15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 1

Kansen en mogelijkheden in de sociale

sector

“Door eigen verantwoordelijkheid te stimuleren

vergroten we de kansen van burgers in Nederland”

Mark Cornelissen

www.dewijsmaker.nl

mark@dewijsmaker.nl

1

Programma

• Wat verandert er in het sociale domein?

• Wat betekent dat voor ons/ hoe kunnen we dit

vormgeven?

2

Oké Madoff, hoe kwam je

op het idee om vroege

investeerders te betalen

met geld van latere

investeerders?

Het sociale

zekerheids-

systeem!!!

3

15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 2

4

Belastingen

• Afbouw aanrechtsubsidie voor kostwinner met niet werkende partner in volle gang; Idem voor mensen met uitkering per 1 juli 2012 start afbouw;

• Bezuinigingen kinderopvangtoeslag;

• Invoering vermogenstoets zorgtoeslag per 2013;

• Verlaging inkomen waarop er recht is op zorgtoeslag; verhoging inkomensafhankelijke bijdrage!

• Extra accijnzen en heffingen op tabak, water, gas etc;

• BTW en assurantiebelastingen zijn al omhoog!

• Heffingskortingen in box 3 van de inkomstenbelasting voor sociaal-ethisch, cultureel en durfkapitaal worden per 1 januari 2013 afgeschaft.

5

SVB

• Hoogte Kinderbijslag in 2013 en 2014 bevroren;

• AOW leeftijd gaat omhoog per 2013;

• Vervallen partnertoeslag AOW per 2015;

• Invoering woonlandbeginsel per 1 juli 2012;

• TOG is moeilijker te krijgen;

• Anw: beperking duur (regeerakkoord)

6

15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 3

UWV

• Veranderingen Wajong;

• Hervormingen ontslagrecht, werkgevers betalen eerste 6

maanden de WW;

• Invoering referte eis Ziektewet;

• Grote bezuinigingen bij UWV; duizenden ontslagen,

terugtrekking van werkbedrijven naar arbeidsmarktregio’s;

• Meer digitale dienstverlening, minder face2face.

7

Zorg

• Eigen risico naar € 350,- per persoon;

• De vergoedingen voor vervoerskosten naar

dagbestedingsinstellingen gaan omlaag;

• AWBZ: de vermogenstoets gaat omhoog van 8 naar 12

procent. Wie minder zorg nodig heeft, wordt eerder thuis

verzorgd dan in een instelling.

• De rollator verdwijnt uit het basispakket, net als

verbandmiddelen. Gehoortoestellen; meer eigen bijdrage.

• Eigen bijdrage WMO als je veel vermogen hebt;

• PGB beperking.

8

9

15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 4

Gemeente• WWIK en WIJ al verdwenen; IOAW mogelijk weg.

• Aanscherpen bijstand (WWB) per 1-1-2012;

• Focus op fraude; wet boete per 1-1-2013;

• Wet schuldhulpverlening;

• Zeer forse beperking inburgering;

• Minder reintegratie;

• Minder extra’s zoals minimaregelingen en bijzondere bijstand;

• Geen WWNV maar participatiewet;

• Wijzigingen WWB per 2014: invoering huishouduitkeringstoets, eis Ned. Taal, afschaffing toeslag all. Ouders, vervanging LDT, nieuwe gemeentelijke inkomensvoorziening chronisch zieken en gehandicapten.

10

4 groepen van de Participatiewet

1. De cliënt die 100% arbeidsgeschikt is;

2. De cliënt die met een beperking kan werken;

3. De cliënt die 100% of minder arbeidsongeschikt is

maar niet terecht kan op de arbeidsmarkt;

4. De cliënt die een beperking heeft en onder de

definitie van beschut werken valt .

11

Wat betekent dat voor ons? Hoe

kunnen we dit vormgeven?

• Met minder geld hetzelfde of meer doen. Er zullen meer

hulpvragen komen door de bezuinigingen;

• Focus op eigen verantwoordelijkheid/ eigen kracht van

klanten;

• Veranderende rol van ons wordt verwacht;

• Verbindingen maken met andere organisaties, gemeenten,

beleidsgebieden is essentieel om te overleven;

12

15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 5

Hoe?

• Omslag in denken en doen van gemeenten, instellingen en

organisaties. Het is noodzaak.

• We moeten anders gaan denken en doen; dit is een

cultuuromslag. Dit vergt tijd!

• Pas als medewerkers (wij) dit beseffen kan je dit ook vragen

van de klant/ cliënt.

• Eigen verantwoordelijkheid nemen begint bij onszelf.

13

14

Hoe?

In het verleden

� Labelen van mensen.

� ‘Recht op’ mentaliteit.

� Mijn kinderen hebben geen tijd

om te helpen dus….

� Overheid en instellingen zijn

oplossingsgericht.

� “Pamperen burger”

� Gericht op beperkingen.

2013 en verder

� Gericht op eigen

kracht/verantwoordelijkheid

� Ik zet eerst mijn eigen netwerk

in.

� Wat kan ik nog wel is

belangrijker.

� Soms helpt de gemeente mee,

maar niet alleen met geld en

voorzieningen.

� Activerend karakter.

15

15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 6

WWNVJeugdzorg

AWBZ

16

Verleden

• We doen het al jaren zo;

• Procesgericht;

• Reintegratie standaard inzetten;

• Oude cultuur (vastgeroest);

• Niet intern en extern samenwerken (ivoren toren);

• Niet geloven in eigen kracht klanten;

• Geld is er nog en weinig verantwoordelijkheid.

2013

� Creativiteit;

� Klantgericht;

� Maatwerk voor iedere klant;

� Werkgeversbenadering;

� Uitgaan van eigen kracht

klant;

� Overal samenwerken en

kansen pakken;

� Dit werk willen doen

(commitment).

� Weinig geld en meer

verantwoordelijkheid

� Evalueren van je beleid!

17

Anders werken!

• “Ik kan u niet vinden op mijn scherm”, zegt de consulent. “Nee, dat klopt,” zegt de vrouw, “ik zit voor u.”

• “Ik wil graag kijken of de zorg iets voor mij is”, zegt de werkzoekende. “Hmm,” zegt de consulent, “dat wordt lastig, wij hebben een contract met een re-integratie-bedrijf dat u activeert in de groenvoorziening.”

18

15-3-2013

De Wijsmaker Training en opleiding 2013.

www.dewijsmaker.nl 7

Verbintenissen maken!

• Kansen zoeken in verbindingen met de verschillende leefdomeinen van klanten;

• Integrale benadering van de klant; weten wat de ander doet, dus ook de externe partijen;

• Netwerk klant inzetten (veel meer kans op resultaat);

• Instellingen en organisaties krijgen subsidie en medewerking als ze zelf ook bijdragen aan (participatie) beleid gemeente;

• Bedrijfsleven meekrijgen!

• Participatiewet verbinden met WMO, klanten inzetten als vrijwilliger voor WMO.

19

FUNDAMENTELE KEUZES MAKEN!

• Welke doelgroep hebben we straks?

• Welke producten gaan we inzetten om ons doel te bereiken?

• Welke medewerkers hebben we nodig om doelen te bereiken?

• Met welke partners gaan we samenwerken?

• Minder geld dus hoe beter te besteden?

20

• mark@dewijsmaker.nl

• www.dewijsmaker.nl

• 06.43022961

21

Participatiewet

Gemeenten krijgen meer vrijheid om te bepalen welke ondersteuning mensen met een

arbeidsbeperking nodig hebben. Werkgevers moeten hun deuren wijder open zetten voor

mensen met een handicap.

Grote ondernemingen met 25 of meer personeelsleden moeten op termijn 5% werknemers met

een beperking in dienst hebben. De Participatiewet die op 1 januari 2014 in werking treedt,

heeft geen gevolgen voor wie nu al een Wajong-uitkering heeft. De huidige Wajongers

worden niet herkeurd en ook hun uitkering wordt niet verlaagd. Dat staat in de zogenoemde

‘contourenbrief Participatiewet’ waarmee de ministerraad op voorstel van staatssecretaris

Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft ingestemd.

In de brief aan de Tweede Kamer wordt verwezen naar ervaringen met een quotum voor

mensen met een arbeidsbeperking in het buitenland. Een belangrijke voorwaarde is het

toezien op de naleving van een dergelijke regeling. In landen waar een quotum strikt wordt

toegepast en gehandhaafd zijn de ervaringen positief. Zo bestaat in Duitsland 4% van het

werknemersbestand in de private sector uit mensen met een beperking. In de publieke sector

is dat zelfs 6,4%.

In de brief staat dat de uitgaven aan Wajong, WWB en Wsw bij ongewijzigd beleid oplopen

van 11 miljard nu naar 13,5 miljard euro structureel. Bij de uitwerking van de Participatiewet

zijn de financiële kaders van het Regeerakkoord volgens staatssecretaris Klijnsma leidend.

Wel worden de bezuinigingen in een minder straf tempo doorgevoerd dan eerder was beoogd

en krijgen gemeenten meer tijd om de bedrijfsvoering van de sociale werkvoorziening aan te

passen.

De Wsw (sociale werkvoorziening) wordt vanaf 1 januari 2014 afgesloten voor nieuwe

werknemers. Het kabinet geeft gemeenten de ruimte om zelf beschut werk te organiseren voor

mensen die enkel onder beschutte omstandigheden kunnen werken. Het gaat in totaal op

termijn om 30.000 plaatsen. De Wajong is vanaf 1 januari 2014 alleen nog toegankelijk voor

jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn.

Mensen die in het nieuwe systeem niet meer in aanmerking komen voor beschut werk of de

Wajong kunnen een beroep doen op de gemeente. Dankzij het quotum komen voor deze

mensen straks banen beschikbaar. Concreet betekent het dat een gemeente met 50.000

inwoners per jaar gemiddeld dertig mensen extra aan werk moet helpen (minder dan drie per

maand).

Bij gemeenten van 100.000 inwoners gaat het gemiddeld om vijf extra plaatsingen per maand.

Hiervoor kunnen gemeenten diverse instrumenten voor werkgevers inzetten (loonaanvulling,

jobcoach, no-risk polis e.d.). Werkgevers die mensen met een arbeidsbeperking in dienst

nemen komen in aanmerking voor een mobiliteitsbonus.

De bezuinigingen op de Wsw gaan een jaar later in dan in het wetsvoorstel van de Wet

werken naar vermogen was voorzien en deze worden niet over drie, maar over zes jaar

doorgevoerd. Hierdoor ontvangen gemeenten een hogere subsidie per werkplek voor mensen

die met een Wsw-indicatie bij een sociaal werkbedrijf aan de slag zijn.

Voor mensen die nu al met een Wsw-indicatie werkzaam zijn in de Sw-sector verandert er als

gevolg van de nieuwe wet niets. Zij houden dezelfde rechten en plichten.

Het kabinet wil de noodzakelijke wetgeving in het voorjaar van 2013, na advies van de Raad

van State, bij de Tweede Kamer indienen.

Bron: RIjksoverheid

Column Jos van der Lans – TSS – Tijdschrift voor sociale vraagstukken – mei/juni 2012

Do it yourselves Mensen willen de zeggenschap terug over zaken die hun levens raken, en vragen om instituties die dat mogelijk maken. Dat is geen goedkope bezuinigingsretoriek; het is het opnieuw toe-eigenen van wat in een grootschalige wereld verloren is gegaan. Mensen die zelf via zonnepanelen of anderszins energie opwekken, gaan, zo blijkt uit onderzoek, veel bewuster, en dus zuiniger, met hun energiegebruik om. Ze laten minder vaak lampen onnodig branden, zetten de computer uit als ze hem niet gebruiken, letten scherper op al die standby-apparaten, kortom: energiegebruik is plotseling niet meer iets wat je overkomt, maar wat je kan beïnvloeden. Toen een clubhuis in de Rivierenwijk in Utrecht in 2008 zijn poorten dreigde te moeten sluiten vanwege bezuinigingen, sloegen bewonersorganisaties de handen ineen. Ze besloten het gebouw in eigen beheer te gaan exploiteren. Sindsdien loopt het als een trein; sterker, De Nieuwe Jutter, zoals de plek is gaan heten, is levendiger en dynamischer dan ooit. Hetzelfde gebeurde onlangs in Vierlingsbeek, een kleine bijna krimpgemeente in Brabant. Ook hier moest de bibliotheek sluiten vanwege de bezuinigingen, waarna bewoners de zaak overnamen. Wat een beetje een suffig uitleenpunt was, is nu een energieke ontmoetingsplek geworden waar van alles gebeurt. Wat deze voorbeelden vertellen is dat het daadwerkelijk toe-eigenen van publieke goederen een positieve invloed kan hebben op het gebruik daarvan. Als je er niks over te zeggen hebt of iets in de schoot geworpen krijgt dan ligt onverschilligheid en consumentisme op de loer. Maar als eigen belangen een plek krijgen in publieke of gezamenlijke belangen dan kunnen ze elkaar op een energieke manier versterken. Onteigening Die constatering zal op zichzelf niemand verbazen. Je bent nu eenmaal zuiniger op iets van wat van je zelf is, dan op het bezit van anderen. Wat jezelf hebt verworven staat je nader dan iets wat anderen voor je hebben geregeld. Dat raakt aan intuïtieve kennis Maar wie met deze kennis gewapend in onze verzorgingsstaat om zich heen kijkt, komt al snel tot de conclusie dat deze inzichten daar elke relevantie lijken te hebben verloren. Daar is de wereld van het eigen belang geheel losgezongen van de wereld waarin publieke belangen en waarden zijn vormgegeven. Die laatste zijn in een historisch proces van verstatelijking, institutionalisering en professionalisering in handen gesteld van overheden, diensten, instituties, professionals en deskundigen. Daar was – hou me ten goede - ook alle reden toe. Ter bestrijding van uit de 19e eeuw voortkomende grote maatschappelijke problemen als massale armoede, ongezondheid en onwetendheid was een dergelijke staatsopschaling noodzakelijk. En laten we wel wezen: het resultaat mag er zeker zijn. Het ging eigenlijk pas mis toen in de jaren zeventig/tachtig de eerste schaduwzijden zichtbaar werden - de kosten swingden de pan uit, instituties begonnen bureaucratisch te

1

worden, het was ondoorzichtig en moeilijk beheersbaar. De politieke (en inmiddels goeddeels ontzuilde) elites kozen toen niet voor een strategie waarin eigen belangen weer samen konden vloeien met publieke belangen, maar precies voor het tegenovergestelde. Er groeide een neoliberale consensus die zich vooral richtte op de nadrukkelijkere manifestatie van het eigen belang, zodat deze een macht zou kunnen vormen tegen de bureaucratische (aanbod)organisaties waarin publieke waarden en belangen waren ondergebracht. Het motto werd: marktwerking. Burgers moesten kiezende en kritische consumenten worden en de publieke sector een klantvriendelijke leverancier. . Dat recept heeft niet gewerkt. Integendeel, in plaats van dat mensen zich publieke goederen en waarden weer konden toe-eigenen, kwam juist de onteigening in een stroomversnelling. In plaats van een toenadering tussen eigen belangen en publieke waarden en belangen, groeide de afstand. Instituties dekten zich via fusies in tegen de onzekere gevolgen van de marktwerking en werden zo groot dat ze nagenoeg geheel uit de belevingswereld van burgers verdwenen. En van lieverlee gedroegen burgers zich daar ook naar. Ze betaalden hun betrokkenheid uit met consumentisme en wantrouwen. Zij brachten vooral hun persoonlijke belang in stelling als de publieke sector hun niet naar wens bedienden. De gedachte dat zij ook producenten van de publieke zaak kunnen zijn was hen geheel vreemd geworden. Dat voelt al heel lang niet goed. Het is niet voor niks dat vrijwel alle vormen van publieke dienstverlening alles in het werk stellen om burgers te betrekken bij de uitvoering van hun taken. Of het nu om scholen gaat, buurten, diensten werk en inkomen – de oproepen tot ouders-, bewoners- of cliëntenparticipatie spatten van het papier af. Wie zich aanmeldt voor een cliëntenraad, kan de volgende dag komen vergaderen. De bedoelingen zijn goed, maar het effect is miniem. Een beetje mogen meedoen in de wereld waar anderen de dienst uitmaken lost geen existentiële problemen op.

Toe-eigening De huidige economische crisis zet dit sluimerende ongenoegen definitief op scherp. Het systeem kraakt, de publieke dienstverlening stagneert, laat gaten vallen of komt terug op beloftes. Daarmee wordt nadrukkelijker dan ooit duidelijk dat burgers vooral het toekijken hebben. Ze hebben eigenlijk maar bitter weinig zelf in de hand. Als het gaat om wonen zijn ze overgeleverd aan corporaties of projectontwikkelaars en moeten we maar afwachten wat zij te

bieden hebben. Als het gaat om zorgen en verzorging zijn burgers afhankelijk van moeilijk toegankelijke zorginstellingen. Als het gaat om verzekeren moeten mensen de mooie verhalen maar geloven van anonieme polisverstrekkers, die vooral uitblinken in kleine lettertjes. Als het gaat om leefomgeving moeten ze maar afwachten tot de dienst groen of wegenonderhoud tijd vrij maakt. Als het gaat om ons voedsel zijn mensen afhankelijk van wat er op het hoofdkantoor van Albert Heijn of een andere grootgrutter wordt besloten. Deze crisis brengt machteloosheid aan het licht. Burgers zijn weliswaar individuele consumenten geworden, maar de prijs daarvan blijkt dat ze over heel veel zaken die direct aan hun levens raken (en waarvan ze dachten dat het goed geregeld was) nauwelijks iets te zeggen hebben. In feite creëert de crisis de omstandigheden die mensen er toe brengen om zich publieke zaken weer toe te eigenen. Dat is wat in 2008 in Utrecht gebeurde, en onlangs met de

2

bibliotheek in Vierlingsbeek. En wie erop let ziet veel meer van deze initiatieven. Tussen 2009 en 2011 groeide het aantal coöperatieve organisaties met een kleine 40 procent, van zo’n 5400 naar 7500. Zo worden momenteel op vijftien plaatsen in Nederland ‘Broodfondsen’ opgericht. Een Broodfonds is een kleinschalig coöperatief verband, eigenlijk een oervorm van onderlinge verzekering, waarin dertig tot vijftig zelfstandige professionals elkaars ziekterisico afdekken en daarmee het peperdure aanbod van financiële instituties aan hun laars kunnen lappen. Ook de discussies over Nederlandse varianten op de Engelse Trusts passen in deze trend van het opnieuw toe-eigening van publieke belangen. Op zo’n tien plaatsen in Nederland werkt men nu aan wijkondernemingen, waarin burgers zelf aan het roer staan en op zoek gaan naar vormen waarin zij hun eigen belangen laten samenvloeien met publieke belangen zonder dat ze de macht daarmee overdragen aan publieke instituties. Ze willen het zelf doen. Ze willen het beter doen. Eigenaarschap Do it yourselves (het meervoud is cruciaal!!) wordt de nieuwe modekreet. Lokale overheden zijn er nu al als de kippen bij om dit nieuwe beleidsmantra te omhelzen. Het komt ze goed uit: ze moeten immers stevig bezuinigen. Maar het is onwaarschijnlijk naïef om te denken dat dat het enige argument is. Juist in bestuurlijke kringen groeit de overtuiging dat we niet op de oude leest kunnen doorgaan. Dat we afmoeten van de loskoppeling van de private belangen en publieke belangen. En dat we weer vertrouwen moeten organiseren voor organisatievormen waarin deze weer op elkaar betrokken kunnen worden. Dat heeft grote consequenties. Want de les die we kunnen leren van particuliere energieopwekkers (die zich overigens ook steeds meer in collectieven verzamelen) is dat het niet werkt als goedkoop parool (Wees zuinig met energie!), maar dat daadwerkelijk eigenaarschap cruciaal is. Dat het – om het populair te zeggen – echt hun ding is. Het gaat dus in de eerste plaats om het overdragen van macht, van bevoegdheden, van geld naar kleinschalige verbanden van burgers, waar nieuwe energieke mengvormen ontstaan van particuliere en private belangen. Die machtsoverdracht is voor het institutioneel-bureaucratisch complex even wennen, het vraagt immers om een totaal andere vorm van besluitvorming, waarin het initiatief niet meer bij het beleidscentrum ligt. Maar dat perspectief toelaten is – zeker voor organisaties op het terrein van wonen, welzijn en zorg - de enige manier om de institutionele crisis te overwinnen. De oude tijden keren niet weer. Het overlaten van de publieke zaak aan grootschalige instituties heeft zijn beste tijd gehad, mensen willen hun zeggenschap terug. Dat is de nieuwe paradox: do it yourselves vraagt om instituties die dat mogelijk maken.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en publicist. Zie: www.josvdlans.nl en @josvanderlans. Met Pieter Hilhorst werkt hij aan een nieuw boek, waarvoor hij op zoek is naar tips, voorbeelden en meelezers. Interesse? Mail naar: info@josvdlans.nl.

3

Aan:

Deelnemers Congres AWBZ & WMO

Beste deelnemer,

Mocht u interesse hebben om mij eens in te zetten voor een opleiding, training of

presentatie dan hoor ik graag van u.

Met veel enthousiasme en wat humor probeer ik de aandacht van deelnemers vast

te houden. Met mijn positieve benadering wordt een training of opleiding naast een

intensieve ook een leuke dag, en daar leren deelnemers tenslotte het meeste van!

De activiteiten van De Wijsmaker zijn globaal in te delen in 4 onderdelen:

1. Opleidingen - wet en regelgeving sociale zekerheid zoals WWB;

2. Trainingen - communicatie in brede zin;

3. Trainingsacteur - inzet als acteur bij trainingen;

4. Overige werkzaamheden - coaching on the job, advies, spreker.

Deze activiteiten gaan rechtstreeks via mijn eigen bedrijf, ik ben bijvoorbeeld onder

andere rechtstreeks ingehuurd door de gemeente Schiedam, Tilburg, Maassluis,

Vlaardingen, Eindhoven, Patty van Kerckhoven coaching en training, Jos van

Santen OTC, en de Communicatiecompagnie.

Wat ook veel voorkomt is dat organisaties of bedrijven zoals Stimulansz, SOSV

opleidingen, SBO, Mariënburggroep en Censor Bestuur De Wijsmaker inhuren om

een cursus of training te geven bij hun opdrachtgever. Via die opdrachtgevers is De

Wijsmaker werkzaam geweest bij voor tientallen gemeenten in Nederland en heeft

De Wijsmaker duizenden deelnemers getraind en ondersteund van gemeenten,

UWV en bewindvoerders in Nederland.

Op de website www.dewijsmaker.nl vindt u meer informatie over de referenties en

de opdrachtgevers. Hier leest u wat de deelnemers en opdrachtgevers vinden van

een opleiding of training van De Wijsmaker.

Wilt u meer weten? U kunt mij bereiken via Twitter, mail, telefoon of Linked-In.

Ik hoop u in de toekomst nog eens te ontmoeten!

Met vriendelijke groet,

Mark Cornelissen