BENGde toekomst van de energieprestatie

De nieuwe eisen voor bijna energieneutrale gebouwen

Ir. H.J.J. (Harm) ValkPartner – Senior adviseur / Nieman Groep

Op weg naar energieneutraliteit

2

2015

50% EPC aanscherping

2018

Overheids-gebouwen (EPC ≈ 0)

2020

Nieuwbouw bijna energieneutraal

(EPC ≈ 0)

tussenperiode

Energienul gebouwen (niet gedefinieerd)

2050

Energieneutrale gebouwde omgevingnZEB

ofwel:

BENG

3

BENG: op weg naar energieneutraliteit

• BENG => Bijna Energie-Neutrale Gebouwen

=• nZEB => nearly Zero Energy Buildings

• (Inter)nationale standaard vanaf 2020• Gebouwgebonden energie = 0 op jaarbasis• Alle nieuwe gebouwen

4

Energieneutraliteit: jaarbalans

01-05-2023 5

RoutekaartBENG

6

Dit is wat er moet• BENG Bijna EnergieNeutrale Gebouwen

de nieuwe Nederlandse wettelijke eis vanaf (eind) 2020

in plaats van de EPC

• nZEB nearly Zero Energy Buildings

de nieuwe Europese standaard (EPBD) België BEN Duitsland EnEV Nederland BENG

• Gebouwgebonden energiestroom

7

Dit is wat er kan• NOM Nul-op-de-meter

Alle energie (gebouw en gebruik) per (gemiddeld) jaar per saldo 0

Gegarandeerd

• EPV EnergiePrestatieVergoeding

Extra huurcomponent voor (bijna) NOM-woningen

• ZEN Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (BENG en beter) met comfort en gemak voor bewoners

• EPC als indicator 3 indicatoren

• Voorlopige eisen in 2018 toets kostenoptimaliteit

• Bepalingsmethode wordt anders, maar hoe?

• Gaan gebouwen en installatie veranderen?

BENG – wat gaat er veranderen

9

Drie BENG-indicatoren

1. Energiebehoefte in kWh/m2

2. Primair fossiel energiegebruik in kWh/m2

3. Hernieuwbare energie in %

Warmte en koudevraag

Lijkt op de EPC

Wordt dus verplicht

10

Drie BENG-indicatoren

1. Energiebehoefte in kWh/m2

2. Primair fossiel energiegebruik in kWh/m2

3. Hernieuwbare energie in %

Goed geïsoleerde gebouwschil

Zuinige installaties

Duurzame opwek van

energieInclusief

omgevingsenergie

11

Voorlopige BENG-eisen

1.Energiebehoefte

kWh / m2

2.Primair fossiel energiegebruik

kWh / m2

3.Aandeel hernieuwbare energie%

Woningen en woongebouwen 25 25 50

Utiliteitsgebouwen 50 25 50

Onderwijsgebouwen 50 60 50

Gezondheidszorggebouwen 65 120 50

Bron: RVO.nl

De bepalingsmethode verandert

• Modernisering energieprestatiemethodiek– traject loopt

• Bepaling BENG– tijdelijk: uit EPC berekening– Tussenresultaten volgens NEN7120

• Zie excel-rekenblad RvO

• Als extra output bij EPC(E-norm, Uniec)

01-05-2023 13

Van één eis naar drie

• Niet zo …..

01-05-2023 14

Van één eis naar drie

• Maar zo …..

15

Concrete gevolgen BENG-eisen

• Belang samenhang installatie / gebouwschil– ‘Eis‘ een goede bouwkwaliteit– Koudebehoefte voor woningen relevant

(ook zonder koelinstallatie)

• Duurzame opwekking wordt standaard– PV en zonthermie– Omgevingsenergie (warmtepompen)– Biomassa

• Garantie op prestatie

Energieleverend

16

© Luuk Poorthuis

17

Gebouwen altijd all-electric??• All-electric is nu financieel aantrekkelijk

– Saldering– Inzet energierekening als financieringsbron– Let op: geen ‘weerstandsverwarming’, maar warmtepomp

• Op landelijke schaal – Mix van energiedragers

• Projectniveau– Afhankelijk van energie-infrastructuur en locatie

• NOM altijd all-electric• EPV all-electric of warmtenet (of gas??)

01-05-2023 18

Energiedragers gebouwde omgeving• All-electric

– Met warmtepomp basis voor NOM– Elektrisch verwarmd alternatief of rekentruc?

• Gas– Toekomst?– Bio- en groen gas: transport en industrie– Opslag van energie uit wind en zon

• Biomassa– Korte CO2-kringloop

• Warmtenet– Restwarmte of collectieve opwekking?

19

Opslag en verdeling

• Lokaal– Elektriciteit = accu’s dag/nacht-cyclus

piekvraag• Gebiedsniveau / regionaal / landelijk

– Elektriciteit geen optie– Omzetten ‘P2G’ power to gas– Duurzame warmte netwerk kostbaar

• Vraag / aanbod afstemmen– Smart grids

20

BENG-resultaten praktijkprojecten

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 A B C D E

BENG 1energie-

behoefte (kWh/m2.j)

51,7

27,3 7,1

58,5

47,0

25,3

55,1

63,2

60,7

47,8

29,7

52,2

46,8

16,7

47,0 9,0

62,0

55,7

53,9

23,5

17,8

55,0

20,8

40,0

118,0

50,7

30,2

50,6

34,6

34,1

37,9

64,0

40,2

57,8

BENG 2primair fossiel

energiegebruik (kWh/m2.j)

-4,82,64,4

20,6

-19,1 8,8

-7,8

-1,6

-0,3

-12,8

-12,8

48,8

31,1

-1,6

55,3

77,8

19,4

-0,8

29,7

-5,3

33,9

58,4

15,4

17,5

60,3

-8,3

-14,0

46,7

36,4

22,7

21,4

49,4

19,4

62,1

BENG 3percentage

hernieuwbare energie

106%

96%

86%

74%

146%

78%

110%

102%

100%

117%

123%

50%

68%

104%

40%

12%

78%

101%

66%

113%

18%

36%

66%

67%

53%

111%

139%

34%

37%

63%

74%

48%

67%

42%

EPC0,01 0,09 0,01 0,21 -0,22 0,16 -0,04 0,06 0,08 -0,09 -0,11 0,40 0,35 0,06 0,38 0,56 0,19 0,07 0,27 0,00 0,29 0,36 0,10 0,07 0,43 -0,10 -0,27 0,32 0,25 0,18 0,0 0,4 0,13 0,38

Worden gebouwen anders?Huidige kwaliteit woningbouw

Projecten onder regime EPC < 0,6 – 0,4Bron: RVO / Nieman

Grondgebonden woningen App.

22

Huidige kwaliteit scholen

Bron: RVO 2015 / Top15 scholen

01-05-2023 23

W-bouw analyse 12 projecten

01-05-2023 24

Fitten naar BENG

01-05-2023 25

Koudebehoefte in woningbouw• Vanzelfsprekend bij gebouwgebonden koelinstallatie

– HT-koeling bij wp op bodemlus– Incidenteel split-units

• Toeslag ‘zomercomfort’– Alle overige woningen– Gebaseerd op c.o.p. mobiele airco

• Oververhitting is knelpunt in de praktijk• Ontwerpmaatregelen

– Orientatie– Zonwering– % glas

• Bewonersinstructie: ‘Mediterraan wonen’

01-05-2023 26

Warmtepompen en BENG

• BENG 1 Energiebehoefte– Goede gebouwschil is (nu ook al) belangrijke randvoorwaarde – BENG-eis en ‘as built’ beoordelen zorgen voor meer zekerheid– NB Warmte en koelvraag

• BENG 2 Primair fossiel energiegebruik– Rechtstreekse (forse) invloed van COP / SPF– Toename all-electric concepten

• BENG 3 % hernieuwbare energie– Bijdrage omgevingsenergie– Oplossingen zonder PV mogelijk (i.c.m. zonthermie)

Analyse• BENG 1• Energiebehoefte vormt uitdaging

• BENG 2• Uitkomst primaire fossiele energie afhankelijk van EPC ambitie

– Grofweg EPC < 0,20: voldoet aan 25 kWh/m2 – Warmtepompen grote invloed

• BENG 3• Hernieuwbare energie sterk afhankelijk van opwekker en PV• Warmtepompen tellen mee

27

01-05-2023 28

BENG waar staan we?

• Alle vrijheid? Dan is BENG-eis eenvoudig haalbaar

• Knelpunten:– Energiebehoefte in EPC-berekening geringe impact– Ontwerpers en adviseurs: belang van ontwerp neemt toe

– Duurzame opwekking gestapelde bouwWKO, warmtepompen, biomassa (en warmtenetten)vormen alternatieven voor PV

• BENG2 (primaire fossiele energie) lijkt meest op de EPC

Randvoorwaarden

• Gezondheid• Comfort• Bruikbaarheid• Regelbaarheid• Esthetica

• Materiaalkeuze• Onderhoud(baarheid)

29

01-05-2023 30

Tijdlijn tot 2020 (inschatting)2016 2017 2018 2019 2020 2021

BENGOverheidsgebouwen XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Alle nieuwbouw XXXXXXXX

Vaststellen hoogte eisKosteneffectiviteitstoets XXXXXXXXXXXXX

Definitieve eis XXX

BepalingsmethodePrincipe / kader XXX

CEN-EPBD-normen XXXXXXXXXXUitwerking methode(n) XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXX

NEN7120 / NEN8088 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Herziening bouwregelgevingVerbeterde kwaliteitsborging

Omgevingswet / BBL

XXXXXXXX (nagenoeg ) zeker inschattingvoorbereiding / informatie wettelijk van kracht

31

Energieprestatie-eisen BENG

• Geen verplichte keuze energiedrager

• Grotere invloed ontwerp– Stimulans voor vraagbeperking– Koudebehoefte voor elk gebouwtype relevant– Stimulans voor warmtepompen

• Oefenen met BENG vergroot inzicht

BENGde toekomst van de energieprestatie

Dank voor uw aandacht!

info@nieman.nl linkedin.com/in/harmvalk

@HarmVtweet