Kennisbasis VMT2

8/2/2019 Kennisbasis VMT2

1/15

Kennisbasis VMT2

KENNISBASIS VMT2Hieronder staat een overzicht van alle gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen enpersonen die je voor het tentamen moet kennen. Ze zijn gekopieerd van de opsommingen zoalsje die bij elke paragraaf in de verwerkingsopdrachten al hebt kunnen vinden. Leer ze aan de hand

van de sleutelvragen (zie de laatste verwerkingsopdracht van elke paragraaf!) en repeteer aan dehand van die vragen zo veel mogelijk kennis die je hebt verworven. Over de chronologie: als ergeen jaartallen worden vermeld, moet je een tijdvak van ongeveer een halve eeuw kunnenaangeven waarbinnen het geplaatst moet worden (bijv. eerste helft 17e eeuw of midden 17e

eeuw of tweede helft 17e eeuw of eind 17e-begin 18e eeuw). Jaartallen die in de opsommingstaan en waar geen ca. bij staat, moet je exact kennen voor het tentamen. De personen uit deopsomming waarvan een portret bij de studievragen of de verwerkingsvragen is gegeven, moetje op een afbeelding kunnen herkennen. Het tentamen lijkt sprekend op de diagnostische toetsenvan de afzonderlijke paragrafen. Als je die vrijwel foutloos kunt maken, moet je in staat zijn voorhet tentamen een voldoende te halen.

KENNISVORMEN SLEUTELVRAGEN

gebeurtenissen - Wanneer vindt de gebeurtenis plaats?

- Wat is de betekenis ervan voor de geschiedenis?ontwikkelingen - Wanneer vindt de ontwikkeling plaats?

- Wat verandert er?- Wat zijn oorzaken en gevolgen daarvan?

verschijnselen - Wanneer doet het zich voor?- Wat is een goede definitie?- Wat zijn de kenmerken ervan?- Hoe functioneert het?- Hoe kun je het verschijnsel gebruiken om een historische periode tetyperen?

personen - Wanneer leefde de persoon?- Hoe zie je de gebeurtenissen, ontwikkelingen en verschijnselen terug inzijn/haar leven?- Welke rol heeft hij/zij hier zelf in gehad?

17 THE GRAND MONARQUE AND THE BALANCE OF POWER

Gebeurtenissen:Ontwikkelingen:Verschijnselen:- Het tijdperk van Lodewijk XIV (+/- tweede helft van de 17e eeuw)Het tijdperk waarin Frankrijk onder Lodewijk XIV het machtigste land van Europa werd en waarinFranse literatuur, mode, architectuur, etiquette en kookkunst toonaangevend werd. Evenals destaatsinrichting, diplomatie en manier van oorlog voeren van Lodewijk XVI.- Universele monarchieEn monarchie die zoveel gebieden en macht heeft dat zij (bijna) wereldheerschappij heeft.

- Het vroegmoderne beleid van machtsevenwichtMet zwakkere landen een alliantie vormen tegen de supermacht om zo tegenwicht te bieden enonafhankelijk te blijven. Niet gericht op het bewaren van de vrede, maar gericht op het bewaren van deEuropese vrijheden.- De Europese vrijhedenVele Europese (stad)staten en vorstendommen met een eigen buitenlandse politiek.Personen:- Lodewijk XIV (1638-1715)Erfde de Franse troon op 5 jarige leeftijd. Nam vanaf 1661 alle taken waar als hoofd van de Franseregering. Was een absoluut heerser met grote ambities. Maakte veel gebruik van machtspolitiek en wistFrankrijk hiermee tot het machtigste en toonaangevende land van Europa te maken. Bijnamen: Louisthe Great, the Grand Monarque, Zonnekoning.

Christelijke Hogeschool Windesheim Vroegmoderne Tijd 2 (engs-vmt2, versie 1)Lerarenopleiding Geschiedenis Kennisbasis VMT2

1


2/15

Kennisbasis VMT2

21 THE FRANCE OF LOUIS XIV, 1643-1715 : THE TRIUMPH OF ABSOLUTISM

Gebeurtenissen:- De herroeping van het Edict van Nantes (1685)Herroeping van de vrijheden van de Hugenoten. Kort hierna begonnen vervolgingen en duizendenhugenoten vluchten naar Amerika, Engeland en de Republiek.Ontwikkelingen:Verschijnselen:- Querelle des anciens et des modernesStrijd tussen het classisicme en de modernen. Classicisme stond voor harmonie en orde. De modernenvonden deze stijl te rigide.- Salons

Bijeenkomsten in Parijs die georganiseerd werden door upper class vrouwen om te discussiren overfilosofie, kunst en literatuur.- Een staat (tegenover een rijk)

- Ltat, cest moiDe staat, dat ben ik. (onhistorische) uitspraak van Louis XIV. Hij claide de soevereiniteit in eigenpersoon te bezitten.- AbsolutismeEen staatsvorm waar het `droit divin`-principe van de monarchie aan ten grondslag ligt. Praktischgezien komt het erop neer dat de koning de bron is van alle wetten (lex rex); de bron is van allebestuurlijk gezag en opperbevelhebber van het leger- VersaillesFrans paleis net buiten Parijs.

- MercantilismeStelsel dat de economie ondergeschikt maakt aan de belangen van de nationale staat. In de praktijkhield dit vooral in: een vergroting van de binnenlandse reserves aan edelmetaal, stimulering van dehandel en export en beperking van importenPersonen:- Lodewijk XIV (zie paragraaf 17)- Jean Baptiste Colbert (1619-1683)Franse politicus die belast was met de Koninklijke financin, maar daarnaast ook vrijwel alleregeringsdepartementen bestuurde m.u.v. leger en buitenlandse zaken. Maakte Frankrijk economischsterker door mercantilistische maatregelen, het stimuleren van de handel d.m.v. vrijhandelszones ensubsidies en het opbouwen van een sterke vloot en kolonies.- Bisschop Bossuet (1627-1704)Franse bisschop die werd bewonderd om zijn preken, ook door niet gelovigen. Stond vooral bekend om

zijn uitzonderlijke literaire kwaliteiten.


2
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Antoine_Benoist_-_Louis_XIV_(1638_-_1715)_-_Google_Art_Project.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Louis-xiv-lebrunl.jpg


3/15

Kennisbasis VMT2

22 THE WARS OF LOUIS XIV: THE PEACE OF UTRECHT

Gebeurtenissen:- De Devolutieoorlog (1667-1668)A: Doordat Spanje de nog te betalen bruidsschat weigerde te betalen aan Frankrijk eiste Louis XIVd.m.v. devolutierecht de Spaanse Nederlanden op. Devolutierecht:bij overlijden van n van de oudersgaan alle bezittingen behalve de levende have over op de kinderen. De weduwnaar of weduwe verkrijgtdaarbij het levenslange vruchtgebruik.O: Expansiedrift Louis XIVG:Bescheiden terreinwinst Frankrijk, verdere expansie gestopt door de Triple Alliantie.- De Hollandse Oorlog (1672-1678)O: Expansiedrift Louis XIV, Franse Rijn-Alpen-PyreneendoctrineG:onbeslist, Vrede van Nijmegen. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden over haar hoogtepuntheen.- De Negenjarige oorlog (1688-1697)O: Expansiedrift Louis XVI, Franse Rijn-Alpen-PyreneendoctrineG: onbeslist, Vrede van Rijswijk- De Spaanse Successieoorlog (1702-1713/14)A: Testament van Karel II van SpanjeO: Expansiedrift Louis XIVG: Vrede van Utrecht zie hieronder (1713) Vrede van Rastatt (1714)- De Vrede van Utrecht (1713)

Ontwikkelingen:Verschijnselen:- Universele monarchie- Het vroegmoderne beleid van machtsevenwichtPersonen:- Lodewijk XIV (zie paragraaf 17)- Stadhouder-koning Willem III (1650-1702)Kwam aan de macht in de Republiek tijdens het rampjaar 1672. Wist haar te behoeden voor deondergang. Zijn levensdoel was het bestrijden van Louis XIV. Werd als echtgenoot van Mary Stuart ookkoning van Engeland.- Jean Baptiste Colbert (zie paragraaf 21)- Bisschop Bossuet (zie paragraaf 21)


3
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Jacques-B%C3%A9nigne_Bossuet_2.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Portret_colbert.jpg


4/15

Kennisbasis VMT2

19 BRITAIN: THE CIVIL WARGebeurtenissen:Ontwikkelingen:Verschijnselen:- De Anglicaanse kerk- De anglicanen

- De puriteinenCentraal in het puritanisme staan de persoonlijke relatie met God en Christus door het geloofen delevensheiliging van de christen. Belangrijke onderdelen van de puriteinse levensstijl zijn een intensievestudie van de Bijbel en een strikte zondagsheiliging.- De Presbyteriaanse kerk (The Presbyterian Church)De Presbyteriaanse Kerk is de evenknie van de Nederlandse gereformeerde kerken. Kenmerkend voordeze kerken is dat taken die in episcopaalse kerken zijn voorbehouden aan een bisschop, hier wordenuitgeoefend door leken. Deze leken wordenpresbyters ofouderlingen genoemd. De opvattingen vanpresbyterianen zijn gebaseerd op het gedachtegoed van Johannes Calvijn en vallen dan ook onder hetcalvinisme.- Engeland tijdens de Stuarts (1603-1649)Frictie tussen het parlement en koningen die graag als absoluut vorst wilden regeren.- De Puriteinse oorlog (1642-1648)A: Invoering van een nieuw gebedenboek naar Anglicaans model in het presbyteriaanse Schotland.O: Machtstrijd tussen het parlement en het Engelse koningshuis.G: De oorlogen leidden tot de berechting en executie van Karel I, de verbanning van zijn zoon Karel IIen de vervanging van de monarchie door het Engelse Gemenebest (16491653) en vervolgens hetProtectoraat (16531659) onder de heerschappij van Oliver Cromwell. Het monopolie van de

Anglicaanse Kerk op de christelijke eredienst vond zijn einde, en een nieuwe protestantse aristocratieontstond in Ierland. Een belangrijk precedent werd geschapen: de koning kon voortaan niet regerenzonder de toestemming van parlement en volk.- Engeland tijdens de periode van het gemenebest (The Commonwealth) (1649-1660)

-Het gedrag van de Stuarts vr de stichting van het gemenebest (The Commonwealth)de Stuarts gedroegen zich als absolute vorsten in wording.- Het gedrag van Oliver Cromwell na de stichting van het gemenebestOndanks enkele successen in zijn buitenlands beleid (o.a. de Acte van Navigatie en de verovering vanJamaica op de Spanjaarden) ging het regeren Cromwell niet gemakkelijk af. Omdat hij er niet inslaagde een meerderheid van de Engelsen voor zich te winnen, werd hij in toenemende mateautocratisch. Als Lord Protector was hij in feite een militaire dictator.

Personen:- Jacobus I (James I/IV) (1566-1625)Schotse koning die als afstammeling van Henry VII Elisabeth I opvolgde als Koning van Engeland.


4
http://nl.wikipedia.org/wiki/God_(christendom)http://nl.wikipedia.org/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)http://nl.wikipedia.org/wiki/Religiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Gereformeerden_in_Nederlandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Episcopalismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bisschophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ouderlingenhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Calvijnhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Monarchiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Engelse_Gemenebesthttp://nl.wikipedia.org/wiki/1649http://nl.wikipedia.org/wiki/1653http://nl.wikipedia.org/wiki/Protectoraathttp://nl.wikipedia.org/wiki/1653http://nl.wikipedia.org/wiki/1659http://nl.wikipedia.org/wiki/Oliver_Cromwellhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Anglicaanse_Kerkhttp://en.wikipedia.org/wiki/File:King_William_III_of_England,_(1650-1702).jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/God_(christendom)http://nl.wikipedia.org/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)http://nl.wikipedia.org/wiki/Religiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Gereformeerden_in_Nederlandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Episcopalismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bisschophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ouderlingenhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Calvijnhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Monarchiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Engelse_Gemenebesthttp://nl.wikipedia.org/wiki/1649http://nl.wikipedia.org/wiki/1653http://nl.wikipedia.org/wiki/Protectoraathttp://nl.wikipedia.org/wiki/1653http://nl.wikipedia.org/wiki/1659http://nl.wikipedia.org/wiki/Oliver_Cromwellhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Anglicaanse_Kerk


5/15

Kennisbasis VMT2

Was voorstander van goddelijk absolutisme, schreef hier ook een boek over. De Engelse bevolking hadweinig vertrouwen in hem omdat hij een buitenlander was en hij had voortdurend geld tekort.- Karel I (Charles I) (1600-1649)Evenals zijn vader een voorstander van goddelijk absolutisme. Nam onpopulaire beslissingen om deKatholieke Kerk meer vrijheid te geven. Lag voortdurend overhoop met het parlement en had ook alti jdgeld tekort. Ship-moneyaffaire, werd als enige Engelse vorst ooit onthoofd.

- Oliver Cromwell (1599-1658)Een Engels militair, staatsman en Lord Protectorvan Engeland. Puriteins. Liet Charles I terechtstellen.


5
http://nl.wikipedia.org/wiki/Militairhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Staatsmanhttp://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lord_Protector&action=edit&redlink=1http://nl.wikipedia.org/wiki/Engelandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Oliver_Cromwell_by_Samuel_Cooper.jpghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:King_Charles_I_by_Antoon_van_Dyck.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:James_I_of_England.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Militairhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Staatsmanhttp://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lord_Protector&action=edit&redlink=1http://nl.wikipedia.org/wiki/Engeland


6/15

Kennisbasis VMT2

20 BRITAIN: THE TRIUMPH OF PARLIAMENT

Gebeurtenissen:- De fluwelen revolutie (1688)Benaming van de machtsovername door de Nederlandse stadhouderWillem III van Oranje-Nassau enzijn echtgenote Maria Stuart als koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland op uitnodigingvan een aantal protestantse leiders in Londen. Zij waren bang voor een katholieke troonopvolger

- De invoering van de Bill of Rights (1689)De voorwaarde voor het overnemen van de Engelse kroon voor Willim III was het tekenen van de bill ofrightswaarin de vrijheden van het volk en het parlement werden opgesomd. Dit legde de basis vooreen democratische parlementaire monarchie in Engeland.- Het ontstaan van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittanni (1707)Acts of Union verklaarden dat de koninkrijken van Engeland en Schotland een gezamenlijk koninkrijkzouden vormen dat Groot-Brittanni zou gaan heten.Ontwikkelingen:Verschijnselen:- Whigsgeassocieerd met de edelen, de rijken en de niet-kerkelijken, niet koningsgezind.- Toriesvormden de koninggezinde partij, vooral bestaande uit de lagere aristocratie en de landadel.

- Het gedrag van de Stuarts na de restauratie

- Engeland tijdens de restauratie van de Stuarts (1660-1688)

- Engeland na de fluwelen revolutie

Personen:- Karel II (Charles II) (1630-1685)Werd verjaagd door Cromwell, maar na diens dood keerde Charles II weer terug als Koning vanEngeland. Sloot een geheime afspraak in Dover met Louis XIV waarin hij beloofde om Engeland weerte re-katholiseren in ruil voor geld.- Jacobus II (James II) (1633-1701)Volgde als broer van Charles II de troon op, maar werd op uitnodiging van het parlement verjaagd door

Willem III. Velen waren bang voor het pro-Franse en pro-Katholieke beleid van James II en zijn neigingtot absolutisme. De aanleiding hiervoor was dat hij een katholieke troonopvolger had gekregen,waardoor een katholiek koningshuis in het vooruitzicht bleef.- Stadhouder-koning Willem III (zie paragraaf 22)

23 THREE AGING EMPIRES


6
http://nl.wikipedia.org/wiki/Stadhouderhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_III_van_Oranje-Nassauhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Maria_II_van_Engelandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Engelandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schotlandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ierland_(eiland)http://en.wikipedia.org/wiki/File:James_II_1633-1701.jpghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:King_Charles_II_by_John_Michael_Wright_or_studio.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Stadhouderhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_III_van_Oranje-Nassauhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Maria_II_van_Engelandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Engelandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schotlandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ierland_(eiland)


7/15

Kennisbasis VMT2

Gebeurtenissen:Ontwikkelingen:Verschijnselen:- Oost-Europa sociaal-economisch in de Vroegmoderne tijdWeinig gerbaniseerd, zwakke middenklasse, minder productief, boerenstand werd geregeerd door delandeigenaren

- West-Europa sociaal-economisch in de Vroegmoderne tijdMeer steden, sterkere middenklasse, productiever, vrije boeren- De zwakte van het Duitse rijkGeen efficinte staatsinrichting- De zwakte van het Poolse rijkGeen efficinte staatsinrichting- De zwakte van het Turkse rijkIn toenemende mate corrupte en incompetente staatshoofden, weinig innovatief- De Duitse vrijhedenElke vorst was soeverein en vrij van keizerlijke controle- De Poolse vrijhedenDe aristocratie was soeverein.Personen:

24 THE FORMATION OF AN AUSTRIAN MONARCHY

Gebeurtenissen:- De belegering van Wenen in 1683 door de TurkenKeerpunt in de geschiedenis van het Ottomaanse rijk. Als zij Wenen hadden weten te veroveren leekde weg vrij voor verdere veroveringen. Wenen had goed kunnen dienen als bevoorradingpunt vanwaaruit grote delen van Europa veroverd hadden kunnen worden. Echter door de nederlaag moestende Turken zich steeds verder terugtrekken uit Europa.Ontwikkelingen:Verschijnselen:- Het Habsburgse Oostenrijk in de vroegmoderne tijd vanaf de Dertigjarige oorlogDe uitkomst van de Dertigjarige oorlog was een ramp voor de Habsburgers. Maar uiteindelijk wisten zijdoor succesvolle oorlogen en het ondeelbaar maken van Habsburgse bezittingen een dichtbevolkt en

militair sterk rijk te vestigen.Personen:- Eugenius van Savoye (1663-1736)Beroemde militaire bevelhebber en staatsman. Franse aristocraat in dienst van de O'rijkseHabsburgers. Herorganiseerde het Oostenrijkse leger naar Frans model. Hiermee+bondgenoten uitDuitse rijk joeg hij de Turken terug over de Donau


7
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Prinz-Eugen-von-Savoyen1.jpg


8/15

Kennisbasis VMT2

25 THE FORMATION OF PRUSSIA

Gebeurtenissen:Ontwikkelingen:- De Pruisische staatBij de vrede van Westfalen kreeg de keurvorst van Brandenburg extra gebieden toegewezen. Vanwege

een gebrek aan natuurlijke grenzen bouwden de Pruisische vorsten een sterk leger op. Mede hierdooren door een hard werkende bevolking wist Pruisen steeds machtiger te worden.Verschijnselen:- Brandenburg

- Pruisen

- De Pruisische samenleving in de Vroegmoderne tijdOnevenredig groot militair bevolkingsdeel, lijfeigenschap, arme middenklasse- MilitarismeAls de militaire vraag de economie beheerst en de militaire deugden de samenleving beheersen.Personen:- De grote keurvorst Frederik Willem (1688-1740)

Frederik Willem was tegen alle overbodige uitgaven, uitgezonderd het leger. Hij leefde sober en werktehard voor het welzijn van zijn volk. Hij was een absoluut monarch, maar wars van alle franje.- De koning Frederik II: Frederik de Grote (1712-1786)Door middel van handige diplomatie en oorlogsvoering wist hij Pruisen van een middelgrote staat toteen grote Europese mogendheid te maken.

26 THE WESTERNIZING OF RUSSIA

Gebeurtenissen:Ontwikkelingen:- De vereuropesing van Rusland onder Peter de Grotewetenschappelijke, technische en militaire kennis m.n. ter verdediging van hun eigen territorium. Zijwaren minder genteresseerd in maatschappelijke en culturele verworvenheden van het Westen.Verschijnselen:- Het Europese karakter van Rusland in de Vroegmoderne tijd

wetenschappelijke, technische en militaire kennis m.n. ter verdediging van hun eigen territorium. Hetgewone volk merkte niet van de vereuropesing van Rusland, het was met name de elite.


8
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Antoine_pesne_friedrich_wil.jpg


9/15


10/15

Kennisbasis VMT2

stroming die stelt dat het beginpunt van onze kennis de zintuiglijke waarneming is- Het cartesiaanse dualismeGod schiep 2 soorten fundamentele waarden: objectieve en subjectieve materie. Hij heeft de menssubjectieve materie gegeven om de objectieve materie te doorgronden- Cogito ergo sumIk denk, dus ik besta. (Descartes)

- HeksenvervolgingenCa. 1450-1650 Heksenvervolgingen waren het hevigst in het Roomse Duitse Rijk en Centraal-Europa.Personen:- Leonardo da Vinci (1452-1519)een beroemde architect, uitvinder, ingenieur, filosoof,natuurkundige, scheikundige, anatomist,beeldhouwer, schrijver, schilderen componist uit de Florentijnse Republiek, tijdens de renaissance. Hijwordt gezien als het schoolvoorbeeld van het renaissance-ideaal van dehomo universalis en als genie.- Michel de Montaigne (1533-1592)Hij was daarmee de eerste die bij de bespreking van allerlei morele en filosofische vraagstukken eenpsychologie van zichzelf schreef. Met zijn Essais werd hij de pionier van het literaire genre van hetessay, het persoonlijke betoog met diepgang. Tot kort voor zijn dood werkte hij verder aan zijn Essais.Montaigne wordt algemeen beschouwd als een sceptischhumanist. Que say-je? (in moderne spelling:Que sais-je, wat weet ik?) was zijn motto.

- Francis Bacon (1561-1626)een Engelse filosoof, staatsman, advocaat,jurist, auteur en pionier van de wetenschappelijke methode.Bacon wordt de vader van het empirisme genoemd. Zijn werken vestigden en populariseerdeninductieve methoden voorwetenschappelijk onderzoek, dat dikwijls de Baconiaanse methode wordtgenoemd, of simpelweg de wetenschappelijke methode.

- Ren Descartes (1596-1650)was een Franse natuurfilosoofen wiskundige en bekend van de uitspraak Cogito ergo sum. Hij wordtalgemeen beschouwd als de vader van de moderne filosofie[1] en was de eerste die de filosofie vanAristoteles niet alleen verwierp, maar ook verving door een eigen filosofisch systeem. Daarmee legdehij de basis voor de 17de-eeuwse stroming van het rationalisme. Descartes was sterk benvloed doorde vooruitgang in de natuur- en sterrenkunde en een van de centrale figuren van de wetenschappelijkerevolutie. Hij bood voor het eerst een idee wat de natuurwetenschap in de toekomst zou bieden. In de

wiskunde legde hij de basis voor de analytische meetkunde en leverde bijdragen aan de natuurkundeen fysiologie, maar zijn Verhandeling over de methode (1637) behoort tot zijn invloedrijkste werk.


10
http://nl.wikipedia.org/wiki/Architectuurhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Uitvinderhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ingenieurhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Filosofiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Scheikundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Anatomiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Beeldhouwkunsthttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schrijverhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schilderkunsthttp://nl.wikipedia.org/wiki/Componisthttp://nl.wikipedia.org/wiki/Florentijnse_Republiekhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Italiaanse_renaissancehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schoolvoorbeeldhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Homo_universalishttp://nl.wikipedia.org/wiki/Homo_universalishttp://nl.wikipedia.org/wiki/Genie_(persoon)http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Essayhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Scepticismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Renaissance-humanismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Staatsmanhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Juristhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Empirismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschaphttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_methodehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Frankrijkhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurfilosoofhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundigehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Cogito_ergo_sumhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Descartes#cite_note-0http://nl.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Descartes#cite_note-0http://nl.wikipedia.org/wiki/Aristoteleshttp://nl.wikipedia.org/wiki/Rationalismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_revolutiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_revolutiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Analytische_meetkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Fysiologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Verhandeling_over_de_methodehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Michel_de_Montaigne_1.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Leonardo_self.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Architectuurhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Uitvinderhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ingenieurhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Filosofiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Scheikundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Anatomiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Beeldhouwkunsthttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schrijverhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schilderkunsthttp://nl.wikipedia.org/wiki/Componisthttp://nl.wikipedia.org/wiki/Florentijnse_Republiekhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Italiaanse_renaissancehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Schoolvoorbeeldhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Homo_universalishttp://nl.wikipedia.org/wiki/Genie_(persoon)http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Essayhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Scepticismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Renaissance-humanismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Staatsmanhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Juristhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Empirismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschaphttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_methodehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Frankrijkhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurfilosoofhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundigehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Cogito_ergo_sumhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Descartes#cite_note-0http://nl.wikipedia.org/wiki/Aristoteleshttp://nl.wikipedia.org/wiki/Rationalismehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_revolutiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschappelijke_revolutiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Analytische_meetkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Fysiologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Verhandeling_over_de_methode


11/15

Kennisbasis VMT2

28 THE ROAD TO NEWTON: THE LAW OF UNIVERSAL GRAVITATIONGebeurtenissen:- De ontdekking van de wet van de universele zwaartekrachtNewton realiseerde zich dat de onderlinge zwaartekracht buitengewoon groot moest zijn. Hij bouwdevoort op de ideen van Ptolemeus, Copernicus, Brahe, Kepler en Galilei.Ontwikkelingen:- De Copernicaanse revolutieHet geocentrisme maakte plaats voor het heliocentrisme, aarde/planeten draaien om de zon.Bewustzijn van de mens veranderde/houding met de natuur/verhouding met de kosmos. Wereldbeeldveranderde/verhouding met ons zelf- De verandering van het wereldbeeld door de revolutie in de natuurwetenschappenmensheid was niet langer het middelpunt van de creatie, oude wereldbeelden van de 'hemelen' werdenopgeblazen. Gedachte dat de lucht/hemel illusie was. mensheid kreeg meer grip/controle op de wetten

van de natuur, materie en de wereld. Copernicaanse revolutie leidde tot angst, gat tussenwetenschap/geloof werd groter. Secularisatie: maakbaarheid/gemaaktheid van de mens stondentegenover elkaar- Het natuurrechtelijke denkende vraag naar de relatie tussen recht, macht en moraal. Het zoeken naar een dragende grond en eenkritische norm voor het rechtsbestel, het zoeken naar rechtvaardigheid. Het universum is fundamenteelgeordend, er bestaat natuurlijke rechtvaardigheid.Verschijnselen:- Het geocentrische wereldbeeldHet idee dat de aarde het middelpunt van het universum is en dat de zon en de andere planeten om deaarde heen draaien. Ptolemeus- Het heliocentrische wereldbeeldHet idee dat de zon het middelpunt van het universum is en dat de aarde en de andere platen om dezon heen draaien. Aristarchus, CopernicusPersonen:- Ptolemeus (87-150)schreef een uitgebreide samenvatting van de astrologie van zijn tijd: de Tetrabiblos (De vier boeken). Inde Tetrabiblos wordt uitgebreid ingegaan op het duiden van horoscopen. Daarnaast wordenaanwijzingen voor berekeningen gegeven.- Nicolaas Copernicus (1473-1543)Copernicus is bekend geworden door zijn heliocentrische theorie over het zonnestelsel, zoalsgepubliceerd in zijn De revolutionibus orbium coelestium. Deze gedachten betekenden 60 jaar na zijndood een omwenteling in het wetenschappelijk denken en in ons wereldbeeld (de copernicaanserevolutie).- Johannes Kepler (1571-1630)een Duitsastronoom, astroloog en wis- en natuurkundige, die vooral bekend werd door zijn studie vande hemelmechanica en met name de berekening van de planeetbewegingen, de Wetten van Kepler.- Galileo Galile (1564-1642)


11
http://nl.wikipedia.org/wiki/Westerse_astrologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Tetrabibloshttp://nl.wikipedia.org/wiki/Horoscoophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Heliocentrische_theoriehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnestelselhttp://nl.wikipedia.org/wiki/De_revolutionibus_orbium_coelestiumhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldbeeldhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Duitslandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astronoomhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astrolooghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Hemelmechanicahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Planeethttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetten_van_Keplerhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Francis_Bacon.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Westerse_astrologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Tetrabibloshttp://nl.wikipedia.org/wiki/Horoscoophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Heliocentrische_theoriehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnestelselhttp://nl.wikipedia.org/wiki/De_revolutionibus_orbium_coelestiumhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldbeeldhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Duitslandhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astronoomhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astrolooghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Hemelmechanicahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Planeethttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetten_van_Kepler


12/15

Kennisbasis VMT2

een Italiaans natuurkundige, astronoom, wiskundige en filosoof. Hij stelde dat de aarde rond was, maarmoest dit herroepen van de Rooms-katholieke kerk.- Isaac Newton (1643-1727)Een Engelse natuurkundige, wiskundige, astronoom, natuurfilosoof, alchemist, officieel muntmeesterentheoloog. In zijn hoofdwerk Philosophiae Naturalis Principia Mathematica uit 1687 beschreef Newtononder andere de zwaartekracht en de drie wetten van Newton, waardoor hij de grondlegger van de

klassieke mechanica werd. Op het gebied van optica schreef hij het standaardwerk Opticks, vond hij deNewtontelescoop uit en ontwikkelde hij een theorie over kleuren, gebaseerd op het prisma, dat van witlicht een zichtbaar spectrum maakt. Hij bestudeerde ook de geluidssnelheid.


12
http://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astronoomhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundigehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Filosoofhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Engelsen_(volk)http://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundigehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astronomiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurfilosofiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Alchemiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Muntmeesterhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Theologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Philosophiae_Naturalis_Principia_Mathematicahttp://nl.wikipedia.org/wiki/1687http://nl.wikipedia.org/wiki/Gravitatiewet_van_Newtonhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetten_van_Newtonhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Klassieke_mechanicahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Opticahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Newtontelescoophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Prisma_(optica)http://nl.wikipedia.org/wiki/Geluidssnelheidhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Johannes_Kepler_1610.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Galileo.arp.300pix.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Johannes_Kepler_1610.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Nikolaus_Kopernikus.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Claudius_Ptolemaeus.jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astronoomhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundigehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Filosoofhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Engelsen_(volk)http://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurkundehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wiskundigehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Astronomiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurfilosofiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Alchemiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Muntmeesterhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Theologiehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Philosophiae_Naturalis_Principia_Mathematicahttp://nl.wikipedia.org/wiki/1687http://nl.wikipedia.org/wiki/Gravitatiewet_van_Newtonhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Wetten_van_Newtonhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Klassieke_mechanicahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Opticahttp://nl.wikipedia.org/wiki/Newtontelescoophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Prisma_(optica)http://nl.wikipedia.org/wiki/Geluidssnelheid


13/15

Kennisbasis VMT2

29 NEW KNOWLEDGE OF HUMAN BEINGS AND SOCIETY

Gebeurtenissen:Ontwikkelingen:- Scepticisme (zie paragraaf 28)- Cultuurrelativismeculturen kunnen niet met elkaar vergeleken worden. Normen en waarden kunnen slechts begrepen

worden uit de cultuur waarin ze zijn ontstaan. Culturen zijn gelijkwaardig. Mogen alleen beoordeeldworden vanuit en door zichzelf- De ontwikkeling van de cultuurwetenschappelijke bewijsvoeringmen zocht in de cultuurwetenschappen naar een systematische, wetenschappelijke aanpak om scepsiste overwinnen, dit leidde tot een meer wetenschappelijke bewijsvoering in de cultuurwetenschappen- Het verdwijnen van heksenprocessenmarteling gaf geen bewijs en vrijwillige bekentenissen. De bekentenissen die waren gegeven, warenvertekend. Weinig tot geen bewijs voor heksen. Bekentenissen werden steeds minder beschouwd alsde waarheid, omdat deze vertekend waren- De rechtspraak in de 17e eeuwde strafmaat wordt per bepaald misdrijf in wetten vastgelegd, de rechter verliest zijn machtsinvloeden.Er komt een jury die de schuld moet bewijzen. Er moet bewijs zijn voor veroordeling- De historische wetenschap in de 17e eeuw

de twijfel over de geschiedenis als wetenschappelijke discipline werd overwonnen door het ontwikkelenvan een aantal historische hulpwetenschappen. Deze stelden historici in staat om hun werk van eenwetenschappelijkere bewijsvoering te voorzien. paleografie, numismatiek, chronologie ontstonden- De verandering van het wereldbeeld door de revolutie in de cultuurwetenschappenHet figuurlijke wereldbeeld van de mens(heid) veranderde. De wetenschappelijke bewijsvoering in derechtspraak en de historische wetenschap ontwikkelden zich en het verstand, de ratio, het scepsisme,tradities, culturen en de religieuze opvattingen van de mens(heid) ontwikkeldenVerschijnselen:- Paleografiehet bestuderen en ontcijferen van handschriften, oude manuscripten en oude archiefstukken- Numismatiekbestuderen van alle tastbare vormen en geschiedenis van geld, geldvormige en aanverwante objecten

- Chronologiebestuderen van de oudheid vd wereld en een systematische tijdsordening ervan, onttrokken uit (alle)bestaande daterings- en tijdssystemen van verschillende culturen, volken en/op individuen


13
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg


14/15

Kennisbasis VMT2

Personen:- Baruch Spinoza (1632-1677)nederlands filosoof en lenzenslijper, een van de meest vooraanstaande rationalisten en filosofen vanzijn tijd. Combineerde de natuurwetenschappelijke gedachtes en ontwikkelingen in samenhang met decultuurwetenschappelijke gedachtes en ontwikkelingen in zijn tijd. God bestaat niet apart van de aardsewereld. Grote invloed op gebied vd politieke filosofie, hij pleitte voor volledige vrijheid van

meningsuiting en godsdienstvrijheid. Eerste die principile tolerantie verdedigde- John Locke (1632-1704)Britse filosoof van de vroege Verlichting. Mens geboren als onbeschreven blad. Enkelvoudigeideen:kennis die ontstaat door het waarnemen middels een zintuig, de eenvoudigste bouwstenen vanons denken. Maakbaarheid van de mens ligt in de omgeving. Grondlegger van het liberalisme, kwammet ideen als economische vrijheid en intellectuele vrijheid


14
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Spinoza.jpg


15/15

Kennisbasis VMT2

30 POLITICAL THEORY: THE SCHOOL OF NATURAL LAW

Gebeurtenissen:Ontwikkelingen:- De legitimering van het absolutisme in de 17e eeuwvormgegeven door Thomas Hobbes. mens is een redelijk wezen en dus in staat om in te zien dat op delangere termijn niemand profieert van een permanente oorlogstoestand. Ontstaan geregelde

samenleving (commonwealth) waarin alle individuen zijn verenigd als onderdanen onder de absolutemacht vd soeverein. Ieder mens heeft precies zoveel recht en vrijheid als de oppermachtige bereid istoe te staan. "Goed" is alles wat overeenstemt met de wil vd soeverein. Orde, vrede en veiligheid zijnuitsluitend te danken aan de onbeperkte macht van een soevereine instantie- De legitimering van het constitutionalisme in de 17e eeuwVerschijnselen:- Het natuurrechtelijke denken (zie paragraaf 28)- Contracttheorienmensen leefden aanvankelijk in een oertoestand zonder positief recht of politieke situatie. Het volk is debron van het staatsgezag (niet God)- Het geloof in de wetenschap, in de menselijke rede, in natuurlijke mensenrechten en vooruitgangwetenschap kon de concrete wereld letterlijk en figuurlijk benaderen en verklaren en de menselijke redekon hierop verder gaan. Menselijke rede liet de mens(heid) filosoferen over diens natuurlijke rechten,

vormgegeven door Locke. Positieve houding, geloof in vooruitgang- Het tijdperk van de Verlichtingtijdsperiode van geconcretiseerde verklaringen, verhelderingen en popularisering van ideen die in demeer creatievere zeventiende eeuw waren gecreerdPersonen:- Niccol Machiavelli (zie VMT1)- Hugo de Groot (1583-1645)Nederlands rechtsgeleerde en schrijver. Pionerend theoreticus op het gebied van humanisme ennatuurrecht (Het idee dat bepaalde zaken uit zichzelf goed of slecht zijn en daardoor bepaalderechtsbeginselen vanuit zichzelf geldig zijn- Thomas Hobbes (1588-1679)Engels filosoof. Stelde dat de natuurstand van de mensheid er een was van lage dunk, mensheid wasvoor altijd verankerd in een oorlog van allen tegen allen. Angst voor elkaar is de natuurtoestand. men

gaf vrijheid over, in handen van een machthebber- John Locke (zie paragraaf 29)


15
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Thomas_Hobbes_(portrait).jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Thomas_Hobbes_(portrait).jpghttp://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Michiel_Jansz_van_Mierevelt_-_Hugo_Grotius.jpg

Kennisbasis VMT2

Documents

Transcript of Kennisbasis VMT2