KCD Liander 2011

148
kwaliteits- en capaciteitsdocument elektriciteit 2011

Transcript of KCD Liander 2011

Page 1: KCD Liander 2011

kwaliteits- en capaciteitsdocument elektriciteit2011

Page 2: KCD Liander 2011
Page 3: KCD Liander 2011

kwaliteits- en capaciteitsdocument elektriciteit2011

Page 4: KCD Liander 2011

4

Voorwoord 4

Samenvatting 5

1 Lianderinverbinding 71.1 Profielenkerntaken 7

1.1.1 Verzorgingsgebied 7

1.1.2 Kerngegevens 8

1.1.3 Regionaalelektriciteitsnet 8

1.1.4 Aandeelhouders&klanten 13

1.1.5 Organisatie 14

1.2 Missie,visie,ambitiesenkernwaarden 14

1.3 Strategie 15

1.4 Maatschappelijkverantwoordondernemen 15

2 Energietransitie 172.1 Ontwikkelingenindeomgeving 17

2.1.1 Ontwikkelingenindeinternationale

ennationalepolitiek 17

2.1.2 Economischeontwikkelingen 18

2.1.3 Sociaal-cultureleontwikkelingen 18

2.1.4 Technologischeontwikkelingen 18

2.2 Ontwikkelingeninvraagenaanbod 19

2.2.1 Veranderendvraagprofiel 19

2.2.2 Veranderendaanbodprofiel 21

2.3 Toekomstscenario’s 22

2.3.1 Scenario’s 22

2.3.2 Strategischekeuzes 22

3 Kwaliteitsbeheersingssysteem 243.1 Lianderkwaliteitsbeheersingssysteem 24

3.2 Assetmanagementbesturingsmodel 26

3.3 Risicomanagement 26

3.3.1 Risicomanagementbeleid 27

3.3.2 Risicomanagementsysteem 30

3.4 RisicoprofielLiander 32

4 InformatiemanagementenInnovatie 354.1 Informatiemanagement 35

4.2 Innovatie 37

5 Kwaliteit 415.1 Algemeneeisenenbeleid 41

5.1.1 Kwaliteitseisenaandeelektriciteitsvoorziening 41

5.1.2 Kwaliteitsindicatoren 41

5.1.3 Beleid 42

5.2 Betrouwbaarheidenleveringszekerheid 46

5.2.1 Kwaliteitsbeoordeling 46

5.2.2 Kwaliteitsverbetering 50

5.3 Spanningskwaliteit 50

5.3.1 Kwaliteitsbeoordeling 51

5.3.2 Kwaliteitsverbetering 51

5.4 Kwaliteitnetcomponenten 52

5.4.1 Kwaliteitsbeoordeling 52

5.4.2 Kwaliteitsverbetering 55

5.5 Veiligheidenduurzaamheidvanhetnet 56

5.6 Onderhouds-envervangingsplan 57

5.6.1 Onderhoudsplan 57

5.6.2 Vervangingsplan 60

6 Capaciteit 636.1 Capaciteitseisenen-beleid 63

6.1.1 Capaciteitseisenen-criteria 63

6.1.2 Beleid 64

6.2 Ramenvandecapaciteitsbehoefte 64

6.2.1 Opstellencapaciteitsprognose 64

6.2.2 Bepalencapaciteitsknelpunten 65

6.2.3 Definiërenoplossingsvarianten 66

6.2.4 Productencapaciteitsramingenplanning 66

6.2.5 Verbeterencapaciteitsraming 66

6.3 Capaciteitsprognose 66

6.4 Capaciteitsknelpuntenenoplossingsvarianten 67

6.4.1 Midden-enLaagspanning 67

6.4.2 Hoogspanning 68

6.4.3 Koppelpuntenmetlandelijknetbeheerder 73

6.5 Uitbreidingsplan 74

6.5.1 Hoogspanning 75

6.5.2 Midden-enlaagspanning 76

7 Crisisorganisatieencalamiteiten 777.1 Procesenorganisatie 77

7.1.1 Melding-enopschaling 77

7.1.2 Besluitvorming 78

7.1.3 Rapportage 78

7.1.4 Evaluatie-enborging 78

7.1.5 Internenexterncommunicatie 79

7.2 Terug-envooruitblik 79

7.2.1 Terugblik 79

7.2.2 Vooruitblik 79

inhoud

Page 5: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 5

bijlagen

Bijlagen 80Bijlage1(H1)| Koppelingenmet

aangrenzendenetbeheerders 81

Bijlage2(H3)| Risicomanagementinfrastructuur 84

Bijlage3(H3)| RisicoanalyseBedrijfsbredeRisico’s 86

Bijlage4(H3)| RisicomatrixLianderAssetmanagement 88

Bijlage5(H3)| AssetgerelateerdeRisico’s 89

Bijlage6(H4)| ProcesrevisieGIS 100

Bijlage7(H5)| Registratievanstoringen

enonderbrekingen 102

Bijlage8(H6)| Huidigenetinfrastructuur 104

Bijlage9(H6)| Aanmerkelijkenetwijzigingen

in2010-2011 108

Bijlage10(H6)| CapaciteitsprognoseFriesland 109

Bijlage11(H6)| Capaciteitsprognose

Gelderland-Flevoland 112

Bijlage12(H6)| CapaciteitsprognoseNoord-Holland 121

Bijlage13(H6)| CapaciteitsprognoseZuid-Holland 133

Bijlage14(H6)| KCD2010-2016terugblikperknelpunt 136

Bijlage15| Samenhangactiviteiten

enkwaliteitsbeheersysteem 139

Verklarendewoordenlijst 140

MRQleeswijzer 142

Page 6: KCD Liander 2011

6

LianderN.V.levertalsregionaalnetbeheerdertweejaarlijkseendrietal

Kwaliteits-enCapaciteitsdocumentenop.EénvoorGas,éénvoorElektriciteit

enéénvoorhet150kVnetwerkCBLgebiedRandmeren.

VooruligthetKwaliteits-enCapaciteitsdocumentElektriciteit2011datde

elektriciteitsnetteninhetvoorzieningsgebiedvanLianderbeschouwt.Dit

documentisopgesteldinhetkadervandeElektriciteitswet1998envoldoet

aande’Regelingkwaliteitsaspectennetbeheerelektriciteitengas’,1juli

2011,uitgegevendoorhetministerievanEconomischeZaken,Landbouwen

Innovatie.

MetditKwaliteits-enCapaciteitsdocumentverschaftLiandertoezichthouders

enoverigestakeholdersinzichtinzijnvisieopdeontwikkelingenvandeelektri-

citeitsnetteninhetvoorzieningsgebied.DaarnaastgeeftLianderinzichtinde

kwaliteit,capaciteitenveiligheidvandenetten.OokgeeftLiandereenterugblik

opdebehaalderesultatenindeperiode2010-2011.Lianderneemtzijnmaat-

schappelijkeverantwoordelijkheidenvoldoetaanwettelijkeverplichtingendoor

deelektriciteitsnettenopdevereistewijzetebeherenenverderteontwikkelen.

Liandervoertzijnnetbeheerstakenopeenveilige,bedrijfszekere,duurzameen

bedrijfseconomischverantwoordewijzeuit.

PeterMolengraaf

Directeur

voorwoord

Page 7: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 7

samenvatting

MetditKwaliteits-enCapaciteitsdocumentverschaftLiander

alzijnstakeholders,inclusieftoezichthouders,klantenen

marktpartijeninzichtinzijnvisieopdeontwikkelingenvande

elektriciteitsnetteninhetvoorzieningsgebied.Daarnaastgeeft

LianderinzichtindewijzewaaropLianderdekwaliteit,capaci-

teitenveiligheidvandenettenwaarborgtenverbetert.

Globaleennationaleontwikkelingenoppolitiek,economisch,

sociaal-cultureelentechnologischvlakhebbengroteinvloedop

destrategischekeuzesvanLiander.Daarnaastleidenontwik-

kelingenalstoenamevanduurzamedecentraleopwekkingen

elektrificeringvandemaatschappijtotveranderingeninvraag-

enaanbodprofiel.GerichtopdetoekomstbereidtLianderzijn

nettenvooropdeaanstaandetransitienaareenduurzame

energiehuishouding.

Lianderfaciliteertdeenergietransitiemeteeninformatie-en

telecommunicatie-infrastructuur,waarmeehetmogelijkisom

actueleinformatieuitdenettenteverzamelen,teanalyseren

entegebruikenvoornetsturing.Energietransitie,markt-

faciliteringeninnovatiesleidentoteengrotehoeveelheidaan

additioneledata.Voordeverwerkingdaarvanishetnoodzake-

lijkdeinformatiesystemenopordetehebbenenteverbeteren.

LianderintegreertdaartoehetITlandschapenbreidthetuit.

Lianderisper1september2011metbetrekkingtotzijnasset-

managementsysteemzowelPAS55alsNTA8120gecertifi-

ceerd.AlsbelangrijkonderdeelvandeNTA8210heeftLiander

zijnrisicomanagementsysteemverdergeprofessionaliseerd.

Lianderzietdatamanagementeneentekortaantechnisch

personeelalsvoornaamstebedrijfsbrederisico’s.Devoornaam-

steassetgerelateerderisico’shebbenbetrekkingoppotentieel

falendecomponenten,deslimmemeter,energietransitieen

graafwerkzaamheden.

MetbetrekkingtotstoringsverbruikersminutenlaatLiandereen

duidelijkeverbeteringzien.Dankzijeenintensiefprogramma,

datverbeteringeninproces,organisatieennettenomvat,heeft

Lianderhetafgelopenjaardeoplopendetrendindejaarlijkse

uitvalduurwetenomtebuigennaareensterkedaling.Lianderis

onderanderegestartmethetversneldvervangenvannekaldiet-

moffenenhetplaatsenvanstoringsverklikkers.

Indeperiode2010-2011heeftLiandercirca€19miljoenmeer

uitgegevenaanonderhoud,metnamedoorhetverwijderenvan

aansluitingenenverlatenkabelsendoorhogerekostenvansto-

ringsherstel.Devervangingskostenzijnongeveerophetniveau

geweestzoalswasgeplandinhetKCD2010-2016.

Indeperiode2010en2011zijndeuitbreidingskostenongeveer

€20miljoenlagergeweestdangeplandwasinhetKCD2010-

2016,vooraldoorhetuitblijvenvandeverwachtevermogens-

groeialsgevolgvandeeconomischerecessie.

VoordekomendejarengeldtdatLianderstructureelmeer

onderhoudsactiviteitenuitvoertdanindeafgelopenjaren:

Lianderverhoogthetonderhoudsplan2012tenopzichtevande

realisatie2011met€20miljoen.Hetverhoogdeniveau2012

wordtvoordedaaropvolgendejarengehandhaafd.Voorde

driekomendejarenverwachtLiandercirca€264miljoenaan

vervangingsinvesteringen.Ditisruim50%meerdanvoorde

overeenkomstigejarengeplandinhetKCD2010-2016.Dezever-

hogingenbetreffenondermeeruitgavenaanasbestsanering,

ombouw3/6kVnettennaar10kVnetteneninitiatievenvoorhet

reducerenvanstoringsverbruikersminuten.

Lianderinvesteertdekomendejarenaanzienlijkinhetplaat-

senvansensoreninhetnetenhetverderdigitaliserenvande

bedrijfsvoering.Doorhetnetverrewaarneembaaren-bedien-

baartemakenkunnenknelpuntenproactiefgeïdentificeerd

Liander is verantwoordelijk voor het transport van elektriciteit naar 2,9 miljoen en

van gas naar 2,2 miljoen huishoudens, bedrijven en instellingen. Energie is onmis-

baar in de samenleving. De klanten van Liander rekenen erop dat energie op een

veilige en betrouwbare manier voor hen beschikbaar is. Liander zorgt hiervoor.

55,2

160,8

55,8

130,1

Uitbreidingsplan

Vervangingsplan

Onderhoudsplan

Uitbreidingsplan

Vervangingsplan

Onderhoudsplan

52,5

155,3

322,5

114,7

346,4

130,4

303,1

117,2

64,2

156,0

334,0

113,8

87,8

174,4

413,1

150,9

87,8

174,4

412,0

149,8

87,8

174,4

412,3

150,1

Plan 2010 Realisatie 2010

Plan 2011 EJV 2011 Plan 2012 Plan 2013 Plan 2014

Terugblik Vooruitblik

+79,1(+24%)

Page 8: KCD Liander 2011

8

wordenenstoringensnellerverholpen.Dedigitaliseringvande

nettenencomponentenzalleidentoteenverderereductievan

dejaarlijkseuitvalduur.

Liandervoorzieteengematigdegroeivandebenodigde

transportcapaciteitopbasisvandebelastingontwikkelingen

houdtrekeningmeteensignificantestijgingvandecentrale

opwekkingindekomendejaren.Lianderhanteertproactief

netplannenvoorhetopstellenvandecapaciteitsplanningen

steltnetstructuurplannenopvoorhetherinrichtenvaneen

bestaandeelektrischeinfrastructuurineenafgebakendgebied.

OpbasisvandeprognoseheeftLianderdebenodigdeen

beschikbarecapaciteitvannettenbeoordeeldendecapaciteits-

knelpuntenperregiogeïnventariseerd.Voordedriekomende

jarenverwachtLiandercirca€525miljoenaanuitbreidingen

tedoen.Ditiscirca20%meerdanvoordeovereenkomstige

jarengeplandinhetKCD2010-2016.

BijdeontwikkelingvanelektrischvervoerverwachtLiander,

alsmarktpartijendegelijktijdigheidnietnadeligforceren,

pascapaciteitsknelpuntenbijeenpenetratiegraadgroterdan

50%.Totdietijdkunnenindividuelelokaleknelpuntenrelatief

eenvoudigwordenopgelost.Elektrischewarmtepompenvergen

eenzwaardereaanlegvanhetdistributienetopwijkniveau.Bij

deinzetvanwarmtepompenisLianderineenvroegstadiumop

dehoogtevandetoepassingendimensionering.Denetstruc-

tuurwordtdaarbijtijdigaangepastaandespecifiekesituatie.

ClusteringvanwindparkenenclusteringvanWWK-vermogen

hebbeneengroteimpactopdecapaciteitsontwikkelingvanhet

net,zowelopmiddenspanningsniveaualsophoogspanning-

sniveau.Lianderspeeltinopdezeontwikkelingendooronder

andereverzwaringvannetten(bijvoorbeeld20kV-net),nieuwe

onderstationsenadditionelevermogenstransformatoren.

Opditmomentisdeomvangishetopwekvermogenoplaag-

spanningsniveau(micro-WKK’senPV-panelen)nogbeperkt.

Decapaciteitvoorhetindividueleopwekvermogenzaldeal

aanwezigecapaciteitvoordetraditioneleelektriciteitsvraag

nietoverstijgen.Hetlokalenetwerkzaldezeontwikkeling

zodoendeaankunnen.

Omadequaattekunnenreagerenoponverwachtegebeurtenis-

sen,wordtdeorganisatierondomcalamiteitenvoortdurend

verbeterdmiddelsoefeningenenervaringenuithetverleden.

Hiertoewordtsamengewerktmetzusterbedrijvenenveilig-

heidsregio’s.Indeafgelopenperiodezijngeencalamiteiten

opgetreden.

HetblijvenvoorLianderalsnetbeheerderinteressanteenuit-

dagendetijden.LianderheeftenhoudtalsdoelinNederlandde

meestvooraanstaandenetbeheerdertezijnvoorelektriciteiten

gasendevrijeenergiemarktoptimaaltefaciliteren.

Page 9: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 9

Liander in verbinding

1

Liander is verantwoordelijk voor het transport van

elektriciteit naar 2,9 miljoen en van gas naar 2,2 miljoen

huishoudens, bedrijven en instellingen. Energie is onmis-

baar in de samenleving. De klanten van Liander rekenen

erop dat energie op een veilige, betrouwbare, betaalbare

en schone manier voor hen beschikbaar is. Liander zorgt

hiervoor. Om dit te garanderen blijft Liander een sterk,

gerenommeerd en financieel gezond netwerkbedrijf.

Liander verbetert voortdurend de beheersing van de

stromen van energie en data. Liander helpt zijn klanten

met het verkrijgen van inzicht in hun energieverbruik en

de dynamiek daarvan.

1.1 profiel en kerntaken

NetbeheerderLianderisonderdeelvanAlliander,hetgrootste

netwerkbedrijfvanNederland.DekerntakenvanLianderzijn

hetaanleggen,onderhoudenenbeherenvanelektriciteits-en

gasnetten,hetrealiserenvanaansluitingenophetelektrici-

teitsnetenhetgasnetenhettransporterenvanelektriciteit

engas.DietakenzijnvastgelegdindeElektriciteitswet1998

endeGaswet.Lianderzorgterookvoordatklantenkunnen

overstappennaareenandereenergieleverancier.Zofaciliteert

Lianderdevrijeenergiemarkt.

HetnetwerkvanLiandervormtdeverbindingmetzijnklanten.

DeactiviteitenvanLiandervertegenwoordigenveruithet

grootstedeelvandejaaromzetvanAlliander.

1.1.1 VerzorgingsgebiedLianderisverantwoordelijkvoorhetaanleggen,onderhouden

enbeherenvanelektriciteits-engasnettenindeprovincie

GelderlandenindelenvandeprovinciesNoord-Holland,

Flevoland,FrieslandenZuid-Holland.

Figuur 1 - Verzorgingsgebied Liander

Lianderisinzijnverzorgingsgebiedbeheerdereneigenaar

vandeelektriciteitsnettenvanaflaagspanningtotenmetde

150/110kilovolt(kV)transformatorenenvandegasnettenvan

30mbartotenmet8bar.Deenergienettenmeteenhogervol-

tageofeenhogerenetdrukzijneigendomvandelandelijkenet-

beheerdervoorelektriciteit,TenneTTSOB.V.,endelandelijke

beheerdervoorgas,GasTransportServicesB.V.(GTS,onderdeel

vanGasunie).Eenuitzonderingdaaropzijndehoogspannings-

netteninFlevolandenbijdeRandmerendieineenzogeheten

crossborderlease(CBL)zijnondergebracht.

Locaties

elektriciteit en gas

alleen elektriciteit

alleen gas

Page 10: KCD Liander 2011

10

1.1.2 Kerngegevens

BelangrijkegegevensLiander Eenheid 2010

Aantal klanten elektriciteit in duizenden 2.940

Aantal klanten gas in duizenden 2.1 94

Aantal nieuwe aansluitingen

elektriciteit

in duizenden 39

Aantal nieuwe aansluitingen gas in duizenden 22

Getransporteerde volumes

elektriciteit

GWh 29.738

Getransporteerde volumes gas miljoen m3 7.084

Hoogspanning (50kV) kilometer 2.283

Middenspanning (3/10/20kV) kilometer 35.641

Laagspanning (≤ 1kV) kilometer 48.068

Omvangtransportnetwerk

elektriciteit

kilometer 85.992

Hoge druk (> 0,2 bar) kilometer 6.220

Lage druk (≤ 0,2 bar) kilometer 29.914

Omvangtransportnetwerkgas kilometer 36.134

Tabel 1 - Kerngegevens Liander

1.1.3 RegionaalelektriciteitsnetHetelektriciteitsnetvanLianderbestaatuitverbindingen,

stationsenklantaansluitingendiebewaaktenbediendworden

viaeentelecomenIT-infrastructuurenbeveiligdwordendoor

secundaireinstallaties.

Figuur 2 - Regionaal elektriciteitsnet

Deregionalenetwerkenzorgenvoordedistributievanelektriciteit

enmakendeleveringaandeeindklantmogelijk.Daarnaastwordt

viadedistributienetwerkendecentraalopgewekteelektrische

energieop50kV-niveauoflageraanhetnetteruggeleverd.

HetelektriciteitsnetvanLianderisverbondenmetnettenvan

anderenetbeheerders.Inbijlage1isperdeelregioeenoverzicht

gegevenvandenetkoppelingen.Deverbindingenzijnteonder-

scheidenintweecategorieën:

• Demeestekoppelingenbestaanmethetbovenliggende

hoogspanningsnetvanTenneT.Debeheersgrenzentussen

TenneTenLianderliggen(behalveinZuid-Holland)opde

HS-zijdevandeHS/TS-enHS/MS-transformatoren;

• Openkeleplaatseninhetnetzijnonderliggendenetdelen

(TS/MSenMS)vanregionalenetbeheerdersaangeslotenop

deLiander-netten.

BeschrijvinghoofdcomponentenHetelektriciteitsnetvanLianderbestaatuiteenhoog-,

midden-enlaagspanningsnetwerk.Lianderonderscheidtper

spanningsniveaudiversehoofdcomponenten.(ZieTabel2)

HetaantalnetcomponentenisvastgesteldopbasisvanhetNet

ObjectenRegister(NOR)vanLianderenconformdedefinities

vanCODATAzoalsbeschreveninhandboekNE-KEN-11-01en

TS-KEN-11-01vandeEnergiekamer.Degepresenteerdegege-

venshebbenbetrekkingophetgehelenetbeheerddoorLiander,

exclusiefCBL-net.

HS-stations en vermogenstransformatoren

HS-stations(onderstations/OS)zijnknooppuntenvanhet

elektriciteitsnetmetalsdoelomenergievanspanningsniveau

tetransformeren.Erkomtminimaaléénspanningvoorop

HS-niveau(150,110of50kV).EenOSwordtaangeduidmetde

hoogstenominalespanningdieinhetstationvoorkomt.Ineen

OSwordtdehoogspanninggetransformeerdnaarmiddenspan-

ning(20,10of6kV).Hoogspanningisnoodzakelijkomenergie

overgrotereafstandentetransporteren.

HetOSheefteenbelangrijkerolinhetregelenvandespan-

ningshuishoudingvanhethelenetwerk.Ditwordtgereali-

seerddoordatdevermogenstransformatorvoorzienisvaneen

regelschakelaar.Doordezevanstandteveranderen,kunnende

spanningeninhetnetwerkwordenaangepastaandegewenste

waarden.

DebedrijfszekerecapaciteitvaneenOSvarieertvan20MVA

vooreenklein50/10kVstationtotenkelehonderdenMVAvoor

eengroot150/50/10kV-station.Generiekbeschouwdzijner

perOSmeerderevermogenstransformatoreneneenmidden-

spanningsinstallatie.Deinstallatieshebbentotdoelenergie

teverzamelenofteverdelenenverstoringeninhetnetwerkte

beperken,zodatoverlastvaneenstoringminimaalis.Inonder-

stationszijncomponentenzodaniguitgevoerddateenenkele

verstoringkanwordenopgevangenzonderoverlast.

Page 11: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 11

MS-stations

EenMS-station(satellietstation)iseenzwaarvoedingspuntin

hetmiddenspanningsnet.Hetiseenafgeslotenbedrijfsruimte

metminimaaleenMS-schakelinstallatieenafhankelijkvan

defunctie0,1ofmeervermogenstransformatorengroterdan

10MVA.Hetstationwordtgevoedmetparallelleverbindingen

vanuiteenOS.Erzijnverscheideneuitvoeringsvormenvan

MS-stations:

• Middenspanningstation(MS):InhetMSwordtdeinkomende

middenspanningomgezetnaareenanderemiddenspanning

(i.h.a.van20naar10kV);

• Regelstation(RS):InhetRSiseenregeltransformator(10tot

20MVA)aanwezigdiehetspanningsverliesinhettransport-

netvandemiddenspanningcompenseert;

• Schakelstation(SS):EenSSiseenverdeelpuntwaarinde

zwareverbindingennaarhetOSwordenverbondenmetde

fijnmazigerstructuurvanhetdistributienet.InhetSSis

geen(regel)transformatoraanwezig.

Schakel-enregelstationswordeningezetomdebetrouw-

baarheidvanhetelektriciteitsnetverderteverbeteren.Hun

aanwezigheidleidttothetverdersectionerenvanhetnetwerk

endaarmeewordtdeoverlastvanverstoringennogverder

beperkt.Daarbijwordenregelstationsgebruiktomdespan-

ningshuishoudingverderteregelen.

Middenspanningsruimte (MSR)

IndeMSRwordtenergievanmiddenspanningsniveaugetrans-

formeerdnaarlaagspanning.IndeMSRziteendistributie-

transformatordieonderanderedienstdoetomdespannings-

huishoudingtebeheren.

Kabels en lijnen

Naaststationsbestaathetnetwerkuitkabels.Metbetrekking

tot50kVisernogsprakevaneenbeperktaantallijnen.Deze

kabelsenlijnendienenvoorhettransportendedistributievan

elektriciteit.

Spanningsniveau Component Eenheid Aantallenper

31-12-2009

Aantallenper

31-12-2010

Hoogspanning

(> 35kV) 

HS-lijnen km 173 169

HS-kabels km 1.686 2.114*

HS-stations stuks 169 169

HS-schakelvelden stuks 1.149 1.112

HS-transformatoren stuks 449 470

HS-transformatoren MVA 19.522 20.153

Middenspanning

(1 t/m 35kV) 

MS-kabels km 35.341 35.641

MS-stations stuks 297 299

MS-middenspanningsruimte stuks 43.656 44.059

MS-schakelvelden stuks 154.138 151.670

MS-transformatoren stuks 45.573 45.824

MS-transformatoren MVA 18.081 17.965

Laagspanning

(< 1kV) 

LS-kabels km 47.615 48.068

LS-kasten stuks 90.177 89.704

*In de CODATA per 31-12-2009 zijn buiten bedrijf gestelde kabels niet opgenomen. In de CODATA per 31-12-2010 zijn buiten bedrijfgestelde

kabels wel opgenomen. Hierdoor wijken de aantallen af van de CODATA per 31-12 2009.

Tabel 2 - Hoofdcomponenten van het Liander netwerk (exclusief CBL-gebied Randmeren)

Page 12: KCD Liander 2011

12

LeeftijdsopbouwhoofdcomponentenFiguur3geeftdeopbouwvandenetteninmeerdetailweer,

waarbijonderscheidisgemaakttussenverbindingen,transfor-

matorenenschakelinstallaties.

Leeftijdsopbouw50kVkabels

300

250

200

150

100

50

0

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Le

ng

te in

km

Aanlegjaar

Leeftijdsopbouw50kVlijnen

70

60

50

40

30

20

10

0

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Le

ng

te in

km

Aanlegjaar

Leeftijdsopbouw50/110/150kVtransformatoren

90

80

70

60

50

50

40

30

20

10

0

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Aan

tal

Bouwjaar

Leeftijdsopbouw50kVschakelinstallaties

20

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

Aan

tal

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Bouwjaar

LeeftijdsopbouwMS-schakelinstallaties

7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0

Aan

tal

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Aanlegjaar

Leeftijdsopbouw50/110/150kVtransformatoren

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Bouwjaar

MV

A

Figuur 3 - Leeftijdsopbouw van de hoofdcomponenten

Page 13: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 13

Omeenrepresentatiefbeeldteschetsenvandeleeftijdsopbouw

vandedoorLianderbeheerdebedrijfsmiddelenzijndecategorie

‘onbekend’enhetjaartal1900,watveelaleenonbekendjaartal

aanduidt,buitenbeschouwinggelatenindegrafieken.Liander

heefteenvijfjarendataverbeterplan(paragraaf4.1)opgesteld

omtekomentoteenvolledigenjuistbedrijfsmiddelenregister

(BMR).Deeerstestapinditverbeterplanisonderanderegericht

ophetverbeterenvankerngegevenszoalsaanlegjaar.

Transport-endistributienetwerkInbijlage8isopregionaletopografischeondergrondendehoofd-

structuurvanhetdoorLianderbeheerdenetweergegeven.

Transportnet

Lianderbeheerteengedeeltevanhettransportnet.Hieronder

vallende50kV-kabelsen-lijnentussendeonderstationsende

zwaremiddenspanningsverbindingennaarhetregel-,schakel-

enMiddenspanningstation.LianderbeheertdeaanhetHS-net

verbondenonderstations,metuitzonderingvandezichdaarin

bevindende110of150kV-schakelinstallatiesdieineigendom

zijnvanlandelijknetbeheerderTenneT.TenneTiseigenaaren

beheerdervanhetlandelijkehoogspanningsnet.Eenuitzonde-

ringhieropishet150kV-netCBLRandmeren.Ditgebiedismet

crossborderleases(CBL)belastendaardooruitgeslotenvande

overdrachtaanTenneTeninvolledigeigendomvanLiander

gebleven.Omhetbeheervanhet150kV-netCBLRandmeren

maximaaltelatenaansluitenophetbeheervandeoverige

hoogspanningsnetten,heeftLiandermetTenneTeenonder-

beheersovereenkomstvoorhet150kV-netCBLRandmerenafge-

sloten.VoorzijnCBL-netbrengtLiandereenapartKCDuit.

Distributienet

Hetdistributienetvormthetgeheelaanverbindingendatde

schakelvormtnaardeklantaansluitingen.Hierondervallen

LeeftijdsopbouwMSkabels

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

Le

ng

te in

km

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Aanlegjaar

LeeftijdsopbouwLSkabels

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0

Le

ng

te in

km

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Aanlegjaar

LeeftijdsopbouwMS-transformatoren

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

MV

A

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Aanlegjaar

LeeftijdsopbouwMS-transformatoren

8.000

7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0

< 1

94

1

194

1-19

45

194

6-1

95

0

195

1-19

55

195

6-1

96

0

196

1-19

65

196

6-1

970

197

1-19

75

1976

-19

80

198

1-19

85

198

6-1

99

0

199

1-19

95

199

6-2

00

0

20

01-

20

05

20

06

-20

10

Aanlegjaar

Aan

tal

Page 14: KCD Liander 2011

14

demiddenspanningsverbindingennaardemiddenspannings-

ruimten(voorhetopenbaarnetendezeergroteklantaanslui-

tingen)endelaagspanningsverbindingennaardeveleklein-

engrootverbruikers.

TelecommunicatieTerondersteuningvanhetprimaireprocesmaaktLiander

gebruikvaneenbeslotentelecommunicatienetwerk.Viadit

netwerkwordenspraak,signalen,procesinformatie,compta-

belemetingen,bedieningscommando’senanderebenodigde

informatievoordebedrijfsvoeringvandegas-enelektriciteits-

nettenovergedragen.

Vanoorspronggaathetomdeinternecommunicatietussen

bedrijfsvoeringcentraendebelangrijkeknooppunteninde

nettenvanLiander(onderstations,regel-enschakelstations,

gasdrukregelstationsmettelemetrieenalleGOSsen),en

omdeexternecommunicatiemetvergelijkbareinstallaties

vanaangrenzendenetbeheerdersengrootzakelijkeklanten.

VoorhetprocesvanallocatieenreconciliatiemeetLiander

dekoppelpuntenmetandereregionalenetbeheerdersookop

afstand.Tegenwoordigkomenermeertoepassingenvoorhetop

afstandkunnenuitlezenenvoedenvanonderhoudsinformatie-

systemenenbedrijfsmiddelenregistratie.

Eendeelvandeklassiekefunctieverlooptviakoperenkabels,

waarvandecapaciteitenbetrouwbaarheiddoortechnologische

verbeteringen,zoalshetCuprum-net,verhoogdis.Indeafge-

lopenjarenzijnerookmodernereoverdrachttechnieken,zoals

draadloosenglasvezel,geïntroduceerd.

Debehoefteaantelecommunicatiecapaciteitneemtanno2011

sneltoedoordeintroductievansmartgrid.Debouwenaanleg

vanintelligentedistributieruimtesen20kVnetten,deplan-

nenmetbetrekkingtotdeI-MSRendevoorbereidingvande

grootschaligeuitrolvanslimmemetersgeveneengroteboost

aandetelecommunicatiebehoefte.Telecommunicatiewordt

steedsmeereenonderdeelvanhetprimaireproces:hetleveren

vanelektriciteitengas.DaaromheeftLiandereenTelecom

Visieopgesteld.Lianderheeftbeslotentelecommunicatiediete

beschouwenalszijnderdenetwerk.Alsgevolghiervanisper

1juni2011binnenLiandereenafdelingTelecomopgericht.

Figuur 4 - Lange termijn strategie: geoptimaliseerd telecomsysteem

t.b.v. alle toepassingen

Telecommunicatienetwerk

Lijn

-kab

elb

evei

ligin

g

SC

AD

A

Tele

foni

e

SAS

enso

r

iNet

kWh

-met

ing

en

Po

wer

qua

lity

Op

laad

pun

ten

Op

enb

are

verl

icht

ing

sch

akel

en

Sli

mm

e m

eter

s

Syst

eem

verb

ind

ing

en

Kan

too

raut

om

atis

erin

g

Technische Automatisering

Kantoor Automatisering

Page 15: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 15

BijdebehoefteaantelecommunicatiedienstenkijktLiander

welkeoplossingvanuitstrategische,functioneel/technische,

operationeleenfinanciëleinvalshoekdemeestgeëigendeis.

Lianderheeftalsstrategischuitgangspuntmetbetrekkingtot

essentiëledienstengeformuleerddatervoldoendeeigenregie

gevoerdkanworden.Dematewaarinditnoodzakelijkis,is

sterkafhankelijkvandedoordebusinessgesteldetelecommu-

nicatievereisten.

Hettelecommunicatiebeleidiszowelgerichtopkortealslange

termijn.Hetlangetermijnbeleidrichtzichopeenoptimaal

geïntegreerdetelecommunicatie-infrastructuurdieaansluit

bijdevisieenambitiesvanLiander.Hetkortetermijnbeleid

richtzichopdeontsluitingvandelocatieswaarnuofopkorte

termijneensmartgridsysteemwordtgeïnstalleerd.Omdat

allesmartgridontwikkelingenzichnogineenminofmeer

experimenteelstadiumbevindenendaarmeedetelecommu-

nicatiebehoefteevolueert,richthetmiddellangetermijnbeleid

zichopeengefaseerdeontwikkelingvandetelecommunicatie-

dienstenenbijbehorendenetwerkenvia“noregret”stappen.

1.1.4 Aandeelhouders&klantenDeaandeleninmoedermaatschappijAllianderNVzijnin

publiekehanden.Degrootsteaandeelhouderszijndeprovin-

ciesGelderland,Noord-HollandenFriesland(viaBVHoudster-

maatschappijFalcon)endegemeenteAmsterdam.

KlantgroepenLianderstaatletterlijkpermanentinverbindingmetdeklant.

Omdeklantbehoeftengoedinkaarttebrengenendedienstver-

leningzogoedmogelijkaftestemmenopindividueleklanten,

heeftLianderdeklantenonderverdeeldinklantgroepen.Zake-

lijkeklantenzijnonderverdeeldnaarbranche.(ZieFiguur5)

KlantbehoeftenKlantenhebbenuiteenlopendebehoeften,maarerzijnbijelke

klantwelvierkernbehoeftenteonderscheiden:

betrouwbaarheid,duurzaamheid,serviceenkostenefficiëntie.

Betrouwbaarheidisvoorklantendebelangrijkste.

Betrouwbaarheid

Vooralleklanteniseenbetrouwbareenergievoorziening

essentieel.Eenonderbrekingindeenergieleveringontregelt

dedagelijksebezigheden.Betrouwbareencontinueleveringis

danookdebelangrijksteklantbehoeftevanalledoelgroepen

vanLiander.

Duurzaamheid

Klantenvindenduurzaamheidenenergiebesparingbelangrijk,

vanwegehetmilieuenuitkostenoogpunt.Omgerichtenergie

tekunnenbesparen,hebbenalleklantengedetailleerdeen

actuelegebruiksdatanodigengegevensovergebruiksgemid-

deldenvanvergelijkbareklanten.

Service

Klantenverwachteneenongestoordelevering.Alserverstorin-

genzijn,willenzijdaaroversnelduidelijkheideneenspoedige

oplossing.Datiseentechnischekwestie,maarookeencommu-

nicatiefvraagstuk;proactiefzijnisdaarinbelangrijkevenals

heldere,eerlijkeentoegankelijkeberichtgeving.

Kostenefficiëntie

Alleklantenvindenlageaansluitkosten(doorefficiëntbeheer)

ergbelangrijk.

KlanttevredenheidLianderpeiltperiodiekdetevredenheidvanklanten.Inde

klanttevredenheidsonderzoekenvergelijktLianderonder

anderezijnprestatiestenopzichtevananderenetbeheerders.

Lianderzalindekomendejarenzijnprestatiesookvergelijken

metdienstverlenendebedrijveninanderebranches.

Uiteenrecentklanttevredenheidsonderzoekkwamnaarvoren

datdeklachtenafhandelingbeterkan.Inmiddelsishetklach-

tenprocesintegraalverbeterd.Erzijnklachtenteamsingericht

enafsprakenvastgelegdtussenverschillendeafdelingenomde

afhandelingvanklachtenteverbeteren.Dealgemenetevreden-

heidvanklantenoverdeklachtafhandelingisdaarnatoe-

genomen.

Klantenwaarderendenieuwecommunicatievormendie

Lianderheeftgeïntroduceerd.LianderisdeeersteNederlandse

netbeheerderdieklantenviasmsensindskortookviaTwitter

overstoringeninformeert.Lianderheeftookeensms-service

geïntroduceerdvoorhetbevestigenvanserviceafspraken.Uit

onderzoekblijktdatdeelnemersdankzijdesms-servicemeer

tevredenzijnoverdeafhandelingvaneenstoring.

Klanten

TelecomInfra &energie

Handel &industrie

Consumenten Milieu &Agrarisch

Dienst-verlening

(semi-)overheidBouw

Figuur 5 - Klantgroepindeling

Page 16: KCD Liander 2011

16

1.1.5 Organisatie

Figuur 6 - Alliander organogram

1.2 missie, visie, ambities en kernwaarden

Energieisonmisbaarindesamenleving.Deklantenvan

Lianderrekeneneropdatenergieopeenveilige,betrouwbare,

betaalbareenschonemaniervoorhenbeschikbaaris.Liander

zorgtdaarvoor.

MissieLianderstaatvooreenbeteresamenlevinginderegio’swaar-

meewezijnverbonden.

VisieDooronzeverbindingmetdesamenlevingleverenweonze

dienstensnel,innovatiefenbetrouwbaar.Klantenervaren

Lianderhierdooralsdebesteonderneminginzijnsoort.India-

loogmetonzestakeholdersenvanuitonzeambitieomcontinu

teverbeteren,zijnweinstaateenevenwichtigebijdrageaande

groeivanalonzestakeholdersterealiseren.Inderegio’swaar

wemeeverbondenzijn,werkenwegedrevenaaneenbetere

samenleving.

AmbitiesLianderverwoordtzijnambitiealsvolgt:

Klanten

Wijzijndenummerééndienstverlenerindeogenvandeklant

inderegio’swaarmeewezijnverbonden.

Medewerkers

Wijzijneeninnovatief,succesvolbedrijf,waargedrevenaan

eenbeteresamenlevingwordtgewerkt.

Aandeelhouders en vermogensverschaffers

Wijzijneenrobuuste,maatschappelijkeeneconomischverant-

woordeinvestering.

Maatschappij

Wijzijndénatuurlijkepartnerindeontwikkelingenuitvoe-

ringvanenergiebeleid.

KernwaardenKernwaardenvanLianderzijn:betrokken,betrouwbaar,de

beste.Klantenkunneneropvertrouwendatdecrucialeenergie-

infrastructuurwordtontwikkeldenbeheerddoorhetmeest

betrokken,hetbetrouwbaarsteenbestenetwerkbedrijf.

TelecomInfra &energie

Handel &industrie

Consumenten Milieu &Agrarisch

Dienst-verlening

(semi-)overheidBouw

Raad van Bestuur

Staven enService Units

EndinetLiandon

Assetmanagement

Klant & Markt

Infostroom

Situatie per juli 2011

Legenda

Blauw: LianderGroen: Service Units en StafafdelingenRood: LiandonOranje: Endinet

Uitvoering:- Aanleg- Aansluitingen- Netcare- Netmanagement- Logistiek- Bedrijfsbureau

Klant & Service

Veiligheid, Milieuen Kwaliteit

Staven:Regulering & MVOJuridische ZakenAlgemene ZakenIntelligent NetbeheerCorporate ControlTreasury & InsuranceFiscale Zaken & SubsidiesStrategieHRMCommunicatieInternal AuditRisk ManagementInkoopQuality AssuranceCBL

Service Units:Shared ServicesIT

Liander

Page 17: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 17

1.3 strategie

Lianderblijfteensterke,gerenommeerdeenfinancieelgezonde

netbeheerder.Lianderverbetertvoortdurenddebesturing

vandeenergie-endatastromenenhelptzijnklantenmethet

verkrijgenvaninzichtinhunenergieverbruikendedynamiek

daarvan.Daarbijisereennauwesamenwerkingmetklanten

omhenteondersteunenindeomschakelingnaarduurzame

energiebronnen.Lianderblijftzichcontinuverbeteren,onder

meerdoordeontwikkelingenprofessionaliteitvanzijnmede-

werkersvoortdurendtestimuleren.Maatschappelijkverant-

woordondernemenisvoorLiandervanzelfsprekendenwaar

mogelijkwerktLiandersamenmetanderenetbeheerders.

KortsamengevatisdestrategievanLiander:

• Voortdurendbeterpresterendandesectoropdienstverle-

ning,leveringsbetrouwbaarheidenkosten;

• Verbeterenvandebeheersingvanenergiestromenenhet

inzichtinenergieverbruik;

• Klantenhelpenenergietebesparenenoverteschakelennaar

duurzameenergiebronnen.

Vijfstrategischethema’sLianderheeftzijnambitiesenstrategievertaaldinvijfstrate-

gischethema’s,dieintegraalonderdeelzijnvandebusiness-

plannenenjaarplannen.

1. Klantstaatcentraal

DeklantstaatvoorLiandercentraal.Ditzijnhuishoudens,

bedrijven,gemeenten,provincies,maarookpartijeninde

energieketen,zoalsenergieleveranciers.Metzijndienst-

verleningwilLianderzijnklantenoptimaalondersteunen.

Leveringsbetrouwbaarheidisdaarvoordebasis.Hetisde

ambitievanLianderomklantenteverrassenmetinnova-

tieveproducten,dienstenendienstverlening.Hetdoelis

ambitieus.Lianderwildenummerééndienstverlenerzijn

indeogenvanzijnklanten.

2. Operationalexcellence

DeklantenvanLianderverwachtenkwaliteit.Daarominves-

teertLiandervoortdurendinzijnprocessenensystemen.zijn

werkwijzemoetuniformeneenvoudigzijn,zoveelmogelijk

gestandaardiseerdenintoenemendematedigitaal.Digitale

kanalenkrijgeneensteedsbelangrijkererol.

3. Modernwerkgeverschap

HetwerkvanLianderismensenwerkenmedewerkerszijn

hetkapitaal.Betrokken,goedopgeleideengemotiveerde

medewerkersmakenhetverschil,ookdoorhunprofes-

sionaliteitenvakmanschap.Flexibiliteiteneengezonde

balanstussenwerkenprivézijnvoorLianderbelangrijk,

netzoalslereneninnovatie.Lianderwileengoede,moder-

newerkgeverzijnvoorbestaandeennieuwecollega’s.Door

zijnmedewerkersdemogelijkheidtegevenhuntalenten

maximaaltebenutten,blijftLianderzichontwikkelen.

4. Sectoroptimalisatie

Lianderzoektactiefdesamenwerkingbinnendesectorop.

Samenwerkingbetekentdatdesectorkennisenexpertise

ontwikkeltendeelt,zodatervoorNederlandmaximale

synergiebereiktwordt.OokzoektLianderactiefketenpart-

nersopommethensamentewerkenaanketenverbetering.

5. Energietransitiefaciliteren

Hetenergielandschapverandert.MetPV-panelen,wind-

turbinesenbiogasgroeithetaandeelvanduurzame,veelal

lokaalopgewekteenergie.Hierdoorontstaatindenetten

vanLiandersteedsmeertweerichtingsverkeer.Liander

transporteertenergienaarzijnklanten,maarzijnklanten

leverenookenergieterug.Hierdoorwordenenergiegebrui-

kersookenergieproducenten.Tevensspeeltdeontwikke-

lingvanelektrischvervoerindetoekomsteenbelangrijke

rol.Dezeontwikkelingenhebbeninvloedopdeenergienet-

tenvanLiander.Doorhettoepassenvaninformatietech-

nologieindeenergienettenkunnenvraagenaanbodvan

energiebeteropelkaarwordenafgestemdenkunnenener-

giestromenwordengemonitordengestuurd.Dekomende

jarenzetLiandersterkinopdeontwikkelingentoepassing

vanintelligentenetten(smartgrids).

1.4 maatschappelijk verantwoord ondernemen

Maatschappelijkverantwoordondernemen(MVO)isonderdeel

vanhetbestaansrechtendemissievanLiander.Maatschap-

pelijkebetrokkenheidmoetinalhethandelentevoelenente

merkenzijn.Debetrokkenheidenmentaliteitvanmedewerkers

zijndaarvoordebasis.Evenalsdeambitieomviavoortdurende

aandachtvoorinnovatiebijtedragenaanbetereprestaties.

Liandervoegtwaardetoevooralzijnstakeholders.

DemaatschappelijkedoelstellingenheeftLiandersamengevatin

driehoofdopdrachten,diezijnafgeleidvanzijnbedrijfsstrategie:

• Hetzoadequaatmogelijkfaciliterenvandeenergietransitie;

• Hetgaranderenvaneenverantwoordebedrijfsvoering;

• Hetondersteunenvanmaatschappelijkeinitiatievendiebij

Liander’srolpassen.

MVOisverwevenmetdetotaleorganisatievanLiander.

Lianderbetrektdemedewerkerszoveelmogelijkbijhetver-

beterenvandemaatschappelijkeprestaties.Maatschappelijke

verantwoordelijkhedenzijnonderdeelvanhetregulierewerk.

Desturingenverantwoordingvanmaatschappelijkeprestaties

makendeeluitvandeplanning-encontrolcyclus,deCorporate

GovernanceenhetbeloningsbeleidvanLiander.Ookmaakt

MVOdeeluitvandemanagement-enverbeterprogramma’s.

Page 18: KCD Liander 2011

18

DuurzaamheidVoorLianderisduurzaamheidéénvandebelangrijksteaan-

dachtspuntenbijhetnemenvanmaatschappelijkeverantwoor-

delijkheid.Lianderwilzichverderontwikkelenalsduurzame

netbeheerderendefinieertdaarbijhetbegripduurzaamheidals

volgt:

Hetvoorkomendattoekomstigegeneratiesnadeelondervinden

vanhethuidighandelenvanLianderenhetleverenvaneen

proactievebijdrageaandetotstandkomingvaneenduurzame

energievoorzieningindetoekomst.

HetRijk,deprovinciesengemeentenhebbendoelstellingen

ophetgebiedvanschoneenergie,duurzaamheidenklimaat.

Lianderinvesteertintechniekenenmaatregelenomsamen

versneldtoetekunnenwerkennaareenschone,slimmeen

efficiënteenergievoorziening.Deinfrastructuurzaldeopmars

vanduurzameenergieendecentraleinvoedingvangasmaxi-

maalfaciliteren.Lianderbenuthiervoorallekennisencapaci-

teitbinnendeorganisatie.Deambitiesvoorhetfaciliterenvan

energietransitiezijn:

• Maximaalbijdragenaandeinpassingvanduurzameende-

centraleopwekindeenergienetwerkendoorsamenwerking

metstakeholders;

• Bijdragenaandereductievanenergieverbruikdoorstake-

holderstevoorzienvanrelevanteinformatie;

• Bevorderenvaninnovatiesenhettoepassenhiervandoor

samenwerkingmetkennisinstitutenendeenergiesector.

Omdezeambitiesconcreettemakenzijnvooralinvesteringen

ineenflexibelenintelligentnetnoodzakelijk.Lianderheeft

danookeengrootaantalprojectengeïnitieerdophetgebiedvan

deinpassingvangroengasenbiogas.Lianderwilproactiefen

optimaalduurzameenergieinpassen,zodatdeenergietransitie

versneldkanwordenmetdejuistebalanstussendekernwaar-

denvanLiander.VerderheeftLiandergroteambitiesophet

gebiedvanduurzaamheidindeeigenbedrijfsvoering:

• MedewerkersdragenbijaanMVOeninnovatie;

• Toewerkennaareenklimaatneutralebedrijfsvoeringin2015

enverminderingvanbeslagopnatuurlijkehulpbronnenen

vanemissies;

• Vergrotenvanhetaandeelmaatschappelijkverantwoord

inkopennaar30%in2011enhetbegripketenverantwoorde-

lijkheidverdervormgeven;

• Veiligebedrijfsvoering;

• Milieumanagementgebaseerdoperkenderichtlijnen;

• HeteffectvanLiander’sinfrastructuurophetmilieuende

openbareruimtebeperken.

Page 19: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 19

2 energietransitie

De energiesector is cruciaal voor de maatschappij en

economie. Er worden nieuwe eisen gesteld aan de

energie-infrastructuur door klimaatdoelstellingen en de

vraag om nieuwe energie concepten en diensten uit de

markt. Er is een duidelijke trend zichtbaar dat consumen-

ten elkaar in gezamenlijke initiatieven opzoeken, daarbij is

er meer aandacht voor duurzaamheid en de directe leef-

omgeving. Er zijn investeringen in het netwerk noodza-

kelijk om aan de veranderende eisen te kunnen (blijven)

voldoen. De Europese en lokale overheden stimuleren

de transitie door het initiëren van investeringspakketten

en initiatieven zoals de Green Deal en Proeftuinen Intel-

ligente Netten.

Globale en nationale ontwikkelingen op politiek, econo-

misch, sociaal-cultureel en technologisch vlak hebben

invloed op de strategische keuzes van Liander. Het toe-

komstige vraag- en aanbodprofiel is sterk afhankelijk van

de ontwikkelingen op diverse vlakken. Om in te spelen op

deze toekomst heeft Liander vier verschillende strate-

gische scenario’s ontwikkeld om zijn netwerk gereed te

maken voor de toekomst.

De energietransitie leidt tot verandering in het vraag en

aanbodprofiel. De energietransitie gaat voor elektriciteit

gepaard met een toename van de duurzame opwek op

centraal maar ook op lokaal niveau en een verdere elek-

trificering van de maatschappij.

2.1 ontwikkelingen in de omgeving

2.1.1 Ontwikkelingenindeinternationale ennationalepolitiekDemaatschappijisvooreengrootdeelafhankelijkgewordenvan

energie.DeenergiesectorisbelangrijkvoordeNederlandseecono-

mie.Decontinueringenveiligstellingvanleveringszekerheidis

daarbijrelevantvooroverheidenindividuelegebruikers.

OmdetoekomstigeenergievoorzieningzekertestellenenCO2

reductietebewerkstelligen,zijndevolgendedoelstellingen

voor2020inEuropeesverbandgesteldtenopzichtevande

situatiein1990:

• Afnamevanbroeikasgasuitstootmettenminste20%;

• Toenamevan20%groeneenergieinhettotaalverbruik;

• Afnamevanhetenergieverbruikmet20%.

Indeaanloopnaarhetjaar2020wordteraandachtgegeven

aandeadditioneledoelstellingvan20%minderemissiesin

2020en80%in2050.Energiebesparing,meerduurzameener-

gieenverdereelektrificatievandesamenleving(bijvoorbeeld

doordeelektrischeauto)zijnnoodzakelijkomdezedoelstelling

tehalen.VolgensdeEuropesedoelstellingenmoetNederland

in2020bovendien14%vanzijnenergieduurzaamopwekken.

Dergelijkeontwikkelingenstellennieuweeisenaandeenergie-

infrastructuur.VerderverplichtEuropesewetgevinglidstaten

omervoortezorgendatinhetjaar202080%vandehuishou-

densisuitgerustmeteenslimmemeter.

Energiebesparingenalternatieveopwekkingzijnnoodzakelijk

omdedoelstellingentehalen,watzalleidentoteenwijziging

wensenvoorspecificatiesvandeenergie-infrastructuur.Het

kabinetsluittevenseenGreenDealmetdesamenlevingom

metconcreteactiesdeweginteslaannaareenduurzame

samenleving.Energiebesparingenhernieuwbareenergiezijn

belangrijkeelementenvandeGreenDeal.

Overhedenvoorzieneensterketoenameindebenodigde

investeringinhetEnergienetwerkomditvoortebereidenop

detoekomst.HiervoorwordtopEuropeesniveauvoorzienin-

gengetroffenvoordeinvesteringendienunoodzakelijkzijn.

Lianderzalhetnetwerkaanpassenomenergiebesparingen

alternatieveopwekkingtefaciliteren.

DeNederlandseoverheidheeftin2011eentenderuitgeschre-

venvoorhetstimulerenvanderealisatievanProeftuinen

IntelligenteNetten.Ditisinsamenhangmethetrecentuitge-

brachteadviesvandetaskforceIntelligenteNetten.Omdathet

eindbeeldvandeintelligentenettenrobuustis,maarertijdno-

digisdaaropeenkosteneffectievemaniernaartoetewerken,

iseenreeksdemonstratieprojectenofproeftuinennodig.Een

belangrijkefunctievandeproeftuineniserachtertekomenhoe

consumentenbetrokkenkunnenrakenenhoezereagerenop

eenverschillendaanbod.

Lianderparticipeertmomenteelindergelijkeproeftuin

projecten(onderandereinZutphen-BronsbergenenTeuge-en

SmartPowerCityApeldoorn).Bijnieuweproeftuinen-mogelijk

alsonderdeelvandeTenderProeftuinenIntelligenteNetten,zal

Liandereenfaciliterenderolspelenvoorhetrealiserenvande

benodigdeinfrastructuur.

Page 20: KCD Liander 2011

20

2.1.2 EconomischeontwikkelingenOntwikkelingenindeenergiesectorzijnsterkafhankelijkvan

bewegingenindeeconomie.Deeconomischecrisisheeftinvloed

opdeomvangvandeinvesteringenendematevaneconomische

activiteitindesector.Opkortetermijnisereenterugvalinde

vraagnaarenergie.Moeilijkhedenbijhetverkrijgenvanfinanciële

middelenkunnenookopdelangetermijneenrolspelen,doordat

BaselIIIdekapitaalseisenvanbankenaanscherpt.

Energieiseennoodzakelijkevoorwaardevoorhetfunctione-

renvandeeconomie.Afnemersmoetenkunnenrekenenop

betrouwbareenergietegenconcurrerendeprijzen.Omdatte

behoudenzijnalleveiligeenbetrouwbareenergie-optiesnodig,

grijsengroen.Opdelangeretermijnismethetoogophet

klimaatendeafnemendebeschikbaarheidvanfossielebrand-

stoffeneenrealistischeovergangnaareenduurzameenergie-

huishoudingnoodzakelijk.Netbeheerderskrijgenextraruimte

omteinvestereninnettentenbehoevevandevoorzienings-

zekerheidenhetinpassenvanhernieuwbareenergie.

Bijinvesteringeninhetelektriciteits-engasnetwerkspelen

kostenafwegingeneenbelangrijkerol.Innovatiesendetechno-

logischedoorontwikkelinggevenmogelijkhedenvoorslimme

oplossingeninplaatsvanhetonbeperktuitbreidenvandecapa-

citeitvanhetnetwerk:mogelijkkandoor‘slimme’infrastruc-

tuuropgoedkoperewijzedezelfdedoelenwordenbehaaldals

doordeuitbreidingvannetten.

DoordatinnovatieinduurzaamheideenNederlandsspeerpunt

is,liggenerkansenomdeNederlandseinternationalekennis-

positieophetgebiedvaninnovatieveenergiesystemente

versterken,nieuwehoogwaardigewerkgelegenheidtecreëren

(dieandersnaarhetbuitenlandverdwijnt)enomdeaantrekke-

lijkheidvandesector-ookinrelatietoteenvoorspeldekrappe

arbeidsmarkt-tevergroten.DeNederlandseenergiesectoris

aangewezenalséénvandenegentopsectoren,watbetekentdat

ernuplannenwordengemaaktomdeinnovatiekrachtenhet

inkomstenpotentieelvandeenergiesectordekomendejaren

aanvullendtestimuleren.

Intijdenvaneconomischecrisisenalsdekostenvanenergieoplo-

pen,groeitookbijdeconsumentdewenstotbesparing.Adequate

besturings-enregelmechanismenengoedeinformatievoor-

zieningondereanderedoormiddelvanslimmemeterskunnen

consumentenondersteunenenergie,endusgeld,tebesparen.

2.1.3 Sociaal-cultureleontwikkelingenDebevolkingsgroeiinNederlandvlaktafendelevensverwach-

tingstijgt.Deverwachtingisdathetaantal65-plussersin2040

invergelijkingmetnuzalverdubbelen,waardoorermeeren

kleinerewoningenbenodigdzijn.Lianderhoudthiermeere-

keningindeontwikkelingvanzijnnetwerk.Eenanderedirect

gevolgvandegroeiafnameenvergrijzingdatinNederland

wordtwaargenomenisdetoenemendeschaarstevantechnisch

geschooldpersoneel.

Consumentenkrijgenmeeraandachtvoorduurzaamheiden

dedirecteleefomgeving.Burgerswillenmeercontroleoverde

eigenenergievoorzieningenwillendieenergieookzelfopwek-

ken.Hetaantallocaleburgerinitiatievenvoorgezamenlijke

opwekofinkoopvanbijvoorbeeldzonnepanelenneemttoe.Er

ontstaaninnovatieveinitiatievenomdoormiddelvancollectie-

vesamenwerkingprojectenterealiseren,hetgaatveelalomeen

combinatievanduurzaam,optimaleenergie-infrastructuur,

subsidiemogelijkhedenenuitwisselingvandata.

Hethuisvandeconsumentverandert:nieuweduurzametech-

nologieënvandecentraleopwek,zoalszonnepanelen,kleine

windturbinesenmicro-WKK’s,speleneenbelangrijkerol.

Hierbijiseengroeizichtbaarindevraagnaarin-homeenergie-

managementsystemen.

Burgersblijvenrekenenopcontinueleveringszekerheiden

-betrouwbaarheid.Lianderbiedtdezezekerheidenhoudtzijn

netwerkinstand,terwijldecomplexiteitdoorlokaleinitiatie-

ven,decentraleopwekenelektrischeauto’stoeneemt.

2.1.4 TechnologischeontwikkelingenErzijndiversetechnologischeontwikkelingenzichtbaarbijde

belanghebbendenindeEnergieketen.Doordetechnologische

doorontwikkelingisduurzameopwekofopslagefficiënteren

minderkostbaar,waardooreensterketoenamezichtbaarisen

verwachtwordtindekomendejaren.Lianderhoudtrekening

metdezeontwikkelingeninzijnnetstructuurplannen.Liander

volgtdetechnologischeontwikkelingeninenergiedistributie

nationaalalsinternationaalenneemtookactiefdeelinvele

nationaleeninternationalewerkgroepenwaarbijwordtsamen-

gewerktmetdiverseUniversiteitenenandereinstellingen.

Voorhetinpassenvandeontwikkelingenzoalsdetoename

vandecentraleopwekkanoplokaalniveaudekeuzeworden

gemaakttusseneventueleuitbreidingvanhetnetwerkofde

toepassingvanICTtoepassingenzoalssmart-sensoringof

bijvoorbeeldlokaleopslag.

Denieuwe“Smart-Grid”toepassingenleidentoteentoename

vandedatastromenuithetnetwerk.Lianderisgestartmethet

“slim”makenvandemiddenspanningsruimtenenonder-

stationsmetsensortechnologie.Erwordteenbetrouwbaar

communicatienetwerktussendezelocatiesingerichtzodat

dezedatakanwordengebruiktomhetnetwerktotindehaar-

vatentemonitorenenbesturen.

Lianderheeftzijnvisieopdetechnologischeontwikkelingen

uitgewerktinconcretetechniekenenontwerpspecificaties.

Erlopendiverseproefprojectenomervaringoptedoenmetde

aanleg,bedrijfsvoering,monitoringenhetbeheervanzowelde

afzonderlijkecomponentenalsdesamengesteldetoepassingin

deinfrastructuur.(ZieFiguur7,pagina19)

Page 21: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 21

IndekomendejarenpastLianderintelligentenetstructurentoe

alsstandaardoplossingbijvervangingenuitbreiding.Bijmodifi-

catiesinbestaandenettenwordtzoveelmogelijkgeanticipeerdop

eenlateretransitienaarhetintelligente20kV-concept.

2.2 ontwikkelingen in vraag en aanbod

Zowelbijgasalsbijelektriciteitzijnontwikkelingeninhet

vraag-enhetaanbodprofiel.Erzijnnieuwetechniekenbeschik-

baar,welkeperindividueleaansluiting,ofopblok/wijkniveau

wordentoegepast.

2.2.1 VeranderendvraagprofielVanaf1950ishetenergieverbruikgestaagtoegenomen.

Toepassingvannieuwetechniekenbijconsumentenofgrote

klantenleidentoteenwijziginginhetvraagprofiel.Daarwaar

dezeontwikkelingeneenimpacthebbenopdebenodigde

capaciteitopdeaansluiting,zalditbijbestaandebouwleiden

toteeneventueleaanpassingvanhetnetwerk.Inhetgeval

vannieuwbouwdienthetnetwerkontworpentewordenopde

toepassingvandezenieuwetechnieken.Lianderzorgtvooreen

continuemonitoringvanzijnnetwerk,zodatvroegtijdigkan

wordeningespeeldopontwikkelingen.(ZieFiguur8)

Figuur 7 - 20/10kV-netstructuur

380 / 150kV Station

150 / 20kV station

20kV

Slimme meter

Zonnepanelen

Elektrische auto’s

10kV

Alliander bouwt aan het digitale E-net. Enerzijds zorgt dit net voor betere

besturing en beheer. Anderzijds heeft het nieuwe net voordelen voor de

klant, zoals minder en kortere stroomstoringen en verbeterde mogelijkheid

tot teruglevering aan het net.

0,4kV

1

het digitale netGedigitaliseerde bedrijfsvoering houdt het net 24 uur per dag in de gaten met elektronische systemen en schermen.Project Liander DMS

1

Intelligent onderstation Intelligent gemaakt door computer-en sensortechnologie (SASensor).Project SA Liander

2

Intelligente middenspanningsruimten Intelligent gemaakt door computer- en sensortechnologie.Project i-Net

3

Flexibele ringvormige netstructuren waarop tweerichtingverkeer mogelijk is.Project i-Net

4

Telecom netwerk naar alle knooppunten.Project uitrol telecom

6

Slimme meters in de woningen geeft inzicht in het energieverbruik.Project uitrol slimme meter

5

5

4

4

2

3

Bedrijfsvoeringcentrum

Het digitale E-net bestaat uit de volgende onderdelen:

6

Meer informatie vind je op intranet.alliander.com (zoek op ‘Digitalisering’).

• Wijzigingeninconsumentengedragdooruitrolslimmemeters

enenergiemanagementsystemen

• Verdereopkomstvanenergiebesparendemaatregelenenprogramma’s

• Energieefficiëntiebijgroteklanten

• Introductieelektrischeauto

• Toepassingelektrischewarmtepompen

• Toepassingvanairconditioning

Veranderendvraagprofiel

Figuur 8 - Kenmerken veranderend vraagprofiel

Page 22: KCD Liander 2011

22

WijziginginconsumentengedragdooruitrolvanslimmemetersDeEuropeseUnieheeftderichtlijnuitgevaardigddatin2020

80%vandehuishoudenseenslimmemeterheeft.Dezeslimme

meterbiedtdemogelijkheidtothetverkrijgenvaneennauw-

keurigeafrekeningenfactureringengeeftinzichtinhetener-

gieverbruikperhuishouden.DeNederlandseslimmemeter

heeftdemogelijkheidvoordeconsumentomdegegevensuitde

slimmemeterdirectteverkrijgen.Opbasisvanhetinzichtin

verbruikzaldeconsumenteendrijfveerkrijgentotmeerener-

giebesparingenefficiëntie.Daarnaastfaciliteertdemeterin

detoekomstvariabeleenergieprijzen.Mededoordeuitrolvan

slimmemeterskunnenenergiemanagementsystemenhun

intrededoen.Dezesystemengeveninzichtinhetverbruiken

schakeleneventueelopbasisvaninformatievanslimmeme-

tersapparatenaanenuit.Deopkomstvandergelijkesystemen

biedenbijvoorbeelddemogelijkheidomapparateninteschake-

lenbijeenlageenergieprijs.Bijgrootgebruikersindeindus-

trie-endienstensectorwordtdezeontwikkelingaltoegepast.

Liandervoorzietvooralsnoggeenwezenlijkeimpactopde

kwaliteitsencapaciteitsbehoeftesvanzijnnetwerkalsgevolg

vaneeneventueledalinginhetverbruikdoordeinzetvande

slimmemeterenenergiemanagementsystemen.Vanafde

eersteontwikkelingenvoordeslimmemeterinNederlandis

Lianderactiefindeontwikkelingvandebenodigdehardware,

software,uitrolorganisatieenbeheer.Indevoorbereidingvan

deuitrolvandeslimmemetervervangtLianderstalenmeter-

borden.Dezeverouderdemeterbordenzijnvoornamelijknog

aanwezigbinnenderegioAmsterdam.

Lianderparticipeertindiversepilotsbinneninitiatievenzoals

AmsterdamSmartCity,waarbijverschillendecombinatiestus-

senslimmemetersenenergiemanagementsystemenworden

getoetst.Hierbijwordtervaringopgedaanmetdeinteropera-

biliteittussendezesystemenendeslimmemetereneventuele

impactophetconsumentengedrag,zowelquaverbruikals

capaciteit.

Opkomstvanenergiebesparendemaatregelenenprogramma’sHieraankunnendevolgendeprogramma’swordentoegekend:

• HetzogenoemdeLenteakkoord,datgerichtisopEPC-reduc-

tiewarmtekrachtkoppeling;

• Hetprogramma‘MeermetMinder’,datalsdoelstelling

heeftenergietebespareninbestaandewoningenenandere

gebouwen;

• Hetoverheidsprogramma‘GreenDeal’,datprojectenvoor

schoneenergiestimuleertzonderhetsubsidieinstrument;

• Hettoekennenvanhetenergielabelalsmiddelomconsu-

menteninéénoogopslagteinformerenoverhetenergiever-

bruikvanapparaten,auto’senwoningen.

EnergieefficiëntiebijgroteklantenEentoenamevandeenergie-efficiëntieiswaarneembaarin

onderanderedesectorvangrotedatacenters,alsmededeland-en

tuinbouw.In2010groeidedecapaciteitvandatacentersmet25%

wereldwijd,mededoordetoenamevandedigitaliseringvanonze

maatschappij.Dedatacentershebbenhoogencontinuverbruik

alskenmerk.Lianderheeftdeinpassingvannieuwedatacenters

inzichtelijk.

Naarverwachtingzaldeontwikkelingindelandentuinbouw

zichindetoekomstdoorzetten.Degroeiindelandentuinbouw

sectorinNederlandismomenteelrelatiefstabiel.Daarbijis

echterweleengebiedsverschuivingzichtbaar,watleidttot

nieuwebenodigdevoorzieningenindeinfrastructuur.De

opwekinkassenisefficiëntergeworden,maarhetenergiever-

bruikvertegenwoordigtnogsteedseengrootaandeelvande

kosten.Dezesectorzoektactiefnaarnieuweenergieoplossin-

genindevormvanwarmtewisselingengeothermie.Liander

voorzieteenmogelijkeontwikkelingnaarenergieneutrale

kassenen/ofnaarenergieneutraalheiddoorhergebruikvan

restenergieindedirecteomgeving.

IntroductieelektrischeautoDepenetratiegraadvandeelektrischeautoneemtvooralinstede-

lijkegebiedentoe.Deonwikkelingvandetechnologieeninfra-

structuurrondomelektrischvervoerneemttoe.Erzijndiverseini-

tiatievenopgemeentelijkniveauvoorhetinrichtenvanreguliere

openbareenpubliekeoplaadvoorzieningenensnellaadstations.

Lianderisbetrokkenbijhetrealiserenoplaadinrichtingenmet

bijbehorendestandaardisatie,infrastructuurvoorverrekening

enbeheervanoplaadinrichtingen,metbijbehorendeinfrastruc-

tuur.Deimpactopdecapaciteitvandelaagspanningenmid-

denspanningnetwerkenisafhankelijkvandepenetratiegraaden

gelijktijdigheidvanhetoplaadregime.Tenzijdegelijktijdigheid

geforceerdwordtdoorbepaaldemarktpartijenverwachtLiander

pascapaciteitsknelpuntenbijeenpenetratiegraadgroterdan

50%.Deontwikkelingwordtdanooknauwgezetgevolgd.

LianderparticipeertindiverseinitiatievenrondomEVin

Nederland.Stichtinge-laad(www.e-laad.nl)iseeninitiatiefvan

desamenwerkendenetbeheerdersinNederland.Hetdoelvandeze

samenwerkingisominzichttekrijgeninwatelektrischrijdenvoor

hetNederlandselektriciteitsnetwerkgaatbetekenen.Ditinzicht

ondersteuntdenetbeheerdersomtebepalenwatelektrischrijden

voorhetNederlandselektriciteitsnetwerkgaatbetekenen.

ToepassingelektrischewarmtepompenDetoepassingvanhetaantalelektrischewarmtepompenop

woningenwijkniveauneemttoe.Hetkenmerkvandeelek-

trischewarmtepompenisdatbijverwarmingnoodzakelijkis

voorhetbehoudenvanhetcomfortindehuizen.Dezebijver-

warmingkanwordeningerichtopbasisvanelektriciteitof

gas,maargebruikelijkisommetelektriciteitbijteverwar-

men.Elektrischebijverwarmingheefthetkenmerkvansterke

Page 23: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 23

gelijktijdigheid,waardoorhetelektriciteitnetwerkzwaarder

ingerichtdienttewordenindienheteenvolledigewoonwijkbe-

treft.Daarbijisbijnieuwbouwdeinrichtingvanhet(lagedruk)

gasnetwerknietmeernoodzakelijk.

InhetgevalvannieuweprojectenofrenovatiesisLianderin

eenvroegstadiumbetrokkenbijdetoepassingendimensione-

ringvandewarmtepompen.Denetstructuurwordtaangepast

aandespecifiekesituatie,waarbijrekeningwordtgehouden

met6-10KWperwoning.

ToepassingvanairconditioningDoordeafnamevandekostenvooreenairconditioningende

toenamevandematevangewenstcomfortvandeconsument

wordteentoenameinhetgebruikvanairconditioninginde

bestaandebouwennieuwbouwverwacht.Dezetoenameison-

derdeelvandeautonomegroeivandeelektriciteitsconsumptie.

Lianderverwachthiergeenstructureeleffectophetontwerpen

vanhetnetwerk.

2.2.2 VeranderendaanbodprofielDeklimaatdoelstellingenvereiseneenverduurzamingvande

energieproductie.Eengrootdeelvandezeproductiezalver-

schuivenvancentraalnaardecentraal.Detrendbijdecentrale

duurzameopwek,zoalswindparken,iseenverschuivingnaar

hethoogspanningsnetwerk.Lianderzorgtvooreenvoort-

durendcontactmetoverhedenenprojectontwikkelaarsom

ontwikkelingenopditgebiedtijdigintepasseninzijnnetwerk.

ToekomstigeontwikkelingenlegtLiandervastinzijnregionale

netstructuurplannen.(ZieFiguur9)

GrootschaligecentraleopwekkingmetduurzameenergiebronnenBijdecentraleopwekopbasisvanwindwordenkleinschalige

parkenvervangenvoorgrootschaligegeclusterdewindparken.

Dezewindparkenzijnveelvuldigaandeperiferievanhetnet-

werkgeplaatst.Hiertoeiseenseparatevoorzieninginhetnet

noodzakelijk.

Indezesituatieswordtdeinfrastructuurspecifiekvoordeze

windparkeningericht.Liandervertaalddezebenodigdeont-

wikkelingeninzijnnetstructuurplannen.Daarbijistevensde

trenddatgroteparkendirectophethoogspanningsnetwerk

wordenaangesloten.

GroeidecentraalopwekvermogenopmiddenspanningsniveauNaarverwachtingvindtdekomendetijddevoornaamstegroei

vandecentraalopwekvermogenplaatsopmiddenspannings-

niveaualsgevolgvanontwikkelingenindewarmtekracht

(collectievesystemenvoorduurzamewarmtevoorziening,

glastuinbouw),windparkenenmiddelgroteWKK-installaties.

Hierbijistevensdeverschuivingnaaraansluitingophethoog-

spanningsniveauzichtbaar.

KleinschaligedecentraleopwekkingmetduurzameenergiebronnenBinnendecentrale(kleinschalige)opwekkingvanenergie

zijnerontwikkelingenophetgebiedvandewarmtekracht-

koppeling(micro-WKK),biogas,windenergie(windturbines)

enzonne-energie(dakenmetPV).Hetopwekvermogenop

laagspanningsniveau(micro-opwekking)isopditmomentnog

beperkt.Erwordteenzekeregroeivoorzienindeontwikkelin-

genvanmicro-WKK’salsnatuurlijkeopvolgervandeHR-ketel.

Decapaciteitvoorhetindividueleopwekvermogenzalde

capaciteitnodigvoordebelastingnietoverstijgen.Het(lokale)

netwerkisontworpenopdecapaciteitsvraagenzalzodoende

dezeontwikkelingaankunnen.PowerQualityishierbijeen

aandachtspunt,evenalsbijandereontwikkelingen,zoals

spaarlampen.Lianderzorgtvoorsteekproefsgewijzemeting

vandezegrootheden,zodatontwikkelingenhierinworden

gemonitordenwaarnodighetnetwerkwordtaangepast.

• Grootschaligecentraleopwekmetduurzameenergiebronnen

• Groeidecentraalopwekvermogenopmiddenspanningsniveau

• Kleinschaligedecentraleopwekmetduurzameenergiebronnen

Veranderendaanbodprofiel

Figuur 9 - Kenmerken veranderend aanbodprofiel

Page 24: KCD Liander 2011

24

2.3 toekomstscenario’s

2.3.1 Scenario’sGlobaleennationaleontwikkelingenalsmedeontwikkelingen

indesectorhebbengroteinvloedopdestrategischekeuzesvan

Liander.OpbasisvandezeontwikkelingenheeftLiandereen

visieenstrategiegedefinieerdvoorhetbeherenenuitbreiden

vandenetten,hettransporterenvanelektriciteitengas,enhet

aansluitenvanklantenopdienetten.Desnelleveranderingen

indeenergiesectormakenhetcomplexomstrategischebeslis-

singentenemen.Methetopstellenvanscenario’s,waarinde

uiterstenvanbepaaldeontwikkelingenwordenverkend,tracht

Liandergriptekrijgenopdecomplexiteit.

OpbasisvandeexterneontwikkelingenheeftLiandervier

scenario’sontwikkeld:Slimbeheer,Slimmenetten,Slimme

uitnuttingenMeerkabels.

Figuur 10 - Toekomstscenario’s

Indescenario’sisgekozenvoordeassenBelastingafnameen

BelastingtoenameenCentraleopwekkingenDecentraleopwek/

invoedingomdeonzekerhedenindetechnischeontwikkelin-

genteomschrijven.Elkvandezescenario’svereist,inmeerof

minderemate,aanpassingenaandenetten.Indescenario’sis

hetgedragvanklanten(aangeslotenen),producentenenafne-

mersleidendvoorwatbetreftcentraleopwekkingofdecentrale

opwekkingenerzijdsengroeiofkrimpindevraagnaarenergie

anderzijds.Regionaleverschillenbinnenhetvoorzieningsgebied

kunnenertoeleidendathetuiteindelijkestrategischescenario

nietperdefinitieuniformis,maardaterlocaleverschillenop

kunnentreden.Omdebeoogdeflexibiliteitteverkrijgen,iseen

aantaltechnischethema’srondnieuwenetdelenentevervangen

componentengeïdentificeerdalsdeonderwerpenwaaropLiander

strategischekeuzesmaaktentoetstaandescenario’s.

2.3.2 StrategischekeuzesHetisonzekerwelkevandevierscenario’sdetoekomsthet

dichtstbenaderd.Lianderwilmetdestrategischethema’sde

essentiëleonderwerpenbenoemendieinelkvandetoekomst-

scenario’ssuccesvoluitgevoerdmoetenkunnenworden.Naast

debeschrijvingvandethema’sisookaangegevenwelkestrate-

gischeinvullingdaaraanverbondenis.

Thema Beschrijving Strategischekeuzes

Kwaliteit Liander staat voor de strategische vraag hoe het

beleid voor instandhouding van de netten verder vorm

te geven en de gewenste kwaliteit te realiseren tegen

minimale totale levenscycluskosten.

Om het beleid van instandhouding vorm te geven

en de gewenste kwaliteit van de netten te realiseren

tegen de minimale totale levenscycluskosten, vervangt

Liander populaties van componenten op basis falen

- kritische fouten uitgezet tegen leeftijd. Liander

vervangt zijn oude netcomponenten pro-actief om

redenen van veiligheid en mogelijk ontbreken van

kennis en vervangingsmaterialen.

Daarnaast kunnen veiligheid en wet- en regelgeving

redenen zijn om populaties te vervangen. Liander

kiest om zijn oude netcomponenten pro-actief te

vervangen. Tevens onderhoudt Liander de individuele

componenten op basis van conditie/toestand.

Tabel 3 - Strategische keuzes

Slim beheer

Slimmeuitnutting

Slimmenetten

Meerkabels

Decentrale Opwek/Invoeding- µWKK, mWKK- Kleinschalig wind (turbi)

Belasting Toename- Airconditioning- Elektrische auto’s- Warmtepompen

Belasting Afname- 20% afname doelstelling- Wetgeving (EPC, E-label)

Centrale Opwek/Invoeding- Carbon Capture and Storage (CCS)- Grote windparken (wind op zee)- Kernenergie

BELASTINGOP

WE

K

Page 25: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 25

Thema Beschrijving Strategischekeuzes

Capaciteit Liander staat voor de strategische keuze of en zo ja,

hoe snel 20kV als standaard MS-spanningsniveau

uit te rollen als ‘backbone’ voor de MS-netten, ter

vervanging van 50kV-netten en als MS-niveau voor

nieuwe netten, en zo de structuur van het MS-net van

de toekomst vorm te geven.

Liander staat voor de strategische keuze of en in welke

mate (extra) reservevelden op de onderstations in de

MS-netten in te bouwen om klanten sneller van een

(grote) aansluiting te kunnen voorzien dan momenteel

het geval is.

Liander staat voor de strategische keuze hoe het LS-net

in de toekomst verder vorm te geven, en of het in het

licht van de ontwikkelingen nodig is het proactief dan

wel reactief te verzwaren, of nieuwe LS-netten juist

lichter aan te leggen (i.v.m. lokale opwek, opslag, etc.)

Liander hanteert 20kV als dé MS-standaard bij

vervanging & uitbreiding van het HS- (50kV) &

MS-net. Liander voert 20kV versneld in op plaatsen

waar sprake is van een verwachte (bv. geplande)

belastingtoename of een toename van decentrale

invoeding.

Daar waar dat speelt, investeert Liander in extra MS-

velden.

De ontwikkelingen van EV en DCO hebben

mogelijk op lokaal niveau invloed op de benodigde

netcapaciteit en infrastructuur. Liander zorgt hiertoe

voor een voortdurend contact met overheden en

ontwikkelaars om het lokale net hierop in te richten.

Duurzaamheid en MVO Liander staat voor de strategische keuze hoe zijn

assetmanagementactiviteiten in te zetten om zijn

ambitie om tot een maatschappelijk verantwoorde

bedrijfsvoering te komen in te vullen.

Liander streeft naar het faciliteren van de

energietransitie in Nederland en participeert hiertoe

actief in ontwikkelingen rondom deze transitie.

Met betrekking tot zijn eigen bedrijfsvoering wordt

gebruik gemaakt van duurzame net-oplossingen.

Digitalisering Liander staat voor de strategische keuze of en hoe

snel de MS-netten te automatiseren, zodat vitale

informatie online beschikbaar is (verrewaarneembaar)

en belangrijke knooppunten (onderstations,

regelstations, schakelstations, distributieruimtes)

verrebedienbaar worden.

Liander staat voor de strategische uitdaging een

integrale telecommunicatie-infrastructuur als derde

net te creëren om voornoemde ontwikkelingen

mogelijk te maken, door zelf te investeren en/of

oplossingen van de markt te betrekken.

Liander staat voor de strategische uitdaging om de

data volgend uit het slimmer maken van zijn netwerk

te verzamelen, interpreteren en integreren in zijn

netbeheer.

Liander maakt het aankomend decennium zijn

elektriciteitsnet intelligent, met name t.b.v. kwaliteit.

Vitale informatie wordt online beschikbaar

(verrewaarneembaar) en belangrijke knooppunten

in distributienetten (regelstations, schakelstations,

distributieruimtes) worden verrebedienbaar.

Individuele energiemeters worden per aansluiting op

afstand uitgelezen.

Liander creëert een integrale telecom infrastructuur

als derde net om de voornoemde ontwikkelingen

mogelijk te maken.

Liander creëert een nieuwe bekwaamheid in het

interpreteren en toepassen van de data die uit zijn net

wordt verzameld.

Vervolg Tabel 3 - Strategische keuzes

Page 26: KCD Liander 2011

26

kwaliteits-beheersingssysteem

3

Liander is per 1 september 2011 met betrekking tot zijn

assetmanagementsysteem zowel PAS 55 als NTA 8120

gecertificeerd. Als belangrijk onderdeel van de NTA 8210

heeft Liander zijn risicomanagementsysteem verder

geprofessionaliseerd. In zijn bedrijfsbrede risicoprofiel is

datamanagement (kwaliteit, integriteit en security) als één

van de voornaamste risico’s toegevoegd. Dit geldt even-

eens voor het risico van tekort aan technisch personeel.

Met betrekking tot het risico van storingsverbruikersminu-

ten laat Liander een duidelijke verbetering zien. De voor-

naamste assetgerelateerde risico’s hebben zowel betrek-

king op potentieel falende componenten, de slimme meter

en energietransitie als graafwerkzaamheden.

3.1 Liander kwaliteits- beheersingssysteem

Lianderisper1september2011gecertificeerdvoordeNTA

8120,waarmeeLiandereenvolgendestapzetnaareenbe-

trouwbare,betaalbare,veiligeenduurzameenergievoorziening

voornuenindetoekomst.Eénvandesuccesfactorenisde

focusopkwaliteitvanhetwerkenhetstrevenomditteblijven

verbeteren.DebasishiervoorishetLianderkwaliteitsbeheer-

singssysteemdatgebaseerdisoptoonaangevendeinternati-

onaleennationalenormenenstandaarden.Lianderstreeft

ernaaromwaarmogelijkaantoonbaartevoldoenaandeze

normenenstandaardendoorcertificeringdooronafhankelijke

derden.(ZieFiguur11)

HetLianderkwaliteitsbeheersingssysteembestaatuiteen

generiekdeel,datvantoepassingisopdegeheleorganisatie

eneenspecifiekdeeldatgerichtisopassetmanagement.Het

generiekedeelomvatdevolgendevierfocusgebieden:

1. Kwaliteitdienstverlening

Lianderstreeftnaareenhogeklanttevredenheiddoor

betrouwbaredienstverleningengoedeklantenservice.

LianderisISO9001gecertificeerd.

2. Beheersingvanbedrijfsrisico’s

Eenrobuustenuniformrisicomanagementsysteemzorgt

voortijdigesignaleringvaninterneenexternerisico’s,een

onderbouwdekwantificeringvanimpactenhoogtevanhet

risicoentijdigeuitvoeringvanmitigerendemaatregelen.

HetsysteemisgebaseerdoponderandereISO31000.

3. Arbo-enveiligheidszorg

Lianderstreeftnaarmaximaleveiligheidengoedearbeids-

omstandighedenvoormedewerkersenmaximaleveilig-

heidvooromwonendenvanLiander’swerkzaamheden.De

belangrijksteKPIisLostTimeInjuryFrequency(LTIF).

Daarnaastisveiligheideenvandebedrijfswaardeninhet

assetmanagementrisicomodel.Datbetekentdatvoorelke

investeringinhetnet,veiligheidexplicietwordtmeegeno-

meneneenbelangrijkewegingheeftinhetbesluit.Mede-

werkersdieaanhetnetwerkenhebbenallemaaleenBEI

(Elektriciteit)enVIAG(Gas)certificering.DeLianderassets

voldoenaandiverseNENnormendiedeveiligheidtenaan

zienvanhetwerkenaanhetnetborgen.

4. Milieuzorg

Lianderstreeftnaareenbeteresamenlevinginderegio’s

waarLiandermeeverbondenis.HetMVObeleidvan

Lianderrichtzichopdevolgendethema´s:duurzaamheiden

klimaatverandering,ketenverantwoordelijkheid,arbeids-

participatie,leefbaarheid,agressieengeweld,privacyen

vergrijzing.Dezethema’szijninmiddelsonderdeelgewor-

denvandebedrijfsplannenvanLianderenvangericht

beleid.

Processen Infrastructuur

Elektriciteit Gas

Specifiek assetmanagement Kwaliteit, capaciteit en veiligheid

van het net

NTA 8120

PAS 55

NEN-EN 50110,

3140 en 3840

NEN-3650,

1059 en 7244

Liander generiek kwaliteitsysteem Milieuzorg ISO 14001

Arbo- en veiligheidszorg OHSAS 18001 BEI VIAG

Beheersing van bedrijfsrisico’s ISO 31000

Kwaliteit dienstverlening ISO 9001

Figuur 11 - Liander kwaliteitsbeheersingssysteem

Page 27: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 27

Hetspecifiekeassetmanagementsysteemheeftdriefocus

gebieden:

1. Veiligheidvanhetnet

Lianderstreeftnaarmaximaleveiligheidvandemedewer-

kersdiewerkenaanhetnetenomwonendenindeomgeving

vanLiander’swerkzaamheden.

2. Kwaliteitvanhetnet

Betrouwbaredistributievangasenelektriciteitmetmini-

malestoringsverbruikersminuten.

3. Capaciteitvanhetnet

Voldoendecapaciteitbeschikbaaromdistributievangasen

elektriciteittekunnengaranderenvoornuenintoekomst

entijdigkunnenvoldoenaanklantgedrevenverzoeken

vooruitbreidingvanhetnet.

Inhoofdstuk5en6vanhetKCDwordtinhoudelijkingegaan

opkwaliteit,veiligheidencapaciteitvanhetnet.Inhetvervolg

vandithoofdstukgaatLianderinopdeinvullingvandeplan,

do,check,actcyclusvandeNTA8120,hetassetmanagement

besturingsmodel,het(assetmanagement)risicomanagement

procesenhetrisicoprofielvanLiander.

Plan,do,checkactcyclusvandeNTA8120Liandergeeftinvullingaandeplan,do,check,actcyclusvoor

delevenscyclusvandeLianderassetszoalsdezeisbeschreven

indeNTA8120.(ZieFiguur12)

Plan fase

Lianderstarthetplanningsprocesmethetopstellenvanhet

StrategischAssetManagementPlan(SAMP).Interneenex-

terneontwikkelingenwordenvertaaldnaareenlangetermijn

plan(10-20jaar)voordeontwikkelingvandekwaliteit,capa-

citeitenveiligheidvanhetnet.Eind2010isheteersteSAMP

opgesteld.(ZieFiguur13)

DelangetermijnstrategiewerktLianderopregioniveau

(bijvoorbeeldstadsdeelofgemeente)uitineennetstructuur-

plan(NSP),metdaarineennetontwikkelvisievoordekomende

20jaareneenconcretiseringvoordekomende10jaar.Input

hiervoorishetknelpuntenregisterendeverwachtecapaci-

teitsontwikkelingopbasisvanplanologischeontwikkelingen

enklantvragen.Lianderstreefternaardekomende3jaarhet

verzorgingsgebieduitgewerkttehebbenincirca30NSP’s.

HetSAMPendeNSP’svormendebasisvoorderollende5jaren-

planningenhetactiviteitenplan.Ditisvoorserviceproviders

debasisvoorhetplannenvanhetuitvoeringswerk.

Do fase

OpbasisvanhetnetstructuurplansteltLianderéénofmeerde-

reinvesteringsvoorstellenop.Debelangrijksteonderdelenvan

hetinvesteringvoorstelzijn:eenbelastingprognose,eenrisico

analyse,eenuitwerkingvanéénofmeerderealternatieveoplos-

singenendekosten.Opbasisvanderisicowegingwordtwelof

Algemene eisen

Checkct

Plan Do

A

Strategie,doelstellingenenplannen

Voorwaardescheppende,ondersteunendeencontrolerendeprocessen

Resultaatmeting,controlesencontinuverbeteren

BeleidImplementatievanassetmanagementenrealisatievanassetmanagementplannen

Figuur 12 - NTA 8120 loop

Figuur 13 - Planningscyclus

Lange termijn planning(obv visie & strategie AM)

Assetmanagement

Langetermijnvisie/StrategischAssetManagementPlan

Netstructuurplannen

Investeringsvoorstellen

Activiteitenplan(CAPEX + OPEX)

Globaalprojectplannen

Detailprojectplannen

Raamopdrachten

Middellangetermijnplan

BusinessPlan

≥20jaar ≥10jaar ≥5jaar ≥1jaar Heden

Middellange termijnplanning Korte termijn planning Realisatie van plannen

OperationeelJaarplan

Assets

Resources

Page 28: KCD Liander 2011

28

niettotrealisatiebesloten.Dewerkzaamhedendievoortkomen

uitgoedgekeurdeinvesteringsvoorstellenwordeninopdracht

gegevenbijdeserviceprovidersdieverantwoordelijkzijnvoor

dewerkvoorbereidingenrealisatie.

Check fase

Periodiekrapporteertdeserviceprovideroverdestatusen

voortgangvanhetinopdrachtgegevenwerkpakketenvoert

Lianderauditsuitomtecontrolerenofwerkzaamhedencon-

formbeleidzijnuitgevoerd.Liandermaaktonderscheidtussen:

• Horizontaleaudits:(certificerings)auditsmetbetrekkingtot

hetproces,zoalsopbasisvanISOenNTA8120.

• Verticaleaudits:specifiekeaandachtspuntenauditendoor

degehelePDCA-cyclus.Deonderwerpenbetreffenvoorname-

lijkassetgerelateerderisico’swelketenminstederisicoclas-

sificatiehooghebben.

Act fase

IndeactfasemeetenanalyseertLianderdeconditieentoestand

vanzijnnetten.OpbasisvandeuitkomstenpastLiander,indien

gewenst,zijnbeleidenstrategieaan.Deconditievanhetnetwordt

bepaaldopverschillendewijzen:meldingenvanknelpuntenuit

hetveld,onderhoudsinspecties,metingenenstoringen.Deko-

mendeperiodegeeftLianderprioriteitaanhetverbeterenvande

‘actfase’doorhetverbeterenvandatakwaliteit,hetuitrollenvan

sensoreninhetnetwerkdieopcontinuebasismetingendoenen

doorhetuitvoerenvanmeeranalysesopnetcomponenten.

3.2 assetmanagement besturingsmodel

Omzijnactiviteitenoptimaaluittevoeren,isdeorganisatie

vanLianderingerichtconformhetAssetmanagementorgani-

satiemodel.Elkepartijinditorganisatiemodelheefteenspeci-

fiekerolenbijbehorendeverantwoordelijkheid.(ZieFiguur14)

Debelangrijksteredenvoorhetonderscheidenvanderollenis

hetrealiserenvaneenoptimaleeffectiviteitenefficiëntie.Door

bijelkeinterfacehetformulerenvanbeleidenhetuitvoeren

daarvantescheiden,voorkomtLianderdatorganisatieonder-

delenhun’eigenwerk’gaangenererenen/ofhundoelstellingen

(te)gemakkelijkaanpassenaandefeitelijkeontwikkelingen.

Daarnaastwordtdoorspecialisatie,diehetgevolgisvandeze

rolscheiding,bewerkstelligddatallebetrokkenpartijeninhun

rolkunnengroeien.

• DeAssetOwnerisverantwoordelijkvoorhetbepalenvande

doelstellingen/prestatiesdiemetdeassetszijnterealiseren

envoorhetbeschikbaarstellenvandedaarvoorbenodigde

(financiële)middelen.DeRvBheeftbinnenLianderderolvan

AssetOwner.

• DeAssetManagerisverantwoordelijkvoorhetontwikkelen

vanbeleidwaarmeededoelstellingenvandeAssetOwner

optimaalkunnenwordenverwezenlijkt.Daarnaastzorgthij

voordeadequateopdrachtgevingaandeServiceProviderdie

inopdrachtzijngegevendoormiddelvanDienstverlenings-

overeenkomsten(DVO’s)enServiceLevelAgreements(SLA’s).

DeafdelingAssetmanagementheeftbinnenLianderderol

vanAssetManager.

• DeServiceProviderisverantwoordelijkvoorheteffectiefen

efficiëntuitvoerenvandewerkzaamhedendiedoordeAsset

ManagerzijnbepaaldendoordeAssetOwnerzijngeaccor-

deerd.DerolvanServiceProviderligtbijLianderUitvoering

enLiandonB.V.(evt.viaReddyn).

Lianderheeftervoorgekozenombinnenhetbesturingsmodel

zijnhoofdactiviteitenintedeleninklantketens,omzozijn

klantenbetertekunnenbedienen.Ditzijnprimaire‘end-to-

end’-processendiebeginnenmeteenklantwensenresulteren

ineenklantwaarde.Werkeninklantketensbetekentintensief

samenwerkenvoorhetoptimaleresultaat.

3.3 risicomanagement

Lianderhanteerteenbedrijfswaardenmodelvoorhetnemen

vaninvesteringsbeslissingenoverzijnassets.DeAssetOwner

bepaaltdebedrijfswaardeninrelatietotdestrategische

doelstellingenvanLianderenbenoemtdezewaardenexpli-

ciet.DeAssetManagerweegtdebedrijfswaardenvanLiander

onderlingtenbehoevevanbesluitvormingsvraagstukken.Het

assetmanagementbeleidisgebaseerdophetbedrijfswaarden-

model,hétstuurmechanismevoorhetnemenvanbesluiten

overdedoorzijnbeheerdeassets.Lianderwerktopbasisvan

eenzeventalbedrijfswaarden.

Opdrachten

Voortgangs-rapportage

Asset OwnerBepaalt doelstellingen:

• Bedrijfswaarden

• KPI’s en doelen

Asset ManagerVertaalt doelstellingen

in beleid en plannen:

• E�ectiviteit

• E�ciëntie

• Voortgang

Service ProviderVoert beleid en plannen uit:

• Operationele e�ciëntie

• Veiligheid

• Kwaliteit

Doelstellingen

Prestatie-rapportage

Figuur 14 - Besturingsmodel Liander

Page 29: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 29

Kwaliteit van levering

Hettransporterenendistribuerenvangasenelektriciteitover

zijnnetwerkenisdeprimaireactiviteitvanLiander.Bijbeslis-

singenwordtdeinvloedvandealternatievenopdekwaliteit

vandezedienstverlening,namelijkdebetrouwbaarheiden

kwaliteit,vanzelfsprekendmeegenomen.

Veiligheid

HetbeleidvanLianderheeftgroteinvloedopdewerkzaam-

hedenvanUitvoeringenLiandonenopdeomstandigheden

waaronderdezewordenuitgevoerd.Daarnaastkunnende

activiteitenvanLianderendebenodigdecomponentenen

materialeneenpotentieelgevaar(risico)vormenvoorderden.

Wet- en regelgeving

Lianderblijftbijdebesluitvormingbinnendekadersvande

relevantewet-enregelgeving.

Financieel

Lianderweegtalternatievenookgewogenopfinancieelrende-

mentomnettentegenzolaagmogelijkekostenaanteleggen,te

behereneninstandtehouden.

Klantenservice

Doorklantenservicealsbedrijfswaardeoptenemen,wordthet

belangvanklantenmeegenomeninbesluitvormingsvraag-

stukkenenwordterstructureelnaaralternatievengezocht

omdeklanttevredenheidteverbeteren.Daarmeevoorkomt

Liandermogelijkeklantklachtenzoveelmogelijk.Alsnet-

beheerdermeteenmonopoliepositieisditextrabelangrijk.

Imago

Liandervindthetbelangrijkdatzijnreputatieovereenkomt

metzijnfeitelijkehandelswijzealsdeskundignetbeheerderdie

zijntaakopeenveilige,betrouwbare,innovatieveenmaat-

schappelijkverantwoordemanieruitvoert.

Duurzaamheid

Omhetbelangvanduurzameoplossingentebenadrukken,is

duurzaamheidalsbedrijfswaardetoegevoegd.Bijiederrisico

wordtheteffectopduurzaamheidgeanalyseerdenbijiedere

oplossingwordenduurzamealternatievenmeegewogen.Inhet

bijzonderwordtdaarbijgekekennaarimpactopnetverliezen

(CO2uitstoot),gaslekken(broeikasgas)en(her-)gebruikvan

materialenenafval.

Deimpactopdebedrijfswaardenwordtkwantificeerbaaraan

dehandvandeindicatoren.Inhetkaderduurzaamheidwerkt

Liandermomenteelaaneenindicatordiehetmilieueffectom-

rekentnaareenecologischefootprint.

3.3.1 RisicomanagementbeleidLianderstreeftnaareenhogekwaliteitsstandaardvanhet

assetmanagementproces.Gedegen,organisatiebreedrisicoma-

nagementdraagthier,alsonderdeelvanhetkwaliteitsmanage-

mentsysteem,sterkaanbij.

Lianderbeschouwthetexplicietmanagenvanrisico’sals

integraalonderdeelvanzijnmanagementmodel.Hetverhoogt

hetrisicobewustzijnvandeorganisatieensteltdeorganisatie

beterinstaatdeorganisatiedoelstellingenterealiserenen

hiermeewaardetecreërenvoordestakeholders.Doormiddel

vanrisicomanagementisLianderbeterinstaatprioriteitente

stellenenbeslissingentenemenaangaandehetinstandhou-

denenuitbreidenvandenetten,hetcreërenvanwaardeenhet

voldoenaanwet-enregelgeving.Liandermaaktonderscheidin

organisatiebreedrisicomanagementenassetgerelateerdrisico-

management(RiskBasedAssetManagement).

OrganisatiebreedrisicomanagementbeleidLianderconformeertzichaandedoorAlliandergehanteerde

risicostrategietenbehoevevanhetrealiserenvandeorgani-

satiedoelstellingen.Uitgangspuntvoordezerisicostrategieis

dathetnemenvanrisico’sbinnendedoordeRaadvanBestuur

vastgestelderisicodraagkrachtenrisicobereidheidvalt.Indien

wordtvastgestelddateenrisicobuitenderisicobereidheidvalt,

dientdeRaadvanBestuurdirecttewordengeïnformeerd.De

risicobereidheidvormthetkadervoordeuittevoerenacti-

viteitenengeeftaanwelkerisico’stotopwelkimpactniveau

acceptabelzijnvoorAlliander.Hetbetrefthetnettorisicodat

overblijftnadatmaatregelenzijngenomen.

Tabel 4 - Bedrijfswaarden en indicatoren

Bedrijfswaarde Toelichting Indicator(en)

Kwaliteit van Levering Aansluit-, transport-, meet- en marktfaciliteringsfunctie Storingsverbruikersminuten

Klantenservice Klantfunctie en alle klantcontacten Klanttevredenheid

Imago Gewenste beeld over Liander bij zijn stakeholders Negatieve aandacht media/conflict met autoriteiten

Financiën Financiële prestaties van Liander Impact op bedrijfsresultaat

Veiligheid Gezondheid van medewerkers en derden Impact van de veiligheidsincidenten

Duurzaamheid Prestaties van Liander die de maatschappij belasten en/

of verlichten

CO2 en hergebruik materialen en afval

Page 30: KCD Liander 2011

30

Dewegingvanderisico’sdieuitderisicobeoordelingnaar

vorenkomt,wordtweergegevenindeAlliander-risicomatrix,

dieeveneensvantoepassingisvoorhetorganisatiebrede

risicomanagementbinnenLiander.(ZieFiguur15)

DerisicobereidheidvanAllianderschepthetkadervoorde

schaalindelingdievoordeimpactwordtgebruikt.De‘im-

pact’geeftdekostenvanrisico’sweerovereenperiodevande

komende5jaar.De‘waarschijnlijkheid’isuitgedruktineen

percentagedatdemogelijkheidaangeeftdathetrisicozich

binnendekomende12maandenvoordoet.Aandehandvan

eenkleurindelingindematrixwordtdeurgentievanderisico’s

weergegeven.Derisicomatrixwordtgebruiktalsrapportage-

middel.OnderliggendaandeAlliander-risicomatrixisde

Bedrijfsonderdelenmatrix.Dezekenteenzelfdeinsteekmet

lagererisicobereidheid.

Hetorganisatiebrederisicomanagementbeleidisvantoepas-

singopallebedrijfsactiviteitenbinnenAlliander,vantop-tot

procesniveau.Hetiszodanigingerichtdathetpastbinnenhet

aanwezigebesturingsmodelenbijdecultuurvanhetnemen

vaneigenverantwoordelijkheid.Hetbeleidmaaktdeeluitvan

hetAllianderGovernanceManualdatreguleringen,richtlijnen

enproceduresbevatdierelevantzijnvoordegeheleorgani-

Zeer HoogHoogMediumKleinZeer Klein

<5% >5%<25% >25%<50% >50<75% >75-100%

Waarschijnlijkheid

Alliander

>100M €

>50<100M €

>25<50M €

>10<25M €

>0,5<10M €

Imp

act

Figuur 15 - Alliander risicomatrix

Internationalmedia-

aandacht ofmeer dan

één maandnationaal

Structureelconflict

Schade groterdan 10M euro

Schade groterdan 10M euro

meerder doden>10.000.000 vbmRampzalig -

Imago

Risicomatrix Liander Assetmanagement

Potentiële gevolgenPotentiële kans op incident met gevolgen

MM

M M

H H

H H

ZH ZH ZH ZH

ZH ZH ZH

ZH

ZHH H

H

L L

M M

M M

L L

L LN N

N NN N

N NN N N N

L L

M

Media Politiek

Financieel DuurzaamheidVeiligheidKwaliteit vanlevering

Categorie

Vrijwelonmogelijk

Onwaar-schijnlijk Mogelijk Waar-

schijnlijk Geregeld Jaarlijks Maandelijks Dagelijks Permanent

Nooiteerder vangehoord inindustrie

Wel eensvan

gehoord inindustrie

Meerderemalenbinnen

industrie

Wel eensgebeurdbinnenLiander

Meerderemalen

gebeurdbinnenLiander

Eén totenkele

malen perjaar binnen

Liander

Eén totenkele

malen permaandbinnenLiander

Eén totenkele

malen perdag binnen

Liander

Eén totenkele

malen perdag binnenregio vanLiander

<0,0001/jr >0,0001/jr >0,001/jr >0,01/jr >0,1/jr >1/jr >10/jr >100/jr >1000/jr

KLantenservice

Meer danéén weeknationalebericht-geving

Incidenteelconflict

Schade van 1Mtot 10M euro

Schade van 1Mtot 10M euro

Ongevallen metdodelijke afloop of zeer ernstig

letsel

1.000.000 tot10.000.000 vbm

Ernstig Landelijke klantenontevreden

Landelijkartikel, week

regionaal

Opeen-stapeling

problemen

Schade van 100Ktot 1M euro

Schade van 100Ktot 1M euro

Ongevallen meternstig letselmet verzuim

1.00.000 tot1.000.000 vbm

Hevig Regionale klantenontevreden

Regionaalartikel

Incidenteelprobleem

Schade van 10Ktot 100K euro

Schade van 10Ktot 100K euro

Ongevallen metletsel metverzuim

10.000 tot1.00.000 vbm

Matig Lokaal klantenontevreden

Lokaalnieuws-bericht

- Schade kleinerdan 10.000

euro

Schade kleinerdan 10.000

euro

Bijna ongevallen,ongevallen metgering letsel/EHBO zonder

verzuim

< 10.000 vbmKlein -

Figuur 16 - Liander Assetmanagement Risicomatrix

Page 31: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 31

satie.Periodiekwordtdekwaliteitentoepasbaarheidvanhet

risicomanagementbeleidgeëvalueerd.Hierbijishetvanbelang

dathetrisicobeleidinovereenstemmingismetdestrategische

doelenenderisicobereidheidvandeorganisatie.

AssetgerelateerdrisicomanagementbeleidLiandergebruiktdeLianderAssetmanagementRisicomatrix

(ZieFiguur16enBijlage4)omassetgerelateerderisico’ste

kunnenwegenenbesluitvormingteondersteunen.Dematrix

wordtalsbeslismiddelgebruiktombesluitvormingvraagstuk-

kenmeeaftewegen.Bijhetbeoordelenvandezerisico’skijkt

Liandernaardeimpactvanmogelijkegebeurtenissenopde

bedrijfswaardeninrelatietotdewaarschijnlijkheidvandie

gebeurtenissenennietsecnaardeeffectenvanincidenten.

Deindicatorenvoordebedrijfswaardenzijnzoingerichtdatde

perceptievaneenbepaaldconsequentieniveauvergelijkbaar

istussendeverschillendebedrijfswaarden.Deweging‘Hevig’

isvooreenrisicometmilieuconsequentiestevergelijkenmet

deweging‘Hevig’voordekwaliteitvandelevering,voorde

financiëleconsequentiesofvoordeveiligheidsconsequenties.De

onderlingeverhoudingentussendemaatlattenzijngebaseerd

opwatindesectoreninaanverwantesectorengebruikelijkis.

IndeLianderAssetmanagementRisicomatrixisdezwaartevan

eenrisicoeenfunctievanheteffectendefrequentiedatdegebeur-

tenisplaatsvindt.Deindicatievandezwaarteisgekoppeldaan

dewijzewaaropdeorganisatiemethetrisicodientomtegaan.De

indicatieZH(zeerhoog)betekentdatmenonmiddellijkmitige-

rendemaatregelenmoetopstellenenvoorstellen.Bijdeindicatie

H(hoog)moetenervolgensdegangbareproceduresmaatregelen

wordenvoorgesteld.BijM(medium)dienenderisico’steworden

geëxtrapoleerdnaardetoekomstenmoetenermogelijkmaatre-

gelenwordenvoorgesteld.InhetgevalvandeindicatiesL(laag)en

N(nihil)zijngeenverdereactiesnodig.Lianderweegtrisico’sover

gehelecomponentgroepenennietpercomponent.

DeAssetmanagementRisicomatrixendeAllianderRisico-

matrixzijnmetelkaargeharmoniseerd.Hierdoorworden

assetgerelateerderisico’saltijdweergegevenopgeconsolideerd

Alliander-niveauindienditvantoepassingis.(ZieFiguur17)

Zeer HoogHoogMediumKleinZeer Klein

<5% >5%<25% >25%<50% >50<75% >75-100%

Waarschijnlijkheid

Onderdeel

>100M €

>50<100M €

>25<50M €

>10<25M €

>0,5<10M €

Imp

act

Zeer HoogHoogMediumKleinZeer Klein

<5% >5%<25% >25%<50% >50<75% >75-100%

Waarschijnlijkheid

Alliander

>100M €

>50<100M €

>25<50M €

>10<25M €

>0,5<10M €

Imp

act

Internationalmedia-

aandacht ofmeer dan

één maandnationaal

Structureelconflict

Schade groterdan 10M euro

Schade groterdan 10M euro

meerder doden>10.000.000 vbmRampzalig -

Imago

Risicomatrix Liander Assetsmanagement

Potentiële gevolgenPotentiële kans op incident met gevolgen

MM

M M

H H

H H

ZH ZH ZH ZH

ZH ZH ZH

ZH

ZHH H

H

L L

M M

M M

L L

L LN N

N NN N

N NN N N N

L L

M

Media Politiek

Financieel DuurzaamheidVeiligheidKwaliteit vanlevering

Categorie

Vrijwelonmogelijk

Onwaar-schijnlijk Mogelijk Waar-

schijnlijk Geregeld Jaarlijks Maandelijks Dagelijks Permanent

Nooiteerder vangehoord inindustrie

Wel eensvan

gehoord inindustrie

Meerderemalenbinnen

industrie

Wel eensgebeurdbinnenLiander

Meerderemalen

gebeurdbinnenLiander

Eén totenkele

malen perjaar binnen

Liander

Eén totenkele

malen permaandbinnenLiander

Eén totenkele

malen perdag binnen

Liander

Eén totenkele

malen perdag binnenregio vanLiander

<0,0001/jr >0,0001/jr >0,001/jr >0,01/jr >0,1/jr >1/jr >10/jr >100/jr >1000/jr

KLantenservice

Meer danéén weeknationalebericht-geving

Incidenteelconflict

Schade van 1Mtot 10M euro

Schade van 1Mtot 10M euro

Ongevallen metdodelijke afloop of zeer ernstig

letsel

1.000.000 tot10.000.000 vbm

Ernstig Landelijke klantenontevreden

Landelijkartikel, week

regionaal

Opeen-stapeling

problemen

Schade van 100Ktot 1M euro

Schade van 100Ktot 1M euro

Ongevallen meternstig letselmet verzuim

1.00.000 tot1.000.000 vbm

Hevig Regionale klantenontevreden

Regionaalartikel

Incidenteelprobleem

Schade van 10Ktot 100K euro

Schade van 10Ktot 100K euro

Ongevallen metletsel metverzuim

10.000 tot1.00.000 vbm

Matig Lokaal klantenontevreden

Lokaalnieuws-bericht

- Schade kleinerdan 10.000

euro

Schade kleinerdan 10.000

euro

Bijna ongevallen,ongevallen metgering letsel/EHBO zonder

verzuim

< 10.000 vbmKlein -

Figuur 17 - Relatie tussen risicomatrices

Page 32: KCD Liander 2011

32

3.3.2RisicomanagementsysteemHetrisicobeleidisvertaaldinhetrisicomanagementsysteem

datgebaseerdisoppraktijkentheorie.Lianderpastrisicobe-

heersingtoevanuiteenproactieveinsteek,anticiperendop

deomgevinginplaatsvanuitsluitendopbasisvanhistorisch

perspectief.VandebedrijfsonderdelenvanLianderwordtver-

wachtdatzijbijhunbedrijfsvoeringdevolgendeuitgangspun-

tentenaanzienvanrisico’shanteren:

• Hetexplicietmakenvanderisicoafwegingindeplanvorming

bijhetbusiness-enhetjaarplanenindebesluitvorming;

• Hetperiodiekreviewenvanderelevanterisico’senderisico-

beheersingsactiviteiten,óókbijprojectenenprogramma’s;

• Hettoekennenvanrisico’saanrisico-eigenaren;

• Hetvoldoenaanwet-enregelgeving;

• HethandelenvolgensdeinterneproceduresendeAlliander

Gedragscode.

OrganisatiebreedrisicomanagementprocesHetorganisatiebrederisicomanagementprocesbiedteenstruc-

tuuromopeenvooriedereenherkenbarewijzeoverrisico’ste

communiceren.DoormiddelvanditprocesbewaaktLianderde

risico’sdiegevolgenkunnenhebbenvoordeorganisatie.Hetis

gebaseerdopeenverzamelingbestpractices(o.a.ISO31000en

COSOERM),procedureseninternecontrolesystemen.Hetrisi-

comanagementprocesiseencontinuprocesdatopeenvolgend

devolgendestappendoorloopt(ZieFiguur18):

1. Vaststellenvandeuitgangspuntenendoelstellingen;

2. Risico-inventarisatie:identificerenvanrisico’sdieeen

mogelijkenadeligeinvloedhebbenophetrealiserenvande

doelstellingen;

3. Risicoanalyse:beoordelenvanrisico’sdoormiddelvanhet

bepalenvandemogelijkeimpactenkansvanoptreden;

4. Geprioriteerderisico’snaderuitwerkenopoorzakenen

gevolgen;

5. Bepalenrisicobeheersing:vaststellenopwelkewijzerisico’s

wordenbeheerstenwelkemaatregelennoodzakelijkzijn

omderisico’saldannietverdertereduceren;

6. Monitorenvanderisico’sendewerkingvandegehanteerde

beheersmaatregelen.

Omhetrisicomanagementprocesintebeddenindeorganisatie

heeftLiandereenrisicomanagementinfrastructuuropgesteld.

Derisicomanagementinfrastructuurbestaatuitdevolgende

onderdelen:(1)Risicotaal(begrippenkader),(2)Takenenverant-

woordelijkheden,(3)Risicorapportageen(4)Risicomanagement

technologie.Eennaderetoelichtingisopgenomeninbijlage2.

RiskBasedAssetmanagementmethodiekHetnemenvancomplexebeslissingen,overgroteaantallen

assetsdiebovendieneenzeergrotediversiteitvertonen,vereist

eengeavanceerdebesluitvormingsmethodiekomtewaarbor-

gendatdebeschikbaremiddelen(zoalsfinanciën,kennisen

kundeenmanagementaandacht)optimaalwordenaange-

wend.Hetaantalalternatievebestedingsmogelijkhedenis

vrijwelonbeperktendemogelijkealternatievenmoetenvanuit

verschillendegezichtspuntenwordengeëvalueerd.Metandere

woorden:debijdragevandemogelijkealternatievenaande

bedrijfsdoelstellingendienttewordenbepaaldomdiealter-

natieven,diedegrootstebijdrageleverenaandeprestaties,te

kunnenselecteren.Lianderpastvoorhetnemenvanbeslissin-

genmetbetrekkingtotdeallocatievanhetbeschikbarebudget

deriskbasedassetmanagementmethodiektoe,welkepast

binnenhetorganisatiebrederisicomanagementsysteem.

Deriskbasedassetmanagementmethodiekbestaatuitaan

aantalprocessendiesamenhetriskbasedassetmanagement

methodiekvormen.(ZieFiguur19,pagina31)

GlobaalomvatRiskBasedAssetmanagementdevolgende

stappen:

1. Analyseproces

Hetidentificeren,inventariserenenanalyserenvanrisico’s

diedebedrijfsdoelstellingenvandeAssetOwner(kunnen)

bedreigen,inclusiefbepalingvanhetrisiconiveauopbasis

vanhetdaartoedoordeAssetOwneropgesteldebeoordelings-

kader.Risico’swordenopgenomeninhetrisicoregister.

2. Besluitvormingsproces

Hetbepalenvanmogelijkemaatregelenomhetniveauvan

degevondenrisico’stereducerenenhetselecterenvaneen

optimalecombinatievanmaatregelenopbasisvanhun

effectiviteit,dieLianderaandehandvandebedrijfsdoel-

stellingenbeoordeelt,waarbijgebruikwordtgemaaktvan

portfolio-optimalisatie.Ditzalleidentoteenpakketvan

maatregelen.

3. Realisatieproces

Hetuitvoerenvandegekozencombinatievanmaatregelen

doormiddelvanconcreteuitwerking,opdrachtverlening

aandeuitvoerendebedrijfsonderdelenenvoortgangsbewa-Figuur 18 - Organisatiebreed risicomanagementproces

1.Uitgangspunt(en)

vaststellen

2.Risico’s

identificeren

3.Risico’s

beoordelen

4.Geprioriteerde

risico’suitwerken

5.Risico-

beheersingbepalen

6.Monitoren

risico’sen werkingbeheers-

maatregelen

Page 33: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 33

king.Derealisatievandezemaatregelenzaltotgevolgheb-

bendatLianderderisico’sbeheerstinovereenstemming

metdebedrijfsdoelstellingen.

4. Blootstellingsproces

Hetaangepastenetwerkwordtblootgesteldaannieuwe,

toekomstigeomstandighedenwatweernieuwerisico’smet

zichmeebrengt.

AssetmanagementgeeftbinnenhetvoorLiandergestelde

risicomanagementsysteeminvullingaaneenrisicomanage-

mentprocestenbehoevevandeassetgerelateerderisico’s.Dit

sluitaanophetorganisatiebrederisicomanagementproces.Het

procesgeeftaanhoehetanalyseprocesenbesluitvormingspro-

ceszijningevuldensamenhangen.(ZieFiguur20)

Hetassetgerelateerderisicomanagementprocesomvatde

volgendestappen:

1. Risicoinventarisatieen-analyse

Identificeren,inventariserenenanalyserenvanrisico’sdie

vaninvloedzijnopdebedrijfsdoelstellingenvandeAsset

Owner,inclusiefbepalingvanhetrisiconiveauopbasisvan

hetdaartoedoordeAssetOwneropgesteldebeoordelings-

kader.

2. Ontwikkelingvanalternatieveoplossingen

Bepalenvanmogelijkemaatregelenomhetniveauvande

gevondenrisico’stereduceren.

3. Keuzeengoedkeuring

Hetselecterenvaneenoptimalecombinatievanmaat-

regelenopbasisvanhuneffectiviteit,dieaandehandvan

Risicoregister Besluitvormingsproces Maatregelen

Analyseproces Realisatieproces

Netwerkperformance Blootstellingsproces Netwerk

Assetmanagement

Service ProvidersFiguur 19 - Risk based assetmanagement methodiek

Ontwikkelen

van

alternatieve

oplossingen

Keuze en

goedkeuring

Implementatie

en programma

management

Evalueren

Enterprise Risk Managementproces

Assetmanagement risocomanagementproces

Risico-

inventarisatie

& risicoanalyse

Figuur 20 - Samenhang risicomanagementprocessen

Page 34: KCD Liander 2011

34

debedrijfsdoelstellingenwordtbeoordeeldmetgebruik-

makingvanportfolio-optimalisatie.

4. Implementatieenprogrammamanagement

Hetuitvoerenvandegekozencombinatievanmaatregelen

doormiddelvanconcreteuitwerking,opdrachtverlening

aandeserviceproviderenvoortgangsbewaking.

5. Evaluatie

Evaluerenvandeuitvoeringvandeverleendeopdrachten

opdrieniveaus,namelijkdefeitelijkevoortgang,dekosten

endeuitvoeringvandemaatregeleneventueleoptimalisa-

tiemogelijkhedendaarbijendebijdragevanhetuitvoeren

vandemaatregelaandereductievanderisico’s.

3.4 risicoprofiel Liander

HetLianderrisicoprofielisopgebouwduitLianderbedrijfs-

brederisico’senassetgerelateerderisico’s.

Bedrijfsbrederisico’sDegrootsterisico’stenaanzienvanhetrealiserenvandestra-

tegischedoelstellingenvanLianderzijnopgenomenintabel5

ennaderuitgewerktinbijlage3.

Risicotitel Risico-

niveau

Trend

1. Datamanagement (kwaliteit,

integriteit en security)

2. Stabiliteit regulering

3. Tekort technisch personeel

4. Veranderende competenties

5. Storingsverbruikersminuten (E)

Tabel 5 - Bedrijfsbrede risico’s

Hetrisiconiveauisperbedrijfsbreedrisicovastgesteld,waarbij

alstijdshorizondekomendebusinessplanperiodevan5jaar

geldt.(ZieFiguur21)

Zeer Hoog

4

3

4

HoogMediumKleinZeer Klein

<5% >5%<25% >25%<50% >50<75% >75-100%

Waarschijnlijkheid

LianderCategorie

>100M €

>50<100M €

>25<50M €

>10<25M €

>0,5<10M €

Zeer ernstig

Ernstig

Aanzienlijk

Matig

Beperkt

Imp

act

5

1,2

Figuur 21 - Risicoportfolio bedrijfsbrede risico’s

Page 35: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 35

Onderdeelvanhetorganisatiebrederisicomanagementproces

ishetperiodiekevaluerenvanderisicoregistersvandebedrijfs-

onderdelen.Lianderidentificeertopdezewijzewordennieuwe

risico’s,enanalyseertbestaanderisico’snaderoprelevantieen

significantie.Vanderisico’svermeldinhetKCD2010-2016isin

tabel6destatusweergegeven.

Assetgerelateerderisico’sLianderisin2009gestartmethetopwaarderenvanzijnknel-

puntenregisternaareenvolwaardigrisicoregister.Deafgelopen

tweejaarheeftLianderhetrisicoregisterverderontwikkeld

waardoorhetaantalgeïdentificeerderisico’stenopzichtevan

hetKCD2010-2016sterkgestegenis.Deontwikkelingeninaan-

tallenenwaarderingvanrisico’szijnalsvolgt.(ZieTabel7)

Indeperiodetussen1januari2010en2september2011zijner

56nieuwerisicomeldingengedaandiebetrekkinghebbenop

deelektriciteitdistributie.Zeshiervanzijnafgewezenalsrisico

inverbandmetoverlapmetbestaanderisico’sen/ofomdatdeze

nietassetgerelateerdwaren.Persaldozijner50elektriciteits-

risico’sinhetrisicoregisterbijgekomen(9Hoog,25Medium,11

Laag,5n.t.b.).

Risicotitel Status

1. Economische situatie Dit is geen significant risico meer. Bezien vanuit de kans van optreden en de aanwezige beheersmaatrege-

len is er geen directe dreiging voor de continuïteit van Liander.

2. Energietransitie Liander heeft aandacht voor het risico dat hij de verwachtingen ten aanzien van de veranderende rol van

de netbeheerder onvoldoende kan waarmaken. De energietransitie leidt tot een groot aantal veranderin-

gen op de volgende gebieden: aanpassingen in de technische infrastructuur, nieuwe rollen ten behoeve

van klanten en markten, per tijdsinterval en per regio een sterk wisselende productie en afname van

energie en hogere eisen met betrekking tot veiligheid, duurzaamheid en ruimtelijke ordening. Vanuit

maatschappelijke, technologische, economische en politieke veranderingen is een groot aantal risico’s

te benoemen. Liander speelt op de onzekerheden rond de energietransitie in door het ontwikkelen

van scenario’s met een bijbehorende strategie, het implementeren van een flexibele infrastructuur, het

opstellen van netstructuurplannen, het digitaliseren van de netten, etc. De energietransitie op zichzelf

is derhalve geen risico, maar een feitelijkheid. Vanwege het complexe karakter analyseert Alliander de

risico’s m.b.t. de energietransitie en herijkt Alliander op basis hiervan de positie van het risico in het

Alliander risicoportfolio herijkt.

3. Meetdienst regulering De Eerste Kamer heeft op 22 februari 2011 unaniem ingestemd met de aangepaste wetsvoorstellen over

de invoering van de slimme meter in Nederland. Met dit besluit is helderheid gekomen over de invoering

van de slimme meter.

4. Extreme externe

omstandigheden

Liander heeft ten behoeve van het voorkomen van ernstige onderbrekingen in de bedrijfsvoering en

dienstverlening en het beschermen van mensen, milieu en middelen een Business Continuity Plan op-

gesteld en geïmplementeerd. Extreme externe omstandigheden worden hiermee, voor zover mogelijk,

beheerst. Business Continuity Management (BCM) binnen Liander maakt een ontwikkeling door, waarmee

een positieve risicotrend getoond wordt. Initiatieven met betrekking tot het optimaliseren van BCM dienen

ervoor te zorgen dat deze trend zich voortzet.

5. Leeftijdsopbouw Liander

medewerkers

Dit risico wordt beheerst door personeels- en formatieplanning. Het toont, door de diverse projecten en

initiatieven, een positieve risicotrend.

Tabel 6 - Status risico’s KCD 2010-2016

Risiconiveau Risicoregister

(per31/12/2009)

Open Voorlopig

ingeschat

Ingeschat Inanalyse Risico-

analyse

uitgevoerd

Risicoregister

(per2/9/2011)

Zeer Hoog 0 0 0 0 0 0 0

Hoog 5 0 0 0 5 9 14

Medium 5 0 1 23 0 6 30

Laag 0 0 0 10 0 1 11

Nihil 0 0 0 0 0 0 0

Eindtotaal 10 5 1 33 5 16 60

Tabel 7 - Ontwikkeling van assetgerelateerde risico’s

Page 36: KCD Liander 2011

36

Detop10assetgerelateerdeelektriciteitsrisico’svoorLiander

zijnopgenomeninbovenstaandetabel.Derisico’szijnnader

uitgewerktinbijlage5.(ZieTabel8)

Hetassetmanagementrisicoregisteriseendoorlopendenlevend

register,waaruitLiandercontinuopbasisvanrelevantieen/of

urgentierisico’sselecteertvoorverdereanalyseenbeleidsont-

wikkeling.Hierdoorisdetop10vanmeestrelevanterisico’sten

opzichtevanhetKCD2010-2016opsommigeplaatsengewijzigd.

Ditbetekentdatnieuweofbestaanderisico’seenhogerrisico-

niveauhebbengekregendandemeestsignificanterisico’suithet

KCD2010-2016ofdateenrisicoisopgelost.Onderstaandetabel

bevateenoverzichtvanderisico’szoalsbeschreveninhetKCD

2010-2016dieuitde10meestsignificanterisico’sverdwenenzijn,

inclusiefdehuidigestatus.TenopzichtevanhetKCD2010-2016

zijner5risico’sverdwenen.

Doordesterkegroeiinhetaantalgeïdentificeerderisico’sheeft

Lianderzijnrisicoprofieldeafgelopenjarenbeterinbeeld

gekregen.AlsgevolghiervanisLiandernogbeterinstaatom

allebeschikbaremiddelendaarintezetten,waardebijdrage

aanbedrijfswaardenhethoogstis.Concreetbetekentditdat

onderhouds-eninvesteringsplannengebaseerdwordenop

risicoanalyses.

Tabel 8 - Top 10 assetgerelateerde risico’s

Risicotitel* TypeAsset Risico-niveau Maatregel

1. Falen Nekaldiet-moffen Verbinding Hoog Vervangen

2. Vertraging smart metering t.g.v. stalen meterborden Aansluiting Hoog Vervangen

3. Zwak TF-signaal t.g.v. wijziging configuratie HS-netten Toonfrequent Medium Bedrijfsvoering TenneT

4. Falen 50kV COQ-installatie Schakelaar Hoog Invoeren 20kV

5. Asbest in SACE DBB schakelaar Schakelaar Hoog Saneren

6. Onjuist functioneren beveiliging Beveiliging Hoog Controleren/ instellen

7. Gebrek aan reserveonderdelen toonfrequent Toonfrequent Hoog Aanschaf

reserveonderdelen

8. Besturingssysteem HS/MS-station IT Hoog SA Liander

9. Realiseren van tijdige netverzwaring ten behoeve van

faciliteren energietransitie

Algemeen Hoog Overleg TenneT

10. Storing aan elektriciteitskabels t.g.v.

beschadiging bij graafwerkzaamheden

Kabel Hoog Toezicht

* de nummers geven geen prioritering van de risico’s, maar dienen alleen om de risico’s in de matrix te kunnen plotten.

Tabel 9 - KCD 2010-2016 assetgerelateerde risico’s die uit top-10 zijn verdwenen

Risicotitel TypeAsset Status

PCB-houdende distributietransformatoren Transformator Risico monitoren

Gebrek aan extra reservetransformatoren (HS/MS) Transformator Maatregel in uitvoering

Falen Ravo-G LS-kabels Kabel Maatregel in uitvoering

Falen 50kV oliedrukkabels Kabel Risico monitoren

Asbest in SACE DR schakelaar Schakelaar Maatregel uitgevoerd

Page 37: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 37

De energietransitie en de verdere elektrificering van de

maatschappij worden gefaciliteerd met een informatie- en

telecommunicatie-infrastructuur, waarmee het mogelijk is

om actuele informatie uit de elektriciteitsnetten te verzame-

len, te analyseren en te gebruiken voor netsturing.

Energietransitie, marktfacilitering en innovaties leiden

tot een grote hoeveelheid aan additionele data. Voor

de verwerking daarvan is het noodzakelijk de informa-

tiesystemen op orde te hebben en te verbeteren. Het IT

landschap wordt daartoe uitgebreid en er worden relaties

gelegd tussen systemen die tot nu toe relatief stand-

alone acteerden (SAP, GIS, DMS, Scada).

Liander heeft een 5-jaren data verbeterplan. De uitvoe-

ring hiervan heeft als resultaat dat de essentiële data als

basis voor het beheren van de assets is opgeschoond en

geïntegreerd in de systemen.

Liander zet sterk in op innovatie om de kwaliteit, capa-

citeit en veiligheid van het netwerk in de toekomst te

kunnen garanderen. Hierbij wordt met diverse partijen

samengewerkt in innovatieve projecten en pilots. De

projecten en pilots komen voort uit een aantal innovatie

thema’s, waarbij de individuele initiatieven worden be-

stuurd vanuit het Innovatie funnelproces.

4.1 informatiemanagement

Betrouwbareenvolledigedataiseencrucialeennoodzakelijke

voorwaardevoordoelmatigmanagementvandegehelelevens-

cyclusvandeassetsvanLiander.Doorhetdigitaliserenvan

processenennetten,neemtdehoeveelheidbeschikbaredata

toe.Debesturingvanhetnetisintoenemendemateafhanke-

lijkvandigitalesystemen.Eenvoorbeeldhiervanisopafstand

schakelenvanhetnetinplaatsvanhandmatigebediening

zoalsdatnuhetgevalis.

Dekwaliteitvandebeschikbaredataiséénvandecruciale

randvoorwaardenvanLiandervoorhetbeherenvanhetnet-

werk.Lianderwerktopeenaantalmanierenaanhetverbeteren

vandedatakwaliteit,door:

• Hetuitvoerenvandataschoningendataverbetering;

• Hetdigitaliserenvanwerkzaamheden(o.a.digitaalinmeten,

schetsenmobieletoepassingen)omfouteninoverdrachtvan

papiernaarsysteemtevoorkomen,dezetevereenvoudigenen

verderteintegrerenvanhetITlandschap.

• Meergebruiktemakenvanstandaardinterfaces

Hetvereenvoudigenvanprocessen.

EnterpriseAssetManagement(EAM)MetEnterpriseAssetManagementkiestLiandervooreen

integrale,ronddeassetgecentreerdeinrichtingvanbedrijfs-

processenenIT-systemenzodatdeplan,do,checkenactcycle

zoalsbeschrevenindeNTA8120integraalondersteundwordt.

Procesverbeteringenvolgenduitonderanderehetdigitalise-

ringvannetteneneisenvanuitdeenergietransitieworden

beoordeeldvanuithetperspectiefvandeassetlifecycleenhet

maximaliserenvandebedrijfswaarden.

Figuur 22 - Procesverbeteringen in het kader van EAM

BinnendeEAMbenaderingstaatdeassetcentraalmet

daaromheendebelangrijkstestappenuitdeassetlife-cycle.

ProcesverbeteringenbinnendeEAMroadmapzijngerichtop

hetnemenvanbeterebesluitenen/ofefficiënterwerken.Per

stapuitdeassetlife-cyclebestaandevolgendeambities:

1. AssetsE/G/T:Standaardisatieendatakwaliteitzijneen

voorwaardevoorefficiënteeneffectievebedrijfsprocessen

endienenalskatalysatorvoorintegratievanprocessen

langsdeassetlifecycle.

2. Strategie,planningenbeleid:Verbeterenvaninzichtvannet

enklantbehoeftesdoorhetinsamenhangpresenterenvan

klantprognoses,net,netprestaties,invoedings-&afnamepa-

tronenenontwikkelingeninderegio.Randvoorwaardenzijn

eeneenduidigerelatietussenrisicoregister,netstructuurplan

enportofolioplanningendemogelijkheidvoorhetmakenvan

eengeautomatiseerdescenarioplanning.

3. Nieuwbouw,verwijderen,wijzigen:Vereenvoudigen,stan-

daardiserenendigitaliserenvanwerkprocessen,verbeteren

voorspelbaarheidproductiedoorversterkenvanplanning

4 informatiemanage-ment en innovatie

Driver:betere

besluiten,e�ectiever

werken

Driver:e ciënter werken enkwaliteits-

verbetering

2.Strategie,planning,

beleid

3.Nieuwbouw,verwijderen,

wijzigen

4.Bedrijven

& storingen

5.Onderhoud

6.Beoordelen

& Analyseren

1. Assets E/G/T

(netwerk)

Page 38: KCD Liander 2011

38

enprognosecompetentieenintegratiemetprocessenenIT-

systemenvande(onder)aannemersdoormiddelvanservices.

4. Bedrijven&storingen:Vereenvoudigen,standaardiseren

endigitaliserenvanwerkprocessenenhetvoorkomenvan

storingenenverkortenvanstoringsafhandelingdoordigi-

talenetten(verrewaarneembaarenverrebedienbaar).

5. Onderhoud:Vereenvoudigen,standaardiserenendigita-

liserenvanwerkprocessenenversterkenconditiemanage-

mentmetsignalenuitdigitalenetten.

6. Beoordelen&analyseren:Versterkenprestatie-enkwali-

teitsmanagementmetverbeterdeketeninrichtingenKPI

rapportages.

ProcesverbeteringenindeEAMroadmapzijnopgedeeldineen

drietalfases,startendmetdebasisoporde,desintegratievan

processenensystemenenvervolgenshetuitnuttenvanproces-

senmetinformatieuitprocessenendigitalenetten.Omzeker

testellendatbovengenoemdeverbeteringenelkaarversterken

iseenEAMdoelarchitectuurenprojectkalenderopgestelddie

dekomende5jaarwordtgerealiseerd.Deprojectenkalander

wordthalfjaarlijksherijktenaangepastopdeactuelesituatie.

Vanuitdehistoriezijnermeerderesystemendiedatabevatten

metinformatieoverdeassets.Dezesystemenbestaano.a.uit

geografische-(GIS),onderhouds-(MainT),storings-(KLAK),

financiële-enbedrijfsvoeringsystemen(DMS).MetdeEAM

doelarchitectuurstreeftLiandernaareenvereenvoudigd

geconsolideerdlandschapwaarindeverschillendetypeasset

data(o.a.geografische,storings-enfinanciëlegegevens)en

omgevingsdata(o.a.gebouwen,weerengrond)geïntegreerd

beschikbaarzijnopindividueelassetniveau.Opdezewijzekan

Lianderassetdataeenvoudigontsluitenenwordtdemoge-

lijkheidgebodenvoorbetereengeavanceerdereanalysester

ondersteuningvandeLianderbedrijfsprocessen.

DebasissystemenvoorhetLianderBMRzijn:

• DMS/EMSvoorbedrijfsvoeringsdata;

• GISvoorgeografischedata;

• ERPvoorwerkordermanagement;

• Financiënenanalyticsvoorgeïntegreerdeinformatievoor-

zieningenanalyseoverdezesystemenheen.

Desystemenbevattenophoofdlijnenalleassetdatagedurende

deheleassetlifecycle.Deeerstebelangrijkestapmetbetrek-

kingtotderealisatievandeEAM-roadmapisinjuni2011gezet

methetterugbrengenvandeLianderGIS-systemenvandrie

verschillendesystemennaaréén.

Deafgelopentweejaarisernietalleengewerktaanhetverbe-

terenvandedata,maarookaanhetverbeterenvandedata-

beheersprocessen.Zoiserhetdata-eigenaarschapingericht.

Lianderheeftvoorelkdatadomeineenverantwoordelijkedata-

eigenaar.Dedata-eigenaren(EDE’s)zijneindverantwoordelijk

voordedatakwaliteitbinnenhundomein.Eenoperationele

dataeigenaar(ODE)helpthierbijenisverantwoordelijkvoorhet

dagelijksebeheerenkwaliteit.Demonitoringvandedatakwa-

liteitendevoortgangvandedataverbeteringenvindenplaats

inhetAssetDataKwaliteitTeam(ADKT).Inditteamzijndata

eigenaren,informatiemanagementenITvertegenwoordigd.

Indecember2010isLiandergestartmeteenbedrijfsbrede

inventarisatievandeasset-datakwaliteitomderisico’sin

kaarttebrengen.Derisico’sophetgebiedvanveiligheiden

wetgevingzijnalseersteopgepakt.Ineenvastgesteldesetvan

attributendieeenraakvlakhebbenmetveiligheidenwetgeving

zijnuiteindelijk105attributengeprioriteerd.Vandeze105

attributenzullener18inhetprojectDAADwordengeschoond.

Deoverigenzijnopgenomeninhetvijfjarendataverbeterplan

welkevanaf2012wordtopgeschoond.

ViavijfspeerpuntengaatLianderzorgenvooreenvolledig,

juistentijdiggevuldBMR:

• Eenvijfjarendataverbeterplan:LiandervulthetBMRvolgens

eenvijfjarenplanaanenuniformeertdeze.Indecember2010is

gestartmetheteersteproject(‘DAAD’)vanditdataverbeterplan;

• Dedoorontwikkelingvanhetlogischdatamodel:Het

datamodelwordtverderaangevuldmetconditieenmeer

real-timegegevens.Aandehandvanhetlogischedatamodel

vindendedataschoningenplaats.Ditiseencontinuproces;

• HetmaandelijksmonitorenBMR:Doordedatamaandelijks

temonitorendraagtLianderzorgvooreenvolledigenjuist

BMR.Ditgebeurtdoormiddelvanmetingenindesystemen

encontrolesophetproces;

• Eenmeldingsloketvoordatafouten:Viaditloketkunnen

medewerkersen/ofaannemersopeeneenvoudigewijzeda-

tafoutenmelden.DemedewerkersvanLiander’sGIS-teams

verwerkendezedatafoutendirectindebronsystemen;

• Hetautomatiserenvanhetmutatieproces:Hetmutatieproces

borgtdatallemutatiesinhetnetwerkwordenverwerktinhet

BMR.Demedewerkersen/ofaannemersleverendemutaties

momenteelanaloogendigitaalaan.Lianderstreefternaar

omdezemutatiesindekomendejarenvolledigtedigitali-

seren.DezedigitaliseringwordtdoorhetEAM-programma

gerealiseerd.

Lianderbereidtzichmethetvijfjarendataverbeterplanvoorop

detoekomstigedata-eninformatiebehoeften.Hierinwordteen

drietalstappenonderkend:basisoporde,conditiemanagementen

uitnuttenreal-timenetgegevens.Hiermeewordtdataaangevuld,

verbeterdofwordenernieuwedata-elemententoegevoegd.

Perstapzijnverschillendeprojectenvoorzien:

• Basisoporde:Uniformeadresregisters,liggings-enkernge-

gevenskabels,leidingenenstations.Dezesetvanbasisgege-

vensmaaktprojectenalsDMSenfoutzoeklocatiemogelijk.

• Conditiemanagement:Creërenvaneenlinktussendedata-

domeinenvanonderhoud,inspectie-,storings-enbelasting-

gegevens.Uitbreidendatamodel.Dezesetvanconditiegegevens

maaktprojectenalsAssetanalytics,ontwerpassetregistratie

enverbeterdeonderhoudsprocessenmogelijk.

Page 39: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 39

• Uitnuttenreal-timegegevens:Datamodeluitbreiden,kwa-

liteitenkwantiteitvanbelastings-enflowgegevens.Dezeset

vanreal-timegegevensmaaktvoorspellenvancapaciteiten

storingenmogelijk.

DoorhetvijfjarenverbeterplanblijftLianderookaangesloten

bijrecenteontwikkelingeninennieuweeisenuitdesector.Voor

iederdataverbeterprojectsteltLiandereersteenbusinesscaseop.

HetDAADprojectisdeeerstestapinhetvijfjarenverbeterplan

enheeftalsdoelhet100%volledigmakenvanhetBMRop18

belangrijkebasisdataattributen(zieonderstaandetabel).

Attributenbinnen

scopeElektra

AttributenbinnenscopeGas

Materiaal van de kern Materiaalsoort

Isolatiemateriaal Bekledingswijze (staal)

Doorsnede Diameter

Aard Aard

Locatie Locatie

Spanningsniveau Druk

Lengte Lengte

CircuitLengte Kathodische bescherming (staal)

Legjaar/Legperiode Legjaar/Legperiode

Tabel 10 - Belangrijke basis data attributen

LianderstreefternaarprojectDAADbegin2012afteronden.

4.2 innovatie

DoorsterkintezettenopinnovatiestreeftLianderdeimpact

vannieuweontwikkelingentebegrijpenentebeïnvloedenomzo

tijdigvoorbereidtezijnenookdekwaliteit,capaciteitenveiligheid

vanhetnetendienstverleningindetoekomsttekunnenblijven

garanderen.

Innovatieszijngerichtopnieuweklantproductenomduurzaam

energietegebruikenenenergietebesparen,klantprocessenvoor

eenbetereklantservice,operationeleentechnischeprocessenom

hetwerkefficiënterendoelmatigeruittevoerenennieuweassets

omdeleveringzekerheidenbetaalbaarheidvanhetnetteborgen.

Lianderdoetinnovatienietalleen.Liandermaaktzijninnovatie-

krachtsterkerdooropdiversemanierensamentewerkenmet:

• Collega-netbeheerders.OpdezewijzevoorkomtLianderdat

hetwieltweekeerwordtuitgevonden;

• Klanten(o.a.consumenten,gemeenten,woningbouwvereni-

gingenenenergieleveranciers)omtezorgendatLiander’s

dienstenaansluitenbijdeklantbehoefte;

• Toeleveranciers(o.a.Locamation,EatonenHAE)zodatzij

productenmakendieaansluitenopLiander’sbehoefteen

zodatereenmarktmetmeerdereaanbieders;

• Kennisinstellingen(o.a.TNOenKEMA)enuniversiteiten

(o.a.TUEindhovenenDelft)omtoegangtehebbentotde

nieuwsteontwikkelingeneninzichten.Bijvoorbeeldde

samenwerkingmetdeTechnischeUniversiteitEindhoven,

waarLiandereendeeltijdhoogleraarlevert,waardoorLian-

derdetoegangheefttoteengrotekennisbron,stagiaires,

laboratoriumcapaciteitetc.

LianderwerktaaneenaantalSmartGridsproeftuinen,waarin

degeheleenergievoorziening,samenmetallestakeholders,

slimmerisingericht.Omdezeinnovatieveconceptenopeen

integraalniveautebeproevenwerktLianderopditgebied

intensiefsamenmetanderenetbeheerders,bedrijven,branche-

organisaties,gemeenten,universiteitenenkennisinstellingen.

Doorcollectiefsystemenenconceptenteontwikkelenwordtde

energietransitieopeenuniformewijzegefaciliteerd.Samen-

werkingiseensleutelbegripenditwordtindetoekomstverder

versterkt.

Idee opname Project voorstel Eerste fase project Project vervolg Pilot Overdracht

Initiatie Definitie Uitvoering/Realisatie Afsluiting

1e fase

Opdracht/mandaat

expert-groep

andere innov. partij

Uitgewerkt idee

Afdeling overleg

IdeeKeuze

project-leider

Power -PID

Evaluatie

Nee

Nee

PilotVervolg

Eind- rapport

Project-decharge

Evaluatie

go/no go

go/no go

go/no go

Nee

Nee

Nee

Mits

Ja

Ja Ja Ja

Figuur 23 - Innovatiefunnelproces

Page 40: KCD Liander 2011

40

EffectieverinnoverendoorstructureringvaninnovatieprocesOminnovatieveprojectenbetertotontwikkelingtelatenkomen

werktLiandermomenteelaandeinrichtingvaneencentrale

innovatie-afdelingwaarbijallenet-enassetgerelateerdeinnova-

tiesbinnenhetbedrijfvanuitéénafdelingwordengeregisseerden

gecoördineerd.Deinnovatie-afdelingversnelthetimplementeren

vaninnovaties.Alsprocestoolwordthierbijgebruikgemaaktvan

eeninnovatiefunnel(trechter),waardoorLianderprojectenkan

volgenensturen.(ZieFiguur23,pagina37)

Deinnovatiefunnelwordtgevoedvanuiteenaantalinnovatie-

thema’s:Flexibelenetten,Vergrotenbeheersbaarheid,Duurzaam-

heidenSlimmerenefficiënterwerken.Dezethema’sgeldenals

toetsingskadervoorhetvoortzettenvaninitiatievenalsmedeals

initiatorvoorhetgenererenvannieuweinnovatieveideeën.

FlexibelenettenLianderlegtzijnnettenvanoudsheraanvooreenlevensduur

vaneenaantaldecennia(zo’n30tot50jaar).Hieropzijnook

dereguleringendefinancieringvandenettengebaseerd.De

maatschappijendeklantenvanLianderwordenechtersteeds

dynamischer,waardoorhetnietvaststaatdateeninvestering

voormeerderedecenniadoelmatigis.Denkhierbijaanaanslui-

tingenennettentenbehoevevanwindturbines.Windturbines

hebben‘slechts’eenlevensduurvan15tot20jaar,nettendie

hiervooraangelegdworden30tot50jaar.

Liandergaatdaaromactiefopzoeknaarmethodenomflexibe-

lerenettenenaansluitingenterealiseren.Hierbijkangedacht

wordenaancomponentenmeteenkorterelevensduur,modu-

lairbouwen,mobieletoepassingenofbijvoorbeeldhettoepas-

senvanopslag.Dergelijkeflexibiliteitzorgtwaarschijnlijkook

voorheteenvoudigerkunnenrealiserenvannieuweaansluitin-

genbinnendevereistewettelijketermijnofbinnendedoorde

klantgewenstetermijn.

VergrotenbeheersbaarheidInverbandmetdegestarteenergietransitiezaldecomplexiteit

vanenergiestromendekomendejarensterkgaantoenemen.

Ditgeldtzowelvoorelektriciteitalsvoordegasnetten.Invoe-

dingvanbiogasengroengasingasnettenendecentraleopwek

doorwindturbines,WKK’senzonnepanelenleverenslecht

voorspelbareenmoeilijkregelbareenergiestromenop.Hetaan-

bodvandeenergieisweersafhankelijkofhetiseenrestproduct

vaneenklantproces.Voordestabiliteitendebetrouwbaarheid

vandenettenishetbelangrijkommeerinzichtengriptekrij-

genindezeenergiestromen.

Ditinzichtwordtgerealiseerddooreengoedevastlegging,me-

tingeninterpretatievandatauitdenetten.Ditgeldtvoorzowel

statische(vastecomponentgegevens)alsdynamischegegevens.

Nieuwetechniekenenkenniswordenontwikkeldomvande

grotehoeveelhedendatadaadwerkelijkeinformatietemaken

omzohetnetbetertebeheren.

Belangrijkeontwikkelinghierbijisdeverdereuitrolvandesen-

soreninhetnet.OpinnovatiegebiedgaatLianderdekomende

jarensensortechniektoepasbaarmakeninhetMS/LS-station,

zodatLianderopsteedslagerniveauinhetnetmeerinzicht

krijgt.Devolgendestapishetdaadwerkelijkmanagenvande

energiestromenalsmarktfacilitering,danwelomdenetten

betertebeheren.

DuurzaamheidVerduurzamingvandeenergievoorzieningiseenbelangrijk

aandachtspuntvoordetotalemaatschappij.Hierbijzijninno-

vatiesnoodzakelijkomLiander’snettenklaartemakenzodat

duurzameopwekkersenanderetoepassingenkunnenworden

gefaciliteerd.

IndenettenvanLianderzijn,vanuitdehistoriegegroeid,de

nodigestoffenaanwezigdiepotentieelvervuilendkunnenzijn

bijschadeofontmanteling.Lianderverduurzaamtdeeigen

bedrijfsvoeringenwerktaaninnovatiesomdeinvloedvanzijn

nettenopdeomgevingteverminderen.

Slimmer/efficiënterwerkenOmdebeheersbaarheidvanLiander’swerkzaamhedentever-

hogenendedreigendepersoneletekortenoptevangenwerkt

Lianderaaninnovatiesomdenetbeheerprocessenverderte

verbeterenenteoptimaliseren.Dittekortontstaatalsgevolg

vaneenstijgendearbeidsvraagindemarkt,eengroteuit-

stroomvangepensioneerdenindekomendejarenendooreen

beperkterebeschikbaarheidvantechnischpersoneelopalle

niveausindearbeidsmarkt.

Indeveranderendeenergiewereldzijn,metnameonderinvloed

vandeenergietransitie,nieuweconcepten,samenwerkingsver-

banden(zowelindeenergieketenalstranssectoraal)enandere

oplossingenwenselijkofnodig.Lianderispro-actiefopzoek

naardezeconceptenomteonderzoekenofLianderdaarmeede

samenlevingkanverbeteren.Voorbeeldenhiervanzijn:

• Lianderwerkttrans-sectoraalsamenhetgebiedvantelecom-

municatie.

• OphetgebiedvanSmartGridszijnnieuwemarktconcepten

(denkbijv.aanlokaleenergiemarkten)mogelijk.Liandertest

dergelijkenieuweconceptenindeSmartGridsproeftuinen.

Indetabel11,pagina39,iseenaantaldiversevoorbeelden

genoemdvansuccesvolleinnovatieprojecten,zoalsLianderdie

delaatstejarenheeftuitgevoerd.

Page 41: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 41

Tabel 11 - voorbeelden van succesvolle innovatieprojecten

Naamvaninnovatieproject Toelichting

Overgangsmof Liander heeft, samen met een leverancier, een overgangsmof ontwikkeld en ingevoerd. Hiermee

wordt het mogelijk om 3-fasen kabels (20kV Kudika of GPLK) te verbinden een 1 fase kabel (240

mm2 Al/25 mm2 Cu). Hiermee creëert Liander op eenvoudige manier mogelijkheden om nieuwe

type kabels in te passen in het bestaande systeem.

Reductie EM-velden Liander heeft de laatste jaren een meetmethodiek ontwikkeld om objectief elektromagnetische velden

te meten. Daarnaast heeft Liander gewerkt aan een aantal EM-velden reductie maatregelen, zodat

Liander daar waar velden eventueel te hoog zijn, effectieve oplossingen kan bieden.

SAsensor De laatste jaren heeft Liander, samen met Locamation, nieuwe stationsautomatisering sensoren

ontwikkeld. Deze sensoren hebben een levensduur van een paar decennia en ze zorgen slechts

voor metingen in de primaire installatie en omzetting en verzending naar een centrale computer.

De intelligentie wordt hiermee centraal in onderstations geplaatst, wat de beheersbaarheid en

onderhoudbaarheid sterk verhoogd. Daarnaast zorgt het voor een flinke reductie van Liander’s

jaarlijkse vervangingsinvesteringen. Inmiddels is het besluit genomen dat deze SAsensoren in de

komende jaren in alle onderstations wordt geïmplementeerd.

I-net Een nieuw MS-concept is ontwikkeld. Dit als alternatief voor Liander’s 50kV netten en daarnaast

om de capaciteit van zijn MS-netten uit te breiden, zodat Liander klaar is voor decentrale opwek,

warmtepompen, elektrische auto’s e.d. In de middenspanningsruimte wordt ook de benodigde

intelligentie ingepast. In 2011 is gestart met de implementatie van dit concept.

Microgrid Bronsbergen In een vakantiepark heeft Liander, in het kader van een Europees project, onderzocht hoe Liander

op lokaal niveau vraag en aanbod kan balanceren, terwijl een hoge leveringszekerheid van

elektriciteit voor de bewoners voorop blijft staan. Het heeft daarmee in de praktijk aangetoond

dat het goed mogelijk om een klein elektriciteitsnet tussen 200 woningen (inclusief 110 daken

vol zonnepanelen) te creëren dat losgekoppeld kan worden van de reguliere energievoorziening

vanuit het landelijke net. Op het vakantiepark in Zutphen heeft Liander een autonoom net

gecreëerd met behulp van elektriciteitsopslag en zonnepanelen. Het park is hiermee onafhankelijk

van storingen in het MS-net en Liander heeft ook de power quality volledig in de hand.

Ontwikkeling diagnostieken De laatste jaren heeft Liander de nodige diagnostieken ontwikkeld om de toestand van

netcomponenten kunnen bepalen. Dit in samenwerking met bijv. TU Delft, Kema en TU Eindhoven.

Denk hierbij aan diagnostieken voor kabels (bijv. PD-online of OWTS), schakelaars en transforma-

toren.

1 fase 630 mm2 20kV mof Samen met leverancier Cellpack heeft Liander een nieuwe mof ontwikkeld voor 630 mm2 20kV

kabels.

Smart Power City Apeldoorn In een wijk in Apeldoorn heeft Liander samen met een consortium aan partners 172 micro-

WKK’s in een LS-net geplaatst. Hiermee heeft Liander onderzocht wat de impact is van een

hoge penetratie decentrale opwekkers achter één transformator. In deze wijk heeft Liander

ook een Intelligent DistributieStation (IDS) geplaatst met smart trafo, accu’s en andere nieuwe

componenten.

Page 42: KCD Liander 2011

42

IndekomendejarenzalLiandervolenthousiasmeverdergaan

metinnoveren.Hiervolgeneenaantalvoorbeeldenvanprojec-

tenwaarnuaangedachtwordt.

Tabel 12 - Thema’s voor nieuwe innovatieprojecten

Thema Naam Toelichting

Flexibele netten Loadlands In dit project gaat Liander een tijdelijke aansluiting ontwikkelen t.b.v.

bijvoorbeeld festivals met behulp van elektriciteitsopslag. De opslag wordt

tijdelijk neergezet in plaats van een vast net. De opslag is dan door het jaar

op meerdere plekken te gebruiken.

Vergroten beheersbaarheid SAsensor light In navolging op de ontwikkeling van de SAsensor gaat Liander vergelijkbare

technieken en ideeën uitwerken voor MS/LS-stations.

Zonne-aansluiting Door het leveren van een opslagsysteem bij huishoudens met zonnepanelen

kan de capaciteit van de netaansluiting wellicht worden gereduceerd tot 6A.

Dit zal Liander toetsen bij een aantal woningen.

Duurzaamheid Duurzaam onderstation Liander zorgt voor energiebesparende maatregelen in de gebouwen en

eventuele eigen opwek als compensatie voor de netverliezen in dit station.

Olielekkage detectie Door snel olielekkage uit oliedrukkabels te kunnen detecteren, kan Liander

zorgen voor het sneller dichten en reduceren van de uitstroom.

Netverliezen reductie Ontwikkeling van methodieken om netverliezen te reduceren.

Slimmer/efficiënter werken Introductie CycloMedia Leren gebruikmaken van virtuele mogelijkheden in verschillende

beheersprocessen. Zo wordt gewerkt aan de inpassing van kaartmateriaal

en straatfoto’s inde IT, zodat meer werkzaamheden efficiënt vanaf kantoor

kunnen plaatsvinden.

Beperken graafschades Door gebruik te maken van slimme detectiemiddelen van kabels en

leidingen en tools voor aannemers wordt gewerkt aan een vermindering van

storingsminuten onder invloed van grondroeringen.

Verhoging kwaliteit levering Differentiatie Onderzoek naar de mogelijkheden over te differentiëren in de te leveren

kwaliteit. Niet alle klanten hebben per definitie behoefte aan dezelfde

kwaliteit. Denk bijv. aan GSM/UMTS-masten in vergelijking met huishoudens.

Hoe kan Liander bij specifieke klanten een hogere kwaliteit aanbieden tegen

een redelijke prijs.

Foutplaatslokalisatie Met de Liander uitrol van SAsensoren wordt tegelijkertijd ook

foutplaatslokalisatie geïmplementeerd (oftewel door middel van data-

analyse kunnen aangeven waar een storing is opgetreden. Deze methodiek

kan echter nog verder ontwikkeld en geperfectioneerd worden.

Page 43: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 43

Het waarborgen van de veiligheid, de leveringszekerheid

en de kwaliteit van de netten is een fundamentele taak van

de netbeheerder. Liander hanteert kwaliteitsindicatoren

voor de leveringszekerheid, maakt onderhouds- en vervan-

gingsbeleid, voert onderhoudsplannen en inspecties uit,

analyseert meetrapportages en storingen. Risico’s worden

conform het Liander kwaliteitsbeheerssysteem vastgesteld

en de eraan verbonden knelpunten worden opgelost

In de periode 2010-2011 heeft Liander circa € 19 miljoen

meer uitgegeven aan onderhoud, met name door het

verwijderen van aansluitingen en verlaten kabels, en door

hogere kosten van storingsherstel. De vervangingskosten

zijn ongeveer op het niveau geweest zoals was gepland in

het KCD 2010-2016.

Liander laat een duidelijke verbetering zien met betrekking

tot storingsverbruiksminuten. Dankzij een intensief pro-

gramma, dat onder andere procesmatige en organisatori-

sche verbeteringen omvat, is Liander het afgelopen jaar in

staat geweest de oplopende trend in de jaarlijkse uitvalduur

om te buigen in een sterke daling. Daarnaast is gestart met

het versneld vervangen van nekaldietmoffen, controleren

van beveiligingen en het plaatsen van storingsverklikkers

om de betrouwbaarheid en leveringszekerheid van de net-

ten te verbeteren.

Voor de komende jaren geldt dat Liander structureel meer

onderhoudsactiviteiten uitvoert dan in de afgelopen jaren:

Liander verhoogt het onderhoudsbudget 2012 ten opzichte

van de realisatie 2011 met circa € 20 miljoen. Het verhoogde

niveau 2012 wordt de daarop volgende jaren gehandhaafd.

Voor de drie komende jaren verwacht Liander circa € 264

miljoen aan vervangingsinvesteringen. Dit is ruim 50%

meer dan voor de overeenkomstige jaren gepland in het

KCD 2010-2016. Deze verhogingen betreffen onder meer

uitgaven aan asbestsanering, ombouw 3/6kV netten naar

10kV netten en initiatieven voor het reduceren van storings-

verbruikersminuten.

Liander investeert de komende jaren aanzienlijk in het

plaatsen van sensoren in het net en het verder digitaliseren

van de bedrijfsvoering. Door het net verrewaarneembaar

en -bedienbaar te maken kunnen knelpunten proactief

geïdentificeerd worden en storingen sneller verholpen. De

digitalisering van de netten en hun componenten zal leiden

tot een verdere reductie van de jaarlijkse uitvalduur.

Met het behalen van de NTA8120 certificering toont Liander

aan dat hij beschikt over een volwaardig kwaliteitsbeheer-

singssysteem. Onderdeel van het kwaliteitsbeheersings-

syteem is een monitoringsprocedure. Op dit moment

actualiseert Liander zijn monitoringsprocedure.

Liander beschrijft in 2012 het technische beleid conform de

maatstaven van NTA8120. Voor de inzichtelijkheid van het

beschikbare beleid en voor de bewaking van de PDCA-

cyclus wordt een beleidsregister ingericht.

5.1 algemene eisen en beleid

5.1.1 KwaliteitseisenaandeelektriciteitsvoorzieningHetwaarborgenvandekwaliteitvandetransportdienstopde

korteenlangetermijniseenessentieelonderdeelvandetaken

vanLiander.Liandersteltkwaliteitseisenaanhetnetomde

elektriciteitsvoorzieningtegaranderen;nuénindetoekomst.

Dekwaliteitseisenzijnmedegebaseerdopgeldendenormen,

richtlijnenenvoorschriften.Dekwaliteitseisenhebbenzowel

betrekkingophetingoedestaathoudenvandehuidigeinfra-

structuuralshetdoenvanvervangingenenuitbreidingen.

Hetbegripkwaliteit,zowelvoordehuidigealstoekomstige

elektriciteitsvoorziening,staatbijLiandervoor:

• Dekwaliteitvandevoorzieningintermenvan

betrouwbaarheidenleveringszekerheid;

• Dekwaliteitvandevoorzieningintermenvan

spanningskwaliteit;

• Dekwaliteitvandecomponentenwaaruitde

netinfrastructuurbestaat;

• Deveiligheidenduurzaamheidvanhet.

5.1.2 KwaliteitsindicatorenInovereenstemmingmetdeMinisteriëleRegeling“Kwali-

teitsaspectennetbeheerelektriciteitengas”hanteertLiander

devolgendekwaliteitsindicatorenmetbetrekkingtotzijn

betrouwbaarheid:

• Jaarlijkseuitvalduur;

• Gemiddeldeonderbrekingsduur;

• Onderbrekingsfrequentie.

Lianderhanteerteenaanvullendeindicatorvoorhetaantal

optredendeherhaalstoringen(klantendiebinneneenjaar

meerderekerendooreenstoringwordengetroffen).Voorde

spanningskwaliteitgeldendeeisenzoalsgesteldinparagraaf

3.2.1vandeNetcode.Metbetrekkingtotveiligheidenduur-

kwaliteit5

Page 44: KCD Liander 2011

44

zaamheidhandeltLiandervolgensdevigerendewetgeving.

DaarbijhanteertLianderdeprincipesvanmaatschappelijk

verantwoordondernemen.Aandehandvanverschillende

rapportages,analyses,inspecties,gesignaleerdeknelpunten,

risico’senincidentensteltLianderdeconditievanzijnnetvast

endefinieertwaarnodigmitigerendemaatregelen.

5.1.3 BeleidLianderheeftvoordehoofdcomponentenvanhetelektriciteits-

netbeleidopgesteld,gebaseerdopgeldendenormen,richtlij-

nen,voorschriften,destrategischekeuzesvanLianderenop

basisvanverkregeninzichtenindeconditievanhetnetende

afzonderlijkecomponenten.Lianderstreeftmethetbeleidnaar

eenhogematevandoelmatigheid,waarinkwaliteitwordtgele-

verdtegendelaagstemaatschappelijkekosten.

Lianderbeschrijfthettechnischebeleidvolgenseenintegrale

aanpak.Opbasisvaneenrisicobenaderingennut,noodzaak

enprioriteitwordtdetailbeleidgeformuleerdenwordteen

PDCA-cyclusgeïmplementeerd.Lianderwerkttevensaaneen

beleidsregisterwaarinallebeleidsstukkenwordenvastgelegd

enwaarinduidelijkiswelkegegevensperiodiekmoetenworden

verzameld,gecontroleerdengeanalyseerd.Ditregisterzalin

2012volledigenactueelzijn.

Verschillendefactorengevenaanleidingtotbijstellingofhet

genererenvannieuwbeleid:

• (Veranderde)Wet-enregelgeving;

• Monitoringenregistratievandeconditievanhetnetende

afzonderlijkecomponenten;

• Landelijkeenmondialetrendsmetbetrekkingtotstoringen

vanbedrijfsmiddelen;

• Veiligheidsaspecten(bijv.incidentenencalamiteiten);

• Duurzaamheidsaspecten(bijv.milieubelastendestoffen);

• Economischeaspecten(bijv.onderhoudskostenvaneen

specifiekonderdeelvandeinfrastructuur);

• Verouderdetechnologiewaarbijproblemenontstaanmetde

beschikbaarheidvankennis,vaardigheden,reserveonderde-

len,gereedschappenentoegankelijkheidvancomponenten;

• Innovatiesennieuwetechnieken.

Lianderonderscheidtophoofdlijnenviersoortenbeleidvoorde

nettenencomponenten:

• Aanlegbeleid;

• Instandhoudingsbeleid;

• Beheer-enbedrijfvoeringsbeleid;

• Vervangingsbeleid.

Componenten Beleid Toelichting

LS-kabels, HS-masten Beleid voor veiligheid LS kabels in HS

masten

Liander plaatst scheidingstransformatoren ten behoeve van

veiligheid klanten op het laagspanningsnet.

MS-ruimten, MS-aansluitingen MS-ruimten. MS-aansluitingen Functionele, bouwkundige, en elektrotechnische eisen.

MS-netten, HS-transformatoren Beleidskaders 20kV-netten Kaders voor de configuratie van nieuw te ontwikkelen

20kV-netten en de kernspecificaties voor de diverse

componenten.

MS-installaties Richtlijnen voor 10kV sub-installaties Beleidsrichtlijnen voor sub-installaties (veldverdubbeling)

om te kunnen voldoen aan klantvragen binnen 18 weken

(versnellen aansluiten klanten).

MS-installaties Beleid toepassing van SF6 Liander maakt voor middenspanningsinstallaties geen

gebruik van SF6-gevulde systemen.

MS-kabels Beproevingsbeleid MS-kabels Beproevingen die Liander uitvoert bij de aanleg, het

reconstrueren en inlassen van MS-verbindingen, inclusief

afkeuringcriteria.

MS-ruimten Normen voor thermografische

inspectie

Normen voor thermografische inspectie na aanleg of

aanpassing van het station om eventuele warmteproblemen

vast te stellen.

Openbare verlichting aansluitingen Normen aansluiting openbare

verlichting

Normen voor de aanleg van aansluitingen voor lichtmasten.

Aansluitingen LS Beleid verdeelkasten hoogbouw Voorwaarden die Liander stelt aan plaatsing van

verdeelkasten in hoogbouw.

Aansluitingen LS Beleid woonbootaansluitingen Definitie overdrachtspunt en beheergrens tussen

aansluitingen van woonboten en het net.

LS-netten Criteria nieuwe laagspanningsnetten Aanleg en ontwerpcriteria voor laagspanningsnetten.

Tabel 13 - Aanlegbeleid

Page 45: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 45

AanlegbeleidAanlegbeleidsteltkadersvoordenieuwbouwvannettenende

aanschafenmontagevancomponenten.Aanlegbeleidhoudt

rekeningmetdeomgevingenruimtelijkeordening(boven-en

ondergronds).

Lianderconstateerteentoenemendedrukopdeopenbare

ruimte.Demaatschappelijkewensentenaanzienvandein-

richtingvandeopenbareruimtevragenLianderintoenemende

mategebruiktemakenvanalternatievecivieltechnischeoplos-

singen,zoalscomplexetechniekenvoorondergrondseinfra-

structuur(kabeltunnels,specifiekeboortechnieken,onder-

grondsestationse.d.).Lianderhanteertdaarbijhet‘nietmeer

dananders’-principe,hetgeeninhoudtdatLiandermeerkosten

tenopzichtevandegebruikelijkemethodenentechniekenin

rekeningbrengtbijdevragendepartij.

Lianderhanteertmetbetrekkingtotdevolgendeonderwerpen

aanlegbeleid.(ZieTabel13,pagina42)

InstandhoudingsbeleidHetinstandhoudingsbeleidsteltkadersvoorhetoppeilhouden

ofverbeterenvandeconditievandegeïnstalleerdecompo-

nenten.Liandermaakthierbijonderscheidtussenperiodiek,

toestandsafhankelijk(opbasisvangeconstateerdeconditie)en

correctief(storingsafhankelijk)onderhoud.

Lianderhanteertmetbetrekkingtotdevolgendeonderwerpen

instandhoudingsbeleid:

Componenten Beleid Toelichting

HS-transformatoren Instandhoudingbeleid vermogens-

transformatoren

Liander voert onderhoud uit op basis van aangetroffen

conditie van de vermogentransformator. Voor de conditie

bepaling maakt Liander gebruik van 1e en 2e lijn diagnose

mogelijkheden.

HS-vermogenschakelaars Instandhoudingbeleid

vermogenschakelaars in

hoogspanningstations

Het beleid is een combinatie van correctief en preventief

vervangen van de 50kV vermogenschakelaars.

MS-stations en MS aansluitingen Inspectiebeleid MS stations Middels beslisregels bepaalt Liander het aantal te

inspecteren stations welke onderdeel uitmaken van

jaarplannen.

TF-zenders Toonfrequent beleid Kaders voor onderhoud van de TF-zenders.

MS-installaties Onderhoud MS-schakelaars Onderhoudsregels voor schakelaars in het

middenspanningsnet.

Tabel 14 - Instandhoudingsbeleid

Page 46: KCD Liander 2011

46

Beheer-enbedrijfvoeringsbeleidBedrijfsvoeringsbeleidgeeftkadersvoorhetgebruikvande

nettenencomponenten,zoalsnetconfiguratie,belastbaarheid

enreservestelling.Beheerbeleidgeeftkadersvoorhet‘goed

huisvaderschap’gerelateerdaanhetbezitvandenetten.

Lianderhanteertmetbetrekkingtotbedrijfsvoeringenbeheer

hetvolgendebeleid:

Componenten Beleid Toelichting

50kV netwerk Beleid 50kV aarding Beleid omtrent hoe 50kV netten te aarden. Liander stopt

met blusspoel geaarde netten, welke Liander ombouwt naar

effectief geaarde netten.

Installaties HS,

vermogentransformatoren,

verbindingen HS

Beleid statische belastbaarheid 50kV

verbindingen en HS stations

Beleidsnormen voor de maximale statische belastbaarheid

(stroom) van 50kV verbindingen en HS stations.

Middenspanningskabels Normen belastbaarheid MS kabels Beleidsnormen voor de statische belastbaarheid (stroom)

van middenspanningskabels.

Middenspanningsnetten Beleid sterpuntsaarding MS netten Overgang van zwevende MS-netten naar impedantie

geaarde MS-netten.

Vermogentransformatoren met een

primaire spanning van 150, 110 en

50kV

Beleid reservestelling

energietransformatoren

Liander beschikt over vermogentransformatoren op

algemene reserve om eventuele storing in het net op te

vangen.

Toonfrequent schakelsignaal

TF-installaties beheer

Toonfrequent beleid De huidige TF-techniek is gedateerd. Voor tariefsturing

biedt de slimme meter mogelijkheden. Voor overige functies

(bv. OV) onderzoekt Liander alternatieven.

Het beleid bevat kaders voor het huidige beheer van TF.

Hoogspanningsnet,

Middenspanningsnet,

Laagspanningsnet

Reconstructiebeleid Beslis- en procesregels ten behoeve van reconstructies.

Veiligheid en bereikbaarheid zijn speerpunten.

Hoogspanningsnet,

Middenspanningsnet,

Laagspanningsnet

Sleutelplan Uniformeren van het sluitbeleid van Liander voor wat

betreft de toegang tot stations.

Middenspanningsnet,

Laagspanningsnet

Beleid omgang werkzaamheden

derden aan Liander installaties

Uitgangspunt bij werkzaamheden is dat deze alleen door

of namens Liander worden uitgevoerd. Het komt echter

voor dat derden zelfstandig veranderingen aanbrengen

aan Liander-installaties. Het beleid geeft aan hoe in

voorkomende gevallen wordt gehandeld.

Tabel 15 - Beheer- en bedrijfsvoeringsbeleid

Page 47: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 47

VervangingsbeleidLianderdefinieertopbasisvanrisico-analysevervangings-

beleidvoorcomponentenensystemen.Liandermaakt

onderscheidtussenplanmatigevervangingofvervangingop

natuurlijkemomenten.Voorbepaaldecomponentenisereen

bijzonderevormvanvervanging:“Runtofail”.Hiervoorgeldt

eenrisicoprofielwaarbijLianderaccepteertdatcomponenten

paswordenvervangennafataalfalen.

Lianderhanteerthetvolgendevervangingsbeleid:

Componenten Beleid Toelichting

Nekaldietmoffen Nekaldiet beleid Liander vervangt versneld Nekaldietmoffen in verband met

de relatief hoge faalkans.

Kabels Beleid verlaten kabels Liander verwijdert verlaten kabels zodra de grond op een

natuurlijk moment open gaat.

Vermogentransformatoren met een

primaire spanning van 150, 110 en

50kV. Daarnaast ook de 10/10 en

20/20kV regel-transformatoren

Beleid vervanging

vermogenstransformatoren

Vervanging vindt plaats op basis van aangetroffen

conditie van de vermogentransformator. Voor de conditie

bepaling wordt gebruik gemaakt van 1e en 2e lijn diagnose

mogelijkheden.

Openbare verlichting Beleid vervanging OV aansluitingen Normen voor het vervangen en verplaatsen van

aansluitingen voor lichtmasten.

MS-installaties Beleid open MS-installaties Geen vervanging van de gehele populatie van open MS-

installaties. Individueel vervangt Liander componenten basis

van kwaliteit en capaciteit.

Laagspanningsnet Vervangingscriteria LS-net Normen voor het vervangen van LS-aansluitingen of LS-

kabels (incl. garnituren).

Aansluitkabels Beleid vervanging Ravo-G kabel Geen grootschalige vervanging. Liander monitort de situatie

en vervangt preventief op natuurlijke momenten.

TF-installaties Toonfrequent beleid Kaders voor vervanging van de TF-installaties.

Hoogspanningsnet,

Middenspanningsnet,

Laagspanningsnet

Asbestbeleid Liander heeft als beleid asbesthoudend materiaal, daar waar

dit een risico vormt, te vervangen.

Moffen Beleid persverbindingen Vervangen moffen met (verkeerde) persverbindingen,

waarbij Liander prioriteit stelt op basis van risico’s.

Tabel 16 - Vervangingsbeleid

Page 48: KCD Liander 2011

48

5.2 betrouwbaarheid en leveringszekerheid

5.2.1 KwaliteitsbeoordelingDebetrouwbaarheidvandeelektriciteitsleveringinNederland

behoorttotdehoogstevandewereld.

Lianderpresteerdein2010opdebelangrijkstebetrouwbaar-

heidsindicator,dejaarlijkseuitvalduur,slechterhetlandelijke

gemiddelde.DescorevanLianderligt2,7minutenhogerdan

hetlandelijkegemiddeldevan28,5minuten.

Figuur 24 - Jaarlijkse uitvalduur - Betrouwbaarheid Liander

Lianderheeftindeafgelopen3jaardestreefwaarde,zoals

gesteldinhetKCD2010-2016voorjaarlijkseuitvalsduurniet

gehaald.Degemiddeldeonderbrekingsduurwasslechterdan

destreefwaarde,deonderbrekingsfrequentiewashoger.

Streefwaarde

KCD

2010-2014

Reali-

satie

2009

Reali-

satie

2010

Reali-

satie

2011*

Jaarlijkse uitvals-

duur (min./jr.)

< 22,0 27,4 31,2 24,0

Gemiddelde onder-

brekingsduur (min.)

< 85,0 79,9 78,3 64,9

Onderbrekingsfre-

quentie (#/jr.)

< 0.26 0,35 0,40 0,37

* Eindejaarsverwachting op basis van realisatie in periode t/m okt. 2011

Tabel 17 - Realisatie kwaliteitsindicatoren - Betrouwbaarheid Liander

Ongeveertweederdevandeuitvalduurheeftbetrekkingophet

MS-neteneenderdeophetLS-net.HetaandeelHSindeuitval-

duurisminimaal.

Figuur 25 - Uitvalduur verdeling HS-MS-LS

Componentfalenisverantwoordelijkvoor51,7%vande

storingeninhetMS-net,graafschadesvoor30,1%vande

storingen.Deoverige18,2%wordtveroorzaaktdoordiverse

andereoorzakenwaaronderverzakking/werkingvande

bodem,overbelastingenstoringenveroorzaakttijdens

geplandewerkzaamheden.

UitvalduurLiandert.o.v.landelijk(minuten)

* Betreft 12 maands voortschrijdende uitvalsduur

24,127,4

31,2

22,1

2008 2009 2010 okt 2011*

Liander Landelijk

22,1

24,0

28,5

UitvalduurLiander(minuten)

* Betreft 12 maands voortschrijdende uitvalsduur

0,9

5,8

17,4

0,9

24,1

0,6

6,8

20,0

0,6

27,4

0,9

7,8

22,5

0,9

31,2

0,1

7,1

14,9

0,1

22,1

2008 2009 2010 okt 2011*

HS MS LS

Storingsoorzaken MS (aantallen)

51,7%30,1%

18,2% Componentfalen

Grondroering

Andere oorzaken

periode jan. t/m aug. 2011

Storingsoorzaken MS (uitvalsduur)

59,2%28,1%

12,7% Componentfalen

Grondroering

Andere oorzaken

periode jan. t/m aug. 2011

Figuur 26 - Storingsoorzaken MS

Page 49: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 49

Componentfalenisverantwoordelijkvoor21,8%vandeLS

storingenmaarleidtweltot45,3%vandeuitvalduur.Voordeze

storingengeldtdatherstelvandeenergieleveringpasplaats

vindtnadatdefalendecomponentisopgespoordendefinitief

hersteldis.In31,5%vandestoringengaathetomhetvervan-

genvaneenzekering,dezestoringenzijnrelatiefsnelopgelost

enleidenhierdoorslechtstot11%vandeuitvalduur.Grond-

roeringisookbijLSverantwoordelijkvoorruimeenderdevan

destoringen.15,6%vandestoringenwordtveroorzaaktdoor

andereoorzaken.

NaasthetterugdringenvandeuitvalduurstuurtLianderook

ophetminimaliserenvanhetaantalherhaalstoringen.Een

herhaalstoringisgedefinieerdalseenpostcodegebied

(6karakters)waarinmeerdan5storingenzijnopgetreden

binneneenperiodevan12maanden.Dedoelstellingvoor2011

ismaximaal25herhaalstoringen.

Hetaantalherhaalstoringenisbegin2011aanvankelijk

gedaaldtot19stuks.Doorrelatiefhogeinstroomvannieuwe

herhaalstoringenindeperiodejunit/maugustusisdezescore

vervolgensopgelopentot32stuksenvervolgensweerterugge-

lopen,maarmet28stuksnogsteedsbovendedoelstelling.

Storingsoorzaken LS (aantallen)

31,2%31,5%

15,6% 21,8% Componentfalen

Grondroering

Netzekering geplaatst

Andere oorzaak

periode jan. t/m aug. 2011

Storingsoorzaken LS (uitvalduur)

28,8%

11,0%

14,9%

45,3%

Componentfalen

Grondroering

Netzekering geplaatst

Andere oorzaak

periode jan. t/m aug. 2011

Figuur 27 - Storingsoorzaken LS

Herhaalstoringen per jaar

2009 2010 2011*

20

28

23

2925

32

*Eindejaarsverwachting

Target Realisatie

Ontstaan herhaalstoringen per maand

Figuur 28 - Herhaalstoringen

jan

feb

mrt

apr

me

i

jun jul

aug

sep

okt

35

30

25

20

15

10

5

0

Page 50: KCD Liander 2011

50

Project Toelichting Reductie(minuten)

Uitrol GSM verklikkers 1.850 extra GSM storingsverklikkers geplaatst op strategische punten in het

net voor een snellere foutplaatslokalisatie.

0,8

Optimalisatie LS proces Procesaanpassingen voor het aansturen van de storingsmonteur en het ver-

hogen van de kwaliteit van registratie van procestijden en het aantal getroffen

klanten per storing.

1,2

Optimalisatie MS proces Uniformeren van het storingsproces en procesaanpassingen voor het gebruik

van GSM verklikkers.

0,5

Graafschade preventie op risico-

volle strengen

Een nieuw proces voor graafschadepreventie gebaseerd op risico in combina-

tie met een uitbreiding van het preventieteam (met 22 FTE).

0,9

Beveiligingen op orde De beveiligingsinstellingen van ruim 7.700 beveiligingscomponenten zijn her-

berekend, gecontroleerd en waar noodzakelijk aangepast. In totaal heeft dit

geleid tot het doorvoeren van circa 1.000 aanpassingen.

0,5

Ruimen zwakke moffen in risico-

volle strengen

Nekaldietmoffen zijn bekende bron van storingen. Alle 260 nekaldietmoffen in

strengen met meer dan 3.000 klanten zijn geruimd.

0,5

Sturen op targets door rayon-

teams

Wekelijks overleg (storings)ketenpartijen, waarbij gestuurd wordt op de be-

langrijkste prestatie-indicatoren.

1,6

Totale reductie 6,0

Tabel 19 - Bijdrage verbeterprojecten aan reductie uitvalduur

ProgrammastoringsverbruikersminutenLianderisin2010gestartmeteenbedrijfsbreedverbeterpro-

grammaomdejaarlijkseuitvalduurperklanttereduceren.Het

programmaomvatprocesmatige,organisatorischeverbeterin-

genenverbeteringenaandenetten.Degemiddeldeuitvalduur

vanLianderisin2011(metingoktober2011)met9minuten

gedaald.

Hetgrootstegedeeltevandereductie,circa6minuten,ishet

directegevolgvandiversedeelprojecten.Ookiserin2011tot

dusvergeengroteincidentelestoringgeweest;in2010kostte

éénstoring1,8minuten.Deresterendereductieisteverkla-

rendoordatdezomermaandenjunienjuliditjaarbeduidend

minderstoringenveroorzaakten.Eerderejarenkennenindeze

maandentraditioneeleenverhoogdstoringsaanbod.

Hetverbeterprogrammaheefttotnutoehetmeesteeffect

gehadopdereductievandeonderbrekingsduur.Dezeisopto-

taalniveaumet10,4%gedaaldenvoorMSstoringenzelfsmet

14,2%.Dedalingvanhetaantalstoringenmet6,7%(envoor

MSzelfsmet15,1%)isvoorhetgrootstedeelveroorzaaktdoor

hetuitblijvenvandezomerpiek.(ZieTabel18)

Zevendeelprojectenzijnverantwoordelijkvoordebehaalde

reductieinuitvalduur.(ZieTabel19)

Uitvalsduur = Aantalstoringen x Aantalgetroffen

klantenperstoring

x Onderbrekingsduur

Totaal -24,3% -6,7% -3,0% -10,4%

MS -29,7% -15,1% -3,7% -14,2%

LS -10,5% -5,8% -1,1% -3,8%

Tabel 18 - Evaluatie uitvalduur MS/LS periode september 2010 - augustus 2011

Page 51: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 51

GraafschadesBijgraafschadeswordtonderscheidgemaaktinverseenoude

graafschadesvoorzowelMSalsLS.Hetprojectheeftzichge-

richtophetvoorkomenvanverseMSgraafschades,aangezien

deeffectiviteitvanhetpreventieproceshierhethoogstis.

Eennieuwprocesvoorgraafschadepreventie,gebaseerdopeen

risicobenadering,incombinatiemeteenuitbreidingvanhet

preventieteamhebbengeleidtoteenreductievan45,5%ophet

aantalgraafschadesper1.000graafmeldingen.

Aantal

graaf-

meldingen

Aantal

graaf-

schades

Uitval-

duur

minuten

Schades

per1.000

graaf-

meldingen

mrt-aug

2010

58.949 105 1,58 1,78

mrt-aug

2011

73.108 71 1,33 0,97

Reductie procentueel 45,5%

Tabel 20 - Reductie uitvalduur door graafschadepreventie

Deresultatengevenaandathetproceseffectiefis,echterdoor

eenstijginginhetaantalgraafbewegingenisdeabsolute

reductieinuitvalduurbeperkt.

Deschadesoverdeperiodemaartt/maugustus2011zijn

geëvalueerd.Hieruitblijktdathetaandeelschadeszonder

graafmeldingistoegenomenvan13%in2010naar24%inde

geëvalueerdeperiode.(ZieFiguur29)

43,5%vandeschadeswaarbijwelgraafmeldingenzijngedaan,

isnietbegeleiddoorhetpreventieteam.Opbasisvandeze

resultatenheeftLianderzichalsdoelgesteldomdebegeleiding

van100%vandegemeldegraafactiesvoortebereiden(dooreen

binnendienst).(ZieFiguur30)

In30,4%vandeschadesiserweleenpreventiebezoek(door

eenbuitendienst)uitgevoerdmaariserdesondankstocheen

schadeontstaan.Lianderheeftzichtotdoelgestelddeeffectivi-

teitvandeveldbezoekenteverhogenenishiervoormeteenpilot

gestart.

NaastdebeschrevenactiesisLiandergestartomhetgraafscha-

depreventieprocesookuittebreidenmetpreventieopgroot-

schaligeprojectenwaaronderaanlegvanglasvezelnettenen

reconstructiesdoorgemeenten.TevensgaatLianderdeschade-

veroorzakerszondergraafmeldingaanpakken,hierbijworden

zowelnaarpreventievealsreactievemaatregeleningezet.

InitiatiefherhaalstoringenLianderheeftmaatregelengetroffenomhetaantalherhaalsto-

ringenstructureelteverlagen:

• Eennieuwestuurrapportagegeeftbeterinzichtindestorin-

genwaaropactievereistis.Debetrokkenbedrijfsonderdelen

enkomenbijelkaarineenmaandelijksoverlegomderesulta-

tenenverbeteractiesmetbetrekkingtotherhaalstoringente

bespreken.

• Erzijnernieuweprocesafsprakengemaaktwaardooreerder

wordtovergegaantothetinplannenvandemeetdienstom

metgeavanceerdeapparatuurdestoringslocatieoptesporen.

• Erisgestartmeteenpilotvoorhetplaatsenvanautomatische

zekeringen(REZAP).Deautomatischezekeringwordtingezet

voorstoringenwaardestoringslocatienietdirectoptesporen

is.Alservervolgenseennieuwestoringoptreedtdanregis-

treertdezezekeringgegevensoverdemogelijkestoringsloca-

tie.Hetdefinitiefherstellenvandestoringgebeurtvervolgens

zoveelmogelijkalsgeplandwerkwaarbijklantenvantevoren

wordengeïnformeerdoverdewerkzaamheden.Lianderheeft

in2011geïnvesteerdindeaanschafvanextraREZAP’s.

8,7%

30,4%

43,5%

17,4%

Veldbezoek uitgevoerd

Niet behandeld

Telefonisch begeleid

Veldbezoek -

Niet aangetroffen

Evaluatie graafschades maart t/m augustus 2011

Figuur 30 - Evaluatie graafschades

89%

11%

87%

13%

93%

7%3%

60%20%

10%

7%

Met graafmelding

Zonder graafmelding

Graafschades met en zonder graafmelding - 2010

Figuur 29 - Graafschades met en zonder graafmelding

76%

24% Met graafmelding

Zonder graafmelding

Graafschades met en zonder graafmelding - 2011

Page 52: KCD Liander 2011

52

5.2.2 KwaliteitsverbeteringAlsonderdeelvandejaarlijksebusinessplancyclusheeft

Lianderdoelstellingengeformuleerdmetbetrekkingtotde

kwaliteitsindicatorenvoordekomendejaren.Lianderstreeft

ernaardeuitvalduurtereducerentotmaximaal20minutenin

2015en18minutenin2018.

Streefwaarden 2012 2013 2015 2018

Jaarlijkse uitvalsduur (min.) ≤ 22 ≤ 21 ≤ 20 ≤ 18

Gemiddelde

onderbrekingsduur (min.)

≤ 59 ≤ 58 ≤ 57 ≤ 56

Onderbrekingsfrequentie (-/jr.) ≤ 0,36 ≤ 0,36 ≤ 0,35 ≤ 0,32

Tabel 21 - Streefwaarden kwaliteitsindicatoren betrouwbaarheid

komende jaren

Lianderstreefterooknaaromhetaantalherhaalstoringen

verdertereducerenvanmaximaal20in2012totmaximaal17

eind2015.

Jaartal 2012 2013 2014 2015

Herhaalstoringen (aantal) ≤ 20 ≤ 19 ≤ 18 ≤ 17

Tabel 22 - Streefwaarden herhaalstoringen

Totnutoeisdereductievandejaarlijkseuitvalduurvooral

behaalddoorhetterugbrengenvandeonderbrekingsduur.

ToekomstigereductiezalLiandervooralbehalendoorhet

terugdringenvanhetaantalstoringenenhetaantalklanten

perstoring.Debelangrijksteprojectenzijn:

•Graafschadepreventie(vervolg)In2012breidtLianderhethuidigepreventieproces(gerichtop

opvolgingvangraafmeldingen)uitnaargrootschaligepro-

jecten(zoalsaanlegvanglasvezel).DaarnaastvolgtLiander

intensieverookschadesopdieveroorzaaktwordentijdens

graafwerkzaamhedenzondergraafmelding.

•Beveiligingen(onderhoudsdata)Nahetuitvoerenvaneengrootschaligecontrolemetdaarwaar

nodigaanpassingvandebeveiligingsinstellingen,controleert

Lianderin2012ookdeonderhoudsdatavanbeveiligingenen

voertLianderwaarnodigextraonderhouduit.

•Risicovollemoffen(2ebatch)Indekomende5jaarruimtLianderalleresterende8.300

nekaldietmoffenpreventief.Voor2012ruimtLianderdevolgen-

debatch,gebaseerdopstrengenmethethoogsteaantalklanten.

•NetaanpassingenLianderbesteedtextraaandachtaanhetreducerenvanrisico-

vollestrengen(strengenmethoogstestoringskansenimpact).

•StoringverklikkersopordeOngeveer11%vandehuidigepopulatievanstoringsverklik-

kersfunctioneertnietbetrouwbaarmetaanzienlijkevertragin-

geninhetenergieherstelprocesalsgevolg.Liandergaatin2012

destoringsverklikkersvandemeestkritischestrengengericht

controlerenenwarnodigvervangen.In2011zijndeeerste

1.000storingsverklikkersgecontroleerd.In2012wordencirca

10.000verklikkersgecontroleerd.

•GSM-verklikkersIn2012plaatstLiandercirca1.200extraGSM-verklikkersop

strategischelocatiesinhetnetwerk.

•HerhaalstoringenDegetroffenmaatregelenomherhaalstoringenteminimalise-

renwordengecontinueerdenuitgebreidmetmaatregelenter

preventievangraafschades.Afhankelijkvanderesultatenuit

depilotmethetplaatsenvanautomatischezekeringenwordt

overgegaantoteenvolledigeuitrol.

Lianderinvesteertdekomendejarenaanzienlijkinhetplaat-

senvansensoreninhetnetenhetverderdigitaliserenvande

bedrijfsvoering.Doorhetnetverrewaarneembaaren-bedien-

baartemakenkunnenknelpuntenproactiefgeïdentificeerd

wordenenstoringensnellerverholpen.Dedigitaliseringvande

nettenencomponentenzalleidentoteenverderereductievan

dejaarlijkseuitvalduur.

Hetprocesvoorhetsignaleren,oplossenenregistrerenvansto-

ringen,metenzonderenergieonderbreking,isnaderbeschre-

veninbijlage7.Decalamiteitenorganisatievoordebeheersing

vancalamiteitenisbeschreveninhoofdstuk7.

5.3 spanningskwaliteit

Deverwachtekomstvanonderandereveelzonnepanelen,

micro-WKK’s,warmtepompen,elektrischeauto’senLED-ver-

lichtingkanleidentotoverschrijdingenvandenormenvoorde

spanningskwaliteit(powerquality)vandegeleverdeenergieen

totslechtwerkendeapparatuurbijklanten.Lianderverwacht

datdeinvloedvandekwaliteitvanspanningenstroomopde

totalebedrijfsvoering,planningenontwerpvandenettenver-

derzaltoenemen.Daarnaastisderegelgevingrondompower

qualityisinontwikkeling.

Lianderheeftdiversenetverzwaringenuitgevoerd,watheeft

geleidtoteenreductievanhetaantalspanningsklachtenvan

circa125in2007totcirca50in2010.

Dekwaliteitvandespanningismedeafhankelijkvandekwa-

liteitvandeafgenomenofgeleverdestroom.Lianderenzijn

klantenmoetendaaromgezamenlijkzorgenvoordekwaliteit

vanhetproduct“elektriciteit”.Diverseaspectenhebbenimpact

opdespanningskwaliteit:

Page 53: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 53

• Afwijkendspanningsniveau:Tehogespanningdoordecen-

traleopwekkers(zonnepanelen,micro-WKK’s,windturbines)

oftelagespanningdoorgrotebelastingen(elektrischeauto’s,

warmtepompen)kantotbeschadigingofslechtewerkingvan

apparatuurleiden;

• Dips:Hetoptredenvaneengrotespanningsdalingdooreen

kortsluitinginhetnet.Despanningzalgedurendekorte

tijd(inderegelkorterdan2seconden)onderde90%vande

nominalespanningzakken.Ditkantotprocesuitvalleiden

bijindustriëleklanten;

• Harmonischen:Afwijkingenindesinusvormvandespan-

ningdoorafwijkingenindesinusvormvandestroom.Dit

treedtsteedsvakeropbijnieuweapparatendoordetoepas-

singvanhalfgeleidertechnologie.Gevolgenzijnverkorte

levensduurvancomponenteneninextremesituatiesoverbe-

lastingenuitvalvansystemen;

• Asymmetrie:Afwijkingendoorasymmetrischebelastingen

(ongelijkmatigebelastingvandefasen)leidentotverminde-

ringvandeeffectiviteitvaneeninstallatieenextraverliezen;

• Snellespanningsvariaties(flikker):Veelvariatiesinhet

spanningsniveaugeveneenvariërendverlichtingsniveau.

Ditleidttothinder.Snellespanningsvariatiesontstaandoor

snellestroomvariaties.Dezezijnoverigensmedeafhankelijk

vandesterktevanhetnet.

Inparagraaf3.2.1vandeNetcodeiseenbeschrijvinggege-

venvandevereistekwaliteitvandespanning.Tenaanzien

vandiverseonderwerpen,zoalsdipsentransiënten,zijner

noggeenduidelijkeeisen.Hierovervindentussendediverse

belanghebbendennoggesprekkenplaats.OokbinnenEuropese

organisatiesalsdeCEER(CouncilofEuropeanEnergyRegu-

lators),Eurelectriceninternationalenormcommissieswordt

verdergewerktaanhettotalebouwwerkvannormenvoorde

kwaliteitvanspanningenstromen.

5.3.1 KwaliteitsbeoordelingLiandermeetdekwaliteitvandespanningsteekproefsgewijs.

NetbeheerNederlandmaaktvoordegezamenlijkenetbeheer-

dersinNederlandeenanalysevandediversemetingenenrap-

porteertaandenetbeheerdersendeEnergiekamer.

Naastdezemetingen,dieeenglobaaloverzichtgevenvande

kwaliteitvandenetteninNederland,verrichtLiandernog

aanvullendemetingenopspecifiekeplekkenombijvoorbeeldde

invloedvandecentraleopwekkerstekunnenbeoordelen.Ook

wordtergemetenbijaangeslotenklantendieproblemenheb-

benmetdekwaliteitvandespanning.

5.3.2KwaliteitsverbeteringLianderplaatstslimmemeters,maaktmiddenspanninsruim-

tenintelligentenvoorzietonderstationsvansensorenommeer

inzichttekrijgenindekwaliteitvanspanningenstroom.Omsnel

dekwaliteittekunnenbepalenuitdegrotehoeveelheidmeetdata

isdoorLiandereen“ABCDEF-classificatie”ontwikkeld.Dekwali-

teitkanvariërenvanklasseA=zeergoedtotklasseF=zeerslecht.

Degrenstussenacceptabelekwaliteitenonvoldoendekwaliteit

ligtophetgrensvlaktussenKlasseCenKlasseD.(ZieFiguur31)

Lianderondersteuntookhetonderzoekophetgebiedvanspan-

ningskwaliteit,zoalsinhetPQ-labvandeTechnischeUniversi-

teitEindhoven.

Figuur 31 - “ABCDEF”- classificatie op diverse punten in het Liander-net

Dev

iati

on

185 190 195 200 205 210 215 220 225 230 235 240 245 250 255 260 265 270 275

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

Class FL1 Class E Class D Class C Class B Class AL2 L3

Voltage (V)

Page 54: KCD Liander 2011

54

5.4 kwaliteit netcomponenten

5.4.1KwaliteitsbeoordelingLianderbeoordeeltdekwaliteitvanzijnnetcomponentenals

overwegendgoed.Risico’senaandachtspunteninhetneten

metbetrekkingtotdecomponentenheeftLianderinbeelden

daarwaarbenodigdvoertLiandereenactiefvervangingsbe-

leid.(ZieTabel23)

HoogspanningInhetjaar2010zijnerintotaal2.795storingeninhethoog-

spanningsnetgeregistreerd.29%vandestoringenisveroor-

zaaktdoorgestoordecomponenten,in15%vandegevallen

betrofheteendefectecomponent.Demeestestoringenhebben

betrekkingopschakelinstallaties(31%),transformatorinstal-

laties(15%),dataconcentratorsengateways(8%)enbeveili-

gingssystemen(8%).(ZieFiguur32)

Figuur 32 - Verdeling storingen op componentniveau in het hoogspanningsnet

3%3%

5%

5%

6%

6%

6%

8%8%

15%

31%

1%1%2%

Schakelinstallatie

Transformatorinstallatie

Dataconcentratie

en Gateway

Beveiligingsystemen

Overdrachtssysteem

(Telecom)

Conventionele besturing,

bewaking en bediening

Hulpspanningvoorziening

Luchtdrukinstallatie

Meting

Licht en kracht installaties

Luchtbehandeling

Veiligeidsvoorziening

Terreinvoorziening

Anders

Netdeel Componentgroep Beoordeling

Hoogspanning Kabels De 50kV kabels functioneren qua betrouwbaarheid naar behoren. Liander rondt de

vervanging van 50kV-massakabels in de komende jaren af. Lekkages van oliedrukkabels zijn

door een actief beleid sterk verminderd.

Transformatoren Het overgrote deel van de populatie functioneert naar behoren. Bij een deelpopulatie van

circa 100 stuks is er een potentieel probleem met de regelschakelaar-aandrijving. Liander

implementeert in de komende jaren een detectiesysteem waarmee de impact van een storing

wordt geminimaliseerd. Daarnaast vergroot Liander zijn populatie reservetransformatoren.

Schakelvelden In het algemeen voldoen de schakelvelden aan de door Liander gestelde kwaliteitseisen.

Liander vervangt in de komende 15 jaren de oliegevulde 50kV-installaties omdat op de

langere termijn de beschikbaarheid van kennis en reservedelen niet meer gegarandeerd is.

Stations-automati-

sering

Vanwege beheersbaarheid en standaardisatie vervangt Liander de eerste generaties

elektronische stationsautomatisering en RTU’s (tbv. datacommunicatie) door nieuwe

systemen op basis van SAsensortechniek.

Middenspanning Kabels Zowel GPLK als kunststofgeïsoleerde kabels functioneren naar behoren. Zorgpunten zijn

sommige typen verbindingsmoffen. Liander vervangt momenteel actief alle Nekaldietmoffen.

Transformatoren Bij de distributietransformatoren is de uitval momenteel uitzonderlijk laag. De verwachting is

dat op termijn het “run to fail” beleid wordt omgezet in een meer toestandafhankelijke aanpak.

Schakelvelden Schakelvelden functioneren naar behoren. Er is aandacht voor potentieel faalgedrag van

vacuümschakelaars en voor verklevingen.

Laagspanning Kabels De netkabels zijn al jaren zeer betrouwbaar. Zowel net- als aansluitkabels geven momenteel

geen aanleiding tot aanvullende maatregelen.

Ten aanzien van de Ravo-G kabel, uit de vroege jaren 70, loopt op dit moment een extra

veiligheidsonderzoek bij de KEMA.

Tabel 23 - Kwaliteitsbeoordeling per componentgroep

Page 55: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 55

MiddenspanningBinnendecategoriecomponentfalenzorgenmofstoringenvoor

hetgrootsteaandeelmet61,0%vandeuitvalduur.Ditbetreft

52,5%vandestoringen.Kabelstoringenzijndaarnaastver-

antwoordelijkvoor28,9%vandeuitvalduuren24,4%vanhet

aantalstoringen.Hetresterendedeelwordtveroorzaaktdoor

anderecomponenten.(ZieFiguur33)

VanallemofstoringenisdeNekaldietmofmet24,4%degroot-

steveroorzakervanstoringen.Liandergaatindekomende5

jaardittypemoffenpreventiefruimen.DemoftypenLovink-

olieenLovink-siliconenvormenmetrespectievelijk20,5%en

15,7%ookeensignificantebronvanstoringen.(ZieFiguur34)

LaagspanningBinnendecategorieLScomponentfalenveroorzakenfalende

moffen67,7%vandeverbruikersminutenen53,0%vanhet

aantalstoringen.26,4%vanuitvalduuren35,5%vanhet

aantalstoringenwordtveroorzaaktdoorkabelstoringen.Het

resterendedeelwordtveroorzaaktdooranderecomponenten.

(ZieFiguur35)

Massamoffenzijnverantwoordelijkvoor35,9%vandeLS

mofstoringen.WikkelmoffenenLovink-moffenleverenmet

respectievelijk22,9%en15,0%ookeenaanzienlijkebijdrage

aanhettotaalmofstoringen.(ZieFiguur36)

52,5%

23,1%

24,4%

Moffen

Kabel

Andere component

periode jan. t/m aug. 2011

Componentfalen MS (aantallen)

61,0%

10,1%

28,9%

Moffen

Kabel

Andere component

periode jan. t/m aug. 2011

Componentfalen MS (uitvalduur)

Figuur 33 - Verdeling componentfalen - Middenspanning

15,7%

24,4%

9,4%

9,4%

20,5%

7,1%

13,4% ABBKabeldonolieLovinkolieLovinkSiliconenMassamofNekaldietTeceAnderemoffen

Moftypen MS

Figuur 34 - Verdeling mofstoringen per type (MS)

53,0%

11,5%

35,5%

Moffen

Kabel

Andere component

periode jan. t/m aug. 2011

Componentfalen LS (aantallen)

67,7%

6,5%

26,4%

Moffen

Kabel

Andere component

periode jan. t/m aug. 2011

Componentfalen LS (uitvalduur)

Figuur 35 - Verdeling componentfalen - Laagspanning

35,9%

22,9%

15,0%

4,7%3,9%

3,4%1,9%

12,2% MassamofWikkelmofLovinkCellpackGuroNekaldietTeCeAnderemoffen

Moftypen LS

Figuur 36 - Verdeling mofstoringen per type (LS)

Page 56: KCD Liander 2011

56

Knelpuntenenrisico’sMedeopbasisvanstoringenlegtLianderdeopindividuele

locatiesgerichteknelpuntenvastinhetzogenaamdeknelpun-

tenregister.Deorganisatiebredeendemeeroppopulatiesge-

richteassetgerelateerderisico’szijnbehandeldinhoofdstuk3.

Permei2011heeftLiander388openstaandeknelpuntenge-

registreerdinhetknelpuntenregister,welkevoor67%betrek-

kinghebbenopMS.(ZieFiguur37)

34%vandeopenstaandeknelpuntenheeftbetrekkingopkwa-

liteit.Deoverigeknelpuntenhebbenbetrekkingopcapaciteit,

veiligheidofactiviteitenvanderden.(ZieFiguur38)

Vande132kwaliteitsknelpuntenheeft61%betrekkingopMS,

36%betreftLSen3%HS.29kwaliteitsknelpuntenhebbende

waardering“hoog”en2knelpuntendewaardering“zeerhoog”

(asbestennekaldietmof).(ZieTabel24)

67%

30%

3%

E-HS, >35kV

E-MS, t/m 35kV

E-LS, <1kV

Knelpunten per netvlak

Figuur 37 - Verdeling openstaande knelpunten

HS-MS-LS (dd. 6 mei 2011)

63%

34%1%

2% Kwaliteit

Capaciteit

Veiligheid

Activiteiten derden

Knelpunten per aandachtsgebied

Figuur 38 - Aandeel kwaliteitsknelpunten (dd. 6 mei 2011)

AantalvanDiscipline Hoogsterisico

Discipline Componenttype n.t.b. Nihil Laag Medium Hoog ZeerHoog

Eind-totaal

E-LS Aansluiting 0 0 0 0 2 0 2

Kabel 0 0 0 1 1 0 2

Totaal E-LS 0 0 0 1 3 0 4

E-MS Eindsluiting 1 0 0 0 0 0 1

Installatie 0 1 0 3 0 0 4

Kabel 2 4 7 54 7 0 74

Mof 0 0 0 0 1 1 2

Totaal E-MS 3 5 7 57 8 1 81

E-HS Behuizing en Tertiair 0 0 0 1 0 0 1

Beveiligingsystemen 0 0 1 1 1 0 3

Conventionele besturing, bewaking

en bediening

0 0 0 0 2 0 2

Lijn 1 0 0 1 3 0 5

Massakabel 0 0 2 1 0 0 3

Oliedrukkabel 1 0 0 0 1 0 2

Overdrachtssysteem (Telecom) 0 0 0 0 3 0 3

Schakelinstallatie 1 0 2 4 5 1 13

Toonfrequentinstallatie 7 0 1 0 1 0 9

Transformatorinstallatie 0 1 0 3 2 0 6

Totaal E-HS 10 1 6 11 18 1 47

Eindtotaal 13 6 13 69 29 2 132

Tabel 24 - Risicowaardering kwaliteitsknelpunten (d.d. 6 mei 2011)

Page 57: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 57

5.4.2 KwaliteitsverbeteringLianderwaardeertdekwaliteitvandenetinfrastructuurencom-

ponentenalsoverwegendgoed.Daarwaarsprakeisvanonvol-

doendekwaliteitvoertLianderconcreteverbeteringendoor.

Hoogspanning• In29stationsstaanoliegevulde50kV-schakelinstallaties

opgesteld.Deinstallatieszijncompact,solideenkenneneen

hogebetrouwbaarheid.Deinstallatiesvergenrelatiefveelon-

derhoudenhebbenbeperkteolielekkage.Opbasisvananalyses

voertLianderhetbeleiddatersprakeisvaneenbeheersbare

situatieendatde50kVCoqinstallatiesnogzeker15tot20jaar

inbedrijfblijven.Vervangingvindtplaatsophetmomentdat

anderefactoren,zoalscapaciteitsproblemen,daartoenopen.

AlsverbeteractiesvoertLianderspecialistischediagnostieken

uitenonderzoektLianderdemogelijkheidtotaanschafvan

transportabelenoodinstallatie(s).

• Hetfaalgedragvanvermogenstransformatorenwerd10jaar

geledenvooralbepaalddoorproblemenmetderegelschakelaar.

Doorhettoepassenvanspecialistischemeetsystemenen

diagnosemethodenishetaantalstoringeninregelschakelaars

sterkafgenomenenondercontrole.Deaandachtverschuift

naarverouderingvanpapierisolatie(wikkelingen)endoorvoer-

isolatoren.Lianderevalueertdemogelijkhedenvanhetregene-

rerenvandeolie-papierisolatie,omdaarmeeeensignificante

levensduurverlengingterealiseren.DaarnaastvolgtLiander

ontwikkelingen(Cigré,Cired)ophetgebiedvanvaststellenvan

papierkwaliteitnauwgezet.

• Infebruari2011heeftLianderhetbeleidtenaanzienvan

reservestellingvoorHStransformatorenbijgesteld.De

hoogspanningsnettenvanLianderzijnvolgenshetn-1principe

opgebouwd.Ditbetekentdatelkewillekeurigecomponentkan

uitvallenzonderdatditlangdurigegevolgenheeftvoordeconti-

nuïteitvandeenergielevering.Inelkonderstationstaatdaarom

eenreservetransformator.Inverbandmetherstel-enlever-

tijden(3maandentoteenjaar)heeftLianderbeslotenomhet

aantaltransformatorenindealgemenereserveuittebreiden.

Dezewordeningezetophetmomentdaterergenslangdurig

geensprakemeerisvaneenn-1situatie.Demaatregelverkort

deperiodevaneenn-situatie.

• RemoteTerminalUnits(RTU)vormendeverbindingtus-

sendehoogspanning-,onder-,schakel-enregelstationsende

bedrijfsvoeringcentra.Viadezeunitswordenalleverzamelde

gegevensuitdebetreffendestationsnaaronderanderehet

netbewakingssystemenvanLianderenvanTenneTgestuurd.

Liandervervangtdeunitsenanderesecundaireapparatuur

voorde10kVinstallatiesindeperiode2010tot2017doorde

SAsensor.Voordelenhiervanzijnonderanderestandaardisatie

opgroteschaalenextrafunctionaliteitvoorfoutplaatslokalisa-

tieenpowerqualitymeting.Tevensishetsysteemopafstand

teonderhoudenenisdeverwachtelevensduurlangerdandie

vanbestaandesystemen.Doorhetintroducerenvanhetsys-

teembrengtLiandereennatuurlijkescheidingaantussenhet

secundairesysteemvanLianderenvanTenneTaangeziende

doorTenneTbeheerdenettendoorRTUverbondenblijvenmet

debuitenwereld.

Middenspanning• Hetmerendeelvandestoringenwordtveroorzaaktdoornekal-

dietmoffenenoliegevuldemoffenvanLovink.Indekomende

jarenrondtLianderderuimingvannekaldietmoffenaf.Het

aantalstoringeninLovink-oliemoffenindeperiode2005-2010

wijstopeenmogelijketoenameindekomendejaren.Enkele

anderenetbeheerderszien(nog)geentoenamevanstoringen.

Liandermonitortonverminderdhetfaalgedrag.

• Hetgebruikvanpersverbindingenbijmassievealuminium

geleidersleidttotstoringenmetnamebijzwaaren/ofwisse-

lendbelasteverbindingen.Ditisaanleidinggeweestomhet

beleidtewijzigenenovertegaannaarschroefverbindingen.

Liandervervangtdehuidigepersverbindingenpreventief.

• MetbetrekkingtotdeMSschakelvelden,heeftLiander

vastgestelddateendeelpopulatievandeSVSinstallatieseen

verhoogdekansheeftopuitvaltengevolgevanhetlekken

vandevacuümonderbreker.Daarnaasttredenstoringenop

tengevolgevannietjuisteopstellingsconditiesmetbetrek-

kingtotvocht,vuilentemperatuur.Ditheeftertoegeleiddat

Liandervoorbestaandepopulatiesaanpassingenheeftdoor-

gevoerd.Liandersteltmomenteelinstandhoudingsbeleidop

omderisico’sverdertemitigeren.

• Verklevingiseenprobleemdatbijmeerderetypenscha-

kelveldenoptreedtmetaselectiviteittotgevolg.Liander

onderzoektdesituatieopbasiswaarvanLianderin2012

verbeteractiesdoorvoert.

• 10kVinstallatiesvanhettypeL-Conel,HF-Conel,C-mate-

riaal,IC4enCOQzijncompact,solideenkenneneenhoge

betrouwbaarheid.Deinstallatieshebbenbeperkteolielek-

kage.OpbasisvananalysesvoertLianderhetbeleiddater

sprakeisvaneenbeheersbaresituatieendatdeinstallaties

nogzeker15tot20jaarinbedrijfblijven.Vervangingvindt

plaatsophetmomentdatanderefactoren,zoalscapaciteits-

problemen,daartoenopen.Liandervergrootexpertiseen

kennisophetvlakvandittype10kVinstallatiesenlegteen

voorraadreservedelenaan.

Laagspanning• LiandervervangtdeRavo-Gaansluitkabelsnietmassaal,

maarvervangtdezeaansluitkabelswelpreventiefopnatuur-

lijkemomenten.

• Liandervervangtstalenmeterborden,inclusiefaansluitka-

bel,voorafgaandaandeuitrolvanslimmemeters.

Lianderontwikkeltdecompetentieconditiemanagementom

dekwaliteitvandeelektriciteitsleveringopdelangeretermijn

structureelteverbeteren.Conditiemanagementrichtzichop

hetanalyserenvanprestatiesvancomponentenenhetaande

handhiervanopzettenvaninstandhoudingsbeleid.

Page 58: KCD Liander 2011

58

5.5 veiligheid en duurzaamheid van het net

Lianderbeschiktovereenveilignetendraagtzorgvooreen

veiligewerkomgeving.Inhetkadervanmaatschappelijkver-

antwoordondernemenreageertLianderookopdetoenemende

maatschappelijkezorgvoorveiligheidenduurzaamheid.Inhet

bijzondervoertLianderdevolgendeverbeteringendoor:

• Veiligheidsaarding

Lianderheeftbeslotenom,bijdeaanlegvannieuwelaag-

spanningsnettenenwaarmogelijkinbestaandenetten,

eenveiligheidsaardingaantebiedenbijdeaansluiting.De

verantwoordingvooreenveiligheidsaardingberustbijde

eigenaarvandeaangeslotenhuisinstallatie.Individuele

huiseigenarenbeschikkenechternietaltijdovervoldoende

kennisomdeaanlegendeconditievandezeaardingtekun-

nenbeoordelen.Methetaanbiedenvandezeaardinggeeft

Lianderinhoudaanzijnmaatschappelijkeverantwoordelijk-

heidvoorhetbevorderenvanveiligheidbijzijnklanten.

• VeiligheidlichtmasteninAmsterdam

Lianderheeftin2010eenbindendeaanwijzinggekregen

metbetrekkingtotdeveiligheidvandeaansluitingenvan

lichtmasteninAmsterdam.Volgensdezeaanwijzingwordt

opeenaantalplaatseninAmsterdamdenetspanningniet,

ofnietsnelgenoegafgeschakeldalserinhetnetkortsluiting

ontstaat,waardoorlantaarnpalenondereenontoelaat-

barespanningkunnenkomentestaan.Intotaalstaaner

ongeveerhonderdduizendlantaarnpaleninAmsterdam.Bij

eenbeperktdeelmoetdeaansluitingwordenaangepast.De

werkzaamhedenlopenvolgensplanningenwordenuiterlijk

eind2013afgerond.

• Veiligheidsrichtlijnvoorlaagspanningsnetten

Binnendesectorzijnin2011de“Veiligheidsbepalingenvoor

nieuweLS-distributienetteneneenminimaalveiligheidsni-

veauvoorbestaandenetten”opgesteld,waarbijinhogemate

totharmonisatiemetdeNEN1010isgekomen.Inaanvulling

opdeNEN1010zijnmaatregelenvoorgeschrevenvoordeaar-

dingvaninhetverledenaangelegdenettenvoorzoverdeze

nietvoldoenaandein1989en1997opgesteldeRichtlijnen.

Bijoptredendefoutspanningengroterdan66Venlangerdan

5secondenmoetennettenwordenvervangenofgerenoveerd.

Determijnwaaropdezeaanpassingenplaatsmoetenvinden

hangtafvanhetingeschatterisico.

• Asbest

Inhetverledenzijnasbesthoudendematerialentoegepast

inzoweldeelektriciteits-alsgasinfrastructuur(leidingen,

installatiesengebouwen).Ineenvooronderzoekzijnde

asbestverdachteruimteninbeeldgebracht.Deeerstepilots

omdezeruimtenteinventariserenen,indiennoodzakelijk

tesaneren,zijnopgestart.Ooklopenerprogramma’som

asbestrisico’sbijbepaaldecomponenten(veelalbluskamers

vanbepaaldetypenvermogenschakelaars,maarookpak-

kingmateriaal)wegtenemenoftebeheersen.Eenbelangrijk

uitgangspuntvanhetbeleidisdeveiligheidvoormedewer-

kers.Voormedewerkersdieinasbestverdachteruimtenko-

menisdevoorlichting‘Asbestherkenning’gestart.Medewer-

kersdieindezeruimtenwerkzaamhedenmoetenuitvoeren

krijgendaarnaastdeinstructie‘GebruikvanPersoonlijke

Beschermingsmiddelen’.

• Lekkagesuitoliedrukkabels

Uitdestatistiekenvanoliedrukkabelsinhet50kV-netkan

wordenopgemaaktdateropjaarbasisgeregeldhoeveelheden

isolatieolieaangevuldworden.Deweglekkendekabelolie

komt,zolanghetleknietisgevonden,inhetmilieuterecht.

AfgelopenjaarheeftLiandergekozenvooreenpreventieve

methodiek:bijalleverbindingenwaaropisbijgevuld,contro-

leertLianderverdachteonderdeleninhethydraulischesys-

teem.Sinds2010zijnveellekkengedichtenisdehoeveelheid

oliedieLianderbijvultmetcirca90%verminderd.Ondanks

dezegoederesultatenblijftLianderzoekennaaralternatie-

venomhetolieverbruikverderterugtedringenrichtingnul.

IndekomendeperiodevoertLianderproevenuitmetnieuwe

technieken,waarondereenmethodiekvandoteringvangas

aandeolie.Doormiddelvangassnuffelapparatuurishet

danmogelijkomkleinerelekkendannutedetecterenente

dichten.

Page 59: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 59

5.6 onderhouds- en vervangingsplan

Liandersteltjaarlijkseenactiviteitenplan(jaarplan)vastdat

bestaatuitverschillendeonderdelen:

• Onderhoudsplan(toegelichtinhoofdstuk5)

• Investeringsplan,datbestaatuittweeonderdelen:

- Vervangingsplan(toegelichtinhoofdstuk5)

- Uitbreidingsplan(toegelichtinhoofdstuk6)

Deinhetactiviteitenplangenoemdewerkzaamhedenzijnde

volgende.(ZieFiguur39)

Vooronderhoudsplanenhetvervangingsplangeldt:

• Bedragenzijnexclusiefkostenvoordeplaatsingen/of

vervangingvanslimmemeters;

• Bedragenbetreffendirectekostenenzijnopgebouwduit

kostenvoorpersoneel,materialenendienstenderden;

• Algemeneofindirectekostenzijngeenonderdeelvan

genoemdeplannen;

• Bedragenzijnexclusiefinflatieengebaseerdophet

verwachteprijsniveauvan2012;

• Bedragenvoor2012zijnsamengesteldopbasisvanhet

activiteitenplan2012.Deoverigejarenzijnprognosesin

hogeremateindicatief.

5.6.1 OnderhoudsplanIndeperiode2010-2011heeftLiandercirca€19miljoenmeer

onderhoudverrichtdangeplandinhetKCD2010-2016,realisa-

tiecijfers2011opbasisvanEindejaarsverwachting(EJV).Voor

dekomendejarengeldtdatLianderstructureelmeeronder-

houdsactiviteitenuitvoertdanindeafgelopenjaren.Liander

verhoogthetonderhoudsplan2012tenopzichtevan2011met

circa€20miljoen.Hetverhoogdeniveau2012wordtinde

daaropvolgendejarengehandhaafd.(ZieFiguur40)

Definities

Amoveren Sloop en verwijderen van leidingen, installaties, aansluitleidingen e.d.

Modificatief onderhoud Vervangen van storingsgevoelige of gestoorde componenten, wijzigen of verplaatsen van installaties,

leidingen, aansluitleidingen e.d.

Preventief onderhoud Controle, inspecties en metingen. Vervangen van onderdelen van componenten ter voorkoming van

storingen

Schades Veiligstellen en reparatie infrastructuur na veroorzaken van schade

Storingen Veiligstellen en reparatie infrastructuur na constatering van storing

Vervangingen op eigen initiatief Vervanging van componenten op grond van tekortschietende condities van bedrijfsmiddelen, of op grond

van het niet kunnen voldoen aan netperformance-indicatoren

Reconstructies Vervanging van componenten op grond van activiteiten van derden (met name beheerders van openbare

ruimte en wegbeheerders)

Uitbreiding Nieuwe aanleg op nieuwe locaties van verbindingen, stations of aansluitingen

Verzwaring Vervanging van componenten op grond van een toename van de gevraagde capaciteit

Figuur 39 - Positionering onderhoud- en vervangingsplan

Jaarplan

Onderhoudsplan Investeringsplan

Vervangingsplan Uitbreidingsplan

- Amoveren

- Modif. onderhoud

- Prev. onderhoud

- Storingen/schade

- Vervangingen

op eigen initiatief

- Reconstructies

- Uitbreiding

- Verzwaring

Figuur 40 – Onderhoudsplan: realisatie 2010-2011 en plan 2012-2014

Onderhoudsplan

mln

2010 2011 2012 2013 2014

HS

MS/LS

Real. 2010/EJV 2011

Plan

KCD 2010-2016

103

28

93

25

115

36

115

35

115

35

118131

151 150 150

Page 60: KCD Liander 2011

60

Terugblik

Indeperiode2010en2011(opbasisvanEJV)heeftLiandervoor

dehoogspanningsnettenintotaalvoorcirca€6mlnminder

onderhoudverrichtdanzoalsgeplandinhetKCD2010-2016.

(ZieTabel25)

Devolgendeactiviteitenlateneenafwijkingzientenopzichte

vandeoorspronkelijkeplanning:

• Alsgevolgvanhetingezettebeleidwordteensteedsgroter

deelvandepreventieveonderhoudshandelingenoptoestands-

afhankelijkebasisuitgevoerd;

• Derealisatiecijfersoppreventiefonderhoud(pxq)moetenworden

bezieninsamenhangmetderealisatiecijfersopdepoststoringen,

omdateendeelvanhettoestandsafhankelijkonderhoudwordtge-

boektviahetsysteemwaarinstoringenwordengeadministreerd

endaardoorookalsstoringenindeboekenterechtkomt;

• Preventiefonderhoudregulierbestaatvooreengrootdeeluit

inspectiesenfunctionelecontroles,dezezijnconformde

verwachtingenuithetvorigeKCDuitgevoerd;

• Onderpreventiefincidenteelenmodificatiefonderhoudvinden

projectmatigeonderhoudsactiviteitenplaats.In2010ishieraan

metnameminderbesteedomdateeninhetplanopgenomen

projectvan€4mlnvooraanpassingvandeaandrijvingvan

scheidersinzes50kVonderstationsopeenandere(veelgoed-

kopere)wijzeisuitgevoerd;

• Per1september2011laathetvoortschrijdendejaargemiddelde

voorHS-storingeneendalendetrendzien,met10onderbre-

kingenvandeleveringeneenbijdragevan0,6minutenaande

totaleuitvalduurperklant;

• DekostenvanbeheerblijvenachteromdatinhetvorigeKCD

nogonvoldoenderekeningwasgehoudenmetdeontwikkeling

vandezekostennaoverdrachtvaneengrootdeelvandeHS-

nettenaanTenneT.In2012nemendezekostenoverigenst.o.v.

2010/2011weertoedoornieuwebeheeractiviteitenwaaronder

extraafstemmingsoverlegmetdeserviceproviderenTenneT;

• Voor2011geldtdaarnaastdatmateriaalprijsstijgingen,

loonkostenontwikkelingetc.leidentothogereuitgavenaan

onderhoudskosten.

Tabel 26 - Terugblik Onderhoudsactiviteiten midden- en laagspanning 2010-2011

OnderhoudsplanMSenLSLiander 2010 2011

Soortactiviteit omschrijving eenheid KCD Realisatie KCD EJV

AMOVEREN Verwijderen Aansluiting stuks 17.000 19.069 17.000 14.735

Verwijderen kabel km 180 175 190 211

MODIF. ONDERHOUD Wijzigen of verplaatsen aansluiting stuks 18.000 16.101 18.000 17.530

PREV. ONDERHOUD Spanningsklachten stuks 270 269 270 236

Persprogramma nekaldiet-moffen stuks 2.000 1.929 2.000 1.290

Thermografische inspecties stations stuks 4.500 3.818 4.000 2.850

TMA plus inspecties stations in MainT stuks 14.000 11.481 14.000 15.170

SCHADES LS aansluitkabelschade herstellen stuks 2.950 2.948 2.900 2.950

LS netkabelschade herstellen stuks 1.550 1.312 1.500 1.455

MS kabelschade herstellen stuks 350 247 340 255

STORINGEN 1e lijns (netzekering) storing stuks 30.500 27.658 30.300 25.300

LS aansluitkabelstoring herstellen stuks 3.500 3.902 3.500 3.990

LS kabelstoring hoofdaders herstellen stuks 1.800 2.418 1.800 2.280

LS kabelstoring OV/tariefaders herstellen stuks 2.200 2.064 2.200 2.000

LS-netzekering hoofdaders en OV/tariefaders

herstellen

stuks 10.200 10.860 10.000 10.230

MS kabelstoring herstellen stuks 520 599 510 545

TOTAAL ONDERHOUDSPLAN FINANCIEEL mln € 85,0 92,6 85,0 102,6

OnderhoudsplanHSLiander 2010 2011

Soortactiviteit eenheid KCD Realisatie KCD EJV

Preventief onderhoud regulier mln € 9,2 8,5 9,0 10,0

Preventief onderhoud incidenteel mln € 6,4 3,6 6,0 5,8

Amoveren mln € 1,0 0,6 1,0 0,8

Modificatief onderhoud mln € 3,0 2,0 3,0 2,1

Storingen mln € 3,8 4,8 3,5 4,5

Beheer mln € 6,3 4,9 6,3 4,6

Totaal onderhoudsplan financieel mln € 29,7 24,5 28,8 27,8

Tabel 25 - Terugblik Onderhoudsactiviteiten hoogspanning 2010-2011

Page 61: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 61

Indeperiode2010-2011heeftLiandervoordemidden-enlaag-

spanningsnettenvoorcirca€25mlnmeeronderhoudverrichtdan

geplandinhetKCD2010-2016.(ZieTabel26,pagina58)Devol-

gendeactiviteiten,zoalsbeschreveninhetKCD2010-2016,laten

eenafwijkingzientenopzichtevandeoorspronkelijkeplanning:

• Amoveren-Toenameverwijderenkabelsinhetkadervan

MVOoverwegingenenextraaandachtopondergrondse

infrastructuurvanuitdeWION;

• Modificatiefonderhoud-Afnamewijzigenaansluitingen

(klantgedrevenwerk)doorveranderingeconomischeomstan-

digheden;

• Preventiefonderhoud-Afnamevanactiviteitendooro.a.

wijzigingeninbeleid(thermografischeinspecties),aanpak

(preventiefvervangennekaldietmoffeninplaatsvanhet

persprogramma)enplanning(aanscherpingTMAprogram-

mavanuiteerdereraming);

• Schadesenstoringen-Bijschadeszienweeenafnameals

gevolgvaninspanningenrondomschadepreventie,deLS

enMS-kabelstoringenzijnin2010en2011hogerdaninhet

KCDverwacht,welzienwein2011tenopzichtevan2010

eendalingalsgevolgvanextrainspanningengerichtophet

terugdringenvanStoringsverbruikersminuten.

Eenaantalactiviteitenisuitgevoerd,dietijdensdetotstand-

komingvanhetvorigeKCDnietofinminderematewaren

voorzien,waaronderadditioneleinspanningentenaanzienvan

hetterugdringenvanstoringsverbruikersminuten,uitgebreide

inventarisatievanasbestincomponentenenstationsenextra

metingenvanaansluitingenvoordeopenbareverlichtingin

Amsterdam.

Materiaalprijsstijgingen,loonkostenontwikkelingetc.hebben

eveneensgeleidtothogereonderhoudskostenin2010en2011.

VooruitblikOnderhoudsactiviteitenzoalsLianderdezeheeftvastgesteldin

zijnactiviteitenplan2012zijnophoofdlijnenookvantoepas-

singopdejaren2013en2014.Lianderverhoogthetonder-

houdsplan2012tenopzichtevan2011metcirca€20miljoen.

Hetverhoogdeniveau2012wordtdedaaropvolgendejaren

gehandhaafd.

LianderverhoogthetonderhoudsplanHS2012tenopzichtevan

2011metcirca€8miljoen.Hetverhoogdeniveau2012wordtde

daaropvolgendejarengehandhaafd.(ZieTabel27)

OnderhoudsplanHSLiander

Soortactiviteit eenheid 2012 2013 2014

Preventief onderhoud regulier mln € 8,0 8,4 8,7

Preventief onderhoud incidenteel mln € 13,6 10,0 10,0

Amoveren mln € 0,5 1,0 1,0

Modificatief onderhoud mln € 2,4 4,5 4,5

Storingen mln € 4,8 4,5 4,5

Beheer mln € 6,4 6,5 6,5

Totaal onderhoudsplan financieel mln € 35,7 34,9 35,2

Tabel 27 - Vooruitblik Onderhoudsactiviteiten Hoogspanning 2012-2014

Tabel 28 - Vooruitblik Onderhoudsactiviteiten Midden- en Laagspanning 2012-2014

OnderhoudsplanMSenLSLiander

Soortactiviteit omschrijving eenheid 2012 2013 2014

AMOVEREN Verwijderen Aansluiting stuks 17.000 18.000 18.500

Verwijderen kabel km 208 225 230

MODIF. ONDERHOUD Wijzigen of verplaatsen aansluiting stuks 16.500 16.400 18.700

PREV. ONDERHOUD Spanningsklachten stuks 335 270 260

Thermografische inspecties stations stuks 2.500 2.500 2.500

TMA plus inspecties stations in MainT stuks 15.000 15.000 15.000

SCHADES LS aansluitkabelschade herstellen stuks 3.000 2.950 2.900

LS netkabelschade herstellen stuks 1.300 1.300 1.300

MS kabelschade herstellen stuks 240 240 230

STORINGEN 1e lijns (netzekering) storing stuks 28.300 29.000 28.500

LS aansluitkabelstoring herstellen stuks 3.850 3.700 3.650

LS kabelstoring hoofdaders herstellen stuks 2.000 1.900 1.850

LS kabelstoring OV/tariefaders herstellen stuks 1.900 1.950 1.900

LS-netzekering hoofdaders en OV/tariefaders herstellen stuks 10.900 10.000 9.900

MS kabelstoring herstellen stuks 600 550 530

TOTAAL ONDERHOUDSPLAN FINANCIEEL mln € 114,9 114,9 114,9

Page 62: KCD Liander 2011

62

• In2012voertLiandereengrootasbestsaneringsprogramma

uitindeonderstations.Ditleidttoteenincidenteleverhoging

vanhetonderhoudsbudgetmetcirca€5miljoen.

• Vanaf2012voorzietLiandereenstijgingvanhetaantal

groterevisies,benodigdomouderecomponenten-metname

vermogenstransformatorenenschakelsystemen-ingoede

conditietehouden.Vanaf2013wordtdevrijkomendefinanci-

eleruimtedoorafrondingvanhetasbestprojectgebruiktom

ditteversnellen.

LianderverhoogthetonderhoudsplanMS/LS2012tenopzichte

van2011metcirca€12miljoen.(ZieTabel28,pagina59)Het

verhoogdeniveau2012wordtindedaaropvolgendejaren

gehandhaafd:

• Liandervoorzieteentoenameinhetamoveren(prijsenaantal)

enmodificerenvanaansluitingen(sterkstijgendekosten,met

namevoorOVnemendekostensterktoedoorzwaardereveilig-

heidseisenbijhetwerkenaanbestaandeaansluitingen);

• Additionelekostentengevolgevanuitbreidinggraafschade-

preventieteams;

• Additioneelonderhoudinverbandmetasbestproblematiekin

sommigeMSR’s.

5.6.2 VervangingsplanTenaanzienvanhetvervangingsplangeldtdatLiandereveneens

eentoenamevoorziettenopzichtevanwatinhetvorigeKCDis

aangegeven.Indeperiode2010en2011(opbasisvanEJV)zijnde

vervangingskostenlichthogerdangeplandinhetKCD2010-2016.

VoordedriekomendejarenverwachtLianderintotaalcirca€264

miljoenaanvervangingentedoen.Ditisruim50%meerdanin

deovereenkomstigejarenvanhetKCD2010-2016.(ZieFiguur41)

TerugblikIndeperiode2010(werkelijkerealisatie)isruimschootsmeer

aanvervangingsinvesteringenHSgerealiseerddaninhetKCD

voordatjaarwasgeraamd.(ZieTabel29)

Devolgendeactiviteitenlateneenafwijkingzientenopzichte

vandeoorspronkelijkeplanning:

• InhetvorigeKCDisteweinigrekeninggehoudenmetderecon-

structiesvan(delen)van50kVverbindingen(o.a.Sassenheim-

Noordwijk,Hemweg-Marnixstraat,Oterleek-Heerhugowaard).

Intotaalishierin2010€3miljoenaanuitgegeven;

• InhetvorigeKCDwasnoggeenrekeninggehoudenmetde

vervangingvanasbesthoudendeschakelaars.In2010ishier

eenaanvangmeegemaakt(circa€2miljoen);

• InonderstationWinterswijkzijntweetransformatoren

vervangendoornieuwetransformatorenmeteenlagerecapa-

citeit.Eénvandevrijgekomentransformatorenisingezetin

onderstationWoudhuistenbehoevevandeuitbreidingvan

hetvermogen.Detweedeisgebruiktbeschikbaaralsalge-

menereservetransformator.Dezewisselingisalsvervan-

ginggerubriceerd(€2miljoen).

VervangingsplanHSLiander 2010 2011

Soortactiviteit omschrijving Sp.nivokV eenheid KCD Realisatie KCD EJV

VERVANGING EN

VERLEGGING

HS stations 150 mln € 2,2 7,6 8,4 7,1

HS stations 50 mln € 1,0 1,8 4,6 1,5

HS kabels 50 mln € 1,0 3,5 2,5 4,6

MS stations RS/SS 10-20 mln € 0,3 0,1 0,7 0,5

TOTAAL VERVANGINGSPLAN FINANCIEEL mln € 4,5 13,0 16,2 13,7

Tabel 29 - Terugblik Vervangingsactiviteiten Hoogspanning 2010-2011

VervangingsplanMSenLSLiander 2010 2011

Soortactiviteit omschrijving eenheid KCD Realisatie KCD EJV

VERVANGING EN

VERLEGGING

Leggen en monteren MS kabel km 100 117 100 128

Leggen en monteren LS kabel km 130 102 125 129

Nieuw MS-station stuks 35 37 35 74

Maken AC1/AC1-OV/AC2 aansluitingen stuks 28.290 22.500 28.290 27.900

Maken AC4/AC5/AC6 aansluitingen stuks 4 10

TOTAAL VERVANGINGSPLAN FINANCIEEL mln € 48,0 42,8 48,0 41,5

Tabel 30 - Terugblik Vervangingsactiviteiten Midden- en Laagspanning 2010-2011

Vervangingsplan

mln

2010 2011 2012 2013 2014

HS

MS/LS

Real. 2010/EJV 2011

Plan

KCD 2010-2016

Figuur 41 – Vervangingsplan: realisatie 2010-2011 en plan 2012-2014

424374 74 74

5656

88 88 88

14 14 1413 14

Page 63: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 63

In2011ishetniveauvan2010ongeveergehandhaafd.Ookin2011

zijnmeer50kVverbindingengereconstrueerddanwasvoorzien.

Indeperiode2010-2011heeftLiandercirca€11miljoenmin-

dervervangingenMS/LSverrichtdangeplandinhetKCD2010-

2016(realisatiecijfers2011o.b.v.EJV).(ZieTabel30,pagina60)

Devolgendeactiviteiten,zoalsbeschreveninhetKCD2010-

2016,lateneenafwijkingzientenopzichtevandeoorspronke-

lijkeplanning:

• Toenamevanhetleggenvanmiddenspanningskabelsenaf-

namevanhetleggenvanlaagspanningskabelsopinitiatiefvan

derden,zoalsbijreconstructiesvanwegen;

• Lagerevervangingvanaansluitingendangeplanddoorde

benodigdeopschalingvandeorganisatievoorhetgrootschalige

saneringsprogrammainAmsterdam;

• Toenamevervangingvanmiddenspanningsruimtenalsgevolg

vanhetdoorvoerenvanstandaardisatieenhetombouwenvan

bestaandemiddenspanningsruimtenvan10kVnaar20kV.

Erisindezeperiodeeenaantalactiviteitenuitgevoerd,dietij-

densdetotstandkomingvanhetvorigeKCDnietofinmindere

matewarenvoorzien.Ditomvatonderandereadditionelever-

vangingvannekaldietmoffeninhetkadervanhetprogramma

rondomstoringsverbruikersminuten.

VooruitblikLianderverhoogthetbudgetvoorhetvervangingsplan2012

tenopzichtevan2011met€32mln.Hetverhoogdeniveau2012

wordtdedaaropvolgendejarengehandhaafd.

LianderhandhaafthetvervangingsplanHS2012ophetzelfde

niveauals2011.(ZieTabel31)Voorhoogspanninggeldtop

hoofdlijnendatdekomendejarenhetzwaartepuntligtop:

• VervangenvaneenbepaaldeserieRTU’s(apparatuurvoorhet

verzamelenendoorcommunicerenvanprocesinformatieen

-sturingindeonderstations)omdatdezedoordefabrikant

nietmeerondersteundwordenmetkennisenreservedelen

(statusobsolete).

• Hetincidenteelvervangenvancomponentenwaarvande

restlevensduurisverstreken.

• Vervangingvancomponentenopbasisvanbeleidsbesluiten

inhetkadervankwaliteitsverbetering.

• Incidenteelbetrefthetookhetvervangenvaneencomponent

ofkabeldeelalsgevolgvanfataalfalenofgraafschade.

LianderverhoogthetbudgetvoorhetvervangingsplanMS/LS

2012tenopzichtevan2011met€32mln.(ZieTabel32)

Hetverhoogdeniveau2012wordtdedaaropvolgendejaren

gehandhaafd:

• Hetvervangenvanverbindingsmoffendienietmeeraan

onzemaatstavenvoldoen;

• Hetvervangenvanstalenmeterbordeninsamenhangmetde

uitrolvanslimmemeters;

• Vervangenvanslechtfunctionerendestoringsverklikkers;

• Hetvervangenvanasbesthoudendematerialenininstal-

laties;

• Voorzienetoenamevandedoorderdengeïnitieerderecon-

structies;

• Versneldevervanging3/6kVnettendoor10kVnetten;

• Versneldeombouwvan220Vnaar400V;

• VersneldvervangenverouderdeLSrekkeninMSruimtenen

installaties;

• Metbetrekkingtotregulierevervangingengeldtophoofdlij-

nendatLianderconsolidatievanhethuidigeniveauvoorziet.

VervangingsplanHSLiander

Soortactiviteit omschrijving Sp.nivokV eenheid 2012 2013 2014

VERVANGING EN

VERLEGGING

HS stations 150 mln € 5,5 5,5 5,5

HS stations 50 mln € 5,5 5,5 5,5

HS kabels 50 mln € 1,7 1,7 1,7

MS stations RS/SS 10-20 mln € 1,1 1,1 1,1

TOTAAL VERVANGINGSPLAN FINANCIEEL mln € 13,7 13,7 13,7

Tabel 31 - Vooruitblik Vervangingsactiviteiten Hoogspanning 2012-2014

VervangingsplanMSenLSLiander

Soortactiviteit omschrijving eenheid 2012 2013 2014

VERVANGING EN

VERLEGGING

Leggen en monteren MS kabel km 136 135 140

Leggen en monteren LS kabel km 144 143 148

Nieuw MS-station stuks 98 100 109

Maken AC1/AC1-OV/AC2 aansluitingen stuks 27.050 30.350 28.350

Maken AC4/AC5/AC6 aansluitingen stuks 10 10

TOTAAL VERVANGINGSPLAN FINANCIEEL mln € 74,1 74,1 74,1

Tabel 32 - Vooruitblik Vervangingsactiviteiten Midden- en Laagspanning 2012-2014

Page 64: KCD Liander 2011

64

Uitbreiding capaciteit Zeewolde

Page 65: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 65

6 capaciteit

De netinfrastructuur moet nu en in de toekomst aan de

capaciteitsbehoefte van de klanten voldoen. Een be-

trouwbare belastingprognose is cruciaal. Aan de hand

daarvan kunnen mogelijke capaciteitsknelpunten tijdig

worden onderkend en opgelost. Door toenemende

invloeden van buitenaf en de mogelijke effecten hiervan

op de belastinggroei heeft Liander zijn methodiek om de

belastingprognose te maken, aangescherpt. Door het in

werking treden van de nieuwe MRQ per 1 juli 2011 is de

zichttermijn van de capaciteitsprognose verlengd van

zeven naar tien jaar.

In de periode 2010 en 2011 zijn (op basis van EJV) de

uitbreidingskosten ongeveer € 20 miljoen lager geweest

dan gepland was in het KCD 2010-2016. Liander voorziet

een gematigde groei van de benodigde transportcapa-

citeit op basis van de belastingontwikkeling en houdt

rekening met een significante stijging van decentrale op-

wekking in de komende jaren. Liander hanteert pro-actief

netplannen voor het opstellen van de capaciteitsplanning

en stelt netstructuurplannen op voor het herinrichten van

een bestaande elektrische infrastructuur in een afgeba-

kend gebied.

Op basis van de prognose heeft Liander de benodigde

en beschikbare capaciteit van netten beoordeeld en de

capaciteitsknelpunten per regio geïnventariseerd. De

knelpunten voor netten met een spanning hoger dan

25kV zijn specifiek toegelicht in dit KCD.

Voor de drie komende jaren verwacht Liander circa € 525

miljoen aan uitbreidingen te doen. Dit is circa 20% meer

dan voor de overeenkomstige jaren gepland in het KCD

2010-2016.

Bij de ontwikkeling van elektrisch vervoer verwacht Lian-

der, als marktpartijen de gelijktijdigheid niet nadelig for-

ceren, pas capaciteitsknelpunten bij een penetratiegraad

groter dan 50%. Tot die tijd kunnen individuele lokale

knelpunten relatief eenvoudig worden opgelost.

Elektrische warmtepompen vergen een zwaardere aanleg

van het distributienet op wijkniveau. Bij de inzet van

warmtepompen is Liander in een vroeg stadium op de

hoogte van de toepassing en dimensionering. De net-

structuur wordt daarbij tijdig aangepast aan de speci-

fieke situatie.

Clustering van windparken en clustering van WWK-

vermogen hebben een grote impact op de capaciteits-

ontwikkeling van het net, zowel op middenspanningsni-

veau als op hoogspanningsniveau. Liander speelt in op

deze ontwikkelingen door onder andere verzwaring van

netten (bijvoorbeeld 20kV-net), nieuwe onderstations en

additionele vermogenstransformatoren.

Op dit moment is de omvang is het opwekvermogen op

laagspanningsniveau (micro-WKK’s en PV-panelen) nog

beperkt. De capaciteit voor het individuele opwekvermo-

gen zal de al aanwezige capaciteit voor de traditionele

elektriciteitsvraag niet overstijgen. Het lokale netwerk zal

deze ontwikkeling zodoende aan kunnen.

6.1 capaciteitseisen en -beleid

6.1.1 Capaciteitseisenen-criteriaDeeisenvoordeleveringvanvoldoendecapaciteitaanaange-

slotenenzijnvastgelegdindeNetcodeElektriciteit.Nieuwaan

teleggennettenmoetenvoldoenaandeactuelenormen.Daar

waarLiandernettenomredenvankwaliteitofveiligheidver-

vangt,zijndeactuelenormenenstandaardenvantoepassing.

Bijdeaanlegvandebestaandenettenzijndedestijdsgeldende

normentoegepast.

Liandertoetstjaarlijks,opbasisvanactueleengeprognosti-

ceerdebelastinggegevens,denetdelenaandeindeNetcode

beschrevencriteria.Ookhetnetontwerpendeoplossingsrich-

tingenmakendeeluitvandezetoetsing.

Capaciteitomvatdebeschikbarecapaciteitvaneennet(deel),

hettijdigkunnenaansluitenvanklanten,hetleverenvaneen

juistespanningskwaliteitenhetacterenopverstoringeninhet

net.

CriteriaCriteriavoorvoldoendecapaciteitvanhetnetwerkzijn:

• Debenuttingsgraadvandecomponenten;

• De(fluctuatiesinde)spanningskwaliteit;

• Determijnwaaropklantenaangeslotenkunnenworden;

• Enhetaantaltransportbeperkingenopgelegdaanklanten.

Lianderanalyseertjaarlijksdehuidigeentoekomstigebenut-

tingvandeHS-invoeding,het50kV-netenderedundante

voedingeninhetMS-transportnet(zieookparagraaf6.4en

debijlagen10t/m13).Bijdreigendeoverbelastingregistreert

Lianderhetpotentiëleknelpuntenvoorziettijdiginplannen

Page 66: KCD Liander 2011

66

voorhetoplossenervan.Lianderanalyseertdaarnaastspan-

ningsklachtenvanklanten,omdatdezeklachtenmogelijker-

wijskunnenduidenopeencapaciteitsknelpunt.

Deaansluittermijnvoor(grotere)klanteniseenmogelijkeindi-

catorvoordehoeveelheidbeschikbarecapaciteitinhetelek-

triciteitsnetwerk.DehoeveelheidbeschikbareMS-veldenen

reservecapaciteitinonderstationsenregel-enschakelstations

ishiervoormaatgevend.Daarnaastzijnaanklantenopgelegde

transportbeperkingeneenindicatievoordebenuttingvanhet

netwerk.Eenbeoordelinghiervanistelezeninparagraaf6.4.1

6.1.2 BeleidHetontwerpendebedrijfsvoeringvannettenwordengetoetst

aandeeisenuitdeNetcodeElektriciteit.Liandertoetstde

transformatorengevoedvanuithetlandelijkehoogspannings-

netaanartikel4.1.4.6uitdeNetcode.Waarmogelijkbedrijft

Lianderdevermogenstransformatorenals‘n-1’.Eenenkelvou-

digestoringpasseertdanzondereenenergieonderbreking.

Lianderontwerptde50kV-nettenookmeteenenkelvoudige

storingsreserve.Netalsbijdevermogenstransformatorendie

ophetlandelijkehoogspanningsnetzijnaangesloten,geldtbij

hetbepalenvanhetbedrijfszekerestationsvermogen,datéén

vandetransformatorenofvoedendekabelskanuitvallenzon-

derdatditleidttoteenlangdurigeonderbreking.Indeopera-

tionelebedrijfsvoeringverschakeltLianderinonderhouds-en

storingsituatiessomsde50kV-nettenombelastingvan150kV-

deelnettennaaraangrenzende150kV-deelnettenteverplaat-

sen.Ditomhetbovenliggende150kV-nettefaciliteren.

Lianderontwerptdehoofdinfrastructuuropmiddenspanning-

sniveau(installatiesinHS/MS-stations,redundantevoedingen

naar,eninstallatiesin,regel-enschakelstations),netalsinde

50kV-netten,meteenenkelvoudigestoringsreserve.

Lianderontwerptdemiddenspanningsnettenopdistributie-

niveaumetenkelvoudigestoringsreserve.Eenonderbreking

vandeenergieleveringinhetmiddenspanningsnetverhelpt

Lianderdoormiddelvanschakelhandelingen.Omhetherstel

vandeleveringzospoedigmogelijkplaatstelatenvinden,

streeftLianderernaarombinnentweeuurenmetmaximaal

drieschakelhandelingendeenergieleveringteherstellen.De

gestoordecomponentwordtvervolgenszospoedigmogelijkge-

repareerdomdaarnahetnetwerkweerindenormaleschakel-

situatieterugtebrengen.Inbepaaldegevallen,bijvoorbeeldbij

uitlopersennieuweaanleg,wordtafgewekenvaneenenkelvou-

digestoringsreserve.Dezenetdelenwordeninstoringssitua-

tiesgevoedviasnelinzetbaremobielenoodstroomaggregaten.

Lianderontwerptlaagspanningsnettenzonderstoringsreserve

enstreefternaaromstoringeninhetlaagspanningsnetzo

spoedigmogelijk,binnen4uur,teverhelpen.

6.2 ramen van de capaciteitsbehoefte

Hetiseenbelangrijketaakvandenetbeheerderomtijdigen

nauwkeurigtebeschikkenoverdeteverwachtenbelasting

vanhetnetwerk,teneindeeffectiefopklantvragenofverande-

ringenindemaatschappijintekunnenspelen.Hetjaarlijkse

capaciteitsramingsprocesvanLianderomvat:

• Decapaciteitsprognose(inclusiefscenariobepaling);

• Debepalingvancapaciteitsknelpunten;

• Enhetgenerenvanoplossingsvarianten.

Liandervoertdezeramingjaarlijksvooriederonderstation,

regelstationenschakelstationuit.

6.2.1OpstellencapaciteitsprognoseLiandersteltjaarlijksdecapaciteitsprognoseopmeteenzicht-

termijnvan10jaar.HiertoemonitortLianderallerelevante

ontwikkelingendieimpactkunnenhebbenophetcapaciteits-

beslag.Lianderprognosticeertzoweldebelastingalsdeopwek-

kinginhetvoorzieningsgebied.

Lianderhanteertdiverseinformatiebronnen(nietlimitatief):

• Bedrijfsmetingen:inzichtinhistorischeenactuelebelasting;

• Bestemmingsplannenennieuwbouwplannenvangemeen-

tenenprovinciesendeNieuweKaartvanNederland:inzicht

indevoorgenomenplanologischeontwikkelingen;

• (Nieuwe)groteklanten:inzichtindeontwikkelingvanbelas-

tingenopwekking.

Klantenmeteenvermogengroterdan2MWhebbengrote

invloedopdeprognosevanonzeelektriciteitsdistributienetten.

Dezeklantenzijnwettelijkverplichtomhunprognosevande

capaciteitsontwikkelingvoordekomende7jaaraantegeven.

Liandervraagtenergieproducentennaardeverwachteinzet

vanhunproductie-eenhedenenafnemersnaarhungewenste

maximaleafname.Liandervraagtnieuweklanteneveneens

omdezeinformatie.

Belastingscenario’sLianderhanteertdriebelastingsscenario’svoorzijnelektrici-

teitsnet:basis,laagenhoog.Debelastingscenario’sbeschrijven

decapaciteitsvraagopkorteenmiddellangetermijn,waarop

Lianderspecifiekeinvesteringenbaseert.Hetbasisscenario

gaatuitvandemeestwaarschijnlijkeontwikkelingenvande

belastingeninvoeding.

Debelastingscenario’sonderscheidenzichvandeinhoofdstuk2

genoemdetoekomstscenario’s.Delaatstenwordengebruikt

voorstrategischebesluitvormingoplangeretermijn.

Basis belastingscenario

Lianderbaseerthetbasisscenarioopdevoorzieneontwik-

kelingenindekomende10jaar.Ditscenariogaatuitvan70%

Page 67: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 67

realisatievanallegeïnventariseerderamingen(bestemmings-

plannenwordenambitieusopgesteldennieuwbouwprojecten

wordenvaaklaterdangeplandopgeleverd)en70%vanhet

opgesteldevermogenaandecentraleopwekking(ongelijktijdig-

heidvandeopwekkingindenormalesituatie).Lianderhan-

teerthetbasisbelastingscenariovoorallenetberekeningen.

Hoog belastingscenario

InhethoogbelastingscenariorekentLianderdegeschetste

ontwikkelingenvanhetbasisscenariovoor100%mee.Liander

gebruiktditscenariovoordeevaluatievanderobuustheidvan

eventueleoplossingsvariantenbijhogebelasting.

Laag belastingscenario

InhetlaagbelastingscenariosteltLianderdebelastinggelijk

aan30%vanhetbasisbelastingscenarioen100%aandecen-

traleopwekking.Liandergebruiktditscenariobijdenetbe-

rekeningvanextremesituaties,zoalsbijveelwindaanbod

gedurendedenacht.

AnalysebetrouwbaarheidBijdecapaciteitsramingbepalendemarges,veronderstellin-

genenexterneinvloedendematevannauwkeurigheid.Door

verschillendeontwikkelingen,zoalsdecentraleopwekking

engroeivanhetaantalklantenmeteengrotereindividuele

vermogensbehoefte,neemtdeonzekerheidbijhetopstellenvan

deprognosestoe.

Marges

• Denauwkeurigheidvanderamingvancapaciteitsbehoefteis

afhankelijkvandenauwkeurigheidvandevolgendeaspecten:

• Eigenbedrijfsmetingenkenneneenmeetafwijkingtot5%;

• Capaciteitsprognosevannieuwbouwvanwoningen,indus-

trieenkantoren:deonnauwkeurigheidvandezeprognose

ligtnaarschattingrond5%;

• Groeiprognosesvangroteklanten(>2MVA):Deonnauwkeu-

righeidligtnaarschattingop10%.

Veronderstellingen

• Kengetallen:Lianderhanteertkengetallenvoorhetbepa-

lenvandecapaciteitsprognose.Dekengetallenzijngedif-

ferentieerdnaardematevandetoepassingvanduurzame

energiebronnenvoordeleveringvanwarmteenkoude.Voor

projectenhanteertLiander,indienbeschikbaar,specifieke

kengetallen.Liandertoetstdekengetallenaandeontwik-

kelingen.Zoisereenaantalproefprojectenomdeimpactvan

hetgebruikvanwarmtepompenpertypebetertekunnen

bepalen.DaarnaasttoetstLianderdekengetallenaande

ontwikkelingvanelektrischeauto’s.(ZieTabel33)

• Klantontwikkeling:Voordebelastinggroeivangroteklan-

tenneemtLianderdegeprognosticeerdewaardediedeklant

opgeeftmeeindecapaciteitsprognose.Degegevensdiedoor

klantenwordenaangeleverd,zijnnietaltijdvolledigenjuist.

Voordebelastinggroeibijbestaandeklanten,kleinerdan

2MVA,wordtjaarlijksuitgegaanvan0,4%vandegemeten

stationsmaxima(autonomegroei).

Externe invloeden

BijgroteconjunctureleschommelingendientLianderdeprog-

nosevoornieuwbouwenamoverenvanaansluitingen(bedrijfs-

sluitingen)bijtestellen.Weersomstandighedenkunnenook

leidentotafwijkingenvanenkeleprocentenindepieken.

Evaluatie

Lianderevalueertdegemetenengeprognosticeerdewaarden

jaarlijks.

Liandervergelijktdegemetenpiekbelastingvanhetafgelo-

penjaarmetdegemetenpiekbelastinguithetjaardaarvoor.

Bijeenafwijkinggroterdan10%trachtLianderdeafwijking

teverklarendoordeachtergrondvanbelastinggroeiinhet

betreffendestationteanalyseren.Opbasisvandezeinformatie

kanLianderbijsturenofeventueleontoelaatbaremeetfouten

detecteren.

Liandervergelijkttevensdegemetenpiekbelastingvanhet

afgelopenjaarmetdevoorspellinguitdevorigecapaciteitsprog-

noseominzichtteverkrijgenindekwaliteitvandevorigecapaci-

teitsprognose.Afwijkingengroterdan10%wordenonderzocht.

6.2.2BepalencapaciteitsknelpuntenLiandertoetstdenettenaandebasis-enlaagbelastingscena-

rio’s,identificeertcapaciteitsknelpuntenenregistreertdezein

hetknelpuntenregister.

Lianderrekentdehoofdinfrastructuur(LT3t/m5)doorinsa-

menhangmethetbovenliggendelandelijkeHS-net,conformde

criteriauitdeNetcode.Lianderberekentcapaciteitsknelpunten

indeMS-enLS-netwerken(LT6t/m8)perstreng.

Segment Standaard metW* metK/W** Eenheid

Belastingpereenheid(kVA)

Belastingpereenheid(kVA)

Belastingpereenheid(kVA)

Woningen 1,0 1,2 2,0 wooneenheid

Lichte Industrie 92 92 92 hectare

Kantoren 0,046 0,046 0,046 m2 bruto

vloeroppervlak

* W: stadsverwarming centraal ** K/W: koude-/warmteopslag i.c.m. warmtepompen

Tabel 33 - Kengetallen elektriciteit

Page 68: KCD Liander 2011

68

6.2.3 DefiniërenoplossingsvariantenLianderdefinieert,opbasisvaneenrisicoanalyseopdeknel-

punten,potentiëleoplossingsrichtingen.Aandehandvanvier

criteriamaaktLiandereenkeuzevooreenoplossingsrichting:

• Dematewaarinhetrisicowordtgereduceerd;

• Derobuustheidvandeoplossingvooreventueelafwijkende

belastingsontwikkeling;

• Detoekomstvastheidvandetoegepastetechniek;

• Eenmaatschappelijkoptimalekostenontwikkeling.

6.2.4ProductencapaciteitsramingenplanningLiandergebruiktdeopgesteldecapaciteitsprognose,knelpunten-

analyseenoplossingsvariantenalsuitgangspuntenbijhetopstel-

lenvannetstructuurplannen,investeringsvoorstellen,KCD’sen

capaciteitsramingentenbehoevevanexternepartijen.

Voordeknooppuntenmetaangrenzendenetbeheerderswisselt

Lianderjaarlijksdeprognosesmetdeanderenetbeheerdersuit.

Lianderverwerktdeinformatievananderenetbeheerdersinde

eigenprognosesenstemtafmetTenneT.

6.2.5 VerbeterencapaciteitsramingVoorhetramenvandebenodigdecapaciteitishetzaakom

tijdigvannieuweontwikkelingenopdehoogtetezijn.Voorbe-

reidingvaninfrastructureleprojecten,zoalsvoornieuwbouw-

projectenenbedrijventerreinen,vergtvaakmeertijddande

realisatievanhetprojectzelf.Omgoedintekunnenspelenop

dezeontwikkelingenheeftLiandereentweetalinitiatieven

opgestart:

ProactiefnetplannenMetproactievenetplanningwilLianderbijdecapaciteitsplan-

ningverderindetoekomstkijkenensnelleropontwikkelingen

kunnenanticiperen.Lianderbeoordeelt,ineencontinuproces,

informatieuittrendsenontwikkelingenenbundeltdeze,met

detraditionelebronnendiedebasisvormenvoordecapaciteits-

prognose,indeplanologischedatabase.Tenbehoevevande

volgendecapaciteitsprognosewordteraanhetbeginvanieder

kalenderjaareen‘snapshot’gemaakt.

Deplanologischedatabaseisspeciaalontwikkeldvoordecapaci-

teitsprognosegasenelektraenisbegin2011geïmplementeerd.

Omaanmerkelijkeontwikkelingengeografischtevisualiseren,

maaktLianderopbasisvandegegevensuitdedatabasenetpro-

jecties(toekomstigenetdelenopeenplankaart).

NetstructuurplannenEennetstructuurplan(NSP)iseendraaiboekvoorhetherin-

richtenvaneenbestaandeelektrischeinfrastructuurineen

afgebakendgebied.Hetnetstructuurplanheeftalsdoelom

detoekomstigenetstructuurtebeschrijvenzoalsdiezichzal

ontwikkelenindekomende20jaar.Belangrijkepijlersvormen

actueleontwikkelingenentrendsinhetgebied,destructuur-

visieenlokalebestemmingsplannenenactuelecapaciteits-en

kwaliteitsknelpunteninhetbetreffendedeelnet.Aanvullend

beschrijfteennetstructuurplanconcreteactiesvoordeeerste

10jaar.

Lianderprioriteerthetopstellenvandenetstructuurplannen

opbasisvanverwachteknelpuntenperdeelnet(kwaliteiten

capaciteit).Naarverwachtingdekkendenetstructuurplannen

overenkelejarenhetvolledigevoorzieningsgebied.Lianderbe-

kijktzijnnetstructuurplannenperiodiekenactualiseertdeze

indiennoodzakelijk.

6.3 Capaciteitsprognose

Liandervoorzieteengematigdegroeivandebenodigdetrans-

portcapaciteitopbasisvandebelastingontwikkelingenhoudt

rekeningmeteensignificantestijgingvandecentraleopwekking

indekomendejaren.Deprognosevanbelasting,invoedingen

uitwisselingisvoordebasis-enlaagbelastingscenario’speron-

derstationgedetailleerdweergegeveninbijlagen10totenmet13.

Cumulatieve prognose basis- en laag scenario

PersaldovoorzietLianderinbeidescenario’seengematigde

groeivandebenodigdetransportcapaciteit.

Belastingontwikkeling,Laagscenario

1800

1600

1400

1200

1000

800

600

400

200

0

Figuur 43 - Cumulatieve prognose volgens laag scenario

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

MV

A

Flevoland

Friesland

Gelderland

Noord Holland

Zuid Holland

Belastingontwikkeling,Basisscenario

6000

5000

4000

3000

2000

1000

Figuur 42 - Cumulatieve prognose volgens basisscenario 

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

MV

A

Flevoland

Friesland

Gelderland

Noord Holland

Zuid Holland

Page 69: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 69

Cumulatieve prognose decentrale opwekking

Liandervoorzieteensignificantestijgingvandecentraleop-

wekkingindekomendejaren.

Opbasisvandehuidigeaanvragenenplannen,vooralmet

betrekkingtotwindparken,heeftLiandereenprognose

opgesteldvoordeperiodetotenmet2015.Deverwachtingis

datdecentraleopwekkingindejarenna2015nogverderzal

groeien,hiervoorzijnopditmomentgeenaanvragenofplan-

nenbeschikbaar(gestippeldelijn).Verwachtwordt:

• Eendeelvandegroeivandecentrale(wind)opwekzalplaats-

vindenviagrootschaligeprojectenophetniveauvande

landelijkenetbeheerderTenneT(zoalswindopzee);

• Bestaandewindparkenwordenvervangendoornieuwepar-

kenmet(zwaardere)molensinnieuwelijnopstellingen.Mo-

gelijkwordenbestaandewindparkengeclusterdtotgrotere

parkenmetverzwaringvandeaansluitingophetnetwerk

vanLianderofeenaansluitingophetnetwerkvanTenneT;

• EenverderegroeivangeïnstalleerdPV-vermogenenintrede

vannieuwetechniekenalsopslagsystemen.Deexacterich-

tingvandezeontwikkelingenisnognietbekend.

Doordeontwikkelingvanrobuuste(intelligente)middenspan-

ningsnettenopeenspanningsniveauvan20kVverwacht

Liandertoekomstigeontwikkelingenadequaathethoofdte

kunnenbieden.

6.4 capaciteitsknelpunten en oplossingsvariantenLianderbeoordeelt,medeopbasisvandeprognoses,jaarlijks

decapaciteitvanhetelektriciteitsnet.

6.4.1 Midden-enLaagspanningLianderrekentallemiddenspanningsstrengenperiodiek

dooropbeschikbareenbenodigdecapaciteit.Opbasisvande

benodigdeaansluitingenendeaangevraagdecapaciteitinde

middenspanningsstrengenbepaaltLianderdeperiodewaarin

eenmiddenspanningsnetwerkwordtdoorgerekend.Stations

wordenéénmaalperdriejaardoorgerekendenstationswaar

veelactiviteitenplaatsvindenwordennaarbehoeftevakerdoor-

gerekend.Netdelenmeteenstabielebelastingwordenminder

vaakdoorgerekend.

Eenindicatorvoordecapaciteitinhetmiddenspanningsnet

ishetaantalafgegeventransportbeperkingenaannieuw

aangeslotenklanten.Indeperiode2009-2011zijnintotaalzes

transportbeperkingenafgegevenopeennieuweaansluiting.

Hetaantaltransportbeperkingenisgedaaldnaareensituatie

vannulinhetderdekwartaalvan2011.

Voorhetaansluitenvangroteklantenofhetverzwarenvanhet

distributienetzijnopmiddenspanningsniveauschakelvelden

inonderstations,regel-enschakelstationsnodig.Omklanten

tijdigaantekunnensluiten,heeftLianderflexibeleoplossin-

genontwikkeldvoorveldvermeerdering.Indienvoordeklant

noodzakelijkenmetmedewerkingvanvergunningverleners

kanLiandereenaansluiting,kleinerofgelijkaan10MVA,

binnen18wekennaopdrachtrealiseren.

Decapaciteitsbeoordelingvandeinvoedingnaarhetlaagspan-

ningsnetiseencontinuproces.OpbasisvandeTMA-metingen

bepaaltLianderdebenuttingvaneendistributietransforma-

tor,waarnaLianderbepaaltofeendistributietransformator

verzwaard,ofeenmiddenspanningsruimtewordtbijgeplaatst.

ImpactenergietransitieBijdeintroductievanelektrischvervoerneemtdepenetratie-

graadvooralinstedelijkegebiedentoe.Opgemeentelijkniveau

zijnerdiverseinitiatievenvoorhetinrichtenvanopenbareoplaad-

voorzieningenensnellaadstations.Deimpactopdecapaciteitvan

hetdistributienetisafhankelijkvandepenetratiegraadengelijk-

tijdigheidvanhetoplaadregime.Alsmarktpartijendegelijktijdig-

heidnietnadeligforcerenverwachtLianderpascapaciteitsknel-

puntenbijeenpenetratiegraadgroterdan50%.

Incidenteelkunnenerinhetlokalemidden-enlaagspannings-

netknelpuntenontstaan.Dezeknelpuntenzijnindekomende

10jaarrelatiefeenvoudigoplosbaardoorplaatsingvanadditi-

onelemiddenspanningsruimtenenmetminimaleverzwaring

vanhetlaagspanningsnet.IntussenmonitortLianderdeont-

wikkelingenopditvlaknauwgezetenanalyseertdemeetdata

vandegeplaatsteoplaadpaleninzijngebied.

PrognosedecentraleopwekkingLiander

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0

Figuur 44 - Cumulatieve prognose decentrale opwekking

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

MV

A

Friesland

Flevoland

Gelderland

Zuid Holland

Noord Holland

Trendlijn

Page 70: KCD Liander 2011

70

Detoepassingvanelektrischewarmtepompenopwoningen

wijkniveauneemttoe.Ditheefteenimpactophetnetwerk.Bij

elektrischewarmtepompenisbijverwarmingnodigvoorhet

behoudenvanhetcomfortindewoningen.Dezebijverwarming

kanwordeningerichtopbasisvanelektriciteitofgas,maar

gebruikelijkisommetelektriciteitbijteverwarmen.Bijver-

warmingheefthetkenmerkvansterkegelijktijdigheid.Indien

heteenvolledigewoonwijkbetreft,moethetnetwerkdaarom

zwaarderwordenuitgelegddoorplaatsingvanadditionele

middenspanningsruimten.Inhetgevalvannieuweprojecten

ofrenovatiesisLianderineenvroegstadiumopdehoogtevan

detoepassingendimensioneringvandewarmtepompen.De

netstructuurwordtdantijdigaangepastaandespecifiekesitu-

atiewaarbij,ingevalvanelektrischebijverwarming,rekening

wordtgehoudenmet6tot10kWperwoning.

Voorlopigvindtdevoornaamstegroeivandecentraalopwek-

vermogenplaatsalsgevolgvanontwikkelingenvanwindpar-

kenenmiddelgroteWKK-installaties(collectievesystemen

voorduurzamewarmtevoorzieningenglastuinbouw).Verder

zijnerontwikkelingenmetkleinschaligeenergieopwekking

zoals:micro-WKK’s,solitairewindturbinesenzonne-energie

(dakenmetPV-panelen).

Eriseentrendomkleinschaligewindparkentevervangendoor

grootschaligegeclusterdewindparken.Dezeparkenzijnveel-

vuldigaandeperiferievanhetnetwerkgeplaatst.Clustering

vanwindparkenenclusteringvanWWK-vermogenhebbeneen

groteimpactopdecapaciteitsontwikkelingvanhetnet,zowel

opmiddenspanningsniveaualsophoogspanningsniveau.

Lianderspeeltinopdezeontwikkelingendooronderandere

verzwaringvannetten(bijvoorbeeld20kV-net),nieuweonder-

stationsenadditionelevermogenstransformatoren.Waarvan

toepassingzijndezeinvloedentoegelichtindebeschrijvingvan

deknelpunteninparagraaf6.4.2.

Opditmomentisdeomvangishetopwekvermogenoplaag-

spanningsniveaunogbeperkt.Erwordteenzekeregroeivoor-

zienindeontwikkelingenvanmicro-WKK’salsnatuurlijke

opvolgervandeHR-ketel.Decapaciteitvoorhetindividuele

opwekvermogenzaldealaanwezigecapaciteitvoordetraditio-

neleelektriciteitsvraagnietoverstijgen.Hetlokalenetwerkzal

dezeontwikkelingzodoendeaankunnen.

6.4.2HoogspanningOpbasisvandecapaciteitsprognoseheeftLianderdebeno-

digdeenbeschikbarecapaciteitvannettenmeteenspannings-

niveauboven25kVbeoordeeldendecapaciteitsknelpuntenper

regiogeïnventariseerd.

FrieslandOndanksdeeconomischerecessiezaldeelektriciteitsvraagin

Frieslandverdergroeienalsgevolgvanzowelbelastingalsop-

wekking.Dezeopwekkingkomtvanbiomassacentrales,nieuwe

tuinbouwgebiedenendeupgradevanbestaandewindparken.

Figuur 45 - Belangrijkste ontwikkelingen in het elektriciteitsnet van

Friesland.

1. InhetvoorzieningsgebiedvanonderstationBergumvoor-

zietLianderindekomendejarenknelpuntenquacapaciteit

enspanningskwaliteit.In2013startLianderdaarommet

hetcreërenvanen20kV-netstructuur.Concreetbetekent

datinBergumeenuitbreidingmeteen110/20-eneen

20/10kV-transformator.

2. InonderstationDokkumisLiandergestartmethetuitbrei-

denvanhettransformatorvermogenenhetbouwenvaneen

20kVinstallatie.Liandervoerthetprojectintweefasenuit.

In2012rondLianderdeeerstefaseaf.Naarverwachting

zalin2015detweedefasenoodzakelijkzijn.

3. InonderstationMarnezijlheeftLianderdetweede10kV

installatieinbedrijfgenomen.Debelastingzaldekomende

jarenverdergroeien,hiervoordienthettransformatorver-

mogentewordenuitgebreid.

4. Doorbelastinggroei,onderandereveroorzaaktdooreenzui-

velfabriekinGerkesklooster,heeftdetransportcapaciteit

naarhetregelstationBuitenpostzijngrensbereikt.Liander

werktaaneenplanomdetransportcapaciteittevergroten.

5. InDrachtenisondanksdeeconomischerecessiedebelasting

vanhetonderstationgegroeid.Degroeiwordtonderandere

veroorzaaktdooreenzwareklantaansluitinginUreterp.Naar

verwachtingzalomstreeks2013-2014hetopgesteldetransfor-

matorvermogenmoetenwordenuitgebreid.

1

2

5

3

4

Page 71: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 71

GelderlandenFlevolandToekomstigenieuwbouwplannenzorgenvooreengroeiin

belasting.

Figuur 46 - Belangrijkste ontwikkelingen in het elektriciteitsnet van

Gelderland en Flevoland.

1. RonddeA18wordtereennieuwbedrijventerreinontwikkeld

vancirca90ha.Opditbedrijventerreinzullenzichdiverse

grotebedrijvenvestigen.OponderstationDoetinchemzal

hiervoorwaarschijnlijkeenuitbreidingvandedistributiefaci-

liteitennoodzakelijkzijn.

2. HetbedrijventerreinvandegemeenteEdegroeitnogsteeds.

DebelastingopdeonderstationsEdeenFrankenenggroeit

langzaamrichtinghetbedrijfszekerestationsvermogen.Mo-

menteelanalyseertLianderdemogelijkeoplossingenaande

handvaneentotalebeschouwingvandeontwikkelingenen

ontwikkelruimteinhetgebiedEdeenVeenendaal.

3. RonddeA1indeomgevingvanDeventerwordteenbedrijven-

terreinontwikkeldvancirca80ha.Deontwikkelingvan

ditbedrijventerreinkanvaninvloedzijnoponderstation

Zutphen.

4. DecontinueontwikkelingvanwindturbinesindeFlevopolder

leidtnogsteedstotnoodzakelijkeaanpassingeninhetnet.Na-

datin2011onderstationDrontenalisuitgebreid,zalLiander

in2012inonderstationZeewoldedetransformatorcapaciteit

verzwaren.

5. Hetbestaande50/10kV-stationAnklaar,nabijApeldoorn,

heeftvanaf2014,doordegroeivanhetindustrieterreinZuid-

broekeneventueelnieuwtebouwendatacentra,onvoldoende

capaciteit.LianderisinoverlegmetTenneToverdeeventuele

bouwvaneennieuw150/20kV-onderstationnabijhetindus-

trieterrein.

6. DebelastingoponderstationKattenbergenonderstation

Arnhemislangzaamgegroeidrichtinghetbedrijfszekere

stationsvermogen.Eind2009heeftLianderbeslotenom

tweeschakelstationstebouwen.HetschakelstationnabijCS

Arnhemismomenteelinderealisatiefase.Hetschakelsta-

tionophetterreinvanonderstationArnhemzalmedio2012

wordenopgeleverd.

7. HetgebiedtussenWaalenRijnheefteengroeilatenzienin

bedrijvigheidenwoningbouw.Lianderbreidthetonderstation

Elstin2012uitmeteenderdetransformatoreneennieuwe

10kV-installatie.TevensvoorzietLianderhetschakelstation

HVS-EvannieuwevoedingenvanuitdeinstallatieIIteElst.

8. InhetgebiedrondomonderstationDukenburgzijninde

toekomstmeerdereveldennoodzakelijkomklantaansluitin-

genterealiserenendekwaliteitvanleveringindetoekomst

richtingMaldentewaarborgen.Aangezienookonderstation

St.Annamolenvolledigwordtuitgenut,zalLianderinde

komendeperiodeonderzoekenofeennieuwstationmoetwor-

dengebouwdwaarmeeeveneensSt.Annamolenkanworden

ontlast.

9. Doorgroeivanbenuttingeneenkwaliteitsknelpuntinde

50kVvoorzieningishetnoodzakelijkomteinvestereninhet

transformatorvermogenvanOSTielin2012.Degecombi-

neerdeproblematiekleidttoteenreconstructievande50kVin

OSTielmedio2012.

10. DeglastuinbouwindeBommelerwaardzorgtvooreenforse

benuttingvanOSZaltbommel,zoweldoorbelastingals

opwek.Dezeontwikkelingissterkconjunctuurafhankelijk.

Zodradeeconomischerecessieteneindekomteneenbeter

investeringsklimaatontstaat,voorzietLiandereenforsestij-

gingvanzowelbelastingalsopwek.Inhetnetstructuurplan

voorditnetdeelisvoorziendater,naastdeversterkingvanhet

lokale10kV-net,eeninvesteringnoodzakelijkinhetcreëren

van20kV-faciliteitenin2016/2017.Hiervoorzijntweenieuwe

150/20kV-transformatorenendaarmeetweenieuwekoppe-

lingenmethetbovenliggendetransportnetnodig.

11. OSLelystadwordtbijeenhoogwindaanbodzwaarbelast.

Hoeweldeeerderverwachtebouwvaneennieuwnabijgelegen

windparknietdoorgaat,onderzoektLiandereeneventuele

toekomstigeverzwaringvanhetbedrijfszekeretransfor-

matorvermogen.Vooralsnogisernoggeenaanleidingom

daadwerkelijkeenprojectoptestarten.

12. Voorde50kV-voeding(en)richtingNijkerkende50kV-installa-

tievanOSNijkerksteltLiandermomenteeleenplanopomde

situatietoekomstvastenflexibeluitbreidbaartegaanmaken.

TevenssteltLiandereenplanopvoordevoedingrichtingOS

Nunspeet.Beideplannenkunneneenimpactgaanhebbenop

OSHarderwijk.

Noord-HollandNoordZoalsinhetvorigeKCDalaangegevenzijnerinderegioNoord-

HollandNoordplannenvoortoenamevanlokaledecentrale

opwek.Doordeeconomischerecessieenpolitiekeinvloeden

ontwikkelendeplannenzichmindersneldanwasvoorzien.

DedecentraleopwekiseenmixvanWKK-vermogenindege-

biedendiezijnaangewezenalsontwikkelgebiedvoorglastuin-

bouwenwindenergieindekopvanNoord-Holland.Naastde

forsetoenamevandecentraleopwekiserooknatuurlijkegroei

vanhetenergieverbruikwaarLianderrekeningmeehoudt.

InderegioNoord-HollandNoordzijndegebiedenAgripoort

aandeA7tennoordenwestenvanMedemblikenGrootslagten

11

12

3

2

1

4 5

6

7

8

9

10

Page 72: KCD Liander 2011

72

westenvanWervershoofaangewezenalsgroeigebiedenvoorde

glastuinbouw,decentraleopwekmetWKK.Voordeontwikkeling

vanwindenergiezietLiandereentoenameinderegioWieringer-

meerenAnnaPaulowna.Eriseentrendomdesolitairewind-

turbinesbijvervangingondertebrengenineenwindparkende

bestaandewindparkenopteschalen.IndeStartnotitieWindplan

Wieringermeerisnogsteedseengroeiop‘land’voorzien.

Omdegroeivandecapaciteitsvraag(zowelopwekalsverbruik)op

tevangenheeftLianderervoorgekozenomnietmeerteinveste-

renin50kV-infrastructuur,maarom20kV-infrastructuurteont-

wikkelen.MetdezekeuzelostLianderookmogelijketoekomstige

kwaliteitsknelpunteninde50kV-infrastructuurop,zoalsmassa-

enoliedrukkabelsenoliegevuldeHS-schakelinstallaties.

Figuur 47 - Belangrijkste ontwikkelingen in het elektriciteitsnet van

Noord-Holland Noord

1. InderegioWieringermeeriseentoenamevanWKK-ver-

mogen(Agriport-gebied)enwindopwekkingvoorzien.De

GemeenteWieringermeerendeProvincieNoordHolland

zijnsamenbezigeenwindplanteontwikkelen.Hetplan

isenerzijdsgerichtophetverzwarenenuitbreidenvande

bestaandelijnopstellingenenanderzijdshetuitfaserenvan

desolitairemolens.Omdezegrootschaligeontwikkelingen

tekunnenfaciliterenstudeertLianderinoverlegmetTen-

neTopdeontwikkelingvaneenofmeernieuwe150/20kV

stations.Lianderverwachtdatheteerstestationrond2014

nodigis(omgevingMiddenmeer).

2. OmdebelastinggroeiinderegioSchagenenHeerhugowaard

optevangenheeftLiander,insamenspraakmetTenneT,een

nieuw150kV-aansluitpuntDeWeelvoorzien(voorheenZijde-

wind).Hetaansluitpuntmoetin2013beschikbaarzijn.Het

150/20kV-stationzalbelastingvandeonderstationsOterleek

enAnnaPaulownaovernemen.Binnendezeontwikkeling

vallenookdeombouwvanhetstationsSchagenenHoogwoud

van50/10kVnaar20/10kVenhetaansluitenvanhetMS-sta-

tionHeerhugowaardNoord.

3. InderegioAlkmaarontstaanknelpunten.Voordekorte

termijnheeftLianderdeknelpuntenopgelostdoorhetin

bedrijfnemenvaneentweetal20/10kV-stationsAlkmaar

NoordenAlkmaarBoekelermeer.Inbeginselwordende

stationsop10kVaangesloten.Omhetpotentieelvande

stationsvolledig,opbasisvan20kV,tebenuttenzaleen

nieuw150/20kV-aansluitpuntmoetenwordengereali-

seerd.Omdathetbestaande150kV-stationOterleekniet

eenvoudigteverzwarenis,studeertLiandermetTenneTop

eennieuw150kV-aansluitpuntindeSchermer(voorheen

Boekelermeer).Verwachterealisatiein2016.

4. IndeomgevingvanHoornzaldoorbelastinggroeiop

termijneencapaciteitsknelpuntontstaan.Omditbinnen

de20kV-netfilosofieoptekunnenlossenwordteennieuw

150kVaansluitpuntvoorzienindenabijheidvanHoorn.

Verwachterealisatie2017.

5. InderegioWijdewormer/Purmerendheeftdegemeente

onlangsstartseingegevenvoordeontwikkelingvanhetbe-

drijventerreinDeBaanstee.Medehierdoorzaleenknelpunt

ontstaanindetochalzwaarbelaste50kV-stationsinde

regio.Eennaderestudiezalrichtingmoetengevenaande

noodzakelijkeuitbreidings-envervangingsinvesteringen.

Eenoptieiseennieuw150/20kV-stationindeomgeving

van“deBaanstee”.

AmsterdamenGooiDeontwikkelinginAmsterdamisteonderscheidenineenaantal

geografischedeelgebieden.Indezevijfgebiedenisereennauwe

samenhangtussendestadsontwikkelingendeontwikkelingvan

hetelektriciteitsnet.Degroeivandezegebiedenissterkafhanke-

lijkvandeeconomischeontwikkelingen.Verderisersprakevan

eentoenamevan10kVklantaansluitingen.Omdezeaansluitin-

gensneltekunnenfaciliterenheeftLiandereenplanontwikkeld

om10kVaansluitpuntenmodulairenprefabbijdebestaande

stationsteplaatsen.Dezeaansluitpuntenkunnenlaternaar

20kVwordenovergezetofwordenverplaatstnaaranderelocaties.

Figuur 48 - Belangrijkste ontwikkelingen in het elektriciteitsnet van

Amsterdam en het Gooi

1

2

3

4

5

1 2

3

4 5

6

Page 73: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 73

1. Zuidas

DeZuidas,circa270hectare(ha),wordtdoorsnedendoor

deRingwegA10Zuid,trein-enmetrosporen.Vanaf1998is

circa500.000m2kantoorruimtegerealiseerd.Momenteel

iser200.000m2inaanbouwen400.000m2invoorberei-

ding.Erisintensiefoverlegtussendeprojectontwikkelaars

enLianderoverdevoortgangeninhoudvandeontwikke-

lingvanditgebied.Crucialekeuzesoverdedefinitieveinde-

lingvanhetgebiedmoetenechternogwordengemaakt.

MomenteeloverweegtLiandervoordelangeretermijnde

noodzaakvaneennieuw150/20kV-onderstation.

2. AmsterdamZuidoost

Inditgebiedzijnmeerdereplanneninontwikkeling:het

Amstelkwartier,hetuitgaansgebiedArenAPoortende

transformatievanAmstelIIItotgemengdewijkvoorwonen

enwerken.Lianderverwachteentekortaantransformator-

vermogen.Ookzijnerkwaliteitsproblemenbijhetonder-

stationDuivendrecht.Alsoplossingvanbeideproblemen

heeftLiandergekozenvooreenversterkingvanhetnetdoor

hetplaatsenvaneen20kVinstallatieinhethuidigestation

BijlmerNoord.Dezeinstallatiezalin2013wordengevoed

doortwee150/20kV-transformatorenvan80MVA.Dit

vermogenzalmeteennieuw20kVnetnaardegebiedenmet

knelpuntenwordengetransporteerd.HetstationDuiven-

drechtwordtvervangendooreennieuw20kVstation.

3. IJburgfase2

IJburgiseenstadswijkdiebestaatuitkunstmatigaange-

legdeeilanden.IJburgFase1,bestaandeuitvijfeilanden,is

aangelegdenaangeslotenvanafhetstationHoogteKadijk.

IJburgFase2,ookvijfeilanden,moetnogwordendroogge-

legd.Deplannenzijndoordeeconomischeomstandigheden

vertraagd(realisatienietvoor2014),maarwordenindetail

voorbereid.IJburgFase2wordtinzijngeheelvaneen20kV

netvoorzien.Deaansluitingvandatnetkandooreennieuw

150/20kV-transformatiepuntindedirectenabijheidvanhet

150kVstationDiemenwordengevoed.

4. AmsterdamNoord

HetplanwaarbijAmsterdamNoordsamenmetZaandam

wordenontkoppeldvanhethuidigeonderstationHemwegis

verderinontwikkeling.Hetplanheeftalsdoelhethuidige

nettevereenvoudigenendetransportverliezentevermin-

deren.VoorditgebiedvoorzietLiandermomenteelnoggeen

noodzakelijkeinvesteringeninhetnetwerk.

5. AmsterdamWest

DeontwikkelingenvanAmsterdamWest(hetwestelijke

havengebied)kenmerktzichtdoortoenamevanwindener-

gie,deproductievanenergieuitafvalendeproductievan

biogassen.Ookishethavenbedrijfbezigmeteenstudieom

deaanmerendezeeschepenaantesluitenophetelektrici-

teitsnet.Dezeontwikkelingenvergenflexibeleoplossingen.

6. Crailo

VoorhetGooiwerktLianderaaneenplanvoorhetdefini-

tiefmakenvanhet50kV-provisoriumCrailo,waardoorhet

bedrijfszekerevermogenwordtvergrootenhetcapaciteits-

knelpuntdatvanaf2014ontstaat,wordtverholpen.

Kennemerland-Zuid,HaarlemmermeerenAmstelland

Figuur 49 - Belangrijkste ontwikkelingen in het elektriciteitsnet van

Kennemerland-Zuid, Haarlemmermeer en Amstelland

1. Hetbedrijfszekerevermogenenhetmaximalekortsluit-

vermogenvanhettransformatorstationAalsmeerBloe-

menveilingwordenrond2014overschreden.Lianderlost

ditknelpuntopdoorhetinbedrijfnemenvaneenderde

transformator.

2. IndeHaarlemmermeerissprakevaneenbovengemid-

deldeeconomischebedrijvigheidindevormvannieuwe

glastuinbouwenbedrijventerreinen.Alsgevolgdaarvan

rakendeonderstationsHaarlemmermeer,Rozenburgen

Hoofddorpoverbelast.Deoplossingbestaatuithetvergro-

tenvanhettransformatorvermogeninhetonderstation

Haarlemmermeerin2013endeontwikkelingvaneen

20kV-netstructuur.Ditnieuwenetmaakthetmogelijkom

nieuweaansluitingenterealiserenenbestaandestationste

ontlasten.NabijRijsenhoutrealiseertLiandereen20kV-

schakelstation.

3. InenrondomdestadHaarlemrealiseertLiandereen

meerjarigereconstructievandenetten.Deaanwezige

6kV-nettenwordennaar10kVovergezet.Oudere50kV-

kabelsen-transformatorenwordenbuitenbedrijfgesteld.

InhetnetstructuurplanvoorzietLianderineennieuw

50kV-transformatorstationOorkondelaanin2014.Tevens

breidtLianderin2013hetbedrijfszekervermogenvan

het50kV-transformatorstationOverveenuit.Dezebeide

stationskunnendaarnadehuidige6kV-belastingvande

ouderetransformatorstationsHaarlemWestenSchalkwijk

overnemenop10kV-niveau.Vervolgenskunnendelaatst-

genoemdestationsenhunvoedendeverbindingenbuiten

bedrijfwordengesteld.

3

2 1

Page 74: KCD Liander 2011

74

RijnlandGebiedenmetdebelangrijksteontwikkelingeninRijnlandzijn

infiguur50weergegeven.Hiernavolgteentoelichtingvande

maatregelenenoplossingsrichtingenomderisico’svandeze

ontwikkelingentereduceren.

Figuur 50 - Belangrijkste ontwikkelingen in het elektriciteitsnet van

Rijnland.

1. StationAlphenCentrum,inclusiefzijnvoedende50kV-

verbindingen,groeitnaardegrensvandebedrijfszekere

capaciteit.Ditkanwordenopgelostdoorhetovernemenvan

belastingvanaf2012opeennieuw10kV-schakelstationdat

wordtgevoedvanuitAlphenWest.Liandervoerteenstudie

naarhetknelpuntuit.

2. Doortoenemendegroeivandecentraleopwekkingin

tuinbouwgebiedZuidplaspolderwordeninonderstation

Zevenhuizendegrenzenbereiktvanzowelcapaciteitals

kortsluitvermogen.Ditraakttevensdevoedende50kV-

verbindingenvanuitdeonderstationsAlphenWesten

Waddinxveen.Intotaalgaathetommeerdan100MVA

aanontwikkelingen.Methetoogopdeverwevenheidvan

devoorzieningsgebiedenendeelektriciteitsnettenvan

LianderenStedininZuid-HollandwerkenLianderen

Stedinaaneengezamenlijknetplanvoorditgebiedmeteen

planningshorizontot2030.Ditplanwordtookafgestemd

metTenneT,zodatrekeningwordtgehoudenmetde150kV-

netontwikkelingeninderegio.Demeestrobuusteoplos-

singishetrealiserenvaneennieuwgezamenlijk150kV

stationin2014.

Doordeeconomischecrisisstagnerendeontwikkelingenin

ditgebied.LianderenStedinwerkensamenaanhetnauw-

gezetmonitorenvandemarktontwikkelingenhettijdig

anticiperendaarop.

3. DebelastingvanhetstationLeimuidenoverschrijdtde

grensvandebedrijfszekerestationscapaciteit.Liander

lostditin2012opdoorhetpermanentverschakelenvan

vermogennaarhetrecentelijkverzwaarde50kV-station

Nieuwkoop.

4. Debedrijfszekerecapaciteitwordtoverschredeninde

stationsLeiderdorpvanaf2011enLeidenZuidwestvanaf

2016.DoorMS-reconstructiescreëertLianderverscha-

kelmogelijkhedennaarde50kV-stationsLeidenNoorden

Wassenaar.

5. InhetstationRijksuniversiteitzijnergeenvrijeMS-velden

meervoornieuweklantaansluitingen.Ookontstaan

knelpuntentenaanzienvandecapaciteitvandevoedende

verbindingenvanaf2012,detransformatorenvanaf2015

enhet50kV-kortsluitvermogenin2010.Deoplossingbe-

staatuithetplaatsenvaneenextraMS-schakelinstallatie,

eenextravoedende50kV-verbinding,hetamoverenvande

50kV-installatieenhetverzwarenvantweetransformato-

ren.Liandervoertderealisatiegefaseerduitindeperiode

2011-2013.

VoordelangeretermijnkandegroeiinderegioLeidenniet

meerwordengefaciliteerddoordehuidige50/10kV-net-

structuur.Verouderende50kV-componentenentracépro-

blemeninhetcentrumvanLeidenmakeneengedeeltelijke

transitienaareennieuwe150/20kV-structuurtenzuiden

vanLeidenaannemelijk.Indekomendeplanperiodezal

Lianderdezevisienaderuitwerken.

6. DebelastingvanhetstationNoordwijkenzijnvoedende

50kV-verbindingenisoverdegrensvandebedrijfszekere

capaciteitgegroeid.DeoplossingiseenMS-reconstructiein

2011-2012diehetmogelijkmaaktomvanbelastingvanuit

NoordwijknaarRijnsburgteverplaatsen.Voordelangere

termijnkandegroeiinderegioSassenheimnietmeer

wordengefaciliteerddoordehuidige50/10kV-netstructuur.

Dit,incombinatiemetverouderende50kV-componenten,

maakteentransitienaareennieuwe150/20kV-structuur

vanuitSassenheimaannemelijk.Indekomendeplanperi-

odezalLianderdezevisienaderuitwerken.

1

2

3

5

6

4

Page 75: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 75

Locatie Spannings-

niveau(kV)

Knelpunt

treedtopbij

prognose

Maatregel Geplandjaarvan

oplossen

niveau

OS Dokkum 110/20 Belasting 1e fase:

1 aftakking van bestaand 110kV veld

1 trafo 110/20kV

2e fase:

idem

2012

2015

OS Marnezijl 110/20 Belasting 1 aftakking van bestaand 110kV veld

1 trafo 110/20kV

2012

OS Bergum 110/20 Belasting 1 aftakking van bestaand 110kV veld

1 trafo 110/20kV

2013

Gelderland/Flevoland

OS Elst 150/10 Belasting 1 schakelveld 150kV

1 transformator 150/10kV

2012

OS Zuidbroek 150/20 Belasting 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2013-2014

OS Zaltbommel 150/20 Belasting 1 schakelveld 150kV

1 aftakking van bestaand 150kV veld

2 transformatoren 150/20kV

2016-2017

Noord-HollandNoord

OS De Weel

(voorheen Zijdewind)

150/20 Opwek 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2013

OS Middenmeer 150/20 Opwek 1 nieuw onderstation 150/20kV

3 schakelvelden 150kV

3 transformatoren 150/20kV

2014

OS Schermer

(voorheen Boekelermeer)

150/20 Belasting 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2016

OS Hoorn 150/20 Belasting 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2017

OS Purmerend Baanstee 150/20 Belasting 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2018

6.4.3KoppelpuntenmetlandelijknetbeheerderLianderzaldehoofdinfrastructuurvanhetelektriciteitsnet

uitbreidenenaanpassengedurendedeplanperiode.Ditleidtin

velegevallentothetontstaanvannieuwekoppelpuntenmethet

HS-netvandelandelijkenetbeheerderTenneT.(ZieTabel34)

Page 76: KCD Liander 2011

76

Eendeelvandegeplandeuitbreidingsprojectenisalinvoor-

bereidingofuitvoering.Voordeoverigeuitbreidingenvan

bestaandekoppelpunten,ofdebouwvannieuwekoppelpunten

verrichtLiandersamenmetTenneTeenstudienaardemoge-

lijkheden.

6.5 uitbreidingsplan

Hetuitbreidingsplanisgebaseerdophetactiviteitenplan,

datjaarlijkswordtopgesteld.Indituitbreidingsplanneemt

Lianderdeaantallenuittevoerenactiviteitenevenalsde

bijbehorendebudgettenop.DezeactiviteitenvoertLianderuit

omklantentebedienenenomknelpuntenindebestaandenet-

werkentevoorkomenenteverhelpen.Dezemaatregelenleiden

vooraltotinvesteringeninnetuitbreidingenenverzwaringen.

TenaanzienvanhetuitbreidingsplangeldtdatLiandereen

toenamevoorziettenopzichtevanwatinhetKCD2010-2016

isaangegeven.Indeperiode2010en2011(opbasisvanEJV)

zijndeuitbreidingskostenongeveer€20miljoenlagergeweest

dangeplandwasinhetKCD2010-2016.Voordedriekomende

jarenverwachtLiandercirca€525miljoenaanuitbreidingen

tedoen.Ditisongeveer20%meerdanvoordeovereenkomstige

jarengeplandinhetKCD2010-2016.

Figuur 51 - Positionering uitbreidingsplan

Jaarplan

Onderhoudsplan Investeringsplan

Vervangingsplan Uitbreidingsplan

- Amoveren

- Modif. onderhoud

- Prev. onderhoud

- Storingen/schade

- Vervangingen

op eigen initiatief

- Reconstructies

- Uitbreiding

- Verzwaring

Locatie Spannings-

niveau(kV)

Knelpunt

treedtopbij

prognose

Maatregel Geplandjaarvan

oplossen

Noord-HollandZuid

OS Haarlemmermeer 150/20 Belasting en

Opwek

2 schakelvelden 150/20kV

2 transformatoren 150/20kV

2013

OS Bijlmer Noord 150/20 Belasting 2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2013

OS Diemen 150/20 Belasting 2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2014

OS Zuidas 150/20 Belasting 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2018

Rijnland

OS Zuidplaspolder 150/20 Opwek 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2014

OS Sassenheim 150/20 Belasting 2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2015

OS Leiden Zuid 150/20 Belasting 1 nieuw onderstation 150/20kV

2 schakelvelden 150kV

2 transformatoren 150/20kV

2016

Tabel 34 - nieuwe koppelpunten met het landelijke hoogspanningsnet

Page 77: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 77

UitbreidingsplanHSLiander 2010 2011

Soortactiviteit omschrijving spanningsniveau(kV) eenheid KCD Realisatie KCD EJV

UITBREIDING EN

VERZWARING

HS stations 150 mln € 17,1 11,3 28,3 11,3

HS stations 50 mln € 7,8 3,2 7,8 3,5

HS kabels 50 mln € 3,3 0,0 3,3 0,1

MS stations RS/SS 10-20 mln € 5,4 6,5 7,8 4,8

TOTAAL UITBREIDINGSPLAN FINANCIEEL mln € 32,3 21,0 44,0 19,7

Tabel 35 - Terugblik Uitbreidingsactiviteiten hoogspanning 2010-2011

6.5.1 Hoogspanning

TerugblikDeinvesteringsuitgaveninhethoogspanningsnetinhetjaar

2010en2011liggencirca€36miljoenlagerdangeplandvoor

dezejareninKCD2010-2016.Debelangrijksteoorzaakishet

doordeeconomischerecessieachterblijvenvanverwachte

vermogensgroei,waarbijeenuitbreidingofverzwaringvan

hetnetdientplaatstevinden.VerderheeftLiandervanwegede

afstemmingmetTenneTderealisatievanextrastationsvermo-

geninApeldoornNoordenhetbouwenvanhetonderstationin

Noord-HollandNoorduitgesteld.(ZieTabel35)

Inbijlage14iseengedetailleerdoverzichtopgenomenvande

ontwikkelingvandeinhetvorigeKCD2010-2016beschreven

capaciteitsknelpuntenenoplossingen.Inbijlage9iseen

overzichtvandedaardoortotstandgekomensignificantenet-

wijzigingenindehoofdstructuuropgenomen.

VooruitblikLianderverhoogthetbudgetvoorhetuitbreidingsplanHS2012

tenopzichtevan2011met€10mln.Hetverhoogdeniveau2012

wordtdedaaropvolgendejarengehandhaafd.

Dekomendejarenstaanvoorhethoogspanningsnetinhet

tekenvanhetinvestereninendaarmeemogelijkmakenvande

energietransitie,zoalshetverderontwikkelenvanhet20kV-net

dooropstrategischepunten150/20kVinvoedingspuntente

creëren.(ZieTabel36)

UitbreidingsplanHSLiander

Soortactiviteit omschrijving spanningsniveau(kV) eenheid 2012 2013 2014

UITBREIDING EN

VERZWARING

HS stations 150 mln € 21,0 21,0 21,0

HS stations 50 mln € 4,7 4,7 4,7

HS kabels 50 mln € 0,8 0,8 0,8

MS stations RS/SS 10-20 mln € 3,3 3,3 3,3

TOTAAL UITBREIDINGSPLAN FINANCIEEL mln € 29,8 29,8 29,8

Tabel 36 - Vooruitblik Uitbreidingsactiviteiten hoogspanning 2012-2014

Figuur 52 - Uitbreidingsplan: Realisatie 2010-2011 en plan 2012-2014

Uitbreidingsplan

mln

2010 2011 2012 2013 2014

HS

MS/LS

Real. 2010/EJV 2011

Plan

KCD 2010-2016

141

20

109

21

145 145 145

30 30 30

130

161175 175 175

Page 78: KCD Liander 2011

78

6.5.2Midden-enlaagspanning

TerugblikIndeperiode2010-2011heeftLiandercirca€15miljoenmeer

besteedaanuitbreidingendangeplandinhetKCD2010-2016

(realisatiecijfers2011o.b.v.EJV).Inlijnmethetuitbreidings-

planuithetKCD2010-2016zijnnieuweklantenaangesloten

enzijnmaatregelengetroffenomdreigendeknelpuntenen

daarmeesamenhangenderisico’steondervangen.Devolgende

activiteiten,zoalsbeschreveninhetKCD2010-2016,lateneen

afwijkingzientenopzichtevandeoorspronkelijkeplanning:

• LeggenMSkabel-Afnamein2010dooreenachterblijvende

ontwikkelingvanwoon-enindustriegebiedenalsgevolgvan

deeconomischeomstandigheden.Eendeelvandezewerk-

zaamhedenisdoorgeschoven,waardoor2011eenduidelijke

toenamelaatzien;

• Nieuwestations-Toenamevanhetaantalnieuwemidden-

spanningsstationsdoorhogereklantvraag;

• Makenaansluitingen-Toenamevanactiviteitendoordat

deimpactvanderecessieminderisdanverwacht(betreft

klantgedrevenwerk).(ZieTabel37)

VooruitblikLianderverhoogthetbudgetvoorhetuitbreidingsplanMS/LS

2012tenopzichtevan2011metcirca€4miljoen.Hetverhoog-

deniveau2012wordtdedaaropvolgendejarengehandhaafd.

Deuitbreidingsplannenvoordekomende3jarenlateneen

lichtegroeizienindewerkzaamheden.Ditheefttemakenmet

hetverwachteherstelvandeeconomischeconjunctuurende

daarbijbehorendetoenameindeklantvraag.Dekilometers

MS-kabelnemenextratoedoordeaanlegvan20kVverbindin-

geninhetkadervanhetverderontwikkelenvanhet20kV-net.

(ZieTabel38)

UitbreidingsplanMSenLSLiander 2010 2011

Soortactiviteit omschrijving eenheid KCD Realisatie KCD EJV

UITBREIDING EN

VERZWARING

Leggen en monteren MS kabel km 580 394 500 668

Leggen en monteren LS kabel km 480 481 440 495

Nieuw MS-station stuks 240 284 220 310

Maken AC1/AC1-OV/AC2 aansluitingen stuks 39.100 48.050 32.600 41.400

Maken AC4/AC5/AC6 aansluitingen stuks 837 849 734 969

TOTAAL UITBREIDINGSPLAN FINANCIEEL mln € 123,0 109,1 112,0 141,1

Tabel 37 - Terugblik Uitbreidingsactiviteiten midden- en laagspanning 2010-2011

UitbreidingsplanHSLiander

Soortactiviteit omschrijving eenheid 2012 2013 2014

UITBREIDING EN

VERZWARING

Leggen en monteren MS kabel km 729 737 735

Leggen en monteren LS kabel km 465 472 478

Nieuw MS-station stuks 255 264 274

Maken AC1/AC1-OV/AC2 aansluitingen stuks 40.100 42.650 44.650

Maken AC4/AC5/AC6 aansluitingen stuks 970 990 1.020

TOTAAL UITBREIDINGSPLAN FINANCIEEL mln € 144,6 144,6 144,6

Tabel 38 - Vooruitblik uitbreidingsactiviteiten midden- en laagspanning 2012-2014

Page 79: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 79

7 crisisorganisatie en calamiteiten

Om adequaat te kunnen reageren op onverwachte ge-

beurtenissen, wordt de organisatie rondom calamiteiten

voortdurend verbeterd middels oefeningen en ervarin-

gen uit het verleden. Hiertoe wordt samengewerkt met

zusterbedrijven en veiligheidsregio’s. In de afgelopen

periode zijn geen calamiteiten opgetreden.

7.1 proces en organisatie

7.1.1 Melding-enopschalingEencrisisiseensituatiedieontstaatbijeeningrijpende

gebeurtenis,meteenpotentieelnegatieveuitkomstvoorzowel

deorganisatiealszijnpubliek,producten,serviceenreputa-

tie.Eencrisisonderbreektdenormaleorganisatieprocedures

enkandecontinuïteitvandeorganisatieingevaarbrengen.

LiandermaaktgebruikvandecrisisorganisatievanAlliander

inhetgevalvanincidentenencalamiteiten.

Figuur 53 - Fasering en crisisorganisatie

Decrisisorganisatieiszoopgebouwddatzijbruikbaarisvooralle

soortencriseswaarmeedeorganisatiegeconfronteerdkanwor-

den.Doordeaardvanhetbedrijfisereensterkefocusopcrisesdie

eenimpacthebbenopdeveiligheidendeenergielevering.Hierbij

houdtLianderrekeningmetdemogelijkheiddatergeenberoep

gedaankanwordenopdekantoorpandenenIT-middelendienor-

maalgesprokenwordengebruiktbijeencalamiteit.

InallefaseszoektLiandersamenwerkingmetbetreffende

stakeholdersenveiligheidsregio’s.HierbijkijktLiandernaar

afsprakendieindekoudefasegemaaktkunnenwordenom

elkaarindewarmefasemakkelijkertekunnenvinden.Deze

netwerkfunctiewordtnogeensversterktdoordatLianderook

oefentmetveiligheidsregio’s.Ineenconvenantmetdeveilig-

heidsregio’szijndeafsprakenvastgelegdoverhetoverlegende

communicatiemethulpdienstenenoverheden.Lianderonder-

scheidteendrietalfases.Deopbouwvandecrisisorganisatieis

vastgesteldperfase.

Fase1“Normaal”Infase1isersprakevaneenincidentvanbeperkteomvangdat

onderverantwoordelijkheidvandereguliereorganisatiewordt

opgelost.

Fase2“Incident”Infase2wordtdeverantwoordelijkheidvoorhetoplossen

vandestoringovergenomendoordedienstdoendemanage-

mentwacht.Diebepaaltdewijzevanherstelenaansturing.

Eennetstoringinfase2heeftgroteinvloedopdeomgeving.Om

hieradequaatmeeomtekunnengaan,ishetmogelijkomextra

functionarissenintezetten.Dezefunctionarissenhebbenvan-

uithunexpertiseeenvastaandachtsgebiedenondersteunen

hetherstelproces.Hierbijfunctioneertdemanagementwacht

alsintermediairtussendeverschillendefunctionarissen.

Figuur 54 - Crisisorganisatie bij fase 2 - Incident

Fase3“Calamiteit”Bijcalamiteitenschaaltdedienstdoendemanagementwacht

ofmanagervandienstopnaarfase3,waarbijhetAlliander

Crisisteam(ACT)inwerkingtreedt.HetACTneemtopdat

momentdeleidingoverhetoplossenvandecalamiteit.Infase3

wordtdeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvandestoring

overgenomendoorhetAllianderCrisisteam(ACT).HetACT

kentvooreennetstoringeenstandaardbezettingenkanzo

nodigopverzoekvandevoorzitterwordenuitgebreidmetextra

functionarissen.StandaardwordthetACTbijnetstoringen

geleiddooreenvoorzitterdieopzijnbeurtwordtondersteund

dooreenmanagementassistente.Hetteambestaatverderuit

devoorzittersvanhetkernteamKlant&Markt,hetkernteam

Communicatieendedienstdoendemanagementwacht.

Page 80: KCD Liander 2011

80

Figuur 55 - Crisisorganisatie bij fase 3 - Calamiteit

Opschalingcriteriafase1naarfase2Bijeenstoringvanbeperkteomvangenverlengdeduurmet

regionalemedia-aandacht,wordtdezeopgeschaaldnaarfase2.

Deafwikkelingvanhetincidentblijftbinnendebetreffende

functionelekolom.Debedrijfsvoerderelektraofdesenior

medewerkerTSCbeslistinfase1overhetopschalenenbesluit

opbasisvanopschalingcriteriawanneerdemanagementwacht

operationeelmoetworden.

Degeformuleerdeopschalingcriteriazijnrichtlijnen.Het

momentvanopschalenisaltijdsituatiegebonden.Inoverleg

metdemanagementwachtwordtbesloteninfase1teblijven

ofovertegaannaarfase2-Incident.Bijtwijfelkanmenaltijd

ruggespraakhoudenmetdemanagementwacht.Hetkanook

raadzaamzijndemanagementwachtvroegtijdigteinformeren

overdesituatie,zodathijofzijzichkanvoorbereiden.

Opschalingcriteriafase2naarfase3Bijeenstoringvangroteomvangenverlengdeduurmetlan-

delijkemedia-aandachtofeendodelijkongevalwordtopge-

schaaldnaarfase3.HetLianderCrisisteamwordtgeformeerd

enkomtopaanwijzingvandevoorzitterzospoedigmogelijk

bijeenineenvandecrisisruimtes.Demanagementwachtisin

fase2verantwoordelijkvoordebeslissingomopteschalen.

Degeformuleerdeopschalingcriteriazijnookhierrichtlijnen.

Hetmomentvanopschalenisaltijdsituatiegebondenenhet

isdanooknaarinschattingvandemanagementwachtom

devoorzittervanhetAllianderCrisisteamteinformeren.In

overlegmetdevoorzitterwordtbesloteninfase2teblijvenof

overtegaannaarfase3-Calamiteit.Hetkanraadzaamzijnde

voorzittervroegtijdigteinformerenoverdesituatie,zodatdie

zichkanvoorbereiden.

AfschalenAlsdesituatieweerherstelttotnormaal,kanerwordenaf-

geschaald.Datkanookindienmenervanovertuigdisdatde

dangeldendefasevandecrisisorganisatiegeenmeerwaarde

(meer)biedt.Deverantwoordelijkeindegeldendefase(manage-

mentwachtofvoorzitterAllianderCrisisteam)kanhetbesluit

nementotafschalen.Hetishierbijvanbelangdatallebetrok-

kenpartijenoverditbesluitwordengeïnformeerd.

Bijgroteincidenten/calamiteitenzorgtdeoperationeelverant-

woordelijkeervoordatdenazorggecoördineerdwordtoverge-

dragenaandelijnfunctionarissen.Lianderonderscheidtbijdie

nazorgtweegroepen:maatschappijenmedewerkers.

7.1.2 BesluitvormingHetAllianderCrisisteamisopgeleidengetraindombijhet

beheersenvaneencalamiteiteenbesluitvormingsmodelte

hanteren.DeProcesmanagerACTzorgthierbijvoorondersteu-

ning.Hetbesluitvormingsmodelrichtzichopprocesafspraken,

beeldvorming,oordeelsvormingenhetgenererenvanoplossin-

genenbesluitvormingoverdieoplossingen.

Procesafsprakenzorgenerondermeervoordatereenheldere

vergaderstructuurwordtopgesteldendaterafsprakenzijn

overaflossingencatering.Procesafsprakenzijnnodigomde

crisisbeheersinggestructureerdtelatenplaatsvinden.Inde

beeldvormendefasezorgthetAllianderCrisisteamervoordat

hetinzichtkrijgtindeheersendesituatieendathetnagaatwie

debetrokkenpartijenzijn.Indezefasewordenookdeproble-

mengedefinieerdenprioriteitenvastgesteld.Indeoordeelsfase

wordenondermeeroplossingengegenereerdnaaraanleiding

vandegedefinieerdeproblemenenwordenbeschikbaremid-

delenenprocesseninkaartgebracht.

Tijdensdebesluitvormingwordendeoplossingengetoetstaan

dehuidigesituatieenwordtergekozenwelkeoplossingenook

daadwerkelijkbruikbaarzijn.Metdezeoplossingengaathet

AllianderCrisisteamvervolgensinkernteamsuiteenomde

gekozenoplossingenuittevoeren.

7.1.3 RapportageIneenaantalgevallenmoetnaeencrisisonderzoekworden

gedaannaardeoorzaaken/ofafhandeling.Ditgebeurtdoor

interneenexternepartijen.Externepartijenzijnonderandere

toezichthoudersendeOnderzoeksraadVoorVeiligheid(OVV).

Uitgangspuntisdatdecrisiseerstwordtopgelostenaanslui-

tendmedewerkersvanLianderhunmedewerkingverlenenaan

deonderzoekenvaninterneenexternepartijen.Alseenexterne

partijeenmedewerkervanLianderbenadertvooreenonder-

zoekinformeertdiezijndirecteleidinggevendehierover.

7.1.4 Evaluatie-enborgingAlseencrisissituatievoorbijisendegewonesituatieweer

operationeelis,ishetvanbelangomteevalueren.Doelstelling

vanhetinternevaluerenishetidentificerenvandesuccessen

enleerpunten,omopdiemanierbijdevolgendecrisissituatie

nogbetervoorbereidtezijn.

Voorincidentenencalamiteitenisereenintegraalevaluatie-

proces.Deverschillendedeelplannenvoordeverschillende

soortenstoringengevenaanwiebijfase2en3verantwoor-

Page 81: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 81

delijkisvoordeevaluatieenaanwiedezewordtaangeboden

inwelktijdsbestek.Tevensbeschrijvendedeelplannenhoe

gewaarborgdwordtdatdeaangedragenpuntenindeevaluatie

wordentoegepastbinnendeorganisatie.

7.1.5 InterneenexternecommunicatieCommunicatiespeelteenbelangrijkerolbijhetbeheersenvan

eencrisis.DaaromkentLiandereencommunicatieplanbij

crises.Indezeparagraafwordtkortingegaanopdecommuni-

catiemetmediaenandereexternepartners.Daarnaastkomen

decommunicatievoorzieningenenfaciliteitendieLianderten

tijdevaneencrisistotzijnbeschikkingheeftaanbod.

Communicatievervultvrijwelaltijdeensleutelrolbijeen

crisissituatie:

• Wegnemenvanonnodigeongerustheidbijmedewerkers,

klantenenanderestakeholders;

• Signalerenvanonregelmatigheden/verhogenvanalertheid,

zodaterpassendemaatregelengenomenkunnenworden;

• Voorzienineencommunicatiestructuurzodatdegenendiede

crisismoetenoplossen,ongehinderdkunnenwerken.

WoordvoeringWoordvoeringbijincidentenencalamiteitengebeurt24uur

perdag,7dagenperweekviaeencentraalingangspunt.Bij

incidentenencalamiteitenheeftuitsluitenddewoordvoerder

vanAlliandercontactmetdemedia.Anderemedewerkers

vanLianderhebbendituitsluitendnaoverlegmetdewoord-

voerders.AllewerknemersvanLianderzijninhetbezitvande

Lianderperskaart,om,indienzijpersoonlijkbenaderdworden,

doorteverwijzennaardedesbetreffendewoordvoerder.

NoodcommunicatieVoornoodcommunicatietijdensincidentenencalamiteiten

maaktLiandergebruikvanC2000(intern)envaneenaanslui-

tingophetNationaalNoodnet(extern).Deeindverantwoorde-

lijkeindecrisisorganisatiedieopdatmomentoperationeelis,

beslistoverdeinzetvanhetC2000-systeemenhetnationale

noodnet.

7.2 terug- en vooruitblik

7.2.1 TerugblikErhebbenzichdeafgelopentweejaargeencalamiteitenvoorge-

daan.

7.2.2 VooruitblikIndekomendejarenzalCrisisbeheersing,naastopleiden,

trainenenoefenenvandeCrisisorganisatiezichrichtenophet

instellenvaneenintegraleevaluatievanincidentenencalami-

teiten.DaarnaastzalLiandernaarverwachtingindeloopvan

2011meteengrootdeelvandeveiligheidsregio’sinLiander’s

verzorgingsgebiedhet‘convenantnetbeheerdersenveiligheids-

regio’sondertekenen.Inditconvenantstaanafsprakenoverhet

vergrotenvandekennisvanelkaarsorganisatieenprocessen

endesamenwerkingophetgebiedvanrisicobeheersingen

(voorbereidingopde)rampenbestrijdingencrisisbeheersing,

gerelateerdaan(dreigende)verstoringofuitvalvangasen

elektriciteit,herstelbijuitvalvangasenelektriciteit,voorziene

verminderdebeschikbaarheidvandevoorziening,enbescher-

mingvaninfrastructuur.Deafsprakenuitditconvenantzullen

volgensdetijdslijndieisuitgezetindeafzonderlijkeactielijs-

tenwordengeïmplementeerd.

Page 82: KCD Liander 2011

82

bijlagen

Bijlagen 80

Bijlage1(H1) | Koppelingenmetaangrenzendenetbeheerders 81

Bijlage2(H3) | Risicomanagementinfrastructuur 84

Bijlage3(H3) | RisicoanalyseBedrijfsbredeRisico’s 86

Bijlage4(H3) | RisicomatrixLianderAssetmanagement 88

Bijlage5(H3) | AssetgerelateerdeRisico’s 89

Bijlage6(H4) | ProcesrevisieGIS 100

Bijlage7(H5) | Registratievanstoringenenonderbrekingen 102

Bijlage8(H6) | Huidigenetinfrastructuur 104

Bijlage9(H6) | Aanmerkelijkenetwijzigingenin2010-2011 108

Bijlage10(H6) | CapaciteitsprognoseFriesland 109

Bijlage11(H6) | CapaciteitsprognoseGelderland-Flevoland 112

Bijlage12(H6) | CapaciteitsprognoseNoord-Holland 121

Bijlage13(H6) | CapaciteitsprognoseZuid-Holland 133

Bijlage14(H6) | KCD2010-2016terugblikperknelpunt 136

Bijlage15 | Samenhangactiviteitenenkwaliteitsbeheersysteem 139

Verklarendewoordenlijst 140

MRQleeswijzer 142

Page 83: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 83

Bijlage1(H1)|koppelingen met aangrenzende netbeheerders

Devolgendetabellengeveninzichtindekoppelingenmetaangrenzendenetbeheerders.Dekoppelingenzijnperregioweergegeven.

Deweergegevencapaciteitisgebaseerdophettotaalopgesteldetransformatorvermogen.

Koppelpunt

station/verbindingvan

Netbeheerder Spanning

(kV)

Capaciteit2011(MVA)

Bergum TenneT 110 116

Dokkum TenneT 110 83

Drachten TenneT 110 117

Gorredijk TenneT 110 42

Heerenveen TenneT 110 100

Herbayum TenneT 110 267

Leeuwarden TenneT 110 146

Leeuwarden Enexis 10 120

Lemmer TenneT 110 66

Marnezijl TenneT 110 63

Oosterwolde TenneT 110 66

Oudehaske TenneT 110 66

Rauwerd TenneT 110 42

Sneek TenneT 110 100

Wolvega TenneT 110 42

Tabel 39 - Koppelingen met aangrenzende netbeheerders, regio Friesland

Page 84: KCD Liander 2011

84

Koppelpunt

station/verbindingvan

Netbeheerder Spanning

(kV)

Capaciteit2011(MVA)

Apeldoorn TenneT 150 353

Arnhem TenneT 150 132

Borculo TenneT 150 88

Dale TenneT 150 132

Doetinchem TenneT 150 332

Dodewaard TenneT 150 168

Druten TenneT 150 80

Ede TenneT 150 310

Eerbeek TenneT 150 132

Eibergen Enexis 10 40

Elst TenneT 150 132

Kattenberg TenneT 150 200

Lochem TenneT 150 88

Nijmegen TenneT 150 300

Renkum TenneT 150 330

Teersdijk TenneT 150 198

Tiel TenneT 150 235

Ulft TenneT 150 132

Vaassen TenneT 150 80

Winterswijk TenneT 150 106

Woudhuis TenneT 150 132

Zaltbommel TenneT 150 198

Zevenaar TenneT 150 198

Zutphen TenneT 150 176

Tiel TenneT 150 235

Ulft TenneT 150 132

Vaassen TenneT 150 80

Winterswijk TenneT 150 106

Woudhuis TenneT 150 132

Zaltbommel TenneT 150 198

Zeewolde TenneT 150 380

Zevenaar TenneT 150 198

Zuiderveld TenneT 150 132

Zutphen TenneT 150 176

Tabel 40 - Koppelingen met aangrenzende netbeheerders, regio Gelderland en Flevoland

Page 85: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 85

Koppelpunt

station/verbindingvan

Netbeheerder Spanning

(kV)

Capaciteit2011(MVA)

Almere TenneT 150 132

De Vaart TenneT 150 132

Dronten TenneT 150 292

Harderwijk TenneT 150 350

Harselaar TenneT 150 132

Hattem TenneT 150 132

Lelystad TenneT 150 74

Pampus TenneT 150 132

Zeewolde TenneT 150 380

Zuiderveld TenneT 150 132

Tabel 41 - Koppelingen met CBL-gebied Randmeren

* De 150kV-netten in het gebied Randmeren zijn vanwege de daarop van toepassing zijn de Cross Border Lease nog steeds in eigendom en

beheer van Liander. Liander heeft echter met TenneT een onderbeheersovereenkomst gesloten. Voor dit netdeel wordt daarom door Liander

een apart KCD gepubliceerd.

Koppelpunt

station/verbindingvan

Netbeheerder Spanning

(kV)

Capaciteit2011(MVA)

Amstelveen TenneT 150 380

Anna Paulowna TenneT 150 280

Bijlmer Noord TenneT 150 90

Bijlmer Zuid TenneT 150 135

‘s Graveland TenneT 150 300

Haarlemmermeer TenneT 150 300

Heemstede Stedin 10 80

Hemweg CZ-B TenneT 150825

Hemweg CZ-A TenneT 150

Hoogte Kadijk TenneT 150 300

Nieuwe Meer TenneT 150 280

Noord Papaverweg TenneT 150 270

Oterleek TenneT 150 300

Velsen TenneT 150 300

Venserweg TenneT 150 120

Vijfhuizen TenneT 150 400

Waarderpolder TenneT 150 159

Watergraafsmeer TenneT 150 106

Westwoud TenneT 150 300

Wijdewormer TenneT 150 300

Zorgvlied TenneT 150 200

Tabel 42 - Koppelingen met aangrenzende netbeheerders, regio Noord-Holland

Koppelpunt

station/verbindingvan

Netbeheerder Spanning

(kV)

Capaciteit2011(MVA)

Alphen West 50kV TenneT 50 300

Leiden 50kV TenneT 50 300

Sassenheim 50kV TenneT 50 240

Waddinxveen Stedin 50 60

Tabel 43 - Koppelingen met aangrenzende netbeheerders, regio Zuid Holland

Page 86: KCD Liander 2011

86

Bijlage2(H3)|risicomanagement infrastructuur

Derisicomanagementinfrastructuurbestaatuitdevolgendeonderdelen:(1)Risicotaal(begrippenkader),(2)Takenenverantwoor-

delijkheden,(3)Risicorapportageen(4)Risicomanagementtechnologie.

Risicotaal

Lianderbeschouwtrisico’sopverschillendeniveau’s,teweten:strategisch,managementenoperationeel.Opstrategischniveau

wordtdevraaggesteld“doenwedejuistedingen?”,ophetmanagementniveaudevraag“hebbenwedejuisteconditiesomdeze

dingenuittevoeren?”enophetoperationeleniveau“voerenwedezedingenopdejuistemanieruit?”.Derisicotaalisopgenomenin

hetrisicomanagementhandboek.

Taken en verantwoordelijkheden

BinnenLianderworden,metbetrekkingtotrisicomanagement,drieverdedigingsliniesonderscheiden.Delijnmanagersvormen

deeersteverdedigingslinie,zijzijnindeeersteplaatsverantwoordelijkvoorhetmanagenvanrisico’sbinnenderegulierebedrijfs-

voering.Dagelijksvoerenzewerkzaamhedenuitwaarmeezerisico’sbeheersenen/ofaccepteren.

DeafdelingAllianderRisicomanagementvormtdetweedeverdedigingslijn.Dezeafdelingisverantwoordelijkvoorhetontwik-

kelenenimplementerenvanhetorganisatiebreedrisicomanagementbeleidenhetrisicomanagementraamwerk(hetzogeheten

EnterpriseRiskManagement).Verderondersteuntzijdedirectieenhetmanagementmethetuitzettenvanderisicomanagement

strategiemetinbegripvaneenadequaterisicobeheersing.DezeafdelingwerktnauwsamenmetdeAssetmanagementafdeling

Strategie&Planning.Dezeafdelingdraagtzorgvoorhetomgevingsbewustenrisicobewustontwikkelenvanassetmanagement.

Zijisverantwoordelijkvoorhetmakenvandevertaalslagvanhetorganisatiebrederisicomanagementbeleidnaarassetgerelateerd

risicomanagement(hetzogehetenRiskBasedAssetManagement).

DeafdelingInternalAuditvormtdederdeenlaatsteverdedigingslinie.Dezeafdelingisgeenonderdeelvanhetprimaireprocesen

kandaardoorhetrisicomanagementonafhankelijkbeoordelen.Buitendeorganisatiekunnendeexterneaccountantentoezicht-

houderookeensignaleringsfunctievervullen.

Risicogovernanceisindeorganisatiemedegeborgddoormiddelvanverschillendeorganenmethuneigenverantwoordelijkheid.

Enkelehiervanbetreffen:

• DeRisicomanagementCommissie:adviseertdeRaadvanBestuuroverdeimplementatieennalevingvanhetRisicomanage-

mentbeleidskaderinrelatietotdeondernemingsdoelstellingen.Zebeoordeeltonderandererisicorapportagesendevoortgang

vanopvolgingvanauditaanbevelingen;

• HetTransactionReviewCommittee:beoordeeltaanvragenvoorinvesteringenendesinvesteringen,operationeleprojectenen

verkoop-eninkoopcontractenenadviseertdeRaadvanBestuurhierover;

• DeRaadvanBestuur:bewaakthetRisicomanagementbeleidskaderactiefentoetstditregelmatigaandeverwachtingenenont-

wikkelingenbijhaarbelangrijkstestakeholders;

• DeRaadvanCommissarissen:houdttoezichtopderisico’sverbondenaandeondernemingsactiviteitenendeopzetenwerking

vanhetrisicomanagementbeleidskader.

Risicorapportage

Risicomonitoringiseenbelangrijkonderdeelvangedegenrisicomanagement.Tenbehoevevandezemonitoringwordtperiodiek

gerapporteerdoverdestatusvanderisico’s.Geïdentificeerderisico’senvastgesteldebeheersmaatregelenwordendoordebedrijfs-

onderdelenopgenomeninhunrisicoregister.Ditdientalsmiddelvoor:

• Hetregisterenvanrisico-informatie;

• Hetmonitorenvanrisico’senbijbehorendeacties/maatregelen;

• Hetgenererenvanrisicorapportagesalsstuurinformatievoorhetmanagement.

Alsonderdeelvanderisicomanagementmethodiekwordendezerisicoregistersdoordebedrijfsonderdelenperiodiekherijktop

basisvaninterneenexterneontwikkelingen.Opdezewijzewordenrisico’sopnieuwgeanalyseerdopactualiteitenrelevantieen

wordtvoorkomendathetprocesstatischwordt.Iederkwartaalleverendebedrijfsonderdelenhunrisicoregistersaanbijdeafdeling

AllianderRisicomanagement.DitgebeurtviadeMonthlyBusinessReviewcyclus.Derisicoregistersvormendebrondatavoorhet

creërenhetorganisatiebrederisicoportfolio.

LianderAssetmanagementhanteertbijdemonitoringeenextradiepgangtenaanzienvandeassetgerelateerderisico’s.In2009

isAssetmanagementdaaromgestartmethetopschalenvanhetknelpuntenregisternaareenrisicoregister.Ditspecifiekerisico-

Page 87: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 87

registerwordtcontinugeactualiseerd.Opbasisvanrelevantieen/ofurgentiewordenrisico’sgeselecteerdvoorverdereanalyseen

beleidsontwikkeling.Middelseen‘snapshot’vanhetrisicoregisterkandeactuelerisicopositiewordenbepaald.Tenbehoevevan

hetorganisatiebrederisicoportfoliorapporteertAssetmanagementiederkwartaaloverde‘Hoog’en/of‘ZeerHoog’risico’saande

afdelingAllianderRisicomanagement.

Risico’sinhetrisicoregisterkomenbinnenalsrisicomelding.Vanrisicomeldingtotafgeronderisicoanalysewordendevolgende

stappendoorlopen:

1. Openrisicomelding:hetinventariserenvanrisico’sbegintbijrisicomeldingen.Risicomeldingenkunnendoorelkewillekeurige

medewerkervanLianderwordengedaan.Risicomeldingenwordengeëvalueerdeninderisicohiërarchieingepast.Eenmelding

wordtafgewezen,afgeslotenofgaatnaardevolgendeprocesstapvoorverdereanalyse.Tenslottewordtdegeaccepteerderisico-

meldinginhetrisicoregistervastgelegd.Bijevaluatievandemeldingenwordtnaardevolgendezakengekeken:

- ofhetpotentiëlerisicoopdejuistewijzeisomschreven.

- ofhetpotentiëlerisicoreedsbekendisinhetrisicoregister.

- ofheteenwijzigingvaneenreedsbestaandrisicobetreft.

- ofderisicomelding“asset”-gerelateerdiseninvloedheeftopdebedrijfswaarden.

2. Afgewezenrisico:risicomeldingendiedetoetsingnietdoorstaanhebbenwordenafgewezenalsrisico.Afgewezenrisico’swor-

dennietverdergevolgd.

3. Ingeschatrisico:vandegeaccepteerderisico’swordenvervolgensintweestappen,eenvoorlopigeinschattingendefinitieve

inschatting,eeninschattingvanhetrisiconiveautenopzichtevandebedrijfswaardeninderisicomatrixvanLiandergemaakt.

Tevenswordenopbasisvanhetingeschatterisiconiveauderisico’sgeprioriteerdvoordevolgendeprocesstapenwordthet

nieuwerisiconiveauvastgelegdinhetrisicoregister.

4. Risico’sinanalyse:derisico’sdienainschattingdehoogsteprioriteithebbenquarelevantieen/ofurgentiewordenuitgezetvoor

verderedetailanalyse.

5. Geanalyseerdrisico:ditbetrefteenrisicometbijbehorendegedetailleerderisicoanalyse.Tenslottewordthetgeanalyseerde

risicoeneventueleaangepasterisiconiveauinhetrisicoregistervastgelegd.Hetgeanalyseerderisicodientalsbasisvooreven-

tueelbeleid.

6. Afgeslotenrisico:Ditbetreftrisico’sdienietlangeronderdeeluitmakenvandeactuelerisicopositievanLianderdoordatdebe-

treffenderisicoreducerendemaatregelvolledigisuitgevoerdofdathetrisicoissamengevoegdmeteenander(bestaand)risico.

Risicomanagement technologie

Derisicodatabasewordtbijgehoudenindedaarvoorbestemdesoftware.HetgebruikvansoftwaresteltLianderinstaatomrisico-

verbandenbijtehouden.DaarnaastregistreertdezesoftwareallewijzigingentenbehoevevaneenAuditTrail.

Page 88: KCD Liander 2011

88

Bijlage3(H3)|risicoanalyse bedrijfsbrede risico’s

Indezebijlageisderisicoanalysevandeinhoofdstuk3genoemderisico’sbeknoptbeschreven.

Risicoanalyse1:Datamanagement

Omschrijving

Wanneerdatakwaliteit,-integriteiten-securityonvoldoendeindeorganisatiegeborgdzijnenrelevantedataontbreken,nietactu-

eelofnietintegerzijn,bestaatdekansdatdekwaliteitvankernprocessenvanLianderinhetgedingkomen.

Risiconiveau

HetrisiconiveauvoorLianderishoog.Digitaliseringvandenettenendetoenemendeafhankelijkheidvandata(methetoogopde

EnergieTransitie)maaktdatderisicotrend,ondanksdeaanwezigebeheersmaatregelen,neutraalblijft.

Risicobeheersing

Datamanagementenhiermeehetverbeterenvandatakwaliteit,-integriteiten-securityheeftveelaandachtbinnenLiander.Van-

uitdedatastrategiezijnderollentenbehoevevandatamanagementbelegdindeorganisatie.Hetdata-eigenaarschapmetbijbeho-

rendeverantwoordelijkhedenwordthiermeetoegekendaandedata-eigenaren.Tenbehoevevanhetaanvullenenuniformerenvan

hetbedrijfsmiddelenregister(BMR)isperapril2011hetvijfjarendataverbeterplaninwerkinggegaan.Inhoofdstuk4,paragraaf

4.1,zijndespeerpuntenvoorhetverbeterenvandedatakwaliteitenhiermeeeenvolledigenjuistgevuldBMRnaderuiteengezet.

DaarnaastlopendiversemaatregelenzoalsdataschoningsactiesenisLianderin2011NTA8120gecertificeerd.Tenbehoevevan

hetAllianderbreedmanagenvansecurity(metdatasecurityalsonderdeelvanhetintegralesecuritybeleid)isdeAllianderSecu-

rityCommissieopgericht.

Risicoanalyse2:Stabiliteitregulering

Omschrijving

Hetrisicodatindekomendereguleringsperiodedereguleringsregelssubstantieelwijzigen,wathettotuitvoeringkunnenbrengen

vandelangetermijnplanning,strategischespeerpuntenenprogramma’szoalsopgenomeninhetStrategischAssetManagement

plan,negatiefkanbeïnvloeden.

Risiconiveau

HetrisiconiveauvoorLianderishoog.DedoordeStandard&Poor’safgegevenverwachtingisdatdefinanciëleratiosvanAlliander

desondankssolidekunnenblijven.

Risicobeheersing

Dedialoogwordtsectorbreedaangegaanendeontwikkelingenwordencontinuegemonitord.

Risicoanalyse3:Tekorttechnischepersoneel

Omschrijving

HetrisicodatbinnenLiander(kritische)technischefunctiesnietingevuldkunnenworden.Ditwordtversterktdoordeconcurren-

tieopdemarktomhet(schaarse)technischepersoneeltewerven.

Risiconiveau

Ondanksdehuidigeconjuncturelesituatieisdetoenemendeschaarsteaantechnischpersoneelopdearbeidsmarkteenfeit.De

verwachterisicotrendisdanooknegatief.HetrisiconiveauvoorLianderismedium.

Risicobeheersing

Lianderissamenwerkingsverbandenmetonderwijsinstellingenaangegaanenerlopendiversemaatregelenals‘arbeidmarkt

benadering2.0’en‘generatiemanagement’.EengoedvoorbeeldvandeinitiatievenvanLianderomvoldoendekennis,capaciteiten

Page 89: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 89

kwaliteitteborgenbinnendeondernemingendesectorishetcentrumvoorTechnischeOpleidingeninHaarlem.Nieuwecollega’s

wordendoorinternevakmensenopgeleidophetgebiedvangasenelektriciteit.Ookmedewerkersvanandereenergiebedrijvenen

mbo-leerlingenzijnhierwelkom.Omnetbeheerdersalsaantrekkelijkewerkgevermeerteprofilerenopdearbeidsmarktisonder

anderedebranchecampagneWattopgestart.

Risicoanalyse4:Veranderendecompetenties

Omschrijving

Hetrisicodatdehuidigecompetentiesvanmedewerkersonvoldoendeaansluitenbijhetgeengevraagdwordtinhetfaciliterenvan

deenergietransitie.Dezetransitievraagtintoenemendemateanderecq.aanvullendekennisencompetentiesvanmedewerkers.

Risiconiveau

HetrisiconiveauvoorLianderismedium.Deverwachteontwikkelingenzijnvooralsnogneutraal.

Risicobeheersing

Lianderinvesteertinzijnmedewerkers.Gemotiveerdemedewerkersbepalendekwaliteitenhetsuccesvandeorganisatie.De

medewerkersvanLianderhebbendanookinspraakgehadinhetvaststellenvandebedrijfsbredekerncompetentiesomzoinvul-

lingtekunnengevenaandegevraagdeveranderendecompetenties.DaarnaastkunnenLiandermedewerkersterechtbijAlliander

College.Ditishet,bedrijfseigen,centrumvoorlerenenontwikkelen.HetCollegeontwikkeltenorganiseertleergangen,trainingen,

workshopsenbiedteengrootaantalopleidingenentrainingenaanophetgebiedvanvakgerichtecompetentiesengedragscompe-

tenties.

Risicoanalyse5:Storingsverbruikersminuten(E)

Omschrijving

Hetrisicodatdedoelstellingentenaanzienvandestoringsverbruikersminuten(svbm)nietgehaaldworden.Lianderstreefteen

hogeklanttevredenheidenkwaliteitvanleveringna.Hetrealiserenvandesvbmdoelstellingenheefthiermeeveelaandacht.

Risiconiveau

Derisicotrendispositief.Sindsdestartvanhethiertoeopgerichteprogrammaheefthetaantalsvbmeendalingingezet.Hetrisico-

niveauvoorLianderishierdoorgereduceerd.

Risicobeheersing

Opbasisvanstoringsanalyseszijneind2010verbeterinitiatieven(programmaSVBM)ontplooitomhetaantalstoringsverbruikers

minutenterugtedringen.Zowordenstoringendoorgraafschadespreventiefaangepaktenwordenstoringsverklikkersgeplaatst

opstrategischepunteninhetnet.

Page 90: KCD Liander 2011

90

Bijlage4(H3)|risicomatrix Liander assetmanagement

Inte

rnat

ion

alm

edia

-aa

nd

ach

t o

fm

eer

dan

één

maa

nd

nat

ion

aal

Str

uct

ure

elco

nfl

ict

Sch

ade

gro

ter

dan

10

M e

uro

Sch

ade

gro

ter

dan

10

M e

uro

mee

rder

do

den

>10

.00

0.0

00

vb

mR

amp

zalig

-

Imag

o

Ris

ico

mat

rix

Lian

der

Ass

etm

anag

emen

t

Po

tent

iële

gev

olg

enP

ote

ntië

le k

ans

op

inci

den

t m

et g

evo

lgen

MM

MM

HH

HH

ZH

ZH

ZH

ZH

ZH

ZH

ZH

ZH

ZH

HH

H

LL

MM

MM

LL

LL

NN

NN

NN

NN

NN

NN

LL

M

Med

iaP

olit

iek

Fina

ncie

elD

uurz

aam

heid

Vei

lighe

idK

wal

itei

t va

nle

veri

ngC

ateg

ori

e

Vri

jwel

onm

og

elijk

Onw

aar-

schi

jnlij

kM

og

elijk

Waa

r-sc

hijn

lijk

Ger

egel

dJa

arlij

ksM

aand

elijk

sD

agel

ijks

Per

man

ent

No

oit

eerd

er v

ang

eho

ord

inin

dus

trie

Wel

een

sva

ng

eho

ord

inin

dus

trie

Mee

rder

em

alen

bin

nen

ind

ustr

ie

Wel

een

sg

ebeu

rdb

inne

nLi

and

er

Mee

rder

em

alen

geb

eurd

bin

nen

Lian

der

Eén

to

ten

kele

mal

en p

erja

ar b

inne

nLi

and

er

Eén

to

ten

kele

mal

en p

erm

aand

bin

nen

Lian

der

Eén

to

ten

kele

mal

en p

erd

ag b

inne

nLi

and

er

Eén

to

ten

kele

mal

en p

erd

ag b

inne

nre

gio

van

Lian

der

<0,0

00

1/jr

>0,0

00

1/jr

>0,0

01/

jr>0

,01/

jr>0

,1/j

r>1

/jr

>10

/jr

>10

0/j

r>1

00

0/j

r

KLa

nten

serv

ice

Mee

r d

anéé

n w

eek

nat

ion

ale

ber

ich

t-g

evin

g

Inci

den

teel

con

flic

tS

chad

e va

n 1

Mto

t 10

M e

uro

Sch

ade

van

1M

tot

10M

eu

ro

On

gev

alle

n m

etd

od

elijk

e afl

oo

p

of

zeer

ern

stig

lets

el

1.00

0.0

00

to

t10

.00

0.0

00

vb

mE

rnst

igL

and

elijk

e kl

ante

no

nte

vred

en

Lan

del

ijkar

tike

l, w

eek

reg

ion

aal

Op

een

-st

apel

ing

pro

ble

men

Sch

ade

van

10

0K

tot

1M e

uro

Sch

ade

van

10

0K

tot

1M e

uro

On

gev

alle

n m

eter

nst

ig le

tsel

met

ver

zuim

1.00

.00

0 t

ot

1.00

0.0

00

vb

mH

evig

Reg

ion

ale

klan

ten

on

tevr

eden

Reg

ion

aal

arti

kel

Inci

den

teel

pro

ble

emS

chad

e va

n 1

0K

tot

100

K e

uro

Sch

ade

van

10

Kto

t 10

0K

eu

roO

ng

eval

len

met

lets

el m

etve

rzu

im

10.0

00

to

t1.0

0.0

00

vb

mM

atig

Lo

kaal

kla

nte

no

nte

vred

en

Lo

kaal

nie

uw

s-b

eric

ht

-S

chad

e kl

ein

erd

an 1

0.0

00

euro

Sch

ade

klei

ner

dan

10

.00

0eu

ro

Bijn

a o

ng

eval

len

,o

ng

eval

len

met

ger

ing

lets

el/

EH

BO

zo

nd

erve

rzu

im

< 1

0.0

00

vb

mK

lein

-

Page 91: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 91

Bijlage5(H3)|assetgerelateerde risico’s

InhetrisicogebasseerdassetmanagementprocesvanLianderishetbeheersenvanrisico’sdekerngedachte.Derisico’sdie

beheerstwordendienengerelateerdtezijnaanhetgereguleerdeelektriciteit-engasnetwerkendegeldendebedrijfswaarden

tebeïnvloeden.Dezebedrijfswaardenzijnveiligheid,kwaliteitvanlevering,financieel,imago,duurzaamheid,klantenservice

enwettelijkheid.Hetwaarderenvanrisico’sopbasisvanhunkanseneffectopdebedrijfswaardengebeurtmetbehulpvaneen

risicomatrix.Devolgenderisiconiveauswordenonderscheiden:Nihil,Laag,Medium,HoogenZeerHoog.

Bijhetvaststellenvanderisico’svoorhetaanleggenofinstandhoudenvandeelektriciteitsnettenendedaarmeeverbandhou-

dendekwaliteitvandetransportdienstzijnzowelinternealsexternerisico’svanbelang.Terinformatiewordenindezebijlagede

belangrijksteelektriciteitsrisico’skortbeschreveneninderisicomatrixgeplot(Figuur56).

Risicotitel* TypeAsset Risiconiveau

1. Falen Nekaldiet-moffen Mof Hoog

2. Vertraging smart metering t.g.v. stalen meterborden Aansluiting Hoog

3. Zwak TF-signaal t.g.v. wijziging configuratie HS-netten Toonfrequent Medium

4. Falen 50kV COQ-installatie Transformator Hoog

5. Asbest in SACE DB schakelaar Schakelaar Hoog

6. Onjuist functioneren beveiliging Beveiliging Hoog

7. Gebrek aan reserveonderdelen TF Toonfrequent Hoog

8. Besturingssysteem HS/MS-station ICT Hoog

9. Realiseren van tijdige netverzwaring ten behoeve van faciliteren energietransitie Algemeen Hoog

10. Storing aan elektriciteitskabels t.g.v. beschadiging bij graafwerkzaamheden Kabel Hoog

* De nummers geven geen prioritering van de risico’s, maar dienen alleen om de risico’s in de matrix te kunnen plotten

Tabel 44 - Top 10 assetgerelateerde risico’s

Figuur 56 - risico’s geplot in risicomatrix

≥≥≥≥≥≥≥

Schade groter dan 10M euro meerdere doden>10.000.000 vbm

Landelijk klanten ontevreden

Schade van 1M tot 10M euro

Ongevallen met dodelijke afloop of zeer ernstig letsel

1.000.000 tot 10.000.000 vbm

Regionaal klanten ontevreden

Schade van 100k tot 1M euro

Ongevallen met ernstig letsel met

verzuim

100.000 tot 1.000.000 vbm

Lokaal klanten ontevreden

Schade van 10k tot 100k euro

Ongevallen met letsel met verzuim

10.000 tot 100.000 vbm

Schade kleiner dan 10.000 euro

Bijna ongevallen, ongevallen met gering letsel / EHBO zonder

verzuim

< 10.000 vbm

Meer dan één week nationale berichtgeving

Incidenteel conflict

Internationale media

aandacht of meer dan

één maand nationaal

Structureel conflict

Regionaal artikel

Incidenteel probleem

Lokaal nieuwsbericht

Landelijk artikel, week

regionaal

Opeenstapeling

problemen

Media Politiek

Schade groter dan 10M euro

Schade van 1M tot 10M euro

Schade van 100k tot 1M euro

Schade van 10k tot 100k euro

Schade kleiner dan 10.000 euro

1, 102,5,67,8,9

4

3

Page 92: KCD Liander 2011

92

Risicoanalyse1:FalenNekaldiet-moffen

Omschrijving

Inde70-erjarenvandevorigeeeuwisopgroteschaaleenvoordietijdnieuwtypemofgebruikt,om10kV3-fasenmassa-kabels

metelkaarteverbinden.Hetnieuwetypewasgebaseerdopeenkunststofharsdieineenschaalmetdekselgegotenwerdendie,

nauitharding,voorzowelelektrischeisolatiealsmechanischesterkteendichtheidzorgde.Natientallenjareninbedrijftezijnge-

weestblijktdittypemoffen,tengevolgevanveroudering,diëlektrischedoorslagentevertonen.Hierbijspelenfysischeparameters

zoalsvochtgehalteentemperatuureenbelangrijkerol.DeNekaldiet-moffenbehorendaarmeetotdebedrijfsmiddelendietotde

meestestoringenenenergie-onderbrekingenleiden.Zenemen,nagraafschades,eentweedeplaatsinopdelijstmetbelangrijkste

oorzakenvoorenergie-onderbrekingenengemiddeldeonderbrekingsduur.

Risiconiveau

Hoogopdebedrijfswaardekwaliteitvanleveringenlaagopdebedrijfswaardefinancieel.

Beleid

InhetdistributienetdatLianderbeheert,zijninhetverledenzo’n18.000Nekaldiet-moffenindemiddenspanningskabelstoe-

gepast.Omdatdittypemoffeneenbelangrijkeoorzaakvanstoringenis,ishetprogrammaomdekwaliteittebeproevenmeteen

verhoogdespanning,hetzogenaamdepersenomgezetineenactiefvervangingsprogrammawaarinalleresterendenekaldietmof-

fendekomende5jaarvervangenworden.

Realisatie 2010/2011

2010:persen-1.929,vervangen-764

EJV2011:persen-1.666,vervangen-675

Hiermeeishetaantalnekaldietmoffenteruggebrachttot8.339(juli2011)

Samenhang met activiteitenplan

InhetvervangingsplanisbudgetopgenomenvoorhetvervangenvanNekaldiet-moffen.

Restrisico

VanuiteensituatiemeteenZeerHoogrisico,indejaren2002tot2004,zijnmaatregelengetroffenomdeslechteNekaldiet-moffen

tetracerenentevervangen.Vandaardathetrisicoindejarenna2004alisgedaaldnaarHoog.HetvervangenvanNekaldiet-

moffengaatconformhetbeleiddoorenhetaantalzalhierdoorgestaagdalentotdatalleNekaldiet-moffenvervangenzijn.Hiermee

wordthetrisicoindetoekomstgeëlimineerd.

Page 93: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 93

Risicoanalyse2:Vertragingsmartmeteringt.g.v.stalenmeterborden

Omschrijving

Stalenmeterbordenvormeneenverouderdetechniekenzijnalflinkopleeftijd,maarzoudenopzichzelfnogjarenlanginbedrijf

kunnenblijven,warehetnietdatdeintroductievandeslimmemeternoopttotdrastischeaanpassingenaandestalenmeterbor-

denendebijbehorendebedrading.Hetvervangenvandestalenmeterbordenwordtdusnietgedrevendoorleeftijdofconditie,maar

doorfunctioneleveranderingen.Dezerisico-analysebekijktdemogelijkebedreigingditdestalenmeterbordenvormenvoordeuit-

rolvandeslimmemeter.Naarverwachtingzaldesectoreentijdspannevan7tot10jaargegundwordenomhetnieuwetypemeter

metbijbehorendetelecommunicatieendataverwerkendesystementeimplementeren.HetrisicovoorLianderisdatmetnamede

bijkomendeprojecten,zoalshetvervangenvanstalenmeterborden,zullenleidentotvertragingindeuitrolvandeSlimmeMeters,

waardoordeopgelegdeplanningnietwordtgehaald.Datkandanweerleidentotimagoschade,ookomdatdevertragingervoorkan

zorgendathetgehelenieuwemeetsysteemveellateroperationeelwordt.

Risiconiveau

Hoogopdebedrijfswaardeimago.

Beleid

OmvertragingindeuitrolvandeSlimmeMeterstevoorkomen,begintLiandervooruitlopendophetofficiëlebesluit,almethet

waarnodigsanerenvanmeterkastenenbijbehorendebedradingen.Voordesaneringsslag,dievoornamelijkindegemeente

Amsterdamzalspelen,zijneraanzienlijkebudgettenvoordekomendejarengereserveerd,.Doordezeactiviteitenwordthetrisico

opvertragingalsgevolgvandebijkomendeprojecteninhogemategereduceerd.

Realisatie 2010/2011

Lianderheeftin20107.486stalenmeterbordenvervangen.Voor2011bedraagtdeeindejaarsverwachting12.500stuks.

Samenhang met activiteitenplan

Dekostenvoordevervangingvandestalenmeterbordenenbijbehorendebedradingzijnonderdepost‘VervangingAC1’opgeno-

meninhet‘VervangingsplanHS,MSenLS’.

Restrisico

DoorhetsanerenvanstalenmeterbordenvooruitlopendopdeuitrolvanSlimmeMeterswordthetrisicogereduceerdtotLaag.

Page 94: KCD Liander 2011

94

Risicoanalyse3:ZwakTF-signaalt.g.v.wijzigingconfiguratieHS-netten

Omschrijving

Zoalsookanderenetbeheerdersweten,werdenwordthetTF-signaal,datgebruiktwordtomhetdag-ennachttariefvankWh-

metersenhetaansturenvanOV,geïnjecteerdinde150kV-en110kV-netten.Omtegaranderendathetsignaalopdelocatievande

veleontvangersvoldoendesterkis,dienende150kV-en110kV-nettenineenbepaaldeconfiguratiebedreventeworden.Vooralde

netscheidingentussende150kV-nettenentussende110kV-nettenspelendaarbijeencrucialerol.Ditrisicoheeftbetrekkingop

bedrijfswaardenimagoenklantenservice.

Risiconiveau

MediumopdebedrijfswaardeimagoenMediumopdebedrijfswaardeklantenservice.

Beleid

Metdeuitrolvandeslimmemeterwordthetrisicorondomhetschakelentussendag-ennachttariefvankWh-metersgemitigeerd,

doordatdeslimmemeterdefunctionaliteitvanTFkanovernemen.Watbetrefthetovernemenvandefunctionaliteitvanhet

aansturenvanOVwordteractiefnaaralternatievengezocht.Voor2012staatereenpilotmetalternatievengepland,waarnaereen

keuzevooreenvervangendetechniekgemaaktwordt.

Realisatie 2010/2011

DoormiddelvanstructureeloverlegmetTenneTenhetgoedmonitorenvandesituatieisopoperationeelvlakvoorgezorgddathet

TF-signaalvanvoldoendeniveauisgebleven.Indetussentijdiseralternatievengeïnventariseerd,welkedefunctionaliteitvanTF

overkunnennemen.

Samenhang met activiteitenplan

Hethuidigebeleidheeftnognietgeleidtoteenafzonderlijkeopnamevandeactiviteiteninhetactiviteitenplan.

Restrisico

MethetovernemenvandefunctionaliteitenvanTFdooranderetechniekenzalhetrisicooptermijnvolledigverdwijnen.

Page 95: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 95

Risicoanalyse4:Falen50kVCOQ-installatie

Omschrijving

Tussenhalverwegedejaren‘60eneindjaren‘70(metnogeenpaaruitbreidingentoteindjaren‘80)zijnerbinnenhetvoorzienings-

gebiedvanLiandereengrootaantal50kV-schakelinstallatiesvandeNederlandsefabrikantCOQgeplaatst.Hetgingdaarbijom

ongeveerdehelftvanhetaantalinstallatiesdatinNederlandindeopenbareenindustriëlenettenstaatopgesteld.Indeinstal-

latieswordtoliealsisolatiemiddelgebruiktwaardoorzezeercompactzijn.Debetrouwbaarheidvandeinstallatiesisgoedte

noemen,metalskanttekeningdatdegeringekansopeendiëlektrischedoorslagwelkanleidentotbrandendaarmeezeergrote

consequentiesheeft.DooronderzoekmetdeTUDelftisonderzocht,voorzoweldepopulatieapparatuurinbedrijfbijLianderals

voordegehelepopulatieinbedrijfinNederland,ofersprakeisvaneentoenemendefaalkansmethetoplopenvandeleeftijdvan

dezeinstallatiesenofersprakeisvaneendusdanigetoenameindefaalkansdateropkortetermijnmaatregelenmoetenworden

genomen.Inhetonderzoekisvooralgekekennaardedoorvoeringentussendecompartimentenbinnenindeschakelinstallatie,

omdatgeblekenisdatdedoorvoeringendemeestrisicovolleonderdelenvormen.Geconstateerdisdaterinderdaadeenleeftijdsaf-

hankelijkefaalkansis.Cumulatiefbetekentdetoenamedatergemiddeldover13jaarééndiëlektrischestoringbinnendepopula-

tievanLianderteverwachtenis,ditinvergelijkingtotdedaadwerkelijkvierstoringenoverdeafgelopen45jaar.

Daarnaastspeeltdathetinstandhoudenvandergelijkeinstallaties,dieallangnietmeergeproduceerdworden(technologieverou-

derd,fabrikantdiversemalenovergenomenenfeitelijkverdwenen),moeilijkwordt.Daarstaattegenoverdatdecompactheidvande

installatiesendehogebetrouwbaarheidvoordelenopleveren,diedoormoderneinstallatiesnietofnauwelijksgeëvenaardworden.

Ditrisicobeïnvloedtdebedrijfswaardekwaliteitvanlevering.

Risiconiveau

Hoogopdebedrijfswaardekwaliteitvanlevering.

Beleid

Analyseshebbengeleidtothetbeleidde50kVCOQ-installatiesnogongeveer15tot20jaarinbedrijftehoudenentevervangen

daarwaaranderefactoren,zoalscapaciteitsproblemen,daartoenopen.Hetzelfdebeleidgeeftdaarbijaandateenaantalbrandre-

ducerendemaatregelengetroffenmoetenworden,intensievediagnostiekendeaanschafvaneentransportabelenoodinstallatie.

Binnendezichttermijnvan10tot15jaarzulleninstallatiesvooreenaanzienlijkdeelofvervangenzijnofopderolvoorvervanging

staan.

Realisatie 2010/2011

Indeafgelopenjarenheefterregulieronderhoudplaatsgevondenaande50kVCOQ-installaties.Binnenhethuidigebeleidzijner

noggeeninstallatiesvervangendanweluitgefaseerd.

Samenhang met activiteitenplan

Dekostenvoorhetinstandhoudenvande50kV-installatieszijninhet‘OnderhoudsplanHS’opgenomenonderdepost

‘Schakelinstallaties’inbijlage9.

Restrisico

HetgekozenbeleidzorgtervoordatzolangdeCOQ-installatiesinbedrijfzijn,heteffectvaneenmogelijkestoringgereduceerd

wordtvanrampzalignaarernstig.HiermeeblijftereenrestrisicooverdatMediumis.Wanneerdefunctievande50kV-netten

wordtovergenomendoor150kV-en20kV-nettenenalleCOQ-installatiesvervangenzijn,ishetrisicogeëlimineerd.

Page 96: KCD Liander 2011

96

Risicoanalyse5:AsbestinSACEDBschakelaar

Omschrijving

Zo’ndertigjaargeledenzijnineenaantalonderstations10kV-vermogenschakelaarstoegepastvanhettypeSACEDB.Onderzoek

heeftuitgewezendathetasbestafkomstigisuitdeweerstandskokersvandevermogenschakelaar.Naasthetasbestindeweer-

standkokersziterooknogasbestindepakkingentussendiverseflenzen.

DeaangetroffenhoeveelheidasbestheeftervoorditmomenttoegeleiddatderuimtesmetDBschakelaarsondereenasbestregiem

vallenenalleenbetredenmogenwordeninuitzonderlijkesituatieenvoorzienvandenodigeveiligheidsmaatregelen.

Risiconiveau

HoogopdebedrijfswaardeVeiligheid.

Beleid

In2011isereeninvesteringsplanopgesteldomdeeersteschakelaartevervangen.In2012zalervervangingsbeleidopgesteld

wordenomdegehelepopulatietevervangendanweltemodificeren.

Realisatie 2010/2011

Zoalshierbovenbeschreveniserin2011eeninvesteringsplanopgesteldomdeeersteschakelaartevervangeneniseenopdracht

uitgezetbijdeserviceprovider.

Samenhang met activiteitenplan

Hetbetrefteennieuwrisicowaarindeperiode2010/2011noggeenrisicoreducerendemaatregelenliepen.

Restrisico

Wanneerdegehelepopulatieschakelaarsisvervangen/gemodificeerdishetrestrisicogeheelverdwenen.

Page 97: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 97

Risicoanalyse6:Onjuistfunctionerenbeveiliging

Omschrijving

Dehoofdfunctievanbeveiligingeninelektriciteitsnetwerkenishetafschakelenvaneenkortsluitstroommetalsdoeldeveiligheid

voormensendiertegaranderenenschadeaancomponentenendeomgevingtevoorkomen.Debeveiligingwordtgevormddoorhet

totalesysteemdathiertoenoodzakelijkis,namelijkhetrelais,devermogenschakelaar,despannings-enstroomtransformatoren,

debedradingendevoedingvanhetrelaisendevermogenschakelaar.

Tengevolgevaneenaantaloorzakenkandebeveiligingnietofnietjuistfunctioneren.Daardoorkanerofeenonderbrekingvande

leveringontstaanzonderdatereennetcomponentfaalt,oferkanbijfalenvaneennetcomponenteenonderbrekingontstaandie

groterisdannoodzakelijkgeweestzouzijnenmededaardoormogelijkooklangerzalduren.Ditlaatstedoordatereengroterdeel

vanhetnetwerkwordtafgeschakelddanstriktvereistvoorhetafschakelenvandekortsluiting,c.q.fout.

Daarnaastisergevaarvoormensendierenkanerschadeaanbedrijfsmiddelenendeomgevingontstaanwanneereenbeveili-

gingnietadequaatfunctioneert,meerspecifiekwanneereenbeveiligingnietafschakeltwanneerditwelzoumoeten.Indatgeval

moetnamelijkdeback-upbeveiliging(vaakeenhogergelegenbeveiliging)ingrijpen,diemeestaltrageris.Eenkortsluitstroom

kandaardoordusdaniglangblijvenlopendatdoordeveroorzaaktewarmte-ontwikkelingéénofmeercomponenteninhetnetwerk

beschadigdrakeneninhetergstegevaldeomgevingookschadeoploopt.

Risiconiveau

Hoog.

Beleid

In2011/2012wordterbeleidvoorbeveiligingsrichtlijnenopgesteldombeveiligingsinstellingenteuniformerenbinnenLiander.

Realisatie 2010/2011

Hetbetrefteennieuwrisicowaarindeperiode2010/2011noggeenrisicoreducerendemaatregelenliepen.

Samenhang met activiteitenplan

Hethuidigebeleidheeftnognietgeleidtoteenafzonderlijkeopnamevandeactiviteiteninhetactiviteitenplan.

Restrisico

HetrisicozaldalentotMedium/Laag.

Page 98: KCD Liander 2011

98

Risicoanalyse7:GebrekaanreserveonderdelenTF

Omschrijving

OpenbareverlichtingendagnachttariefschakeltLianderaan-enuitmeteentoonfrequent-signaal(TF-signaal).Ditsignaalzorgt

eropafstandvoordattegelijkertijdopenbareverlichtingaan-ofuitschakeltineenbepaaldgebiedendatmetersopenbepaaldetijd

overgaanvandagtariefnaarnachttariefenandersom.

DelangelevertijdopnieuwecomponentenvormeneenrisicoopdebedrijfswaardenImago,FinancieelenKlantenservice.

Risiconiveau

HoogopdebedrijfswaardeImago,MediumopdebedrijfswaardeKlantenserviceenMediumopdebedrijfswaardeFinancieel.

Risicobeleid

NaasthetzorgenvooreenadequatenoodvoorraadreserveonderdelenisLianderbezigmethetzoekennaaralternatievenvoorTF.

Metdeuitrolvandeslimmemeterwordthetrisicorondomhetschakelentussendag-ennachttariefvankWh-metersgemitigeerd,

doordatdeslimmemeterdefunctionaliteitvanTFkanovernemen.Watbetrefthetovernemenvandefunctionaliteitvanhetaan-

sturenvanOVwordteractiefnaaralternatievengezocht.Voor2012staatereenpilotmeteenalternatief/alternatievengepland,

waarnaereenkeuzevooreenvervangendetechniekgemaaktwordt.

Realisatie 2010/2011

In2010en2011isdevoorraadreserveonderdelentenbehoevevanhetinstandhoudenvanTFalsschakelsignaaluitgebreid,omzo

deafhankelijkheidvanleveranciersomsneltekunnenreagerenopstoringensterktereduceren.

Samenhang met activiteitenplan

Hethuidigebeleidheeftnognietgeleidtoteenafzonderlijkeopnamevandeactiviteiteninhetactiviteitenplan.

Restrisico

MethetovernemenvandefunctionaliteitenvanTFdooranderetechniekenzalhetrisicooptermijnvolledigverdwijnen.

Page 99: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 99

Risicoanalyse8:BesturingssysteemHS/MS-station

Omschrijving

HetrisicodattijdensdeuitvalvanhetbesturingssysteemvaneenHS/MSstationzichookeenprimairestoringvoordoetzaltot

gevolgkunnenhebbendatdeleveringlangerwordtonderbroken.Schakelenopafstandisdannietmogelijk.Eenmonteurzaldan

terplaatsemoetenschakelen.OpditmomentwordenindeLiandernettenveelalalleendevoedendeveldenopafstandgeschakeld,

deuitgaandeveldenwordenmeestallokaaldooreenmonteurgeschakeld.Hetrisicozalzichdusalleenvoordoenvoorprimaire

storingendienietinhetuitgaandeveldzitten,m.a.w.bijfouteninde10kVrailenindevoedendetrafovelden.

Risiconiveau

HoogopdebedrijfswaardeKwaliteitvanleveringenLaagopdebedrijfswaardeFinancieel.

Beleid

ErlopendiverseprojectenomhetrisicorondomdeuitvalvanhetbesturingssysteemvaneenHS/MSstationtemitigeren.Hetpro-

jectSA(StationsAutomatisering)Liander,houdtzichbezigmetdestationsautomatiseringvandeonder-,regel-enschakelstations

metbehulpvandeSAsensortechniek.

Realisatie 2010/2011

Lianderisin2011gestartmetdegrootschaligestationsautomatisering.Deeindejaarsverwachting2011voorhetaantalstations

datvolledigvoorzienisvanSAsensorenis45.

Samenhang met activiteitenplan

Inhetonderhouds-envervangingsplan2012-2016ishetprojectSALianderinbegrepen.

Restrisico

MethetuitvoerenvanbovengenoemdeprojectenzalhetrisicodalentotLaag.

Page 100: KCD Liander 2011

100

Risicoanalyse9:Realiserenvantijdigenetverzwaringtenbehoevevanfaciliterenenergietransitie

Omschrijving

Hettijdigrealiserenvannetverzwaringentenbehoevevanhetfaciliterenvandeenergietransitiewordtdoorverschillendeontwik-

kelingenbedreigd.TeneersteheeftLianderlastvandeonzekerheidrondomdeonzekerheidrondomdevergunningverleningaan

exploitantenvanDCO.Doorbijvoorbeeldbezwaarschriftenkunnenaanvragenernstigvertraagdworden,omvervolgensplotseling

nietigverklaardteworden.Daarnaastwordthetsteedsmoeilijkeromtrajectenteverkrijgenvoorhetleggenvankabelsomdeze

exploitantenaantesluiten.TotslotondervindtLianderlastvandetrageopleveringvan150/20kVstationsdoorTenneTwaardoor

deaanvragervaneenaansluitingnietaangeslotenkanworden,danweleentransportbeperkingkrijgtopgelegd.

DitrisicobeïnvloedtdebedrijfswaardenImago-mediaenImago-politiek.

Risiconiveau

HoogopdebedrijfswaardeImago-politiekenMediumopdebedrijfswaardeImago-media.

Beleid

Doormiddenvanpro-actiefnetplannenprobeertLianderineenvroegstadiumintespringenopdeontwikkelingendieinderegio’s

spelen.Daarnaastwordtdedialooggezochtmetverlenersvanvergunningenvoortrajectenomzototgezamenlijkbeleidtekomen.

VerdervinderintensiefoverlegplaatstussenLianderenTenneTomdedoorlooptijdvanprojectenteverkortendanweldeopleve-

ringteversnellen.

Realisatie 2010/2011

In2010isbegonnenmethetinrichtenvanhetzogeheteproactiefnetplannenbinnenAssetmanagement,waarbijwordtgetracht

ombeeldtekrijgenvanalleontwikkelingendiedekomendejarengaanspeleninalleregio’senhierproactiefopintespelen.

Samenhang met activiteitenplan

Hethuidigebeleidheeftnognietgeleidtoteenafzonderlijkeopnamevandeactiviteiteninhetactiviteitenplan.Alsgevolghiervan

heeftditnognietgeleidtoteenafzonderlijkeopnamevandeactiviteiteninhetactiviteitenplan.

Restrisico

MethetuitvoerenvanhetgekozenbeleidzalhetrisicowordengereduceerdtotLaag/Medium.

Page 101: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 101

Risicoanalyse10:Storingaanelektriciteitskabelst.g.v.beschadigingbijgraafwerkzaamheden

AnalysevandeprestatiesvanLianderopNestorwijstuitdateensubstantieeldeelvandestoringeninMS-kabelsenLS-kabels

wordtveroorzaaktdoorgraafwerkzaamheden.

Omschrijving

Doorgraafwerkzaamhedenkunnenleidingenwordenbeschadigd.Ondergraafwerkzaamhedenvallenwerkzaamhedenzoals:

graven,frezen,boren,heien,slaanvandamwanden,landbewerking,endergelijke.Circa33%vanallestoringenaanMS-kabelsen

30%vanallestoringenaanLS-Kabels(Nestor2008)wordenveroorzaaktdoorgraafwerkzaamheden.Dezebeschadigingenkun-

nendirectofoplangeretermijnleidentotonderbrekingvandeleveringvanstroom.Dezerisicoanalyseonderzoektdeimpactvan

graafwerkzaamheden(grondroering)opdebedrijfswaardenvanLianderenisvantoepassingopalleMS-enLS-kabels.Dekans

vanoptredenvangraafschadesenheteffectdatdezegraafschadeshebben,hangtsterksamenmethetnetvlakwaardezeplaats-

vinden.Daaromiservoorgekozenomderisico’sperkabeltypeteanalyseren.Ditrisicoheeftbetrekkingopdebedrijfswaarden

financieelenkwaliteitvanlevering.

Risiconiveau

HoogopdebedrijfswaardefinancieelenHoogopdebedrijfswaardekwaliteitvanlevering.

Risicobeleid

Zieparagraaf5.2.

Realisatie 2010/2011

Lianderheeftin2010151.799klic-meldingenverwerkt,enheeftbij17.835daarvantoezichtgehoudentijdensdegraafwerkzaam-

heden(11,75%).Deeindejaarsverwachtingvoorhetaantalklic-meldingenin2011bedraagt210.000.Deeindejaarsverwachting

voorhetaantalmaaldattoezichtisgehoudenis28.887(13,75%),mededooreenuitbreidingvanhetschadepreventieteam.

Samenhang activiteitenplan

Dekostenvoorhetherstellenvangraafschadezijnopgenomeninhet‘OnderhoudsplanMSenLS’onderdepost‘Schades’eninhet

‘OnderhoudsplanHS’onderdepost‘Storingen’.

Restrisico

Gezienhetaantalstoringenishetnietteverwachtendathetrisicosneleencategoriedaalt.Allemaatregelenzullenechterwel

bijdragenaaneenverschuivingbinnenhethuidigerisiconiveau,meerrichtingMedium.

Page 102: KCD Liander 2011

102

Bijlage6(H4)|proces revisie GIS

Inartikel17vandeRegelingkwaliteitsaspectennetbeheerelektriciteitengaswordtvandenetbeheerderverwachtdatdeze

gebruikmaaktvaneenproceduredieertoeleidtdathetbedrijfsmiddelenregister(BMR)actueelencompleetisendatwijzigingen

metbetrekkingtotdebedrijfsmiddelenbinnentweemaandenzijnverwerkt.HiertoeheeftLianderhetprocesrevisieGISingericht.

HetprocesrevisieGISbestaatuitdriesubprocessenwelketoteencompleetenactueelBMRleiden.

O5 GISY 1.2 Verwerken GIS wijziging

O5 GISY 1.2 Verwerken plantopo

Page 103: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 103

O5 GISY 2 Verwerken GIS fout

Page 104: KCD Liander 2011

104

BedrijfsvoeringDebedrijfsvoeringvandeelektriciteitsnettenvanLiander

vindtplaatsopdelocatiesHaarlemenArnhem.Hetbedrijfs-

voeringcentrumiscontinubemensdenoperationeel.

Belangrijketakenvanbedrijfsvoeringzijn:hetbewakenvan

hetfunctionerenvandenetcomponenten,hetbijhoudenvan

deactuelenetsituatie,hetopslaanvanprocesdataenhet

aansturenvanschakelhandelingenbijstoringenengeplande

werkzaamhedenindegasnettenomtevoorkomendatdeconti-

nuïteitvandeleveringinhetgedingkomt.Hetbedrijfsvoering-

centrumishetcentralemeldpuntbijstoringenencalamiteiten.

Inhoofdstuk7wordtdecrisisorganisatieindetailbeschreven.

StoringsafhandelingVoorhetafhandelenvanstoringeniserdoordeafdeling

Netmanagementeenstoringsorganisatieingericht.Hierbij

geldtprimairdatgevaarlijkesituatiesveiliggesteldmoeten

worden,pasdanmageenaanvanggemaaktwordenmethet

herstel.Ditgebeurtbinnendewettelijkgesteldetijden.Liander

onderscheidttweesoortenstoringen,dieelkbinnendegestelde

kaderswordenafgehandeld.

Bijlage7(H5)|registratie van storingen en onderbrekingen

!

Page 105: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 105

• Storingendiedoorklantenwordengemeld.Deintakevande

storingenvindtplaatsinHaarlembijdeStoringsMeldPost

(SMP).Hierwordenalleklantgegevensendemeldingvande

klantgeregistreerd.InArnhemzitdestoringscoördinatie

(SC).Dezegevendestoringuitaandemonteurenhandelen

ookdestoringaf

• Storingenalsgevolgvanafwijkingenopingesteldewaar-

denvannetcomponenten.Eengrootdeelvandeelektrische

installatieswordtopafstandgemonitord.Afwijkingenop

specifiekewaardenwordenalsstoringengesignaleerd.Deze

storingsinformatiekomtbinnenbijhetbedrijfsvoeringcen-

trum(BC).Debedrijfsvoerderkaningevalvaneenverstoring

destoringsmonteuraansturenomeenonderbrekingvande

energieleveringtevoorkomen,danwelherstelwerkzaamhe-

denuittevoeren.

Demeldingenvandesensorenzijnbelangrijkestuurinforma-

tievoordebedrijfsvoering.Demeldingenvanklantenzijndaar

vaakeenaanvullingop.Juisteinformatieisessentieelvoor

veiligensneloplossenvanstoringen.

Procesvoorregistratievanstoringenenonderbrekingen

Inhetvolgendeschemaishetprocesvoordesignalering,af-

handelingenregistratievanstoringenweergegeven.

• Wanneerertevenssprakeisvaneenenergieonderbreking

vindtregistratieplaatsvolgenshetNestorformat,bovendien

wordtdeonderbrekingautomatischgepubliceerdopdeweb-

sitewww.gassenstroomstoringen.nl.

• Storingenzonderenergieonderbrekingenwelkevoldoenaan

deNestorcriteriawordeneveneensgeregistreerd.

• Storingeninhetlaag-enmiddenspanningsnetwordenin

KLAKgeregistreerdwaarnaexportplaatsvindtnaarde

Nestordatabase.

• Storingeninhethoogspanningsnetwordenrechtstreeksin

Nestorgeregistreerd.Decriteriametbetrekkingtotderegis-

tratieenberekeningvandeperformancewordtuitgevoerd

volgensdevigerendeNestorhandleiding.

Indehoogspanningsnettenligtdegrenstussenhetbeheer-

domeinTenneTendatvanLianderaandeprimairekantopde

stiftenvande110kV-en150kVtransformatoren.Detransfor-

matorenzijneigendomvanLiander.Deoverspanningsafleiders

vandetransformatorenbevindenzichinhetbeheerdomein

vanTenneT.Indiennaonderzoekblijktdatdeoorzaakvaneen

storingaaneentransformatorhetgevolgisvaneendefecte

overspanningsafleider,wordtdestoringgeregistreerdin

Nestordoor,entenlastevan,TenneT.

Page 106: KCD Liander 2011

106

Figuur 57 - Netkaart hoofdinfrastructuur elektriciteit Friesland

Bijlage8(H6)|huidige netinfrastructuur

Page 107: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 107

Figuur 58 - Netkaart hoofdinfrastructuur elektriciteit Gelderland en Flevoland

Page 108: KCD Liander 2011

108

Figuur 59 - Netkaart hoofdinfrastructuur elektriciteit Noord-Holland Noord

Page 109: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 109

Figuur 60 - Netkaart hoofdinfrastructuur elektriciteit Noord-Holland Zuid en Zuid-Holland

Page 110: KCD Liander 2011

110

Bijlage9(H6)|aanmerkelijke netwijzigingen in 2010-2011

Indeafgelopentweejarenzijnernaaraanleidingvande

groeiendevraagnaaraansluitingenentransportcapaciteitvele

uitbreidingenenverzwaringenuitgevoerdaanhetelektrici-

teitsnet.Hiervolgteenoverzichtvandemeestsignificante

netwijzigingenindehoofdinfrastructuur:

HerbayumVanuitHerbayumwordtde20kV/netstructuurverzwaardin

verbandmetdetoenamevandecentraleopwekking.Hiervooris

in2011een110/20kV-transformatorbijgeplaatst.

MinnertsgaInregelstationMinnertsgaisin2010eentweedetransforma-

tor20/10kVgeplaatstomooktijdensstoringen/onderhoudde

gewenstekwaliteittekunnenleveren.

DrontenVanuitDrontenwordteennieuwe20kV-structuuraangelegd.

Daarvoorzijnin2011twee150/20kV-transformatorenbijge-

plaatst.

NijmegenIn2011isdecapaciteitvandeToonfrequentinstallatieuitge-

breid.

WoudhuisIn2011isdebedrijfszekeretransformatorcapaciteituitgebreid

van44naar66MVA.

ZuilichemIn2010isdecapaciteitvanhetregelstationverdubbeld.

RoodwilgenIn2010isereenplanontwikkeldomeentweederegelstationte

bouwenomhethuidigeregelstationRoodwilgenteontlasten.

Ditprojectwordteind2011opgeleverd.

AlkmaarNoordenAlkmaarBoekelermeerIn2010en2011zijnhiertweeschakelstationsgebouwd.De

lay-outiszodanigdatdezeindetoekomstkunnenworden

uitgebreidnaareen20/10kV-station.

SchagenInonderstationSchageniseen20kV-structuurgebouwd.Ditis

eeneerstefaseindelatereombouwnaareenvolledig20/10kV-

stationgevoeddoorhetnieuwtebouwen150kV-station

DeWeel.

WervershoofDitstationisforsuitgebreid:Debestaandetweetransformato-

renzijnvervangendoorgrotereenerisenderdetransformator

bijgeplaatst.dooreentransformatorvan36MVA.Transforma-

tor2vervangendooreentransformatorvan40MVA.

BijlmerNoordOponderstationBijlmerNoordiseentweede10kVinstallatie

inbedrijfgenomen.

ZaandamWestTransformatorvermogenvergrootnaar30MVAinverbandmet

hettoepassenvaneengeforceerdekoelingopdetransformator.

HaarlemNoordDitonderstationis,inclusiefdevoedende50kV-kabels,in2010

buitenbedrijfgesteld.

SchipholCentrumDederdetransformatorvan18MVAisvervangendooreen

transformatorvan40MVA.

RozenburgInonderstationRozenburgiseenderdetransformatorinbe-

drijfgenomen.Hiermeeishetbedrijfszekervermogengestegen

met20MVA.

NieuwkoopTransformator1en2zijnvervangendoortwee40MVAtrans-

formatoren.Debedrijfszekerecapaciteitvanhetonderstationis

hierdoorverdubbeld.

SassenheimOponderstationSassenheimiseentweedeschakelinstallatie

inbedrijfgenomen.Hierdoorkanvoortaanhetbeschikbare

transformatorvermogenvolledigwordenuitgenut.

Page 111: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 111

Bijlage10(H6)|capaciteitsprognose Friesland

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

Fri

esla

nd

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Be

rgu

m I

110

/10

0,9

92

6,1

26

,1 2

6,2

2

6,3

2

6,4

2

6,4

2

6,5

2

6,6

2

6,7

2

6,7

7,

8

7,8

7,

9

7,9

7,

9

7,9

8

,0

8,0

8

,0

8,0

Be

rgu

m II

110

/10

0,9

827

,7

27,8

27

,8

27,9

2

8,0

2

8,1

28

,2

28

,2

28

,3

28

,4

8,3

8

,3

8,4

8

,4

8,4

8

,4

8,4

8

,5

8,5

8

,5

Do

kku

m11

0/1

01,

00

34

,6

34

,7

34

,8

34

,9

35

,0

35

,1 3

5,2

3

5,3

3

5,4

3

5,5

10

,4

10,4

10

,5

10,5

10

,5

10,5

10

,6

10,6

10

,6

10,7

Dra

chte

n I

110

/10

0,9

94

5,3

4

5,4

4

5,6

4

5,7

4

5,8

4

5,9

4

6,1

46

,2

46

,3

46

,5

13,6

13

,6

13,7

13

,7

13,7

13

,8

13,8

13

,9

13,9

13

,9

Dra

chte

n II

110

/10

0,8

62

1,2

21,

3

21,

3

21,

4

21,

4

21,

5 2

1,6

2

1,6

2

1,7

21,

7 6

,4

6,4

6

,4

6,4

6

,4

6,5

6

,5

6,5

6

,5

6,5

Go

rre

dijk

110

/10

1,0

014

,7

14,7

14

,8

14,8

14

,9

14,9

14

,9

15,0

15

,0

15,1

4,4

4

,4

4,4

4

,4

4,5

4

,5

4,5

4

,5

4,5

4

,5

He

ere

nve

en

110

/10

0,9

73

4,1

34

,2

34

,3

34

,4

34

,5

34

,6

34

,7

34

,8

34

,9

35

,0

10,2

10

,3

10,3

10

,3

10,3

10

,4

10,4

10

,4

10,5

10

,5

He

rbay

um

I11

0/1

00

,98

27,7

27

,8

27,9

2

8,0

2

8,0

2

8,1

28

,2

28

,3

28

,3

28

,4

8,3

8

,3

8,4

8

,4

8,4

8

,4

8,5

8

,5

8,5

8

,5

He

rbay

um

II11

0/1

01,

00

14,3

14

,3

14,4

14

,4

14,5

14

,5

14,5

14

,6

14,6

14

,7

4,3

4

,3

4,3

4

,3

4,3

4

,4

4,4

4

,4

4,4

4

,4

He

rbay

um

IV11

0/2

01,

00

43

,0

43

,1 4

3,2

4

3,3

4

3,5

4

3,6

4

3,7

4

3,8

4

3,9

4

4,1

12,9

12

,9

13,0

13

,0

13,0

13

,1 13

,1 13

,1 13

,2

13,2

He

rbay

um

IV (

we

inig

win

d)

110

/20

0,9

12

2,4

2

2,5

2

2,5

2

2,6

2

2,7

2

2,7

2

2,8

2

2,9

2

2,9

2

3,0

6

,7

6,7

6

,8

6,8

6

,8

6,8

6

,8

6,9

6

,9

6,9

Le

eu

war

de

n I

110

/10

0,9

92

6,5

2

6,6

2

6,7

2

6,7

2

6,8

2

6,9

27

,0

27,0

27

,1 27

,2

8,0

8

,0

8,0

8

,0

8,0

8

,1 8

,1 8

,1 8

,1 8

,2

Le

eu

war

de

n II

(E

nex

is)

110

/10

0,9

74

0,8

4

0,9

4

1,0

4

1,2

41,

3

41,

4

41,

5 4

1,6

4

1,7

41,

9

12,2

12

,3

12,3

12

,3

12,4

12

,4

12,5

12

,5

12,5

12

,6

Le

mm

er

110

/10

0,9

82

6,9

2

6,9

27

,0

27,1

27,2

27

,2

27,3

27

,4

27,5

27

,6

8,1

8,1

8,1

8,1

8,2

8

,2

8,2

8

,2

8,2

8

,3

Lo

uw

sme

er

20

kV

Pet

rola

nd

110

/20

0,9

610

,3

10,4

10

,4

10,4

10

,5

10,5

10

,5

10,5

10

,6

10,6

3

,1 3

,1 3

,1 3

,1 3

,1 3

,1 3

,2

3,2

3

,2

3,2

Mar

nez

ijl 1

111

0/1

00

,95

21,

6

21,

7 2

1,7

21,

8

21,

9

21,

9

22

,0

22

,0

22

,1 2

2,2

6

,5

6,5

6

,5

6,5

6

,6

6,6

6

,6

6,6

6

,6

6,6

Mar

nez

ijl 1

211

0/1

00

,95

20

,4

20

,4

20

,5

20

,5

20

,6

20

,6

20

,7

20

,8

20

,8

20

,9

6,1

6,1

6,1

6,2

6

,2

6,2

6

,2

6,2

6

,2

6,3

Oo

ste

rwo

lde

110

/10

0,9

92

2,1

22

,2

22

,2

22

,3

22

,4

22

,4

22

,5

22

,5

22

,6

22

,7

6,6

6

,7

6,7

6

,7

6,7

6

,7

6,7

6

,8

6,8

6

,8

Ou

de

has

ke 1

1 +

21

110

/10

0,9

73

1,3

3

1,4

3

1,5

31,

6

31,

7 3

1,8

3

1,9

3

2,0

3

2,1

32

,1 9

,4

9,4

9

,5

9,5

9

,5

9,5

9

,6

9,6

9

,6

9,6

Rau

we

rd11

0/1

01,

00

10,8

10

,8

10,9

10

,9

10,9

11

,0

11,0

11

,0

11,1

11,1

3,2

3

,3

3,3

3

,3

3,3

3

,3

3,3

3

,3

3,3

3

,3

Sn

ee

k11

0/1

00

,95

30

,6

30

,7

30

,7

30

,8

30

,9

31,

0

31,

1 3

1,2

31,

3

31,

4

9,2

9

,2

9,2

9

,2

9,3

9

,3

9,3

9

,4

9,4

9

,4

Wo

lve

ga

110

/10

0,9

92

2,7

2

2,7

2

2,8

2

2,9

2

2,9

2

3,0

2

3,1

23

,1 2

3,2

2

3,3

6

,8

6,8

6

,8

6,9

6

,9

6,9

6

,9

6,9

7,

0

7,0

Page 112: KCD Liander 2011

112

DecentraleopwekkersinFriesland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Bergum Wind 3.951 3.951 3.951 3.951 3.951 3.951 3.951 3.951 3.951 3.951

  WKK 3.743 3.743 3.743 3.743 3.743 3.743 3.743 3.743 3.743 3.743

  Overig 4.184 4.206 4.218 4.220 4.227 4.230 4.237 4.235 4.237 4.245

  Totaal 11.878 11.900 11.912 11.914 11.921 11.924 11.931 11.929 11.931 11.939

Dokkum Wind 5.962 5.962 5.962 5.962 5.962 5.962 5.962 5.962 5.962 5.962

  WKK 420 420 420 420 420 420 420 420 420 420

  Overig 2.760 2.790 2.790 2.790 2.790 2.790 2.790 2.790 2.790 2.790

  Totaal 9.142 9.172 9.172 9.172 9.172 9.172 9.172 9.172 9.172 9.172

Drachten Wind 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000

  WKK 4.856 6.356 7.856 9.356 10.856 10.856 10.856 10.856 10.856 10.856

  Overig 5.408 5.424 5.424 5.424 5.424 5.424 5.424 5.424 5.424 5.424

  Totaal 21.264 22.780 24.280 25.780 27.280 27.280 27.280 27.280 27.280 27.280

Gorredijk Wind                    

  WKK                    

  Overig 220 228 234 234 234 234 234 234 234 234

  Totaal 220 228 234 234 234 234 234 234 234 234

Heerenveen Wind 152 152 152 152 152 152 152 152 152 152

  WKK 1.302 1.302 1.302 1.302 1.302 1.302 1.302 1.302 1.302 1.302

  Overig 122 130 130 130 130 130 130 130 130 130

  Totaal 1.576 1.584 1.584 1.584 1.584 1.584 1.584 1.584 1.584 1.584

Herbayum Wind 69.045 69.045 69.045 69.045 69.045 69.045 69.045 69.045 69.045 69.045

  WKK 52.294 52.294 52.294 52.294 52.294 52.294 52.294 52.294 52.294 52.294

  Overig 4.250 4.252 4.252 4.252 4.252 4.252 4.252 4.252 4.252 4.252

  Totaal 125.589 125.591 125.591 125.591 125.591 125.591 125.591 125.591 125.591 125.591

Leeuwarden Wind 24.917 24.917 24.917 24.917 24.917 24.917 24.917 24.917 24.917 24.917

  WKK 4.558 4.558 4.558 4.558 4.558 4.558 4.558 4.558 4.558 4.558

  Overig 1.989 1.999 1.999 1.999 1.999 1.999 1.999 1.999 1.999 1.999

  Totaal 31.464 31.474 31.474 31.474 31.474 31.474 31.474 31.474 31.474 31.474

Louwsmeer Wind 0 0 0 0            

  WKK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Overig 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

  Totaal 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200

Lemmer Wind 11.931 11.931 11.931 11.931 11.931 11.931 11.931 11.931 11.931 11.931

  WKK 125 125 125 125 125 125 125 125 125 125

  Overig 1.871 1.871 1.871 1.871 1.839 1.839 1.839 1.839 1.839 1.839

  Totaal 13.927 13.927 13.927 13.927 13.895 13.895 13.895 13.895 13.895 13.895

Marnezijl Wind 57.874 57.874 57.874 57.874 57.874 57.874 57.874 57.874 57.874 57.874

  WKK 331 331 331 331 331 331 331 331 331 331

  Overig 3.323 3.323 3.323 3.323 3.323 3.323 3.323 3.323 3.323 3.323

  Totaal 61.528 61.528 61.528 61.528 61.528 61.528 61.528 61.528 61.528 61.528

Oosterwolde Wind 75 75 75 75 75 75 75 75 75 75

  WKK 9.165 9.165 9.165 9.165 9.165 9.165 9.165 9.165 9.165 9.165

  Overig 1.481 1.481 1.481 1.481 1.481 1.481 1.481 1.481 1.481 1.481

  Totaal 10.721 10.721 10.721 10.721 10.721 10.721 10.721 10.721 10.721 10.721

Page 113: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 113

DecentraleopwekkersinFriesland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Oudehaske Wind 2.380 2.380 2.380 2.380 2.380 2.380 2.380 2.380 2.380 2.380

  WKK 1.792 1.792 1.792 1.792 1.792 1.792 1.792 1.792 1.792 1.792

  Overig 5.281 5.281 5.281 5.281 5.281 5.281 5.281 5.281 5.281 5.281

  Totaal 9.453 9.453 9.453 9.453 9.453 9.453 9.453 9.453 9.453 9.453

Rauwerd Wind 2.074 2.074 2.074 2.074 2.074 2.074 2.074 2.074 2.074 2.074

  WKK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Overig 255 255 255 255 255 255 255 255 255 255

  Totaal 2.329 2.329 2.329 2.329 2.329 2.329 2.329 2.329 2.329 2.329

Sneek Wind 3.393 3.393 3.393 3.393 3.393 3.393 3.393 3.393 3.393 3.393

  WKK 1.057 1.057 1.057 1.057 1.057 1.057 1.057 1.057 1.057 1.057

  Overig 1.419 1.419 1.419 1.419 1.419 1.419 1.419 1.419 1.419 1.419

  Totaal 5.869 5.869 5.869 5.869 5.869 5.869 5.869 5.869 5.869 5.869

Wolvega Wind                    

  WKK 245 245 245 245 245 245 245 245 245 245

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 285 285 285 285 285 285 285 285 285 285

Page 114: KCD Liander 2011

114

Bijlage11(H6)|capaciteitsprognose Gelderland-Flevoland

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

Gel

der

land

en

Fle

vola

nd

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

An

ge

rlo

50

/10

0,9

62

3,6

23

,62

3,7

23

,82

3,8

23

,924

,024

,124

,124

,27,

17,

17,

17,

17,

27,

27,

27,

27,

27,

3

Do

etin

che

m 5

0kV

150

/50

0,9

82

3,9

24,0

24,1

24,1

24,2

24,3

24,3

24,4

24,5

24,5

7,2

7,2

7,2

7,2

7,3

7,3

7,3

7,3

7,3

7,4

Do

etin

che

m II

150

/10

0,9

93

7,8

38

,23

8,6

39

,03

9,5

39

,94

0,0

40

,14

0,2

40

,411

,311

,411

,611

,711

,812

,012

,012

,012

,112

,1

Do

etin

che

m II

I15

0/1

00

,93

60

,86

0,9

61,

16

1,3

61,

46

1,6

61,

86

2,0

62

,16

2,3

18,2

18,3

18,3

18,4

18,4

18,5

18,5

18,6

18,6

18,7

Do

etin

che

m 1

50

kV

0,9

510

9,7

110

,311

0,9

111,

511

2,1

112

,711

3,0

113

,311

3,6

114

,03

2,9

33

,13

3,3

33

,43

3,6

33

,83

3,9

34

,03

4,1

34

,2

An

klaa

r5

0/1

00

,97

24,0

26

,23

0,5

33

,53

3,8

34

,13

4,1

34

,23

4,3

34

,47,

27,

99

,210

,010

,110

,210

,210

,310

,310

,3

Ap

eld

oo

rn 5

0kV

150

/50

0,9

424

,827

,03

1,4

34

,33

4,6

34

,93

5,0

35

,03

5,1

35

,27,

48

,19

,410

,310

,410

,510

,510

,510

,510

,6

Ap

eld

oo

rn 1

150

/10

0,9

64

7,8

49

,84

9,9

50

,15

0,4

50

,65

0,7

50

,95

1,0

51,

114

,314

,915

,015

,015

,115

,215

,215

,315

,315

,3

Ap

eld

oo

rn 2

150

/10

0,9

65

3,0

53

,25

3,3

53

,55

3,6

53

,85

3,9

54

,15

4,3

54

,415

,916

,016

,016

,016

,116

,116

,216

,216

,316

,3

Ap

eld

oo

rn 1

50

kV 

0,9

512

5,7

130

,013

4,6

137,

913

8,6

139

,313

9,6

140

,014

0,4

140

,73

7,7

39

,04

0,4

41,

44

1,6

41,

84

1,9

42

,04

2,1

42

,2

Arn

he

m15

0/1

00

,91

53

,25

3,7

54

,15

4,5

54

,95

8,7

58

,95

9,0

59

,25

9,4

16,0

16,1

16,2

16,3

16,5

17,6

17,7

17,7

17,8

17,8

Bo

rcu

lo15

0/1

00

,96

27,3

27,3

27,4

27,5

27,6

27,6

27,7

27,8

27,9

28

,08

,28

,28

,28

,28

,38

,38

,38

,38

,48

,4

Be

mm

el 1

50

/10

0,9

92

9,8

29

,82

9,9

30

,03

0,1

30

,23

0,3

30

,33

0,4

30

,58

,99

,09

,09

,09

,09

,19

,19

,19

,19

,2

Be

mm

el 2

50

/10

0,9

74

,84

,95

,15

,25

,45

,55

,55

,55

,65

,61,

41,

51,

51,

61,

61,

71,

71,

71,

71,

7

Be

mm

el E

CB

 1,

00

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

Du

ken

bu

rg5

0/1

00

,96

23

,72

3,8

23

,924

,024

,024

,124

,224

,224

,324

,47,

17,

17,

27,

27,

27,

27,

27,

37,

37,

3

KU

N m

agn

ete

nla

b5

0/1

00

,98

18,4

18,4

18,4

18,4

18,4

18,4

18,4

18,4

18,4

18,4

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

St

An

nam

ole

n5

0/1

00

,95

34

,73

4,8

34

,93

5,0

35

,13

5,2

35

,33

5,4

35

,53

5,6

10,4

10,4

10,5

10,5

10,5

10,6

10,6

10,6

10,6

10,7

Win

selin

gse

we

g B

50

/10

0,9

34

7,3

47,

94

8,4

48

,94

9,4

51,

05

1,1

51,

35

1,4

51,

614

,214

,414

,514

,714

,815

,315

,315

,415

,415

,5

Win

selin

gse

we

g C

50

/10

0,9

42

6,1

26

,22

6,2

26

,32

6,4

26

,42

6,5

26

,62

6,7

26

,77,

87,

87,

97,

97,

97,

98

,08

,08

,08

,0

Win

selin

gse

we

g D

50

/10

0,9

918

,818

,818

,919

,019

,019

,119

,119

,219

,219

,35

,65

,75

,75

,75

,75

,75

,75

,85

,85

,8

Nijm

eg

en

50

kV15

0/5

00

,94

167,

116

8,0

168

,816

9,6

170

,417

2,0

172

,417

2,8

173

,217

3,7

50

,15

0,4

50

,65

0,9

51,

15

1,6

51,

75

1,8

52

,05

2,1

Cu

lem

bo

rg I

50

/10

0,9

83

2,6

32

,83

2,9

33

,03

3,2

33

,33

3,4

33

,53

3,6

33

,79

,89

,89

,99

,910

,010

,010

,010

,110

,110

,1

Cu

lem

bo

rg II

50

/10

0,9

812

,012

,012

,112

,112

,212

,212

,212

,312

,312

,33

,63

,63

,63

,63

,63

,73

,73

,73

,73

,7

Tie

l 50

kV15

0/5

00

,93

49

,54

9,6

49

,85

0,0

50

,25

0,3

50

,55

0,6

50

,75

0,9

14,8

14,9

14,9

15,0

15,1

15,1

15,1

15,2

15,2

15,3

Tie

l I15

0/1

00

,92

37,

23

7,7

38

,13

8,5

38

,93

9,3

39

,43

9,5

39

,73

9,8

11,2

11,3

11,4

11,6

11,7

11,8

11,8

11,9

11,9

11,9

Tie

l II

150

/10

0,9

23

2,4

32

,53

2,6

32

,73

2,8

32

,93

3,0

33

,13

3,2

33

,39

,79

,89

,89

,89

,89

,99

,99

,99

,910

,0

Tie

l 15

0kV

0

,94

110

,311

1,0

111,

611

2,3

112

,911

3,6

113

,911

4,2

114

,611

4,9

33

,13

3,3

33

,53

3,7

33

,93

4,1

34

,23

4,3

34

,43

4,5

Dal

e15

0/1

00

,93

51,

95

2,1

52

,25

2,4

52

,55

2,7

52

,85

3,0

53

,15

3,3

15,6

15,6

15,7

15,7

15,8

15,8

15,8

15,9

15,9

16,0

Dru

ten

150

/10

0,9

62

6,1

26

,32

6,5

26

,62

6,8

27,0

27,1

27,2

27,2

27,3

7,8

7,9

7,9

8,0

8,0

8,1

8,1

8,1

8,2

8,2

Ed

e 1

150

/10

0,9

83

7,1

37,

73

8,2

38

,73

9,1

39

,63

9,7

39

,84

0,0

40

,111

,111

,311

,511

,611

,711

,911

,912

,012

,012

,0

Ed

e 2

150

/10

0,9

73

6,1

36

,33

6,6

36

,83

7,0

37,

23

7,3

37,

43

7,5

37,

610

,810

,911

,011

,011

,111

,111

,211

,211

,211

,3

Page 115: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 115

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

Gel

der

land

en

Fle

vola

nd

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Nijk

erk

2F

50

/10

0,9

813

,013

,013

,113

,113

,113

,213

,213

,313

,313

,33

,93

,93

,93

,93

,94

,04

,04

,04

,04

,0

Fra

nke

ne

ng

50

/10

0,9

32

5,1

26

,62

8,1

29

,52

9,6

29

,72

9,7

29

,82

9,9

29

,97,

58

,08

,48

,98

,98

,98

,98

,99

,09

,0

Bar

nev

eld

50

/10

0,9

63

8,8

39

,03

9,3

39

,53

9,6

39

,73

9,8

39

,94

0,0

40

,111

,611

,711

,811

,811

,911

,911

,912

,012

,012

,0

Ed

e 5

0kV

150

/50

0,9

67

7,0

78,7

80

,48

2,1

82

,38

2,5

82

,88

3,0

83

,28

3,4

23

,12

3,6

24,1

24,6

24,7

24,8

24,8

24,9

25

,02

5,0

Ed

e 15

0kV

0

,94

150

,215

2,7

155

,215

7,5

158

,415

9,3

159

,816

0,2

160

,616

1,1

45

,14

5,8

46

,64

7,3

47,

54

7,8

47,

94

8,1

48

,24

8,3

Do

dew

aard

150

/10

0,9

73

0,5

30

,63

0,6

30

,73

0,8

30

,93

1,0

31,

13

1,2

31,

39

,19

,29

,29

,29

,29

,39

,39

,39

,49

,4

Wag

en

ing

en

50

/10

0,9

624

,62

5,0

25

,22

5,4

25

,62

5,7

25

,82

5,9

26

,02

6,0

7,4

7,5

7,6

7,6

7,7

7,7

7,7

7,8

7,8

7,8

Do

dew

aard

50

kV15

0/5

00

,93

26

,62

6,9

27,2

27,4

27,6

27,7

27,8

27,9

27,9

28

,08

,08

,18

,28

,28

,38

,38

,38

,48

,48

,4

Do

dew

aard

15

0kV

150

/10

0,9

65

7,3

57,

75

8,0

58

,45

8,7

58

,85

9,0

59

,25

9,3

59

,517

,217

,317

,417

,517

,617

,617

,717

,717

,817

,8

Pla

tvo

et11

0/1

00

,91

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

1,8

1,8

1,8

1,8

1,8

1,8

1,8

1,8

1,8

1,8

Ee

rbe

ek

150

/10

0,9

34

7,5

47,

84

8,0

48

,14

8,3

48

,44

8,6

48

,74

8,8

49

,014

,314

,414

,414

,414

,514

,514

,614

,614

,614

,7

Eib

erg

en

110

/10

0,9

118

,118

,218

,218

,318

,318

,418

,418

,518

,518

,65

,45

,45

,55

,55

,55

,55

,55

,55

,65

,6

Els

t15

0/1

00

,98

69

,770

,97

2,0

72

,77

3,5

74,2

74,4

74,6

74,8

75,1

20

,92

1,3

21,

62

1,8

22

,02

2,3

22

,32

2,4

22

,52

2,5

Har

sela

ar15

0/1

00

,96

40

,64

1,2

41,

74

2,4

43

,04

3,6

43

,74

3,8

43

,94

4,1

12,2

12,3

12,5

12,7

12,9

13,1

13,1

13,1

13,2

13,2

Hat

tem

150

/10

0,9

84

6,0

46

,24

6,3

46

,44

6,6

46

,74

6,8

47,

04

7,1

47,

213

,813

,913

,913

,914

,014

,014

,014

,114

,114

,2

Kat

ten

be

rg5

0/1

00

,98

30

,03

0,0

30

,13

0,2

30

,33

0,4

30

,53

0,6

30

,63

0,7

9,0

9,0

9,0

9,1

9,1

9,1

9,1

9,2

9,2

9,2

Ke

ma

50

/10

0,7

09

,59

,59

,59

,59

,59

,59

,59

,59

,59

,52

,82

,82

,82

,82

,82

,82

,82

,82

,82

,8

Oo

ste

rbe

ek

50

/10

0,9

914

,916

,417

,817

,917

,918

,018

,018

,118

,118

,24

,54

,95

,45

,45

,45

,45

,45

,45

,45

,4

Pre

sikh

aaf

I5

0/1

00

,96

25

,52

5,6

25

,72

5,7

25

,82

5,9

26

,02

6,0

26

,12

6,2

7,7

7,7

7,7

7,7

7,7

7,8

7,8

7,8

7,8

7,9

Pre

sikh

aaf

II5

0/1

00

,98

25

,52

5,5

25

,62

5,7

25

,72

5,8

25

,92

6,0

26

,02

6,1

7,6

7,7

7,7

7,7

7,7

7,7

7,8

7,8

7,8

7,8

Kat

ten

be

rg 5

0kV

150

/50

0,9

39

1,8

93

,39

4,8

95

,09

5,2

95

,59

5,7

96

,09

6,2

96

,427

,52

8,0

28

,42

8,5

28

,62

8,6

28

,72

8,8

28

,92

8,9

Lo

che

m15

0/1

00

,97

28

,62

8,7

28

,82

8,9

28

,92

9,0

29

,12

9,2

29

,32

9,3

8,6

8,6

8,6

8,7

8,7

8,7

8,7

8,8

8,8

8,8

Nijk

erk

15

0/1

00

,91

26

,42

6,5

26

,62

6,7

26

,72

6,8

26

,927

,027

,027

,17,

98

,08

,08

,08

,08

,08

,18

,18

,18

,1

Nijk

erk

2E

50

/10

0,9

813

,413

,513

,513

,513

,613

,613

,713

,713

,713

,84

,04

,04

,14

,14

,14

,14

,14

,14

,14

,1

Nu

nsp

eet

15

0/1

00

,98

27,1

27,2

27,3

27,3

27,4

27,5

27,6

27,6

27,7

27,8

8,1

8,2

8,2

8,2

8,2

8,2

8,3

8,3

8,3

8,3

Nu

nsp

eet

25

0/1

00

,98

28

,32

8,7

29

,22

9,4

29

,72

9,8

29

,93

0,0

30

,13

0,2

8,5

8,6

8,8

8,8

8,9

8,9

9,0

9,0

9,0

9,0

Har

de

rwijk

50

kV15

0/5

00

,89

95

,29

5,9

96

,59

7,0

97,

49

7,7

98

,09

8,3

98

,69

8,8

28

,62

8,8

29

,02

9,1

29

,22

9,3

29

,42

9,5

29

,62

9,7

Har

de

rwijk

115

0/1

00

,92

37,

23

7,5

37,

73

7,9

38

,13

8,2

38

,33

8,4

38

,53

8,6

11,2

11,2

11,3

11,4

11,4

11,4

11,5

11,5

11,5

11,6

Har

de

rwijk

215

0/1

00

,98

59

,76

0,0

60

,36

0,6

60

,86

0,9

61,

16

1,3

61,

56

1,6

17,9

18,0

18,1

18,2

18,2

18,3

18,3

18,4

18,4

18,5

Har

de

rwijk

15

0kV

 0

,90

186

,018

7,2

188

,418

9,3

190

,119

0,6

191,

119

1,7

192

,219

2,8

55

,85

6,2

56

,55

6,8

57,

05

7,2

57,

35

7,5

57,

75

7,8

Re

nku

m L

ian

de

r15

0/1

00

,98

34

,13

5,0

35

,93

6,7

37,

53

8,2

38

,33

8,4

38

,53

8,6

10,2

10,5

10,8

11,0

11,2

11,5

11,5

11,5

11,6

11,6

Tee

rsd

ijk I

150

/10

0,9

24

2,7

43

,04

3,4

43

,94

4,4

45

,04

5,1

45

,24

5,4

45

,512

,812

,913

,013

,213

,313

,513

,513

,613

,613

,6

Page 116: KCD Liander 2011

116

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

Gel

der

land

en

Fle

vola

nd

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Tee

rsd

ijk II

150

/10

0,9

25

3,9

54

,25

4,4

54

,75

4,9

55

,35

5,5

55

,65

5,8

56

,016

,216

,216

,316

,416

,516

,616

,616

,716

,716

,8

Ulf

t15

0/1

00

,94

46

,44

6,5

46

,74

6,8

46

,94

7,1

47,

24

7,3

47,

54

7,6

13,9

14,0

14,0

14,0

14,1

14,1

14,2

14,2

14,2

14,3

Vaa

sse

n15

0/1

00

,97

31,

93

2,0

32

,23

2,4

32

,63

2,7

32

,83

2,9

33

,03

3,1

9,6

9,6

9,7

9,7

9,8

9,8

9,8

9,9

9,9

9,9

Win

ters

wijk

150

/10

0,9

64

1,2

41,

34

1,4

41,

54

1,6

41,

84

1,9

42

,04

2,1

42

,212

,412

,412

,412

,512

,512

,512

,612

,612

,612

,7

Wo

ud

hu

is15

0/1

00

,98

43

,34

6,0

51,

65

2,4

52

,75

2,9

53

,05

3,2

53

,35

3,4

13,0

13,8

15,5

15,7

15,8

15,9

15,9

16,0

16,0

16,0

Zal

tbo

mm

el I

150

/10

0,9

75

1,8

51,

95

2,0

52

,25

2,3

52

,55

2,6

52

,75

2,9

53

,015

,515

,615

,615

,715

,715

,715

,815

,815

,915

,9

Zal

tbo

mm

el I

I15

0/1

01,

00

57,

95

8,2

58

,65

8,9

59

,35

9,7

59

,86

0,0

60

,26

0,3

17,4

17,5

17,6

17,7

17,8

17,9

17,9

18,0

18,1

18,1

Zev

en

aar

I15

0/1

00

,97

55

,65

5,8

56

,05

6,1

56

,35

6,4

56

,65

6,7

56

,95

7,1

16,7

16,7

16,8

16,8

16,9

16,9

17,0

17,0

17,1

17,1

Zev

en

aar

II15

0/1

00

,99

29

,62

9,6

29

,72

9,8

29

,93

0,0

30

,13

0,1

30

,23

0,3

8,9

8,9

8,9

8,9

9,0

9,0

9,0

9,0

9,1

9,1

Zu

tph

en

I15

0/1

00

,98

29

,42

9,5

29

,72

9,9

30

,03

0,2

30

,33

0,4

30

,43

0,5

8,8

8,9

8,9

9,0

9,0

9,1

9,1

9,1

9,1

9,2

Zu

tph

en

II15

0/1

00

,99

38

,43

9,1

39

,94

0,6

41,

44

2,2

42

,34

2,4

42

,64

2,7

11,5

11,7

12,0

12,2

12,4

12,7

12,7

12,7

12,8

12,8

Alm

ere

150

/10

1,0

05

7,6

57,

85

8,1

58

,45

8,7

59

,15

9,2

59

,45

9,6

59

,717

,317

,317

,417

,517

,617

,717

,817

,817

,917

,9

De

Vaa

rt15

0/1

00

,98

56

,85

8,0

59

,16

0,2

61,

36

1,5

61,

76

1,8

62

,06

2,2

17,1

17,4

17,7

18,1

18,4

18,4

18,5

18,6

18,6

18,7

Dro

nte

n15

0/1

00

,99

76,2

76,5

76,7

76,9

77,

17

7,3

77,

57

7,8

78,0

78,2

22

,92

2,9

23

,02

3,1

23

,12

3,2

23

,32

3,3

23

,42

3,5

Dro

nte

n

(we

inig

win

d)

150

/10

0,9

94

2,9

43

,04

3,1

43

,34

3,4

43

,54

3,6

43

,74

3,9

44

,012

,912

,912

,913

,013

,013

,013

,113

,113

,213

,2

Le

lyst

ad15

0/1

00

,97

50

,85

1,0

51,

15

1,3

51,

45

1,6

51,

75

1,8

52

,05

2,1

15,3

15,3

15,3

15,4

15,4

15,5

15,5

15,6

15,6

15,6

Le

lyst

ad

(we

inig

win

d)

150

/10

0,9

614

,414

,414

,414

,514

,514

,614

,614

,614

,714

,74

,34

,34

,34

,34

,44

,44

,44

,44

,44

,4

Pam

pu

s15

0/1

00

,93

48

,64

8,7

48

,94

9,0

49

,14

9,3

49

,44

9,5

49

,74

9,8

14,6

14,6

14,7

14,7

14,7

14,8

14,8

14,9

14,9

14,9

Pam

pu

s

(we

inig

win

d)

150

/10

1,0

03

5,9

36

,03

6,1

36

,23

6,3

36

,43

6,5

36

,63

6,7

36

,910

,810

,810

,810

,910

,910

,911

,011

,011

,011

,1

Ze

ewo

lde

150

/10

0,9

82

8,2

29

,63

1,1

32

,63

4,6

36

,43

6,5

36

,63

6,7

36

,88

,48

,99

,39

,810

,410

,910

,911

,011

,011

,0

Zu

ide

rve

ld15

0/1

00

,99

59

,45

9,7

60

,06

0,3

60

,66

0,8

61,

06

1,2

61,

36

1,5

17,8

17,9

18,0

18,1

18,2

18,2

18,3

18,3

18,4

18,4

Page 117: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 117

DecentraleopwekkersinGelderland

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Angerlo Wind 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000

  WKK 5.100 5.100 5.100 5.100 5.100 5.100 5.100 5.100 5.100 5.100

  Overig 644 644 644 644 644 644 644 644 644 644

  Totaal 17.744 17.744 17.744 17.744 17.744 17.744 17.744 17.744 17.744 17.744

Doetinchem II Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 1.735 1.735 1.735 1.735 1.735 1.735 1.735 1.735 1.735 1.735

  Overig 794 794 794 794 794 794 794 794 794 794

  Totaal 2.529 2.529 2.529 2.529 2.529 2.529 2.529 2.529 2.529 2.529

Doetinchem III Wind 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000

  WKK 1.633 1.633 1.633 1.633 1.633 1.633 1.633 1.633 1.633 1.633

  Overig 64 64 64 64 64 64 64 64 64 64

  Totaal 7.697 7.697 7.697 7.697 7.697 7.697 7.697 7.697 7.697 7.697

Anklaar Wind       10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000

  WKK 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

  Overig 2.087 2.087 2.087 2.087 2.087 2.087 2.087 2.087 2.087 2.087

  Totaal 2.091 2.091 2.091 12.091 12.091 12.091 12.091 12.091 12.091 12.091

Apeldoorn I Wind                    

  WKK 3.298 3.298 3.298 3.298 3.298 3.298 3.298 3.298 3.298 3.298

  Overig 130 130 130 130 130 130 130 130 130 130

  Totaal 3.428 3.428 3.428 3.428 3.428 3.428 3.428 3.428 3.428 3.428

Apeldoorn II Wind                    

  WKK 545 545 545 545 545 545 546 546 547 547

  Overig 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22

  Totaal 567 567 567 567 567 567 568 568 569 569

Arnhem Wind                    

  WKK 6.168 6.168 6.168 6.168 6.168 6.168 6.168 6.168 6.168 6.168

  Overig 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Totaal 6.248 6.248 6.248 6.248 6.248 6.248 6.248 6.248 6.248 6.248

Borculo Wind                    

  WKK 3.235 3.235 3.235 3.235 3.235 3.235 3.235 3.235 3.235 3.235

  Overig 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

  Totaal 3.265 3.265 3.265 3.265 3.265 3.265 3.265 3.265 3.265 3.265

Bemmel 10kV Wind                    

  WKK 10.269 10.269 10.269 10.269 10.269 10.269 10.269 10.269 10.269 10.269

  Overig 130 130 130 130 130 130 130 130 130 130

  Totaal 10.399 10.399 10.399 10.399 10.399 10.399 10.399 10.399 10.399 10.399

Bemmel 50kV Wind                    

  WKK 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000

  Overig                    

  Totaal 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000

Dukenburg Wind                    

  WKK 3.644 3.644 3.644 3.644 3.644 3.644 3.644 3.644 3.644 3.644

  Overig 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

  Totaal 3.674 3.674 3.674 3.674 3.674 3.674 3.674 3.674 3.674 3.674

Page 118: KCD Liander 2011

118

DecentraleopwekkersinGelderland

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Sint Annamolen Wind                    

  WKK 1.536 1.536 1.536 1.536 1.536 1.536 1.536 1.536 1.536 1.536

  Overig 130 130 130 130 130 130 130 130 130 130

  Totaal 1.666 1.666 1.666 1.666 1.666 1.666 1.666 1.666 1.666 1.666

Winselingseweg B Wind                    

  WKK 5.580 5.580 5.580 5.580 5.580 5.580 5.580 5.580 5.580 5.580

  Overig 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Totaal 5.660 5.660 5.660 5.660 5.660 5.660 5.660 5.660 5.660 5.660

Winselingseweg C Wind                    

  WKK 330 330 330 330 330 330 330 330 330 330

  Overig 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Totaal 330 330 330 330 330 330 330 330 330 330

Winselingseweg D Wind                    

  WKK                    

  Overig 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

  Totaal 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

Culemborg I Wind 5.943 5.943 5.943 5.943 5.943 5.943 5.943 5.943 5.943 5.943

  WKK 976 976 976 976 976 976 976 976 976 976

  Overig 550 550 550 550 550 550 550 550 550 550

  Totaal 7.469 7.469 7.469 7.469 7.469 7.469 7.469 7.469 7.469 7.469

Tiel I Wind 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000

  WKK 1.545 1.545 1.545 1.545 1.545 1.545 1.545 1.545 1.545 1.545

  Overig 13.339 13.339 13.339 13.339 13.339 13.339 13.339 13.339 13.339 13.339

  Totaal 24.884 24.884 24.884 24.884 24.884 24.884 24.884 24.884 24.884 24.884

Tiel II Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK                    

  Overig 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486

  Totaal 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486 8.486

Dale Wind 16.178 16.178 16.178 16.178 16.178 16.178 16.178 16.178 16.178 16.178

  WKK 126 126 126 126 126 126 126 126 126 126

  Overig 620 620 620 620 620 620 620 620 620 620

  Totaal 16.924 16.924 16.924 16.924 16.924 16.924 16.924 16.924 16.924 16.924

Druten Wind                    

  WKK 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340

  Overig 865 865 865 865 865 865 865 865 865 865

  Totaal 1.205 1.205 1.205 1.205 1.205 1.205 1.205 1.205 1.205 1.205

Wageningen Wind                    

  WKK 1.956 1.956 1.956 1.956 1.956 1.956 1.956 1.956 1.956 1.956

  Overig 320 320 320 320 320 320 320 320 320 320

  Totaal 2.276 2.276 2.276 2.276 2.276 2.276 2.276 2.276 2.276 2.276

Eerbeek Wind                    

  WKK 15.223 15.223 15.223 15.223 15.223 15.223 15.223 15.223 15.223 15.223

  Overig 1.492 1.492 1.492 1.492 1.492 1.492 1.492 1.492 1.492 1.492

  Totaal 16.715 16.715 16.715 16.715 16.715 16.715 16.715 16.715 16.715 16.715

Page 119: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 119

DecentraleopwekkersinGelderland

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Eibergen Wind                    

  WKK 732 732 732 732 732 732 732 732 732 732

  Overig 1.308 1.308 1.308 1.308 1.308 1.308 1.308 1.308 1.308 1.308

  Totaal 2.040 2.040 2.040 2.040 2.040 2.040 2.040 2.040 2.040 2.040

Elst Wind 88 88 88 88 88 88 88 88 88 88

  WKK 1.900 1.900 1.900 1.900 1.900 1.900 1.900 1.900 1.900 1.900

  Overig 408 408 408 408 408 408 408 408 408 408

  Totaal 2.396 2.396 2.396 2.396 2.396 2.396 2.396 2.396 2.396 2.396

Harselaar Wind 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  WKK                    

  Overig 1.867 1.867 1.867 1.867 1.867 1.867 1.867 1.867 1.867 1.867

  Totaal 1.947 1.947 1.947 1.947 1.947 1.947 1.947 1.947 1.947 1.947

Hattem Wind 41.000 41.000 41.000 41.000 41.000 41.000 41.000 41.000 41.000 41.000

  WKK 14.724 14.724 14.724 14.724 14.724 14.724 14.724 14.724 14.724 14.724

  Overig 85 85 85 85 85 85 85 85 85 85

  Totaal 55.809 55.809 55.809 55.809 55.809 55.809 55.809 55.809 55.809 55.809

Kattenberg Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 2.080 2.080 2.080 2.080 2.080 2.080 2.080 2.080 2.080 2.080

  Overig 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25

  Totaal 2.105 2.105 2.105 2.105 2.105 2.105 2.105 2.105 2.105 2.105

Oosterbeek Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 915 915 915 915 915 915 915 915 915 915

  Overig 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70

  Totaal 985 985 985 985 985 985 985 985 985 985

Presikhaaf Wind 1.044 1.044 1.044 1.044 1.044 1.044 1.044 1.044 1.044 1.044

  WKK 604 604 604 604 604 604 604 604 604 604

  Overig 130 130 130 130 130 130 130 130 130 130

  Totaal 1.778 1.778 1.778 1.778 1.778 1.778 1.778 1.778 1.778 1.778

Nijkerk I Wind                    

  WKK 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803

  Overig 230 230 230 230 230 230 230 230 230 230

  Totaal 3.033 3.033 3.033 3.033 3.033 3.033 3.033 3.033 3.033 3.033

Harderwijk I Wind                    

  WKK 7.714 7.714 7.714 7.714 7.714 7.714 7.714 7.714 7.714 7.714

  Overig 1.620 1.620 1.620 1.620 1.620 1.620 1.620 1.620 1.620 1.620

  Totaal 9.334 9.334 9.334 9.334 9.334 9.334 9.334 9.334 9.334 9.334

Harderwijk II Wind                    

  WKK 1.013 1.013 1.013 1.013 1.013 1.013 1.013 1.013 1.013 1.013

  Overig 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425

  Totaal 2.438 2.438 2.438 2.438 2.438 2.438 2.438 2.438 2.438 2.438

Nunspeet Wind                    

  WKK 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500

  Overig 508 5.508 5.508 5.508 5.508 5.508 5.508 5.508 5.508 5.508

  Totaal 1.008 6.008 6.008 6.008 6.008 6.008 6.008 6.008 6.008 6.008

Page 120: KCD Liander 2011

120

DecentraleopwekkersinGelderland

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Renkum Wind                    

  WKK                    

  Overig 655 655 655 655 655 655 655 655 655 655

  Totaal 655 655 655 655 655 655 655 655 655 655

Teersdijk I Wind                    

  WKK 376 376 376 376 376 376 376 376 376 376

  Overig 1.174 1.174 1.174 1.174 1.174 1.174 1.174 1.174 1.174 1.174

  Totaal 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550

Teersdijk II Wind                    

  WKK 465 465 465 465 465 465 465 465 465 465

  Overig 140 140 140 140 140 140 140 140 140 140

  Totaal 605 605 605 605 605 605 605 605 605 605

Lochem Wind                    

  WKK 193 193 193 193 193 193 193 193 193 193

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 233 233 233 233 233 233 233 233 233 233

Ulft Wind 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000

  WKK                    

  Overig 246 246 246 246 246 246 246 246 246 246

  Totaal 12.246 12.246 12.246 12.246 12.246 12.246 12.246 12.246 12.246 12.246

Winterswijk Wind                    

  WKK 1.688 1.688 1.688 1.688 1.688 1.688 1.688 1.688 1.688 1.688

  Overig 995 995 995 995 995 995 995 995 995 995

  Totaal 2.683 2.683 2.683 2.683 2.683 2.683 2.683 2.683 2.683 2.683

Woudhuis Wind 10.000 10.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000

  WKK 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010

  Overig 4.200 4.200 4.200 4.200 4.200 4.200 4.200 4.200 4.200 4.200

  Totaal 15.210 15.210 25.210 25.210 25.210 25.210 25.210 25.210 25.210 25.210

Zaltbommel I Wind 0 0 0 0 0     1    

  WKK 49.535 49.535 49.535 49.535 49.535 49.535 49.535 49.535 49.535 49.535

  Overig 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28

  Totaal 49.563 49.563 49.563 49.563 49.563 49.563 49.563 49.564 49.563 49.563

Zaltbommel II+III Wind 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000

  WKK 94.210 94.210 94.210 94.210 94.210 94.210 94.210 94.210 94.210 94.210

  Overig 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39

  Totaal 96.249 96.249 96.249 96.249 96.249 96.249 96.249 96.249 96.249 96.249

Zevenaar II Wind                    

  WKK 1.360 1.360 1.360 1.360 1.360 1.360 1.360 1.360 1.360 1.360

  Overig 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39

  Totaal 1.399 1.399 1.399 1.399 1.399 1.399 1.399 1.399 1.399 1.399

Zutphen I Wind 6.200 6.200 6.200 6.200 6.200 6.200 6.200 6.200 6.200 6.200

  WKK 904 904 904 904 904 904 904 904 904 904

  Overig 219 219 219 219 219 219 219 219 219 219

  Totaal 7.323 7.323 7.323 7.323 7.323 7.323 7.323 7.323 7.323 7.323

Page 121: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 121

DecentraleopwekkersinGelderland

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Zutphen II Wind                    

  WKK 855 855 855 855 855 855 855 855 855 855

  Overig 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18

  Totaal 873 873 873 873 873 873 873 873 873 873

Dodewaard Wind                    

  WKK                    

  Overig 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897

  Totaal 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897 6.897

Ede Wind                    

  WKK 745 745 745 745 745 745 745 745 745 745

  Overig 225 225 225 225 225 225 225 225 225 225

  Totaal 970 970 970 970 970 970 970 970 970 970

Frankeneng Wind     6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000

  WKK 320 320 320 320 320 320 320 320 320 320

  Overig 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

  Totaal 325 325 6.325 6.325 6.325 6.325 6.325 6.325 6.325 6.325

Almere Wind                    

  WKK 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Overig 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364

  Totaal 1.444 1.444 1.444 1.444 1.444 1.444 1.444 1.444 1.444 1.444

De Vaart Wind 0 0 0 0 0 0   0 0  

  WKK 26.705 26.705 29.705 29.705 29.705 29.705 29.705 29.705 29.705 29.705

  Overig 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12

  Totaal 26.717 26.717 29.717 29.717 29.717 29.717 29.717 29.717 29.717 29.717

Dronten 10kV Wind 120.159 120.159 120.159 120.159 120.159 120.159 120.159 120.159 120.159 120.159

  WKK 450 450 450 450 450 450 450 450 450 450

  Overig 1.574 6.574 6.574 6.574 6.574 6.574 6.574 6.574 6.574 6.574

  Totaal 122.183 127.183 127.183 127.183 127.183 127.183 127.183 127.183 127.183 127.183

Dronten 20kV Wind 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415

  WKK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Overig 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Totaal 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415 71.415

Lelystad Wind 79.849 79.849 79.849 79.849 79.849 79.849 79.849 79.849 79.849 79.849

  WKK                    

  Overig 1.486 1.486 1.486 1.486 1.486 1.486 1.486 1.486 1.486 1.486

  Totaal 81.335 81.335 81.335 81.335 81.335 81.335 81.335 81.335 81.335 81.335

Pampus Wind 16.500 16.500 16.500 16.500 16.500 16.500 16.500 16.500 16.500 16.500

  WKK                    

  Overig 160 160 160 160 160 160 160 160 160 160

  Totaal 16.660 16.660 16.660 16.660 16.660 16.660 16.660 16.660 16.660 16.660

Zeewolde 10kV Wind 54.870 54.870 54.870 54.870 54.870 54.870 54.870 54.870 54.870 54.870

  WKK 1.250 1.250 1.250 1.250 1.250 1.250 1.250 1.250 1.250 1.250

  Overig 4.160 4.160 4.160 4.160 4.160 4.160 4.160 4.160 4.160 4.160

  Totaal 60.280 60.280 60.280 60.280 60.280 60.280 60.280 60.280 60.280 60.280

Page 122: KCD Liander 2011

122

DecentraleopwekkersinGelderland

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW] 

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Zeewolde 20kV Wind 301.648 301.648 301.648 301.648 301.648 301.648 301.648 301.648 301.648 301.648

  WKK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Overig 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

  Totaal 301.650 301.650 301.650 301.650 301.650 301.650 301.650 301.650 301.650 301.650

Zuiderveld Wind 56.170 56.170 56.170 56.170 56.170 56.170 56.170 56.170 56.170 56.170

  WKK 3.572 3.572 3.572 3.572 3.572 3.572 3.572 3.572 3.572 3.572

  Overig 4.507 4.507 4.507 4.507 4.507 4.507 4.507 4.507 4.507 4.507

  Totaal 64.249 64.249 64.249 64.249 64.249 64.249 64.249 64.249 64.249 64.249

Page 123: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 123

Bijlage12(H6)|capaciteitsprognose Noord-Holland

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

No

ord

-Ho

lland

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Bas

isw

eg

50

/10

0,9

44

4,9

46

,84

8,0

49

,75

0,1

50

,55

0,7

50

,85

0,9

51,

013

,514

,014

,414

,915

,015

,215

,215

,215

,315

,3

Mar

nix

stra

at 1

50

/10

0,9

54

6,3

47,

44

8,5

49

,44

9,5

49

,74

9,8

50

,05

0,1

50

,313

,914

,214

,514

,814

,914

,914

,915

,015

,015

,1

Mar

nix

stra

at 2

50

/10

0,9

62

1,1

21,

12

1,2

21,

22

1,3

21,

32

1,4

21,

42

1,5

21,

56

,36

,36

,36

,46

,46

,46

,46

,46

,46

,4

We

sth

ave

n 1

50

/10

0,9

43

3,0

33

,33

3,6

33

,93

4,2

34

,43

4,5

34

,63

4,7

34

,89

,910

,010

,110

,210

,210

,310

,310

,410

,410

,4

We

sth

ave

n 2

50

/10

0,9

22

6,0

28

,12

9,6

31,

03

2,5

32

,63

2,6

32

,73

2,7

32

,87,

88

,48

,99

,39

,79

,89

,89

,89

,89

,8

Yp

old

er

1 (L

DN

)5

0/1

00

,90

15,9

16,6

17,4

18,1

18,2

18,2

18,3

18,3

18,4

18,4

4,8

5,0

5,2

5,4

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

5,5

Yp

old

er

2&

3 (

OD

N)

50

/10

1,0

02

3,4

23

,42

3,5

23

,62

3,6

23

,72

3,8

23

,82

3,9

24,0

7,0

7,0

7,0

7,1

7,1

7,1

7,1

7,1

7,2

7,2

He

mw

eg

CZ

-B 1

50

kV15

0/5

00

,94

146

,215

1,1

154

,915

8,9

160

,816

1,5

161,

916

2,3

162

,716

3,1

43

,94

5,3

46

,54

7,7

48

,24

8,4

48

,64

8,7

48

,84

8,9

Nat

ion

aal L

uch

tv. L

abkl

ant

0,9

22

5,0

25

,02

5,0

25

,02

5,0

25

,02

5,0

25

,02

5,0

25

,07,

57,

57,

57,

57,

57,

57,

57,

57,

57,

5

Sch

iplu

ide

nla

an5

0/1

00

,80

51,

85

2,5

50

,55

0,9

51,

15

1,3

51,

45

1,6

51,

85

1,9

15,6

15,7

15,1

15,3

15,3

15,4

15,4

15,5

15,5

15,6

Slo

term

ee

r5

0/1

00

,96

50

,05

0,5

50

,95

1,2

51,

55

1,8

52

,05

2,1

52

,35

2,4

15,0

15,1

15,3

15,4

15,5

15,5

15,6

15,6

15,7

15,7

We

stza

anst

raat

50

/10

0,9

46

1,5

62

,96

3,6

64

,26

4,6

65

,06

5,2

65

,46

5,5

65

,718

,418

,919

,119

,219

,419

,519

,619

,619

,719

,7

Joh

. Hu

izin

gal

aan

klan

t0

,92

14,0

14,0

14,0

14,0

14,0

14,0

14,0

14,0

14,0

14,0

4,2

4,2

4,2

4,2

4,2

4,2

4,2

4,2

4,2

4,2

Zaa

nd

am N

oo

rd5

0/1

00

,97

38

,43

8,5

38

,73

8,8

39

,13

9,2

39

,33

9,4

39

,53

9,6

11,5

11,5

11,6

11,7

11,7

11,8

11,8

11,8

11,9

11,9

Zaa

nd

am W

est

50

/10

0,9

34

2,5

43

,24

3,8

44

,34

4,6

44

,74

4,9

45

,04

5,1

45

,312

,812

,913

,113

,313

,413

,413

,513

,513

,513

,6

He

mw

eg

CZ

-A 5

0kV

150

/50

0,9

224

3,4

246

,224

6,2

247,

924

9,1

250

,125

0,8

251,4

252,

025

2,7

73,0

73,9

73,9

74,4

74,7

75,0

75,2

75,4

75,6

75,8

Zo

rgvl

ied

15

0/1

00

,98

52

,75

8,3

60

,46

1,6

63

,76

3,9

64

,06

4,2

64

,46

4,6

15,8

17,5

18,1

18,5

19,1

19,2

19,2

19,3

19,3

19,4

Zo

rgvl

ied

215

0/5

0/1

00

,97

28

,62

8,7

28

,42

8,4

28

,52

8,5

28

,62

8,7

28

,72

8,8

8,6

8,6

8,5

8,5

8,5

8,6

8,6

8,6

8,6

8,6

Zo

rgvl

ied

15

0kV

150

/50

/10

0,9

476

,48

1,7

83

,48

4,5

86

,68

6,8

87,

08

7,2

87,

58

7,7

22

,924

,52

5,0

25

,42

6,0

26

,02

6,1

26

,22

6,2

26

,3

No

ord

Pap

ave

rwe

g5

0/1

00

,95

53

,55

5,7

57,

25

8,0

58

,45

8,6

58

,85

8,9

59

,15

9,3

16,1

16,7

17,2

17,4

17,5

17,6

17,6

17,7

17,7

17,8

Uile

nb

urg

25

0/1

00

,92

28

,527

,627

,627

,727

,827

,827

,92

8,0

28

,02

8,1

8,5

8,3

8,3

8,3

8,3

8,4

8,4

8,4

8,4

8,4

Vlie

ge

nb

os

50

/10

0,9

13

3,3

35

,43

5,7

35

,83

5,9

36

,03

6,1

36

,23

6,3

36

,410

,010

,610

,710

,710

,810

,810

,810

,910

,910

,9

No

ord

Pap

ave

rwe

g

50

kV

150

/50

/10

0,9

211

5,2

118

,712

0,5

121,

412

2,0

122

,412

2,8

123

,112

3,4

123

,73

4,6

35

,63

6,1

36

,43

6,6

36

,73

6,8

36

,93

7,0

37,

1

Sch

iph

ol C

en

tru

m N

S5

0/1

00

,91

7,1

7,1

7,2

7,3

7,3

7,4

7,4

7,4

7,4

7,4

2,1

2,1

2,2

2,2

2,2

2,2

2,2

2,2

2,2

2,2

Sch

iph

ol C

en

tru

m5

0/1

00

,93

39

,23

9,3

39

,43

9,5

39

,63

9,7

39

,83

9,9

40

,04

0,2

11,7

11,8

11,8

11,8

11,9

11,9

11,9

12,0

12,0

12,0

Kar

pe

rwe

g5

0/1

00

,98

43

,54

4,4

44

,54

4,6

44

,84

4,9

45

,04

5,1

45

,34

5,4

13,1

13,3

13,3

13,4

13,4

13,5

13,5

13,5

13,6

13,6

Nie

uw

e M

ee

r15

0/5

0/1

00

,95

18,2

18,9

20

,02

1,1

21,

62

1,9

22

,02

2,0

22

,12

2,1

5,4

5,7

6,0

6,3

6,5

6,6

6,6

6,6

6,6

6,6

Nie

uw

e M

ee

r 15

0kV

150

/50

/10

0,9

89

4,4

95

,99

7,2

98

,49

9,0

99

,69

9,9

100

,110

0,4

100

,72

8,3

28

,82

9,1

29

,52

9,7

29

,93

0,0

30

,03

0,1

30

,2

Bijl

me

r Z

uid

150

/10

0,9

46

4,1

64

,56

4,8

65

,26

5,4

65

,66

5,7

65

,96

6,1

66

,319

,219

,319

,419

,619

,619

,719

,719

,819

,819

,9

Bijl

me

r N

oo

rd15

0/1

00

,96

56

,36

0,2

65

,77

1,1

73

,875

,875

,976

,076

,276

,316

,918

,119

,72

1,3

22

,12

2,7

22

,82

2,8

22

,92

2,9

Ve

nse

rwe

g15

0/1

00

,95

44

,04

4,9

45

,64

6,4

47,

24

7,8

47,

94

8,1

48

,24

8,3

13,2

13,5

13,7

13,9

14,2

14,3

14,4

14,4

14,5

14,5

Page 124: KCD Liander 2011

124

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

No

ord

-Ho

lland

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Wat

erg

raaf

sme

er

150

/10

0,9

92

2,9

26

,12

9,3

32

,33

5,2

38

,03

8,0

38

,13

8,2

38

,36

,97,

88

,89

,710

,511

,411

,411

,411

,511

,5

Fre

de

riks

ple

in5

0/1

00

,96

45

,44

5,5

45

,64

7,3

47,

44

7,5

47,

74

7,8

47,

94

8,0

13,6

13,7

13,7

14,2

14,2

14,3

14,3

14,3

14,4

14,4

Rh

ijnsp

oo

r5

0/1

00

,92

53

,95

4,4

54

,75

5,0

55

,25

5,4

55

,65

5,7

55

,95

6,0

16,2

16,3

16,4

16,5

16,6

16,6

16,7

16,7

16,8

16,8

Uile

nb

urg

15

0/1

00

,90

22

,82

2,8

22

,92

2,7

22

,72

2,8

22

,92

2,9

23

,02

3,0

6,8

6,8

6,9

6,8

6,8

6,8

6,9

6,9

6,9

6,9

Ho

og

te K

adijk

15

0/1

00

,98

42

,04

2,6

43

,14

3,7

44

,04

4,1

44

,24

4,4

44

,54

4,6

12,6

12,8

12,9

13,1

13,2

13,2

13,3

13,3

13,3

13,4

Ho

og

te K

adijk

215

0/5

0/1

00

,95

21,

92

2,6

28

,63

4,3

35

,03

5,0

35

,13

5,2

35

,33

5,3

6,6

6,8

8,6

10,3

10,5

10,5

10,5

10,6

10,6

10,6

Ho

og

te K

adijk

15

0kV

150

/50

/10

0,9

018

6,0

187,

919

5,0

20

3,0

20

4,4

20

5,0

20

5,5

20

6,0

20

6,5

20

7,0

55

,85

6,4

58

,56

0,9

61,

36

1,5

61,

66

1,8

61,

96

2,1

Aal

sme

er

Blo

em

en

-

veili

ng

50

/10

0,9

93

4,2

35

,53

6,8

38

,13

9,4

40

,64

0,8

40

,94

1,0

41,

110

,310

,711

,011

,411

,812

,212

,212

,312

,312

,3

Am

ste

lve

en

Bo

lwe

rk5

0/1

00

,98

46

,04

6,2

46

,44

6,6

46

,94

7,1

47,

24

7,4

47,

54

7,6

13,8

13,9

13,9

14,0

14,1

14,1

14,2

14,2

14,3

14,3

Du

ive

nd

rech

t5

0/1

00

,96

17,3

17,7

17,8

17,9

17,9

18,1

18,1

18,2

18,2

18,3

5,2

5,3

5,3

5,4

5,4

5,4

5,4

5,4

5,5

5,5

Uit

ho

orn

50

/10

0,9

819

,719

,92

0,2

20

,32

0,5

20

,62

0,6

20

,72

0,8

20

,85

,96

,06

,06

,16

,16

,26

,26

,26

,26

,2

We

esp

50

/10

0,9

62

9,4

29

,73

0,0

30

,13

0,3

30

,33

0,4

30

,53

0,6

30

,78

,88

,99

,09

,09

,19

,19

,19

,29

,29

,2

Sch

iph

ol O

ost

50

/10

0,9

44

5,7

46

,74

7,7

48

,64

9,5

50

,45

0,5

50

,75

0,8

51,

013

,714

,014

,314

,614

,815

,115

,215

,215

,215

,3

Am

ste

lve

en

150

/50

/10

0,9

83

7,5

37,

83

8,1

38

,33

8,5

38

,63

8,7

38

,83

8,9

39

,011

,211

,411

,411

,511

,511

,611

,611

,611

,711

,7

Am

ste

lve

en

15

0kV

150

/50

/10

0,9

62

05

,82

09

,22

12,2

214

,92

17,5

22

0,1

22

0,7

22

1,3

22

1,9

22

2,5

61,

76

2,8

63

,76

4,5

65

,26

6,0

66

,26

6,4

66

,66

6,8

Texe

l5

0/1

01,

00

14,8

14,9

15,0

15,0

15,0

15,1

15,1

15,2

15,2

15,3

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,6

4,6

4,6

De

n H

eld

er

Vo

ge

lwijk

50

/10

0,9

814

,214

,214

,314

,314

,314

,414

,414

,514

,514

,54

,34

,34

,34

,34

,34

,34

,34

,34

,34

,4

De

n H

eld

er

De

Sch

oo

ten

50

/10

0,9

518

,318

,418

,418

,518

,618

,618

,718

,718

,818

,85

,55

,55

,55

,55

,65

,65

,65

,65

,65

,6

De

n H

eld

er

Mar

ine

50

/10

0,9

714

,014

,014

,014

,014

,014

,014

,015

,016

,017

,04

,24

,24

,24

,24

,24

,24

,24

,54

,85

,1

Sch

age

n R

L 5

0A

(AP

L)

50

/10

0,9

412

,812

,913

,013

,113

,213

,313

,313

,413

,413

,43

,83

,93

,93

,94

,04

,04

,04

,04

,04

,0

Ulk

esl

uis

50

/10

0,9

912

,912

,913

,013

,013

,113

,113

,113

,213

,213

,23

,93

,93

,93

,93

,93

,93

,94

,04

,04

,0

An

na

Pau

low

na

NA

M5

0/1

01,

00

11,0

11,0

11,0

11,0

11,0

11,0

11,0

11,0

11,0

11,0

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

An

na

Pau

low

na

50

kV15

0/5

0/1

89

,99

0,1

90

,49

0,7

90

,99

1,2

91,

49

1,6

91,

89

1,9

27,0

27,0

27,1

27,2

27,3

27,4

27,4

27,5

27,5

27,6

An

na

Pau

low

na

50

/10

0,9

615

,916

,216

,516

,616

,616

,716

,716

,816

,816

,94

,84

,94

,95

,05

,05

,05

,05

,05

,15

,1

An

na

Pau

low

na

150

kV

150

/50

/10

0,9

911

4,0

114

,511

5,1

115

,411

5,8

116

,111

6,4

117,

711

8,9

120

,23

4,2

34

,33

4,5

34

,63

4,7

34

,83

4,9

35

,33

5,7

36

,1

Haa

rle

mm

erm

ee

r15

0/5

0/1

01,

00

40

,04

1,6

42

,94

4,0

45

,14

5,4

45

,54

5,6

45

,74

5,9

12,0

12,5

12,9

13,2

13,5

13,6

13,7

13,7

13,7

13,8

He

em

ste

de

(Ste

din

)5

0/1

00

,92

17,0

17,0

17,0

17,0

18,0

18,0

18,0

19,0

20

,02

1,0

5,1

5,1

5,1

5,1

5,4

5,4

5,4

5,7

6,0

6,3

Ho

ofd

do

rp5

0/1

00

,95

41,

04

2,0

43

,14

4,1

45

,04

5,8

46

,04

6,1

46

,24

6,4

12,3

12,6

12,9

13,2

13,5

13,7

13,8

13,8

13,9

13,9

Page 125: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 125

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

No

ord

-Ho

lland

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Nie

uw

Ve

nn

ep

50

/10

0,9

82

8,3

28

,42

8,6

28

,82

9,0

29

,42

9,5

29

,62

9,7

29

,78

,58

,58

,68

,78

,78

,88

,88

,98

,98

,9

Ro

zen

bu

rg5

0/1

00

,97

45

,54

8,1

55

,35

8,9

61,

96

2,8

62

,96

3,0

63

,06

3,1

13,7

14,4

16,6

17,7

18,6

18,8

18,9

18,9

18,9

18,9

Haa

rle

mm

erm

ee

r

150

kV

150

/50

/10

0,9

617

1,8

177,

218

6,9

192

,819

9,0

20

1,4

20

1,8

20

3,2

20

4,7

20

6,1

51,

55

3,2

56

,15

7,9

59

,76

0,4

60

,56

1,0

61,

46

1,8

Hilv

ers

um

Jo

nke

rwe

g5

0/1

00

,98

28

,52

8,6

28

,82

8,9

29

,02

9,1

29

,12

9,2

29

,32

9,4

8,5

8,6

8,6

8,7

8,7

8,7

8,7

8,8

8,8

8,8

Hilv

ers

um

Raa

fstr

aat

50

/10

0,9

724

,92

5,2

25

,42

5,5

25

,62

5,7

25

,82

5,9

25

,92

6,0

7,5

7,5

7,6

7,7

7,7

7,7

7,7

7,8

7,8

7,8

Hilv

ers

um

No

ord

er-

be

gra

afp

lts

50

/10

0,9

82

5,4

25

,62

5,7

25

,82

5,9

25

,92

6,0

26

,12

6,1

26

,27,

67,

77,

77,

77,

87,

87,

87,

87,

87,

9

Hilv

ers

um

Cra

ilo5

0/1

00

,98

15,6

15,7

15,7

15,8

15,8

15,9

15,9

15,9

16,0

16,0

4,7

4,7

4,7

4,7

4,7

4,8

4,8

4,8

4,8

4,8

Naa

rde

n5

0/1

00

,98

37,

73

7,8

37,

93

8,0

38

,13

8,2

38

,33

8,4

38

,53

8,6

11,3

11,3

11,4

11,4

11,4

11,5

11,5

11,5

11,6

11,6

Hu

ize

n5

0/1

00

,98

31,

93

2,0

32

,23

2,5

32

,83

3,0

33

,13

3,2

33

,33

3,4

9,6

9,6

9,7

9,8

9,8

9,9

9,9

10,0

10,0

10,0

s-G

rave

lan

d15

0/1

00

,99

14,8

14,9

14,9

15,0

15,0

15,1

15,1

15,1

15,2

15,2

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,5

4,6

4,6

s-G

rave

lan

d 1

50

kV15

0/5

0/1

00

,99

172

,817

3,6

174

,517

5,4

176

,117

6,7

177,

217

7,7

178

,217

8,7

51,

85

2,1

52

,45

2,6

52

,85

3,0

53

,25

3,3

53

,55

3,6

Ho

og

wo

ud

(L

DN

)5

0/1

00

,99

14,5

14,6

14,6

14,7

14,7

14,7

14,8

14,8

14,9

14,9

4,4

4,4

4,4

4,4

4,4

4,4

4,4

4,4

4,5

4,5

Ote

rle

ek

150

/50

/10

0,9

93

1,4

31,

53

1,5

31,

63

1,7

31,

83

1,9

32

,03

2,1

32

,29

,49

,49

,59

,59

,59

,59

,69

,69

,69

,7

Sch

age

n R

L 5

0B

(OT

L)

50

/10

0,9

82

9,4

29

,52

9,7

29

,82

9,9

30

,03

0,1

30

,23

0,3

30

,48

,88

,98

,98

,99

,09

,09

,09

,19

,19

,1

Alk

maa

r5

0/1

00

,99

41,

64

1,8

42

,04

2,2

42

,54

3,3

43

,54

3,6

43

,74

3,8

12,5

12,5

12,6

12,7

12,7

13,0

13,0

13,1

13,1

13,2

Ou

do

rp5

0/1

00

,98

50

,15

0,8

51,

35

1,6

51,

85

1,9

52

,15

2,2

52

,45

2,5

15,0

15,2

15,4

15,5

15,5

15,6

15,6

15,7

15,7

15,8

War

me

nh

uiz

en

50

/10

0,9

92

5,9

26

,22

6,3

26

,52

6,7

26

,72

6,8

26

,927

,027

,17,

87,

97,

97,

98

,08

,08

,08

,18

,18

,1

He

erh

ug

ow

aard

50

/10

0,9

84

1,2

41,

74

2,0

42

,34

2,5

42

,64

2,7

42

,84

3,0

43

,112

,412

,512

,612

,712

,712

,812

,812

,912

,912

,9

He

iloo

TR

1 (

OT

L)5

0/1

00

,99

22

,22

2,3

22

,42

2,9

23

,02

3,1

23

,12

3,2

23

,32

3,3

6,7

6,7

6,7

6,9

6,9

6,9

6,9

7,0

7,0

7,0

Ote

rle

ek

150

kV15

0/5

0/1

00

,96

20

2,4

20

3,9

20

5,3

20

6,7

20

7,5

20

8,7

20

9,3

20

9,9

210

,52

11,1

60

,76

1,2

61,

66

2,0

62

,36

2,6

62

,86

3,0

63

,16

3,3

Me

de

mb

lik T

ota

al5

0/1

00

,98

27,0

27,3

27,5

27,8

28

,02

8,1

28

,22

8,2

28

,32

8,4

8,1

8,2

8,3

8,3

8,4

8,4

8,4

8,5

8,5

8,5

Me

de

mb

lik In

stal

lati

e

1 (L

DN

)

50

/10

0,9

912

,612

,913

,113

,213

,413

,513

,513

,513

,613

,63

,83

,93

,94

,04

,04

,04

,04

,14

,14

,1

Me

de

mb

lik In

stal

lati

e

2 (L

DN

)

50

/10

0,9

814

,514

,514

,614

,614

,614

,714

,714

,814

,814

,84

,34

,44

,44

,44

,44

,44

,44

,44

,44

,5

We

rve

rsh

oo

f (L

DN

)5

0/1

00

,95

16,0

16,0

16,1

16,1

16,2

16,2

16,3

16,3

16,4

16,4

4,8

4,8

4,8

4,8

4,9

4,9

4,9

4,9

4,9

4,9

We

stw

ou

d15

0/5

0/1

00

,98

20

,62

0,7

20

,82

0,9

20

,92

1,0

21,

02

1,1

21,

22

1,2

6,2

6,2

6,2

6,3

6,3

6,3

6,3

6,3

6,4

6,4

En

khu

ize

n5

0/1

00

,91

43

,04

3,3

43

,64

3,9

44

,14

4,2

44

,44

4,5

44

,64

4,8

12,9

13,0

13,1

13,2

13,2

13,3

13,3

13,4

13,4

13,4

Ho

orn

Ge

lde

loze

we

g5

0/1

00

,98

37,

63

7,8

38

,03

8,2

38

,43

8,5

38

,63

8,7

38

,83

8,9

11,3

11,3

11,4

11,5

11,5

11,5

11,6

11,6

11,6

11,7

Page 126: KCD Liander 2011

126

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

No

ord

-Ho

lland

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Ho

orn

Ho

len

we

g5

0/1

00

,98

36

,13

6,4

36

,63

6,8

36

,93

7,0

37,

13

7,2

37,

33

7,4

10,8

10,9

11,0

11,0

11,1

11,1

11,1

11,2

11,2

11,2

We

stw

ou

d 1

50

kV15

0/5

0/1

00

,98

135

,313

6,3

137,

113

7,9

138

,513

8,9

139

,313

9,7

140

,114

0,4

40

,64

0,9

41,

14

1,4

41,

54

1,7

41,

84

1,9

42

,04

2,1

Pu

rme

ren

d S

chae

p-

man

stra

at

50

/10

0,9

93

6,6

36

,83

7,1

37,

23

7,8

38

,03

8,1

38

,23

8,3

38

,411

,011

,011

,111

,211

,311

,411

,411

,511

,511

,5

Pu

rme

ren

d K

wad

ij-

kerk

oo

gw

eg

50

/10

0,9

83

6,4

36

,83

7,3

37,

73

8,1

38

,63

8,7

38

,83

8,9

39

,010

,911

,011

,211

,311

,411

,611

,611

,611

,711

,7

Ed

am5

0/1

00

,98

40

,24

0,4

40

,74

0,9

41,

14

1,2

41,

44

1,5

41,

64

1,7

12,1

12,1

12,2

12,3

12,3

12,4

12,4

12,4

12,5

12,5

Kro

mm

en

ie5

0/1

00

,97

35

,13

5,2

35

,53

5,9

36

,23

6,5

36

,63

6,7

36

,83

6,9

10,5

10,6

10,6

10,8

10,9

10,9

11,0

11,0

11,0

11,1

Wo

rme

rve

er

50

/10

0,9

62

6,7

26

,827

,027

,027

,127

,227

,327

,327

,427

,58

,08

,18

,18

,18

,18

,28

,28

,28

,28

,2

Zaa

nd

ijk5

0/1

00

,90

25

,22

5,3

25

,42

5,4

25

,52

5,6

25

,62

5,7

25

,82

5,9

7,6

7,6

7,6

7,6

7,7

7,7

7,7

7,7

7,7

7,8

Zaa

nd

ijk T

R 3

(O

DN

)5

0/1

5,0

5,0

5,1

5,1

5,1

5,1

5,1

5,1

5,1

5,2

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

Wijd

ewo

rme

r 15

0kV

150

/50

0,9

516

9,3

170

,317

1,5

172

,617

4,1

175

,117

5,6

176

,117

6,6

177,

15

0,8

51,

15

1,5

51,

85

2,2

52

,55

2,7

52

,85

3,0

53

,1

Uit

ge

est

50

/10

0,9

73

6,5

36

,63

6,7

36

,83

6,9

37,

03

7,1

37,

23

7,3

37,

410

,911

,011

,011

,011

,111

,111

,111

,211

,211

,2

Bev

erw

ijk5

0/1

01,

00

36

,03

6,2

36

,33

6,7

37,

03

7,3

37,

53

7,6

37,

73

7,8

10,8

10,9

10,9

11,0

11,1

11,2

11,2

11,3

11,3

11,3

IJm

uid

en

50

/10

0,9

82

9,5

30

,23

0,8

31,

23

1,6

31,

73

1,8

31,

93

2,0

32

,18

,89

,19

,29

,49

,59

,59

,59

,69

,69

,6

Ve

lse

n5

0/1

00

,97

20

,82

1,0

21,

32

1,7

22

,22

2,7

22

,72

2,8

22

,92

2,9

6,2

6,3

6,4

6,5

6,7

6,8

6,8

6,8

6,9

6,9

He

iloo

TR

2 (

VL

N)

50

/10

0,9

96

,66

,66

,66

,66

,66

,76

,76

,76

,76

,72

,02

,02

,02

,02

,02

,02

,02

,02

,02

,0

Ve

lse

n S

pu

islu

ize

n5

0/1

00

,99

7,0

7,0

7,0

7,0

7,0

7,0

7,0

8,0

9,0

10,0

2,1

2,1

2,1

2,1

2,1

2,1

2,1

2,4

2,7

3,0

Ve

lse

n (

Lia

nd

er)

150

/50

0,9

013

2,2

133

,413

4,5

135

,713

7,0

138

,113

8,4

139

,814

1,1

142

,53

9,6

40

,04

0,4

40

,74

1,1

41,

44

1,5

41,

94

2,3

42

,7

Ve

lse

n (

CO

50

)5

00

,92

41,

64

1,6

41,

64

1,6

41,

64

1,6

41,

64

2,6

43

,64

4,6

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,8

13,1

13,4

Ve

lse

n

(CO

50

+L

ian

de

r)

150

/50

0,9

614

9,9

151,

015

2,0

153

,015

4,1

155

,015

5,4

157,

415

9,4

161,

44

5,0

45

,34

5,6

45

,94

6,2

46

,54

6,6

47,

24

7,8

48

,4

Ve

lse

n (

CO

150

)15

00

,92

  

  

  

  

  

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Waa

rde

rpo

lde

r to

taal

150

/10

0,9

85

0,7

54

,65

8,3

61,

76

4,9

67,

66

7,8

68

,06

8,1

68

,315

,216

,417

,518

,519

,52

0,3

20

,32

0,4

20

,42

0,5

Waa

rde

rpo

lde

r In

stal

-

lati

e 1

150

/10

0,9

82

6,6

30

,43

4,0

37,

44

0,5

43

,24

3,3

43

,44

3,5

43

,68

,09

,110

,211

,212

,113

,013

,013

,013

,013

,1

Waa

rde

rpo

lde

r In

stal

-

lati

e 2

150

/10

0,9

624

,124

,224

,224

,324

,424

,524

,524

,624

,724

,77,

27,

37,

37,

37,

37,

37,

47,

47,

47,

4

Ove

rve

en

50

/10

0,9

94

9,3

50

,15

1,1

51,

95

2,4

52

,85

3,0

53

,15

3,2

53

,414

,815

,015

,315

,615

,715

,815

,915

,916

,016

,0

Haa

rle

m W

est

50

/60

,95

30

,53

2,3

33

,43

3,9

34

,43

4,8

34

,93

4,9

35

,03

5,1

9,2

9,7

10,0

10,2

10,3

10,4

10,5

10,5

10,5

10,5

Sch

alkw

ijk5

0/6

0,9

42

2,9

22

,42

3,3

24,2

25

,12

6,0

26

,12

6,2

26

,32

6,3

6,9

6,7

7,0

7,3

7,5

7,8

7,8

7,9

7,9

7,9

Ru

igo

ord

(O

DN

)5

0/1

00

,98

22

,02

2,1

22

,12

2,2

22

,32

2,3

22

,42

2,5

22

,52

2,6

6,6

6,6

6,6

6,7

6,7

6,7

6,7

6,7

6,8

6,8

Page 127: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 127

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

No

ord

-Ho

lland

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Ru

igo

ord

(L

DN

)5

0/1

00

,94

21,

02

3,2

24,7

26

,127

,227

,227

,327

,427

,427

,56

,37,

07,

47,

88

,18

,28

,28

,28

,28

,2

Oo

rko

nd

ela

anG

ee

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Vijf

hu

ize

n15

0/5

0/1

00

,99

33

,53

4,2

36

,53

9,0

40

,74

2,2

42

,34

2,4

42

,54

2,6

10,0

10,2

11,0

11,7

12,2

12,6

12,7

12,7

12,8

12,8

Vijf

hu

ize

n 1

50

kV15

0/5

0/1

00

,96

150

,115

4,9

161,

416

7,3

171,

717

4,7

175

,217

5,7

176

,217

6,6

45

,04

6,5

48

,45

0,2

51,

55

2,4

52

,65

2,7

52

,95

3,0

Page 128: KCD Liander 2011

128

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Hoogte Kadijk Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 6.667 6.667 6.667 6.667 6.667 6.667 6.667 6.667 6.667 6.667

  Overig 650 650 650 650 650 650 650 650 650 650

  Totaal 7.317 7.317 7.317 7.317 7.317 7.317 7.317 7.317 7.317 7.317

Karperweg Wind                    

  WKK 477 477 477 477 477 477 477 477 477 477

  Overig 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Totaal 557 557 557 557 557 557 557 557 557 557

Marnixstraat Wind                    

  WKK 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010 1.010

  Overig 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32

  Totaal 1.042 1.042 1.042 1.042 1.042 1.042 1.042 1.042 1.042 1.042

Frederiksplein Wind                    

  WKK 340 340 340 340 340 340 340 340 340 340

  Overig 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

  Totaal 347 347 347 347 347 347 347 347 347 347

Uilenburg Wind                    

  WKK 738 738 738 738 738 738 738 738 738 738

  Overig                    

  Totaal 738 738 738 738 738 738 738 738 738 738

Basisweg Wind 8.654 8.654 8.654 8.654 8.654 8.654 8.654 8.654 8.654 8.654

  WKK 11.624 11.624 11.624 11.624 11.624 11.624 11.624 11.624 11.624 11.624

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 20.298 20.298 20.298 20.298 20.298 20.298 20.298 20.298 20.298 20.298

Bijlmer Zuid Wind                    

  WKK 3.186 3.186 3.186 3.186 3.186 3.186 3.186 3.186 3.186 3.186

  Overig 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

  Totaal 3.246 3.246 3.246 3.246 3.246 3.246 3.246 3.246 3.246 3.246

Venserweg Wind                    

  WKK 1.835 1.835 1.835 1.835 1.835 1.835 1.835 1.835 1.835 1.835

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 1.855 1.855 1.855 1.855 1.855 1.855 1.855 1.855 1.855 1.855

Noord Papaverweg Wind 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180

  WKK 298 298 298 298 298 298 298 298 298 298

  Overig 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040

  Totaal 3.518 3.518 3.518 3.518 3.518 3.518 3.518 3.518 3.518 3.518

Rhijnspoor Wind                    

  WKK 12.426 12.426 12.426 12.426 12.426 12.426 12.426 12.426 12.426 12.426

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 12.466 12.466 12.466 12.466 12.466 12.466 12.466 12.466 12.466 12.466

Schipluidenlaan Wind                    

  WKK 2.770 2.770 2.770 2.770 2.770 2.770 2.770 2.770 2.770 2.770

  Overig 350 350 350 350 350 350 350 350 350 350

  Totaal 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120

Page 129: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 129

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Slotermeer Wind                    

  WKK 1.011 1.011 1.011 1.011 1.011 1.011 1.011 1.011 1.011 1.011

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 1.031 1.031 1.031 1.031 1.031 1.031 1.031 1.031 1.031 1.031

Vliegenbos Wind 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180

  WKK 4.679 4.679 4.679 4.679 4.679 4.679 4.679 4.679 4.679 4.679

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 4.899 4.899 4.899 4.899 4.899 4.899 4.899 4.899 4.899 4.899

Westhaven Wind 8.480 8.480 8.480 8.480 8.480 8.480 8.480 8.480 8.480 8.480

  WKK 9.386 9.386 9.386 9.386 9.386 9.386 9.386 9.386 9.386 9.386

  Overig 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

  Totaal 17.868 17.868 17.868 17.868 17.868 17.868 17.868 17.868 17.868 17.868

Westzaanstraat Wind                    

  WKK 902 902 902 902 902 902 902 902 902 902

  Overig 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

  Totaal 952 952 952 952 952 952 952 952 952 952

IJpolder Wind 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536

  WKK                    

  Overig                    

  Totaal 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536 26.536

Zaandam Noord Wind 850 850 850 850 850 850 850 850 850 850

  WKK 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094

  Overig 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35

  Totaal 1.979 1.979 1.979 1.979 1.979 1.979 1.979 1.979 1.979 1.979

Zaandam West Wind 6.085 6.085 6.085 6.085 6.085 6.085 6.085 6.085 6.085 6.085

  WKK 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Overig 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

  Totaal 6.215 6.215 6.215 6.215 6.215 6.215 6.215 6.215 6.215 6.215

Ruigoord Wind 26.467 26.467 26.467 35.667 35.667 35.667 35.667 35.667 35.667 35.667

  WKK                    

  Overig                    

  Totaal 26.467 26.467 26.467 35.667 35.667 35.667 35.667 35.667 35.667 35.667

Nieuwe Meer Wind                    

  WKK 6.600 6.600 6.600 6.600 6.600 6.600 6.600 6.600 6.600 6.600

  Overig 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

  Totaal 6.665 6.665 6.665 6.665 6.665 6.665 6.665 6.665 6.665 6.665

Zorgvlied Wind                    

  WKK 2.831 2.831 2.831 2.831 2.831 2.831 2.831 2.831 2.831 2.831

  Overig 380 380 380 380 380 380 380 380 380 380

  Totaal 3.211 3.211 3.211 3.211 3.211 3.211 3.211 3.211 3.211 3.211

Aalsmeer Bloemenveiling Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

WKK 39.043 39.043 39.043 39.043 39.043 39.043 39.043 39.043 39.043 39.043

  Overig 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055

  Totaal 40.098 40.098 40.098 40.098 40.098 40.098 40.098 40.098 40.098 40.098

Page 130: KCD Liander 2011

130

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Amstelveen Bolwerk Wind                    

WKK 3.364 3.364 3.364 3.364 3.364 3.364 3.364 3.364 3.364 3.364

  Overig 570 570 570 570 570 570 570 570 570 570

  Totaal 3.934 3.934 3.934 3.934 3.934 3.934 3.934 3.934 3.934 3.934

Duivendrecht Wind                    

  WKK 1.562 1.562 1.562 1.562 1.562 1.562 1.562 1.562 1.562 1.562

  Overig 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

  Totaal 1.566 1.566 1.566 1.566 1.566 1.566 1.566 1.566 1.566 1.566

Uithoorn Wind 1.980 1.980 1.980 1.980 1.980 1.980 1.980 1.980 1.980 1.980

  WKK 25.945 25.945 25.945 25.945 25.945 25.945 25.945 25.945 25.945 25.945

  Overig 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25

  Totaal 27.950 27.950 27.950 27.950 27.950 27.950 27.950 27.950 27.950 27.950

Schiphol Oost Wind                    

  WKK 13.103 13.103 13.103 13.103 13.103 13.103 13.103 13.103 13.103 13.103

  Overig 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

  Totaal 13.109 13.109 13.109 13.109 13.109 13.109 13.109 13.109 13.109 13.109

Amstelveen Wind 2.061 2.061 2.061 2.061 2.061 2.061 2.061 2.061 2.061 2.061

  WKK 1.027 1.027 1.027 1.027 1.027 1.027 1.027 1.027 1.027 1.027

  Overig 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

  Totaal 3.148 3.148 3.148 3.148 3.148 3.148 3.148 3.148 3.148 3.148

Texel Wind 1.332 1.332 1.332 1.332 1.332 1.332 1.332 1.332 1.332 1.332

  WKK 165 165 165 165 165 165 165 165 165 165

  Overig 63 63 63 63 63 63 63 63 63 63

  Totaal 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560

Den Helder Vogelwijk Wind 1.405 1.405 1.405 1.405 1.405 1.405 1.405 1.405 1.405 1.405

WKK                    

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425 1.425

Den Helder De Schooten Wind 1.304 1.304 1.304 1.304 1.304 1.304 1.304 1.304 1.304 1.304

WKK                    

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 1.344 1.344 1.344 1.344 1.344 1.344 1.344 1.344 1.344 1.344

Schagen Wind 33.741 33.741 33.741 33.741 33.741 33.741 33.741 33.741 33.741 33.741

  WKK 847 847 847 847 847 847 847 847 847 847

  Overig 160 160 160 160 160 160 160 160 160 160

  Totaal 34.748 34.748 34.748 34.748 34.748 34.748 34.748 34.748 34.748 34.748

Ulkesluis Wind 43.233 43.233 43.233 43.233 43.233 43.233 43.233 43.233 43.233 43.233

  WKK 136 136 136 136 136 136 136 136 136 136

  Overig 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

  Totaal 43.399 43.399 43.399 43.399 43.399 43.399 43.399 43.399 43.399 43.399

Anna Paulowna Wind 7.995 7.995 7.995 7.995 7.995 7.995 7.995 7.995 7.995 7.995

  WKK 670 670 670 670 670 670 670 670 670 670

  Overig 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

  Totaal 8.730 8.730 8.730 8.730 8.730 8.730 8.730 8.730 8.730 8.730

Page 131: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 131

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Hoofddorp Wind                    

  WKK 1.998 1.998 1.998 1.998 1.998 1.998 1.998 1.998 1.998 1.998

  Overig 170 170 170 170 170 170 170 170 170 170

  Totaal 2.168 2.168 2.168 2.168 2.168 2.168 2.168 2.168 2.168 2.168

Nieuw Vennep Wind 519 519 519 519 519 519 519 519 519 519

  WKK 5.296 5.296 5.296 5.296 5.296 5.296 5.296 5.296 5.296 5.296

  Overig 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70

  Totaal 5.885 5.885 5.885 5.885 5.885 5.885 5.885 5.885 5.885 5.885

Rozenburg Wind                    

  WKK 12.740 12.740 12.740 12.740 12.740 12.740 12.740 12.740 12.740 12.740

  Overig 832 832 832 832 832 832 832 832 832 832

  Totaal 13.572 13.572 13.572 13.572 13.572 13.572 13.572 13.572 13.572 13.572

Huizen Wind                    

  WKK 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180

  Overig 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

  Totaal 230 230 230 230 230 230 230 230 230 230

Hilversum Wind                    

Jonkerweg WKK 1.307 1.307 1.307 1.307 1.307 1.307 1.307 1.307 1.307 1.307

  Overig 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90

  Totaal 1.397 1.397 1.397 1.397 1.397 1.397 1.397 1.397 1.397 1.397

Hilversum Wind                    

Raafstraat WKK 3.586 3.586 3.586 3.586 3.586 3.586 3.586 3.586 3.586 3.586

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 3.606 3.606 3.606 3.606 3.606 3.606 3.606 3.606 3.606 3.606

Hilversum Wind                    

Noorderbegraafplts WKK 2.424 2.424 2.424 2.424 2.424 2.424 2.424 2.424 2.424 2.424

  Overig 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26

  Totaal 2.450 2.450 2.450 2.450 2.450 2.450 2.450 2.450 2.450 2.450

Naarden Wind                    

  WKK 201 201 201 201 201 201 201 201 201 201

  Overig 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90

  Totaal 291 291 291 291 291 291 291 291 291 291

Hoogwoud Wind 27.752 27.752 27.752 27.752 27.752 27.752 27.752 27.752 27.752 27.752

  WKK 315 315 315 315 315 315 315 315 315 315

  Overig 950 950 950 950 950 950 950 950 950 950

  Totaal 29.017 29.017 29.017 29.017 29.017 29.017 29.017 29.017 29.017 29.017

Oterleek Wind 9.105 9.105 9.105 9.105 9.105 9.105 9.105 9.105 9.105 9.105

  WKK 16.092 16.092 16.092 16.092 16.092 16.092 16.092 16.092 16.092 16.092

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 25.237 25.237 25.237 25.237 25.237 25.237 25.237 25.237 25.237 25.237

Alkmaar Wind                    

  WKK 2.419 2.419 2.419 2.419 2.419 2.419 2.419 2.419 2.419 2.419

  Overig 450 450 450 450 450 450 450 450 450 450

  Totaal 2.869 2.869 2.869 2.869 2.869 2.869 2.869 2.869 2.869 2.869

Page 132: KCD Liander 2011

132

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Oudorp Wind 10.079 10.079 10.079 10.079 10.079 10.079 10.079 10.079 10.079 10.079

  WKK                    

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 10.099 10.099 10.099 10.099 10.099 10.099 10.099 10.099 10.099 10.099

Warmenhuizen Wind 30.337 30.337 30.337 30.337 30.337 30.337 30.337 30.337 30.337 30.337

  WKK                    

  Overig 1.414 1.414 1.414 1.414 1.414 1.414 1.414 1.414 1.414 1.414

  Totaal 31.751 31.751 31.751 31.751 31.751 31.751 31.751 31.751 31.751 31.751

Heerhugowaard Wind 1.912 1.912 1.912 1.912 1.912 1.912 1.912 1.912 1.912 1.912

  WKK 24.153 24.153 24.153 24.153 24.153 24.153 24.153 24.153 24.153 24.153

  Overig 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200 2.200

  Totaal 28.265 28.265 28.265 28.265 28.265 28.265 28.265 28.265 28.265 28.265

Heiloo Wind                    

  WKK 880 880 880 880 880 880 880 880 880 880

  Overig 385 385 385 385 385 385 385 385 385 385

  Totaal 1.265 1.265 1.265 1.265 1.265 1.265 1.265 1.265 1.265 1.265

Medemblik Wind 93.701 93.701 93.701 93.701 93.701 93.701 93.701 93.701 93.701 93.701

  WKK 13.044 13.044 13.044 13.044 13.044 13.044 13.044 13.044 13.044 13.044

  Overig 1.552 1.552 1.552 1.552 1.552 1.552 1.552 1.552 1.552 1.552

  Totaal 108.297 108.297 108.297 108.297 108.297 108.297 108.297 108.297 108.297 108.297

Wervershoof Wind 5.772 5.772 5.772 5.772 5.772 5.772 5.772 5.772 5.772 5.772

  WKK 93.373 96.673 103.273 103.273 103.273 103.273 103.273 103.273 103.273 103.273

  Overig                    

  Totaal 99.145 102.445 109.045 109.045 109.045 109.045 109.045 109.045 109.045 109.045

Westwoud Wind 8.213 8.213 8.213 8.213 8.213 8.213 8.213 8.213 8.213 8.213

  WKK 900 900 900 900 900 900 900 900 900 900

  Overig 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

  Totaal 9.115 9.115 9.115 9.115 9.115 9.115 9.115 9.115 9.115 9.115

ECN (WEW 50kV) Wind 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000

  WKK                    

  Overig                    

  Totaal 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000

Enkhuizen Wind 4.369 4.369 4.369 4.369 4.369 4.369 4.369 4.369 4.369 4.369

  WKK 2.566 2.566 2.566 2.566 2.566 2.566 2.566 2.566 2.566 2.566

  Overig 456 456 456 456 456 456 456 456 456 456

  Totaal 7.391 7.391 7.391 7.391 7.391 7.391 7.391 7.391 7.391 7.391

Hoorn Wind 10.897 10.897 10.897 10.897 10.897 10.897 10.897 10.897 10.897 10.897

Geldelozeweg WKK 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094 1.094

  Overig 130 130 130 130 130 130 130 130 130 130

  Totaal 12.121 12.121 12.121 12.121 12.121 12.121 12.121 12.121 12.121 12.121

Hoorn Wind 675 675 675 675 675 675 675 675 675 675

Holenweg WKK 1.606 1.606 1.606 1.606 1.606 1.606 1.606 1.606 1.606 1.606

  Overig 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

  Totaal 2.301 2.301 2.301 2.301 2.301 2.301 2.301 2.301 2.301 2.301

Page 133: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 133

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Purmerend Wind                    

Schaepmanstraat WKK 2.017 2.017 2.017 2.017 2.017 2.017 2.017 2.017 2.017 2.017

  Overig 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35

  Totaal 2.052 2.052 2.052 2.052 2.052 2.052 2.052 2.052 2.052 2.052

Purmerend Wind                    

Kwadijkeroogweg WKK 403 403 403 403 403 403 403 403 403 403

  Overig 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32

  Totaal 435 435 435 435 435 435 435 435 435 435

Edam Wind 10.028 10.028 10.028 10.028 10.028 10.028 10.028 10.028 10.028 10.028

  WKK                    

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 10.068 10.068 10.068 10.068 10.068 10.068 10.068 10.068 10.068 10.068

Krommenie Wind 938 938 938 938 938 938 938 938 938 938

  WKK 2.666 2.666 2.666 2.666 2.666 2.666 2.666 2.666 2.666 2.666

  Overig 140 140 140 140 140 140 140 140 140 140

  Totaal 3.744 3.744 3.744 3.744 3.744 3.744 3.744 3.744 3.744 3.744

Wormerveer Wind                    

  WKK                    

  Overig 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23

  Totaal 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23

Zaandijk Wind                    

  WKK 11.037 11.037 11.037 11.037 11.037 11.037 11.037 11.037 11.037 11.037

  Overig 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22

  Totaal 11.059 11.059 11.059 11.059 11.059 11.059 11.059 11.059 11.059 11.059

IJmuiden Wind                    

  WKK 1.303 1.303 1.303 1.303 1.303 1.303 1.303 1.303 1.303 1.303

  Overig 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

  Totaal 1.353 1.353 1.353 1.353 1.353 1.353 1.353 1.353 1.353 1.353

Velsen Wind 13.148 31.648 50.148 50.148 50.148 50.148 50.148 50.148 50.148 50.148

  WKK 6.314 6.314 6.314 6.314 6.314 6.314 6.314 6.314 6.314 6.314

  Overig 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

  Totaal 19.468 37.968 56.468 56.468 56.468 56.468 56.468 56.468 56.468 56.468

Beverwijk Wind 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000 9.000

  WKK 4.434 4.434 4.434 4.434 4.434 4.434 4.434 4.434 4.434 4.434

  Overig 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

  Totaal 13.494 13.494 13.494 13.494 13.494 13.494 13.494 13.494 13.494 13.494

Uitgeest Wind 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000

  WKK                    

  Overig 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180

  Totaal 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180 2.180

Waarderpolder Wind 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000

  WKK 265 265 265 265 265 265 265 265 265 265

  Overig 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90

  Totaal 2.355 2.355 2.355 2.355 2.355 2.355 2.355 2.355 2.355 2.355

Page 134: KCD Liander 2011

134

DecentraleopwekkersinNoord-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Overveen Wind                    

  WKK 2.723 2.723 2.723 2.723 2.723 2.723 2.723 2.723 2.723 2.723

  Overig 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Totaal 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803 2.803

Schalkwijk Wind                    

  WKK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  Overig 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15

  Totaal 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15

Vijfhuizen Wind                    

  WKK                    

  Overig 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036

  Totaal 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036 2.036

Page 135: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 135

Bijlage13(H6)|capaciteitsprognose Zuid-Holland

Bel

asti

ngp

rog

nose

per

kno

op

pun

tin

MV

A,r

egio

Zui

d-H

olla

nd

Sta

tio

Sp

anni

ng

cosφ

Bel

asti

ng

Pro

gn

ose

20

11-2

021

[7

0%

rea

lisat

iev

anr

amin

gen

]B

elas

tin

gP

rog

no

se2

011

-20

21

[30

%v

anr

amin

gen

]

[kV

](r

ad)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Alp

he

nC

en

tru

m5

0/1

00

,98

4

2,2

4

3,1

43

,9

44

,7

44

,8

44

,9

45

,0

45

,2

45

,3

45

,4

12,7

12

,9

13,2

13

,4

13,4

13

,5

13,5

13

,5

13,6

13

,6

Alp

he

nWe

st5

0/1

00

,96

28

,0

29

,7

31,

3

32

,9

34

,4

35

,9

35

,9

36

,0

36

,1 3

6,2

8

,4

8,9

9

,4

9,9

10

,3

10,8

10

,8

10,8

10

,8

10,8

Nie

uw

koo

p5

0/1

00

,97

19,7

2

3,4

27

,0

30

,6

34

,1 5

5,2

5

5,3

5

5,3

5

5,4

5

5,4

5

,9

7,0

8

,1 9

,2

10,2

16

,6

16,6

16

,6

16,6

16

,6

Wad

din

xve

en

(S

te-

din

)

50

/10

0,9

43

0,1

30

,5

31,

0

31,

4

31,

7 3

2,1

32

,6

33

,0

33

,4

33

,8

9,0

9

,2

9,3

9

,4

9,5

9

,6

9,8

9

,9

10,0

10

,1

Zev

en

hu

ize

n (

LD

N)

50

/10

1,0

05

3,9

6

4,7

6

4,9

6

5,0

6

5,1

65

,3

65

,4

65

,5

65

,6

65

,7

16,2

19

,4

19,5

19

,5

19,5

19

,6

19,6

19

,6

19,7

19

,7

Zev

en

hu

ize

n (

OD

N)

50

/10

1,0

06

9,4

8

0,0

8

0,2

8

0,3

8

0,5

8

0,6

8

0,8

8

1,0

8

1,1

81,

3

20

,8

24,0

24

,1 24

,1 24

,1 24

,2

24,2

24

,3

24,3

24

,4

Zo

ete

rwo

ud

e5

0/1

00

,96

27,1

28

,0

30

,3

30

,9

31,

4

31,

9

32

,0

32

,0

32

,1 3

2,2

8

,1 8

,4

9,1

9,3

9

,4

9,6

9

,6

9,6

9

,6

9,7

Zo

ete

rwo

ud

e H

KN

(LD

N)

50

/10

0,8

29

,6

10,4

12

,6

13,0

13

,7

14,4

14

,4

14,5

14

,5

14,5

2

,9

3,1

3,8

3

,9

4,1

4,3

4

,3

4,3

4

,4

4,4

Zo

ete

rwo

ud

e H

KN

(OD

N)

50

/10

1,0

03

,8

3,8

3

,8

3,8

3

,9

3,9

3

,9

3,9

3

,9

3,9

1,

1 1,

1 1,

1 1,

2 1,

2 1,

2 1,

2 1,

2 1,

2 1,

2

Zo

ete

rwo

ud

e 5

0kV

50

/10

 3

3,0

3

3,9

3

6,2

3

6,8

3

7,3

3

7,8

3

7,9

3

8,0

3

8,1

38

,2

9,9

10

,2

10,9

11

,0

11,2

11

,3

11,4

11

,4

11,4

11

,5

Alp

he

n W

est

50

kV15

0/5

01,

00

161,

9

176

,6

183

,9

189

,6

194

,5

213

,6

214

,3

215

,0

215

,7

216

,4

48

,6

53

,0

55

,2

56

,9

58

,4

64

,1 6

4,3

6

4,5

6

4,7

6

4,9

Le

imu

ide

n5

0/1

00

,98

24,9

2

5,1

25

,3

25

,6

26

,1 2

6,6

2

6,7

2

6,8

2

6,9

2

6,9

7,

5 7,

5 7,

6

7,7

7,8

8

,0

8,0

8

,0

8,1

8,1

Le

ide

nZ

uid

We

st5

0/1

00

,98

37,

3

37,

5 3

9,5

4

0,1

40

,5

40

,9

41,

0

41,

2 4

1,3

4

1,4

11

,2

11,3

11

,9

12,0

12

,2

12,3

12

,3

12,3

12

,4

12,4

Le

ide

rdo

rp5

0/1

00

,98

24,3

2

5,1

25

,3

25

,5

25

,7

25

,8

25

,9

26

,0

26

,0

26

,1 7,

3

7,5

7,6

7,

6

7,7

7,7

7,8

7,

8

7,8

7,

8

Le

ide

nN

oo

rd5

0/1

00

,98

46

,4

47,

2 5

0,6

5

1,2

51,

7 5

2,0

5

2,1

52

,3

52

,4

52

,6

13,9

14

,2

15,2

15

,4

15,5

15

,6

15,6

15

,7

15,7

15

,8

Rijn

sbu

rg5

0/1

00

,95

25

,9

26

,2

26

,6

27,0

27

,5

28

,0

28

,1 2

8,1

28

,2

28

,3

7,8

7,

9

8,0

8

,1 8

,2

8,4

8

,4

8,4

8

,5

8,5

Rijk

sun

ive

rsit

eit

50

/10

0,9

13

8,3

3

9,1

41,

6

43

,1 4

4,7

4

6,3

4

6,4

4

6,5

4

6,7

4

6,8

11

,5

11,7

12

,5

12,9

13

,4

13,9

13

,9

14,0

14

,0

14,0

Was

sen

aar

50

/10

0,9

82

2,3

2

2,3

2

3,1

23

,2

23

,2

23

,3

23

,3

23

,4

23

,5

23

,5

6,7

6

,7

6,9

6

,9

7,0

7,

0

7,0

7,

0

7,0

7,

1

Le

ide

n 5

0kV

150

/50

0,9

417

5,5

17

8,0

18

5,7

18

8,5

19

1,5

194

,4

194

,9

195

,4

196

,0

196

,5

52

,6

53

,4

55

,7

56

,6

57,

5 5

8,3

5

8,5

5

8,6

5

8,8

5

8,9

ET

C (

Est

ec)

50

/10

0,9

710

,1 10

,4

10,7

10

,9

11,1

11,1

11,1

11,2

11

,2

11,2

3

,0

3,1

3,2

3

,3

3,3

3

,3

3,3

3

,3

3,4

3

,4

Hill

eg

om

50

/10

0,9

419

,3

19,4

19

,5

19,6

19

,7

19,9

2

0,0

2

0,0

2

0,1

20

,1 5

,8

5,8

5

,8

5,9

5

,9

6,0

6

,0

6,0

6

,0

6,0

Kat

wijk

50

/10

0,9

83

2,8

3

3,2

3

3,6

3

4,0

3

4,1

34

,2

34

,3

34

,4

34

,5

34

,6

9,8

10

,0

10,1

10,2

10

,2

10,3

10

,3

10,3

10

,4

10,4

Lis

se5

0/1

01,

00

25

,8

26

,2

26

,5

27,1

27,6

27

,8

27,9

2

8,0

2

8,1

28

,2

7,7

7,8

8

,0

8,1

8,3

8

,4

8,4

8

,4

8,4

8

,4

No

ord

wijk

50

kV5

0/1

25

,3

25

,5

25

,7

26

,0

26

,2

26

,3

26

,3

26

,4

26

,5

26

,6

7,6

7,

7 7,

7 7,

8

7,9

7,

9

7,9

7,

9

7,9

8

,0

No

ord

wijk

50

/10

0,9

72

3,4

2

3,6

2

3,8

24

,1 24

,3

24,3

24

,4

24,5

24

,5

24,6

7,

0

7,1

7,2

7,2

7,3

7,

3

7,3

7,

3

7,4

7,

4

Sas

sen

he

im5

0/1

01,

00

34

,9

35

,4

35

,9

36

,3

36

,7

37,

1 3

7,2

37,

3

37,

4

37,

5 10

,5

10,6

10

,8

10,9

11

,0

11,1

11,1

11,2

11

,2

11,2

Sas

sen

he

im 5

0kV

150

/50

0,9

914

1,2

143

,0

145

,0

146

,7

148

,2

149

,1 14

9,6

15

0,0

15

0,4

15

0,8

4

2,4

4

2,9

4

3,5

4

4,0

4

4,4

4

4,7

4

4,9

4

5,0

4

5,1

45

,3

Page 136: KCD Liander 2011

136

DecentraleopwekkersinZuid-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Alphen West Wind 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000 20.000

  WKK 3.846 3.846 3.846 3.846 3.846 3.846 3.846 3.846 3.846 3.846

  Overig 1.180 1.180 1.180 1.180 1.180 1.180 1.180 1.180 1.180 1.180

  Totaal 25.026 25.026 25.026 25.026 25.026 25.026 25.026 25.026 25.026 25.026

Alphen Centrum Wind 12.500 12.500 12.500 12.500 12.500 12.500 12.500 12.500 12.500 12.500

  WKK                    

  Overig 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

  Totaal 12.508 12.508 12.508 12.508 12.508 12.508 12.508 12.508 12.508 12.508

Nieuwkoop Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 8.135 8.135 8.135 8.135 8.135 8.135 8.135 8.135 8.135 8.135

  Overig 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

  Totaal 8.185 8.185 8.185 8.185 8.185 8.185 8.185 8.185 8.185 8.185

Zevenhuizen Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 79.114 94.114 94.114 94.114 94.114 94.114 94.114 94.114 94.114 94.114

  Overig 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

  Totaal 79.144 94.144 94.144 94.144 94.144 94.144 94.144 94.144 94.144 94.144

Waddinxveen Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000 11.000

  Overig 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

  Totaal 11.002 11.002 11.002 11.002 11.002 11.002 11.002 11.002 11.002 11.002

Zoeterwoude Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 4.040 4.040 4.040 4.040 4.040 4.040 4.040 4.040 4.040 4.040

Leimuiden Wind 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000 8.000

  WKK 1.333 1.333 1.333 1.333 1.333 1.333 1.333 1.333 1.333 1.333

  Overig 80 80 80 80 80 80 80 80 80 80

  Totaal 9.413 9.413 9.413 9.413 9.413 9.413 9.413 9.413 9.413 9.413

Leiderdorp Wind 4.125 4.125 4.125 4.125 4.125 4.125 4.125 4.125 4.125 4.125

  WKK 165 165 165 165 165 165 165 165 165 165

  Overig 5.993 5.993 5.993 5.993 5.993 5.993 5.993 5.993 5.993 5.993

  Totaal 10.283 10.283 10.283 10.283 10.283 10.283 10.283 10.283 10.283 10.283

Leiden Zuid-West Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 1.670 1.670 1.670 1.670 1.670 1.670 1.670 1.670 1.670 1.670

  Overig 74 74 74 74 74 74 74 74 74 74

  Totaal 1.744 1.744 1.744 1.744 1.744 1.744 1.744 1.744 1.744 1.744

Leiden Noord Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK                    

  Overig 300 300 300 300 300 300 300 300 300 300

  Totaal 300 300 300 300 300 300 300 300 300 300

Rijnsburg Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 4.024 4.024 4.024 4.024 4.024 4.024 4.024 4.024 4.024 4.024

  Overig 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34

  Totaal 4.058 4.058 4.058 4.058 4.058 4.058 4.058 4.058 4.058 4.058

Page 137: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 137

DecentraleopwekkersinZuid-Holland 

Onderstation 

Typeopwek 

Opgesteldvermogenaanopwekkers[kW]

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Rijksuniversiteit Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK                    

  Overig 140 140 140 140 140 140 140 140 140 140

  Totaal 140 140 140 140 140 140 140 140 140 140

Wassenaar Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

  Overig 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14

  Totaal 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15

Hillegom Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 945 945 945 945 945 945 945 945 945 945

  Overig 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70

  Totaal 1.015 1.015 1.015 1.015 1.015 1.015 1.015 1.015 1.015 1.015

Lisse Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 295 295 295 295 295 295 295 295 295 295

  Overig 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

  Totaal 345 345 345 345 345 345 345 345 345 345

Katwijk Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 545 545 545 545 545 545 545 545 545 545

  Overig 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

  Totaal 575 575 575 575 575 575 575 575 575 575

Noordwijk Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 684 684 684 684 684 684 684 684 684 684

  Overig 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40

  Totaal 724 724 724 724 724 724 724 724 724 724

Sassenheim Wind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

  WKK 1.359 1.359 1.359 1.359 1.359 1.359 1.359 1.359 1.359 1.359

  Overig 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

  Totaal 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364 1.364

Page 138: KCD Liander 2011

138

Bijlage14(H6)|KCD 2010-2016 terugblik per knelpunt

DoelstellingenuithetKCD2010-2016

Knelpunten Omschrijvingknelpunt Realisatie

Friesland 1 OS Herbayum:

Uitbreiding transformatorvermogen en

20kV-installatie.

Dit project is eind 2011 gereed.

Friesland 2 RS Minnertsga:

Uitbreiding met tweede regeltransformator.

Het project is in 2010 afgerond.

Friesland 3 en 5 OS Dokkum: uitbreiding transformatorvermogen in

verband met het plaatsen van een gemaal (Water-

schap Fryslan).

OS Dokkum: Plaatsen van een nieuwe transformator

ten gevolge van een defecte transformator.

RS Anjum: onvoldoende capaciteit beschikbaar, er

moet verzwaring plaatsvinden.

Project is opgestart, oplevering van de uitbreiding in

OS Dokkum is eind 2012. De defecte transformator in

OS Dokkum is vervangen.

Oplevering van de uitbreiding in RS Anjum

volgt daarna, het voorstel hiervoor is inmiddels ge-

schreven.

Friesland 4 OS Marnezijl:

uitbreiding met tweede 10kV-installatie in verband

met een te hoog kortsluitvermogen voor de MS-

installatie.

Dit project is in 2010 afgerond.

Gelderland/Flevoland 1 OS Lelystad:

Uitbreiding van het transformatorvermogen in

verband met de toename van windopwek.

Windpark is niet ontwikkeld, de geplande uitbreiding

van het transformatorvermogen was hierdoor niet

noodzakelijk.

Gelderland/Flevoland 2 OS Dronten:

Uitbreiding van transformatorvermogen en

20kV-installatie in verband met belastinggroei en

windopwek in de omgeving van Lelystad.

Deze geplande uitbreidingen zijn in 2011 uitgevoerd.

Gelderland/Flevoland 3 OS Almere:

Uitbreiding van het transformatorvermogen en

het distributienetwerk vanaf 2015 in verband met

belastinggroei in de omgeving van Almere.

Dit plan wordt nu nader beschouwd.

Gelderland/Flevoland 4 50kV lijnverbinding OS Harderwijk en OS Nijkerk:

Verzwaring van deze lijn is noodzakelijk aangezien

deze lijn, ten tijde van hoge belasting, een uitval laat

zien vanaf 2014.

Momenteel wordt onderzocht of deze verzwaring nog

steeds noodzakelijk is.

Gelderland/Flevoland 5 Belastinggroei gemeente Apeldoorn:

Het bestaande OS kan de belastinggroei vanaf 2014

niet meer aan. Er wordt een afweging gemaakt tus-

sen investeren in oude technologie en een nieuw te

bouwen OS.

Momenteel zijn wij in overleg met TenneT om te

onderzoeken of een nieuw onderstation tot de

mogelijkheden behoort.

Gelderland/ Flevoland 6 OS Woudhuis:

Uitbreiding van transformatorvermogen en

10kV-installatie.

Dit project is in 2011 afgerond.

Gelderland/Flevoland 7 OS Kattenberg:

Overschrijding veilig stationsvermogen vanaf 2013.

Metingen wijzen uit dat de belasting inmiddels is

teruggelopen. De groei blijft achter op de prognose

waardoor er op dit moment geen actie noodzakelijk is.

Gelderland/Flevoland 8 OS Elst:

Uitbreiding transformatorvermogen.

Project is opgestart, oplevering van OS Elst is gepland

in 2012.

Gelderland/Flevoland 9

en 10

OS Tiel en Culemborg:

Reconstructie 50kV-installaties en

transformatorvermogen.

Dit project wordt in 2012 opgestart.

Page 139: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 139

DoelstellingenuithetKCD2010-2016

Knelpunten Omschrijvingknelpunt Realisatie

Gelderland/Flevoland

11 en 12

OS Zaltbommel:

Uitbreiding van transformatorvermogen en

20kV-installatie.

RS Zuilichem II:

Uitbreiding van het transformatorvermogen in

2011-2012

Door conjuncturele stagnatie uitgesteld

tot 2012-2013.

Dit project is in 2010 afgerond.

Gelderland/Flevoland 13 RS Roodwilligen:

Ontlasten of verzwaren van RS Roodwilligen in 2010.

Project is opgestart en is gereed eind 2011 of

begin 2012.

Gelderland/Flevoland 14 OS Nijmegen:

Verbeteren kwaliteit TF-signaal.

Dit project is afgerond in 2011.

Gelderland/Flevoland 15 OS Harderwijk:

Renovatie of gedeeltelijke vervanging van de assets

Dit project is afgerond in 2011.

Noord-Holland Noord A 150kV aansluitpunt omgeving Medemblik:

Nieuw aansluitpunt is noodzakelijk vanwege toename

van WKK en windopwek.

Door conjuncturele stagnatie uitgesteld

Noord-Holland Noord B OS Schagen en OS Heerhugowaard Noord:

In verband met belastinggroei is een nieuw

aansluitpunt noodzakelijk. Tevens ombouw naar

20/10kV-station.

In afwachting van de definitieve bouw van het OS De

Weel is in 2011 in Schagen een nieuwe 20kV-installatie

en een 20/10kV-transformator in bedrijf genomen.

Noord-Holland Noord C 20/10kV stations Alkmaar Noord en Alkmaar

Boekelermeer:

Ombouw naar 20kV in verband met belastinggroei.

150kV Alkmaar Boekelermeer:

Nieuwbouw in verband met belastinggroei in de regio

Alkmaar.

In 2011 zijn deze stations opgeleverd als 10kV-schakel-

station. Upgrade naar volledig 20/10kV-station volgt

in een latere fase.

Momenteel wordt een nadere studie uitgevoerd d.m.v.

een netstructuurplan.

Noord-Holland Noord D Aansluitpunt 150kV nabij Hoorn:

Belastingknelpunt als gevolg van belastinggroei in de

omgeving van Hoorn.

Door conjuncturele stagnatie uitgesteld.

Amsterdam/Gooi 1 150kV station Zorgvlied en Nieuwe Meer:

Uitbreiding van 1 transformator 150/20kV per station.

Hiermee voorkomen we een capaciteitsknelpunt op

OS Zorgvlied.

Door conjuncturele stagnatie uitgesteld.

Amsterdam/Gooi 2 OS Bijlmer Noord:

Uitbreiding transformatorvermogen in verband met

klantvraag.

Extra MS-installatie geplaatst in 2010. Verzwaring

vermogen door conjuncturele stagnatie uitgesteld tot

2012-2013.

Amsterdam/Gooi 3 ÒS Diemen:

Uitbreiding transformatorvermogen in verband met de

aanleg van een 20kV net. Hierdoor wordt een mogelijk

knelpunt van station Hoogte Kadijk opgelost.

Huidige ontwikkelingen maken dit niet voor 2014

noodzakelijk.

Amsterdam/Gooi 4 Amsterdam Noord:

Project er voorkoming van capaciteitsknelpunten

in de Zaanse stations en overbelasting van de 50kV

verbinding.

Door conjuncturele stagnatie uitgesteld.

Amsterdam/Gooi 5 OS Hemweg:

Overnemen van belasting van OS Hemweg om plaats

te maken voor een 150/20kV transformator.

Op dit moment is hier niet direct sprake van een

knelpunt.

Amsterdam/Gooi 6 OS Weesp:

Ombouwen OS weesp om capaciteitsknelpunten te

voorkomen in 2013.

Op dit moment is hier niet direct sprake van een

knelpunt.

Page 140: KCD Liander 2011

140

DoelstellingenuithetKCD2010-2016

Knelpunten Omschrijvingknelpunt Realisatie

Noord-Holland Zuid 1 50kV verbinding Amstelveen - Amstelveen Bolwerk:

Hiermee voorkomen we overbelasting in het deelnet.

Er is op dit moment geen sprake van belastingtoe-

name. Voorlopig zijn bedrijfvoeringstechnische maat-

regelen afdoende.

Noord-Holland Zuid 2 Voedingspunt 150kV Westeinderplas:

Vollopen van deelnetten in Haarlemmermeer en

Amstelland-Zuid.

Vergroten capaciteit OS Rozenburg:

Bijplaatsen transformator en MS installatie uitbreiden.

Inmiddels is gekozen voor het verzwaren van OS

Haarlemmermeer in 2013.

Dit project is afgerond in 2010.

Noord-Holland Zuid 3 OS Oorkondelaan:

In verband met de reconstructie van de netten in en

rondom Haarlem.

Start project in 2013.

Rijnland 1 OS Alphen Centrum:

Bedrijfszekere capaciteitsgrens is bijna bereikt.

Wordt opgelost door het bouwen van een nieuw

schakelstation Alphen West.

Verwachte realisatie in 2013-2014.

Rijnland 2 OS Zevenhuizen:

Grens van zowel capaciteit en kortsluitvermogen

wordt bereikt. Uitbreiding van capaciteit is noodzake-

lijk om deze knelpunten op te lossen.

Gebiedsontwikkelingen stagneren. We zijn in overleg

met Stedin en TenneT over een gezamenlijke knel-

puntoplossing.

Rijnland 3 OS Zoeterwoude:

Een 4de transformator wordt geplaatst om de groei

op termijn aan te kunnen vanaf 2013.

Afhankelijk van de belastinggroei wordt het project

opgestart. Hiervoor vindt monitoring plaats.

Rijnland 4 OS Leimuiden:

Ontlasten door overnemen van belasting op OS

Nieuwkoop.

Gereed in 2011.

Rijnland 5 OS Leiden Noord:

Uitbreiden 10kV-installatie en herverdeling MS-belas-

tingen.

Project is opgestart, oplevering gepland in 2012.

Rijnland 6 OS Rijksuniversiteit:

Verzwaren transformatorvermogen en voedingskabel.

Project is gestart en wordt in fasen opgeleverd in

2011 en 2013.

Rijnland 7 OS Noordwijk:

Ontlasten door overnemen van belasting op OS

Rijnsburg.

MS-reconstructie gestart, gereed in 2012.

Rijnland 8 OS Lisse:

Uitbreiden 10kV-installatie in verband met een tekort

aan beschikbare velden.

Dit project is gereed in 2011.

Rijnland 9 OS Nieuwkoop:

Verzwaren transformatorvermogen om de capaciteit

te vergroten.

Dit project is afgerond in het jaar 2010.

Rijnland 10 OS Sassenheim:

Verzwaren 10kV-installatie door het bijplaatsen van

een extra installatie.

Dit project is afgerond in het jaar 2010.

Niet voorzien in KCD toch

uitgevoerd

OS Wervershoof: uitbreiding transformatorvermogen

t.b.v. verwachte groei decentrale opwek.

Gereed in 2011.

Niet voorzien in KCD toch

uitgevoerd

OS Waarderpolder: verzwaren transformatorvermo-

gen als gevolg van enkele grote klantvragen.

Gereed in 2011.

Niet voorzien in KCD toch

uitgevoerd

OS Schiphol Centrum: verzwaren transformatorver-

mogen op verzoek van klant.

Gereed in 2011.

Page 141: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 141

Bijlage15|samenhang activiteiten en kwaliteitsbeheersysteem

Inartikel19vandeRegelingkwaliteitsaspectennetbeheer

elektriciteitengaswordthetbelangbenadruktvansamen-

hangtussendeverschillendeactiviteitendieeennetbeheerder

uitvoert.Indezebijlagewordtnogeensnadrukkelijktoegelicht

hoedesamenhangtussendeverschillendeactiviteitenisge-

borgdinditkwaliteits-encapaciteitsdocument.

1. Inparagraaf3.3.2wordtinderisicogebaseerdassetma-

nagementmethodiekbeschrevenhoerisicoanalysesleiden

totmaatregelen,welkevervolgenszoweldestatischeals

dynamischenetwerkgegevensbeïnvloeden.

2. Theoretischesamenhangistevindeninparagraaf3.3

risicomanagement.Hoeditindepraktijkuitpaktis

beschrevenindebijlage5assetgerelateerderisico’s.

3. Tussenderesultatenvanderisicoanalyseenhetplan

vooroplossenvanstoringenenonderbrekingenbestaat

geendirectelink.Opbasisvandeanalysevanasset/

infrastructuur-gerelateerderisico’senhetdaaruitvolgende

beleidwordenstoringenenonderbrekingenzoveelmogelijk

voorkomen.Voordestoringenenonderbrekingendiedes-

ondanksoptreden,bestaateenplanomdezezoadequaat

mogelijkoptelossen,zieparagraaf5.2.2enbijlage7.

4. Debeoordelingvandetoestandvandecomponentenis

beschreveninparagraaf5.4.1enheeftmedegeleidtothet

onderhouds-envervangingsplaninparagraaf5.6.

5. Tussenhetbeoordelenvandetoestandvandecomponenten

enhetplanvooroplossenvanstoringenenonderbrekin-

genbestaatgeendirectelink.Opbasisvandeanalysevan

asset/infrastructuur-gerelateerderisico’senhetdaaruit

volgendebeleidwordenstoringenenonderbrekingenzoveel

mogelijkvoorkomen.Voordestoringenenonderbrekingen

diedesondanksoptreden,bestaateenplanomdezezoade-

quaatmogelijkoptelossen,zieparagraaf5.2.2enbijlage7.

6. Erbestaateendirectelinktussenramingvandecapaci-

teitsbehoefteendeuitbreidingsplannen.Degedurendede

zichtperiodevastgesteldecapaciteitsknelpunten,beschre-

veninparagraaf6.4,zijnverwerktinhetuitbreidingsplan

inparagraaf6.5.

7. Streefwaardenencriteriavoordenetkwaliteitencapaciteit

zijnvermeldinparagrafen5.2en6.1.

8. Derealisatievanuitbreidings-,vervangings-eninves-

teringsplannenisterugtevindenindeparagraaf5.6en

paragraaf6.5.

9. Enadequaatplanvoorhetoplossenvanstoringenenonder-

brekingenbeperktdegemiddeldeonderbrekingsduuren

dusdejaarlijkseuitvalsduur.Dezelinkisnietgekwantifi-

ceerdinditdocument,maarwordtverduidelijktinpara-

graaf5.2enbijlage7.

Figuur 61 - Samenhang

Risicoanalyse

Analyses Plannen Resultaat

Uitbreidings-, vervangings- en

onderhoudsplannen

Gerealiseerde versus gewenste streefwaarden

Beschrijving toestand

componentenPlan oplossen storingen en

onderbrekingenRealisatie plannen

Raming capaciteit

1

2

34

5

6

7

8

9

Page 142: KCD Liander 2011

142

verklarendewoordenlijst

AC AansluitCategorie

Bedrijfszekerstationsvermogen Hetstationsvermogenbijeenenkelvoudigestoring

BMR BedrijfsmiddelenRegistratie

CBL CrossBorderLease

CODATA Jaarlijkseopgavevandekerngegevensvanhetnett.b.v.energiekamer

DAAD Verbeterprojectvoorjuistheidenvolledigheidvanderegistratievanbedrijfsmiddelen

DCO DecentraleOpwekking

EK Energiekamer

EV ElektrischVervoercq.elektrischeauto’s

GIS GeografischInformatieSysteem

HS Hoogspanning,bijLianderdenettenvan50kVenhoger

IT Informatie-encommunicatietechnologie

KCD Kwaliteits-encapaciteitsplan

KLIC SystematiekinhetkadervandeWIONtervoorkomingvangraafschades

LS Laagspanning,het230/400Vnet

LT LeverTrap

MainT Onderhoudregistratiesysteem

micro-WKK Kleinewarmtekrachtkoppelingsinstallatie(bijvoorbeeldvoorhuishoudens)

MOP MeerjarenOnderhoudsplanning

MR Ministeriëleregeling

MS Middenspanning,het20,10,6en3kVnet

n Deongestoordenetsituatiemetallecomponenteninbedrijf

n-1 Denetsituatiewaarineenwillekeurigenetcomponentnietbeschikbaar

iswegensonderhoudofstoring

n-2 Denetsituatiewaarintijdensonderhoudaaneenwillekeurigecomponenteen

andereeveneenswillekeurigecomponentwegensstoringisuitgevallen

NOR NetObjectenRegister

NTA8120 NederlandseTechnischeAfspraak:“Eisenaaneenveiligheids-,kwaliteits-encapaciteits-

managementsysteemvoorhetelektriciteits-engasnetbeheer”

OS Onderstationwaarinhoogspanningwordtgetransformeerdnaareenlagerespanning

OV OpenbareVerlichting

PAS55 PublicityAvailableSpecification:eeninternationalenormdiehandvattenaanreiktvoor

optimaalmanagementvanfysiekeassetseninfrastructuur,waarbijhetaccentligtop

risicomanagement

PV PhotoVoltaic(bijzonnepanelen)

RS/SS Regel-ofschakelstation:eenzwaar10of20kVknooppuntvanwaardebelastingweerver-

deeldwordtnaardeonderliggendenetten

SAMP StrategischAssetManagementPlan

SAsensor DoorLianderi.s.m.metenkelemarktpartijenontwikkeldemodernetechnologievoor

intelligentnetbeheer

Station Eenknooppuntwaarvan150,110of50kVdespanningnaar50kVoflagerwordtgetrans-

formeerdenviameerdereverbindingennaarhetonderliggendenetdebelastingwordt

verdeeldtotaandeaangeslotenen

Page 143: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 143

TenneT Delandelijkbeheerdervandehoogspanningsnettenvoor110kVenhoger

TF Toonfrequent

TMA+ Inspectieprogrammavoormiddenspanningsruimten

Termijnen KorteTermijntot5jr;MiddenlangeTermijn5tot10jr;LangeTermijnmeerdan10jr

Verrebediening Bedieningvancomponentenineenverdeelstationvanuithetbedrijfsvoeringcentrum

WION WetInformatie-uitwisselingOndergrondseNetten;ookbekendalsGrondroerdersregeling

WKK WarmteKrachtKoppelingsinstallatie

Page 144: KCD Liander 2011

144

Hoofdstuk3:§1.Kwaliteits-enCapaciteitsdocument

Artikel MinisteriëleRegeling(tekst) Onderwerpen KCD2011

Artikel 10

1. In het kwaliteits- en capaciteitsdocument geeft de netbeheer-

der, met uitzondering van de netbeheerder van het landelijke

gastransportnet, bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel n,

van de Gaswet, aan welke waarden hij nastreeft voor:

a. de jaarlijkse uitvalduur;

b. de gemiddelde onderbrekingsduur;

c. de onderbrekingsfrequentie

kwaliteitsindicatoren,

betrouwbaarheid net, kwaliteitsanalyse

paragraaf 5.1.2

paragraaf 5.2.2

Artikel 11 In het kwaliteits- en capaciteitsdocument neemt de netbe-

heerder op:

1a. de resultaten van de raming van de totale behoefte aan capa-

citeit voor het transport van elektriciteit of van gas, bedoeld in

artikel 14, eerste lid;

capaciteitsprognose,

prognose decentrale opwekking

paragraaf 6.3

bijlagen 10 t/m 13

1b. de capaciteitsknelpunten; definiëren capaciteitsknelpunten paragraaf 6.4

1c. de wijze waarop hij voornemens is te voorzien in de totale

behoefte aan capaciteit, bedoeld in artikel 14, eerste lid, en de

wijze waarop hij daarbij voornemens is de capaciteitsknelpun-

ten op te lossen;

oplossen capaciteitsknelpunten paragraaf 6.4

1d. een afschrift van de procedure, bedoeld in artikel 14, tweede

lid;

informatiebronnen, methodiek, scena-

rio’s, betrouwbaarheid, verbeteringen

paragraaf 6.2

1e. de vastgestelde risico’s en een afschrift van de uitgevoerde

risicoanalyse, bedoeld in artikel 15, tweede lid;

kwaliteitsbeheersingsysteem, be-

trouwbaarheidsanalyse net, kwali-

teitsanalyse componenten, prestatie-

metingen, verbetering

hoofdstuk 3,

hoofdstuk 5

bijlagen 3 en 5

1f. de maatregelen ten aanzien van onderhoud en vervanging,

bedoeld in artikel 15, vierde lid;

vervangingen, verbeteringen hoofdstuk 5

1g. een afschrift van het investeringsplan, bedoeld in artikel 16,

eerste lid, onderdeel a;

uitbreidings- en verzwaringsplan voor

de komende 3 jaren

paragraaf 6.5

1h. een afschrift van het onderhoudsplan, bedoeld in artikel 16,

eerste lid, onderdeel b;

onderhouds- en vervangings-plan

voor de komende 3 jaren

paragraaf 5.6

1i. een afschrift van het plan, bedoeld in artikel 16, eerste lid,

onderdeel c.

storingsorganisatie, registratie van

storingen en onderbrekingen

bijlage 7

2. Het kwaliteits- en capaciteitsdocument wordt gebaseerd op

gegevens uit het kwaliteitsbeheersingssysteem, bedoeld in

artikel 15, eerste lid.

assetmanagementsysteem, bestu-

ringssysteem, risicomanagement,

PDCA

hoofdstuk 3

MRQ leeswijzer

Page 145: KCD Liander 2011

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Elektriciteit 2011 | Liander 145

Hoofdstuk3:§3.Eisenaanhetkwaliteitsbeheersingssysteem

Artikel 17

1. De netbeheerder hanteert een bedrijfsmiddelenregister, dat een

beschrijving bevat van alle verbindingen, leidingen en hulpmiddelen

van het net, aangeduid naar locatie, aard, type en overige relevante

gegeven.

BMR, informatiemanagement paragraaf 4.1

2. De netbeheerder maakt gebruik van een procedure die ertoe leidt

dat het bedrijfsmiddelenregister actueel en compleet is en dat

wijzigingen met betrekking tot de bedrijfsmiddelen binnen twee

maanden zijn verwerkt.

GIS paragraaf 4.1,

bijlage 6

3. De netbeheerder geeft steeds in de oneven kalenderjaren op basis

van de procedure, bedoeld in het tweede lid:

a). een beschrijving van het geautomatiseerde systeem waarin de

gegevens zijn vastgelegd die deel uitmaken van het bedrijfsmid-

delenregister, en in geval van meerdere van die systemen tevens

de wijze waarop gewaarborgd is dat die gezamenlijk actueel en

compleet zijn;

b). een beschrijving van de componenten van het net en een kwalita-

tieve beoordeling van de technische toestand van deze componen-

ten;

c). de wijzigingen van de toestand van de componenten ten opzichte

van het voorafgaande jaar.

kwaliteit netcomponenten,

wijzigingen in kwaliteit,

datakwaliteit, verbeterplan,

aanmerkelijke netwijzigingen

paragraaf 1.1.2,

paragraaf 1.1.3,

paragraaf 4.1,

hoofdstuk 5

bijlage 9

Artikel 19 De onderdelen van het kwaliteitsbeheersingssysteem van een

netbeheerder, de resultaten van en de procedure voor het ramen

van de capaciteitsbehoefte, bedoeld in artikel 14, de streefwaarden,

bedoeld in artikel 10, eerste lid, het registratieproces, bedoeld in

artikel 8, derde lid, en de jaarlijkse begroting van de netbeheerder

zijn onderling consistent.

PDCA, NTA8120, samenhang bijlage 15

Hoofdstuk3a:Calamiteitenenvoorvallen

Artikel 20a De netbeheerder beschikt over een calamiteitenplan waarin de vol-

gende onderdelen in ieder geval aan bod komen:

a. de visie, uitgangspunten en strategie met betrekking tot

crisismanagement;

b. de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van

crisismanagers;

c. de crisisorganisatie;

d. de besluitvormingsstructuur;

e. de wijze van alarmering en opschaling van activiteiten;

f. interne en externe communicatieafspraken;

De netbeheerder stemt het calamiteitenplan, bedoeld in het eerste

lid, af met de hulpverlenende diensten die bij calamiteiten over het

algemeen worden ingeschakeld.

Crisisorganisatie hoofdstuk 7

Page 146: KCD Liander 2011

146

Page 147: KCD Liander 2011

Colofon

Deinformatieinditdocumentwordtverstrektopgrondvaneenwettelijkeverplichting(artikel21vandeElektriciteitswet1998)enmetinachtnemingvandeMinisterieleregeling“Regelingkwaliteitsaspectennetbeheerelektriciteitengas”.

Uitgave: Liander N.V.Utrechtseweg686812AHArnhem

Postbus506920ABDuiven

www.liander.com

Redactie:LianderAssetmanagementVormgevingenrealisatie:AanZeeCommunicatie

Page 148: KCD Liander 2011

iedereen energie

LianderN.V.Postbus506920ABDuiven