Kennisdocument 3

CONTEXTANALYSE

3 |

Inhoud

1. Het belang van een contextanalyse 4

2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid

van het project 4

3. Het uitvoeren van een contextanalyse 5

4. Conclusies op basis van beide contextanalyses:

Relaties en Factoren 8

Uitgever: Wilde Ganzen

Auteur: MDF

Mede tot stand gekomen dankzij subsidie van: NCDO

| 4 WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

PI-DOC 3: CONTEXTANALYSE

Voordat je als Nederlands Particulier Initiatief aan de slag gaat voor een

ontwikkelingsproject, is het belangrijk dat je eerst bewust wordt van de

omgeving waarin het project moet plaatsvinden. Deze omgeving wordt

ook wel de context van een project genoemd. Hierin bevinden zich

andere organisaties, doelgroepen en instituties (culturele normen en

waarden, wettelijke regelingen, etc.) die van invloed kunnen zijn op het

functioneren van het project. Dit document helpt bij het analyseren van

de context om samen met de lokale partner een project zo succesvol

mogelijk te maken.

Bij een contextanalyse breng je in kaart wie de andere spelers in het veld

van het project zijn, welke relaties zij onderling hebben en welke relatie

het project met deze organisaties zou kunnen hebben of wensen. Naast

andere spelers kunnen er ook factoren in de omgeving zijn die het project

positief of negatief kunnen beïnvloeden, zoals de politieke situatie, het

klimaat en de cultuur.

1. Het belang van een contextanalyse

Het goed in kaart brengen van de context en van ‘wie doet wat’, ‘wie

communiceert met wie’ en ‘wie levert welke producten en diensten’, is erg

belangrijk. Weten wie wat doet helpt overlap voorkomen, het kan goede

tips opleveren en tot interessante samenwerking leiden. Uiteindelijk moet

het project voldoen aan een daadwerkelijke behoefte. Een contextanalyse

helpt dus bij het bepalen van:

- de positie van het project t.o.v. andere ontwikkelingsactiviteiten en/of

voorzieningen;

- de relevantie van het project, dus de mate waarin het project voorziet in

een behoefte die niet al door anderen wordt vervuld of kan worden

vervuld;

- de samenwerkingsmogelijkheden;

- de risico’s.

2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid van het project

Uit ervaring is gebleken dat projecten die gebruikmaken van al bestaande

organisaties, structuren, diensten of producten een veel grotere kans

hebben om te blijven voortbestaan dan projecten die alleen op eigen

kracht zijn opgezet. Ook voor de duurzaamheid van een project is een

contextanalyse dus een erg belangrijk instrument. Met een goede analyse

kun je de juiste partner kiezen voor het project en is de kans van slagen

veel groter.

Uit de praktijk

Een PI heeft een school gebouwd in een dorpje in een Zuid-Amerikaans land. De

bouw is met geld uit Nederland gefinancierd en de school is erg mooi

geworden. Met de ouders wordt afgesproken dat zij voor elk kind schoolgeld

zullen betalen. De school wordt met veel ceremonie geopend, maar als de

schoolleiding het schoolgeld wil innen, worden de kinderen een voor een van

school gehaald.

Wat blijkt: de ouders willen geen schoolgeld betalen. Ze vinden dat als de

organisatie zoveel geld heeft om een prachtige, luxe school neer te zetten er

ook wel genoeg geld moet zijn om gratis onderwijs te bieden. Zijzelf hebben

nauwelijks genoeg geld om dagelijks een maaltijd op tafel te zetten.

| WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

5 |

3. Het uitvoeren van een contextanalyse

Met een contextanalyse krijg je antwoord op de volgende vragen:

1. Wie zijn de andere spelers in de directe omgeving waarmee je in het

project kunt samenwerken en welke relaties heeft het project ermee?

2. Welke factoren in de omgeving kunnen het project positief of negatief

beïnvloeden?

Denk vooraf eerst na over welke organisatie(s) je als uitgangspunt voor

de analyse neemt en of de Nederlandse PI samen met de mensen ter

plekke de analyse maakt, of dat de mogelijke nieuwe partner dit doet.

DE ANDERE SPELERS IN DE DIRECTE OMGEVING

Voordat je de spelers en hun onderlinge relaties in de context van het

project gaat bepalen, moet je je uitgangspunt vaststellen. Dit kan het

project zijn, of de organisatie die het project uitvoert.

Stap 1: besluit of de organisatie of het project het uitgangspunt vormt in

de analyse.

Formuleer vervolgens een vraag op basis waarvan de analyse

wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld: Met welke partijen moeten we

rekening houden en op welke manier moeten we dat doen, om de

levensvatbaarheid en relevantie van het project zeker te stellen?

Met behulp van de analyse die je nu aan de hand van specifieke

vragen maakt, krijg je letterlijk een plaatje van de organisatie of

het project en de bestaande relaties met andere spelers.

Stap 2: identificeer alle betrokken partijen die op een of andere manier

een link hebben, of mogelijk kunnen hebben met het project. Denk

hierbij aan:

- de doelgroep (al dan niet georganiseerd);

- bestaande ontwikkelingsorganisaties (NGO’s, netwerken, etc.) die

al actief zijn in de omgeving van het project, dorp, stad of land;

- politieke, sociale, sociaal-culturele, technische en religieuze

organisaties (met veel invloed) die vertegenwoordigd zijn in de

omgeving, zoals kerken, scholen, lokale overheden, bedrijven,

formele en informele leiders.

Stap 3: bepaal de huidige relaties die de uitvoerende organisatie heeft met

de geïdentificeerde spelers in stap 2.

Denk aan de volgende mogelijkheden die hierop van invloed

kunnen zijn:

- Is er sprake van een hiërarchische relatie? Wie moet wie orders

geven?

- De relatie kan coöperatief zijn. Wie werkt er samen met wie?

- Er kan al een operationele relatie zijn in de zin dat er diensten of

producten ingekocht of geleverd kunnen worden.

- Is er een financiële relatie? Wie financiert wie?

Stap 4: bepaal de intensiteit van de relatie. Intensiteit kan worden

uitgedrukt in: hoeveelheid van de te leveren diensten of

producten;

- frequentie van communiceren;

- belangrijkheid (macht) van de relatie.

| 6 WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

Stap 5: visualiseer de analyse als volgt op een vel papier:

Stap 6: trek conclusies op basis van de afbeelding. De kaart die we hebben

gemaakt laat het volgende zien:

- alle belangrijke spelers/organisaties;

- alle belangrijke relaties;

- de intensiteit en kwaliteit van de relaties.

Het helpt je bij het trekken van de volgende conclusies:

- over de complexiteit van de omgeving waarin het project gaat

plaatsvinden;

- welke spelers belangrijk zouden kunnen zijn, maar waar je nog géén

intensieve relatie mee hebt (dus die je zou kunnen gaan opbouwen);

- of, en zo ja, welke organisaties in hetzelfde domein werkzaam zijn;

- welke belangrijke/invloedrijke organisaties van belang zijn voor het

slagen van het project;

- wat de positie van het project/de organisatie in de context is en wat er

gedaan moet worden om deze te kunnen verdedigen of toe te lichten

aan buitenstaanders, bijvoorbeeld donateurs;

- of er een aanpassing van het voorgenomen project nodig is;

- en soms ook: het besluit om maar af te zien van het project.

WELKE OMGEVINGSFACTOREN KUNNEN HET PROJECT POSITIEF OF NEGATIEF BEÏNVLOEDEN?

Naast het in kaart brengen van andere spelers is het ook erg belangrijk om

de factoren die het project positief of negatief beïnvloeden te identificeren

en analyseren.

Negatieve omgevingsfactor

Een projectorganisatie in een Afrikaans land wilde dorpsbewoners

voorlichten over condoomgebruik als bescherming tegen AIDS. Het project

was opgezet met financiële middelen en kennis uit Nederland. Lokale

vrijwilligers trokken de dorpen in om mensen voorlichting te geven over het

belang van condoomgebruik. Zij waren geïnteresseerd in de voorlichting,

maar een toename in gebruik bleef uit. Na onderzoek bleek dat de

religieuze leiders uit de dorpen, die zeer veel invloed hadden, op zondag in

de kerken het gebruik van condooms verboden.

| WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

7 |

Religie is in dit voorbeeld een factor die het succes van het project in de

weg stond. Het is dus belangrijk dit soort factoren in kaart te brengen en

hun invloed te analyseren, voordat het project van start gaat. Neem

hiervoor de volgende stappen:

Stap 1: wie/wat staat er centraal in de analyse, de organisatie of het

project?

Stap 2: formuleer de vraag waar je door middel van de analyse antwoord

op wilt krijgen. Bijvoorbeeld: met welke regels en gebruiken moet

ik rekening houden (en op welke manier) om de levensvatbaarheid

en relevantie van het project zeker te stellen?

Stap 3: bepaal het gebied (grootte) waarop je de analyse wilt uitvoeren.

Stap 4: maak vervolgens een lijst van alle factoren die het project positief

of negatief kunnen beïnvloeden, denk aan politieke, juridische

(procedures), infrastructurele, technische, economische, financiële,

religieuze en culturele factoren.

Stap 5: hoe belangrijk is elke factor voor het laten slagen van het project?

Stap 6: kan het project een factor beïnvloeden? Kan het project iets doen

om de factor in belangrijkheid te laten toe- of afnemen?

Stap 7: classificeer en analyseer de factoren voor de volgende vier

onderdelen: 1. Beleid, politiek en procedures 2. Aanbod 3. Vraag 4. Samenwerking / concurrentie

Stap 8: maak het volgende plaatje compleet

Factorenscan

Stap 9: trek conclusies op basis van wat het plaatje je vertelt over de

factoren die het project positief en negatief beïnvloeden en de

hoeveelheid invloed die het project zelf daarop kan uitoefenen.

Invloed

Beleid/regelgeving

politiek

Aanvoer van

middelen Partner

organisatie Vraag van

gebruikers

Concurrentie/

Samenwerking

Samenwerking

Geen directe

invloed

| 8 WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

4. Conclusies op basis van beide contextanalyses: Relaties en Factoren

Op welke manier kun je nu conclusies trekken voor het plannen van een

succesvol project op basis van beide contextanalyses? Daarvoor moet je

dwarsverbindingen leggen. Leg de conclusies van beide analyses naast

elkaar en stel de volgende vragen:

- Zijn er overeenkomstige conclusies uit beide analyses getrokken? Dit kan

een bevestiging van bepaalde vraagstukken zijn.

- Zijn er grote verschillen tussen beide analyses, waarin zitten die en wat

zeggen die verschillen? Zijn ze gunstig of ongunstig voor het project?

- Zijn er relaties en/of factoren die je ten gunste van de uitvoering van het

project kunt gebruiken?

- Zijn er relaties en/of factoren die gunstig zijn voor het project, die je nog

niet hebt, maar die je wellicht kunt realiseren of die het project kunnen

gaan beïnvloeden?

- Moet je het project misschien bijstellen, of kun je zelfs maar beter afzien

van het project?

SUCCES VAN ANALYSES

Een project in een Aziatisch land wil meisjes stimuleren naar school te gaan

en een beroep te leren. Uit de beide contextanalyses komt naar voren dat

de projectorganisatie helemaal geen contact heeft met ouderorganisaties

en de lokale overheid. Uit de factorenanalyse blijkt dat politiek en ouders

veel invloed hebben op het wel of niet naar school sturen van meisjes. De

projectorganisatie besluit om contact te leggen met de ouderorganisatie en

de lokale overheid om haar projectdoel uit te leggen, hiervoor draagvlak te

creëren en beide een rol te geven in het project. DUURZAAMHEID

De partnerorganisatie en de doelgroep van het project hebben er

natuurlijk alle belang bij dat het project na terugtrekking van het

Nederlandse PI kan blijven bestaan. Door het project in de lokale context

te plaatsen, vergroot je de kans op duurzaamheid. Het uitvoeren van de

contextanalyse heeft ook een belangrijk participatief karakter, als de

analyse samen met de doelgroep en de partnerorganisatie wordt

uitgevoerd. Zij hebben immers kennis van de lokale omgeving en de

Nederlandse partner kan hiermee zijn voordeel doen. Bovendien wordt

dan ook rekening gehouden met het projecteigendom, oftewel het

ownership. Het project is per slot van rekening eigendom van de lokale

partnerorganisatie en doelgroep, zodat de relevantie wordt gewaarborgd

en het project van binnenuit wordt gedragen.

Lees ook PI-doc 4: Duurzaamheid van het Project.

Wilde

Wilde Ganzen

Heuvellaan 36

1217 JN Hilversum

t 035 - 625 10 30

f 035 - 624 66 77

rekening 40 000

info@wildeganzen.nl

www.wildeganzen.nl