Kennislink Magazine

Sanne Deurloo is sinds begin 2012 hoofdredacteur van Kennislink.nl. Daarvoor was ze o.a. Hoofd Programma van Science Center NEMO en (adjunct)hoofdredacteur van het tijdschrift NatuurWetenschap&Techniek.

Is het vreemd dat een internetsite een magazine uitbrengt om haar tienjarig bestaan te vieren? Nee, want er is een goede reden. Wij willen dat je Kennislink voor één keer op tafel kunt leggen of aan een collega kunt geven, maar wel zo dat de sprong naar de digitale wereld weer snel gemaakt is. Via Layar (zie volgende pagina) kan dat en heb je meteen het laatste nieuws in handen.

Dit blad is geen afgietsel van de website. Het wil de discussie aanzwengelen over de rol van wetenschap in de samenleving. Kruipt de wetenschap niet te veel in haar schulp, bang dat ze toch niet begrepen wordt? Moeten we publiek en beleidsmakers niet juist overtuigen dat wetenschappelijke inzichten ons maatschappelijk en persoonlijk verder kunnen helpen? Wij denken van wel. We vragen betrokken partijen mee te praten over deze vragen. Met als doel een gezamenlijk geluid te laten horen over de onmisbaarheid van wetenschap, ook in het onderwijs.

Voor een website is tien jaar een hele leeftijd, een moment om trots op terug te kijken en hoopvol vooruit. En er past een saluut bij aan de mannen die in 2002 Kennislink begonnen: Marten Knip, Emiel Felix, Giovanni Stijnen, Ilja van Dam, Carl Koppeschaar en Ronald Smallenburg. Zij, en vele anderen, bouwden mee aan de goedbezochte website die Kennislink nu is. Blijf ons volgen.

Sanne Deurloo Hoofdredacteur Kennislink

Kennislink.nlthe magazine!

Een directe link met internetDit Kennislink-magazine is verrijkt met verschillende digitale extra’s via Layar. Met de Layar-app op je smartphone (Iphone of Android) kun je nieuwe lagen en informatie ontdekken in dit blad. Laat je verrassen!

Stap 1 Download de gratis Layar-app voor Android of iPhone, of update naar de laatste versie als je Layar al hebt.

Stap 2 Vind pagina’s met het Layar-logo.

Stap 3 Open Layar, houd de telefoon boven de pagina en ‘Tap to view’ om de actie te starten.

Stap 4 Houd de telefoon boven de pagina, ‘luister’, ‘bekijk’ en ‘zie’ meer!

2 LayarKennislink – op papier

Eenmalige uitgave voor 10 jarig bestaan van kennislink.nl

Met Layar! [+ layarteken]

Digitaal en papier ontmoeten elkaar

‘We willen invloed krijgen in Den Haag’

Hans Clevers, president van de KNAW

‘In feite is alle wetenschap onbetrouwbaar. Daar moeten

we maar mee leren leven.’

Jelle Reumer, directeur van Natuurhistorisch Rotterdam]

‘Burgers zijn niet zo dom als wetenschappers denken’

Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut

‘Het web stimuleert binnen het onderwijs cruciale intellec-

tuele vermogens ‘

Olivier Nyirubugara, gepromoveerd op digitalisering in de

geschiedenisles

Verder interviews met Maria van der Hoeven, Jos Engelen, Ron Fouchier en

vele anderen over betrouwbare wetenschap en het belang van wetenschaps-

communicatie

en een tijdlijn over tien jaar wetenschap en maatschappij achter ons en voor

ons

Kennislink:the magazine!

met…

‘Burgers zijn niet zo

dom als wetenschap-

pers denken’

Jan Staman, directeur van

het Rathenau-instituut

‘Het web stimuleert

cruciale intellectuele

vermogens’

Olivier Nyirubugara,

gepromoveerd op digitalisering

in de geschiedenisles

200220122022

38

Tot 31 december a.s. vult Kennislink een

tijdcapsule met voorspellingen over de

wetenschappelijke ontwikkelingen van

de komende tien jaar. Iedereen kan bi-

jdragen. Over tien jaar, op 15 april 2022,

maken we de capsule open om te zien of

de voorspellingen zijn uitgekomen. Hier

vast de vooruitblik van een aantal Ken-

nislinkredacteuren. Bekijk de rest op [la-

yar logo] of www.kennislink.nl/tijdcapsule

en voeg vooral je eigen voorspelling toe.

In de Tijdcapsule

naar 2022

Over tien jaar is personalized medicine een

feit. Elk individu krijgt een behandeling op

maat, op basis van zijn genoom, omdat

we dan op voorhand kunnen bepalen welke

behandeling zal aanslaan en welke niet.’

Anne van Kessel

Over 10 jaar zijn chips net zo goedkoop als

kladpapier. Ze zitten overal: je toiletpot

checkt je urine of je een beginnende tumor

hebt, je behang doet dienst als tv-scherm

en je auto houdt zelf afstand. Eindeloze

mogelijkheden…’

Sven de Jong

Door automatische spraakherkenning moet

het mogelijk zijn om een willekeurige tekst

aan je computer te dicteren, zodat je geen

lange stukken tekst meer hoeft in te tikken.

En heb je een vraag, dan stel je die mondeling

aan Google.’

Mathilde Jansen

Overal om ons heen zien buigzame beeld-

schermen van grafeem. We dragen mobiele

telefoons als horloges om de arm. Quantum-

computers breken door en de eerste kanker-

therapie met tumorzoekende nanodeeltjes is

rijp voor grootschalige toepassing.’

Barry van der Meer

De scheiding tussen de online, de

virtuele en de ‘echte’, fysieke wereld zal

vervagen. We voeren gesprekken met

‘echte’ en virtuele gesprekspartners en op

elke locatie kun je digitale informatie

opvragen over je omgeving.’

Ilja van Dam

2018 januarifebruari

maartapril

meijuni

Eerste toren ter wereld van meer

dan een kilometer hoog wordt opgeleverdDe London Conventie,

die het dumpen van afval in zee

verbiedt, verloopt

De opvolger van Hubble,

ruimtetelescoop James Webb,

wordt gelanceerd

Het aantal kankerpatiënten door asbest

daalt, omdat asbest nu langer is

verboden dan de incubatietijd

door Marjolein Overmeer

‘Wetenschap is niet

ingewikkeld en burgers

begrijpen haar heel goed, ook

al denken wetenschappers vaak

van niet,’ meent Jan Staman,

directeur van het Rathenau-

instituut. ‘Mensen hebben

meteen in de gaten of iets de

moeite waard is om naar te

luisteren.’

De informatieverstrekking over

wetenschap kreeg eind vorige

eeuw een belangrijke draai naar

transactiedenken: het algemene

publiek moest meer betrokken

Is het publieke debat een betrouwbare

bron van informatie over wetenschap?

En hoe voorkom je dat de discussie

eindigt in een gevecht? Kennislink

ging in gesprek met Jan Staman,

directeur van het Rathenau-instituut

voor onderzoek en debat over weten-

schap en technologie.

‘ Burgers niet zo dom als we vaak denken’

juliaugustus

septemberoktober

novemberdecember

De Maas overstroomt

vanaf nu nog maar maximaal

eens in de 250 jaar

Alle huishoudens kunnen

een 3D-printer

aanschaffen

Kerncentrale

Borssele 2

wordt geopend

2019

38Tot 31 december a.s. vult Kennislink een tijdcapsule met voorspellingen over de wetenschappelijke ontwikkelingen van de komende tien jaar. Iedereen kan bi-jdragen. Over tien jaar, op 15 april 2022, maken we de capsule open om te zien of de voorspellingen zijn uitgekomen. Hier vast de vooruitblik van een aantal Ken-nislinkredacteuren. Bekijk de rest op [la-yar logo] of www.kennislink.nl/tijdcapsule en voeg vooral je eigen voorspelling toe.

In de Tijdcapsule naar 2022

Over tien jaar is personalized medicine een feit. Elk individu krijgt een behandeling op maat, op basis van zijn genoom, omdat we dan op voorhand kunnen bepalen welke behandeling zal aanslaan en welke niet.’ Anne van Kessel

Over 10 jaar zijn chips net zo goedkoop als kladpapier. Ze zitten overal: je toiletpot checkt je urine of je een beginnende tumor hebt, je behang doet dienst als tv-scherm en je auto houdt zelf afstand. Eindeloze mogelijkheden…’Sven de Jong

Door automatische spraakherkenning moet het mogelijk zijn om een willekeurige tekst aan je computer te dicteren, zodat je geen lange stukken tekst meer hoeft in te tikken. En heb je een vraag, dan stel je die mondeling aan Google.’ Mathilde Jansen

Overal om ons heen zien buigzame beeld-schermen van grafeem. We dragen mobiele telefoons als horloges om de arm. Quantum-computers breken door en de eerste kanker-therapie met tumorzoekende nanodeeltjes is rijp voor grootschalige toepassing.’Barry van der Meer

De scheiding tussen de online, de virtuele en de ‘echte’, fysieke wereld zal vervagen. We voeren gesprekken met ‘echte’ en virtuele gesprekspartners en op elke locatie kun je digitale informatie opvragen over je omgeving.’Ilja van Dam


maartapril

meijuni

Eerste toren ter wereld van meer dan een kilometer hoog wordt opgeleverd

De London Conventie, die het dumpen van afval in zee verbiedt, verloopt

De opvolger van Hubble, ruimtetelescoop James Webb, wordt gelanceerdHet aantal kankerpatiënten door asbest daalt, omdat asbest nu langer is verboden dan de incubatietijd

38Tot 31 december a.s. vult Kennislink een tijdcapsule met voorspellingen over de wetenschappelijke ontwikkelingen van de komende tien jaar. Iedereen kan bi-jdragen. Over tien jaar, op 15 april 2022, maken we de capsule open om te zien of de voorspellingen zijn uitgekomen. Hier vast de vooruitblik van een aantal Ken-nislinkredacteuren. Bekijk de rest op [la-yar logo] of www.kennislink.nl/tijdcapsule en voeg vooral je eigen voorspelling toe.








maartapril

meijuni





‘Wetenschap is niet ingewikkeld en burgers begrijpen haar heel goed, ook al denken wetenschappers vaak van niet,’ meent Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut. ‘Mensen hebben meteen in de gaten of iets de moeite waard is om naar te luisteren.’

De informatieverstrekking over wetenschap kreeg eind vorige eeuw een belangrijke draai naar transactiedenken: het algemene publiek moest meer betrokken

Is het publieke debat een betrouwbare bron van informatie over wetenschap? En hoe voorkom je dat de discussie eindigt in een gevecht? Kennislink ging in gesprek met Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut voor onderzoek en debat over weten-schap en technologie.


juliaugustus

septemberoktober

novemberdecember

De Maas overstroomt vanaf nu nog maar maximaal eens in de 250 jaar

Alle huishoudens kunnen een 3D-printer aanschaffenKerncentrale Borssele 2 wordt geopend

2019

38

Tot 31 december a.s. vult Kennislink een tijdcapsule met voorspellingen over de wetenschappelijke ontwikkelingen van de komende tien jaar. Iedereen kan bi-jdragen. Over tien jaar, op 15 april 2022, maken we de capsule open om te zien of de voorspellingen zijn uitgekomen. Hier vast de vooruitblik van een aantal Ken-nislinkredacteuren. Bekijk de rest op [la-yar logo] of www.kennislink.nl/tijdcapsule en voeg vooral je eigen voorspelling toe.








maartapril

meijuni




38









maartapril

meijuni





‘Wetenschap is niet ingewikkeld en burgers begrijpen haar heel goed, ook al denken wetenschappers vaak van niet,’ meent Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut. ‘Mensen hebben meteen in de gaten of iets de moeite waard is om naar te luisteren.’

De informatieverstrekking over wetenschap kreeg eind vorige eeuw een belangrijke draai naar transactiedenken: het algemene publiek moest meer betrokken

Is het publieke debat een betrouwbare bron van informatie over wetenschap? En hoe voorkom je dat de discussie eindigt in een gevecht? Kennislink ging in gesprek met Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut voor onderzoek en debat over weten-schap en technologie.


juliaugustus

septemberoktober

novemberdecember

De Maas overstroomt vanaf nu nog maar maximaal eens in de 250 jaar

Alle huishoudens kunnen een 3D-printer aanschaffenKerncentrale Borssele 2 wordt geopend

2019

38









maartapril

meijuni




Tap to view

Kennislink.nl backstage

Beter een goed verhaal dan een simpel feit

Kennislink.nl van 0 naar… - facts & figures

‘Wij zijn het geweten van de wetenschap’

Interview met Hans Clevers

Jelle Reumer - Betrouwbare wetenschap?

Kijkje op het bureau van een

Kennislinkredacteur

5 stellingen voor Jos Engelen

Politiek en het W-woord

De vergunning ligt thuis

Kennislink inspireert

5 stellingen voor Erika Sanders

Sciencequiz

Onderwijs verkent voorzichtig

de digitale snelweg

De wereld anders zien

Wel of niet prikken

5 stellingen voor Michiel Buchel

In de tijdscapsule naar 2022

‘Burgers niet zo dom als we vaak denken’

interview met Jan Staman

5 stellingen voor Hedwig te Molder

Wat Kennislink is en wat Kennislink wil

Goed kijken is het begin van wetenschap

Agenda

Dank!

46

1012

1718

20222426293032

3536373839

4344464849

Kennislink.nlthe magazine!

Uitgave ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van Kennislink.nl

met…

Jan Staman, Rathenau-instituut

‘ Burgers zijn niet zo dom als we vaak denken’

Hans Clevers, KNAW

‘ Wij zijn het geweten van de wetenschap’

Onderwijs verkent voorzichtig de digitale snelweg

De mening van Jos Engelen, Erika Sanders, Jelle Reumer, Hedwig te Molder en Michiel Buchel Doe de science-quiz Loop langs de tijdlijn van 2002 tot 2022

Inhoud

Is het publieke debat een betrouwbare bron van informatie over wetenschap? En hoe voorkom je dat de discussie eindigt in een gevecht? Een gesprek met Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut. ‘Burgers zijn niet zo dom als we vaak denken.’

Volkskrant-journalist Michael Persson was een van de eersten die Kennislink.nl – tien jaar geleden – besprak. We blikken met hem terug en kijken naar Kennislink in 2012. ‘Beter een goed verhaal dan een simpel feit.’

6Hans Clevers verruilt zijn bureau op het Hubrechts Instituut in Utrecht voor de statige kamers van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen in Amster-dam. Hij wil de stem van de wetenschap laten klinken in politiek Den Haag en stimuleren dat politici zich baseren op de feiten. ‘Wij zijn het geweten van de wetenschap.’

12De digitalisering van het onderwijs schrijdt voort, maar de computerloze lesmethoden liggen nog lang niet bij het oud papier. Het onderwijs voegt zich maar voorzichtig in op de digitale snelweg.

32

39

4

Kennislink.nl backstage1 Adiël Klompmaker Redacteur Aarde & Klimaat‘De beste wetenschappers dragen hun onderzoek actief uit zonder er op los te speculeren alleen om het goede verhaal.’

2 Alex van den Brandhof Redacteur Wiskunde‘Moderne wiskundige bewijzen zijn vaak zó specialistisch, dat we niet anders kunnen dan vertrouwen op het oordeel van een handvol specialisten. Als zij een resultaat waar vinden, vindt iedereen dat.’

3 Anne van Kessel Redacteur Aarde & Klimaat‘Het werk van voorgangers is minstens zo interessant als wetenschapsnieuws. Darwin had nooit zijn evolutietheorie ontwikkeld zonder het bewijs voor de ouderdom van de aarde van mensen als Lyell en Cuvier.’

4 Annemieke van Roekel Redacteur Aarde & Klimaat‘Wetenschap die geheel is losgezongen van ethiek lijkt mij tamelijk waardeloos.’

5 Annerienke Fioole Redacteur Maatschappij‘In het knagende gevoel dat er iets niet klopt, liggen de mooiste antwoorden. Als je dat probeert weg te poetsen, dan blijft er weinig betrouwbare kennis over.’

6 Barry van der Meer Redacteur Natuurkunde en Nanotechniek‘Wetenschap doet altijd een stap in het onbekende. Daar horen onzekerheid en tegenstrijdige resultaten bij. Zo komen wetenschap – en dus de mens – al honderden jaren verder.’

7 Elles Lalieu Redacteur Biologie en Gezondheid‘Wetenschap draagt altijd een bepaalde mate van onzekerheid in zich. Dat wetenschappers vaak open over die onzekerheden communiceren, straalt betrouwbaarheid uit.’

8 Giovanni Stijnen Accountmanager Uitgeverij‘Wetenschap geeft antwoorden op vragen die vaak ontstonden uit nieuwsgierigheid en fascinatie. Die antwoorden kunnen na verloop van tijd uitgroeien tot wat de maatschappij ziet als dé oplossing.’

9 Guido van de Heuvel Redacteur Techniek‘Met de kennis van nu komen we er niet. Daar hebben we onze fantasie voor nodig.’

10 Ilja van Dam Eindredacteur‘Hoezo ‘validatie van wetenschap’? Is het vergroten van onze kennis over de wereld om ons heen niet genoeg validatie dan?’

11 Maarten Muns Redacteur Geschiedenis en Archeologie‘Buiten de natuurwetenschappen is keihard bewijs uiterst zeldzaam. Daarom mogen de meeste wetenschappers slechts claimen dat ze volgens beproefde methodes zoeken naar de waarheid, niet dat ze de waarheid in pacht hebben.’

4

8

1

7

5

9

3

10

11

2

6

Kennislink.nl backstage12 Mariska van Sprundel Redacteur Biotechnologie en Scheikunde‘Wetenschappers moeten in hun commu-nicatie met het publiek transparant(er) zijn over de onzekerheden in hun onderzoek. Dat behoedt het publiek voor valse beloften.’

13 Marjolein Overmeer Redacteur Geschiedenis & Archeologie‘Blijf kritisch en geloof niet onmiddellijk wat je leest: historische bronnen zijn vaak gekleurd en soms zelfs gemanipuleerd.’

14 Mark Kocera Webontwikkelaar‘Taal is de moeder aller dingen. Niet biologie.’

15 Marlies ter Voorde Redacteur Aarde & Klimaat‘De meest betrouwbare wetenschap staat in de vakbladen. Daar is ruimte voor nuance en onderscheid tussen observa-ties en interpretatie. De kunst voor de media is het verhaal kort en leesbaar te maken, zonder deze nuances overboord te gooien. Soms lukt dat.’

16 Marloes van AmeromRedacteur Maatschappij‘Blijf oppassen met wat zo mooi received wisdoms heet. Inzichten die iedereen voor waar aanneemt – maar die nooit echt uitgezocht zijn.’

17 Mathilde Jansen Redacteur Taal en Spraak‘Karl Popper zei: met de juiste hypothese

in handen moet elke wetenschapper op

zoek naar bewijzen voor het tegendeel.

Als wetenschapper moet je proberen je

eigen theorie te falsifiëren.’

18 Monique Vaanholt Uitgever‘Grotere toegankelijkheid en zichtbaar-heid van wetenschap maakt mensen enthousiast voor de wetenschap.’

19 Roel van der Heijden Redacteur Astronomie en Ruimte-onderzoek‘Het wetenschappelijk bedrijf is zo ingericht dat onderzoekers elkaars onderzoek herhalen en verifiëren. Op die manier zijn arsenicumbacteriën, koude kernfusie en sneller-dan-licht-neutrino’s meestal maar een kort leven beschoren.’

20 Ronald Veldhuizen Redacteur Hersenen en Gedrag‘De nuchterste kennisverwerving die bestaat is wetenschap. En als het nog niet is onderzocht, mogen we ook wel eens zeggen: ik weet het niet.’

21 Sanne Deurloo Hoofdredacteur‘Meer controverse over wetenschap betekent dat wetenschapscommunicatie volwassener is dan tien jaar geleden en serieuzer wordt genomen. Het is gelukkig niet meer alleen een goed-nieuwsshow.’

22 Sven de JongNieuwsredacteur‘Wetenschapscommunicatie is geen bijzaak van de wetenschap. Het doet de wetenschap geen goed als er onduidelijk-heid bestaat over discussies als de opwarming van de aarde of biologische verschillen tussen homo’s en hetero’s.’

16

20

14

13

18

19

12

22

15

21

17

6

‘Het grote voordeel, evenals het grote nadeel van internet is dat er op elke vraag zoveel antwoor-den te vinden zijn. De website Kennislink moet wèl betrouwbare antwoorden gaan opleveren.’ Dat schreef Michael Pers-son, tegenwoordig eco-nomieredacteur bij De Volkskrant, maar tien jaar geleden onderdeel van de wetenschapsredactie, in 2002 in zijn bespreking van het piepjonge Kennis-link. Hoe denkt Persson er anno 2012 over? Heeft de site zijn verwachtingen waargemaakt? tekst MAARTEN MUNS

De geschiedenis van Kennislink.nl

2002 De Netwijzer Kennis start in 1998 een verkenning naar de opdracht van het ministerie van OCW om ‘de wetenschap, met name die beschikbaar is bij Nederlandse instellingen, te ontsluiten voor het brede publiek via internet’. Uitgangspunten: actualiteit, betrouwbaarheid, toeganke-lijkheid en trefzekerheid van informatie. Het avontuur Kennislink start bij Stichting Weten en op 15 april 2002 gaat Kennislink online.

Tien jaar later Nu onder de vlag van het Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie (NCWT), heeft Kennislink een jaarlijks bereik van 2,7 miljoen bezoekers, een geschoolde vakredactie met kennis van alfa-, béta- en gam-ma-wetenschappen, beslaat het de breedte van de wetenschap en financieren verscheidene kennisinstellingen mee. Een keur aan partners draagt con-tent, diensten en kennis bij.


Hier start de tijdlijn over maatschappij en

wetenschap

2002 januari februari maart april mei juni

Nederland legaliseert euthanasie als eerste land ter wereld

Invoering van de Euro

Pim Fortuyn vermoord aan vooravond

van verkiezingen

Kennislink online

Nederlandse wetenschapper ondekt twee nieuwe apensoorten in Brazilië

door Maarten Muns

Om te kijken wat Kennislink zoal opleverde typte

Michael Persson tien jaar geleden de zoekterm mensenhaar in. Er verscheen welgeteld één hit, een artikel uit het Utrechts Universiteitsblad. In een achterafkamertje op de Volkskrant-redactie doen we nu precies hetzelfde. Achttien artikelen, waarbij direct opvalt

dat nergens de feitelijke dikte van een mensenhaar opduikt. ‘Ik zie vooral achtergrondver-halen over nano-kunst en nano-machientjes, waarbij de term mensenhaar wordt gebruikt om aan te geven hoe klein iets is,’ begint Persson. ‘Je ziet heel mooi hoe Kennislink veranderd is van iets wat bedoeld is om feitelijke antwoorden te geven

in een echte wetenschapssite met achtergrondverhalen voor een breed publiek.’

Liever nano-kunstHet beeld dat hij in 2002 van Kennislink schetste, herkent Persson nauwelijks meer. Dat hij niet in één zoekactie de dikte van een mensenhaar kan vinden, vindt hij dan ook geen


Nanokunst. Ingekleurd beeld van een mensenhaar, bekeken door een elektronen-microscoop. Op de haar is met laser – in het Duits – geschreven: ‘Haarfijn en fijner’.

Een bomaanslag op het eiland Bali eist meer dan 200 levens

juli augustus september oktober november december

Tsjetsjeense rebellen gijzelen ruim 500 mensen in

een theater in Moskou

Planetoïde zo groot als een voetbalveld scheert langs de aarde op circa

eenderde van de afstand aarde-maan

2003

enkel bezwaar. ‘Ik lees veel liever een spannend verhaal over nano-kunst dan over mensenhaar. De functie van Kennislink is duidelijk veran-derd. De saaie naslagfunctie is door bijvoorbeeld Wikipedia overgenomen. Als het de achterliggende bedoeling is om mensen bij wetenschap te betrekken, dan is een goed

wetenschappelijk verhaal veel belangrijker dan een weten-schappelijk feit. Daarmee heeft Kennislink een mooie tussen-weg gevonden tussen het rondstrooien van feitjes als vermaak en de harde weten-schap.’In het begin was Kennislink vooral een bèta-site. Maar ook dat is veranderd. Alfa- en gamma-wetenschappen komen nu ook aan bod. Persson is er over te spreken: ‘Dat ik op Kennislink bijvoorbeeld vergelijkend onderzoek over moslims en democratie kan vinden, is heel waardevol. Want hoe zit dat precies? Zeker in de wat ‘vagere’ wereld van alfa-

en gammavraagstukken is het fijn om wat houvast te vinden in de wetenschap.’

De juiste vraagEerst koos Kennislink ervoor om vooral ‘via een netwerk van honderden wetenschapscorres-pondenten wetenschappelijk nieuws heet van de naald te brengen’. Dat netwerk bestaat nog steeds maar tegenwoordig heeft Kennislink ook een professionele redactie die het meeste wetenschapsnieuws zelf zoekt, selecteert en schrijft. Persson: ‘In plaats van afhanke-lijk te zijn van wat wetenschap-pers willen aanleveren, heeft Kennislink nu een redactie die

In de vagere wereld van alfa- en gammavraagstukken is het fijn om houvast te vinden in de wetenschap’

8

© V O N A LV E N S L E S E N / L A S E R Z E N T R U M , H A N N O V E R / V O L K E R S T E G E R / S C I E N C E P H O T O L I B R A RY


Spaceshuttle Columbia valt uit elkaar tijdens terugkeer naar de aarde

Wereldgezondheidsorganisatie maakt de nieuwe ziekte

SARS wereldkundig

Dolly, het eerste gekloonde schaap sterft;beetje vroeg voor een schaap

kijkt naar wat de lezer wil weten. De site is daarmee journalistieker maar ook veel toegankelijker geworden dan in het begin.’In 2002 was Persson nog bang dat Kennislink door de veelheid aan informatie ‘sprekend op internet zou lijken, waarmee we terug bij af zouden zijn’. Inmiddels heeft Kennislink

enkele duizenden artikelen in het archief. Van ‘terug bij af zijn’ is volgens Persson echter geen sprake. ‘Juist door die enorme hoeveelheid informatie is het van belang om een redactie te hebben die de lezer helpt met het stellen van de juiste vragen. Internet is nog steeds gedeeltelijk een vergaar-bak waar iedereen allerlei onzin

op kan zetten. Kennislink is dat niet, want dat heeft de autoriteit van goed ingevoerde vakredacteuren die met journalistieke principes en ambities werken.’

De site van Kennislink draaide in april 2002 nog volop proef, toen Volkskrant-redacteur Michael Persson een recensie schreef. Zijn zoekopdracht was: hoe dik is een mensenhaar? Toen was er nog één hit, nu zijn het er achttien.De volledige recensie is terug te lezen via Layar.


Het supersonische passagiersvliegtuig Concorde maakt zijn laatste vlucht

Start van het online publieksonderzoek GroteGriepmeting.nl

Harvard-wetenschappers slagen erin licht stil te zetten

2004

Scheikunde

Maatschappij

GezondheidNatuurkundeBiologie

Specials: niet aan een vakgebied gekoppeld

Aarde & Klimaat

Astronomie & Ruimteonderzoek

Techniek

In 2002 begon Kennislink met rond 250 publicaties in 6 vakgebieden:

Hersen & Gedrag

Biotechnologie

Geschiedenis & ArcheologieWiskunde Taal & Spraak

Nanotechnologie

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

654

1288

1977

2811

3805

4920

5988

7073

8032

8755

95,379 Optische illusies - hoe je brein je voor de gek houdt

Meest gelezen artikel

keer gelezen

keer gelezen

keer gelezen

91,624 Het geheim van de gulden snede

71,479 De wetenschap van het flirten

130.000zoektermen per maand waarop gevonden in Google

Gulden snede

KinderarbeidStraattaal

Nanotechnologie

Buikgriep

9.690.216Totaal aantal woorden van alle publicaties...

...is ongeveer tot de in de Winkler Prins H

= 50 publicaties

54 keer een uitverkochte voetbalwedstrijd in de Kuip in Rotterdam.

2,7 miljoenunieke bezoekers per jaar

80 bezoekers gelijktijdig online

t/m 31 juli

Vanuit alle landen van de wereld min drie wordt Kennislink bezocht.

1

2 3

10 Kennislink van 0 naar…

i n f o g r a p h i c PA R K E R S2004 januari februari maart april mei juni

De eerste particuliere ruimtevaartvlucht door SpaceShipOne

Marsrover Spirit landt veilig op Mars. Tweelingbroer

Opportunity volgt

Scheikunde

Maatschappij

GezondheidNatuurkundeBiologie

Specials: niet aan een vakgebied gekoppeld

Aarde & Klimaat

Astronomie & Ruimteonderzoek

Techniek

In 2002 begon Kennislink met rond 250 publicaties in 6 vakgebieden:

Hersen & Gedrag

Biotechnologie

Geschiedenis & ArcheologieWiskunde Taal & Spraak

Nanotechnologie

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

654

1288

1977

2811

3805

4920

5988

7073

8032

8755

95,379 Optische illusies - hoe je brein je voor de gek houdt

Meest gelezen artikel

keer gelezen

keer gelezen

keer gelezen

91,624 Het geheim van de gulden snede

71,479 De wetenschap van het flirten

130.000zoektermen per maand waarop gevonden in Google

Gulden snede

KinderarbeidStraattaal

Nanotechnologie

Buikgriep

9.690.216Totaal aantal woorden van alle publicaties...

...is ongeveer tot de in de Winkler Prins H

= 50 publicaties

54 keer een uitverkochte voetbalwedstrijd in de Kuip in Rotterdam.

2,7 miljoenunieke bezoekers per jaar

80 bezoekers gelijktijdig online

t/m 31 juli

Vanuit alle landen van de wereld min drie wordt Kennislink bezocht.

1

2 3

Kennislink van 0 naar…


Tsunami in de Indische Oceaan kost bijna 300.000 mensen het leven

Theo van Gogh vermoord

Fossiele vondst van nieuwe loot aan de menselijke stamboom: de Floresmens

2005

12

De Nederlandse wetenschap heeft er sinds juni een nieuwe voorman bij: stamcelbio-

loog Hans Clevers. Hij heeft de dappere taak op zich genomen de populaire Robbert Dijkgraaf op te volgen bij de KNAW. Clevers is een van de toponderzoekers in Nederland. Hij ontving de afgelopen jaren talloze prijzen. Zijn groep zorgde voor doorbraken in het onderzoek naar het mechanisme waarmee darmweefsel zich vernieuwt en de link met het ontstaan van darmkanker. Zijn Utrechtse lab in het Hubrecht Instituut staat bekend als een van de beste van de wereld in het stamcelonderzoek. Kennislink sprak hem daar, want hij doet nog altijd twee dagen per week onderzoek.

U wordt president in een tijd dat het imago van de wetenschap onder druk staat. ‘Wetenschap is ook maar een mening’ lijkt het steeds vaker.

‘Dat laatste is heel erg. Dat wij per generatie ‘opschieten’, verder ontwikkeld zijn, komt door de wetenschap. Het is iets van deze tijd dat mensen niet automatisch autoriteit aannemen. Je ziet het ook bij andere beroepen, zoals artsen, leraren of politie. Iedereen waarvan je een bepaalde autoriteit zou verwachten, moet het nu een beetje verdienen. Dat is zeker voor de wetenschap niet slecht.’

Hoe zou de wetenschap die autoriteit kunnen verdienen?‘Door consequent goed werk te blijven leveren. Men focust zich vooral op de conflicten, op de foutjes. Maar ik denk dat de gemiddelde Neder-lander niet goed weet hoe het wetenschappelijke proces in elkaar steekt. De dingen die we aan het ontdekken zijn, zitten op het raakvlak van het bekende en het onbekende. Er is niet één antwoord. Voor niet-wetenschappers is dat

tekst BARRY VAN DER MEER, beeld KNAW

‘ Wij zijn het geweten van de wetenschap’

Hans Clevers werd in 1991 hoogleraar Immunologie aan het UMC Utrecht. In 2002 werd hij hoogleraar Mole-culaire genetica en directeur van het Hubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek. Hij verrichtte fundamenteel onderzoek naar de functie van stamcellen in de normale darm en bij darmkanker; onderwerpen waar hij baanbrekende resultaten bereikte. Clevers studeerde geneeskunde en biologie aan de Universiteit Utrecht en promoveerde daar in 1985.


Nederlandse kiezers wijzen in een referendum het Grondwettelijk Verdrag voor Europa af

De 66-jarige Roemeense Adriana Iliescu bevalt als

oudste moeder De allereerste Kennislink 1-aprilgrap: hele schoolklassen steken

om 13:00 uur hun mobieltje in de lucht

De ruimtesonde Huygens landt op de Saturnus-maan Titan

Nog maar een paar maanden geleden loste hij Robbert Dijkgraaf af als president van de Koninklijke Neder-landse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Toch is Hans Clevers al druk bezig om in Den Haag voet aan de grond te krijgen. ‘Op de juiste momenten moeten we laten zien hoe belangrijk wij de wetenschap vinden.’

moeilijk te duiden, want die denken dat iets een keiharde waarheid is als het wetenschappelijk is aangetoond. Verder zijn er natuurlijk de fraudegevallen, zoals de zaak Stapel. Kijk, we hebben 20.000 weten-schappers in Nederland. Twee of drie blijken de laatste jaren niet volgens de regels te hebben gewerkt. Ik denk dat veel beroepsgroepen tevreden zouden zijn met dit soort cijfers.’

Speelt de communicatie met het publiek hierbij een rol?‘De Nederlandse wetenschapper vindt het heel moeilijk om op een gebalanceerde manier het vak naar buiten te brengen. Ik denk dat goede wetenschapscommunicatie vooral staat of valt met rolmodellen: er zijn meer mensen nodig als Robbert Dijkgraaf, die op een positieve manier in het nieuws komen en het wetenschappelijke proces uitleggen.’

Interview


Door storm ontstaat de langste avondspits in Nederland ooit: 802 km file

Orkaan Katrina trekt verwoestend over de stad

New Orleans

Junk-DNA, waarvan ze dachten dat rotzooi was, blijkt belangrijk voor ontstaan van nieuwe soorten

2006

14

© J

AN

RO

TH

UIZ

EN


Kennislink verhuist definitief naar Science Center NEMO

in Amsterdam

Kennislink introduceert – bij wijze van 1-aprilgrap – naast de groene en de witte, ook de blauwe spelling

Steeds meer aanwijzingen dat dinosauriërs

warmbloedig waren

Dijkgraaf deed het inderdaad goed in de media. Neemt u die rol over?‘Ik ben natuurlijk een heel ander persoon. Maar er zijn bijvoorbeeld contacten met De Wereld Draait Door en we zijn bezig met een Nederlandse versie van de zogenaamde Christmas Lectures, zoals Dijkgraaf die eerder dit jaar gaf. In Engeland is het college op televisie op Tweede Kerstdag een groot succes.’

De zichtbaarheid van de KNAW is de springplank naar invloed in Den Haag.’

Moet de KNAW een centrale rol spelen in wetenschaps-communicatie?‘Wij zijn bij uitstek een organisatie die dat zou kunnen. Wij zijn het geweten van de wetenschap. De KNAW was nooit een grote speler in de media, maar dat is veranderd. Als er nu een fraudegeval is, bellen de NOS en RTL naar de KNAW of de president commentaar kan geven. Dat was tien jaar geleden niet zo. Dijkgraaf heeft de KNAW heel goed zichtbaar gemaakt. We willen die zichtbaarheid als springplank gebruiken om invloed te krijgen in Den Haag.’

Wat kan de wetenschap betekenen voor Den Haag?‘Ze moet de wetenschappelijke feiten aandragen die een belangrijke rol kunnen spelen bij politieke besluiten. Ook moet de wetenschap voorkomen dat politici de feiten niet gebruiken, terwijl die wel bestaan ( fact free politics). De KNAW is daarvoor waarschijnlijk de beste organisatie, omdat wij geen commercieel belang vertegenwoordigen. Wij vertegenwoor-digen het vak. Op de juiste momenten moeten we laten zien hoe belangrijk wij de wetenschap vinden.’

Kunstenaar Jan Rothuizen maakte (oorspronkelijk voor de Volkskrant) een van zijn zachte landkaarten van het bureau van Hans Clevers op het Hubrecht Instituut.


Saddam Hoessein wordt terechtgesteld

President Bush verklaart dat de CIA verdachten van terrorisme in geheime gevangenissen buiten de VS opgesloten houdt

Noord-Korea voert een

kernproef uit

De canon van de Nederlandse geschiedenis wordt gepresenteerd

2007

16

Gezien het dichtdraaien van de geldkraan voor weten-schappelijk onderzoek lijkt dat hard nodig.‘In de gesprekken die ik voer met fractievoorzit-ters en hoge ambtenaren merk ik oprechte interesse in wetenschap. Veel politici vatten wel dat wetenschap iets oplevert voor de toekomst, maar volgens hen hanteert het Centraal Planbu-reau (CPB) modellen die te kort in de toekomst kijken om de waarde van wetenschappelijke investeringen terug te zien. Het kan soms tientallen jaren duren voordat duidelijk wordt wat een euro die je besteedt aan wetenschap oplevert. We hopen dat we met het CPB kunnen kijken of er modellen kunnen komen die laten zien dat een investering in wetenschap wel waarde heeft voor de maatschappij.’

�e k�nt ook zeggen� onze weten� �e k�nt ook zeggen� onze weten��e k�nt ook zeggen� onze weten�schap is zó goed, we investeren extra en worden wereldkampioen.’

Vergeleken met andere landen investeert Nederland niet veel in wetenschap, en toch doen we goed mee.‘Dat is ons grootste probleem: we doen het zo goed. We staan nog steeds in de top tien van de wereld qua productiviteit. Als het gaat om productie per wetenschapper staan we zelfs in de top drie. Je zou kunnen zeggen dat we dus niets hoeven doen. Het gaat immers best aardig. Dat is typisch Nederlands: alleen de laagste plekken versterken, niet de hoogste. Je kunt ook zeggen: we doen dit zó goed, we investeren extra en worden wereldkampioen.’

Nu investeert Nederland vooral in innovatie, via het topsectorenbeleid. Wat vindt u daarvan?‘Dat is geen wetenschapsbeleid, maar een industriebeleid. Het dekt de belangen van de bestaande industrie. Maar de echte vernieuwing komt uit basale wetenschap. Alle grote farma-bedrijven waren op zoek naar de oorzaak van darmkanker. Wij niet, maar wij hebben het opgelost. Dat geldt voor de meeste basale waarnemingen: die worden door toeval gedaan, door mensen die hun ogen openhouden.’

Hoe zouden we de basale wetenschap kunnen stimuleren?‘In de wetenschap heb je, net als in de kunst of muziek, enorme verschillen tussen de paar mensen die het heel goed kunnen en de grote meerderheid met veel kennis, maar zonder het talent om echt iets te ontdekken. Voor een goede basale wetenschap heb je een systeem nodig dat talenten vroeg herkent en ze zelfstandigheid geeft, zonder ze te snel af te rekenen op wat ze ontdekt hebben. Geef mensen vijf of tien jaar de vrijheid en kijk dan wat het heeft opgeleverd. Dan ontdek je echt nieuwe dingen.’

Iemand ongestoord zijn gang laten gaan. Dat lijkt een moeilijke boodschap in een tijd dat er geen geld in overvloed is.‘Wat politici vaak vergeten is dat echte weten-schappers het prima vinden om haast moordend beoordeeld te worden. Dat doen we continu met onze publicaties en subsidies – de peer review die we doen is vrij meedogenloos. Van iedere wetenschapper is snel op te zoeken wat hij gepresteerd heeft. Er zijn weinig vakken waar je zo snijdend iemands prestaties kan analyseren.’


In Houten worden resten van een weg gevonden die mogelijk deel zijn van de Romeinse grens: Limes

Wikileaks kondigt aan dat het grootschalig

overheidsdocumenten gaat lekken

Eerste iPhone komt op de markt

Lancering van de bètacanonGrote verontwaardiging dat Kennislink meedoet aan niet zo koosjer biometrisch onderzoek; het blijkt natuurlijk een 1-aprilgrap

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal, het grootste

ter wereld, gaat online

De woordcombinatie betro�wbare wetenschap s�ggereert dat er ook onbetro�wbare wetenschap is, of zo� k�nnen zijn. Er is dan sprake van een dichotomie t�ssen wel en niet�betro�wbare weten�schap en die gedachte lijkt me volstrekt onredelijk. In feite is namelijk alle wetenschap onbetro�wbaar, in zekere zin. Wanneer het volledig betro�wbaar zo� zijn, is het geen wetenschap meer, maar kennis. Op kennis k�n je bo�wen, wetenschap levert hoog�it een f�ndament – en soms drijfzand. Wetenschap zo� ik het liefst definiëren als geïnstit��tionaliseerde nie�wsgierigheid. Het is een zoektocht naar antwoorden op vragen. Hoe o�d is het heelal? Waarom is het klimaat zo instabiel? Hoeveel schol, of haring, zit er in de Noordzee? Kan de aarde tien miljard mensen aan? De antwoorden op z�lke vragen zijn bijna altijd voorzien van een bepaalde onzeker�heidsmarge. Een meteoriet botste 201 +/� 2 miljoen jaar geleden op de aarde; er zit nog 200 à 250 ton vis in dit st�k zee; tien miljard mensen kán, mits aan die�en�die voorwaarden wordt voldaan. Wetenschap

is d�s altijd een beetje vaag, voor 0,005% of 2% of 5% onzeker. Dat is lastig voor wie er een beleid op wil grondvesten, maar niet voor de wetenschappers zelf want die weten niet beter en zijn eraan gewend (en het heeft een voordeel� more research is needed). Politici hebben geen wetenschap nodig, maar kennis, en ze vragen wetenschappers om die kennis te verschaffen. Daar zit een probleem. Kennis kan betro�wbaar zijn, maar ook onbetro�wbaar (zoals bergbeklimmers tot h�n spijt, of die van de nabe�staanden, wel eens merken). Wetenschap daarentegen is nooit helemaal betro�wbaar, maar ook nooit onbetro�wbaar. Wetenschap is onzeker. Per definitie. Dat je daardoor nooit zeker k�nt weten hoeveel schol er in de Noordzee zit, tja, daar moet men dan maar mee leren leven. En gewoon wat minder vangen.

Colum

n

Betrouwbare wetenschap?Jelle Reumer

Jelle Reumer is directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, bijzonder hoogleraar in de vertebratenpaleontologie aan de Universiteit Utrecht en columnist van o.a. het Kenniscafé in de Balie.


2008

burgerservicenummer wordt ingevoerd

Eerste iPhone

komt op de markt

DNA-sequencen neemt hoge vlucht en menselijke variatie

blijkt groter dan gedacht

Het b�rea� van een Kennislinkredacte�rAnne van Kessel, redacteur Aarde en Klimaat, werkt aan een artikel over heel langzaam levende bacteriën.

Bellen met Hauke Smidt, hoogleraar microbiologie aan de Universiteit van Wageningen voor commentaar.

‘Is het terecht dat er n.a.v. dit nieuws gespeculeerd wordt over leven op andere planeten?’

‘Ook de darmflora niet vergeten’

Wetenschapspagina van De Telegraaf pikte het op van Kennislink.nl

Notitie: 1 x ademhalen vooreen mens = 10 jaar adem-halen voor 1 m3 bacteriën.

‘Nakijken: hoe zit het ook alweer met aerobe bacteriën en archea?’

18 f

oto

PA

RK

ER

S‘Even googlen: waar liggen de Galapagoseilanden ook al weer?’

Originele publicatie uit Science.

‘Zo dat is een pittiger artikel dan ik had gedacht!’


Doorbraak van sociale netwerken als Hyves en Facebook

Wetenschappers vinden het oudste vastgelegde geluidsfragment, een stem uit 1860 die ‘Au clair de la lune’ zingt

Intro

CR

ED

IT

Schrijver

Beeld is deze keer gelukkig gemakkelijk via de perssite van Science te krijgen.

‘Zijn er nog wel plekken op aarde waar we geen leven vinden?’

Onderwerpen voor artikelen komen via contacten op de universiteiten met wetenschappers en voorlichters, eigen vragen en natuurlijk pers-berichten en de wetenschappelijke bladen.

Op CNN.com speculeren ze naar aanleiding van dit bericht over leven op andere planeten.

Mail mijn vragen naar de eerste auteur: Hans Røy van de universiteit van Aarhus in Denemarken.

Røy: ‘Ik antwoord je tussen diner en het naar bed brengen van mijn kinderen door..’

‘Zo diep dringt er geen licht meer door.’


2009

Barack Obama wint in de VS de presidentsverkiezingen

de Amerikaanse bank Lehman Brothers vraagt faillissement aan; de start van een grote kredietcrisis

CERN zet de Large Hadron Collider voor het eerst in werking

Check andere wetenschapsblogs.

Leuk: Op Science Now berekent Tori Hoehler hoe langzaam de bacteriën ademen.

Bron Eurekalert!, een online wereldwijde nieuwsservice van AAAS (spreek uit: triple A-S), die bijv. ook het tijdschrift Science uitgeeft.

Aanleiding voor dit artikel was het persbericht Barely alive deep-sea microbes.

‘Wat me opviel waren de extremen: in 86-miljoen jaar oude klei, diep in de oceaanbodem, amper lijken te leven, heel weinig zuurstof.’

20 The Art of Science 1‘Het treurigste aspect aan het leven vandaag de dag is dat wetenschap nu sneller kennis verzamelt dan de maatschappij wijsheid.’ Isaac Asimov, biochemicus en science-fictionschrijver

(1920-1992)

‘In de wetenschap is de enige betekenis van ‘feit’: erkend tot een zodanig niveau dat je het er in ieder geval voorlopig mee eens zou moeten zijn. Misschien dat appels morgen omhoog gaan vallen, maar die mogelijkheid verdient geen evenredige aandacht in het natuurkundelokaal.’Stephen Jay Gould, paleontoloog, geoloog, evolutiebioloog en

schrijver van populair-wetenschappelijke boeken (1941-2002)

‘Historici moeten hun wetenschappelijke resultaten toegankelijk maken voor een groot publiek, want als geschiedenismakers de zoektocht uit handen geven, wordt het verleden een prooi voor anderen.’ Jouke Turpijn, historicus (1976)

Ik geloof dat je als je wetenschapper de leek niet voor de gek moet houden. Ik zal je de les niet lezen als je je vrouw of je vriendin bedriegt of andere dingen doet als mens. Maar als wetenschapper moet je een speciaal soort eerlijkheid tonen. Dan heb ik het niet over ‘niet liegen’, maar over het uit alle macht laten zien dat je het misschien fout hebt. Dat is onze wetenschappelijke verantwoordelijk-heid, zeker tegenover collega’s en naar mijn mening ook tegenover leken.’Richard Feynman, natuurkundige en Nobelprijswinnaar (1918-1988)

Quotes

Jos Engelen is sinds 2009 voorzitter van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Engelen was eerder voorzitter van Astron, het NWO-instituut voor radio-astronomie, wetenschappelijk directeur van CERN en directeur van Nikhef. Hij studeerde natuurkunde in Nijmegen. NWO is een van de financiële partners van Kennislink.

1 Wetenschappers hebben de plicht om de resultaten van hun onderzoek te duiden met name voor de politiek.‘Mee eens, maar dat doen ze al. Probleem zit niet bij de wetenschappers maar aan de andere kant. Wetenschappers geven meestal goed aan dat er een foutenmarge is en er onzekerheden zijn. In de snelle interpretatie gaan die echter vaak verloren. Voorbeeld is de opwarming van de aarde, een complex onderwerp waarover vele wetenschappers zorgvuldig onderzoek doen. Het is een moeilijk proces om daar een samenhangende conclusie uit te trekken. Er zijn geen absolute waarheden, maar de politiek heeft daar geen boodschap aan.’


Kennislink opent een TwitteraccountRotterdamse OV schaft de

strippenkaart af en stapt als eerste over op de OV-chipkaart

De WHO noemt Mexicaanse griep officieel een pandemie

Kennislink presenteert de eerste auto op citroensap op de auto-RAI… 1 april!

2009 was Darwinjaar

5 Stellingen

Publiekscommunicatie over wetenschap is een taak van de wetenschap(per) zelf.‘Van harte mee eens, maar die doet dat natuurlijk in samen-werking met voorlichters en wetenschapsjournalisten. Het begint bij de wetenschapper zelf die verantwoordelijk is voor een goede uitleg, die daar de tijd voor moet nemen en die bereid moet zijn om advies van mensen te volgen die weten hoe je publiek kunt bereiken.’

Het Nederlandse topsectorenbeleid is de doodslag voor fundamen-teel wetenschappelijk onderzoek.‘Onzin, het programma van NWO dat we opstellen, laat dat goed zien: topsectoren kunnen integraal onderdeel zijn van wetenschapsbeleid. Het kan en moet een deel van je strategie zijn. Veel weten-schappers raken er ook door geïnspireerd. Maar weten-schapsbeleid is wel meer dan topsectorenbeleid alleen. Dat erkent iedereen, ook het bedrijfsleven. Fundamenteel onderzoek levert de topsectoren van de toekomst.’

Open Acces zal nooit zo betrouwbaar zijn als peer-reviewde publicaties.‘Dat is onzin, want Open Acces sluit peer-review helemaal niet uit. Er zijn al goede voorbeelden van tijdschriften, zoals PLOS, die wetenschap-pelijke publicaties gratis aanbieden maar wel de kwaliteit waarborgen door collega-wetenschappers het werk te laten beoordelen.’

Wetenschap is ook maar een mening.‘Populistische onzin. Wetenschap is het resultaat van goede gedefinieerde procedures, transparant en verifieerbaar.’

Jos Engelen2

3

4

5


Layar komt voor het eerst op

2010De WHO noemt Mexicaanse griep officieel een pandemie

Het lukt om menselijke cellen te herprogrammeren tot embryo-achtige stamcellen

Kennislink gaat samenwerken met Teleac en VPRO in het online initiatief W24.nl

22

In de vier weken voor de Tweede Kamer-verkiezingen van 12 september stond Kiezen met kennis online op de site van Kennislink. Daarmee konden kiezers nadenken over de wetenschappelijke onderbouwing – of het gebrek daaraan – van de claims en beloften van de politieke partijen. Een stemwijzer voor wie wetenschappelijke inzichten laat meetellen.

‘Als wij onze menings- vorming alleen moeten

baseren op wetenschappelijke onderzoeken, zouden wij hier vlug klaar zijn. Ik vind het een mening,’ zei VVD’er Anke van Blerck enige jaren geleden in de Tweede Kamer. En zij is niet de enige die zo denkt. Het gaat in politieke debatten maar weinig over wetenschappelijke inzichten. Langer straffen? Minder ontslagbescherming? Na decennia onderzoek is behoorlijk goed bekend wat het effect van deze maatregelen is. Die kennis wilden wij terug-brengen waar ze hoort: op de plek waar de maatregelen

worden voorgeschreven. En inderdaad: met sommige kwesties ben je dan snel klaar. Het ging hierbij trouwens niet over de wenselijkheid van bepaalde uitkomsten maar vooral over de doeltreffendheid.

Op zijn kop‘Versoepel het ontslagrecht’ zo pleiten verschillende politieke partijen. Maar wat is het gevolg voor de arbeidsmarkt? Durven werkgevers dan weer mensen aan te nemen? Het is veel onderzocht, en wat blijkt: het effect is vrijwel nihil. ‘In 2050 willen we Nederland volledig op duurzame energie draaien’,

staat in verschillende partijpro-gramma’s te lezen. Als politici dat echt weten te bereiken, zetten ze de samenleving op zijn kop. Maar als we alle Nederlandse daken vol leggen met zonnecellen, dekken we nog maar 5% van onze energie-behoefte. De korte termijn-maatregelen die de partijen voorstellen, staan in schril contrast met de duurzame doelen die ze nastreven. Of neem het begrotingstekort, een van de centrale thema’s van de verkiezingen. Waarom moet dat koste wat het kost terug naar drie procent? Alle vooraan-staande economen waarschu-

tekst BRAM VERMEER, BAS DEN HOND, SYBE RISPENS, beeld PARKERS

22



Vulkaan Eyjafjallajökull barst uit op IJsland.Dit leidt in veel Europese

landen tot sluiting luchtruim

Kennislink opent een Facebookpagina

Kennislink bericht over de Nanoboost: een drankje waar je slimmer van wordt. 1 april natuurlijk

Ons Homo sapiens–DNA blijkt Neanderthaler-DNA te bevatten

Jaar van de Biodiversiteit

wen dat dit de crisis verergert. En wat zei Keynes er ook weer over?Het is ernstig als dit soort argumenten niet meer tellen in het politieke debat. Het leidt tot fact free politics – een debat waarin meningen belangrijker zijn dan feiten en argumenten. Wij gingen die houding te lijf met Kiezen met kennis, een online spel waarin wetenschap en politiek met elkaar werden verbonden. Het leek daarmee op de Stemwijzer en het Kieskompas. Maar inhoudelijk ging Kiezen met kennis verder. Stemwijzer en Kieskompas vroegen meningen over

maatregelen, niet over het effect daarvan. Kiezen met kennis gaf geen stemadvies; het liet je vooral nadenken over de vraag hoeveel inzicht je hebt in de effectiviteit van maatregelen.

Dun koordOns initiatief bouwt voort op de discussie over evidence based policy. Het Rathenau-instituut concludeerde eerder dit jaar dat beleid en politiek met elkaar balanceren op een dun koord: ‘Te weinig wetenschap leidt tot populisme. Teveel wetenschap leidt tot vervreemding.’ Politici moeten leren leven met wetenschappelijke inzichten,

inclusief alle onzekerheden, zo stelt het instituut. Die onzeker-heden kwamen wij ook tegen: gegevens die elkaar tegenspre-ken of – lastiger – verschil van inzicht over de gebruikte methode. Kiezen met kennis gaf wetenschap een stem in het politieke debat. Als die stem duidelijk klinkt, is dat ook in het voordeel van de kiezers.

Kiezen met kennis is een initiatief van Newswhyre. Het werd onder-steund door Kennislink, het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en het Boy Tripfonds. Nalezen kan op www.kennislink.nl/kiezen.



lancering van de Gammacanon

Andre Geim krijgt samen met Konstantin Novoselov Nobelprijs natuurkunde voor de ontdekking van grafeen

Synthetische cel gemaakt uit

bestaande onderdelen

2011


Egyptische president Moebarak stapt op, begin van de Arabische lente

Osama bin Laden, leider van terreurorganisatie Al Qaida, wordt gedood

Aardbeving en tsunami beschadigen kerncentrales in Japan,

waaronder die bij Fukushima

Supercomputer Watson van IBM verslaat in quiz Jeopardy! de beste menselijke spelers ooit

Kennislink roept lezers op aardemonsters

in te sturen – voor 1-aprilgrap

Wisconsin

Kennislink inspireert

In het huidige landschap, waarin bezuinigingen zich aandienen, is het belangrijk om versnip-

pering van wetenschapscommunicatie tegen te gaan. Daar speelt Kennislink een belangrijke rol in. Want Kennislink is een centrale en openbare plek met toegankelijke en betrouwbare artikelen, geschreven door een onafhankelijke en ter zake kundige redactie en heeft een netwerk van wetenschappelijke partners. Een investering in Kennislink levert meer op dan de ontwikkeling en promotie van kleine specialistische websites, waar het bereik nog van opgebouwd moet worden.Tegelijkertijd is er ook het besef dat de omgeving van Kennislink constant in beweging is en ook

de wensen en eisen van partners en bezoekers veranderen. Dankzij haar netwerk van redacteu-ren en partners kan Kennislink alert reageren op al die veranderingen. En het publiek praat terug. Om dat proces te versterken gaat Kennis-link het publieke debat verder mogelijk maken en levend houden. We stimuleren dat weten-schappers gevraagd en ongevraagd komen meepraten en zorgen ervoor dat de discussie gevoerd wordt op basis van de juiste kennis en argumenten, met informatie over de actuele stand van de wetenschap.

Mensen rakenNaast het algemene publiek bedient Kennislink

tekst MONIQUE VAANHOLT, Uitgever en GIOVANNI STIJNEN, Senior accountmanager Uitgeverij, beeld LOTTE STEKELENBURG

Etalage van de wetenschap

In het geweld van de internet-ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar, heeft Kennislink zich gestaag maar voortvarend een unieke positie ver-worven, als een etalage van de wetenschap. Merken kwamen en gingen, Kennislink bleef. Taak volbracht? Wij vinden van niet. We beginnen pas.


Eerste afdaling sinds 1960 in de Marianentrog, tot 11 km diepte

Zeer oude grottekeningen in Spanje zijn mogelijk gemaakt door Neanderthalers

Venusovergang, Tweede en laatste in de 21ste eeuw,

de volgende overgang is in 2117

Higgsdeeltje lijkt gevonden in Cern

ook speciale doelgroepen als docenten en leerlingen van het voortgezet onderwijs. De site sluit aan op de educatieve eisen, artikelen zijn snel te vinden en ze zijn bruikbaar binnen de bestaande lesmethoden. Kennislink biedt de (maatschappelijke) context zodat leerlingen de stof beter begrijpen en de inhoud langer beklijft. Daarnaast hopen we leerlingen door ze te informeren over het bestaan en de inhoud van wetenschap te inspireren om een toekomst op te bouwen in de wetenschap. Het verhaal houdt overigens niet op bij Kennis-link. Wij wisselen inhoudelijke informatie uit met verschillende mediapartners. Dat leidt tot meer artikelen op Kennislink, maar ook tot een bredere

verspreiding van de informatie via Kennislink. Wij willen steeds meer mensen raken met wetenschappelijke verhalen, en dat betekent dat we ons blijven ontwikkelen en verbeteren. Dit doen we binnen de uitgeverij van het science communication center van NCWT, waar ook science center NEMO en het Science Learning center onder vallen, maar we nemen ook deel aan diverse nationale en internationale projecten. We kunnen dit alleen maar verder ontwikkelen als nieuwe en bestaande partners gelijk met ons optrekken. Van de bestaande partners weten we dat zeker. En nieuwe partners roepen we op om met ons mee te werken aan een inspirerende toekomst.

Beeld van de tentoonstelling Schoonheid in de wetenschap, een samenwerkingsproject van museum Boijmans van Beuningen en Kennislink uit 2011.


Taalcanon komt eraan

Eerste gentherapie goedgekeurd door de Europese commissie

Higgsdeeltje lijkt gevonden in Cern

2013

De wereld vergaat niet, anders dan sommigen denken af te kunnen leiden uit de Maja-kalender

ACTUEEL DNA-ONDERWIJSOntwikkelingen in het moderne genetische onderzoek gaan

razendsnel. DNA-onderzoek ligt aan de basis van nieuwe

diagnostiek en behandelmethoden, de veredeling van land-

bouwgewassen en de toepassing van micro-organismen in

de industrie. Uiteraard besteden de schoolvakken biologie

en natuur, leven en techniek aandacht aan DNA, genetica

en de life sciences. Realiteit is echter dat het voor docen-

ten en uitgevers van leerboeken lastig is om bij te blijven.

De website AllesoverDNA.nl is door CSG Centre for So-

ciety and the Life Sciences ontwikkeld in nauwe samen-

werking met docenten en onderwijsontwikkelaars om het

onderwijs hierin te ondersteunen. Leerlingen vinden er

oefentoetsen en hulp bij het voorbereiden van examens.

Voor achtergrondinformatie en nieuws, kan een leerling

met één klik naar relevante artikelen van Kennislink gaan.

Verder krijgen de beschrijvingen van begrippen extra diep-

gang door de integratie van de zeer populaire animaties

van Bioplek.org. DNA.nl wil samen met haar partners

het goede voorbeeld geven voor actueel DNA-onderwijs.

Dit is een initiatief van CSG Centre for Society and the Life Sciences en de centra van het Netherlands Genomics Initiative


Internationaal jaar van statistiek, watersamenwerking en Quinoa (gewas dat de Inca’s al aten)

Nationaal jaar van het voorlezen

Rijksmuseum weer open

planetoïde Apophis scheert langs de Aarde

Nederland neemt laboratoria in gebruik op Antartica

5 Stellingen

Wetenschap moet een basisvak zijn vanaf de lagere school.‘Naar mijn mening hoor je wetenschap te verweven in allerlei vakken die op de basisschool en de middelbare school worden aangeboden. Een extra vak lijkt mij niet nodig.’

Internet is een onmisbare bron in het onderwijs.‘Als je eigentijds en aanspre-kend les wilt geven, is internet onmisbaar. Digitale school-borden bieden zoveel moge-lijkheden om internet op een functionele manier te gebrui-ken, dat het jammer is als je die mogelijkheid niet benut.’

Scholieren zijn niet geïnteresseerd in wetenschap.‘Scholieren is een verzamel-naam voor een grote groep individuen. Een aantal jongeren zal geen boodschap hebben aan de wetenschap. Maar in mijn klassen – en dan vooral in de bovenbouw van het vwo – zie ik elke dag ook een grote groep leerlingen die wel nieuwsgierig zijn, die kritische vragen stellen en op zoek zijn naar antwoorden.’

Wetenschappers hebben de plicht hun kennis in het onderwijs te delen.‘Als wetenschapper wil je de wetenschap verder brengen. Dat kan alleen als er telkens weer een nieuwe generatie wetenschappers opstaat met een frisse kijk. Als wetenschap-pers hun kennis in het onder-wijs delen, vergroot je de kans dat jongeren geprikkeld worden om op een wetenschap-pelijke manier over problemen na te denken.’

Docenten moeten ambassadeurs zijn voor de wetenschap.‘Docenten hebben een voor-beeldfunctie. Ze moeten jongeren stimuleren het beste uit zichzelf en hun omgeving te halen. Dat bereik je door jongeren kennis te laten maken met wetenschap.’

Erika Sanders

Erika Sanders is lerares Nederlands op de scholengemeenschap Niftarlake-college in Maarssenbroek. Ze studeerde Nederlands aan de Universiteit van Utrecht.

2

1

3

4

5


Volgens ING is de hypotheek van een kwart van alle huizen hoger

dan de waarde van het huisVerwacht zonnemaximum

met veel zonnevlekken, en dus spectaculair noorderlicht

China doet een onbemande maanlanding

Eerste commerciële/particulere ruimtevlucht van Virgin’s

SpaceShipTwo

2014Eerste apparaten met memristors op de markt (nanotechniek die functies van o.a. harde schijf van je computer kan overnemen).

12

3

6

9

30

Stier HermanDe op 2 april op dertienjarige leeftijd overleden Stier Herman was het eerste genetisch gemodi-ficeerde rund. Waarom werd, als het om de melk ging, een stier gemodificeerd en niet een koe?a Een stier heeft meer kans om volwassen te wordenb Een stier krijgt meer nakomelingenc Het modificeren lukte toevallig als eerste bij een stierd Het DNA van een stier is makkelijker te manipuleren

Zomertijd ingegaan De klok werd 31 maart om 02.00 uur een uur vooruit gezet. Waarom wordt de klok in de tropen niet verzet? a De landen in de tropen zijn meestal te arm b De mensen leven er niet volgens de klok c Het is in de tropen te warm en vochtig d In de tropen is geen zomer

Herfst weer begonnen In de herfst verdwijnt de groene kleur uit de bladeren van de bomen, en uiteindelijkvallen ze er vanaf. Bladeren hebben nerven. Wat is GEEN functie van nerven? a Aanvoer van waterb Omzetten van koolstofdioxide c Transport van voedingsstoffend Versteviging van het blad

VriesdrogenIn Zweden wordt een derde alternatief ontwikkeld voor begraven en cremeren: vriesdrogen. Na vriesdrogen blijft alleen droog poeder over. Hoe werkt vriesdrogen? Het lichaam wordt eerst bevroren;a dan wordt het onder lage druk verwarmd,

zodat het bevroren water sublimeertb dan wordt het onder zeer hoge druk ge-

bracht, zodat alle water weggeperst wordtc dan wordt het tot poeder gestampt, dat

vervolgens onder hoge temperatuur gedroogd wordt

Nieuw-Zeeland schuift wat opNieuw-Zeeland kroop 30 centimeter dichter naar Australië, als gevolg van een aardbeving op 17 juli. De aardkorst bestaat uit 15 bewegende ‘platen’. Waardoor bewegen die aardplaten eigenlijk?a De platen passen eigenlijk net niet allemaal op

de aardbolb De platen zijn veel lichter dan het onderliggende

materiaal van de mantelc Door temperatuurverschillen gaat de mantel van

de aarde bewegend Het magnetisch veld van de aarde trekt deeltjes

omhoog of omlaag

Joesjtsjenko vergiftigd Onderzoek heeft aangetoond dat de Oekraïense presidentskandidaat Joesjtsjenko is vergiftigd met dioxine.Welk effect van dioxine op de gezond-heid van mensen is wetenschappelijk bewezen? a Geen enkel effect is bewezen b Dioxine veroorzaakt chlooracne c Dioxine veroorzaakt chlooracne en kanker d Dioxine veroorzaakt chlooracne, kanker en

stoornissen van het immuunsysteem

© N

AT

UR

ALI

S


Internationaal jaar van kristallografie en familieboerderijen

De ruimtetelescoop Hubble keert terug naar de aarde en verbrandt in de atmosfeer

Vijfde IPCC-rapport over de staat van het

klimaat verschijnt

Eerste commerciële maanlanding

Sciencequiz

Reuzendiamant gevonden In Zuid-Afrika werd kort geleden de grootste diamant ooit gevonden, van maar liefst 1,4 kilogram. Tot nu toe was de Cullinan de zwaarste.Waaraan heeft diamant zijn enorme hardheid te danken?a De grote massa van atoomkernenb De stabiele rangschikking van atomenc Grote ladingsverschillen tussen ionend Zeer kleine tussenruimten tussen moleculen

Elementaire deeltjes winnenDe Nobelprijs voor Natuurkunde ging in 2008 naar 3 wetenschappers voor hun theoretische bijdragen aan het onderzoek naar elementaire deeltjes. Zet de deeltjes op volgorde van klein naar groot.a Atoom – proton – quark – elektronb Elektron – atoom – proton – quarkc Proton – quark – elektron – atoom d Quark – elektron – proton – atoom

Toetanchamon had malariaToetanchamon bevat 3500 jaar oud DNA. De farao had een erfelijke ziekte en malaria. Waar konden ze het DNA van de mummie uit isoleren?a Botcellenb Hersencellenc Levercellend Rode bloedcellen

Wietpas ingevoerd De op 1 mei ingevoerde wietpas moet voorkomen dat buitenlanders in Nederland marihuana gebruiken. Van wiet krijg je drang om heel veel te gaan eten. Hoe komt dat? a Wiet beïnvloedt het hersengebied dat honger reguleertb Wiet verdooft de zenuwen in de maagwandc Wiet verhoogt het suikerniveau in het bloedd Wiet vertraagt de opname van voedingsstoffen in de darmen

Abelprijs voor John MilnorWiskundige John Milnor kreeg dit jaar de Abelprijs. Zijn vakgebied, de topologie, bestudeert vormen. Stel, je hebt een vierkant stuk rubber, en je plakt de randen in de aangegeven richting aan elkaar: a op a en b op b. Welke vorm krijg je dan?a Een bolb Een cilinderc Een cirkeld Een donut

a

a

b b

Vanaf het begin stond er op Kennislink de sciencequiz van De Praktijk. www.praktijk.nu

Hier uit elk jaar een vraag. Antwoorden op pag 48

© N

AT

UR

ALI

S


24 augustus: NASA’s ruimtevaartuig New Horizons passeert Neptunus

ESA’s komeetverkenner Rosetta komt in baan van de komeet

67P/Churyumov-Gerasimenko

Eerste commerciële maanlanding

2015

voorzichtig begin herstel van de arbeidsmarkt volgens UWV

32

‘De aanwezigheid van internet- en communica-

tietechnologie op scholen is enorm toegenomen,’ zegt Frans Schouwenburg van Kennisnet. Deze stichting helpt onder-wijsinstellingen bij het inzetten van digitale toepassingen en mediawijsheid. ‘Scholen

gebruiken nu massaal elektro-nische leeromgevingen en geavanceerde software waarmee leerlingen gevolgd worden. Verder worden er opdrachten klaargezet op de computer; dat was vijf of tien jaar geleden wel anders.’ Kennisnet meet jaarlijks de stand van ict-zaken in het onderwijs. ‘Toen wij tien jaar geleden begonnen met die metingen was de verhouding computer/leerling één op

Onderwijs voegt voorzichtig in op de

=


Het eerste Millenium Development Goal van de Wereldbank is gehaald: minder dan 10% van

de wereldbevolking leidt honger

Totale zonsverduistering boven het noorden van de Atlantische Oceaan en de Noordpool

Kunnen alle schoolboeken het land uit en doen leerlingen de nodige kennis voortaan achter beeldschermen op? De digitalisering van het onderwijs schrijdt inderdaad voort, maar computerloze lesmethoden liggen nog lang niet bij het oud papier.

twintig,’ vertelt Schouwenburg, ‘nu is verhouding al een paar jaar vrij consequent één op vier à vijf.’ Ook andere apparatuur, zoals het digitale schoolbord, is op scholen steeds vaker gewoon voorhanden.

Eigen houtjeWel bestaan er grote onderlinge verschillen bij scholen. Voor zijn promotieonderzoek naar digitalisering in de geschiede-nisles, schoof Olivier Nyirubu-gara aan in twee middelbare schoolklassen. De ene school voerde een één-kind-één-lap-topbeleid en bood leerlingen ook tijdens de les onbeperkt toegang tot internet. De andere

school had in het klaslokaal geen enkele computer beschik-baar voor de leerlingen, maar evengoed, zo constateerde Nyirubugara, ‘gebruikten ze stiekem toch hun eigen digitale apparaten om op het web te surfen.’Het is natuurlijk wel de vraag wat scholieren dan achter al die digitale apparatuur uitvoeren. Nyirubugara zag leerlingen internet gebruiken ‘als een manier om zich te ontspannen na hun intellectuele inspan-ningen’, maar ook om online informatie te zoeken voor bijvoorbeeld werkstukken. Nyirubugara typeert die werkstukken als citaatcom-

pilaties. Knip- en plakwerk dus. Toch hoeft dat volgens hem geen probleem te zijn. Het vinden en omzetten van geschikte bronnen en relevante fragmenten tot een nieuw en samenhangend verhaal, is helemaal niet zo makkelijk. ‘Het web,’ stelt Nyirubugara, ‘stimuleert cruciale intellec-tuele vermogens.’ Maar vinden leerlingen op eigen houtje de weg wel in het doolhof dat internet heet? ‘Nee, zeker niet,’ stelt taalhistoricus Ewoud Sanders, die de gids Eerste Hulp Bij e-Onderzoek schreef. We denken soms dat leerlingen kunnen toveren met de computer. ‘Maar als ik aan

tekst ANNERIENKE FIOOLE, foto PARKERS

Onderwijs voegt voorzichtig in op de

=


Alle landen van de Europese Unie moeten een plan hebben voor de verwerking en opslag van hun radioactieve afval

NASA’s ruimtevaartuig New Horizons passeert Pluto

Ziekenhuizen kunnen nieuwe organen voor patiënten uitprinten volgens

voorspellingssite Envisioningtech.com

2016

34

de scholieren zelf vraag wat ze precies doen, dan valt de hoeveelheid trucs om te zoeken op internet wel erg tegen, net zoals bronnen op waarde schatten.’ Volgens hem is onderwijs hierin hard nodig.

Context‘Het digitale schoolbord is een sprekend voorbeeld van het onbenutte potentieel in het onderwijs,’ zegt hoogleraar effectieve leeromgevingen Egbert Harskamp van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij meent dat het daadwerkelijk inzetten van alle digitale mogelijkheden het onderwijs veel efficiënter en effectiever zal maken. Docenten zijn hierbij de belangrijkste schakel. ‘Leraren moeten innovaties kunnen inzetten op een manier die bij hen past en het lesgeven verbetert.’‘Het onderwijs heeft behoefte aan voorbeeldprojecten van leermethoden die effectief

worden ondersteund door software,’ denkt Harskamp. De beschikbare digitale middelen fungeren vooral als aanvulling. Ze vervangen de bestaande lesmethoden niet echt. Daardoor wint de computer het voorlopig nog niet echt van het ouderwetse schoolboek.’Toch is voor onderwijs juist het bieden van die context op internet ook nuttig. Dat blijkt bijvoorbeeld uit reacties die Kennislink krijgt van docenten. ‘Het is een echte aanwinst voor mij als leraar maatschappijleer om leerlingen te laten zien waar sociale wetenschappers zich mee bezig houden,’ laat Arthur Pormes weten, leraar maat-schappijleer aan scholenge-meenschap Broklede in Breukelen en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Docenten Maatschappijleer. En Kees Strijker, leraar biologie en ANW aan het Lorentz Lyceum in Arnhem schrijft: ‘Mijn leerlingen kunnen voor

betrouwbare informatie voor allerhande praktische opdrach-ten (PO’s), werkstukken etc. fantastisch bij Kennislink terecht!’Kennisnet is in 2012 samen met de educatieve uitgevers en Stichting Leerplanontwikkeling Nederland het project educa-tieve contentketen gestart, in samenwerking met open-con-tentaanbieders – waaronder Kennislink – om een betere koppeling te maken tussen lesmethoden en materiaal dat beschikbaar is op internet. Het idee is dat uitgevers de paragra-fen van hun lesmethoden koppelen aan een standaard trefwoordenlijst. Aanbieders van context (beeld en tekst) doen hetzelfde met hun informatie waardoor leerkrach-ten en leerlingen bij elke lesmethode relevant materiaal kunnen vinden. Meer informatie op:

www.educatievecontentketen.nl.

Het digitale schoolbord is een sprekend voorbeeld van het onbenutte potentieel in het onderwijs.’

digitale snelweg2016 januari februari maart april mei juni

On-shore windmolenparken concurreren met gasturbines voor

energieopwekking, volgens bureau Bloomberg

De wereld anders zienAstronaut André Kuipers begrijpt als geen ander hoe je het grote publiek betrekt bij wetenschap. Tijdens zijn ruimtevlucht stuurde @astro_andre ruimtekiekjes naar zijn ruim 260.000 volgers. Hier: Nederland en het noorderlicht gevangen in één foto.

digitale snelwegjuli augustus september oktober november december

Alle landen van de Europese Unie moeten een plan hebben voor de verwerking en opslag van hun radioactieve afval

Russisch bedrijf Orbital Technologies lanceert eerste

ruimtehotel

Automatische spraakherkenning maakt dat computers ons verstaan en opdrachten goed uitvoeren

2017

Wel of niet prikkenVanaf 2009 werden alle 12-jarige meisjes opgeroepen voor vaccinatie tegen het HPV-virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt. Tot schrik van de overheid en de wetenschap ontstond er een heftige discussie en media-hype voor en tegen inenting die vooral op internet- blogs gevoerd werd buiten de normale kanalen om. De opkomst viel daardoor tegen.

36 ©

FR

AN

K V

AN

DA

M,

RIV

M


De laatste geheime documenten rondom de moord op John F. Kennedy worden vrijgegeven

ESA lanceert zonnesatelliet SOLO

Iedere auto krijgt toegang tot internet

Wetenschap is ook maar een mening.‘Oneens. Wetenschap bepaalt het verschil tussen meningen, overtuigingen en feiten. Dat onderzoekuitkomsten soms beïnvloed worden door culturele of andere invloeden is onvermijdelijk, maar elke nieuwe generatie onderzoekers heeft de plicht de feiten te blijven onderzoeken.’

Wetenschap moet een basisvak zijn in primair en secundair onderwijs.‘Mee eens. STEM (science, technology, engineering en math) als samenhangend vak zo jong mogelijk aanbieden, levert een fundamentele bouwsteen voor een meer science minded samenleving.’

Wetenschapscommu-nicatie in Nederland is veel te versnipperd.‘Mee eens. Er is in Nederland geen eenduidig beleid voor wetenschapscommunicatie. Zonder dat kun je ook geen heldere strategie formuleren, en kunnen verschillende partijen uiteenlopende doelen, middelen en doelgroepen kiezen. Dat hoeft geen slechte communicatie op te leveren, maar het is wel lastig om een gemeenschappelijke bood-schap over het nut en belang van wetenschap uit te zenden.’

Internet is totaal onge- schikt voor wetenschaps-communicatie omdat het een veel te onbetrouw-baar medium is.‘Oneens. Internet is een fantastisch medium voor wetenschapscommunicatie. Juist in een omgeving waar de bronnen niet altijd herkenbaar of betrouwbaar zijn, kunnen onafhankelijke betrouwbare websites een fantastische rol vervullen en een groot en gevarieerd publiek bereiken.’

Wetenschappers hebben de plicht om de resultaten van hun onderzoek te duiden, vooral voor de politiek.‘Mee eens. Publiek gefinancierd onderzoek moet toegankelijk worden gemaakt voor profes-sionals en leken. Dat creëert draagvlak, transparantie en verantwoordelijkheid.’

5 StellingenMichiel Buchel is algemeen directeur van het Nationaal Centrum voor Weten-schap en Technologie, moederstichting van onder andere Science Center NEMO, Science Learning Center en Uitgeverij NCWT, dat o.a. Kennislink maakt. Hiervoor was hij directeur van Het Amsterdams Uitburo.

Michiel Buchel

2

1

3

4

5


De grootste betonnen dam ter wereld in de Dibang Vallei Dam in India wordt voltooid

De Noord/Zuidlijn van de Amsterdamse metro is klaar

De European Extremely Large Telescope wordt in gebruik genomen

2018

38

Tot 31 december 2012 vult Kennislink een tijdcapsule met voorspellingen over de wetenschappelijke ontwikkelingen in de komende tien jaar. Iedereen kan bij-dragen. Over tien jaar, op 15 april 2022, maken we de capsule open om te zien of de voorspellingen zijn uitgekomen. Hier vast de vooruitblik van een aantal Kennislinkredacteuren. Bekijk de rest via Layar of www.kennislink.nl/tijdcapsule en voeg vooral je eigen voorspelling toe.



Over tien jaar zijn chips net zo goedkoop als kladpapier. Ze zitten overal: je toiletpot checkt je urine of je een beginnende tumor hebt, je behang doet dienst als tv-scherm en je auto houdt zelf afstand. Eindeloze mogelijkheden…’Sven de Jong

Door automatische spraakherkenning moet het mogelijk zijn om een willekeurige tekst aan je computer te dicteren, zodat je geen lange stukken meer hoeft in te tikken. En heb je een vraag, dan stel je die mondeling aan Google.’ Mathilde Jansen

Overal om ons heen zien we buigzame beeld-schermen van grafeen. We dragen mobiele telefoons als horloges om de arm. Quantum-computers breken door en de eerste kanker-therapie met tumorzoekende nanodeeltjes is rijp voor grootschalige toepassing.’Barry van der Meer

De scheiding tussen de online, de virtuele, en de ‘echte’, fysieke wereld zal vervagen. We voeren gesprekken met ‘echte’ en virtuele gesprekspartners en op elke locatie kun je digitale informatie opvragen over je omgeving.’Ilja van Dam



De London Conventie, die het dumpen van afval in zee

verbiedt, verloopt

De opvolger van Hubble, ruimtetelescoop James Webb, wordt gelanceerd

Het aantal kankerpatiënten door asbest daalt, omdat asbest nu langer is

verboden dan de incubatietijd

tekst MARJOLEIN OVERMEERbeeld RATHENAU

‘Wetenschap is niet ingewikkeld en burgers

begrijpen haar heel goed, ook al denken wetenschappers vaak van niet,’ meent Jan Staman, directeur van het Rathenau-instituut. ‘Mensen hebben meteen in de gaten of iets de moeite waard is om naar te luisteren.’ De informatieverstrekking over wetenschap kreeg eind vorige eeuw een belangrijke draai naar transactiedenken: het algemene publiek moest meer betrokken

Is het publieke debat een betrouwbare bron van informatie over wetenschap? En hoe voorkom je dat de discussie eindigt in een gevecht? Kennislink ging in gesprek met �an Staman, directeur van het Rathenau-instituut voor onderzoek en debat over weten-schap en technologie.

‘ B�rgers niet zo dom als we vaak denken’

Jan Staman is sinds 2002 directeur van het Rathenau Instituut. Daarvoor bekleedde hij functies bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Staman studeerde Nederlands Recht en Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht.


De Maas overstroomt vanaf nu nog maar maximaal

eens in de 250 jaar

Alle huishoudens kunnen een 3D-printer aanschaffen

Kerncentrale Borssele 2 wordt geopend

2019

40 Het gezag van de wetenschap staat buiten kijf, maar in een waardeconflict is de wetenschappelijke methode waardeloos.’

40

worden bij de wetenschap en ook mee kunnen praten, input geven. Tot die tijd had het publiek een veel passievere rol. Bij het klassieke transmissie-denken wist de leek niets en moest hij onderwezen worden door de wetenschappers. Hoewel de nieuwe visie al enkele decennia in zwang is, handelen veel wetenschappers daar nog niet naar, volgens Staman. ‘Wetenschappers zetten zichzelf graag op een voetstuk maar daar kijken de mensen dwars doorheen. En dan wil een wetenschapper nog wel eens hard van zijn voetstuk vallen.’

Niet praten maar luisteren!Bij de nieuwe vorm van communicatie over wetenschap organiseert men van alles om burgers te informeren en hun een stem te geven. Lezingen, educatief materiaal, weten-schapsfestivals, science-cafés, burgerpanels, debatten, noem het maar op. ‘Die bereiken niet alleen de hoogopgeleide laag van de bevolking, maar net zo goed MBO-ers,’ zegt Staman. Het publieke debat is een be-

langrijke bron van informatie. ‘Vooral als er tegenspraak komt. Wetenschappers hebben de waarheid niet in pacht en ze benaderen het onderwerp van het debat vaak te eenzijdig. Wetenschap is maar deels de oplossing van het probleem en dat komt tijdens een debat aan het licht.’Verhitte publieke discussies, vaak naar aanleiding van precaire onderwerpen, kunnen nog wel eens ontsporen. De wetenschappelijke feiten zijn dan niet meer belangrijk en het sentiment neemt de overhand. Neem het voorbeeld van de HPV-vaccinaties bij dertienja-rige meisjes, om daarmee de kans op baarmoederhalskanker flink te verkleinen (zie pagina 36). Uit angst hielden veel ouders hun kinderen thuis. Om paniek te voorkomen moeten wetenschappers volgens Staman ophouden met zich te gedragen als de klassieke wetenschapper en meer luisteren naar het publiek. ‘Het gezag van de wetenschap staat buiten kijf, maar in een waardeconflict is de weten-schappelijke methode waarde-

© N

CW

T


Pensioengerechtigde

leeftijd is 66 jaar

Kernfusiereactor ITER start eerste plasma- experimenten

Lancering van ruimtelescoop Euclidius die onderzoek doet naar donkere materie en donkere energie

Supercomputers halen 1 Exaflop, ofwel 1 triljoen operaties per seconde

loos. Op zulke momenten heeft de wetenschap nooit het laatste woord en is zij nooit de ultieme oplossing.’

HulptroepenIn het geval van een uit de hand gelopen discussie is het organiseren van een publiek debat mosterd na de maaltijd, meent Staman: ‘Uit weten-schappelijk onderzoek is gebleken dat de zorgen over nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen over het algemeen niet voortkomen uit gebrek aan informatie. De mensen hebben op dat moment geen vertrouwen meer in de regulerende instanties of de informatiebron. Als mensen zich niet meer veilig voelen, mondt het publieke debat uit in een gevecht. Het gaat niet meer om de dialoog maar slechts om het krijgen van gelijk.’ De oplossing is volgens Staman een bijeenkomst in gesloten kring met de stakeholders. ‘Er is een wending nodig om het gevecht om te buigen naar een dialoog. Dit kan bijvoorbeeld door het inbrengen van nieuwe onderzoeksrapporten. Nieuwe

inzichten creëren weer ruimte in de discussie en daarmee in het publieke debat.’ Maar voorkomen is beter dan genezen. ‘Eerder het publiek informeren kan een hoop wantrouwen en onrust voorko-men. De rol van de wetenschap-per is daarbij belangrijk, zeker als het om gevoelige onder-zoeksresultaten gaat.’ Een oproep van Staman aan de wetenschappers: ‘Plaats niet in je eentje een stukje in de NRC maar verzamel hulptroepen om je heen. Overleg hoe je de samenleving op de hoogte brengt. Het gaat namelijk niet om een mededeling maar om een proces. De burgers en de politici moeten het kunnen begrijpen en de risico’s kunnen onderschrijven. Als vervolgens het publieke debat ontstaat, is het fijn terug te kunnen vallen op experts. Geen enkele onderzoeker weet alles – dan is het goed om deskundigen om je heen te hebben die de ontbrekende informatie kunnen aanvullen en die je conclusies dragen.’

Het gezag van de wetenschap staat buiten kijf, maar in een waardeconflict is de wetenschappelijke methode waardeloos.’

Debat op KennislinkKennislink start een online-debat voor het grote publiek over maatschappelijke vraagstukken, met inbreng van Rathenauers, KL-redac-teuren en wetenschappers.


Wereldwijd zijn 4 tot 5 miljard mensen online

Eerste beelden van radiotelescoop Square Kilometre Array komen binnen

Lancering van ruimtelescoop Euclidius die onderzoek doet naar donkere materie en donkere energie

Autonoom rijdende auto’s komen op de markt, volgens

voorspellingssite Envisioningtech.com

2020

Quotes

The Art of Science 2‘Niets in het leven moet worden gevreesd, het moet alleen begrepen worden. Nu is het de tijd om meer te begrijpen, zodat we voor minder bang hoeven te zijn.’Marie Curie, natuur- en scheikundige, winnaar van twee Nobelprijzen (1867-1934)

‘Ik was een beetje gefrustreerd, werkend in het lab. Als ik heel opgewonden was over een nieuwe ontdekking had ik toch het gevoel: wie weet wat ik doe?’Bioloog Eric Karsenti greep daarom zijn scheeps-expeditie om plankton te verzamelen rond de wereld aan om in elk land dat ze aandeden journalisten en kinderen aan boord uit te nodigen.

‘Voor de waarde van dit boek is het niet van belang dat het de waarheid bevat voor de lange termijn of op het kleinste detail. Ik ben al tevreden als het wordt gezien als een bescheiden bijdrage om een ingewikkeld probleem iets minder ingewikkeld te maken.’Claude Lévi-Strauss, antropoloog en schrijver over zijn beroemde boek Mythologiques I: Le cru et le cuit

‘Wetenschap bestaat uit feiten. Zoals een huis is opgebouwd uit stenen, zo is wetenschap gebouwd met feiten. Maar een berg stenen is geen huis en een collectie feiten is ook niet noodzakelijk wetenschap.’Henri Poincare, wiskundige (1854-1912)

Als een oudere, gerespecteerde wetenschapper zegt dat iets mogelijk is, dan heeft hij vrijwel zeker gelijk, maar als hij zegt dat iets onmoge-lijk is, dan heeft hij het waarschijnlijk fout. Arthur C. Clarke, science-fictionschrijver en uitvinder (1917-2008)

42

Ontdek met BWM de nieuwste ontwik-kelingen op het gebied van bioweten-schappen. Van diabetes tot biogrond-stoffen en van hersenen tot evolutie.

De boekjes zijn geschreven door top-wetenschappers: objectief, scherpzinnig en verrassend.

Cahiers in 2012:> Ziekte van Lyme> Bewegen doet leven> Confl ict> Biodiversiteit

Bezoek www.biomaatschappij.nl voor abonnementen, lespakketten en meer dan 30 publicaties van stichting Bio-Weten-schappen en Maatschappij

In dit nummer:> Van honger naar obesitas> De houdbaarheid van voedingsadviezen> Eet je slank

> Speciale voeding voor baby’s en bejaarden> Tussen voeding en medicijnen> Voeding op de maat van je genen

Tiny van BoekelJannes van EverdingenKees de GraafRob Buiter (eindredactie)Met een voorwoord van Pierre Wind

Je bent wat je eet

Stichting Bio-Wetenschappen en M

aatschappij

Bio-Wetenschappen en Maatschappij

Je bent wat je eet. Dat geldt niet alleen in de let-

terlijke zin van het woord. Alles in je lijf – spie-

ren, botten, hersenen – is ooit in kleine onder-

delen als voedsel naar binnen gegaan. Voor een

gezond lijf moet je dus gezond eten en als je er

te lang een slecht voedingspatroon op nahoudt

gaat dat ook ten koste van je gezondheid. Tegelijk

ben je ook fi guurlijk wat je eet, want wat voor

beeld krijg je bij iemand die een ‘broodje bal’ weg

hapt, vergeleken bij iemand die een croissantje

camembert prefereert? Voedsel staat meer dan

ooit in de belangstelling. En dat in een tijd dat

ons voedsel nog nooit zo veilig was en zo over-

vloedig voorhanden als nu. Hoe bepaal je wat gezonde voeding is? Als je dat al weet, hoe verspreid je die kennis? En

waarom is het dat sommige voedingsmiddelen

zo verdacht veel op medicijnen lijken? Al deze

vragen worden beantwoord door enkele toonaan-

gevende deskundigen op het gebied van voeding,

voedsel en gezondheid. Het voorwoord bij dit

cahier wordt verzorgd door televisiekok Pierre

Wind, dezelfde man die ook ijvert voor verplichte

smaaklessen op scholen. Want de beschikbaar-

heid van veel voedsel mag dan wel vanzelfspre-

kend zijn, kennis, en aandacht voor voeding en

gezondheid spreekt daarmee nog niet voor zich.

Je bent wat je eet

Voeding en gezondheid

bio -wetenschappen en ma atschappij k warta al 2 2011 € 6,–

Je bent wat je eet_cv_2.0.indd 1

20-5-11 13:28

Bio-Wetenschappen en Maatschappij

Ziekte van Lyme

Stichting Bio-Wetenschappen en M

aatschappij

Bio-Wetenschappen

en Maatschappij

Ziekte van LymeNasleep van een tekenbeet

bio -wetenschappen en ma atschappij k warta al 1 2012 € 6,–

In dit nummer:

> Deltaplan tegen Lyme

> Naar 44.000 patiënten?

> Van bladerlaag tot tekenbeet

> Klachten na behandeling

> De teek rukt op

> Alliantie tussen teek en bacterie

Redactie:

Peterhans van den Broek

Jannes van Everdingen

Fedor Gassner

Maarten Evenblij (eindredactie)

Met een voorwoord van Willem Takken,

hoogleraar Entomologie aan Wageningen University

Een tekenbeet merk je nauwelijks, maar hij kan

grote gevolgen hebben. De kleine spinachtige

teken kunnen bacteriën overbrengen die de

ziekte van Lyme veroorzaken. En daarop moet je

alert zijn. Want steeds meer mensen in Neder-

land krijgen lymeziekte. Nu zijn dat er ongeveer

22.000 per jaar. Maar als er geen maatregelen

worden genomen, is dat aantal verdubbeld in

2030, denken sommige deskundigen. Daarom

pleiten zij voor een ‘Deltaplan tegen Lyme’.

Teken zitten verstopt in het groen en doordat de

hoeveelheid bos in Nederland is toegenomen,

er meer warme dagen dan vroeger zijn en meer

mensen recreëren in de natuur, is de kans op een

tekenbeet en dus ook op lymeziekte toegenomen.

Hoewel de meeste mensen genezen na een een-

voudige antibioticakuur, kan de aandoening een

slepende affaire worden, die maar moeilijk valt te

genezen. Het is niet gemakkelijk vast te stellen of

iemand de ziekte van Lyme heeft. De verschijn-

selen blijven vaak onopgemerkt en de tests geven

lang niet altijd uitsluitsel. Daarom pleiten patiën-

ten voor een ruimhartiger behandeling en willen

ze vooral dat hun klachten serieus worden geno-

men. De meeste dokters vinden in het algemeen

dat ze voldoende voor hun patiënten doen, maar

deze twijfelen soms aan hun visie op lymeziekte

en hebben geen vertrouwen. Dat heeft geleid

tot een slepende controverse tussen artsen en

patiënten. Een nieuwe richtlijn voor de behande-

ling van de ziekte van Lyme, die in het het eerste

kwartaal van 2012 werd geformuleerd, heeft de

partijen dichter bij elkaar gebracht.

Ziekte van Lyme_cv_1.0.indd 1

01-03-12 14:45

van Lyme van Lyme van LymeNasleep van een tekenbeetNasleep van een tekenbeet

Sle� ts € 6,- per boekje

Nu � k online op Ke� i� ink

MET BWM WEET JE MEER!


Het is normaal om insecten te bestellen in een Nederlands restaurant,

volgens hoogleraar Marcel Dicke van de WUR

Gat in de ozonlaag zou dicht kunnen zijn

5 Stellingen

Wetenschap is ook maar een mening.‘Bij zo’n uitspraak vraag ik me altijd af wat de context was en wat de spreker ermee wil zeggen. De geloofwaardigheid van wetenschap lijkt in het geding, maar vooral de wetenschap zelf is bezig met die vraag. De meeste mensen twijfelen daar helemaal niet aan: ze gebruiken zelf weten-schappelijke argumenten als die te pas komen. Het probleem is eerder het gebrek aan een echte dialoog.’

Wetenschappers hebben de plicht om de resultaten van hun onderzoek te duiden.‘Niet alleen duiden dus, het gaat ook en vooral om de dialoog.’

Publiekscommunicatie over wetenschap is een taak van de wetenschap(per) zelf.‘Ook van de wetenschapper, maar niet alleen. En we moeten ze hiervoor waarderen en trainen. Dan bedoel ik geen mediatraining maar een dialoog leren voeren. Niet alleen over het ‘wat’, maar juist ook over ‘hoe’ en ‘waartoe’. In het vaccinatiedebat, maar ook bij het debat over ADHD of het klimaat hoor je wetenschappers vaak zeggen: ‘Dit zijn de feiten en daar moet je het mee doen’. Dat klinkt redelijk: de expert weet hoe het zit, maar de gesprekspartner hoort impli-ciet: ‘zo, en nu stap ik uit de discussie.’ Bovendien hoort hij: ‘jij hebt geen feiten, jij brengt alleen ervaringen en waarden in’.’

Veel wetenschappers communiceren slecht omdat ze bang zijn dat het publiek ze niet be-grijpt.‘Juist uitleggen doen weten-schappers vaak best goed. De focus ligt alleen teveel op: ‘we moeten begrijpelijk zijn’, en daarmee is voor ons de discussie gesloten.’

Internet is totaal onge- schikt voor wetenschaps-communicatie omdat het een veel te onbetrouw-baar medium is.‘Internet is een gegeven. Soms lastig, maar het biedt ook mogelijkheden om mensen bij wetenschap te betrekken.’

Hedwig te Molder

Hedwig te Molder is sinds 2010 hoogleraar Wetenschapscommunica-tie aan de Universiteit Twente en universitair hoofddocent Communi-catiewetenschap aan Wageningen UR. Ze deed haar promotieonder-zoek aan Wageningen Universiteit en Loughborough University.

2

13

4

5


Een derde van de colleges wordt in openbare gelegenheden gehouden, volgens de toekomstkrant

van de Hogeschool Amsterdam en Het Parool

India lanceert eerste bemande maanmissie

Rusland begint met het winnen van helium-3 op de maan

Grote upgrade van de Large Hadron Collider

2021

7

Cicaden

...één podium voor alfa, beta en gamma

wetenschappen.

...interesseert VO-leerlingen voor wetenschap.

...dé site waar het algemene publiek inzicht krijgt in onderzoek.

...biedt wetenschappers ondersteuning bij berichtgeving over hun onderzoek (d.m.v. valorisatie-onderzoek en workshops).

...wil een redactieadviesraad opzetten die actief en betrokken deelneemt.

...geeft partners de mogelijkheid om op een eigen pagina op Kennislink door te linken naar bijvoorbeeld studiemogelijkheden.

Ken

nisinstellingen & universiteiten

...aanjager van het wetenschappelijk

denken.

...informatie- en inspiratiebron voor wetenschap en technologie.

...projectpartner en betrouwbare bron in communicatieprojecten

over wetenschap en innovatie.

...overheden overtuigen gebruik te maken van Kennislink als informatiebron en projectpartner.

...topsectoren een platform bieden voor hun valorisatie-doelstellingen en publieks-scommunicatie

...een platform waar online het publieke debat gevoerd wordt over wetenschap en maatschappelijke aspecten.

...verspreider van uitkomsten van Nederlands wetenschap-

pelijk onderzoek.

Overheid & Politiek

...geeft leerlingen die voor studiekeuze staan inzicht in verschillende wetenschaps-

gebieden.

...intermediair: uitgevers nemen artikelen op in

lesmethoden of verwijzen ernaar.

...leverancier van context en betrouwbare informatie voor

docenten en leerlingen.

...aansluiten op het nieuwe OnderwijsBegrippenKader zodat vanuit elke lesmethode relevante artikelen gevonden worden.

...samen met uitgevers uitgaven ontwikkelen en input leveren voor bestaande en nieuwe educatieve publicaties

...een inspiratie zijn voor leerlingen die moeten kiezen uit studiemogelijkheden en zo de kans op een verkeerde keuze verkleinen.

Onderw

ijs &

onderwijsuitgevers

...intermediair bij het organiseren van

gastcolleges door Kennislinkredacteuren.

...stageplaatsen voor afstudeerders, en een

werkplek.

...uitvoerder van gemeen-schappelijke

(onderzoeks)projecten en verkenningen van het Umfeld.

...werken aan gemeenschap-pelijke kennisontwikkeling, waarbinnen Kennislink als onderzoeksomgeving fungeert.

...het maatschappelijk debat over technologische en wetenschap-pelijke ontwikkelingen ondersteunen en mogelijk maken.

...gezamenlijk innovatieve projecten ontwikkelen voor nieuwe vormen van wetenschapscommmunicatie

Wetenschapscomm

unicatie

Ken

nisin

stellingen & opleidingen

...sparringpartner voor redacties en uitgevers die

meer aan wetenschap willen doen.

...leverancier van specifieke feeds met

content op maat.

...meer media attenderen op onze kennis, informatiemo-gelijkheden en redactionele inzet.

...samen met media-partners co-producties ontwikkelen.

...bronnenbank, contentpartner en vraagbaak voor

verschillende media.

...partner voor nieuwe online uitgaven.

Media

...inspiratiebron voor jongeren over

wetenschap.

...een platform van artikelen over innovatie.

...een zeer goed bezochte website met een onafhankelijke redactie, waar complexe

onderwerpen toegankelijk gemaakt worden voor een breed publiek.

...intermediair zijn tussen wetenschap en bedrijfsleven.

...een podium zijn waarop opleidingsinstituten hun vakgebied kunnen etaleren.

...extra aandacht geven aan innovaties.

$Be

drijfsleven

...leverancier van Kennislinkinformatie en inhoudelijke

expertise ten behoeve van (educatieve) projecten en

uitgaven

...een ‘etalage’ van wetenschappeli-jke tentoonstellingen in artikelen,

specials en thema’s.

...een directe link zijn tussen tijdelijke en permanente tentoonstellingen en het actuele aanbod via Kennislink.

...co-producties maken bij tentoonstellingen en entreekaarten verkopen via de (web)shop.

...leverancier van Kennislink-informatie en

inhoudelijke expertise. Scien

ce Centra & M

usea

...kennisleverancier en ontwikkelpartner in

Europese communica-tieprojecten.

...uitbreiding deelname in internationale projecten, bijvoorbeeld via ECSITE .

...leverancier zijn van informatie voor internationale communi-catie- en educatie-projecten.

...een Belgische Kennislink opzetten.

Euro

pese samenwerking

...aanwezig zijn in science centers en musea om bezoekers het laatste wetenschappelijke nieuws te bieden.

Kennislink is...Kennislinkwil...

2022juli augustus september oktober november december

Eerste in-vitro gekweekte vlees ligt in de supermarkten volgens voorspellingssite Envisioningtech.com

Aardwarmte is bron voor verwarmen van huizen in Nederland,

volgens KL-redacteur Marlies ter Voorde

Digital assistant drukt mobiel uit de markt, volgens de toekomstkrant van de HvA

46Goed kijken is het begin van wetenschapDe vijf maanden oude baby Ricky Kimber doet mee aan een experiment om te begrijpen wat baby’s leren als ze kijken naar mensen en hun handelingen. De wetenschappers van Durham University in Engeland hopen zo inzicht te krijgen in de manier waarop autisme zich ontwikkelt. Ze onderzoeken daarmee meteen hoe een kind begint met de ontdekking van de wereld.

© N

OR

TH

NE

WS


Als we niets doen, is tegen deze tijd Nederland van gasexporteur, gasimporteur geworden volgens René Peters, directeur Gastechnologie bij TNO

China’s bemande ruimtestation wordt in gebruik genomen

Eerste bemande ruimtevlucht naar

Mars

2023juli augustus september oktober november december

Duitsland begint met sluiting van laatste

kernreactoren

Cradle-to-cradle technologie – afval is grondstof – is nu standaard, volgens KL-redacteur Guido van den Heuvel

Kennislink Magazine

Documents

Transcript of Kennislink Magazine