Kansen voor energiebesparing in maatschappelijk vastgoed

Irma Thijssen

13 november 2014

Duurzaam Gebouwd Congres MECC Maastricht

IntroductieRijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)

(voorheen Agentschap NL, SenterNovem)

Irma Thijssen

Senior adviseur utiliteitsbouw

Beleidsprogramma Energiebesparing

in de Gebouwde Omgeving

i.o.v. Ministerie van BZK

Irma.thijssen@rvo.nl

Wakker schudden

Hart onder de riem steken

Cadeaupakket meegeven

Omvang maatschappelijk vastgoed: 90 miljoen m2

Oracle Secure Global Desktop: Copied

data not available to this application

47% gemeenten

Waarde 157 miljard euro

Bijna 1000 gebouwenWOZ 403 mln euroE 27 mln kWhGas 2 mln m3

Prof. Hans de Jonge:

• Gas en licht

• Exploitatiekosten

• Beheer

• Bezit

• Verhuur

• Leegstand

LOVGM 2014 Landelijk onderzoek onder 127 gemeenten -IVGM en SBR/Curnet

56% geen vastgoedbeleid

50% geen centrale basisadministratie

74% geen vastgoed informatie

41% geen vastgoedmanagementinformatie

83% geen klanttevredenheidsonderzoek

53% geen inzicht in gebruikersaantallen

Nodig?

46% centralisering

20% gegevens op orde

36% visie en draagvlak

Pand Bouw Eigendom Contract

beheer

Exploitatie

(binnenkant)

Facilitair

beheer

Activiteiten

Voorzieningencentrum Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente

Gymzaal Gemeente Gemeente

Theater Gemeente Gemeente Gemeente

Bioscoop Gemeente Gemeente Gemeente

ijsbaan Gemeente Gemeente

Sporthal 1 Gemeente Gemeente

Sporthal 2 Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente

Speeltuin Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente

Kanunnikenhuisjes Gemeente Gemeente

Wachttoren /

evenementenlocatie

Gemeente Gemeente

Split incentive

Wat levert verduurzamen van vastgoed u op?

• Bespaart energie, CO2 en geld

• Realisatie ambities t.a.v. klimaat, duurzaamheid en MVO

• Grip op (huisvestings)kosten

• Stimuleren lokale bouw- en installatiesector

• Gemeente geeft het goede voorbeeld

• Gebouwen met moderne kwaliteit

• Uitstraling op leefomgeving

• Uitvoering beleid

• “Het gaat niet over duurzaamheid,

maar over rationale investeringsbeslissingen”

• Afstoot/verkoop, efficiënter huisvesten, HNW

- (Afstoot, efficiënter huisvesten, Het Nieuwe Werken)

- Bemeteren, monitoren, analyseren en herinregelen

- (Sloop en) Energieneutrale nieuwbouw (50 jr)

- Grote waardevolle gebouwen energiezuinig/energieneutraal renoveren (25-40 jr)

- Vergroenen van gebouwclusters - bv via een ESCo (10-15 jr)

- Uitvoeren van rendabele maatregelen uit de Wet Milieubeheer (5 jr)

- Oplossen van de split incentive, bijvoorbeeld via Green Lease

- Duurzaamheid integraal opnemen in regulier onderhoud, via MOP's - DMOP

- (Toekomstig) leegstaande gebouwen: herbestemmen, transformeren

- Toepassen duurzame energie, bv zonnepanelen

- Resterende energievraag groen inkopen

Stappenplan verduurzamen gemeentelijk vastgoed: strategische en structurele aanpak

Vastgoedportefeuille gemeente

410 gebouwen

Ambitie/beleid:

minimaal label B

Energiefacturen

• Voor 12 panden een dubbele nota > besparing € 80.000 / jaar

• Nota voor gebouwen die al gesloopt waren

• Kantoorpand met extreem hoog verbruiksprofiel > VRI op dezelfde aansluiting

• Spookfacturen van energiebedrijf

• Gasrekening voor panden zonder gasaansluiting

Gemeente Enschede: bv: verwarming ‘s ochtends om 8 uur aan i.p.v. 6 uur

Gemeente Alkmaar: gebouwbeheersysteem 22 gymzalen > bespaart 15%

UWV: slimme meters bij 30 kantoren > bespaart 10% op elektriciteitsverbruik

RGD: slimme meters + herinregelen 1000 kantoren > bespaart 15%

Sporthal: verlichting aan terwijl ruimte niet werd gebruikt• Oplossing: Apart schakelbare verlichtingsbalken• Investering: € 2.500, Opbrengst € 3.500 / jaar

Herinregelen installaties 70% klimaatinstallaties is niet goed ingeregeld

Bouwfouten

Quick wins

Energielabelsprong van G naar A, A+ of A++

DMOP

Zeist: 220 gebouwenGouda: 100 gebouwen

ESCo’s• “Budgetneutraal gebouwen verduurzamen”

• Gegarandeerde energiebesparing o.b.v. prestatiecontract

• Ontzorging voor beheer, onderhoud, monitoring

• Product ESCo (ESCo-light voor PV, WKO of LED),

Klimaat-ESCo

of Gebouw-ESCo

• Financiering via ESCo, gebouweigenaar, huurder of bank

RotterdamGroningenAlmereZutphenTilburg

Green Lease

• Huurcontract tussen eigenaar, huurder (en beheerder)

• Prestatie-afspraken over investeringen in energiemaatregelen, duurzaam gebruik, beheer en exploitatie

• Wederzijdse verantwoordelijkheid

• Verdelen van kosten, baten en risico’s

• Oplossing voor split incentive

GasTerra Groningen: verduurzaamd van

label G naar A+, met Green Lease contract

tussen GasTerra en Triodos Vastgoedfonds

Transformatie

Verwachte leegstand maatschappelijk vastgoed: 20 mln m2

(kantoren 8 mln m2)

RVO biedt ondersteuning aan gemeenten: Toolbox, Expertteam en Juridische Expertpool

(m.n. voor woonoplossingen)

Zonnepanelen

NB: Trias Energetica

Green Deal Verduurzamen Scholen

Doel = Betere en duurzame leer- en werkomgeving

voor leerlingen en leraren

4 november 2014 getekend

• VNG, PO-Raad, VO-raad

• ministeries BZK, EZ, IenM, OCW

• Ruimte-OK, Klimaatverbond

• RVO = secretaris

Beleid, wet- en regelgeving• Bouwbesluit – EPC aanscherping 2015

• Wet Milieubeheer / Activiteitenbesluit – Maatregelenlijst (min I&M)

• EPBD - energielabel - Nieuwe U-bouw: verplicht per 1 juli 2014

- Bestaande U-bouw: verplicht bij verkoop of verhuur sinds 2008

- Publieke overheidsgebouwen: per 1 juli 2014 afficheringsplicht vanaf 500 m²

- Alle andere publieke gebouwen (ziekenhuizen, scholen, winkels, supermarkten, restaurants, schouwburgen, banken, hotels): per 1 juli 2014 vanaf 500 m² afficheringsplicht bij transacties

- Installatiekeuringen (5-jaarlijks, airco)

• EPBD – energieneutraal in 2020 (overheid 2018)

• EED (artikel 5.7) – implementatie 2013

• Duurzaam Inkopen - juli 2010

• Nationaal Energie Akkoord • VNG trekker verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed

• Green Deal Verduurzamen Scholen

Financieringsmodellen

Gemeente financiert zelf - Balansfinanciering• Kasstromen• Lening bij bank• Eigen revolverend fonds (Nijmegen)• Fonds voor onrendabele maatregelen

(‘s-Hertogenbosch)

Projectfinanciering • (ESCo Rotterdam, Groningen, Almere en

Zutphen, WKO Oss)

Mengvorm: (oprichting) publiek bedrijf • (MOED Tilburg, Haarlems energiebedrijf)

Fiscale regelingen: EIA en MIA

Transitie: “Begin met de grootst mogelijke kleine stap”

Ontschotten:• Bij de geldstromen• Binnen de eigen organisatie• Tussen organisaties• Tussen bouwen en beheren

Vier successen

Ondersteuning vanuit RVO e.a.www.rvo.nl/duurzamegebouwen

> Leidraad DMOP

> Leidraad Prestatiecontracten

> Leidraad Greenlease

> ESCo’s: Whitepapers, modelovereenkomsten

www.rvo/energieneutraalbouwen

www.rvol/eia

www.rvo.nl/miavamil

www.rvol.nl/energielabelgebouw

www.rvo.nl/transformatie

www.platformduurzamehuisvesting.nl: prestatiecontracten, greenlease

www.infomil.nl/energie : Wet Milieubeheer & Rendabele maatregelen

www.pianoo.nl: duurzaam inkopen

www.energiecijfers.nl: cijfers en grafieken op maat

www.rvo.nl/energiezuiniggebouwd: Voorbeeldprojecten

www.esconetwerk.nl: ondersteuning gemeenten voor ESCo’s

www.frissescholen.nl

www.rwsleefomgeving.nl/lokaal_klimaatbeleid

lokaalklimaatbeleid.viadesk.com: netwerk overheden