BUREAU VOORMANAGEMENT VAN DIVERSITEIT

LIDA van den BROEK

DE IRONIE VAN GELIJKHEID OVER ETNISCHE DIVERSITEIT OP DE WERKVLOER

LIDA M. VAN DEN BROEK

De wens gelijk te behandelen (maatschappelijke ideologie van gelijkheid)

Een dagelijkse praktijk van ongelijkheid

Paradox:

75% autochtone Nederlanders staan positief t.o. allochtone collega’s

50% allochtone Nederlanders ervaart discriminatie

• 10 interculturele cases

• 2 experimentele onderzoeken

• Conclusies

• Ik haal 3 aspecten uit de literatuur

• Ga in op het experimentele onderzoek

• Illustreer de bevindingen (cases)

Onderzoek:Zichtbaar maken en beschrijven van de paradox in interetnische

samenwerkingsrelaties

Resultaten casestudie 1

Van de prins geen kwaad:Dagelijkse praktijk van ongelijke behandeling wordt

onzichtbaar gemaakt

Partners in crime:Zowel autochtonen als allochtonen spelen een rol

Resultaten casestudie 1

3 mechanismen:• Selectieve waarneming: wat we wel en niet

onder ogen (willen) zien• Perceptuele vertekening: de betekenis die we

geven aan wat we zien• Personificatie: het aan de persoon toeschrijven

van wat we (willen) zien

Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke

gevallen gelijk behandeld (art.1)

Iedereen is gelijk iedereen is hetzelfde

Hetzelfde (‘Sameness’) is de norm

‘Hetzelfde’ is gewoon / normaal / goed)‘Anders’ is niet gewoon, niet goed

Traditioneel racisme• Essentialistisch/biologisch• Inferioriteit• Uiterlijk kenmerken

Kenmerken:• Ernstige, heftige en

kwaadaardige vormen van haat en geweld tegen en belediging van zwart

Modern racisme• Iedereen is gelijk• Gedrag (cultuur)• Gevolg van (zgn.) achterstand en

(zgn.) cultuurverschil

Kenmerken:• Subtiele uitsluiting, marginalisering,

onderwaardering en repressie in de routine van alledag (Essed)

• Indirect, bedekt, onbewust en onbedoeld• Gelijkwaardigheid is een feit• Nederlanders voelen zich gediscrimineerd• Tolerantie, overwaardering, ongemak,

voorzichtigheid, angst• Afstand en vermijding

Het begrip: racisme

Verschillende invulling van het begrip racisme

Autochtone invulling:• Als het zo bedoeld is• Bewust / intentioneel

Allochtone invulling:• Idem +• Onbedoeld (effect /

ervaring)

Gevolg:Zelfde situatie, verschillende

beoordelingFebe Deug 2009

Voorbeelden selectieve waarneming

- Marokkaanse jongeren- Taal gebruik- Ze passen zich niet aan- kwaliteit

1e Experimenteel onderzoekNajib/Peter

• Najib/Peter moeten nieuwe machine leren• Hans moet ze inwerken• Uitleg van Hans is onduidelijk• Najib/Peter doen het goed/fout

Aardig 1---------------------9 onaardigdom 1---------------------9 slimgeschikt 1---------------------9 ongeschikt

Gedrag van Najib/Peter is te verklaren door:De situatie 1---------------------9 zijn persoon

Ongelijke beoordeling op werkgerelateerde competenties

Rachid (justitiele jeugdinstelling)

Laks: te laat komen; te vroeg weg; krantje lezen; andere dingen doen etc.

• Selectief: anderen vertonen zelfde gedrag, valt minder op.

• Perceptueel: slordig vs niet-professioneel• Personificatie: geen goede groepswerker + koppeling aan cultuur

De drie mechanismen

(selectieve waarneming, perceptuele vertekening, personificatie)

vervormen de dagelijkse werkelijkheid.

DE ONGELIJKE BEHANDELING LIJKT DAARDOOR GERECHTVAARDIGD

2e experimentele onderzoek

Najib/PeterGelijkheid / verschil

De ironie van gelijkheid

Van de Prins geen kwaad

Dagelijkse praktijk van etnische ongelijkheid:• Systematische onderwaardering van kwaliteiten• Dominantie monoculturele waarden in een multiculturele organisatie (samenleving)

Partners in crime

• Rol van allochtonen:Rol allochtone Nederlanders:• Confrontatie vermijdende interpretaties en taalgebruik waardoor

de mythe van gelijke behandeling in stand wordt gehouden

• Ineffectief slachtoffergedrag (onder functioneren)

•

Praktische implicaties

Praktische implicaties

1. Managen niet op gelijkheid maar op verschil

2. Alledaags racisme bespreekbaar maken

3. Bussiness not as usual paradigma shift: omgaan met cultuurverschillen