en

infrastructuur

EU-richtlijnen1989 randapparatuur1990 diensten (beperkt)1993 datatransport1994 satelliet-

communicatie1995 kabelnetwerken1996 mobiele

communicatie1998 telefonie en

infrastructuur

5

structuur Tw

markttoegangregistraties en nummers

graafrechten en gedoogplichten

(hfdstk 2, 3 en 5)

markttoegangmarkttoegangregistraties en nummers

graafrechten en gedoogplichten

(hfdstk 2, 3 en 5)

maatschappelijke belangen

eindgebruikersbelangenuniversele dienst privacy

aftappen enz.(hfdstk 7, 9, 11, 13 en 14)

maatschappelijke maatschappelijke belangenbelangen

eindgebruikersbelangenuniversele dienst privacy

aftappen enz.(hfdstk 7, 9, 11, 13 en 14)

marktgedraginteroperabiliteit

aanmerkelijke marktmachttoegang

(hfdstk 6 en 6a)

marktgedragmarktgedraginteroperabiliteit

aanmerkelijke marktmachttoegang

(hfdstk 6 en 6a)

overigelektronische hand-

tekeningen toezicht en handhaving, geschil-

beslechting, bezwaar en beroep enz.

(hfdstk 2, 6b, 12, 15 enz.)

overigoverigelektronische hand-

tekeningen toezicht en handhaving, geschil-

beslechting, bezwaar en beroep enz.

(hfdstk 2, 6b, 12, 15 enz.)

� toekomstbestendigheid (en daarmee rechtszekerheid)− regelgeving heeft betrekking op nieuwe

technologie en nieuwe toepassingen

− convergentie� televisie over DSL

� internet over kabel

� spraak over DSL

� spraak over kabel

� breedband mobiel

� SMS voor vaste telefonie

� enz.

elektronische communicatie!elektronische communicatie!

technologieonafhankelijkheid

vanwege de toenemende convergentie van de sectoren

telecommunicatie, media (waaronder omroep) en

informatietechnologie [moet] er een gemeenschappelijk, uniform regelgevend kader

komen voor alle transmissietransmissienetwerken en diensten in deze sectoren

MvT(28851) p. 7

begrippen

‘elektronische communicatie’

� overbrengen− iets wordt overgebracht van de éne plek

naar de andere

� van signalen− geluiden, beelden, tekst enz. (data)

� langs elektronische weg− object (bericht, mededeling, beeld enz.)

wordt omgezet en in elektronische vorm overgebracht

“signalen overbrengen via kabels, radiogolven,

optische of andere elektromagnetische

middelen”

“signalen overbrengen via kabels, radiogolven,

optische of andere elektromagnetische

middelen”

“any transmission, emission orreception of signs, signals, writing, images orintelligence of anynature by wire, radio, optical orother electro-magnetic systems” (ITU)

“any transmission, emission orreception of signs, signals, writing, images orintelligence of anynature by wire, radio, optical orother electro-magnetic systems” (ITU)

Art. 1.1 e- f Tw

elektronische communicatie-netwerken en diensten

� netwerk

− transmissiesystemen (incl. routeren en schakelen), én

− andere middelen die overdracht van signalen mogelijk

maken via elektromagnetische middelen

� d.w.z. telecom- en omroepnetwerken

− ongeacht de aard van de overgebrachte informatie

� dienst

− overbrengen van signalen via elektronische

communicatienetwerken

� gewoonlijk tegen vergoeding aangeboden

� geen ‘inhoudsdiensten’ of ‘diensten van de informatie-

maatschappij’ (art. 3:15d, derde lid, BW)

6

telefoon

� telefoonnetwerk

− gebruik voor aanbieden telefoondiensten

− ondersteunt de overdracht tussen netwerk-aansluitpunten van spraakcommunicatie � en ook andere vormen van communicatie, zoals fax en

data

� telefoondienst

− uitgaande én binnenkomende gesprekken� géén carrier-keuze en carriervoorkeuze

Art. 1.1 w en x Tw

℡ telefoon…?

� Voice-over-DSL

� Skype

– telefoneren met p2p & VoIP ??

Skype 'geval apart' voor Opta20 oktober 2004. Het internettelefonieprogramma Skype valt wel en niet onder het toezicht van de Nederlandse toezichthouder Opta.

Het p2p-belprogramma Skype is een lastpak voor de regelgever. Zolang de - onderling gratis bellende - partijen maar dezelfde belsoftware gebruiken, valt het het niet onder het toezicht van Opta. Opta: "De transmissie van de communicatie wordt niet door een dienstenaanbieder mogelijk gemaakt, maar door middel van de doorde eindgebruiker zelf gedownloade 'peer to peer' software."

Echter, sinds enkele maanden kunnen Skype-gebruikers ook naar vaste en mobiele telefoonnummers bellen. In die hoedanigheid is Skype wél een openbare elektronische communicatiedienst en valt derhalve onder het toezicht van Opta. De komende maanden moet blijken hoe de toezichthouder met deze schijnbare spagaat om moet gaan.

Skype wil in juli 2005 een beslissende nieuwe fase ingaan: gebrui-kers kunnen dan een eigen telefoonnummer aanvragen zodat ze op hun pc te bellen zijn. Hiermee wil het bedrijf zich in eerste instantie meer op de zakelijke markt richten. De nummers moet Skype ontvangen van de de Opta.

Our VoIP Cyberphone is a fully functional USB-powered telephone which comes bundled with Skype™, free software which uses new VoIP (Voice over Internet Protocol) technology to allow you to make free calls to other VoIP Cyberphones and obscenely low cost calls to landlines and mobiles all over the world.

All you need is an Internet connection: Broadband is best - although the system still works with a 56k dial-up - and you can start talking to the 68,000,000 people worldwide who have already signed up for Skype™.

Firebox Firebox VoIPVoIPCyberphoneCyberphone

� gebruiker− natuurlijke of rechtspersoon die gebruik maakt

van of verzoekt om een openbare elektronische communicatiedienst� in hoofdstuk 11 de ‘gebruiker’ een natuurlijke persoon

die gebruik maakt van openbare elektronischecommunicatiediensten zonder noodzakelijkerwijze op die dienst te zijn geabonneerd

� eindgebruiker− gebruiker die géén aanbieder is van openbare

elektronische communicatienetwerken of -diensten

Art. 1.1 n Tw Art. 1.1 o Tw

Art. 11.1 a Tw

gebruikers en eindgebruikers consumenten en abonnees

� consument− eindgebruiker die gebruik maakt van of verzoekt

om een openbare elektronische communicatie-dienst voor andere dan bedrijfs- of beroeps-doeleinden

� abonnee− natuurlijke of rechtspersoon die partij is bij een

overeenkomst met een aanbieder van openbare elektronische communicatiediensten voor de levering van dergelijke diensten� o.g.v. art. 11.8 betreft de abonnee bij abonneelijsten

(art. 11.6) en ongevraagde communicatie (art. 11.7) uitsluitend een natuurlijknatuurlijk persoonpersoon

Art. 1.1 q TwArt. 1.1 p Tw

7

gebruikersart. 1.1 n Tw

aanbieders cq. ondernemingen

eindgebruikersart. 1.1 o Twzakelijke

eindgebruikersconsumentenart. 1.1 q Tw

gebruikersart. 11.1 jo 11.8

abonneesart. 1.1 p Tw

abonnees art. 11.1 jo 11.8

� werknemer ontvangt SMS-berichtop ‘gsm-van-de-zaak’

� KaZaA-gebruiker geeft derden (gratis) toegang tot ruimte op harddisk van zijn thuiscomputer

� CPS-aanbieder koopt huurlijnen in ten behoeve van de eigendienstverlening

� freelance journalist met een mobielabonnement?

??

iemand wil met jedaten! Bel snel! 0906 1324 (70ct p.o.b)

iemand wil met jedaten! Bel snel! 0906 1324 (70ct p.o.b)

onderneming

� onderneming

− onderneming i.d.z.v. art. 81, eerste lid, EG-Verdrag

− d.w.z. “eenheid die een economische activiteiteconomische activiteit

uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm of de

wijze waarop zij wordt gefinancierd en ongeacht of er sprake is van winstoogmerk”

� van belang is of de betreffende ‘economische activiteit’ in concurrentie met andere onder-

nemingen kan worden uitgeoefendArt. 1.1 r Tw (idem art. 1 f Med.wet)

HvJ EG 23 april 1991, zk 41/90, Jur.

1991, I-1979 Höffner

vraggen?g.j.zwenne@law.leidenuniv.nl en/of gerrit-jan.zwenne@twobirds.com

<http://weblog.leidenuniv.nl/users/zwennegj>