KENGETALLENKOMPAS INSTALLATIES - · PDF file 4 Inhoudsopgave KengetallenKompas 1...

1 www.bouwkostenkompas.nl

KengetallenKompas

Voor u ligt het KengetallenKompas Installaties 2012, een nieuwe

jaarlijkse uitgave met installatie kostenkengetallen voor de Woning-

en Utiliteitsbouw. Kengetallen zijn een hulpmiddel voor het bepalen

van kosten in de vroege fasen van het ontwerpproces. Overheden,

architecten, ingenieurs, ontwikkelaars, kostendeskundigen en

anders professionals zullen het KengetallenKompas als een welkom

hulpmiddel zien bij haalbaarheidsonderzoeken van projecten waar-

aan zij werken. Het KengetallenKompas Installaties bevat een groot

aantal kengetallen voor de installatiekosten van verschillende typen

bouwkundige werken en is door zijn formaat een handig zakboek.

Een ‘must’ voor iedereen die met kosten te maken heeft.

Waarom dit KengetallenKompas?

Voor financiële controle bij planontwikkeling; ■Voor haalbaarheidsberekeningen van ontwerpstudies; ■Voor het analyseren van alternatieven; ■Voor een snelle toets van begrotingen; ■Compleet en toch overzichtelijk; ■Uitgebreide lijst kengetallen met onderbouwingen; ■Bijbehorende vormfactoren en algemene theorie. ■

Voor wie is dit KengetallenKompas?

Voor architecten; ■Voor installatieadviseurs; ■Voor overheden; ■Voor taxateurs en kostendeskundigen; ■Voor aannemers en ontwikkelaars. ■

25 jaar kostenervaring binnen handbereik!

Het KengetallenKompas Installaties 2012 kost in combinatie

met een abonnement op de website www.bouwkostenkompas.nl

(kengetallen installaties) € 189,- (excl. BTW). Wanneer u besluit

een doorlopend abonnement te nemen, betaalt u € 149,- per jaar

en ontvangt u jaarlijks als eerste de geactualiseerde uitgave. Op de

InstallatIes 2012

BouwkostenKompas.nl

KENGETALLENKOMPAS

INSTALLATIESWONINGBOUW

KANTOREN

SCHOLEN

HOTELS

ZORGfUNCTIE

pARKEREN

WINKEL / HORECA

4www.bouwkostenkompas.nl

Inhoudsopgave

KengetallenKompas 1

Inhoudsopgave 4

IGG Bointon de Groot, het financiële fundament 6

Ton’s Column 8

Installaties, helaas hebben we ze nodig 10

Bouwkostenindex 11

Opzet KengetallenKompas 12

Toelichting op cijfers en condities 15

Regioinvloeden 21

Theorie 23

Algemeen 24

Energiestromen 28

W-installaties 30

E-installaties 62

Vormfactoren en verhoudingsgetallen 75

Woningen 76

Kantoren 78

Scholen 80

Zorg 82

Hotel 84

Winkel 86

parkeren 88

Kengetallen Woningbouw 91

Vrijstaande woningen 92

Geschakelde woningen 98

Gestapelde woningen 110


Kengetallen Utiliteitsbouw 133

Kantoren 134

Onderwijsfunctie 144

Zorg- / gezondheidsfunctie 156

Hotelfunctie 160

Winkel- / horecafunctie 168

parkeerfunctie 178

Elementprijzen 187

Warmteopwekking 188

Rioleringswerken 190

Waterinstallaties 192

Koelinstallaties 194

Warmtedistributie 195

Luchtbehandelingsinstallatie 196

Centrale E-installaties 198

Verlichting 199

Beveiligingsinstallaties 200

Transportinstallaties 202

Keukenvooziening 204

Sanitaire toestellen 205

Bijkomende en overige kosten 207

Honoraria 208

Aansluitkosten 209

Begrippen 210

Notities 220

Advertentieverantwoording 224


BouwKostenIndexmarKtcIjfers 2007-2012

96

98

100

102

104

106

108

110

jan apr jul okt jan apr jul okt jan apr jul okt jan apr jul okt jan apr jul okt jan apr jul okt

2007 2008 2009 2010 2011 2012

installatiekostenindex aanbestedingsindex

In de onderstaande grafiek ziet u de ontwikkelingen van installatie-

markt voor de in de periode van 2007 tot en met 2012. In de gra-

fieken worden zowel de bouwkostenindex (huidige materiaalprijzen)

als de aanbestedingsindex (aannemerskortingen) weergegeven.

inschrijvingsprijs belangrijk is. Ook de beschikbare kennis en het ver-

mogen tot samenwerken en afstemmen tussen de partijen wordt

steeds belangrijker om een bouwproject op goede en rendabele

wijze te realiseren.

De herschikking in de bouw en installatiekolom is volop bezig. In-

novatieve bedrijven die niet alleen met bouwen en installaties bezig

zijn, maar ook met alle kennis en logistieke processen daaromheen,

krijgen volop kansen.

Johan ten Brink,

installatieadviseur en docent installatietechniek

Theorie


Elektriciteit kan direct worden gebruikt voor verwarmen. Door de

verliezen bij elektriciteitsopwekking is het rendement ten opzichte

van de fossiele energie erg laag. Door gebruik te maken van een

warmtepomp, waarbij warmte aan de omgeving wordt onttrokken,

kan het rendement ten opzichte van fossiele energie groter dan

100% zijn.

Gas gestookte verwarmingstoestellen.

Verwarmingstoestellen die alleen worden gebruikt voor verwarming

worden solotoestellen genoemd. Als het toestel ook wordt gebruikt

voor de warmwatervoorziening wordt de benaming combi ketel

gebruikt. Combi ketels zijn er in twee typen. Het meest gebruikte

type kent een aparte warmtewisselaar waar het warme CV-water

het koude tapwater opwarmt. De circulatiepomp van de cv ketel

draait op het moment van warm water tappen. Bij het andere type

is de waterwarmtewisselaar geïntegreerd in de cv wisselaar. De

circulatiepomp hoeft niet te draaien bij het tappen van warm water.

Het lagere elektriciteit gebruik komt terug in een gunstiger EPC

berekening.

Het verwarmingstoestel wordt meestal geselecteerd op het vermo-

Solo toestel

toestel met drie wegklep en warmtewissselaar

toestel met geïnteg-

reerde warmtewisselaar


Ventileren

In vrijwel alle gebouwen wordt mechanisch geventileerd. De buiten-

lucht wordt gefilterd en met behulp van een ventilator en kanalen in

een gebouw gebracht. Deze lucht wordt met behulp van ventilatoren

afgezogen. De luchthoeveelheden worden hier bepaald door de

gewenste ventilatie.

In de winter wordt deze toegevoerde ventilatielucht voorverwarmd

om koudeval te voorkomen. Koude lucht is zwaarder dan de lucht in

de vertrekken en kan daardoor ongewenste koude luchtstromingen

veroorzaken. In de vertrekken is een verwarmingselement aange-

bracht dat voor de verwarming van een vertrek zorgdraagt. De

toevoerlucht kan in de winter worden bevochtigd. Bevochtigen kost

relatief veel energie, maar draagt wel bij aan de behaaglijkheid van

de ruimte.

In de zomer kan de toegevoerde ventilatielucht ook worden gekoeld.

De luchthoeveelheden worden echter niet bepaald door het ge-

wenste koelvermogen maar door de ventilatiebehoefte. De koeling

is beperkt en men spreekt dan ook van “topkoeling”. Het koelen van

lucht betekent in het algemeen dat de lucht ook wordt ontvochtigd.

ventilatie met WTW en naverwarmer “topkoeling”

vormfAcToren enverhoudings-

geTAllen


vo

rm

fAcTo

ren

hoTel

budgeT / 3 sTerren

5

Klimaat / m² BVO 1.206 MJ

ICT / m² BVO 13,2 MJ

Verlichting / m² BVO 411 MJ

Transport / m² BVO 15,0 MJ

Overige energiebehoefte / m² BVO 144 MJ

Water / kamer 36,5 m³

Verse lucht / m² GO 12,8 m³ / h

Gemiddeld jaarlijks (energieverbuik)

Waterleidingen 0,1 m¹ / m² BVO

Afvoerleidingen PVC 0,1 m¹ / m² BVO

Eén lichtpunt per 4,3 m² BVO

Eén dubbele wandcontactdoos per 4,6 m² BVO

Eén radiator per 26,6 m² BVO

Leidinglengte radiator 0,4 m¹ / m² BVO

Leidinglengte vloerverwarming 4,5 m¹ / m² BVO

Kanalen mechanische toe- en afvoer 0,4 m¹ / m² BVO

Eén afzuig- / toevoerpunt per 18,7 m² BVO

Eén toilet per 196 m² BVO

Eén sanitair toestel per 131 m² BVO

Gemiddelde kostenindicatoren

Gebruiksoppervlak 85,0 %

Tarra oppervlak 12,3 %

Natte ruimte 12,0 %

Technische ruimte 5,4 %

Verkeersoppervlak 14,6

kamergrootte 32,0 m²

Basis vormfactoren

WoningbouW


Wo

nin

gb

ou

WgesTApeld

Gestapelde studentenhuisvesting met een interne galerij. Kleine woningen met eigen keuken en natte groep, gezamen-lijke wasruimte.

Basispakket (Lage investeringskosten) Standaard sanitair. Loodgietersinstallatie ingestort in de vloe-ren en in de wanden. Collectieve verwarmingsinstallatie met vloerverwarming in de woningen. Zelfregulerende gevelroos-ters mechanische afzuiging in keuken en natte ruimten. Stan-daard elektrainstallatie conform NEN 1010, incl. netwerkaan-sluiting, inbouw elektraleidingen. Gevelwasinstallatie.

Laag energieniveauCentrale warmtepomp, centrale gebalanceerde ventilatie met WTW. Individuele klimaatbeheersing met tijdgestuurde rege-ling. Sanitair uitgevoerd in een waterbesparende uitvoering. Energiezuinige liftinstallaties.

Hoog comfortExtra radiatoren in de woonkamer en verwarmde gezamelijke ruimten. Centrale luchtbehandeling met nakoeling van de lucht. Flexibele regelinstallatie met domotica.

KENMERKEN

sTudenTenWoningen (hoogbouW)

10

25

2


Wo

nin

gb

ou

W

Loodgietersinstallatie / m² 26,- 30,-

Sanitaire toestellen / m² 29,- 33,-

Klimaatinstallatie / m² 42,- 49,-

Elektra-installatie / m² 41,- 46,-

Transportinstallaties / m² 47,- 54,-

Totaal installatiekosten / m² 185,- 212,-

LaGE iNvEsTERiNGsKosTEN laag hoog

gesTApeld

HooG coMfoRT laag hoog













LaaG ENERGiENivEau laag hoog

BVO 16.281,0 m²

NVO 10.811,9 m²

Aantal lagen 10 lg

Aantal woningen 400 st

Geveloppervlak 7.895,3 m²

uiTGaNGsPuNTEN KENGETaLLENBEREKENiNG

UtiliteitsboUw


Uti

lite

itsb

oU

wKantoorfUnctie

Kleinschalig kantoorpand van maximaal vier lagen. Entree direct aan het hoofdtrappenhuis zonder entreegebied. Zonwe-ring aan de zuidzijde van het kantoor. Traditionele materialen, plat dak.

Basispakket (Lage investeringskosten) Standaard sanitair en loodgietersinstallatie verwerkt in de wanden en boven het verlaagd plafond, leidingen uitgewerkt in koper en staal. Warmteopwekking d.m.v. HR-ketels in een cascadeopstelling met radiatoren in de ruimten. Warm water d.m.v. close-in boiler. Luchtbehandeling op basis van ventile-ren met WTW incl. top-koeling. Standaard elektra installatie volgens NEN 1010, incl. verlichting.

Laag energieniveauWarmtepomp systeem opgenomen met betonkernactivering. Verlichtingssysteem met LED-verlichting en aanwezigheidsmel-ders.

Hoog comfortLuchtbehandeling met koeling en klimaatplafonds. Regeling van het klimaat per ruimte. Personenlift i.p.v. een platformlift. HF-verlichting, automatisch schakelbaar.

KENMERKEN

Kleinschalig Kantoor (max 4 lagen)

20

00

2


Utiliteits

bo

Uw







LagE iNvEsTERiNgsKosTEN laag hoog

KantoorfUnctie

Hoog coMfoRT laag hoog













Laag ENERgiENivEau laag hoog

BVO 2.177,3 m²

NVO 2.059,0 m²

Aantal lagen 4 lg

Geveloppervlak 1.508,8 m²

Geveloppervlak open 603,5 m²

uiTgaNgsPuNTEN KENgETaLLENBEREKENiNg

elementprijzen


elem

entp

rij

zen

werKtUigboUwKUndig

warmteopweKKing (51)

70

00

01

Soloketel 16kW 1.450,- / st

Soloketel 25kW 1.850,- / st

Combiketel CW4 2.670,- / st



HRE ketel 25kW 9.100,- / st

Houtgestookte ketel 23kW 4.900,- / st

Palletketel 25kW, incl. palletsilo 14.700,- / st

Boiler 50l 540,- / st



Boiler 300l 1.860,- / st

Boiler 500l 2.940,- / st

Boiler 1000l 4.610,- / st

Boiler 1500l 5.600,- / st

Vrijstaande woningen 17,- / m² BVO

Geschakelde woningen 23,- / m² BVO

Gestapelde woningen 25,- / m² BVO

Kantoor 13,- / m² BVO

Basisonderwijs 9,- / m² BVO

Beroepsonderwijs 10,- / m² BVO

Ziekenhuis 12,- / m² BVO

Hotel 44,- / m² BVO

Ketels

Boilers

Eenheidsprijzen warmteopwekking

bijKomende & overige Kosten

KENGETALLENKOMPAS INSTALLATIES - · PDF file 4 Inhoudsopgave KengetallenKompas 1...

Documents

Transcript of KENGETALLENKOMPAS INSTALLATIES - · PDF file 4 Inhoudsopgave KengetallenKompas 1...