Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven - rtl.nl · Zakelijke dienstverlening Kansen voor...

ABN AMRO BankGroup Risk Management - Sector Research

HET CHINESE GROEIWONDER Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven

ABN◆AMRO

Colofon

Deze studie is uitgevoerd in opdracht van de afdeling

Marketing Corporate Clients van ABN AMRO Bank

N.V. De publicatie is samengesteld door Group Risk

Management - Sector Research.

Auteurs

Erik Brommer

Eric Huliselan

Distributie:

ABN AMRO Marketing Corporate Clients

Contactpersoon: Machiel Sangers

e-mail: [email protected]

Telefoon: 020-6283312

Disclaimer

De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn

gebaseerd op door ABN AMRO Sector Research

vergaarde informatie, die op zorgvuldige wijze is

verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen

van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld

voor in deze publicatie eventueel aanwezige

onjuistheden.

© ABN AMRO, Juni 2005

Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik.

Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze

publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor

schriftelijk toestemming is verkregen van

ABN AMRO Bank.

ABN AMRO BankGroup Risk Management - Sector Research

HET CHINESE GROEIWONDER Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven

INTRODUCTIE

IN MAART 2005 maakte ABN AMRO Sector Research een rapport over de

gevolgen van de economische ontwikkeling van China voor een negental

wereldwijde sectoren zoals de olie- en gasindustrie, de staalindustrie en de

consumentenelektronica-industrie. In dit rapport, getiteld ‘Chinese growth

scenario’s: impact on industries’1) , is uitgegaan van een drietal toekomst-

scenario’s van de Chinese economie. Deze scenario’s zijn samen met het

Economisch Bureau van ABN AMRO vastgesteld.

Naar aanleiding van het rapport kwamen er vele verzoeken, zowel intern als

extern, om de conclusies door te trekken naar het Nederlandse bedrijfsleven,

in het bijzonder naar het MKB en het Grootbedrijf. Ruwweg verstaan wij on-

der ‘Grootbedrijf’ een bedrijf dat zich bevindt tussen het MKB en het segment

van de multinationale of beursgenoteerde bedrijven.

Het onderhavige rapport start met een uitgebreide samenvatting over twee

hoofdstukken van het rapport ‘Chinese growth scenario’s: impact on indu-

stries’. De analyse is interessant voor het MKB en het Grootbedrijf vanuit een

positie als toeleverancier aan bijvoorbeeld multinationals in de beschreven

sectoren. Voordat dit aan de orde komt, wordt ingegaan op de Nederlandse

export naar en de import vanuit China. Tenslotte volgt een beschrijving van

de kansen die de huidige en toekomstige Chinese groei biedt aan een tiental

Nederlandse sectoren.

1) Het rapport kan worden aangevraagd via e-mail: [email protected]

INHOUDSOPGAVE

Samenvatting 5

Economische ontwikkeling China 6

Effect van scenario’s op sectoren wereldwijd 6

Handel tussen China en Nederland. 8

Effect van China op Nederlandse sectoren 11

Agrarische sector 11

Voedingsmiddelenindustrie 12

Metaal- en machine-industrie 12

Textiel- en kledingindustrie 13

Duurzame consumentengoederen industrie 13

Handel 14

Grootwinkelbedrijven, inkoopcombinaties 14

Transport 14

Zakelijke dienstverlening 15

Toerisme 15

Het Chinese groeiwonder | Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven pagina 4


SAMENVATTING

De Chinese economie heeft zich spectaculair ontwikkeld, maar dreigt nu oververhit te raken. De Chinese

overheid stuurt aan op een zachte landing van de economie. Hierbij zal het groeitempo geleidelijk vertraagd

worden. Een harde landing (met een tijdelijke crisis) en een langdurige crisis zijn echter niet uit te sluiten.

De gevolgen voor sectoren wereldwijd zijn als volgt:

w Bedreigd in alle scenario’s: staalindustrie, kapitaalgoederenindustrie, textielindustrie,

consumentenelektronica-industrie

w Profiteren in alle scenario’s: landbouw, mijnbouw, olie- en gasindustrie

w Effect afhankelijk van scenario: chemische industrie (vooral bij langdurige crisis sterk bedreigd)

w Beperkt effect in alle scenario’s: auto-industrie

Het MKB en het Grootbedrijf in Nederland worden op twee manieren beïnvloed. In de eerste plaats zijn zij

gezamenlijk prominent aanwezig in de Nederlandse landbouw, de kapitaalgoederenindustrie en de textiel-

industrie. Daarnaast kunnen MKB en Grootbedrijf ook als toeleverancier fungeren van de negen sectoren die

hiervoor zijn vermeld. Dat betekent bijvoorbeeld dat een toeleverancier van de staalindustrie met afnemers krijgt

te maken die moeilijke tijden tegemoet gaan, terwijl toeleveranciers van de olie- en gasindustrie garen kunnen

spinnen bij de ontwikkelingen in China.

Wanneer specifiek wordt ingegaan op Nederlandse sectoren waar MKB en Grootbedrijf een belangrijke rol

spelen, zijn de volgende kansen te signaleren:

Kansen door China voor MKB en Grootbedrijf in Nederland

Agrarische sector Kansen voor zeevisserij, sierteelt en zaadveredeling.

Ook voor consultancy en productie in China.

Voedingsmiddelenindustrie Exportkansen voor premium voedingsmiddelen.

Metaal- en machine-industrie Exportkansen voor geavanceerde producten. Intellectueel eigendomsrecht

knelpunt voor productie in China.

Textiel- en kledingindustrie China wordt steeds meer ‘de werkplaats’ van deze industrie.

Duurzame consumenten-

goederen industrie

Exportkansen voor merkproducten gericht op statusbewuste

Chinese consument.

Handel China als leverancier van breed spectrum van scherp geprijsde producten.

Grootwinkelbedrijven,

inkoopcombinaties

China als leverancier van breed spectrum van scherp geprijsde producten.

Steeds meer aansturing van productie van huismerken in China zelf.

Transport Marktkansen voor koeriersdiensten, zeevaart- en luchtvaartbedrijven.

Sectoren rondom Schiphol en Rotterdamse haven profiteren mee.

Kansen voor logistieke dienstverleners in China zelf.

Zakelijke dienstverlening Kansen voor adviseurs van Nederlandse ondernemers die zaken doen met

China. Tevens kansen voor ingenieursbureaus in China zelf.

Toerisme Souvenirwinkels, merkartikelenwinkels en typisch Nederlandse attracties

profiteren van massale toestroom van fors bestedende Chinese toeristen.


ECONOMISCHE ONTWIKKELING CHINA

China maakt een spectaculaire economische ontwikkeling door. De Chinese economie is vanaf 1980 met een

gemiddelde van meer dan 9 procent per jaar gegroeid. Uitzonderingen waren de jaren 1989 en 1990, toen,

na het incident op het plein van de Hemelse Vrede, er sprake was van een harde landing van de groei van het

BBP naar zo’n 4 procent. De basis van de groei wordt gevormd door de introductie van marktmechanismen in

het socialistische systeem. Inmiddels vertoont de Chinese economie tekenen van oververhitting. Zo zorgt de

extreme snelheid, omvang en reikwijdte van investeringen in China voor inflatiedruk. De Chinese autoriteiten zijn

zich terdege bewust van de dreiging van oververhitting en hebben stappen genomen om de economie op een

zachte landing af te sturen. Bij een zachte landing zal de economische groei geleidelijk gaan vertragen.

Tot dusver hebben de verkrappende maatregelen echter weinig effect gehad. Verschillende scenario’s zijn nu

denkbaar: zal China alsnog een zachte landing kunnen bewerkstelligen, of zal het land een harde landing maken

of zelfs in een crisis belanden als de maatregelen onvoldoende blijken om de economie af te koelen.

Per scenario zal de economische groei zich ontwikkelen zoals in tabel 1 is weergegeven. Zoals te zien is, zal

bij een harde landing sprake zijn van een korte scherpe terugval in 2006, waarna het ingezette groeipad weer

gewoon gevolgd gaat worden. In wezen zal er dan sprake zijn van een tijdelijke crisis.

Tabel 1. Toekomstscenario’s, in procenten groei van Chinese BBP

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Zachte landing 9,3 9,3 8,1 7,2 6,9 7,4 6,1

Harde landing 9,3 9,3 7,1 3,1 6,4 10,4 8,1

Langdurige crisis 9,3 9,3 7,1 5,1 5,3 2,8 5,0Bron: ABN AMRO

EFFECT VAN SCENARIO’S OP SECTOREN WERELDWIJD

Elk scenario heeft zo zijn eigen effect op sectoren wereldwijd. Het effect zal sterk afhankelijk zijn van de bij de

betrokken scenario te verwachten ontwikkeling van de import en export van China. De drie toekomstscenario’s

zijn losgelaten op een negental wereldwijde sectoren. In deze sectoren bevinden zich nogal wat spelers die de

wereld als hun speelveld zien. Het effect op de geselecteerde sectoren is in te delen in vier hoofdgroepen:

w Profiterende sectoren in alle scenario’s

w Bedreigde sectoren in alle scenario’s

w Effect sterk afhankelijk van scenario

w Beperkt effect in alle scenario’s

PROFITERENDE SECTOREN

Ondanks dat China behoorlijke grondstoffenreserves heeft, bijvoorbeeld kolen en zink, is het voor een heel groot

gedeelte afhankelijk van de wereldmarkt. De mondiale mijnbouwindustrie bijvoorbeeld kan de Chinese honger naar

ijzererts, koper en halffabrikaten voor de productie van aluminium bijna niet aan, met als resultaat dat de prijzen voor

deze producten sterk zijn gestegen. De recente stijging van de olieprijs wordt ook gedeeltelijk toegeschreven aan de

onstuimige Chinese groei. De wereldwijde olie- en gasindustrie zal voor langere tijd kunnen profiteren van hogere

prijzen als gevolg van de sterke importafhankelijkheid van China. Hoewel bij een langdurige crisis het sentiment op

de oliemarkt wel zal worden aangetast, zal de onderliggende volume groei dit kunnen compenseren. Tot slot is de

verwachting dat bepaalde segmenten van de agrarische sector ook zeker kunnen profiteren onder de diverse groei

scenario’s. Zo is er al een massale import van bijvoorbeeld sojabonen op gang gekomen. Verder zal de toenemende

welvaart in China ook zorgen voor een verschuiving in het eetpatroon, naar analogie van andere opkomende markten in

Azië, waar sprake is van een langzame maar gestage transitie van rijst naar graan en van een stijgende vleesconsumptie.


BEDREIGDE SECTOREN

In de afgelopen twee jaar zijn de ontwikkelingen van de Chinese economie de belangrijkste graadmeter

geworden van de mondiale staalindustrie. Tot oktober 2004 was China een uitgesproken netto importeur

voor de meeste staalproducten, maar in het laatste kwartaal bleek dat China zich razendsnel kan ontwikkelen

tot een netto exporteur. Aanvankelijk leek de groei van de wereldstaalprijs alleen maar te worden geremd,

maar intussen is er zelfs een prijsdaling ingezet. Het tempo van de prijsdaling zal worden bepaald door de

werkelijke economische ontwikkeling waarbij voor de relatief dure westerse staalindustrie het crisisscenario een

horrorscenario is. De mondiale kapitaalgoederenindustrie heeft veel van China te duchten. Terwijl China zelf

sterk afhankelijk zal blijven van de import van hoogwaardige kapitaalgoederen, zal China’s positie op de mondiale

markt voor laagwaardige kapitaalgoederen onder alle scenario’s gestaag worden verstevigd.

De aanhoudende uitbreiding van de binnenlandse productiecapaciteit staat hier borg voor. De effecten van de

sterke Chinese groei (en met name export) zijn het best voelbaar in de textielindustrie. De enorme groei van

het marktaandeel van de Chinezen heeft geleid tot veel onrust wereldwijd. Lage-kosten-producenten van textiel,

in bijvoorbeeld Turkije maar ook in Latijns Amerika, ondervinden steeds meer moeite om te concurreren met

Chinees textiel. De geëxporteerde deflatie op de textielmarkt dient als waarschuwingssignaal voor veel andere

sectoren. Textiel is het voorbeeld van hoe China zich ontwikkelt tot de ‘fabriek van de wereld’. Het effect op de

consumentenelektronica-industrie is ook ongekend groot, maar het karakter van het effect is toch duidelijk

anders. De sterk gegroeide export van dit type producten uit China heeft voor een groot deel betrekking op de

export van producten onder de vlag van Westerse en Japanse multinationals. Veel Chinese fabrieken houden

zich bezig met assemblage van deze producten.

EFFECT STERK AFHANKELIJK VAN SCENARIO

Ook in het zachte landing scenario zal China sterk afhankelijk blijven van de import van chemische producten.

Wel zal de westerse chemische industrie gevoelig zijn voor de ontwikkeling van de Chinese capaciteitsgroei

waardoor de kans op een wereldwijd overschot blijft. In het harde landing scenario zal de trendmatige groei

van de markt voor chemische producten sterk vertragen in 2006 en 2007. Juist op dat moment komt de

Chinese productiecapaciteit, die nu wordt opgebouwd, op stoom. Het resultaat zal zijn dat hoge-kosten

producenten in de Verenigde Staten en West Europa enkele magere jaren voor de boeg hebben als gevolg

van het prijsdrukkende effect van de Chinese importdaling. Daarna zal de situatie zich verbeteren omdat niet

wordt verwacht dat de huidige capaciteitsopbouw voldoende zal zijn voor de vraagontwikkeling op de langere

termijn. In het crisis scenario zal de wereldwijde overcapaciteit echt slachtoffers gaan eisen onder de westerse

bedrijven. Een langdurige periode van lagere marges door een sterke daling van de Chinese importbehoefte zal

resulteren in financiële nood voor meerdere producenten in de Verenigde Staten en West Europa.

BEPERKT EFFECT IN ALLE SCENARIO’S

Het aantal verkochte auto’s in China zal sterk groeien. Het effect van de Chinese groei op de wereldwijde auto-

industrie zal echter relatief beperkt zijn omdat het volume nog laag is ten opzichte van de wereldmarkt. In de

nabije toekomst zullen Chinese autoproducenten een onbelangrijke rol spelen op de exportmarkt omdat design

en kwaliteit op dit moment nog niet in overeenstemming zijn met de Westerse en Japanse maatstaven. Wel valt

te verwachten dat de export van westerse merken, die in China worden geproduceerd, in omvang zal toenemen.


HANDEL TUSSEN CHINA EN NEDERLAND

Voordat wordt ingegaan op het effect van de ontwikkelingen in China op het Nederlandse bedrijfsleven, is het

nuttig om het kader aan te geven waarin momenteel de handel tussen China en Nederland zich beweegt. Zoals

grafiek 1 laat zien, heeft de groei van de handel tussen Nederland en China zich de laatste vier jaar doorgezet.

Grafiek 1. Handel Nederland-China (x 1 mld euro)

Bron: ABN AMRO, op basis van EVD/CBS

De grafiek toont ook aan dat het handelstekort eveneens is opgelopen. De cijfers moeten met voorzichtigheid

worden gehanteerd omdat herimporten vanuit China het beeld kunnen versluieren. Denk aan het bewerken/

assembleren van ingevoerde producten in China en het exporteren van de desbetreffende eindproducten vanuit

China. Daarnaast fungeert Nederland in diverse sectoren ook als doorvoerland. Volgens voorlopige cijfers van het

CBS bedroeg de totale import vanuit China 14,2 miljard euro en de export naar China 2,3 miljard euro in 2004.

In grafiek 2 is een onderverdeling van de Nederlandse export en import opgenomen.

Grafiek 2. Importen uit en exporten naar China

Bron: ABN AMRO, op basis van EVD/CBS

2001 2002 2003 2004

0

16

14

12

10

8

6

4

2

Invoer Uitvoer

37%

16%10%

6%

31%

7%9%

21%

33%

30%

Kantoor- en dataverwerkingsmachinesTelecom apparatuur en consumentenelektronicaElektrische machines en apparatenKleding en toebehorenOverige producten

Landbouw en voedings- en genotmiddelenMetaalertsen en metaalafvallenChemische productenMachinesOverige producten

Import Export


Zoals de grafiek laat zien, vormen machines het grootste onderdeel van de Nederlandse export naar China.

Het gros van de post ‘Machines’ bestaat uit algemene machines zoals pompen, generatoren en motoren,

sectorspecifieke machines zoals landbouwmachines, metaalbewerkingmachines en machines voor de

voedingsmiddelenindustrie en elektrische machines. Aangenomen kan worden dat het in het bijzonder om

machines gaat die worden gekenmerkt door een grote mate van knowhow en technisch vernuft. Met name aan

deze soort machines heeft China een grote behoefte. China kan namelijk zelf heel goed voorzien in de behoefte

aan laagwaardige machines. De machinesegmenten kantoor- en dataverwerkingmachines, telecom apparatuur

en consumentenelektronica maken slechts een beperkt deel uit van het Nederlandse exportpakket, gezamenlijk

ongeveer 4%. Dit in scherpe tegenstelling tot de invoer van deze producten uit China. Gezamenlijk nemen deze

producten 53% van het totale invoerpakket voor hun rekening. Op het eerste gezicht komt het vreemd over dat

China dit type producten exporteert. Tenslotte gaat het om producten die nogal hoogwaardig zijn. Bedacht moet

echter worden dat het veelal gaat om producten die onder de vlag van westerse en Japanse multinationals in

China worden geassembleerd.

Wanneer het totale exportpakket met het totale importpakket wordt vergeleken, kan worden geconcludeerd

dat de focus bij de export ligt bij producten die bij productieprocessen worden ingezet, terwijl de import meer

draait om eindproducten voor bedrijven en consumenten. Het verschil weerspiegelt uiteraard het verschil in

productiestructuur en ontwikkelingsfase tussen de beide landen, waarbij Nederland zich steeds meer ontwikkelt

richting dienstverlening en China aan de beginfase van de industrialisatie staat.


EFFECT VAN CHINA OP NEDERLANDSE SECTOREN

In dit hoofdstuk wordt de invloed van China op Nederlandse sectoren geschetst. Het betreft met name sectoren:

w die een substantiële omvang hebben

w waar de positie van MKB en Grootbedrijf samen stevig is

w waarvan kan worden aangenomen dat er op middellange termijn in ieder geval kansen zijn vanwege de

ontwikkelingen in China

Dit brengt met zich mee dat van de in het derde hoofdstuk behandelde wereldwijde sectoren een aantal sectoren

niet in dit hoofdstuk is meegenomen. Het gaat dan met name om de mijnbouwindustrie, de auto-industrie, de

consumentenelektonica-industrie, de staalindustrie, de chemische industrie en de olie- en gasindustrie. Hoewel

deze sectoren verder in dit hoofdstuk niet aan de orde komen, wil dat niet zeggen dat het MKB en het Grootbedrijf

er uiteindelijk toch niet mee te maken kunnen krijgen. Menig bedrijf fungeert namelijk als toeleverancier van de

multinationals in deze sectoren. Dit betekent bijvoorbeeld dat toeleveranciers van de staalindustrie te maken

zullen krijgen met afnemers die mogelijk moeilijke tijden tegemoet zullen gaan, terwijl toeleveranciers van de

mijnbouwindustrie en de olie- en gasindustrie op indirecte wijze zullen profiteren van de kansen van hun afnemers.

Uiteindelijk is een tiental Nederlandse sectoren geselecteerd. Deze sectoren zijn vanuit diverse invalshoeken onder

de loep genomen. China kan namelijk voor de Nederlandse ondernemer verschillende betekenissen hebben.

China als markt is een duidelijke. De alsmaar groeiende bedrijvigheid biedt kansen aan diverse bedrijfstakken.

China kan door de Nederlandse industriële onderneming uiteraard ook als concurrent worden beschouwd.

Met name in de laagwaardige productsegmenten ontwikkelt China zich steeds meer tot een geduchte concurrent.

Dit betekent in het algemeen dat Nederlandse ondernemers het meer moeten zoeken in hoogwaardige

producten. Bij uitstek is China een lagelonenland. Voor de Nederlandse ondernemer houdt dit in dat China als

productievestiging -al dan niet via uitbesteding- zeker een optie is. Het zal duidelijk zijn dat vooral arbeidsintensieve

productie- en assemblageprocessen hiervoor in aanmerking komen. Tenslotte biedt China als leverancier

perspectieven voor Nederlandse handelaars. Dit betreft in het bijzonder producten die vanuit prijsoptiek interessant

zijn om uit China te importeren.

Wat de Chinese toekomstscenario’s betreft kan worden opgemerkt dat welk scenario zich ook zal voordoen, de

daarbij behorende groeicijfers van het Chinese BBP boven die van de westerse wereld zullen uitsteken. Zelfs bij een

langdurige crisis zien wij nog groeicijfers waar de westerse wereld jaloers op kan zijn (zie ook tabel 1). Wel zal duidelijk

zijn dat in dit geval het sentiment in China niet florissant zal zijn en het moeilijker wordt om kansen te verwezenlijken.

Ë AGRARISCHE SECTOR

Wat afzetkansen betreft moet niet worden gedacht aan bulkgoederen zoals granen. Bij dit type producten

spelen internationale traders een grote rol terwijl de aanvoer naar China meer vanuit andere continenten dan

Europa plaatsvindt, zoals Amerika en Australië. Kansen liggen er veeleer bij productgroepen waarbij kennis en

technologie cruciaal zijn en waarin Nederland een internationale reputatie heeft. Zo neemt de Nederlandse

zeevisserij een wereldpositie in bij de vangst van pelagische vissoorten zoals makreel en horsmakreel.

Deze vissoorten zijn in het algemeen zeer populair in ontwikkelingslanden. De Chinese vraag naar deze vissoorten

zal alleen maar toenemen. Ook de tuinbouw zal kunnen profiteren van de Chinese opmars. Het gaat dan niet

alleen om de export van bijvoorbeeld bloembollen maar tevens om het ter plekke telen van bloemen. Wat de

Nederlandse tuinder dan meeneemt, is vooral zijn knowhow op het gebied van teelttechniek. In dit verband

kunnen Nederlandse telers ook Chinese ondernemers adviseren bij de sierteelt. De geteelde producten zullen

primair in de lokale vraag voorzien. Of de kansen benut kunnen worden, is mede afhankelijk van de kwaliteit

van de infrastructuur om de producten te bewaren, zoals koelhuizen. Tenslotte worden ook Nederlandse

zaadveredelingsbedrijven internationaal hoog ingeschat. Hun knowhow zou in een land als China verder kunnen

worden uitgenut. Denk aan zaden waarmee vooral hogere areaalopbrengsten kunnen worden gerealiseerd.

> Internationaal vermaarde sectoren zoals zeevisserij, sierteelt en zaadveredeling gooien hoge ogen

> Niet alleen export, maar ook consultancy en lokale productie


Ë VOEDINGSMIDDELENINDUSTRIE

De behoefte aan voedingsmiddelen in China wordt voornamelijk gedekt door Chinese producenten en

producenten uit nabijgelegen continenten. Het is dan ook moeilijk om vanuit Nederland een positie op de

Chinese markt te verwerven die genoeg massa heeft. Temeer wanneer men bedenkt dat in het massasegment

van de voedingsmiddelensector de marges gering zijn, althans in vergelijking met vele andere sectoren. De

Chinese consument zal vooral open staan voor voedingsmiddelen die hun eigen producenten niet kunnen

vervaardigen en voor voedingsmiddelen die een internationale uitstraling hebben, kortom de premium

producten. Bij de laatste producten is de concurrentie van lokale producenten en de naburige landen van China

minder voelbaar en kan, vanwege de ruimere marges, de export eerder rendabel worden.

Bij de beslissing om ter plekke voedingsmiddelen te produceren, spelen lage lonen een minder prominente

rol omdat in een procesindustrie als

de voedingsmiddelenindustrie de

arbeidskosten minder van belang zijn

dan bij andere industrieën.

Het besluit lokaal te produceren, zal

dan ook vooral worden ingegeven

door de behoefte toegang te

verkrijgen tot lokale grondstoffen

en distributiekanalen. Dit werkt het

snelst door een plaatselijke producent

over te nemen of daarmee een joint

venture aan te gaan. Het voordeel

hiervan is dat de lokale producent

bekend is met de Chinese gewoonten

en al toegang heeft tot basisgrondstoffen en distributiekanalen. Geleidelijk aan kan de Nederlandse producent

vervolgens verder de Chinese markt penetreren.

> Lage marges en stevige concurrentie frustreren exportkansen

> Premium voedingsmiddelen hebben grotere kans van slagen

> Toegang tot basisgrondstoffen en distributiekanalen belangrijk motief voor lokale productie

Ë METAAL- EN MACHINE-INDUSTRIE

De positie van China op de mondiale markt voor laagwaardige halffabrikaten en eindproducten zal gestaag

worden uitgebreid. Daarbij komt dat China geleidelijk aan in de waardeketen zal opschuiven waardoor een

grotere groep van goederen geconfronteerd gaat worden met concurrentie vanuit China. Nederlandse

producenten zullen hier terdege rekening mee moeten houden. Waar Nederlandse producenten ook op de lange

termijn mee kunnen scoren zijn in het bijzonder apparaten met een hoge toegevoegde waarde.

Aan bijvoorbeeld machines voor de voedingsmiddelenindustrie, medische apparatuur en milieu-apparatuur zoals

waterzuiveringsapparaten heeft ook China behoefte. Nederlandse bedrijven kunnen hierbij hoge ogen gooien.

Op zich biedt China arbeidskostenvoordelen wanneer je het hebt over laagwaardige halffabrikaten. Het

uitbesteden van de productie van standaard componenten of het lokaal produceren daarvan -al dan niet via

joint ventures- is zeker een overweging waard. Het wordt wat moeilijker wanneer het gaat om componenten

die kritisch zijn voor het functioneren van het eindproduct en waarin unieke knowhow van de producent is

verweven. Niet alleen heeft de producent dan te maken met hoge productiebeheerskosten zoals die met

betrekking tot kwaliteitscontrole, maar ook met het gevaar van imitaties zolang het intellectueel eigendomsrecht

in China nog niet voldoende is gewaarborgd.

> Geavanceerde machines blijven ook op de lange termijn exportkansen bieden

> Beheerskosten en problematiek van intellectueel eigendomsrecht vormen

drempel voor lokale productie


Ë TEXTIEL- EN KLEDINGINDUSTRIE

Door het wegvallen van handelsbelemmeringen zal China een nog groter deel van de wereldproductie

opeisen. Dit zal vooral voelbaar zijn in het laagwaardige segment waar de arbeidscomponent nog substantieel is.

Kortom, in dit segment zijn de marktkansen nihil. De Nederlandse textielindustrie heeft echter in de loop der tijd

het accent verlegd van standaard producten

naar producten met een hogere toegevoegde

waarde, hiertoe gedwongen door de

voortdurend toenemende concurrentie vanuit

lagelonenlanden. De productie van dit type

producten is minder arbeidsintensief. In West

Europa loopt de Nederlandse textielindustrie

zelfs voorop bij de omschakeling naar

hoogwaardige goederen. Deze producten

hebben mogelijk wel kansen in China.

Inmiddels heeft ook de Nederlandse

textielindustrie China als goedkope werkplaats

ontdekt en worden arbeidsintensieve onderdelen van het productieproces naar dit land overgebracht, vooral

via uitbesteding. In vergelijking met textiel, wordt een veel groter deel van de feitelijke productie van kleding in

lagelonenlanden uitgevoerd. Nederlandse kledingproducenten zijn zich steeds meer gaan ontwikkelen tot kop-

staart bedrijven waarbij de productie in lagelonenlanden plaatsvindt en de productontwikkeling, de marketing en

de distributie onder eigen beheer plaatsvinden. Verwacht wordt dat meerdere textiel- en kledingproducenten

hun uitbestedingstrategie zullen wijzigen ten faveure van China.

> Nederlandse textielindustrie op tijd verschoven richting hoogwaardig segment

> Kledingfabrikanten ontwikkelen zich steeds meer tot kop-staart bedrijven

> China zal in toenemende mate als goedkope werkplaats worden gebruikt

Ë DUURZAME CONSUMENTENGOEDEREN INDUSTRIE

Met de groei van de Chinese economie zal het welvaartsniveau stijgen en daarmee de vraag naar duurzame

consumentengoederen zoals auto’s, fietsen, consumentenelektronica, witgoed, woonmeubels, lederwaren,

schoenen en sieraden. In eerste instantie zal de vraag naar relatief eenvoudige en goedkope producten verder

omhoog worden geduwd. Deze massamarkten zullen voornamelijk door onafhankelijke Chinese producenten

worden bediend. Omdat de hogere welstandsklassen in belang gaan toenemen, zullen geleidelijk aan de

duurdere producten populairder worden. Op deze markt hebben westerse bedrijven zeker kansen. Via exporten

of productie ter plekke, al dan niet in joint ventures met Chinese ondernemingen, voorzien westerse bedrijven

in de behoefte aan deze soort producten. Wat opvalt is dat de Chinezen bij aankoop van het duurdere product

zich vooral laten leiden door de uitstraling van het merk. De economische wetmatigheid ’Keeping up with

Jones ’ is hier duidelijk van toepassing. Het merk bepaalt je status. Nederlandse producenten van duurzame

consumentengoederen zullen alleen succes hebben in China wanneer ze er een merk kunnen neerzetten met

een sterk imago en waarmee de consument zich kan onderscheiden. Ook de statusbewuste Chinese man of

vrouw weet dat hij of zij zich met het ‘echte’ merk werkelijk kan onderscheiden en niet met een imitatie.

China is voor producenten van duurzame consumentengoederen in het algemeen ook interessant als

productievestiging. Het laten vervaardigen van standaardonderdelen in China kan vanuit kostenoogpunt zeker

een optie zijn. Denk bijvoorbeeld aan meubel- of fietsonderdelen.

> Weinig exportkansen voor eenvoudige en goedkope producten

> Alleen met merkproducten gericht op de statusbewuste Chinees kan er worden gescoord

> China vooral interessant als productieplaats van standaardonderdelen


Ë HANDEL

Chinese producenten zullen met gemak kunnen voorzien in de Chinese behoefte aan min of meer laagwaardige

consumenten- en kapitaalgoederen, vooral ondersteund door de lage arbeidskosten. Zoals al diverse keren hiervoor

is opgemerkt, liggen afzetkansen in China voor westerse ondernemers in het bijzonder bij merkproducten en

producten die worden gekenmerkt door innovativiteit, complexiteit en kwaliteit. Niet alleen de producenten maar

ook handelaren kunnen met deze categorie producten verkoopkansen creëren op de Chinese markt. Niettemin

zullen de grootste kansen voor de handel zichtbaar zijn bij China als leverancier. In dat opzicht zullen Nederlandse

handelaars juist kunnen profiteren van China als goedkope werkplaats. In wezen is er een breed scala aan relatief

goedkope consumenten- en bedrijfsproducten dat uit China gehaald kan worden en niet alleen in Nederland maar

ook daarbuiten kan worden afgezet.

> Exportmogelijkheden zijn beperkt

> China vooral als leverancier van breed scala aan relatief goedkope producten

Ë GROOTWINKELBEDRIJVEN/INKOOPCOMBINATIES

Een groot gedeelte van hetgeen bij de sector handel is gemeld, is ook van toepassing op het

grootwinkelbedrijf en de inkoopcombinatie. Deze organisaties hebben vaak genoeg massa om zelf goederen

uit het buitenland te halen. Kleding, schoenen, sportartikelen, elektronische producten, huishoudelijke artikelen

en woonmeubels zijn artikelen die door grootwinkelbedrijven en inkoopcombinaties rechtstreeks uit China

worden betrokken. Vermeldenswaard is het feit dat menig grootwinkelbedrijf of inkoopcombinatie niet alleen

maar domweg goederen invoert, maar ook het ontwerp en (een deel van) de productie in het lagelonenland

aanstuurt. Hiermee proberen zij een betere aansluiting te vinden op de te verwachten mode en/of de wensen

van hun doelgroepen. In dit opzicht wordt er als het ware gebruik gemaakt van China als productieplaats.

Opvallend is dat in de kledingdistributiekolom de grenzen tussen de bedrijfstakken vervagen. Wat is bijvoor-

beeld het verschil tussen enerzijds kop-staart kledingfabrikanten (zie onder Textiel- en kledingindustrie) en

anderzijds inkoopcombinaties of grootwinkelbedrijven die zowel de productontwikkeling als de productie in

lagelonenlanden aansturen?

> China vooral als leverancier van breed scala aan relatief goedkope producten

> China als locatie voor productie van huismerken

Ë TRANSPORT

Zoals ook in het vorige hoofdstuk naar voren kwam, zal de handel met China alleen maar toenemen. Van

deze ontwikkeling zullen koeriersdiensten, zeevaartondernemingen en luchtvaartondernemingen direct kunnen

profiteren. Daarnaast zullen diverse sectoren rondom

de mainports Schiphol en de Rotterdamse haven

meeprofiteren. Denk aan expeditie, open overslag,

wegtransport, kustvaart en binnenvaart. Daarbij gaat

het niet alleen om het passief afwachten van wat er

met de handelsstromen gaat gebeuren, maar ook

om het actief bewerken van Chinese ondernemers

met als doel verzekerd te zijn van een positie in de

transportketen na de mainports. Wat de luchtvaart

betreft liggen er niet alleen kansen op vrachtgebied,

maar wellicht ook bij het vervoer van Chinese

toeristen naar Nederland. Het zou niet eens zo gek

zijn voor kleinere vliegtuigmaatschappijen om zich

daarover te oriënteren. Vooral als men bedenkt dat Chinese toeristen zeer gecharmeerd zijn van uiterst scherpe

ticketprijzen.

Op transport en logistiek gebied hebben Nederlandse bedrijven in internationaal opzicht een uitstekende naam.


China vormt voor logistieke dienstverleners daarom een vruchtbare bodem om er activiteiten te ontplooien.

Mogelijke initiatieven zijn advisering over logistieke problemen, het aangaan van joint ventures met Chinese

transportbedrijven en het voorzien in opslagfaciliteiten.

> Koeriersdiensten, zeevaartondernemingen en luchtvaartbedrijven profiteren direct

> Sectoren rondom mainports Schiphol en Rotterdamse haven profiteren mee

> Internationale faam van logistieke dienstverleners kan worden uitgenut

Ë ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

Marktkansen liggen er bij bedrijfstakken die zich met advisering bezighouden. Hierbij zijn twee speelvelden

te onderscheiden. Het eerste speelveld omvat het informeren, adviseren en het begeleiden van Nederlandse

ondernemers bij het zakendoen in China. Gedacht kan worden aan bijvoorbeeld advisering op juridisch,

financieel, organisatorisch, octrooi en cultureel gebied. Omdat voor menige ondernemer China nog een

tamelijk onbekend fenomeen is, zal hij behoed willen worden voor valkuilen. Contracten moeten goed

doortimmerd zijn, het intellectueel eigendomsrecht moet goed beschermd zijn en de ondernemer moet goed

weten hoe met Chinezen om te gaan. Het tweede speelveld van advisering heeft betrekking op adviezen aan

Chinese ondernemers en overheden. Gedacht kan dan worden aan advisering op het gebied van alternatieve

energievoorziening, irrigatie, afvalinzameling- en verwerking en infrastructuur. Allemaal onderwerpen waarbij

een snel groeiend ontwikkelingsland zeker de steun van westerse deskundigen kan gebruiken. Wat dit betreft

zijn er duidelijk kansen voor ingenieursbureaus.

> Adviesverlening aan Nederlandse ondernemers om hen te behoeden voor valkuilen

> Ingenieursbureaus gooien op diverse terreinen hoge ogen

Ë TOERISME

Verwacht wordt dat het aantal Chinese toeristen zich binnen twee jaar zal verdrievoudigen tot 300.000. Uit

onderzoek is gebleken dat Chinese toeristen zo min mogelijk willen uitgeven aan hun verblijfsaccommodatie en

vervoer, maar voor de rest forse besteders

zijn. Inmiddels is de Chinese toerist na

de Japanse toerist de grootste besteder

per reis ter wereld. Hiervan zullen niet

alleen souvenirwinkels profiteren maar ook

winkels die zich toeleggen op de verkoop

van gerenommeerde merkartikelen,

waaronder diamanten sieraden.

Daarnaast zullen vooral typisch

Nederlandse attracties, die op redelijke

afstand van Amsterdam zijn gelegen, van

de toestroom van Chinese toeristen kunnen

profiteren. Voorbeelden zijn attracties als

de Keukenhof, de Alkmaarse kaasmarkt

en de rondvaart op de Amsterdamse grachten. Tenslotte zouden ook casino’s kunnen inspringen op de fors

bestedende Chinese toerist.

> Op korte termijn massale toestroom van Chinese toeristen

> Chinese toeristen besteden fors

> Souvenirwinkels, winkels met merkartikelen en typisch Nederlandse attracties profiteren

Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven - rtl.nl · Zakelijke dienstverlening Kansen voor...

Documents

Transcript of Kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven - rtl.nl · Zakelijke dienstverlening Kansen voor...