Kattenvoeding uitwerking

OPLEIDING AGRO- EN BIOTECHNOLOGIEAfstudeerrichting dierenzorg

Opleidingsonderdeel dierenvoeding 3

Rapport van Kelly Cogen

Academiejaar 2011-2012

In opdracht vanMevr. Vicca

BESPREKING KATTENVOEDING

InhoudWat eet een kat in de natuur?................................................................................................................5

Nutriënten..........................................................................................................................................6

Proteïnen............................................................................................................................................6

Aminozuren....................................................................................................................................6

Soorten proteïnen..........................................................................................................................8

Tekorten in proteïnen.....................................................................................................................9

Vetten en vetzuren...........................................................................................................................10

Koolhydraten....................................................................................................................................10

Vocht................................................................................................................................................11

Vitaminen.........................................................................................................................................12

Vitamine A....................................................................................................................................12

Vitamine B-complex.....................................................................................................................12

Vitamine D....................................................................................................................................13

Vitamine E....................................................................................................................................13

Mineralen.........................................................................................................................................14

Calcium.........................................................................................................................................14

Fosfor...........................................................................................................................................14

Kalium...........................................................................................................................................14

Natrium........................................................................................................................................14

Chloride........................................................................................................................................14

Magnesium...................................................................................................................................14

IJzer..............................................................................................................................................15

Koper............................................................................................................................................15

Mangaan.......................................................................................................................................15

Zink...............................................................................................................................................15

Jodium..........................................................................................................................................15

Selenium.......................................................................................................................................15

Chroom.........................................................................................................................................15

Commercieel voer................................................................................................................................16

Droogvoer............................................................................................................................................18

Voordelen.........................................................................................................................................21

Makkelijk voor de eigenaar..........................................................................................................21

Gebit reinigen?.............................................................................................................................21

2

Nadelen............................................................................................................................................21

Plantaardige ipv dierlijke eiwitten................................................................................................21

Te laag vochtgehalte.....................................................................................................................21

Te veel koolhydraten....................................................................................................................21

Te veel eten..................................................................................................................................22

Productieproces...........................................................................................................................22

Veiligheid en houdbaarheid..........................................................................................................22

Voorgeschreven dierenartsdieet..................................................................................................23

Aan droogvoer gerelateerde ziekten................................................................................................23

Obesitas........................................................................................................................................23

Diabetes.......................................................................................................................................23

Tandproblemen............................................................................................................................23

Nierziekten...................................................................................................................................24

Blaasproblemen............................................................................................................................24

Premium natvoer.................................................................................................................................25

Voordelen.........................................................................................................................................27

Vele smaken.................................................................................................................................27

Minder stoelgang.........................................................................................................................27

Gezonde vacht..............................................................................................................................28

Verhoogde energie.......................................................................................................................28

Gewichtsverlies............................................................................................................................28

Gezondere urinewegen................................................................................................................28

Nadelen............................................................................................................................................29

Veiligheid en houdbaarheid..........................................................................................................29

Tandhygiëne.................................................................................................................................29

Kostprijs........................................................................................................................................29

Voorgeschreven dierenartsdieet......................................................................................................29

Rauwvoer en kompleet vers voer (KVV)...............................................................................................30

Voordelen.........................................................................................................................................32

Minder stoelgang.........................................................................................................................33

Gezonde vacht..............................................................................................................................33

Verhoogde energie.......................................................................................................................33

Gewichtsverlies............................................................................................................................34

Betere tandgezondheid................................................................................................................34

3

Gezondere urinewegen................................................................................................................34

Nadelen............................................................................................................................................34

Aandachtspunten.............................................................................................................................35

Welke natuurlijke voedingsmiddelen zijn geschikt voor de kat?......................................................36

Welke voedingsmiddelen moet men vermijden?.............................................................................36

Supplementen..................................................................................................................................36

Kwantiteit.........................................................................................................................................37

Constipatie.......................................................................................................................................37

Voorbeeldrecepten..........................................................................................................................38

Wat bij dieren die geen rauwvoer verdragen?.................................................................................38

Kostenplaatje...................................................................................................................................39

Combinatie rauwvoer en droogvoer................................................................................................39

Overgang..........................................................................................................................................39

Algemeen overzicht..............................................................................................................................40

Aanbeveling..........................................................................................................................................41

1. Rauw voer dieet – zelf samengesteld...........................................................................................41

2. KVV...............................................................................................................................................41

3. Blikvoer.........................................................................................................................................42

4. Droogvoer.....................................................................................................................................42

Wat geef ik zelf aan mijn katten.......................................................................................................43

Lijst van figuren....................................................................................................................................44

Figuren.........................................................................................................................................44

Tabellen........................................................................................................................................44

Vergelijkingen...............................................................................................................................44

Bronnen................................................................................................................................................45

Boeken

Elektronische publicaties

Internet

4

Kattenvoeding

Wat eet een kat in de natuur?

In de loop van de evolutie heeft de kat zich gespecialiseerd in het vangen en eten van kleine prooidieren zoals muizen, ratten, konijnen, vogels, vissen, kikkers en insecten. Het is een carnivoor, een obligate vleeseter.

Zijn voeding in de natuur is rauw en bestaat voor een zeer groot gedeelte uit dierlijke proteïnen, een gemiddelde hoeveelheid dierlijke vetten, een heel kleine hoeveelheid koolhydraten (3-5%), enzymen, natuurlijke vitamines en mineralen. Katten zijn niet in staat sommige aminozuren, vetzuren en vitamines zelf aan te maken of uit plantaardige voeding te halen (= essentiële vetzuren en vitamines, die we in de voeding moeten aanbieden).

Aangezien de kat een woestijndier is, is deze het niet gewend om water te drinken. Ze halen het meeste vocht uit hun eten, hun prooi (Zoran, 2002).

Ze hebben een korte, zuurrijke en pathogeen resistente spijsvertering, bijzonder geschikt om vers vlees, organen en botten te verwerken.1

Figuur 1: Kat eet prooi2

1 http://feline-nutrition.org2 http://media.photobucket.com/image/kat%20eet%20prooi/needonline/IMG_1822.jpg

5

Nutriënten

ProteïnenDierlijke eiwitten sluiten het beste aan bij de voedselbehoefte van katten. Katten in het wild zorgen voor voldoende variatie in hun voer (muizen, ratten, konijntjes…), daarom is het belangrijk dat wij hier ook rekening mee houden. Op die manier kunnen we voorzien in een optimaal aminozurenpatroon.

Eiwitten vervullen verschillende functies binnen het lichaam van de kat:

energie, onderhoud lichaam groei en herstel spieren vorming hormonen en enzymen immuniteit transportmiddel in bloed (Pierson, 2010).

De kat haalt de meeste energie van de glucose die de lever verwerkt uit eiwitten.3

Plantaardige eiwitten (die we vinden in granen, soja, groenten…) kunnen ze veel minder benutten. Ze zijn lichamelijk niet in staat deze eiwitten efficiënt te gebruiken, omwille van hun gebrek aan bepaalde enzymen, o.a. amylase.

Dierlijke proteïnen bevatten een compleet aminozuurprofiel (aminozuren (AZ) zijn de bouwstenen van proteïnen, we kunnen ze beschouwen als puzzelstukjes). Plantaardige proteïnen vormen geen volledige puzzel, waardoor ze voldoen niet de behoefte van een carnivoor. Mensen en honden kunnen deze AZ wel gebruiken en de puzzel vervolledigen, maar katten kunnen dit niet.

Een voorbeeld van een AZ dat we niet terugvinden in plantaardige proteïnen is taurine. Dit is een essentieel AZ voor katten. Wanneer we hen verkeerd voeden, kunnen ze dus een taurinedefficiëntie hebben wat allerlei kwalen veroorzaakt, o.a. hartproblemen, blindheid… (Hand et al., 2000).

Katten op een proteïnerijk dieet doen op een natuurlijke wijze aan “gewichtsmanagement”. De proteïnen zorgen ervoor dat de kat het automatisch ‘aanvoelt’ wanneer ze genoeg heeft gegeten. Op die manier gaat een kat die een kwalitatief voer krijgt, rijk aan proteïnen, nooit te dik worden.4

AminozurenProteïnen bestaan uit 22 aminozuren.Dit zijn kleine onderdelen van eiwitstructuren. Ze zijn vereist voor de samenstelling van eiwitten in het lichaam. Ze bevinden zich in dierlijke en plantaardige eiwitten (Schenck, 2010).

3 http://feline-nutrition.org4 http://fnae.org/basics.html

6

Alle lichamelijke processen die te maken hebben met energie en herstel zijn verbonden met aminozuren.5 De belangrijkste functie van de AZ ligt in de levering van het essentiële materiaal voor de verdubbeling van de genetische code, voor celdeling en vorming van spieren en bindweefsel.6

Essentiële aminozurenKatten hebben in hun voeding nood aan 11 aantal essentiële AZ (dit zijn AZ die ze niet zelf of niet snel genoeg kunnen aanmaken) (Schenck, 2010).

Taurine (strikt genomen is het een aminosulfonzuur)7

bevordert stofwisseling in hersenen en hart; werkt cholesterolverlagend;8

is noodzakelijk voor een goede werking van hart, nieren en ogen.9

Arginine (katten hebben meer arginine nodig dan de meeste andere dieren) zorgt voor afscheiding insuline in pancreas; speelt belangrijke rol bij gezondheid lever; nog belangrijker rol bij de afbraak van ammoniak (Schenck, 2010).

Methionine helpt om giftige afvalstoffen uit de lever te halen; bevordert gezondheid van huid en haar; cysteïne kan enkel uit methionine gemaakt worden. Bij een tekort aan methionine wordt

cysteïne ook een essentieel AZ.10

Lysine dit is nodig voor groei, weefselherstel, aanmaak van antilichamen, hormonen en enzymen.11

Histidine herstel lichaamsweefsel; belangrijk voor goede weerstand; wordt omgezet in histamine; bron: vlees en gevogelte.12

Isoleucine opbouw haar en spierweefsel; bron: vlees, kip, schaal- en schelpdieren.13

5 http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/11873-aminozuren-onmisbaar-voor-een-gezond-lichaam.html6 http://gezondheid.noorseboskatten.net/bestanden/literatuur/Dieetvoeders/KattenvoederLexicon.htm7 http://nl.wikipedia.org/wiki/Taurine8 http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/11873-aminozuren-onmisbaar-voor-een-gezond-lichaam.html9 http://www.degezondheidswinkel.be/cat-mix-1868-prd1.htm10 http://nl.wikipedia.org/wiki/Methionine11 http://gezondheid.noorseboskatten.net/bestanden/literatuur/Dieetvoeders/KattenvoederLexicon.htm12 http://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/histidine.html13 http://www.ergogenics.org/fenugriek.html

7

Leucine helpt mee bij spieropbouw; voorkomt eiwitafbraak; bron: kip, ei, rund.14

Fenylalanine kan omgezet worden in tyrosine; het is nodig voor de aanmaak van neurotransmitters in de hersenen; het maakt hormonen vrij die de eetlust regelen.15

Tryptofaan is een bouwstof voor melatonine (melatonine reguleert het dag/nacht ritme); ondersteunt darmwerking; van belang voor goede botaanmaak.16

Threonine bevordert opbouw collageen, elastine, eiwitten; bevordert spijsvertering; verbetert de omzetting van voedingsstoffen bron: vlees, vis, schaaldieren.17

Valine stimuleert de eiwitsynthese. Hierdoor worden spieropbouwende AZ beter door het lichaam

verwerkt; helpt spierweefsel groeien en herstellen bron: vlees, vis, kip.18

Er kunnen tekorten ontstaan wanneer mensen te veel plantaardige proteïnen aanbieden, of wanneer ze zelf de voeding willen maken en deze niet in voldoende hoeveelheid aanbieden (Zoran, 2002).

Soorten proteïnenDe voorkeur gaat uit naar een spiervlees als eerste ingrediënt (kip, kalkoen…).

Men moet er op letten dat men geen voer geeft waar het eerste ingrediënt een “vlees bijproduct” is, orgaanvlees zoals lever of meel zoals kippenmeel.

Bijproducten kunnen verschillende ingrediënten omvatten: veren, eierschelpen, poten, darmen… en deze zijn minder voedingsrijk dan vlees. Deze kunnen zeker een extra waarde toevoegen, maar het is beter ze niet als eerste (belangrijkste) ingrediënt te zien staan.

De benaming meel geeft aan dat het lange tijd gekookt is op zeer hoge temperatuur waardoor de kwaliteit lager is. Meel vinden we vaker terug in droogvoer (Pierson, 2010).

De verteerbaarheid van de proteïnen is afhankelijk van de gebruikte bron en het verwerkingsproces:

14 http://nl.wikipedia.org/wiki/Leucine15 http://www.natuurlijkerwijs.com/aminozuren.htm#fenylalanine_16 http://www.natuurlijkerwijs.com/aminozuren.htm#tryptofaan_17 http://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/threonine.html18 http://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/valine.html

8

droogvoer: 80% verteerbaar natte voeding van mindere kwaliteit (veel koolhydraten): 85% verteerbaar natte voeding van premium kwaliteit (goede proteïnebron): + 90%.19

De verteerbaarheid alleen zegt nog niet alles. We moeten ook kijken naar de biologische waarde. Proteïnen hebben allemaal een andere biologische waarde, afhankelijk van hun aanwezige AZ. Deze vertelt ons hoe efficiënt een proteïne wordt gebruikt. Tabel 1 geeft een overzicht van deze biologische waarden. De waarde is hoger bij vlees en eieren. Deze proteïnen kunnen ze dus beter verteren. Dit zijn ook de ingrediënten die zorgen voor een volledig AZ-profiel. Als we kijken naar de biologische waarde van plantaardige proteïnen zien we een veel lager getal. Dit zijn proteïnen die de dieren niet optimaal kunnen gebruiken en die dus minder verteerbaar zijn (Hand et al., 2000).

Een onderzoek wees uit dat de biologische waarde neerkwam op 60% voor het droogvoer en 70% voor het natvoer (vertrekkende van bovenstaande percentages van verteerbaarheid). Wanneer we dan kijken naar het netto-verbruik (de hoeveelheid van het voedsel dat het dier echt verbruikt van wat het opeet) dan zien we dat het neerkomt op 48% voor het droogvoer en 68% voor het natvoer. Dit betekent dat een kat bijna twee maal het volume in droogvoer moet eten om dezelfde netto-verteerbaarheid te verkrijgen van het natvoer (dat meer verteerbare nutriënten bevat). Al deze extra afvalstoffen moeten uit het bloed gefilterd worden, waardoor ze de nieren extra belasten. Dit verklaart gedeeltelijk waarom zoveel katten lijden aan chronisch nierfalen.20

19 http://maxshouse.com/feline_nutrition.htm20 http://maxshouse.com/feline_nutrition.htm

9

Tabel 1: Biolgische waarde proteïnen

Tekorten in proteïnen 21

21 http://maxshouse.com/feline_nutrition.htm

10

Proteïnen helpen de kat bij het produceren van AZ. Dit zorgt ervoor dat het lichaam groeit, cellen worden aangemaakt en de normale lichaamsfuncties werken zoals ze moeten (Schenck, 2010).

Een tekort kan leiden tot:

gewichtsverlies doffe vacht slecht immuunsysteem verminderde eetlust vermoeidheid.22

Vetten en vetzurenKatten hebben nood aan kwaliteitsvolle vetten in hun dieet. Deze geven smaak en textuur aan het voedsel. Ze zijn nodig voor het transport van de vetoplosbare vitamines A, D, E en K.23

Essentiële vetzuren voor katten zijn omega-3 en omega-6 vetzuren (linoleenzuur en arachidonzuur).Katten kunnen, in tegenstelling tot honden, geen arachidonzuur uit linoleenzuur maken. Het is daarom heel belangrijk dat de voeding voldoende arachidonzuur bevat (Hand et al., 2000).

Deze vetzuren ondersteunen de aanmaak van voortplantingshormonen en spelen een belangrijke rol bij de algehele gezondheid en de huid. Bij een gebrek aan linolzuur wordt de vacht dof en wordt de huidbarrière aangetast, waardoor deze gevoeliger wordt voor infecties (Hand et al., 2000).

Linolzuur zit overvloedig in plantaardige olie. De afgeleide essentiële vetzuren van linolzuur zitten enkel in dierlijk weefsel. Vlees is ook de enige bron van arachidonzuur. Dit maakt weer eens duidelijk waarom vlees zo belangrijk is voor de kat.24 Vet is ook belangrijk voor de acceptatie van droogvoer.25

KoolhydratenHet spijsverteringssysteem van katten is niet ingesteld op de vertering van koolhydraten (deze hebben veel tijd nodig om afgebroken te worden, katten hebben een kort maar snel verteringsstelsel). Ze beschikken bv. niet over amylase in hun speeksel, waardoor de eerste stap in de vertering de maag is. De kat heeft een zeer zure maag (pH van 2), aangezien ze een carnivoor is. Een zure maag is ideaal voor de vertering van proteïnen en het neutraliseren van bacteriën. Deze pH waarde is ook belangrijk voor de vrijlating van twee belangrijke hormonen: secretine en cholecystokinin. Zonder deze hormonen kan er geen normale vertering plaatsvinden (Pierson, 2010).

In de natuur eten katten (carnivoren) amper koolhydraten. Hun prooien bevatten slechts 3-5% van de calorie-inname koolhydraten (Zolan, 2002).

22 http://maxshouse.com/feline_nutrition.htm23 http://www.carnibest.nl/24 http://www.licg.nl/12t/praktisch/kat-aanschaf-en-verzorging/voeding-van-uw-kat.html25 http://www.prinspetfoods.nl/kat/voeding/de-voeding-van-uw-kat.html

11

Wanneer we dan kijken naar droogvoer, dan zien we dat 30-50% van de calorieën uit koolhydraten bestaat (sommige premiummerken hebben ‘slechts’ 20% koolhydraten, wat nog zeer veel is). Sommige goedkope droogvoeren bevatten zelfs nog meer koolhydraten, aangezien granen goedkoop zijn (Pierson, 2010). Een teveel aan deze koolhydraten kan leiden tot obesitas, diabetes en spijsverteringsproblemen.26

Een premium natvoer bevat ongeveer 3-5% koolhydraten, zoals het moet zijn (wanneer we hier teruggrijpen naar een voer van lage kwaliteit, stijgen deze percentages wel, maar nooit zo extreem als bij het droogvoer).

Granen zouden eigenlijk moeten ontbreken in het voer (of slechts in minimale hoeveelheid moeten voorkomen), maar door hun kostprijs en de gebruikte procestechniek worden ze massaal gebruikt (ze zijn veel goedkoper dan vlees) (Pierson, 2010).

Als een kat een koolhydraatrijk dieet krijgt, zien we dat de zuurtegraad van de maag verandert, deze wordt eerder alkalisch (pH van minimum 4). In een alkalische, basische maag ontstaan dan ook verschillende problemen:

verontreinigende bacteriën worden niet vernietigd; rauw vlees en botten worden niet goed afgebroken (bij de combinatie met rauw voer); de maag wordt trager leeggemaakt (Pierson, 2010).

De koolhydraten in maïs, tarwe en soja doen de bloedsuikerspiegel stijgen bij vele katten. Soja bevat ook nog fyto-oestrogenen die een negatieve invloed hebben op de schildklier. Aangezien katten gevoelig zijn voor hyperthyreoïdie (verhoogde schildklierhormonen in het bloed) zou dit zeker niet in het voer mogen zitten (Pierson, 2010).

Koolhydraten maken ook de urine meer basisch, zodat er zich blaasgruis kan vormen (Pierson, 2010).

VochtWater is een ontzettend belangrijk nutriënt, dat instaat voor de gehele gezondheid van het dier.Omdat katten oorspronkelijk uit de woestijn komen, hebben ze bijna geen behoefte aan additioneel vocht. Toch moet dit te allen tijde beschikbaar zijn, liefst in een aantrekkelijk gegeven zodat ze toch gestimuleerd wordt om te drinken (bv. een waterfontein) (Hand et al., 2000).

Wanneer men de kat voedt met droogvoer (waar maar 10% vocht inzit), bestaat er een grote kans op nieren urinewegproblemen. Wanneer ze te weinig vocht binnenkrijgen, krijgen ze te kampen met chronische dehydratatie, problemen met de urinewegen, nieren…Vers vlees of blikvoer bestaat uit 60-80% vocht (Pierson, 2010).

26 http://feline-nutrition.org

12

VitaminenVitaminen zijn macronutriënten die onmisbaar zijn om het lichaam optimaal te laten functioneren. Ze zijn slechts in een kleine hoeveelheid noodzakelijk. Een teveel aan sommige vitaminen kan soms zelfs schadelijk zijn (Hand et al., 2000). Voor katten zijn volgende vitaminen heel belangrijk:

vitamine A vitamine b-complex vitamine D vitamine E (Zolan, 2002).

Vitamine AVitamine A is nodig voor:

goed gezichtsvermogen instandhouding celmembranen groei botten en tanden (Schenck, 2010).

Katten kunnen, in tegenstelling tot veel andere zoogdieren, bètacaroteen (voorloper van vit. A, uit plantaardig materiaal) niet omzetten tot vitamine A. Zij moeten die dus rechtstreeks uit dierlijke materialen halen. Vooral organen zoals lever en nieren zijn een uitstekende vit. A bron (Schenck, 2010).Wanneer men zelf de voeding samenstelt bij een rauw dieet moet men wel opletten want een teveel is net zo schadelijk als een tekort. Katten kunnen een chronische vit. A-vergiftiging ontwikkelen (hypervitaminose A). De symptomen hierbij zijn:

lusteloosheid rusteloosheid stijve nek andere afwijkingen aan het bewegingsapparaat (Schenck, 2010)

De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voor een volwassen kat komt overeen met 5 gram runderlever.27

Vitamine B-complexDe vitaminen die deel uitmaken van het vit. B-complex zijn wateroplosbaar.Ze zijn bijna allemaal betrokken bij de omzetting van voedingsstoffen en de energiehuishouding.28 Het gaat om volgende vitaminen:

Vitamine B 1 of thiamine Vitamine B2 of riboflavine Vitamin B6 of pyridoxine Vitamin B12 of cobalamine (Schenck, 2010).

27 http://fnae.org/basics.html28 http://fnae.org/basics.html

13

Thiamine wordt vernietigd bij hoge temperaturen. Na het afkoelen bij het productieproces moeten de voederfabrikanten de vitamine dus terug toevoegen aan het voer. Wanneer u de kat zelf een rauw dieet aanbiedt, moet men deze vitamine ook supplementeren.Bij een menu van rauwe vis moet men opletten voor een tekort, aangezien vis het enzym thiaminase bevat, wat deze vitamine afbreekt.29

Vitamine DVitamine D is vetoplosbaar.Ze is belangrijk bij de skeletontwikkeling, bij de calciumhuishouding.30

Dierlijk weefsel bevat weinig calcium, daarom moet de voeding gesupplementeerd worden met dit mineraal. Dit is zeker belangrijk bij een rauw dieet. Men mag dus niet enkel het vlees geven, maar ook zeker botten. In hele prooien is deze verhouding optimaal. Een vitamine D tekort veroorzaakt rachitis (Engelse ziekte), een botaandoening.31

Dit toont zich via volgende symptomen:

gebogen poten gezwollen gewrichten verschillende fracturen (Schenck, 2010).

Vitamine EVitamine E (tocoferol) is een vetoplosbare vitamine.Ze speelt een rol bij de aanmaak van rode bloedcellen. Daarnaast is ze belangrijk bij de voortplanting en voor de weerstand. Het is een antioxidant: het beschermd de cellen in het lichaam tegen vrije radicalen (Schenck, 2010).

Een tekort is zeldzaam, bij een commercieel voer moet men zich geen zorgen maken. Wanneer men zelf rauw voer maakt, moet men opletten dat de kat geen voedsel krijgt met grote hoeveelheden onverzadigde vetzuren zonder toegevoegde antioxidanten. Deze vetzuren oxideren en worden ranzig, waardoor de vit. E wordt vernietigd.32

Een tekort geeft volgende symptomen:

degeneratie retina verlaagde voortplanting verzwakt immuunsysteem (Schenck, 2010).

29 http://www.licg.nl/12t/praktisch/kat-aanschaf-en-verzorging/voeding-van-uw-kat.html30http://www.herba-belgie.be/info/voedingsupplementen/vitamines/vitamine-d 31 http://www.licg.nl/12t/praktisch/kat-aanschaf-en-verzorging/voeding-van-uw-kat.html32 http://www.licg.nl/12t/praktisch/kat-aanschaf-en-verzorging/voeding-van-uw-kat.html

14

MineralenEr zijn twee groepen mineralen:

macro-mineraleno hier heeft het lichaam grote hoeveelheden van nodig.

micro-mineralen/ spoorelementeno Dit zijn mineralen waarvan het lichaam slechts een kleine hoeveelheid nodig heeft.33

CalciumCalcium is belangrijk voor de bouw en het onderhoud van het skelet en de tanden.De verhouding calcium/fosfor is ontzettend belangrijk voor een goede skeletontwikkeling/onderhoud.Bij een rauw dieet moet men de skeletten mee malen want in vlees of de organen zit zeer weinig calcium (Schenck, 2010).

FosforFosfor is ook belangrijk voor de opbouw en het onderhoud van het skelet en de tanden. Een tekort komt zelden voor, een overmaat aan fosfor geeft schade aan de nieren. Fosfor vindt men in vis, vlees, kip en orgaanvlees (Hand et al., 2010).

KaliumKalium is belangrijk voor de waterhuishouding en een goede hartfunctie.Een gebrek aan kalium leidt tot verlies in eetlust, zwakte, foute coördinatie en verlamming.Een teveel komt normaal gezien niet voor, behalve bij nierfalen. Een teveel aan kalium is giftig voor het hart en kan tot de dood leiden. Kalium zit in vlees, gevogelte, vis en de meeste groenten (Schenck, 2010).

NatriumNatrium is van belang bij de waterhuishouding en het onderhoud van de spiervezels.Een gebrek toont zich via een verlies in eetlust, gewichtsverlies en een trage groei.Een teveel toont zich in een daling van urineverlies en meer dorst. Natrium vindt men in zuivelproducten, vlees, kip, vis en eiwit (Schenck, 2010).

ChlorideChloride is belangrijk voor de waterhuishouding en het zuur-base evenwicht.Een stijging zien we enkel bij ziekten, o.a. bij nierziekten. Men vindt het in dezelfde voedingsmiddelen dan natrium (zuivel, vlees, kip, vis, eiwit) (Schenck, 2010).

MagnesiumMagnesium is belangrijk voor een normale spieren zenuwwerking.Een tekort toont zich door verzwakking en aanvallen. Een overmaat toont zich door diarree.Men vindt het in zuivelproducten, groeten en volle granen (Schenck, 2010).

33 http://www.licg.nl/12t/praktisch/kat-aanschaf-en-verzorging/voeding-van-uw-kat.html

15

IJzerIJzer is belangrijk voor de vorming van rode bloedcellen. Een tekort resulteert in bloedarmoede, een teveel kan leiden tot gewichtsverlies, verlies van eetlust en zelfs tot de dood. Het zit in volgende voedingsmiddelen: lever, nieren, eigeel, vis, groenten en volle granen (Schenck, 2010).

KoperKoper is nodig voor het ijzertransport en voor de vorming van rode bloedcellen. Een tekort leidt tot bloedarmoede. Een teveel kan problemen aan de lever veroorzaken. Het voedingsmiddel dat het rijkst is aan koper is lever (Schenck, 2010).

MangaanMangaan is belangrijk voor het voortplantingsstelsel en de gewrichten. Een tekort leidt tot een daling in de voortplanting, abortus, stijfheid en botabnormaliteiten.Een teveel leidt tot een stijging in de voortplanting.Men vindt het in groenen en volle granen (Schenck, 2010).

ZinkZink is nodig voor een gezonde huid, smaakzin en het immuunsysteem.Tekorten tonen zich in een droge pels, groeivertraging, diarree, slechte voortplanting.Een overmaat leidt tot overgeven, en kan calcium- en koperopname in de weg staan.Een bron hiervoor is vlees (Schenck, 2010).

JodiumJodium is belangrijk voor een goede schildklierwerking. Een tekort leidt tot schildklierproblemen, haarverlies, duizeligheid.Een overmaat kan ook leiden tot schildklierproblemen (Schenck, 2010).

SeleniumSelenium is belangrijk voor een goede, normale spierwerking.Tekorten leiden tot skeletaandoeningen, zwakte en hartproblemen.Een overmaat kan leiden tot braken, zwakte en dood.Selenium zit in granen, vlees en vis (Schenck, 2010).

ChroomTe weinig chroominname kan leiden tot de ontwikkeling van diabetes (Schenck, 2010).

16

Commercieel voer

Een dieet moet alle noodzakelijke nutriënten bevatten in de juiste hoeveelheid (gebalanceerd en compleet), het moet goed te verteren zijn en de kat moet het lekker vinden. Het moet voldoen aan hun nutritionele noden en het moet natuurlijk veilig zijn.

Ik ga vanuit dit gamma volgende voeders bespreken:

droogvoer natvoer kompleet vers voer.

De ingrediënten en voedingswaarden van de verschillende vormen van kattenvoeding worden bepaald door de beperkingen van de voedseltechnologie en niet vanuit de voedingsbehoefte van katten. Men moet nochtans steeds rekening houden met de natuurlijke behoeften van het dier. Het is belangrijk om een dier te voeden met een dieet dat voorziet in zijn natuurlijke behoefte. Dit heeft tal van voordelen. Deze komen verder aan bod.

Er zijn een aantal zaken waar men op moet letten bij het voederen van commercieel voer:

het voer moet zo vochtig mogelijk zijn (blik of KVV); de proteïnebron moet dierlijk zijn (kip, kalkoen, konijn of lam, geen vlees of vis); granen- en soja vrijdag; rijk aan dierlijke proteïnen (> 45%, droge stof basis); gemiddeld in vet (25-35%, droge stof basis); laag in koolhydraten (5% of minder, droge stof basis).34

Zowel de brokken als blikvoeding zijn eigenlijk niet meer dan het product van een marketing en voedingstechniek, terwijl het zou moeten gebaseerd zijn op de wetenschap van kattenvoeding.

Het gemiddeld percentage ingrediënten in blikvoeding:

40-50% proteïnen (op droge stof basis) 25-35% vet (op droge stof basis) 2-5% koolhydraten (op droge stof basis).

Een gemiddeld droogvoer heeft volgende waarden:

20-33% proteïnen 10-25% vet 20-50% koolhydraten tot 58% voedingsvezels.

Nochtans is dit beiden voeding voor hetzelfde dier. Heeft een kat die blikvoer eet andere noden dan een kat die droogvoer eet? Nee, natuurlijk niet.

34 http://fnae.org/basics.html

17

Wanneer men kijkt naar het droge stofgehalte van natvoer, dan bevat het meer proteïnen dan droogvoer. We moeten onthouden dat percentages niet alles zeggen, het is de biologische waarde van de proteïnen die kritiek is, zie tabel 1. Kwaliteitsvol natvoer bevat ook heel weinig koolhydraten (3-5%) net zoals de prooien in het wild (Schenck, 2010).

De producenten van commercieel voer moeten rekening houden met een vitaminenverlies tijdens de productie en de bewaring. Deze verliezen moet men terug aan het voer toevoegen:

Vergelijking 1: Vitaminenverlies bij droog en natvoer (Hand et al., 2000).

Beide technieken geven een groot verlies aan vitaminen, doch bij heel andere vitaminen en andere percentages. Bij het bewaren van natvoer gaan er veel minder vitaminen verloren (Hand et al., 2000).

18

Figuur 2: Verschil nutriëntenpercentages in droog- en natvoer

Droogvoer

De fabrikanten hebben ingespeeld op het groeiend aantal katten die, na honden, ook als huisdier werden gehouden. Vroeger kregen de katten overschotjes van tafel of gingen ze zelf op jacht. De industrie heeft hierop ingespeeld door een makkelijke, volledige, gebalanceerde voeding op de markt te brengen onder de vorm van brokjes. Jammer genoeg houdt men geen rekening met de metabolische werking van het spijsverteringsstelsel van de carnivoor. Deze is ontworpen voor de opname van veel proteïnen en zeer weinig koolhydraten. En net dit wordt genegeerd door de voederindustrie35.

Het droge, makkelijke kattenvoer kwam er op vraag van de katteneigenaren en was niet zo verschillend van de hondenbrokken die toen al op de markt waren. Het enige verschil was een iets andere vitaminen/mineralenmix en een kleinere brok.36

Om het voedsel in brokjes te verwerken moet men er koolhydraten aan toevoegen (granen). Bij het bereiden van de droge brokken wordt een proces van extrusie gebruikt (zie figuren 3 – 5). Extraheren is het volume laten toenemen en laten ploffen, door middel van een techniek van hoge temperaturen en hoge druk. Dit zou niet lukken zonder een behoorlijk gehalte zetmeel in de natte massa. Er worden dus tonnen maïskorrels, rijst, tarwe, haver, gerst en andere granen toegevoegd aan het vlees dat zelf maar weinig volume heeft (om aan de vorm van de droge brok te komen die het uiteindelijk zal hebben). Katten herkennen een koolhydraatrijke voeding op zich niet als voedsel. Daarom worden deze brokjes bedekt met een coating waardoor de katten de brokjes smakelijk gaan vinden. Deze coatings bestaan uit verzuurde gisten (omdat katten een voorkeur hebben voor zure smaken) of vleesaftreksels (vloeibare substantie uit dierlijke ingewanden, gemengd met zuur). De katten (en hun eigenaars) worden bedot door hen voedsel te laten eten dat ze normaal gesproken nooit zouden aanraken, enkel door de ‘smakelijke’ coating er over te doen. Men kan het vergelijken met de natuurlijke cornflakes die de meeste kinderen niet lekker vinden, tot men er een lekker smaakje overheen doet, zoals een suikerlaag (Hand et al. 2000).

Wanneer de kat deze “ontbijtgranen met een vleessmaak” opeet, komt er glucose in haar bloedsomloop. Niets in de ontwikkeling van de kat heeft haar kunnen voorbereiden op zo’n suikerrijke maaltijd… Er is wel nog verschil in de granen. Sommigen hebben een veel hogere glycemische index, waardoor ze een snellere stijging van de glucose in het bloed teweegbrengen. Door de vele koolhydraten in de voeding, krijgt de kat ook geen signalen meer van verzadiging (die ze wel krijgt wanneer ze veel proteïnen eet). Hierdoor heeft de kat de hele tijd het gevoel dat ze honger heeft, waardoor meer wordt gegeten dan goed en nodig is. Het lichaam van de kat zit met een constante overdosis glucose, waardoor ze steeds beroep moet doen op de kleine hoeveelheid reserves insuline in de alvleesklier met als gevolg een te dikke kat. Bij een groot aantal katten leidt deze continue lichamelijke stress tot diabetes…37

De premiummerken beginnen hier aan te werken door voer op de markt te brengen dat minder koolhydraten bevat, maar toch nog steeds veel meer dan wat ze in de natuur zou opnemen (20%).

35 http://www.felinenutrition.net36 http://www.worldofdani.com37 http://www.worldofdani.com

19

20Figuur 5: Productieproces droogvoer komt overeen met productieproces broodbakken (Hand et al., 2000).

Figuur 3: Productielijn droogvoerproductie

Figuur 4: 11 stappen van het droogvoerproductieproces (Hand et al., 2000).

Een woordje uitleg bij figuur 6: de net geëxtrudeerde brokjes komen de droger binnen waarbij ze verschillende temperatuurzones doorlopen. Na het warmste gedeelte verlaten, worden ze naar buiten geleid. Op de terugweg koelt de temperatuur steeds verder af (Hand et al., 2000).

Deze manier van werken (zeer warme temperaturen) zorgt ervoor dat er een groot vitaminenverlies optreedt. Men moet ook rekening houden met een bewaartijd van 18 maanden (fabriek en winkel), waarbij er ook verliezen optreden. De fabrikant moet dus na het productieproces deze verliezen terug aanvullen zodat de dieren niet ziek worden door tekorten.Het spreekt voor zich dat dit inschattingen zijn. Men test dit wel, maar 100% zeker kan men niet zijn. Deze verliezen heeft men veel minder wanneer men rauw voert (Hand et al., 2000).

Tabel 2: Vitaminenverlies tijdens productieproces en bewaring gedurende 18 maanden (Hand et al., 2000).

21

Figuur 4: Verschillende temperatuurzones bij het drogen (Hand et al., 2000).

Voordelen

Makkelijk voor de eigenaarHet voordeel voor de eigenaar is het feit dat droogvoer makkelijk en vrij goedkoop is. Je hoeft gewoon het eetbakje te vullen en de zak terug weg te zetten. Het bederft ook niet na enkele uren (in tegenstelling tot blik, KKV en rauw voer), waardoor je het niet moet weggooien na enkele uren.

Gebit reinigen?Vroeger dacht men dat door het eten van brokjes de tanden werden gereinigd. Recente studies hebben aangetoond dat dit echter geen effect heeft. Enkel de speciale voeders zoals “Oral care” van bv Hills zou een invloed kunnen hebben, omdat deze brokken dermate groot zijn dat ze veel kracht moeten zetten op het bijten van deze brokken.38

NadelenDe nadelen worden eerst op een rijtje gezet en nadien apart besproken:

plantaardige i.p.v. dierlijke eiwitten te laag vochtgehalte te veel koolhydraten te veel eten productieproces zorgt voor verliezen problemen bij veiligheid en houdbaarheid (Pierson, 2010).

Plantaardige i.p.v. dierlijke eiwittenDroogvoer bevat gemiddeld 30-35% proteïnen, meestal plantaardige. Dit percentage ligt te laag (natvoer bevat 45-50% proteïnen) en heeft vaak de verkeerde afkomst (plantaardig i.p.v. dierlijk). Daarbij komt ook nog eens dat de proteïnen lange tijd op een zeer hoge temperatuur gekookt worden. Dit doet de biologische waarde van de proteïnebronnen sterk dalen. Dit koken vernietigd ook andere nutriënten. Men moet dan onderzoeken welke nutriënten en in welke hoeveelheid ze vernietigd worden en deze er dan terug aan toevoegen (Hand et al., 2000).

Te laag vochtgehalteDroogvoer bevat 7-10% vocht, terwijl hun prooien in de natuur 70-75% vocht bevatten. Katten hebben bijna geen dorstgevoel. Wanneer we de gehele vochtopname bekijken (voedsel + water drinken) dan krijgt een kat op droogvoer slechts de helft van het vocht binnen in vergelijking met een kat die natvoer eet (Pierson, 2010). Sommige mensen raden aan om de droge brokken te bevochtigen, maar dit lost het probleem niet op. Het kan zelfs gevaarlijk zijn, omdat de meeste bacteriën die op de brokken aanwezig zijn, vermenigvuldigen in vochtige omstandigheden.39

Te veel koolhydratenKatten kunnen koolhydraten, zoals reeds vermeld, zeer moeilijk verteren. Hun natuurlijke voeding bestaat uit 3-5% koolhydraten. In droogvoer ligt dit gemiddeld tussen 35-50%, wat een tienvoud is!

38 http://feline-nutrition.org39 http://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/

22

Tegenwoordig bestaat er ook “granenvrij” droogvoer, wat 20% koolhydraten bevat, wat nog altijd veel meer is dan wat ze in de natuur eten.40

Dit teveel aan koolhydraten wordt opgeslagen onder de vorm van vet, wat kan leiden tot obese katten en zelfs suikerziekte.41

Fabrikanten gebruiken zoveel koolhydraten omdat ze een goedkope bron van calorieën vormen. Ze kunnen op die manier het droogvoer aan een relatief lage prijs verkopen.42

Te veel etenKatten beschikken over een uniek systeem dat aangeeft wanneer ze voldoende gegeten hebben. In hun natuurlijk dieet met veel eiwitten en vet krijgen ze een tijdig signaal van voldoening. Bij het eten van koolhydraten krijgen ze dit signaal niet, waardoor ze meer gaan eten dan goed voor ze is. Deze overdaad geeft hen een shot insuline. Dit kan uiteindelijk leiden tot suikerziekte.43 Katten eten het liefst 20 kleine maaltijden per dag, waar ze moeite voor moeten doen. Wil men toch brokjes geven, dan doet men dit beter via bv. een brokjesverdeler. Op die manier zijn ze er langer mee bezig, waardoor ze minder zullen eten.Katten worden aangetrokken door voer dat een sterke vlees- of vetgeur heeft. De producenten spelen hierop in door hun koolhydraten zo smakelijk, aanlokkelijk mogelijk te maken. Ze bedekken de brokjes bv met vet of met een speciaal poeder “animal digest”. Men kan het vergelijken met een soort bouillon. Het bevat verschillende bestanddelen, van verschillende diersoorten.44

ProductieprocesHet productieproces, waarbij de bestanddelen op hoge temperaturen gekookt worden, zorgt ervoor dat er een verlies optreedt van voedingswaarde, vitaminen, mineralen en aminozuren.De hoge temperaturen die meestal gehandhaafd worden voor het produceren van droogvoer, zorgen voor een denaturatie van de proteïnen.45 Hierbij behouden de eiwitten hun structuur niet meer, waardoor ze hun functie verliezen.46

Veiligheid en houdbaarheidDe vetten die in het droogvoer zitten worden na een tijd ranzig, ook al zijn er bewaarmiddelen aan toegevoegd. Het bederf ontstaat door natuurlijke, chemische reacties (warmte, lucht, zuurstof), niet door bacteriën of schimmels. Hierdoor ontstaat een vieze geur en smaak. In principe is ranzig vet nog wel te eten, het is alleen minder lekker en er gaan voedingsstoffen verloren.47

Naast de ranzigheid van de vetten zijn er nog zaken die ervoor zorgen dat het voedsel niet zo veilig is:

bacteriën die groeien(o.a. salmonella) schimmelvorming toxines mijten (Pierson, 2010).

40 http://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/41 http://feline-nutrition.org42 http://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/43 http://feline-nutrition.org44 http://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/45 http://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/46 http://www.chemieforum.nl/forum/index.php?showtopic=277247 http://mediatheek.thinkquest.nl/~llb054/parse.php?l=nl&f=dutch/s_p/chemisch.html

23

Voorgeschreven dierenartsdieetDeze diëten zijn ontworpen voor specifieke dieet/voedingsvereisten. Ze worden verkocht bij de apotheek of dierenarts. Er bestaat veel discussie over.Deze droogvoerdiëten zijn wel een beetje aangepast aan de gezondheidsbehoefte van het dier, zoals urineproblemen. Het voer is dan ontwikkeld om minder urinestenen te veroorzaken en bevat minder zout. Als we kijken naar bv het speciale K/D dieet van Hills zien we dat dit slechts 10% vocht bevat, terwijl natvoer 78% bevat. Deze droogvoeders bevatten nog steeds heel veel koolhydraten.Hierdoor zijn ze absoluut niet ontworpen voor een optimale gezondheid van de kat. Veel van deze merken gebruiken maïs, tarwe, soja… Deze nutriënten behoren van nature niet thuis in het dieet van de kat (Pierson, 2010). Soms bestaan er ook natvoer versies van, maar deze zijn zo duur dat dit onbetaalbaar wordt voor de meeste mensen. Men geeft de kat dan beter een kwalitatief goed natvoer, dan het droogvoerdierenartsendieet.

Aan droogvoer gerelateerde ziekten

ObesitasObesitas komt heel vaak voor bij katten en is een serieus gezondheidsprobleem. Bij obese katten zien we 4 x meer de ontwikkeling van diabetes (Pierson, 2010). Obesitas kan leiden tot hartproblemen, artritis, kortere levensverwachting…48 De grootste boosdoener zijn de koolhydraten in het voer. De proteïnen in het voer worden omgezet in energie. Koolhydraten worden omgezet en opgeslagen als vet (Zolan, 2002).Veel koolhydraten in het dieet zorgen voor een stijging van de insuline in het bloed. Dit zorgt ervoor dat de kat zich hongerig voelt, waardoor ze meer gaat eten. Wanneer ze (te) weinig proteïnen uit haar voer haalt, wordt haar hongergevoel niet geregeld, waardoor ze dus ook meer gaat eten dan nodig is.49

DiabetesDroogvoer is zeer calorierijk en wordt vaak vrij gegeven, waardoor het vaak leidt tot obesitas. Vetcellen produceren een stof die andere lichaamscellen resistent maken voor insuline (Zolan, 2002).

TandproblemenVroeger werd gezegd dat droogvoer ervoor zorgde dat katten minder tandproblemen zouden hebben. Recente studies hebben aangetoond dat het eten van droogvoer geen effect heeft op de tandgezondheid. Ook natvoer heeft geen invloed op de tandgezondheid. Enkel rauwvoer heeft hier 48 https://s3.amazonaws.com/assets.prod.vetlearn.com/84/612a90b85b11e087120050568d3693/file/CareGuide_FelineNutrition.pdf49 http://fnae.org/basics.html

24

Figuur 5: Prescription diets van Hills

een invloed op, zoals het normale dieet van de kat. Het eten van hele prooien zoals kippen, muizen, ratten… Natuurlijk is een hele prooi voederen, met karkas, niet zo praktisch, maar het is wel goed voor hun tanden (Pierson, 2010).

NierziektenChronische nierproblemen zijn één van de grootste doodsoorzaken bij katten.Het grootste probleem is de chronische dehydratatie, dit zien we vooral bij katten die enkel droogvoer eten. De speciale dierenartsdiëten in droogvoer bevatten nog steeds veel te weinig vocht (10%). Vaak geeft de dierenarts de dieren dan onderhuids vocht, i.p.v. de eigenaars de tip te geven over te schakelen naar een vochtrijk dieet (Pierson, 2010).

BlaasproblemenKatten krijgen vaak af te rekenen met een blaasontsteking, vorming van urinestenen, blokkage…De belangrijkste oorzaak hierin is een tekort aan vocht. Het urinewegsysteem heeft vocht nodig om er door te stromen. Wanneer de kat leeft op een vochtrijk dieet, is de kans zeer groot dat ze hier nooit mee te maken krijgt. Natvoer bevat zoveel vocht dat de urinewegen meermaals per dag worden gespoeld. Bij droogvoer is de urine sterker geconcentreerd en wordt deze minder geproduceerd. Op die manier ontstaan er meer kristallen in de urine. De belangrijkste behandeling bij deze kwalen is dan ook vocht (Pierson, 2010).

Wie toch kiest voor een droogvoer moet wegblijven uit de supermarkt en zich richten tot de premiummerken. Deze kan men herkennen aan veel dierlijke proteïnen en “weinig” koolhydraten.

Figuur 8: Premiumvoer

25

Figuur 9: Supermarktvoer, te mijden!

Premium natvoer

Natvoer is een veel betere keuze in commercieel voer dan droogvoer. De kunst bestaat er wel in te kiezen voor een natvoer van premium kwaliteit, dat wil zeggen dat het een compleet voeder is met veel goede proteïnen, max. 3-5% koolhydraten en geen of zeer weinig toegevoegde stoffen zoals kleurstoffen, bewaarmiddelen… Wanneer men kiest voor een goedkoop product (supermarktvoer), dan vervallen de voordelen omdat de voedingswaarde dan veel te laag is.50

Dit premium nat voedsel moet niet geëxtraheerd worden en er moeten ook geen acceptatie verhogende middelen aan toegevoegd worden, aangezien katten dit herkennen als een goede voedselbron.51 Het zetmeel dat nodig is voor de productie van brokken, is afwezig in natvoer.Alle vormen van natvoer (patés, gehakt of in stukjes gesneden vlees…) worden gemaakt in een ketel op hoge temperatuur. Nadien kunnen deze in een afgesloten, steriel blik bewaard worden (Hand et al., 2000).

50 http://fnae.org/basics.html51 http://www.worldofdani.com/feline_diabetes_en_obesitas.htm

26

Figuur 6: Premium voer Figuur 7: Supermarkt natvoer, te mijden!

Figuur 8: 10 stappen in productieproces natvoer (Hand et al., 2000).

Figuur 9: Voorbeeld stoomsterilisator52

Figuur 10: Voorbeeld destillator (retort)53

52 http://www.asia.ru/images/target/photo/51064152/Horizontal_Sterilizer.jpg53 http://www.libertyprocess.biz/Biz%20Image%20Folder/single-BASKET-RETORT-FOR-WEB.jpg

27

Figuur 11: Verschillende temperatuurzones in destillator. Destillator diagram (Hand et al., 2000).

Ook bij het productieproces en het bewaren van natvoer zijn er vitaminenverliezen:

Tabel 3: Vitaminenverliezen bij het produceren en bewaren van nat kattenvoer (Hand et al., 2000).

Deze verliezen moeten ook aangevuld worden alvorens het blik te sluiten.

VoordelenNatvoer komt veel meer in de buurt van het natuurlijke dieet van de kat dan droogvoer:

veel meer dierlijke proteïnen meer vet veel meer vocht veel minder koolhydraten (in kwaliteitsvol natvoer)

o hierdoor minder kans op obesitas het is makkelijker voor de eigenaar dan rauw vlees

28

het bestaat in vele smaken en variëteiten;54

minder stoelgang en minder sterk ruikend; verbeterde spijsvertering. gezonde vacht; verhoogde energie bij de kat;55

gewichtsverlies; gezondere urinewegen.56

Vele smaken De kat verschillende smaken voeren komt tegemoet aan de afwisseling van het natuurlijke dieet. Dit maakt hen niet kieskeurig zoals vele mensen denken.57

Minder stoelgangAangezien ze het meeste van de ingrediënten benutten, is er veel minder overschot, waardoor er dus minder stoelgang is. De hoeveelheid stoelgang kan tot de helft gereduceerd worden i.v.m. droogvoer. Bij droogvoer eten ze veel koolhydraten, wat ze niet goed kunnen benutten. Dit wordt gedeeltelijk opgeslagen onder de vorm van vet en de rest komt mee met de ontlasting.58

Gezonde vachtNa enkele weken op een rauwvoer dieet valt het al op dat de vacht zachter en glanzender is. Dit komt door omega-6 en omega-3 vetzuren in het dieet. Dit moet afkomstig zijn van dierlijke proteïnen. Dit zorgt er ook voor dat de kat minder haarballen heeft.59

Verhoogde energieMet een rauw voerdieet komt men tegemoet aan de natuurlijke behoefte van een kat. Door een dieet aangepast aan hun spijsverteringssysteem kunnen ze veel meer energie uit hun voeding halen. De stofwisseling van katten is niet geschikt voor koolhydraten. Deze is enorm afhankelijk van proteïnen!Bij katten is het proces om energie uit het voedsel te halen zo aangepast, dat de stofwisseling proteïnen als constante energieleverancier gebruikt (gluconeogenese), of dit nu nodig is of niet. In tegenstelling tot de schommelende eiwitverbranding bij herbivoren en omnivoren, gaat het bij de carnivoren dus constant door op een, bijna onveranderlijk, hoog niveau. Zelfs wanneer een kat tekorten in proteïne heeft. Bij tekorten (verhongering of tekort door een bepaald dieet) gaat de kat zijn structurele proteïnevoorraad aanspreken.60

GewichtsverliesWanneer een te dikke kat van een commercieel voer (vooral na droogvoer) overschakelt naar rauw voer zal ze gewicht verliezen. Gezien de afwezigheid van koolhydraten zullen ze zich niet meer overeten en ze zullen deze ook niet meer kunnen opslaan als vet.61

54 http://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/55 http://www.vetinfo.com56 http://fnae.org/basics.html57 http://ian-shoust.suite101.com/should-cats-be-fed-canned-food-a33818458 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat59 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat60 http://www.worldofdani.com/feline_diabetes_en_obesitas.htm61 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat

29

Gezondere urinewegenProoidieren hebben een hoog vochtgehalte (65-75%), natvoer bevat gemiddeld 78% vocht. Bij een vochtig dieet worden de urinewegen meermaals per dag gespoeld wat ze dus veel gezonder houdt.62

62 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat

30

Nadelen

Veiligheid en houdbaarheidNatvoer is niet zo gemakkelijk als droogvoer. Katten morsen vaak met hun eten, laten wat liggen… Wat ze overlaten moet na enkele uren de vuilbak in, door de vermenigvuldiging van bacteriën.63

TandhygiëneBlikvoer is mals en nat. Ze moeten dus niet aan hun voedsel trekken en scheuren zoals bij hun natuurlijke prooien. Blikvoer blijft aan de tanden kleven, waardoor het tandplak veroorzaakt.64

KostprijsMen kan er niet omheen dat de kostprijs van een premium natvoer veel hoger ligt dan bij een premium droogvoer.

Vergelijking tussen “Acana Wild Prairie” droogvoer en “Almo nature” natvoer:

Voeding Gewicht Prijs Prijs/dagAcana Wild Prairie 2,5 kg 19,90 € 90 gr/dag: 0,74 €Almo nature 70 gr 1 € 2 à 3 blikjes/dag: 2 à 3 € 65

Vergelijking 2: Vergelijking kostprijs premium droog- en natvoer

Voorgeschreven dierenartsdieetDeze bestaan nog niet voor alle dierenartsendiëten. Wanneer ze wel bestaan in natvoervorm zijn deze beter voor de specifieke noden van het dier dan het gewone kwaliteitsvolle natvoer (Zolan, 2002).Jammer genoeg heeft dit een zeer hoge kostprijs: bv. Hills prescription a/d kost per blikje 2,57 €, waardoor het voor vele mensen onbetaalbaar is.66

63 http://lorie-huston.suite101.com/choosing-the-best-food-for-a-healthy-cat-a17226564 http://www.dierenartssamyn.be/nl/?page_id=11365 http://www.zooplus.nl/66 http://www.medpets.be/hills+caninefeline+ad/

31

Rauwvoer en kompleet vers voer (KVV)

De wetenschappers, en stilaan ook meer en meer huisdiereigenaars, raken steeds meer en meer overtuigd van de relatie tussen voeding en gezondheid.

Het lichaam van een dier functioneert het beste als het “levend voer” krijgt. Dit is de voeding die past bij het verteringssysteem van een carnivoor. Hieronder verstaan we:

vers spiervlees rauwe botten vers orgaanvlees eventueel een minieme hoeveelheid verse groenten, maar dit hoeft niet.

Dood voer, zoals brokken, sluit niet aan bij de natuurlijke behoeften van carnivoren. Dit levert stress op aan de spijsverteringsorganen. Op termijn zullen zij hun werk minder goed doen en treden er lichamelijke klachten op

verminderde weerstand maag- en darmklachten huidproblemen suikerziekte …67

Zelf rauw voer maken is in het begin niet zo makkelijk. Men moet met verschillende zaken rekening houden, o.a. met juiste verhoudingen, toevoeging supplementen, afwisseling… Daarnaast vraagt het ook wel wat tijd. Wie het zelf niet aandurft of er geen tijd voor heeft kan tegenwoordig in de betere dierenwinkel of op gespecialiseerde websites volledig uitgebalanceerde rauwvoermaaltijden (KVV) kopen. Het enige dat men dan nog moet doen is het ontdooien (nooit in de microgolf).68

KVV staat voor Kompleet Vers Voer. Het gaat hier om rauw vlees met botten, aangevuld met organen, supplementen en eventueel andere ingrediënten. KVV is altijd gemalen en wordt aangeboden in een plastiek bakje of in de vorm van een worst. KVV is een zeer goede manier om te beginnen met rauwe voeding. Vooral wanneer u zelf nog niet volledig op de hoogte bent van rauwvoer. Men mag er zich zeker niet onvoorbereid in gooien.69

67 http://www.carnibest.nl/68 http://www.prooidier.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=21&Itemid=5369 http://www.prooidier.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=21&Itemid=53

32

Figuur 13: KVV in plastieken bakje70

Figuur 14: Hele prooidieren71 Figuur 15: Volledige eendenkarkassen (vleesbot)72

Figuur 16: Kalkoendijvlees (spiervlees) Figuur 17: Kippenhartjes (orgaanvlees)73

70 http://www.gelukkigdier.nl71 http://www.gelukkigdier.nl72 http://www.gelukkigdier.nl73 http://www.gelukkigdier.nl

33

Figuur 12: KVV in worstjesvorm

Figuur 18: Mix van gemalen kipkarkas, parelhoennekken, kalkoendijvlees, eendenvlees, lamsnier en biologische eendenhartjes74

Figuur 19: Resultaat van mix, figuur 2275 Figuur 20: Vleesmolen76

74 http://www.gelukkigdier.nl75 http://www.gelukkigdier.nl76 http://www.gelukkigdier.nl

34

VoordelenEr wordt een overzicht opgesomd van de voordelen. Een aantal van hen wordt nadien nog eens apart besproken. De meeste voordelen gelden voor beide voederwijzen, omdat beiden met rauwe voeding werken. (Het gaat hier om gezonde, adulte katten).

Zelf een menu samenstellen heeft tal van voordelen:

het is goedkoper dan KVV-voeding en ander commercieel voer; vers vlees bevat goede bacteriën (goed voor de darmen). Deze zorgen voor een betere

afweer; de organen worden minder belast (er zijn minder afvalstoffen in het lichaam); de verhoudingen bot/vlees/orgaan/overige kunnen aangepast worden aan de individuele

behoeften van het dier; het sluit aan bij de behoefte om te knagen, die voortkomt uit het eten van botten en hele

stukken vlees; je weet precies welke ingrediënten je geeft; minder stoelgang en minder sterk ruikend; verbeterde spijsvertering. gezonde vacht; verhoogde energie bij de kat; gewichtsverlies; de kans op tandsteen is kleiner doordat de kat haar tanden echt gebruikt; gezondere urinewegen (door de rauwe ingrediënten werkt het meer urineverzurend).77

Een extra, specifiek, voordeel voor KVV is dat er in sommige merken een voer ontwikkeld is voor zieke katten, omdat je dan toch met een aantal zaken extra moet rekening houden.78

Minder stoelgangAangezien ze het meeste van de ingrediënten benutten, is er veel minder overschot, waardoor er dus minder stoelgang is. De hoeveelheid stoelgang kan tot de helft gereduceerd worden i.v.m. droogvoer. Bij droogvoer eten ze veel koolhydraten, wat ze niet goed kunnen benutten. Dit wordt gedeeltelijk opgeslagen onder de vorm van vet en de rest komt mee met de ontlasting.79

Gezonde vachtNa enkele weken op een rauwvoer dieet valt het al op dat de vacht zachter en glanzender is. Dit komt door omega-6 en omega-3 vetzuren in het dieet. Dit moet afkomstig zijn van dierlijke proteïnen. Dit zorgt er ook voor dat de kat minder haarballen heeft.80

Verhoogde energieMet een rauwvoerdieet komt men tegemoet aan de natuurlijke behoefte van een kat. Door een dieet aangepast aan hun spijsverteringssysteem kunnen ze veel meer energie uit hun voeding halen. De stofwisseling van katten is niet geschikt voor koolhydraten. Deze is enorm afhankelijk van proteïnen!Bij katten is het proces om energie uit het voedsel te halen zo aangepast, dat de stofwisseling

77 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat78 http://kattenvoeders.wordpress.com/category/vers-vlees-voedingen/kvv-kompleet-vers-voer/79 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat80 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat

35

proteïnen als constante energieleverancier gebruikt (gluconeogenese), of dit nu nodig is of niet. In tegenstelling tot de schommelende eiwitverbranding bij herbivoren en omnivoren, gaat het bij de carnivoren dus constant door op een, bijna onveranderlijk, hoog niveau. Zelfs wanneer een kat tekorten in proteïne heeft. Bij tekorten (verhongering of tekort door een bepaald dieet) gaat de kat zijn structurele proteïnevoorraad aanspreken.81

GewichtsverliesWanneer een te dikke kat van een commercieel voer (vooral na droogvoer) overschakelt naar rauwvoer zal ze gewicht verliezen. Gezien de afwezigheid van koolhydraten zullen ze zich niet meer overeten en ze zullen deze ook niet meer kunnen opslaan als vet.82

Betere tandgezondheidKatten in het wild hebben weinig tandproblemen omdat ze op rauwe botten moeten bijten, aan vlees moeten scheuren… Ook het vel en het haar helpt de tanden proper houden. Koolhydraten vormen een film op de tanden waardoor tandplak ontstaat. De katten op een dieet van rauwvoer zetten, werkt dus als een natuurlijke tandenborstel.83

Gezondere urinewegenProoidieren hebben een hoog vochtgehalte (65-75%), een rauw voer dieet behaalt dezelfde vochtgehalten. Droogvoer heeft daarentegen maar 10% vocht, waardoor de katten chronisch gedehydrateerd zijn. Dit is nadelig voor de urinewegen. Urine blijft langer in de blaas, de urinewegen worden amper gespoeld… Bij een vochtig dieet worden de urinewegen meermaals per dag gespoeld wat ze dus veel gezonder houdt.84

NadelenEr zijn ook een aantal nadelen, maar deze wegen eigenlijk niet op tegen de voordelen:

de samenstelling is enorm belangrijk. Wanneer niet alles in de juiste dosis wordt toegevoegd krijg je een dieet dat uit balans is, wat problemen geeft op termijn;

het kost meer tijd dan het voeren van commercieel voer. Men moet zich vooraf goed informeren over hoe een menu te maken. Men moet het vlees bestellen of gaan halen en alles in juiste proporties verdelen;

je moet het vlees kunnen stockeren, dus je hebt een grote diepvries nodig; risico’s bij het niet-correct voeren van botten (splinters, botten die vast komen te zitten); hygiëne is zeer belangrijk met het oog op bacteriën.

o toxoplasmose is een risico voor de persoon die het eten klaarmaakt. Een goede hygiëne is vereist, zodat de overdracht minimaal is;

o campylobactor komt ook vaak in opspraak bij rauw vlees. Nochtans is er nog geen sprake geweest van een echte ziekte uitbraak bij huisdieren;

o er wordt vaak gesproken over salmonella als een groot gevaar bij rauwvoer. Volgens experten vormt dit geen bedreiging voor katten omdat hun spijsverteringsstelsel zo kort en snel is, wat de bacterie niet veel kans geeft om te vermenigvuldigen.85

81 http://www.worldofdani.com/feline_diabetes_en_obesitas.htm82 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat83 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat84 http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat85 http://www.littlebigcat.com/health/the-dangers-of-a-raw-diet/

36

Nadelen specifiek voor KVV:

aangezien het gemalen is, heeft het geen reinigend effect op het gebit (er moet niet gescheurd worden);

aan de meeste KVV’s zijn een beetje granen toegevoegd. Wel veel minder dan in brokken; veel meer orgaanvlees dan wanneer je een standaard dieet volgt om het zelf samen te

stellen; er worden stoffen aan toegevoegd zoals bewaarmiddelen en soms smaak- en kleurstoffen; het is iets duurder dan wanneer je het zelf samenstelt.86

AandachtspuntenZelf het dieet van de kat samenstellen heeft zoals gezegd heel wat voordelen, maar er zijn ook een aantal aandachtspunten:

één van de belangrijkste aandachtspunten is de samenstelling en variatie van het dieet. Men moet zich vooraf goed informeren over rauwvoer. Doet men dit niet dan bestaat de kans op een ongebalanceerd dieet, wat slechter is dan het commerciële droogvoer. Dit is de grootste zorg van dierenartsen en de hoofdreden waarom ze commercieel voer aanraden (Ronse, 2011);

botten zijn een essentieel onderdeel van rauwvoer. Wanneer men enkel het vlees geeft, is het menu uit balans aangezien vlees zeer weinig calcium bevat. Een heel belangrijk aandachtspunt is de calcium/fosfor balans. De ideale c/p balans komt op 1.2:1, schommelingen tussen 1.17:1 – 1.4:1 zijn toegestaan (Pierson, 2010). Wanneer men hier geen rekening mee houdt en te lang verkeerd voert, kan de kat last krijgen van hyperparathyroidie (overactieve bijschildklier) of hypocalciëmie (verlaagd calciumgehalte in het bloed).87 Calcium in rauwe botten is beter opneembaar voor katten dan deze uit beendermeel. Botten bevatten daarnaast nog tal van andere mineralen en zijn onderdeel van het natuurlijke dieet van de kat;

wanneer de kat ziek is, moet men hier zeker rekening mee houden bij de samenstelling van het dieet;

men moet opletten waar men het vlees koopt. Het is beter het rechtstreeks te kopen van een verdeler (liefst nog biologisch, zonder gebruik van antibiotica en hormonen) dan uit de supermarkt i.v.m. de kwaliteit;

men moet opletten voor het teveel aan vet van het vlees van boerderijdieren; opletten met te scherpe of te grote botten. Wie op veilig wil spelen, gebruikt het best

beendermeel; de rauwe voeding voor katten moet altijd vers zijn;88

men moet het voer ook echt rauw geven en niet gekookt. Het uitgangspunt van rauwvoer is tegemoet komen aan het natuurlijke voer van het dier. Wanneer het gekookt wordt, verminderen de waardevolle bestanddelen (vitaminen, mineralen, aminozuren). Hierdoor kan de kat minder voedingsstoffen opnemen. Het kookproces verandert de chemische

86 http://www.voerwijzer.com/artikelen/wat-een-goede-kvv87 http://www.felinenutrition.net88 http://www.rawmeatybones.com

37

samenstelling van de voedingsmiddelen waardoor ze minder goed worden opgenomen. Botten kunnen splinteren door ze te koken, wat ze gevaarlijk maakt.89

Welke natuurlijke voedingsmiddelen zijn geschikt voor de kat?Niet elk gedeelte van het dier is even interessant om in het rauwvoer te verwerken. Hieronder een opsomming van goede ingrediënten voor het dieet van de kat:

men moet een mix gebruiken van vlees, botten en organen; variëteit is belangrijk om een gebalanceerd dieet te bekomen; wilde, hele prooidieren met een laag vetgehalte (ratten, muizen, konijnen) en gevogelte zijn

de beste voedselbronnen; slachtafval (lever, longen, strot, hart, pens, boekmaag herkauwers); rauwe bevleesde botten; kip, kalkoen en hun karkassen; bijproducten van kip: koppen, poten, nekken en vleugels; rund en vis wordt minder gegeven, aangezien dit minder overeenkomt met wat ze in de

natuur eten, maar het kan wel.

Wanneer men het vlees aanbiedt met botten in een groot stuk waar ze veel aan moeten trekken, scheuren en knagen, worden ook de tanden goed verzorgd en gereinigd.90 Belangrijk hierbij is wel dat dit niet de oude tandplak verwijderd. Dit helpt wel nieuwe voorkomen (Pierson, 2010).

Welke voedingsmiddelen moet men vermijden?Zoals hierboven vermeld werd, zijn er ingrediënten die men beter vermijdt:

te veel vlees zonder botten (niet gebalanceerd); varkensvlees (kans op ziekte van Aujeszky); te veel groenten (idem); te scherpe, te grote en gekookte botstukken (kunnen vast zitten of ingeslikt worden); uien, knoflook (giftig).91

89 http://feline-nutrition.org90 http://www.rawmeatybones.com91 http://www.rawmeatybones.com

38

SupplementenRauwvoer geven is in het begin niet zo eenvoudig. Men moet rekening houden met de toevoeging van supplementen zoals vitaminen, mineralen, vetzure… (wat men niet moet doen met commercieel voer, aangezien deze er al in verwerkt zijn). Deze zijn nodig omdat er verliezen optreden bij het invriezen en bewaren.92

Enkele supplementen:

arachidonzuur methionine vitamine A, B en E zalm- of visolie taurine gejodeerd zout eventueel beendermeel (wanneer men zelf geen botten mixt) (Pierson, 2010).

KwantiteitDe geschatte voedselinname op basis van rauwe, vlezige botten komt voor de gemiddelde huiskat neer op 15-20% van het lichaamsgewicht per week. Een kat met een gewicht van 5 kg heeft dan ongeveer 1 kg kippennekken, vis, konijn of gelijksoortig voer nodig per week (richtlijn).93 Er zijn ook sites waar men kan berekenen hoeveel men van alle ingrediënten nodig heeft, o.a. http://www.prooidier.nl/.

Bot is voornamelijk belangrijk voor het calciumgehalte, maar het is ook erg rijk aan andere mineralen, zoals fosfor. Wanneer een kat een muis opeet, krijgt hij een natuurlijk gebalanceerd dieet omdat hij vlees en botten opeet. Geeft men een zelf samengesteld menu dan moet men rekening houden met de calcium/fosfor verhouding. Er zijn ook bepaalde delen van de kip waar het skelet dikker is, dus waar meer calcium zit (bv. de nek en de rug). Dit is ook het geval met het volledige skelet van een konijn, dit bevat meer calcium dan dat van een kip. Dit zijn allemaal zaken waar men rekening mee moet houden (Pierson, 2010).

Bij een magere kat wordt ook het vel aan het vlees gegeven (extra calorieën), bij een dikkere kat haalt men gemiddeld 75% van het vel eraf. Bij een gezonde kat die goed op gewicht is, haalt men 50% van het vel eraf (Pierson, 2010).

Het extra vet aan het vlees moet men normaal gezien niet verwijderen, aangezien katten in de natuur ook het vet van hun prooien opeten. Zoals reeds gezegd moet men wel opletten met het extra vet van boerderijdieren, omdat deze veel meer vet bevatten dan wat de kat van nature uit gewoon is. Kippenfilet is in principe te mager vlees, maar men mag het wel gebruiken, zolang het slechts 15% van het dieet uitmaakt (Pierson, 2010).

92 http://www.felinenutrition.net93 http://www.rawmeatybones.com

39

http://www.prooidier.nl/

ConstipatieEén van de meest voorkomende problemen die katten ondervinden bij de overgang van een bv. droogvoer naar rauwvoer is constipatie. De oorzaak kan gewoon de overschakeling zijn of door een te grote toevoeging van botten (calcium) (Schenck, 2010).

Katten die rauwvoer eten, gaan minder stoelgang maken dan katten die droogvoer eten. Dit komt omdat er geen overschotten zijn van koolhydraten in het rauwvoer. De stoelgang zal ook een andere consistentie hebben bij het eten van rauwvoer: deze gaat droger zijn en een minder sterke geur hebben (Schenck, 2010).

VoorbeeldreceptenBelangrijk bij de menu’s is de variatie en de juiste samenstelling van alle noodzakelijke ingrediënten. Er bestaat hierover veel informatie op het internet met speciale sites waar men recepten op terugvind, o.a. http://www.barfplaats.nl/. Er zijn ook al echte receptenboeken op de markt, o.a. “Home-prepared dog & cats diets”, van Patricia Schenck (Schenck, 2010).

Voorbeeldmenu 1 VoerMaandag Prooidier (hamster en kuiken)Dinsdag Vlees met bot (konijn, kip of eend)Woensdag Hele prooi (hamster of duif)Donderdag Kuiken en rundsgehakt of kalkoenVrijdag Hele prooi (rest van duif of kwartelZaterdag Vlees met bot (konijn, kip of eend)Zondag Orgaanvlees met ei en kuikenSupplement: 2 x/week Kefir met ei en 2 capsules visolieTabel 4: Voorbeeldmenu 194

Voorbeeldmenu 2 Hoeveelheid voerKippenborst 170 grRijst 60 grZalmolie 5 theelepelsKaliumchloride ¼ theelepelGemalen botten (meel) ¾ theelepelZout 1/8 theelepelMultivitaminen en mineralen 1 tablet/dier/dag (voor kinderen)Taurine 1000 mgTabel 5: Voorbeeldmenu 2 (Schenck, 2010)

Voorbeeldmenu 3 Hoeveelheid voerSpiervlees met gemalen bot of hele karkassen 2 kiloRauw hart 400 grLever (fijngesneden) 200 gr

94 http://www.barfplaats.nl

40

http://www.barfplaats.nl/

Water 2 kopjesEierdooier 4Kelp 1 theelepelRood zeewier 1 theelepelVis/zalmolie 4000 mgVitamine supplement AfhankelijkVitamine E 800 IUVitamine B-complex 200 mgTabel 6: Voorbeeldmenu 395

Een minimale hoeveelheid groenten mag toegevoegd worden, zolang het minder dan 5% van het voer bevat. Wanneer men dit toevoegt, moeten ze wel gestoomd worden zodat deze kunnen verteerd worden (Zolan, 2002).

Wat bij dieren die geen rauwvoer verdragen?Sommige katten eten niet graag rauwvoer of kunnen het niet goed verdragen. Katten die bv spijsverteringsproblemen hebben, starten beter met een gekookt voer om dan eventueel gradueel over te schakelen naar rauwvoer.96

KostenplaatjeDe kostprijs is afhankelijk van het type vlees dat je voert, de verdeler en de kostprijs van de supplementen. Men rekent gemiddeld tussen de 25 – 65 cent per dag.97

Men moet ook rekening houden met de aanschaf van een speciale keukenrobot om de botten te mixen.98

Combinatie rauwvoer en droogvoerHet is geen goed idee om een kat de combinatie van rauwvoer en behandeld voer (met koolhydraten) voor te schotelen. In het onderdeel koolhydraten werd de impact van koolhydraten op het spijsverteringsstelsel reeds besproken. Koolhydraten zorgen voor een basische, alkalische maag. In zo’n omgeving kan rauw voer dus niet goed verteerd worden, waardoor de voordelen van een rauw dieet teniet gedaan worden. De kat wordt ook kwetsbaar voor bacteriële infecties, aangezien de pH waarde van de maag te base is om de verontreinigde bacteriën te vernietigen.99

95 http://www.barfplaats.nl96 http://www.littlebigcat.com97 http://www.voerwijzer.com/98 http://www.voerwijzer.com/99 http://feline-nutrition.org

41

OvergangKatten die overschakelen op een andere voedervorm, zijn hier soms moeilijk in. Dit moet dan geleidelijk aan gebeuren om de stress zo minimaal te houden. Dit geldt niet alleen voor de overgang naar rauw voer, maar voor elke verandering in het dieet (Pierson, 2010).

Algemeen overzicht

Deze tabel geeft de verschillen tussen de besproken voedermethoden op een rijtje.

Brok en blikvoer (van mindere kwaliteit) KVV en rauwvoerDarmflora Niet optimaal omdat de voeding steriel is.

Sommige brokken bevatten wel probiotica, maar dit is toch minder goed dan rauw vlees.

Rauw vlees bevat de nodige bacteriën voor een gezonde darmflora. Dit is bevorderlijk voor de gehele weerstand.

Parasieten en ziektekiemen Parasieten zoals wormen en ziektekiemen van salmonella overleven makkelijk.

Rauw vlees zorgt ervoor dat de maag van de kat zo zuur wordt, zodat parasieten en ziektekiemen die via het voer binnen komen, minder kans hebben.

Gebit Risico op tandsteen doordat het zetmeel in brokken en slechte blikvoeding achterblijft op tanden. Zeker blikvoer geeft een groot risico op tandsteen.

Voeding waar geen graan inzit, geeft minder kans op tandsteen. Zeker wanneer men hele vleesbotten voert.

Anaalklieren Deze voeding geeft een verhoogd risico op problemen, doordat de ontlasting te slap is om de anaalklieren te legen.

Bij een goed menu is er weinig kans op problemen. Rauw voer geeft een stevige ontlasting, die de anaalklieren kan uitdrukken.

Vacht Door de afvalstoffen die ontstaan bij het eten van deze voeding (blik van slechte kwaliteit) kan de vacht dof worden of overmatig ruien.

Bij een goed gebalanceerd rauwvoer wordt de vacht glanzender.

Ontlasting Een groot gedeelte van het voer wordt niet verteerd waardoor de ontlasting vaak slap is. Ook de hoeveelheid is groter.

Er is minder ontlasting en deze is minder slap.

Kosten per dag (ongeveer) Dure brok (Royal canin): 90 cent Goede brok (Orijen): 49 cent Goedkope brok (Naturis): 25 cent

Goedkope KVV: 26 cent Biologische KVV: 65 cent Zelf samenstellen: 30-60 cent

Voedselallergie Komt relatief vaak voor en is moeilijk op te lossen met brokvoer.

Komt af en toe voor, maar is op te lossen met eliminatiedieet.

Belasting organen Door de verhitting, de koolhydraten (in brok) en de synthetische toevoegingen worden de organen meer belast. Er moeten enzymen aangemaakt worden om de koolhydraten te kunnen verteren. De ontgiftingsorganen moeten hard werken om de afvalstoffen af te voeren.

De organen worden minimaal belast bij een natuurlijk voer. De minst belastende voeding is die zonder granen, zonder synthetische mineralen en vitaminen en zonder lever en nieren.

Tabel 7: Overzicht voornaamste verschillen tussen voedermethoden

42

Aanbeveling

Het ideale dieet voor een dier is datgene dat het meest overeenkomt met het voedsel dat het dier in de natuur eet.Op nummer 1 staat het dieet wat ik het meest aanbeveel, zo verder tot en met de minst geschikte voederwijze op nummer 4, droogvoer.

1. Rauw voer dieet – zelf samengesteldHet beste dieet voor de kat is een vers rauwvoer dieet, op voorwaarde dat men het maakt zoals het moet. Wie wil overschakelen naar rauwvoer voor zijn huisdier, mag dus niet zomaar wat stukjes kippenfilet aan zijn kat geven, men moet ook botten toevoegen. Men moet zich vooraf goed informeren naar de nodige ingrediënten en samenstelling. Een middagje surfen op het internet kan al veel duidelijk maken. Wat men in z’n geheel mag geven zijn prooidieren (die men koopt bij een handelaar). Dit lijkt misschien een beetje luguber, maar men moet denken aan het welzijn van onze huisdieren. Deze prooidieren zijn toch al dood, dan kan men ze beter voor een goed doel gebruiken: de gezondheid van onze kat. Het is dus het beste dieet wanneer het wordt bereidt met voldoende afwisseling, de juiste samenstelling van ingrediënten en eventueel met de nodige supplementen. Een zieke kat of een kat met speciale voedingsnoden vraagt wel een aangepast dieet. Hier moet men dan ook zeker rekening mee houden. Wanneer men alle voor- en nadelen goed bekijkt, ziet men dat commercieel voer hier echt niet tegenop kan. Het is gewoon heel belangrijk dat we onze dieren een dieet voorschotelen dat overeenkomt met wat ze in de natuur eten. Wie niet genoeg tijd heeft, schrik heeft om eraan te beginnen of van zichzelf weet dat hij/zij niet genoeg aandacht heeft voor de juiste samenstelling van de diëten, kan beter kiezen voor een goed KVV voer (liefst een merk dat geen granen gebruikt en zo weinig mogelijk chemische stoffen) of een premium natvoer. Sommige dierenartsen staan weigerachtig tegenover een rauwvoerdieet omdat niet iedereen deze klaarmaakt zoals het hoort, waardoor er tekorten of overmaten kunnen ontstaan.

2. KVVKVV heb ik op nummer 2 gezet. Het gaat hier ook om rauwvoer, wat dus heel belangrijk is voor de katten. Net zoals bij blik- en droogvoer heb je hier ook verschil in kwaliteit. Het is belangrijk dat men een KVV geeft waar weinig tot geen granen inzit, en waar zo weinig mogelijk chemische stoffen in gebruikt zijn. Het nadeel hierbij is dat je niet meer precies weet wat er allemaal inzit omdat je het zelf niet maakt.Het voordeel is dat het je minder tijd kost en je moet niet zelf uitrekenen wat je kat nodig heeft. Voor wie net wil starten met rauwvoer kan dit een goed begin zijn.

44

3. Blikvoer Een premium blikvoer zet ik zelf op nummer 3. Hier zijn de ingrediënten opgewarmd tijdens het productieproces, waardoor de voedselwaarde lager ligt. Het is ook heel duur waardoor het bijna onbetaalbaar wordt, voor een gezin met meerdere katten. Het heeft wel als voordeel dat het makkelijk is. Je neemt gewoon een potje wanneer het “etenstijd” is. Bij KVV en rauwvoer moet je er vooraf aan denken omdat het moet ontdooid worden, alhoewel dat ook snel een routine wordt. Het is wel een veel betere keuze dan droogvoer, omwille van het vochtgehalte en de herkenning van de ingrediënten. Een supermarktblikvoer hoort hier dus niet bij. Bij deze merken zijn de voedingsstoffen van veel mindere kwaliteit en er zitten ook veel meer koolhydraten in. Het enige voordeel dat je hier nog bij hebt is het hoge vochtgehalte.

4. DroogvoerDroogvoer zet ik op de laatste plaats, ook de voorgeschreven dierenartsdiëten.Alle droogvoeren, ook de premium merken, gebruiken veel te veel koolhydraten, wat de kat dus absoluut niet kan gebruiken bij haar vertering.De mensen worden veel te weinig ingelicht door deze miljoenenindustrie, sterker nog, ze worden als het ware bedot door hen. De dierenvoederfabrikanten weten heel goed dat de katten de brokken zonder coating absoluut niet zouden opeten. Dus gaan ze de consument (en de katten) belazeren door er een lekker laagje om te doen…Hierdoor verkiezen sommige katten de brokjes boven het voedsel dat wel goed voor hen is.Men kan het vergelijken met de mens: sommigen onder ons eten ook liever frieten, dan een gezond slaatje. Dit wil daarom niet zeggen dat die frieten beter zijn voor ons.De lijst van droogvoer-gerelateerde ziekten is best lang, wat de meeste kattenhouders niet weten omdat ze niet worden ingelicht. De meeste dierenartsen zijn ook partijdig omdat ze een overeenkomst hebben met een bepaalde consument omwille van de voorgeschreven diëten. Wie toch droogvoer wil blijven geven, moet rekening houden met de ingrediënten. Een aantal voorbeelden van betere premiummerken zijn:

Acana Orijen Almo Nature

45

Wat geef ik zelf aan mijn kattenIk moet toegeven dat ook ik volledig verkeerde voeding gaf aan mijn katten, uit onwetendheid.Ik ben dan ook ontzettend blij dat ik met deze opdracht gekozen heb voor het dieet van katten.Ik dacht dat ik goede premiumvoeding gaf, Royal Canin, uit de dierenwinkel en van bij de dierenarts (voor gecastreerde katers). Af en toe gaf ik een potje natvoer als extra (wel van een premiummerk). Ik dacht altijd dat natvoer goed was voor een extra smaakje, maar verder van onderschikte kwaliteit was t.o.v. droogvoer van een premiummerk. Ik vond het ook te duur om dat als enige voer te geven. Ik heb 2 katten en zo’n blikje kost rond 1 €/blik, dat zou dan minstens 4 €/dag zijn…Door deze opdracht heb ik dan ook andere inzichten gekregen. Ik zou graag overschakelen naar het zelf maken van rauwvoer. Ik heb er wel een beetje schrik voor, eerlijk gezegd. Dus ik denk dat ik ga starten met KVV en af en toe een prooidier zal geven. Jammer genoeg woon ik niet in Nederland, waar ze fantastische sites hebben die ook al mixen aanbieden die je zelf nog moet verwerken of waar ze zakken prooidieren verkopen en aan huis leveren… Voorlopig heb ik op de site www.zooplus.nl een grote bestelling premium natvoer gedaan (waarbij je deze in grote aantallen kan kopen, wat het een pak goedkoper maakt). Hier in de buurt is een reptielendierenwinkel die ook prooidieren verkoopt. Daar ga ik deze week ook eens kijken, hoewel ik het een beetje ongemakkelijk vindt als dierenvriend… Maar alles voor de gezondheid van mijn huisdieren. Ik ben nu aan het rondhoren waar ik hier een goede handelaar kan vinden en dan start mijn “rauwvoer avontuur”…

46

http://www.zooplus.nl/

Lijst van figuren

FigurenFiguur 1: Kat eet prooi............................................................................................................................4Figuur 2: Verschil nutriëntenpercentages in droog- en natvoer...........................................................16Figuur 3: Productielijn droogvoerproductie.........................................................................................18Figuur 4: Verschillende temperatuurzones bij het drogen ..................................................................19Figuur 5: Prescription diets van Hills....................................................................................................22Figuur 6: Premium voer........................................................................................................................24Figuur 7: Supermarkt natvoer, te mijden!............................................................................................24Figuur 8: 10 stappen in productieproces natvoer.................................................................................24Figuur 9: Voorbeeld stoomsterilisator..................................................................................................25Figuur 10: Voorbeeld destillator (retort)..............................................................................................25Figuur 11: Verschillende temperatuurzones in destillator. Destillator diagram...................................25Figuur 13: KVV in plastieken bakje.......................................................................................................30Figuur 12: KVV in worstjesvorm...........................................................................................................30Figuur 14: Hele prooidieren ............................................................................................................30Figuur 15: Volledige eendenkarkassen (vleesbot)................................................................................30Figuur 16: Kalkoendijvlees (spiervlees) ............................................................................................30Figuur 17: Kippenhartjes (orgaanvlees)................................................................................................30Figuur 18: Mix van gemalen kipkarkas, parelhoennekken, kalkoendlijvlees, eendenvlees, lamsnier en biologische eendenhartjes...................................................................................................................31Figuur 19: Resultaat van mix, figuur 22 ..................................................................................31Figuur 20: Vleesmolen ............................................................................................31

TabellenTabel 1: Biolgische waarde proteïnen....................................................................................................8Tabel 2: Vitaminenverlies tijdens productieproces en bewaring gedurende 18 maanden).................19Tabel 3: Vitaminenverliezen bij het produceren en bewaren van nat kattenvoer ...............................26Tabel 4: Voorbeeldmenu 1...................................................................................................................38Tabel 5: Voorbeeldmenu 2 ..................................................................................................................38Tabel 6: Voorbeeldmenu 3 ..................................................................................................................38Tabel 7: Overzicht voornaamste verschillen tussen voedermethoden ........................................................40

VergelijkingenVergelijking 1: Vitaminenverlies bij droog en natvoer .........................................................................16Vergelijking 2: Vergelijking kostprijs premium droog- en natvoer.......................................................28

47

Bronnen

BoekenHand, M.S., Thatcher, C.D., Remillard, R.L., Roudebush, P. (2000). Small Animal Clinical Nutrition: 4th edition. Missouri: Walsworth Publishing Company.

Schenck, P. (2010). Home-prepared dog & cat diets: Second edition. Iowa: Blackwell Publishing.

Elektronische artikelsPierson, L. (2010). Feeding your cat: Know the basics of feline nutrition. Gevonden op 24 oktober 2011 op internet: http://www.homevet.com/petcare/feedingyourcat.html.

Zoran, D.L. (2002). The carnivore connection to nutrition in cats. JAVMA Vet Med Today, 221 (11), 1559-1567. Gevonden op 20 oktober 2011 op internet: http://www.rawessentials.co.nz/media/documents/website%20-zorans_article.pdf

Internet (Allen gevonden tussen 15 oktober en 25 november 2011)http://gezondheid.noorseboskatten.net/bestanden/literatuur/Dieetvoeders/KattenvoederLexicon.htm. http://feline-nutrition.orghttp://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cathttp://fnae.org/basics.htmlhttp://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/histidine.htmlhttp://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/threonine.htmlhttp://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/valine.htmlhttp://ian-shoust.suite101.com/should-cats-be-fed-canned-food-a338184http://image.made-in-china.com/2f0j00uebThrFcZMzj/Pet-Food-Extruder-SLG-.jpghttp://kattenvoeders.wordpress.com/category/vers-vlees-voedingen/kvv-kompleet-vers-voer/http://lorie-huston.suite101.com/choosing-the-best-food-for-a-healthy-cat-a172265http://maxshouse.com/feline_nutrition.htmhttp://media.photobucket.com/image/kat%20eet%20prooi/needonline/IMG_1822.jpghttp://mediatheek.thinkquest.nl/~llb054/parse.php?l=nl&f=dutch/s_p/chemisch.htmlhttp://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/11873-aminozuren-onmisbaar-voor-een-gezond-lichaam.htmlhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Leucinehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Methioninehttp://nl.wikipedia.org/wiki/Taurinehttp://www.asia.ru/images/target/photo/51064152/Horizontal_Sterilizer.jpghttp://www.barfplaats.nl/.http://www.carnibest.nl/http://www.chemieforum.nl/forum/index.php?showtopic=2772http://www.cm.be/nl/121/bewustgezond/gezondleven/voeding/voedingssupplementenenvitaminen/index.jsphttp://www.degezondheidswinkel.be/cat-mix-1868-prd1.htmhttp://www.dierenartssamyn.be/nl/?page_id=113http://www.ergogenics.org/fenugriek.htmlhttp://www.felinenutrition.net

48

http://www.felinenutrition.net/

http://www.barfplaats.nl/

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/11873-aminozuren-onmisbaar-voor-een-gezond-lichaam.html

http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/11873-aminozuren-onmisbaar-voor-een-gezond-lichaam.html

http://lorie-huston.suite101.com/choosing-the-best-food-for-a-healthy-cat-a172265

http://image.made-in-china.com/2f0j00uebThrFcZMzj/Pet-Food-Extruder-SLG-.jpg

http://ian-shoust.suite101.com/should-cats-be-fed-canned-food-a338184

http://gezondheidsweb.blogspot.com/2008/11/valine.html

http://fnae.org/basics.html

http://feline-nutrition.org/nutrition/the-benefits-of-a-raw-diet-for-your-cat

http://gezondheid.noorseboskatten.net/bestanden/literatuur/Dieetvoeders/KattenvoederLexicon.htm

http://gezondheid.noorseboskatten.net/bestanden/literatuur/Dieetvoeders/KattenvoederLexicon.htm

http://www.homevet.com/petcare/feedingyourcat.html

http://www.gelukkigdier.nlhttp://www.herba-belgie.be/info/voedingsupplementen/vitamines/vitamine-d http://www.hillspet.be/Products/PrescriptionDiet.aspxhttp://www.libertyprocess.biz/Biz%20Image%20Folder/single-BASKET-RETORT-FOR-WEB.jpghttp://www.licg.nl/12t/praktisch/kat-aanschaf-en-verzorging/voeding-van-uw-kat.htmlhttp://www.littlebigcat.com/health/why-cats-need-canned-food-2/http://www.medpets.be/hills+caninefeline+ad/http://www.natuurlijkerwijs.com/aminozuren.htm#fenylalanine_http://www.natuurlijkerwijs.com/aminozuren.htm#tryptofaan_http://www.prinspetfoods.nl/kat/voeding/de-voeding-van-uw-kat.htmlhttp://www.prooidier.nl/. http://www.prooidier.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=21&Itemid=53http://www.rawmeatybones.comhttp://www.vetinfo.comhttp://www.voerwijzer.com/http://www.worldofdani.com/feline_diabetes_en_obesitas.htmhttp://www.zooplus.nl/

49

http://www.voerwijzer.com/

http://www.vetinfo.com/

http://www.rawmeatybones.com/

http://www.prooidier.nl/

http://www.medpets.be/hills+caninefeline+ad/

http://www.libertyprocess.biz/Biz%20Image%20Folder/single-BASKET-RETORT-FOR-WEB.jpg

http://www.hillspet.be/Products/PrescriptionDiet.aspx

http://www.gelukkigdier.nl/

Kattenvoeding uitwerking

Documents

Transcript of Kattenvoeding uitwerking