Kennis met impact: meerjarenstrategie MOVISIE 2012-2015

Meerjarenstrategie MOVISIE 2012 - 2015

Kennis met impactVoor een krachtige samenleving

Colofon

Redactie: afdeling communicatie MOVISIE

Fotografie: I-Stock, Redmar Kruithof (cover)

Vormgeving: Suggestie en Illusie, Utrecht

Drukwerk: Libertas

Bestellen: www.movisie.nl

Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan

onder voorwaarde van de bronvermelding:

© MOVISIE, kennis en aanpak van sociale vraagstukken.

Utrecht, januari 2012

Kennis met impactVoor een krachtige samenleving

Meerjarenstrategie MOVISIE 2012 - 2015

Inhoudsopgave

MOVISIE de komende jaren 3

Instituut en onderneming 5

Programma’s die aansluiten 7Effectiviteit en vakmanschap 9

Participatie en actief burgerschap 12

Sociale zorg 15

Huiselijk en seksueel geweld 18

Gebiedsgericht werken 21

Realiseer uw maatschappelijke opdracht 24

Door deze brochure heen leest u bij dit

tekentje over de pluspunten van het

werken met MOVISIE. Punten waar u

ons op kan en mag aanspreken.

Graag zelfs.

Zo werken wij

Meerjarenstrategie 2012-2015 3 * * *

FocusWerken aan een krachtige samenleving met burgers

die zoveel als mogelijk zelfredzaam zijn; deze missie

is en blijft actueel en sluit aan bij maatschappelijke en

politieke ontwikkelingen. Zowel politici als betaalde

beroepskrachten spreken steeds vaker van buurtkracht

en burgerkracht. In onze programma’s zullen we ons

duidelijker richten op deze kracht en zelfredzaamheid,

en de ondersteuning daarvan met effectieve kennis.

Impact We willen vaker het verschil maken met onze kennis-

functie. Samen met welzijnsorganisaties, gemeenten,

vrijwilligersorganisaties en belangenbehartigers werken

we aan een stevig kennisfundament voor de sociale

sector en het vakmanschap van de sociale professional.

Door nadrukkelijk voorrang te geven aan visieontwik-

keling, debat, agendering, advies en trendonderzoek

ontwikkelen we een aansprekende en samenhangende

inhoudelijke agenda voor de komende jaren. Dit vormt

de basis voor het verzamelen, valideren, verrijken en

verspreiden van kennis. Effectiviteit en vakmanschap

vormen de spil in al onze programma’s.

Blijvend verbeterenOnderzoek laat zien dat we een goede naam hebben als

partner in het verzamelen, verrijken en verspreiden van

kennis. En ook de adviezen op basis van die kennis wor-

den gewaardeerd. We blijven onze kennis- en advies-

functie aanscherpen door te leren van (zelf)evaluatie en

het volgen van de laatste ontwikkelingen binnen onze

vakgebieden. Zoals u dat van ons gewend bent: betrok-

ken, resultaatgericht en inventief.

MOVISIE de komende jarenIn deze brochure leest u waar onze focus tot en met 2015 ligt en wat onze

ambities zijn. Deze focus en ambities vinden een stevig fundament in de

maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, maar ook in wensen en

behoeften vanuit het veld. Niet voor niets hebben we alle belanghebbenden de

afgelopen jaren regelmatig bevraagd over ons functioneren.

Kennisfunctie

We verzamelen en verspreiden

kennis over sociale vraagstukken.

De adviestrajecten die we uitvoeren

zijn ter ondersteuning van die

kennisfunctie.

Zo werken wij

* * * 4 Meerjarenstrategie 2012-2015

DuurzaamheidEen kennisfundament bouw je niet in korte tijd. Onze

missie en de landelijke kennisfunctie vereisen meerjarige

en duurzame programma’s. Er is immers tijd nodig voor

sociale interventies om hun effectiviteit aan te tonen.

Het kost dus ook tijd om deze interventies te volgen en

te onderzoeken. Ook voor het inbouwen van kennis in

opleidingen en het komen tot een goede en soepele

samenwerking kunnen we niet over één nacht ijs gaan.

Als u ook werkt aan een krachtige samenleving en u

herkent zich in bovenstaande, dan is er alle reden om

onze partner te worden of te blijven.

Marijke Steenbergen, Raad van Bestuur

“ We willen impact realiseren en zetten in op een versterking van onze landelijke kennisfunctie”

Professionalisering

Effectieve kennis krijgt pas echt impact

als de sociale professional haar ook

weet toe te passen. En natuurlijk moet

ook zijn organisatie daarop ingesteld

zijn. Wij werken aan professionalisering

en vakmanschap.

Zo werken wij


Onze activiteiten sluiten aan bij beleidsimpulsen en

kenniscycli die in het teken staan van een maatschappe-

lijke opdracht. We zijn er immers voor een krachtige en

zelfredzame samenleving. Dat we daarbij ondernemend

optreden is noodzakelijk om ook als instituut compleet

te zijn. Zonder onze ondernemende zin zou een flink

aantal maatschappelijke vraagstukken onderbelicht

blijven. En de kennis over die vraagstukken zou ook niet

zo maar zijn weg naar het veld vinden. We proberen

maatschappelijke vraagstukken helder te krijgen met

visie en debat, agendering, advies en trendonderzoek.

We verrijken de verkregen kennis en verspreiden deze

door advies, training, kennisuitwisseling en implementa-

tie. Deze laatste vier activiteiten leveren vervolgens een

goede toetsing en weer nieuwe kennis op. Kennis die

ons helpt oplossingen te bieden voor sociale vraagstuk-

ken. Zo is de cirkel weer rond.

Grenzen aan ondernemenWe opereren als kennisonderneming op het snijvlak

van markt en overheid, maar we zijn selectief in onze

marktactiviteiten en laten die ondersteunend zijn aan de

kennisfunctie. Wij zullen geen marktopdrachten uitvoe-

ren die afdoen aan de bereidheid van anderen om kennis

beschikbaar te stellen of die geen meerwaarde bieden

voor kennisontwikkeling. Daarbij mogen de opdrachten

ons niet beperken in met wie we samenwerken. Kennis

maken doe je samen; dat is en blijft ons adagium. Kennis

verspreiden doe je ook samen. Dat betekent dat we advies,

training, kennisuitwisseling en implementatie niet bij

onszelf houden, maar overlaten aan andere partijen zodra

dat mogelijk is.

Instituut én ondernemingWat zijn we? We zijn een onafhankelijke stichting, deels gefinancierd met een

instellingssubsidie van het ministerie van VWS en deels met inkomsten vanuit

marktopdrachten. Een kennisinstituut én een kennisonderneming.

Duurzaamheid

Kennis opdoen en maken vergt geduld

en een lange adem. We leggen daarom

de nadruk op grotere, meerjarige pro-

gramma’s. Korte projecten zijn er om

kennis te toetsen. Het is van belang de

verbinding tussen onderwerpen te zien,

te respecteren en te benutten. Verre-

gaande samenwerking met de overheid

en het veld zijn onontbeerlijk voor een

duurzame implementatie.

Zo werken wij


Kennisuitwisseling

Advies

Implementatie

Training

Visie & debat

Agendering

Advies

Trendonderzoek

Onderzoek

Methodiek- en instrumentontwikkeling

Kennisontwikkeling

De functies van MOVISIE in relatie tot de (lokale) samenleving en de sociale sector.


De basis voor deze indeling ligt in maatschappelijke

ontwikkelingen. We hebben het dan over de

verzorgingsstaat die in hoog tempo plaats maakt voor

een participatiemaatschappij. Burgers moeten in staat

gesteld worden om hun eigen verantwoordelijkheid

te nemen en meer deel uitmaken van de samenleving

en een sterk sociaal netwerk. Extra moeilijk, want

traditionele samenlevingsverbanden veranderen door

globalisering, technologisering en individualisering.

Soms ten koste van sociale netwerken, maar gelukkig

heel vaak ook ten bate daarvan. Wat we al langer

zagen aankomen, maar wat nu werkelijk plaatsvindt,

is vergrijzing, ontgroening en een flinke toename

van het aantal (kleine) huishoudens. Samen met de

invloed van de multiculturele samenleving vragen deze

ontwikkelingen om nieuwe antwoorden en aanpakken.

Een andere belangrijke ontwikkeling waar we meer

rekening mee gaan houden is het feit dat de sociale

sector zich steeds beter moet verantwoorden en

effectiever en efficiënter moet gaan werken.

Met deze maatschappelijke ontwikkelingen, de beleids-

ontwikkelingen en onze lessons learned hebben we vijf

programma’s ingericht. De programma’s zijn nauw met

elkaar verbonden en benaderen regelmatig dezelfde

problematiek vanuit verschillende, elkaar aanvullende

perspectieven.

Programma’s die aansluitenInvesteren in een krachtige samenleving waarin burgers zoveel als mogelijk

zelfredzaam zijn, vraagt om daadkracht. Daarom hebben we onze programma’s

goed bekeken, geschrapt in wat minder belangrijk is gebleken en de kern in

nieuwe programma’s ondergebracht.

Flexibiliteit

We spelen flexibel in op maatschappe-

lijke ontwikkelingen door onze mensen

ruimte te bieden voor ondernemend

gedrag en verregaande samenwerking.

De grenzen aan inhoudelijke program-

ma’s – voor zover ze bestaan – zijn er

om overschreden te worden.

Zo werken wij


De programma’s:1. Effectiviteit en vakmanschap

Kernwoorden: weten wat werkt, effectiviteit van me-

thoden, trendonderzoek, professionalisering, sociale

innovatie, internationale activiteiten, organisatiever-

sterking, visie, debat en agendering.

2. Participatie en actief burgerschap

Kernwoorden: participatie, vrijwillige inzet, cliënten-

en bewonersparticipatie, maatschappelijke partici-

patie door kwetsbare groepen, homo-emancipatie,

mannen- en vrouwenemancipatie en interculturalisatie.

3. Sociale zorg

Kernwoorden: informele zorg, mantelzorg, zelfregie,

empowerment, wonen, welzijn, zorg en preventie.

4. Huiselijk en seksueel geweld

Kernwoorden: veiligheid thuis, in instellingen,

organisaties, bedrijven en in de openbare ruimte.

5. Gebiedsgericht werken

Kernwoorden: integrale aanpak, samenlevingsop-

bouw, plattelandsontwikkeling, sociaal en groen,

kunsten cultuur en welzijn, bedrijven en welzijn.

Over de inhoudelijke focus van deze programma’s leest

u meer op de volgende pagina’s. We willen benadrukken

dat inhoud en domeinafbakening niet statisch zijn maar

zich ontwikkelen aan de hand van de verdere maatschap-

pelijke ontwikkelingen en nieuwe sociale vraagstukken.

Vijf onderscheidende maar met elkaar verbonden programma’s, met Effectiviteit en vakmanschap als programma

dat in de vier andere een sterke voorwaardelijke rol speelt. Het programma Gebiedsgericht begeeft zich in alle

domeinen en staat een integrale aanpak voor.

Effectiviteit en

vakmanschap

Participatie en

actief burgerschap

Sociale zorg

Huiselijk en

seksueel geweld

Gebiedsgericht werken


Met het programma Effectiviteit en vakmanschap rich-

ten we ons op een dynamische sociale sector waarin

gedreven, maar vooral ook bedreven beroepskrachten

op effectieve wijze maatschappelijke vraagstukken

aanpakken. Zij maken gebruik van onderbouwde ken-

nis en helpen met het ontwikkelen hiervan. Universi-

teiten, hogescholen en partijen in het veld een kunnen

hierbij een belangrijke rol spelen door onderzoek te

doen. Wij willen dit stimuleren en eraan bijdragen.

Ook een goede aansluiting van beroepsopleidingen op

de beroepspraktijk en -toekomst is onontbeerlijk. Net

als een effectieve samenwerking in ketens, netwerken

en allianties, zodat er een betere afstemming van

werkprocessen tussen bestuurlijke, organisatorische,

uitvoerende niveaus komt.

Een sterke noodzaakSteeds vaker voeren we de discussie over de toege-

voegde waarde van het welzijnswerk. Forse bezuinigin-

gen bij gemeenten en rijksoverheid maken het geven

van een goed antwoord nijpender en tegelijkertijd niet

eenvoudiger. Inhoudelijk klinkt de roep om nieuwe

professionals, die meer outreachend en integraal wer-

ken. Ook vanwege een steeds verder gaande decentra-

lisatie en de behoefte aan nieuwe verhoudingen tussen

overheid, instellingen en burgers. Burgers krijgen daar-

bij een toenemende verantwoordelijkheid voor hun

eigen welzijn en buurt. Concreet stellen veranderingen

als Welzijn Nieuwe Stijl, de aangekondigde decen-

tralisatie van AWBZ naar de Wmo en de Wet werken

naar vermogen, nieuwe eisen aan de professionele

kwaliteit die de uitvoerende organisaties in de sociale

sector moeten kunnen bieden. Eén ding is zeker, laten

zien wat werkt wordt steeds belangrijker. Om goed

verantwoording af te kunnen leggen, maar ook om de

aanwezige middelen goed te gebruiken.

Dat is een grote uitdaging. De professional en zijn

organisatie vormen de basis, door hen moeten me-

thoden de kans krijgen hun effectiviteit te bewijzen.

We moeten ook inzien wanneer iets niet effectief is.

Onderzoek is belangrijk om te achterhalen wat werkt.

Debat en visievorming zijn nodig om te agenderen en

te verspreiden, om kennis te toetsen en zichtbaar te

maken, om de (organisatie)gevolgen in beeld te bren-

gen. En om te verbinden, want kennis maken kunnen

we alleen samen.

Spil en aanjagerHet programma Effectiviteit en vakmanschap is de spil

en aanjager van al onze programma’s. Het programma

kan tegelijkertijd niet zonder de andere programma’s

vanwege de daar opgedane kennis.

Effectiviteit en vakmanschapIedere zichzelf respecterende sector wil en moet effectief zijn


Voorbeeldprojecten

Effectieve sociale interventies

Verder ontwikkelen van de databank Effectieve sociale

interventies. Ondersteuning en advies bij ontwikkeling,

implementatie en borging van methoden. Passend be-

wijs voor effectiviteit in de sociale sector ontwikkelen.

Professionaliteit verankerd

Formuleren van kwaliteitsstandaarden voor de uitvoe-

ring van de dienstverlening op de prestatievelden van

de Wmo. Het versterken van de competenties van de

uitvoerende beroepskrachten in de organisaties om hen

toe te rusten voor een goede kwaliteit van uitvoering.

Effectiviteit en vakmanschap in de praktijk

Maatschappelijke organisaties en gemeenten inspireren,

adviseren en begeleiden bij organisatievernieuwing en

nieuwe samenwerkingsvormen.

Trends en debat

Signaleren van trends en stimuleren van debat en

agendering, bijvoorbeeld in de Wmo-monitor 2012, het

Participatiedebat en op www.socialevraagstukken.nl.


De eerste prioriteit vanAstrid van der Kooij, manager Effectiviteit en vakmanschap:

“Mijn eerste prioriteit is ervoor zorgen dat effecti-

viteit en professionalisering hand in hand gaan. Als

vrijwilliger wil je dat je inzet er echt toe doet voor

een ander. Als betaalde beroepskracht wil je laten

zien laten dat jouw werk ook echt bijdraagt aan

het aanpakken van sociale vraagstukken. Daarvoor

heb je een werkende combinatie van interventies

én vaardigheden nodig.”

Met wie doen we dat?

“Het vergroten van de effectiviteit en vakman-

schap kan alleen samen met de betrokken partijen

in het veld. Dus met (welzijns)instellingen, ge-

meenten, brancheorganisaties als de MOgroep,

hogescholen, universiteiten en andere kennisin-

stituten. Dit geven we samen met de inhoudelijke

programma’s binnen MOVISIE concreet vorm.”

Het gewenste resultaat?

“Wat ik voor me zie, zijn goede professionals die

heel bewust methodes inzetten die werken en die

daar ook de vaardigheden voor hebben. Daarbij

hoort een onderwijsaanbod waarin zowel vaardig-

heden als interventies aan bod komen.”

“ Weten dat je iets bijdraagt”


Met het programma Participatie en actief burgerschap

willen we bereiken dat iedereen naar vermogen mee

kan doen in de maatschappij. Én dat de maatschappij

toegankelijk is voor iedereen, ongeacht sekse, leeftijd,

religie, seksuele oriëntatie, etniciteit, handicap of

sociaaleconomische status. Mensen hebben zoveel

mogelijk zelf de regie over hun leven, kennen hun eigen

kracht en worden daar op aangesproken. Daar waar zij

moeite hebben met participeren, krijgen ze meer kans

zich te emanciperen, maar ook ondersteuning.

Participatie neemt toeSinds de komst van de Wmo in 2007 is de aandacht voor

actieve deelname van alle burgers aan de samenleving

sterk toegenomen. Het gaat om vele vormen van

deelname. Van meedenken over beleid tot het doen

van allerlei soorten vrijwilligerswerk, van het laten

participeren van kwetsbare groepen tot re-integratie

in arbeid, van het vergroten van toegankelijkheid voor

mensen met een beperking aan allerlei activiteiten tot

leefbaarheidsprojecten. Vanuit dit programma wordt

nauw samengewerkt met het programma Sociale

zorg, waarbij onder andere vrijwilligers mensen met

een zorgvraag helpen zelfredzaam te blijven, want

burgerparticipatie wordt steeds belangrijker om het

zorgniveau op peil te houden.

Participatie mogelijk makenWe helpen organisaties en overheden hun

participatieopdrachten zo goed mogelijk te vervullen.

Daarbij richten we onze aandacht op maatschappelijke

participatie (in de vorm van vrijwillige inzet en

burgerinitiatieven), op arbeidsparticipatie (werken

naar vermogen) en participatie voor en door kwetsbare

groepen. In 2012 ligt onze hoogste prioriteit bij de

decentralisatie van extramurale begeleiding (vanuit

AWBZ naar de gemeente) en bij de uitvoering van

de Wet werken naar vermogen. Samen met de

landelijke en lokale bezuinigingen hebben deze

ontwikkelingen directe gevolgen voor mensen die toch

al in een kwetsbare situatie verkeren als gevolg van

een beperking, arbeidsongeschiktheid of langdurige

werkloosheid. Hun maatschappelijk participatie is in

het geding. Organisaties en overheden spelen een rol

in het beperken van deze gevolgen en het versterken

van de zelfredzaamheid van deze mensen, zodat zij

zoveel mogelijk op eigen kracht de gevolgen het hoofd

kunnen bieden.

Participatie en actief burgerschapIedereen doet mee in een open maatschappij


De eerste prioriteit vanMarjet van Houten, senior adviseur Participatie en actief burgerschap:

“De synergie die we in dit programma creëren

tussen de verschillende kanten van participatie

is essentieel. De ondersteuning aan kwetsbare

mensen is vaak opgedeeld, maar in het leven zijn

de problemen vaak met elkaar verbonden. Het is

belangrijk dat mensen zelf de regie over hun eigen

leven kunnen blijven voeren. Focussen op participa-

tie breed, vanuit de gedachte van zelfregie, is echt

noodzakelijk.”

Met wie doen we dat?

“Met cliënten en hun organisaties; Wmo-raden,

belangengroepen, actiecomités en ook gewoon

ongeorganiseerde burgers. Afstemming en samen-

werking tussen de wereld van sociale zekerheid

- ik noem hier Divosa - en zorg en welzijn is een

absolute must. Beide sectoren hebben veelal te

maken met dezelfde mensen.”


“Maatschappelijke steun die zo toegankelijk is dat

mensen zich op hun plek voelen in onze samen-

leving. Steun die uitgaat van wat mensen zelf

willen en kunnen, met een optimale mix van eigen

inbreng en externe steun.”

“ Zelf de regie over je leven voeren“


Lokaal centraalWe helpen uitvoeringsorganisaties en gemeenten om

de overgang te maken van het ondersteunen naar

het versterken van de eigen kracht van mensen. Deze

empowerment vraagt om verandering op drie niveaus.

Van de cliënt vraagt het om optimale benutting van

zijn of haar eigen mogelijkheden. Van uitvoerende

betaalde beroepskrachten vraagt het om de inzet van

(effectieve) methoden gericht op de versterking van

eigen kracht en het mogelijk maken van zelfregie. Van

beleidsmakers vraagt het om het mogelijk maken van

een krachtgerichte manier van werken. Maatschap-

pelijke organisaties en gemeenten helpen we bij het

maken van de noodzakelijke keuzen: op wie richten

we ons, en op wie niet? Wat doen we, en wat niet?

Op welk moment moeten we iets doen, en wanneer

vooral ook niet? En is hulp en ondersteuning tijdelijk

nodig of blijvend?

Voorbeeldprojecten

Effectieve participatie-interventies

Inventariseren effectieve interventies en verspreiden

gevonden interventies, onder andere via de databank

Effectieve sociale interventies.

Cliëntparticipatie

Kwaliteit van cliëntparticipatie vergroten, innovatie

door cocreatie, in beeld brengen van veranderingen als

gevolg van de decentralisatie AWBZ, Jeugdzorg en de

Wet werken naar vermogen.

Decentralisatie AWBZ

Ondersteunen van gemeenten, welzijnsinstellingen en

organisaties op het terrein van wonen, arbeid en zorg.

Kwetsbare burgers toeleiden naar arbeid

Bevorderen van de maatschappelijke en arbeidsmarkt-

participatie van kwetsbare burgers.


Met het programma Sociale zorg willen we bereiken dat

mensen met zorg- of hulpvragen zoveel mogelijk zelfred-

zaam zijn, zeggenschap hebben over hun eigen leven en

naar vermogen meedoen in de samenleving. Dat draagt

bij aan een sterke en leefbare samenleving. Voor de

zorgvragers zelf betekent het dat ze zich optimaal kunnen

ontplooien en kwaliteit van leven ervaren. Het program-

ma draagt bij aan lokaal georganiseerde sociale zorg,

geboden door mantelzorgers, vrijwilligers, zorgverleners,

sociale professionals (zorg, welzijn, wonen), lotgenoten en

ervaringsdeskundigen in de leefwereld van de cliënt.

Rol betaalde beroepskrachtenZorg en welzijn zijn sterk in beweging. De ondersteuning

door mantelzorgers en vrijwilligers wordt steeds belangrij-

ker ten opzichte van de rol van betaalde beroepskrachten.

Deze laatsten moeten hun functie anders invullen en de

nadruk leggen op ondersteuning van eigen kracht en

zelfregie van cliënten in plaats zelf het aanbod vanuit de

professionele organisaties in te vullen. De gemeente is

in toenemende mate verantwoordelijk voor maatschap-

pelijke ondersteuning en zorg mede door de decentrali-

satie van AWBZ-taken naar gemeenten. Dit maakt dat we

samen met organisaties in het veld van zorg, welzijn en

wonen allerlei vormen van maatschappelijke ondersteu-

ning móeten versterken en innoveren. Enerzijds omdat

de zorg anders te duur is, anderzijds om de eigen kracht

en het sociale netwerk van mensen te benutten. Het

programma Sociale zorg legt de nadruk op ondersteuning

die vroegtijdig, zo licht als mogelijk en dichtbij de sociale

leefwereld van mensen wordt georganiseerd. Dit wordt

in samenwerking met het programma Gebiedsgericht

werken vormgegeven.

Kwetsbare burger centraalCentraal staan de kwetsbare burgers en de ondersteuners

in hun directe omgeving (mantelzorgers en vrijwilligers).

Met kwetsbare burgers bedoelen we mensen die behoefte

hebben aan ondersteuning op het snijvlak van zorg,

welzijn en wonen, bijvoorbeeld vanwege beperkingen op

lichamelijk, zintuiglijk, verstandelijk gebied of vanwege

psychosociale of psychiatrische problemen. Mantelzor-

gers kunnen overigens in hun zorg voor hun kwetsbare

naaste(n) zelf ook kwetsbaar worden, wanneer zij overbe-

last raken.

Sociale zorgMensen met een zorg- of hulpvraag, maar ook met eigen kracht

Impact en kwaliteit

Ons werk moet iets teweeg brengen.

Dat lukt met de juiste mensen op het

juiste onderwerp, de samenhang tussen

de verschillende onderwerpen duide-

lijk te maken en integraal te werken.

Samen met partners.

Zo werken wij


Voorbeeldprojecten

Wat werkt binnen Sociale zorg?

Verzamelen en beschrijven van nieuwe, werkende inter-

venties en het verspreiden van informatie over werkza-

me methoden, onder andere in de databank Effectieve

sociale interventies.

Zelfregie en eigen kracht

Ondersteunen en toerusten van professionals, vrij-

willigers, ervaringsdeskundigen, mantelzorgers en hun

organisaties om meer en beter te werken vanuit het

concept zelfregie en eigen kracht.

Samenwerking formeel en informeel

Vanuit onderzoek en praktijk bijdragen aan een opti-

male samenwerking tussen betaalde beroepskrachten en

informele zorgers.

Decentralisatie AWBZ

Ondersteunen van gemeenten, welzijnsinstellingen en

organisaties op het terrein van zorg, arbeid en wonen.

In dit project wordt nauw samengewerkt met het pro-

gramma Participatie en actief burgerschap.

Uitdagingen voor een krachtige informele zorg

Aandacht voor (de grenzen aan) het ondersteunen

van zorg in eigen kring. Verkennen risicogroepen met

expliciete aandacht voor ontspoorde mantelzorg. Stimu-

leren van methodisch werken. Investeren in het scholen

van professionals en vrijwilligers.


De eerste prioriteit vanHilde van Xanten, senior adviseur Sociale zorg:

“In veel gemeenten zie je dat de samenwerking

tussen (kwetsbare) burgers, mantelzorgers,

vrijwilligers én professionals volop in beweging

is of komt. Mijn prioriteit is het daadwerkelijk

bij elkaar brengen van formele en informele

zorg. Door burgers bewust te maken, door

mantelzorgers en vrijwillige inzet te versterken,

maar ook door professionals binnen organisaties

ruimte te geven.”

Met wie?

“In de driehoek gemeenten, burgers, professio-

nals ontstaat nu urgentie. We werken nu in de

Gemeente Apeldoorn aan een mooie praktijkcasus

waarbij de vraag speelt in hoeverre de zelf-

redzaamheid en kracht van bewoners de ruimte

kan krijgen en worden gefaciliteerd vanuit het

welzijnswerk en de zorg.”


“In Apeldoorn streven we naar een sterkere

samenwerkingsstructuur door onder meer een ge-

deelde wijkagenda. De professionals zullen meer

en meer werken vanuit de participatiegedachte

en Welzijn Nieuwe Stijl. Daarvoor is training en

coaching nodig. Informele zorg en professionele

zorg zijn beide in beeld bij dienstverlening en hulp

aan burgers. Met lokale organisaties (zoals De Kap,

MD Veluwe en WisselWerk) worden afspraken

gemaakt om dit in de praktijk te brengen.”

“ De urgentie is duidelijk”


Met het programma Huiselijk en seksueel geweld willen

we een betekenisvol bijdragen aan de preventie en aan-

pak van geweld om daarmee de sociale veiligheid te ver-

groten. Sociale veiligheid, of interpersoonlijke veiligheid,

is een belangrijk aspect van de kwaliteit van leven. Veilig-

heid komt uit elk bevolkingsonderzoek naar voren als

prioriteit van burgers. Een van de ernstigste aantastingen

van deze sociale veiligheid is wanneer iemand huiselijk en

seksueel geweld ondergaat. Uit recent onderzoek komt

naar voren dat negen procent van de bevolking vanaf 18

jaar slachtoffer is van enige vorm van huiselijk en seksueel

geweld. Als gevolg hiervan overlijden jaarlijks 50 kinderen.

Dat gebeurt vaak in een omgeving die vertrouwd en veilig

zou moeten zijn. Buiten de eigen kring is er ook vaak een

gevoel van onveiligheid. Een kwart van de bevolking voelt

zich onveilig op straat.

Enorme gevolgenDe gevolgen van huiselijk en seksueel geweld zijn

enorm. De norm is dat huiselijk en seksueel geweld

niet acceptabel is. Burgers en professionals moeten de

handen in een slaan, gestimuleerd en ondersteund door

professionele organisaties. Organisaties die deskundig

kunnen informeren en in staat zijn effectieve maatregelen

te nemen waar dat noodzakelijk is. Deze betaalde be-

roepskrachten kunnen dat echter niet zonder de inzet van

burgers. Zonder een gezonde sociale controle en burgers

die signaleren en melden, neemt de effectiviteit enorm af.

Samen met professionals We betreden met het programma Huiselijk en seksueel

geweld het privédomein én de wijk en openbare ruimte,

samen met professionals. Geweld vindt op al deze ter-

reinen plaats en verdient een aanpak waarin betaalde

beroepskrachten én burgers ondersteund worden om

de eigen mogelijkheden te benutten en verantwoorde-

lijkheden op te pakken. Er is een duidelijke wens vanuit

het veld naar meer preventie van (intergenerationele

overdracht van) geweld.

De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in het signa-

leren en stoppen van het geweld en het opheffen van

handelingsverlegenheid van betaalde beroepskrachten.

We zetten nu stappen naar effectieve interventies en

het verzilveren daarvan. Het programma Huiselijk en

seksueel geweld ondersteunt vrijwilligersorganisaties

bij de aanpak van seksueel misbruik en werkt hierbij

nauw samen met het programma Participatie en actief

burgerschap.

Huiselijk en seksueel geweldJe veilig voelen is een belangrijk deel van je welbevinden

Effectiviteit

Toepasbaarheid en effectiviteit van

kennis voor het oplossen van sociale

vraagstukken staan centraal.

Zo werken wij


De eerste prioriteit van Bert Groen, senior adviseur Huiselijk en seksueel geweld:

“We beschikken reeds over veel kennis over

geweld en veiligheid. Het verspreiden en toepas-

sen van die beschikbare kennis en meegeven in

welke mate iets effectief is, heeft voor mij absolute

prioriteit. Het bevorderen van een veilige samenle-

ving, waar geen plaats is voor huiselijk en seksueel

geweld, waar mensen zich veilig voelen op straat,

in een openbare ruimte of binnen een instelling

kan immers alleen als we onze lessons learned

ook echt toepassen.”

Met wie?

“We moeten verregaand samenwerken met alle

professionals en intermediairs binnen de justiti-

ele keten en de hulpverleningsketen. Daar ligt

de kracht om de beschikbare kennis effectief

toe te passen. Dat kan natuurlijk niet zonder de

brancheorganisaties.”


“Onze ketenpartners zijn in staat snel, adequaat

en effectief in te spelen op de onveilige gevoelens

van hun cliënten en doelgroepen.”

“ Nu het geleerde toepassen“


Voorbeeldprojecten

Wat werkt voor de cliënt?

Inventariseren nieuwe of nog niet geanalyseerde metho-

den, beschrijven van nieuwe interventies voor databank

Effectieve sociale interventies en databank Effectieve

interventies Huiselijk Geweld. Bevorderen gebruik van

beide databanken en de implementatie van de metho-

den. Effectonderzoek methoden over seksualiteit

WE CAN (Young) campagne

Wereldwijde bewustwordingscampagne met als doel het

stoppen van allerlei vormen van geweld tegen vrouwen.

In Nederland is daarnaast een speciale campagne voor

jongeren ingericht.

Werken met een meldcode

Ondersteunen gemeenten bij het invullen van hun

regierol en de mogelijkheden van de meldcode daarbij.

Adviseren (branche)organisaties. Beheren databank met

trainingsaanbod voor professionals.

Partnership aanpak seksueel geweld

Ondersteunen netwerk GGZ Nederland, GGD Nederland,

MOgroep Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening,

Jeugdzorg Nederland, Federatie Opvang, VSK, MEE

Nederland, Pharos, Politie/justitie, Korrelatie, CASA Ne-

derland, het CCV, Slachtofferhulp Nederland, Nederlands

Jeugdinstituut, Trimbos-instituut en Rutgers WPF.

‘In the picture!’

Preventie en aanpak van seksueel grensoverschrijdend

gedrag in instellingen en organisaties.


Met het programma Gebiedsgericht werken willen we

bewoners versterken in hun zelforganisatie, zelfsturing

en het nemen van verantwoordelijkheid in hun eigen

leefgebied (buurt, wijk, dorp, streek of regio). Dat

doen we door samen te werken met kansrijke bestaan-

de lokale initiatieven. Daarvan te leren wat werkt en

de kennis te ontsluiten en over te dragen die nodig is

om verbindingen te realiseren op economisch, cultu-

reel en zingevingsvlak. Dit vanuit de leefwereld van

bewoners. In die verbindingen spelen vitale coalities

van bedrijven, sociaal ondernemers, welzijn/zorgor-

ganisaties, corporaties, vrijwilligerszelforganisaties en

de lokale overheid een belangrijke rol. We stimuleren

sociaal ondernemerschap, duurzaam maken van goede

werkwijzen en het tot stand brengen van sociale ver-

dienmodellen. Denk hierbij aan kleine buurtonderne-

mingen op het snijvlak van sociale diensten, buurten

groenbeheer, buurtcorporaties en buurtwinkels, kleine

startende bedrijven van uit moeder- en vadercentra.

Aan verbinding tussen scholing, opleiding, empower-

ment en re-integratie met werkervaringsplekken in

de buurt. Aan de inzet van mensen met uitkering of

in een activerende dagopvang die een plek vinden in

een buurtcafé, restaurant of maaltijdvoorziening. Deze

zogeheten buurtkracht speelt een steeds grotere rol in

de zelfredzaamheid van mensen.

Kracht als uitgangspuntDe talenten en de kracht van bewoners kunnen veel

vaker het uitgangspunt en de spil van sociale interven-

ties zijn. Dat blijkt uit de Wmo-praktijk (o.a. de trajec-

ten van Welzijn Nieuwe Stijl), de visitatieronde van de

krachtwijken en veel onderzoek. Professionele instel-

lingen, waaronder de lokale overheid, laten hier kansen

liggen. De inzet van welzijn is effectiever als bewoners

zelf in sturing en uitvoering van het werk een grotere

rol krijgen. Dat vraagt om een andere relatie tussen de

gemeente en de instellingen.

PraktijkvoorbeeldenBij het ontsluiten en ontginnen van praktijkvoorbeel-

den van buurtkracht streven we naar een diversiteit

van context en schaalgrootte: krachtwijk, Vinex-wijk,

bloemkoolwijk, krimp/achterstandstreek, verstedelijkt

platteland etc. Juist het ontdekken van de overeenkom-

Gebiedsgericht werkenEr is zoveel meer mogelijk met sociaal ondernemerschap

Samenwerking

We kunnen het niet genoeg benadruk-

ken: kennis maken doe je samen. We

nemen deel aan netwerken en allian-

ties. We initiëren ze ook. We bevorde-

ren de samenwerking en verbindingen

tussen organisaties en burgers.

Zo werken wij


sten in de verschillen tussen stad en platteland levert

nieuwe inzichten op. De gedwongen kleinschaligheid

van het platteland biedt inspiratie tot stedelijk buur-

teigenaarschap en slim omgaan met voorzieningen. De

aanpak op bijvoorbeeld het gebied van talentontwikke-

ling bij stadsjongeren geeft richting aan bestrijding van

jeugdwerkloosheid op het platteland.

Slimme constructiesBezuinigingen in de wijken en de buurten, de opgave

om achterstanden in te lopen en nieuwe doelgroepen in

de verdere decentralisatie van de AWBZ maakt slim en

efficiënt werken noodzakelijk. De aantallen specifieke

cliënten zijn binnen een kleine gemeente soms op een

hand te tellen. Met de decentralisatie zullen gemeenten

in regioverband moeten gaan samenwerken om een

passend aanbod van ondersteuning, opvang en dag-

besteding te kunnen blijven bieden. Daar is een flinke

slag te maken.

Buurtkracht als tegenhangerIn de eerste periode van invoering van de Wmo hebben

gemeenten alle functionaliteiten geregeld. Daarna zijn

ze gaan kantelen naar werken vanuit de behoefte en de

levenssituatie van de burger. Met de decentralisatie van

AWBZ-taken, de jeugdzorg en de toeleiding naar werk

en participatie, gaat in combinatie met bezuinigingen

veel aandacht naar de afbouw en het stoppen van activi-

teiten. Buurtkracht kan hier een goede tegenhanger van

zijn. In dit programma nemen we de ambtenaar mee

als coalitiepartner, waarbij gemeentelijk beleid richting

geeft zonder dat het te dwingend wordt.

Voorbeeldprojecten

Buurt- en dorpskracht in de Wmo

In beeld brengen bestaande verbanden en sociale

ondernemers in buurten dorpskracht.

Wmo en domeinverbindingen

Verbinden van bedrijfsleven met sociale inzet in buurt,

van cultuur en community arts met welzijn, van buurt

met sportsector. Bestendigen en uitbreiden allianties op

het thema bevolkingskrimp.

Partnership met bedrijfsleven

Bedrijven en maatschappelijke organisaties weten elkaar

te vinden. Aansluiten op uitvoering van het Nationaal

stimuleringsprogramma MBO. Maatschappelijke beurs-

vloer neemt een vlucht.


De eerste prioriteit vanJel Engelen, senior adviseur Gebiedsgericht werken:

“Mijn eerste prioriteit is dat gemeenten beseffen

dat sommige vraagstukken alleen gebiedsgericht

kunnen worden aangepakt. Zoals bij de teruggang

van voorzieningen in krimpgebieden en kleine

dorpen, verpaupering van wijken, de overlast van

jongeren, de participatiebevordering van vrouwen

in achterstandswijken en bijvoorbeeld de inbreng

van bewoners bij wijkrenovaties. We moeten deze

buurtkracht in beeld brengen.”

Met wie

“Samen met burgers (bewoners, ondernemers)

en de sociale professionals (in welzijn, onderwijs,

politie en corporaties.”

Het gewenste resultaat

“Bewoners (burgers) en de verbanden van werk-

groepen, platforms en vrijwilligersorganisaties

zijn steeds beter in staat samen problemen op te

lossen.”

“ Gebiedsgericht soms de enige weg”


Samen met onsMOVISIE werkt graag kritisch en opbouwend samen

met opdrachtgevers en samenwerkingspartners in het

behouden en verkrijgen van de kennis die nodig is voor

de aanpak van sociale vraagstukken. Onder andere door

visieontwikkeling, debat, agendering, advies en trend-

onderzoek. Met als doel: een krachtige samenleving met

burgers die zoveel als mogelijk zelfredzaam zijn.

Realiseer uw maatschappelijke opdracht

Heeft u een maatschappelijke opdracht te realiseren? Wij

werken daar graag aan mee. U kunt gebruik maken van

onze kennis, meewerken in onze programma’s en pro-

jecten of ons vragen bij te dragen aan uw projecten. We

kunnen uw kennis toetsen en verspreiden, laat u verrijken

en verrijk ons. Wij werken voor en samen met ministeries,

gemeenten, fondsen, maatschappelijke organisaties en

bedrijven. Professionals uit ons werkveld kunnen ook

direct een beroep doen op onze kennis en expertise.

Schakel tussen landelijk en lokaal

De komende jaren zijn er grote ontwik-

kelingen zoals de decentralisatie van de

ABWZ en de Jeugdzorg en de invoering

van de Wet werken naar vermogen. Wij

willen de schakel tussen landelijk en lo-

kaal niveau zijn bij deze veranderingen.

Zo werken wij Een greep uit onze opdrachtgevers

en samenwerkingspartners

Ministeries van VWS, OCW, SZW, EL&I, BZK

en Justitie * Oranje Fonds * VSBfonds *

ZonMw * FORUM * MOgroep * Politie * Rode

Kruis * Vrijwilligerscentrales * Rabobank *

Lokale steunpunten mantelzorg * Regionale

patiënten- en cliëntenplatforms * Mezzo,

Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en

Vrijwilligerszorg * GGD Nederland * Advies- en

steunpunten huiselijk geweld * COC Nederland

* Federatie Opvang * Huisartsen * ABVAKABO

FNV * Beroepsverenigingen * Een veelheid aan

gemeenten * VNG

MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau

voor toepasbare kennis, advies en oplossingen voor de

aanpak van sociale vraagstukken. We werken vanuit

vijf actuele programma’s: Effectiviteit en vakmanschap,

Participatie en actief burgerschap, Sociale zorg, Huiselijk en

seksueel geweld, en Gebiedsgericht werken. Onze ambitie

is het realiseren van een krachtige samenleving waarin

burgers zoveel als mogelijk zelfredzaam zijn.

Werken aan een krachtige samenleving met burgers die zoveel als mogelijk

zelfredzaam zijn; deze missie is en blijft actueel en sluit aan bij maatschappelijke

en politieke ontwikkelingen. In deze brochure over onze meerjarenstrategie leest

u waar onze focus tot en met 2015 ligt en wat onze ambities zijn.

Postbus 19129 * 3501 DC Utrecht * T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11 * www.movisie.nl * [email protected]

Kennis met impact: meerjarenstrategie MOVISIE 2012-2015

Documents

Transcript of Kennis met impact: meerjarenstrategie MOVISIE 2012-2015