Justitie in cijfers 2011

Net zoals de voorbije jaren werkten verschillende justitiële diensten samen om u aan de hand

van relevante en recente cijfergegevens een overzicht van het budget, de medewerkers en de

activiteiten van Justitie aan te bieden. Niet enkel het Openbaar Ministerie en de rechtsmachten,

maar ook de penitentiaire inrichtingen en de justitiehuizen komen aan bod.

In deze brochure vindt u slechts een beperkt deel van de cijfergegevens die Justitie in huis heeft.

Neem gerust rechtstreeks contact op met de statistische diensten voor meer informatie over

deze brochure en het cijfermateriaal waarover zij beschikken. Hun contactgegevens vindt u

achteraan in deze brochure.

Voor meer algemene vragen, kunt u terecht bij de informatieambtenaar: info@just.fgov.be

Alain Bourlet

Voorzitter van het directiecomité

VOORWOORD

INHOUD

Budget �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������4

Budget Justitie �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5

Medewerkers van de hoven en rechtbanken �����������������������������������������������6

Magistraten ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������7

Verhouding volgens jurisdictie ��������������������������������������������������������������������������������8

Verhouding volgens geslacht ������������������������������������������������������������������������������������9

Verhouding volgens taal ����������������������������������������������������������������������������������������������� 10

Verhouding volgens leeftijd ������������������������������������������������������������������������������������� 11

In- en uitstroom ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 12

Opdrachten buiten de magistratuur ������������������������������������������������������������� 13

Niet-magistraten die als personeelsleden van de

rechterlijke orde gegroepeerd worden

bij de magistratuur ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13

Administratief personeel ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14

Verhouding volgens jurisdictie ���������������������������������������������������������������������������� 15

Verhouding volgens geslacht �������������������������������������������������������������������������������� 15

Verhouding volgens leeftijd ������������������������������������������������������������������������������������� 16

Verhouding volgens taal ����������������������������������������������������������������������������������������������� 17

In- en uitstroom ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 17

Hoven en rechtbanken�������������������������������������������������������������������������������������������������������������18

Zetel ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������19

Vredegerechten ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������20

Politierechtbanken ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������21

Rechtbanken van Koophandel �����������������������������������������������������������������������������23

Arbeidsrechtbanken �����������������������������������������������������������������������������������������������������������24

Rechtbanken van eerste aanleg ��������������������������������������������������������������������������25

Onderzoeksrechters ������������������������������������������������������������������������������������������������������������28

Arbeidshoven ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������29

Hoven van beroep �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������30

Hof van Cassatie �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������33

Openbaar Ministerie �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������34

Politieparket ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35

Aantal zaken ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35

Index �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������36

Zonder gevolg geklasseerde zaken volgens motief van

seponeren ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������38

Correctioneel parket ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������39

Instroom, uitstroom en hangende zaken binnen de

correctionele parketten �������������������������������������������������������������������������������������������������39

Type tenlastelegging van de correctionele zaken�����������������������40

Evolutie tussen 2007 en 2010 van de

afsluitende beslissingen ������������������������������������������������������������������������������������������������41

Evolutie tussen 2007 en 2010 van de motieven tot

seponering ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������42

Jeugdparketten ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������45

Inleiding ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������45

Belangrijke vaststellingen �������������������������������������������������������������������������������������������45

Gedetailleerde cijfergegevens ������������������������������������������������������������������������������45

Penitentiaire inrichtingen���������������������������������������������������������������������������������������������������51

Gevangenisbevolking ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������52

Opsluitingen ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������54

Invrijheidsstellingen�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������55

Toelichting bij de wijze van invrijheidsstelling ��������������������������������56

De justitiehuizen in cijfers, ontwikkelingen sedert 1999 �������57

De evolutie van de justitiehuizen in cijfers, bekeken

vanuit hun opdrachten ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������58

Algemene evolutie van strafrechtelijke en

burgerrechtelijke zaken �������������������������������������������������������������������������������������������������58

Strafrechtelijke zaken ��������������������������������������������������������������������������������������������������������59

Burgerrechtelijke zaken �������������������������������������������������������������������������������������������������64

Evolutie van het personeel van de justitiehuizen

(buitendiensten) tussen 1999 en 2010 ������������������������������������������������������������������66

Nuttige adressen

Medewerkers ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������67

budget

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2.000

20011.106,0

613,8282,4

20021.134,4

635,4295,5

20031.186,3664,1323,4

20041.274,9

692,6373,8

20051.377,8

777,6375,7

20061.460,6

823,6392,3

20071.534,8

806,6408,8

20081.610,5

847,8432,9

20091.720,0

900,1462,9

20101.738,2

913,9462,9

20111.810,7

941,5511,4

Totaal budget in mio EUR (ordonnanceringskredieten)

Totaal

Rechterlijke machtPenitentiaire Inrichtingen

5

Budget Justitie

De ontslagnemende regering heeft in maart 2011 beslist om toch een jaarbegroting voor 2011 op te maken� De eerste

maanden van 2011 werden overbrugd met voorlopige kredieten�

De begroting van 2011 is gebaseerd op de begroting van 2010 maar vermeerderd met de impact van de inflatie en

enkele volume-effecten (bv� de weerslag van het aantal gedetineerden op de kosten voor voeding)� Tevens werd 0�7%

bespaard op de personeelskredieten, zoals dit de voorgaande jaren ook al het geval was�

De ordonnanceringsbegroting voor het jaar 2011 bedraagt 1�811 mio EUR tegenover 1�786 mio EUR in de aangepaste

begroting van 2010� Dit is een stijging met 25 mio EUR of 1�4%�

Van het totale budget gaat 71�2% (1�290 mio EUR) naar personeel en 28�8% (521 mio EUR) naar werkingsmiddelen�

“Gelet op de politieke context waarbinnen de begroting van 2011 tot stand kwam, is de begroting van 2011 bijna een kopie van 2010.”

medewerkers van de hoven en rechtbanken

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

20031.583

7742.357

20041.539

7902.329

20051.567

8302.397

20061.587

8252.412

20071.607

8392.446

20081.626

8332.459

20091.627

8332.460

20101.606

8362.442

Parket

Evolutie van het aantal magistraten

Totaal

Zetel

Deze cijfers zijn momentopnamen van het aantal effectieve magistraten bij het afsluiten van het kalenderjaar.

Het jaar 2010 werd afgesloten met 4.5% te bezetten vacatures.

7

Magistraten1

“Tendens van vervroegd pensioen uit zich steeds meer in de magistratuur.”

Het aantal magistraten nadert de 2�500� Een toenemend deel daarvan, 45%, is vrouwelijk� Bijna 37% van alle magistraten

bevinden zich in de leeftijdscategorie van 50 tot 60 jaar en 14% van de effectieve magistraten kan zijn/haar

pensioenrechten laten gelden�

1 Voor meer informatie kan u terecht bij de FOD Justitie, DG Rechterlijke Organisatie.

52%

9%

5%

4%

8%1%

1%1%

15%

3%

Strafuitvoeringsrechtbanken

Federaal Parket

Vredegerechten

Politierechtbanken

Rechtbanken van koophandel

Arbeidsrechtbanken

Rechtbanken van eerste aanleg

Arbeidshoven

Hoven van beroep

Hof van Cassatie

Verhouding volgens jurisdictie

12%2%

19%

67%

Niveau politierechtbanken en vredegerechten

Niveau eerste aanleg en strafuit-voeringsrechtbanken

Niveau hoven incl. Federaal Parket

Hof van Cassatie

Verhouding volgens niveau

8

Verhouding volgens jurisdictie

De rechtbanken van eerste aanleg nemen het grootste deel van de magistraten voor hun rekening (52%), gevolgd door

de hoven van beroep (15%) en de arbeidsrechtbanken (9%)�

1.000

1.050

1.100

1.150

1.200

1.250

1.300

1.350

1.400

2006 2007 2008 2009 2010

1.351 1.349 1.3471.332

1.303

1.061

1.0971.112

1.1281.139

Vrouw Man

Evolutie van de man-vrouw verhouding

9

Verhouding volgens geslacht

De verhouding volgens geslacht geeft opnieuw een lichte stijging van het aantal vrouwelijke magistraten aan�

In vergelijking met het jaar 2006 is het aandeel van vrouwelijke magistraten lineair met 7% gestegen waardoor zij eind

2010 47% van het totaal uitmaakten�

De arbeidsrechtbanken en de rechtbanken van eerste aanleg zijn de enige jurisdicties met een overwicht aan

magistraten van het vrouwelijk geslacht (resp� 57% en 54%)� Het Hof van Cassatie daarentegen is nog steeds een

mannenbastion (86%) met 22 mannen en 5 vrouwen op de zetel, en 14 mannen en 1 vrouw bij het parket�

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

vrouw

man

Strafuitvoeringsrechtbanken

Federaal Parket

Vredegerechten

Politierechtbanken

Rechtbanken van koophandel

Arbeidsrechtbanken

Rechtbanken van eerste aanleg

Arbeidshoven

Hoven van beroep

Hof van Cassatie

Verhouding volgens geslacht

10

1.000

1.050

1.100

1.150

1.200

1.250

1.300

1.350

1.400

FR

NL

2006 2007 2008 2009 2010

1.1091.125 1.119 1.125

1.101

1.3031.321

1.340 1.335 1.341

Evolutie volgens taalrol

Verhouding volgens taal

De globale taalverhouding tussen de Nederlandstalige en Franstalige magistraten is gedurende de laatste vijf jaar bijna

constant gebleven (46% Franstalig en 54% Nederlandstalig in 2006, 2007, 2008 en 2009) met een lichte daling aan

effectieve Franstalige magistraten in 2010 (45% Franstalig en 55% Nederlandstalig)�

55+50-5445-4940-4435-3930-3425-29<25

4%

9%

11%12%

15% 15%14%

19%

Verhouding volgens leeftijd

11

Verhouding volgens leeftijd

Men kan stellen dat de jurisdicties van het niveau eerste aanleg aan de basis liggen van een carrière binnen de

magistratuur� Het zijn ook net deze jurisdicties die bevolkt zijn door de 'jongere' generatie magistraten�

De hogere rechtscolleges worden eerder bezet door magistraten die reeds kunnen bogen op een lange carrière in de

rechterlijke orde� Het grootste gedeelte van de magistraten bevindt zich in de leeftijdscategorie van 50 tot 60 jaar (37%)�

0

11

22

33

44

55

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

OverlijdenAGDOntslagWet Leeftijdsgrens

Historiek van de uitstroom

12

In- en uitstroom

In 2010 hebben 82 magistraten de magistratuur verlaten en werden er 75 nieuwe magistraten benoemd � Momenteel

heeft 14% van de effectieve magistraten de pensioengerechtigde leeftijd al bereikt�

De evolutie van de uitstroom van de magistratuur geeft aan dat het vervroegd pensioen vanaf de leeftijd van 60 jaar

opmerkelijk is toegenomen (leeftijdsgrens is 67 jaar, 70 jaar voor de magistraten van het Hof van Cassatie)�

Terwijl in 2002 de inrustestellingen bij het bereiken van de leeftijdsgrens 38% uitmaakten van alle vertrekkers, en 31%

vervroegde pensioenen werden aangevraagd, zijn 70% van alle pensioneringen in 2010 vervroegd en maar 12% bij het

bereiken van de leeftijdsgrens�

13

Opdrachten buiten de magistratuur

Artikel 308 van het Gerechtelijk Wetboek

Er zijn in 2010 11 magistraten gedetacheerd (of gedetacheerd geweest) buiten de magistratuur om een opdracht te

vervullen in een internationale of supranationale instelling�

82% van de afwezige magistraten werden vervangen in bovental� Voorbeelden zijn het Internationaal Strafhof in Den

Haag, het Europees Bureau voor Fraudebestrijding (OLAF), de civiele crisisbeheer-missies bij de EU, …

Artikel 323bis van het Gerechtelijk Wetboek

27 magistraten werden een vergunning tot afwezigheid verleend om een functie op te nemen in raden en commissies,

waarvan de vereiste om de aanwezigheid van een magistraat in het bestuur te hebben aan de basis ligt van een wet�

Voorbeelden zijn o�a� de Hoge Raad voor de Justitie, het Comité P en het Comité I, Eurojust, de Raad voor Mededinging,

het IGO, de Bestuurlijke commissie belast met het toezicht op specifieke en uitzonderlijke methoden voor het verzamelen

van gegevens door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, …

90% van deze magistraten zijn vervangen door middel van een benoeming in bovental�

Artikel 327 en 327bis van het Gerechtelijk Wetboek

21 magistraten vervullen een voltijdse opdracht in dienst van de Koning of voor federale overheidsdiensten,

beleidsorganen, regeringscommissies, …

50% van deze magistraten werd vervangen door een benoeming in overtal� Het Centraal Orgaan voor Inbeslagneming en

Verbeurdverklaring, de Cel voor Financiële Informatieverwerking, de Dienst Strafrechtelijk beleid en de Veiligheid van de

Staat zijn hier enkele voorbeelden van�

Niet-magistraten die als personeelsleden van de rechterlijke orde gegroepeerd worden bij de magistratuur

De magistratuur wordt onder andere bijgestaan door referendarissen bij het Hof van Cassatie (13), door assessoren in de

strafuitvoeringsrechtbanken (20) en door gerechtelijke stagiairs (106) op het niveau eerste aanleg�

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

20062.071

7784.1356.984

20072.091

8074.7657.663

20082.081

7794.8537.713

20091.811

7995.7728.382

20101.755

7665.8548.375

20111.683

7265.5177.926Totaal

Adm. personeelSecretarissen

Gri�ers

Evolutie van het administratief personeel

14

Administratief personeel1

“ We zien een daling van het personeelsbestand.”

Het aantal administratieve medewerkers is gedaald in vergelijking met de voorbije twee jaar� Bijna 8�000 mensen staan de

magistratuur en de rechtzoekende op administratief vlak bij� Meer dan 7 op 10 van de personeelsleden is vrouwelijk� Een

derde van de medewerkers is 50 jaar of ouder, slechts 13% is jonger dan 30�

1 Toestand op 8 augustus 2011.

Vredegerechten

Rechtb. van koophandel

Rechtb. van eerste aanleg

Hoven van beroep

Federaal Parket

Politierechtbanken

Arbeidsrechtbanken

Arbeidshoven

Hof van Cassatie

Verhouding volgens jurisdictie

51%

8%

1%6%

11%3%1%13%

7%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

24%

25%

29%

35%

52%

26%

31%

29%

34% 66%

71%

69%

74%

48%

65%

71%

75%

76%

Vrouw

Man

Vredegerechten

Rechtb. van koophandel

Rechtb. van eerste aanleg

Hoven van beroep

Federaal Parket

Politierechtbanken

Arbeidsrechtbanken

Arbeidshoven

Hof van Cassatie

Verhouding volgens geslacht

15

Verhouding volgens jurisdictie

De rechtbanken van eerste aanleg zijn de absolute koploper met maar liefst 51% van het administratief personeel in hun

rangen� Op de tweede plaats komen de vredegerechten met 'maar' 13%� Hekkensluiters (1%) zijn het Federaal Parket en

het Hof van Cassatie�

Verhouding volgens geslacht

De 'vervrouwelijking' van de griffies en parketsecretariaten zet zich verder� Maar liefst 71% van het personeel is

vrouwelijk, t�o�v� 69% vorig jaar� Enkel bij het Federaal Parket zijn de mannen in de meerderheid� Bij de vredegerechten is

maar liefst drie vierde van het administratief personeel vrouwelijk�

55+50-5445-4940-4435-3930-3425-29<25

4%

9%

11%12%

15% 15%14%

19%

Verhouding volgens leeftijd

16

Verhouding volgens leeftijd

De groep 55-plussers (17%) zijn het meest vertegenwoordigd in de griffies en parketsecretariaten� Bijna een derde van

het administratief personeel is 50 jaar of ouder� Een vierde van de medewerkers is jonger dan 35 jaar�

0%

20%

40%

60%

80%

100%

DuitsFrans

Nederlands

Totaal0,64%

42,81%56,55%

Adm. personeel0,58%

41,67%57,75%

Secretarissen0,96%

46,83%52,20%

Griffiers0,71%

44,80%54,49%

Verhouding volgens taalrol

17

In- en uitstroom

In 2010 traden er 226 mensen in dienst bij de rechtsmachten, en 455 mensen verlieten de rechterlijke orde�

Verhouding volgens taal

De verhoudingen tussen de verschillende taalgroepen zijn ongewijzigd� Ruim 56% van het administratief personeel is

Nederlandstalig, tegenover bijna 43% die Franstalig is, en ruim 0,5% Duitstaligen� De Nederlandstalige meerderheid is

iets minder uitgesproken bij de griffiers en secretarissen dan bij het overige administratieve personeel�

hoven en rechtbanken

19

Zetel1

“Elk jaar stijgt het aantal zaken dat ingeleid wordt bij de vredegerechten (+ 89% sinds 2000). De output volgt dezelfde trend maar ligt iets lager dan de input (+ 81%).”

Deze analyse bespreekt in grote lijnen de activiteiten van de hoven en de rechtbanken (zetel)� De tabellen en grafieken

worden enkel gepresenteerd op nationaal niveau� Meer gedetailleerde cijfergegevens op arrondissementsniveau vindt u

in de jaarlijkse publicaties op volgende websites: www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be

Het Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting (VBSW) werkt intensief aan de ontwikkeling van een eerste

werklastmeetinstrument voor de hoven van beroep en de arbeidsrechtbanken� Voor de andere rechtsmachten wordt er

prioriteit verleend aan de opbouw van relevante, betrouwbare en beschikbare activiteitenstatistieken� Momenteel zijn 5

projecten lopende betreffende de rechtbanken van eerste aanleg (correctionele- , burgerlijke- en jeugdzaken) en de

arbeidshoven en –rechtbanken� Doelstelling is het op eenvoudige en efficiënte wijze ter beschikking stellen van

cijfergegevens betreffende de input en de output (hangende, nieuwe en afgehandelde zaken)� Hiertoe wordt intens

samengewerkt met de rechtsmachten en wordt gebruik gemaakt van de statistische software SAS� Voor de hoven van

beroep (burgerlijke en correctionele zaken) zijn deze cijfergegevens reeds beschikbaar�

Bij het project betreffende de arbeidsrechtbanken zijn er problemen bij de registratie van zaken betreffende de

collectieve schuldenregeling� Hierdoor kunnen voor 2010 geen gegevens gepubliceerd worden die voldoende

betrouwbaar zijn� We hopen tegen volgend jaar deze problemen te kunnen oplossen�

1 Bron: Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting, stat@just.fgov.be. Consulteer onze website www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be.

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

450.000

500.000

2000*

244.579250.353

2001*

259.595247.661

2002*

270.595269.333

2003292.334285.894

2004317.876310.459

2005333.942329.544

2006356.359348.783

2007*

355.819348.645

2008415.453403.363

2009455.250439.870

2010461.154452.679Afgehandeld

Nieuw

Vredegerechten

* Voor dit jaar hebben bepaalde vredegerechten geen cijfergegevens overgemaakt.

20

Vredegerechten2

Over de hele periode 2000-2010 is te merken dat de vredegerechten jaarlijks ongeveer evenveel zaken afhandelen als ze

ingeleid krijgen� Daarnaast stellen we over de ganse lijn een samenhangende stijging van het aantal nieuwe en

afgehandelde zaken vast� Ten opzichte van 2000 is het aantal nieuwe zaken in 2010 met 89% gestegen� Voor de output

bedraagt dit een stijging van 81%�

2 Voor de statistische jaren 2000, 2001, 2002 en 2007 ontbreken er cijfergegevens.

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

200036.72120.13121.358

200135.56420.87620.069

200234.48919.51720.040

200335.75017.22618.150

2004*

33.31315.03516.806

2005*

33.33214.87916.404

2006*

31.26613.17816.200

2007*

30.70314.25515.193

2008*

26.96511.74114.285

2009*

25.17310.75014.250

2010*

22.30510.51712.814

Hangend 01/01

Politierechtbanken - burgerlijke zaken

AfgehandeldNieuw

Hangend 01/01

* Voor deze jaren zijn er ontbrekende cijfergegevens.

21

Politierechtbanken

Burgerlijk3-4

De aantallen nieuwe en afgehandelde burgerlijke zaken liggen in het jaar 2010, met een verschil van respectievelijk - 48%

en - 40%, beduidend lager dan in het jaar 2000� De verhouding tussen de nieuwe zaken en de output toont aan dat, met

uitzondering voor 2001, er gemiddeld meer zaken worden afgehandeld dan ingeleid� Bijgevolg daalt het aantal

hangende zaken merkbaar over de periode 2000-2010 (- 39%)�

3 In 2004 zijn er geen gegevens voor Bergen. 4 Voor de politierechtbank van Vilvoorde zijn er in 2002 geen gegevens beschikbaar voor het aantal hangende zaken op 1 januari. Voor de politie-

rechtbank van Eupen zijn er in 2004, 2005 en 2006 geen gegevens beschikbaar voor het aantal hangende zaken op 1 januari.

150.000

170.000

190.000

210.000

230.000

250.000

270.000

290.000

310.000

2000165.058

2001181.811

2002186.556

2003165.058

2004*

210.2622005

238.2712006

240.3532007

235.3112008*

271.9452009

290.870Afgehandeld

Politierechtbanken - afgehandelde strafzaken

* Voor deze jaren zijn er ontbrekende cijfergegevens.

22

Strafrechtelijk5

Op strafrechtelijk gebied worden steeds meer eindvonnissen uitgesproken� Het betreft een toename van 72% (van

ongeveer 165�000 in 2000 tot ongeveer 285�000 in 2010)� Daarentegen stabiliseert, in vergelijking met het voorgaande

jaar, het aantal afgehandelde zaken in 2006, 2007 en 2010�

5 Voor de statistische jaren 2004 en 2008 zijn er ontbrekende cijfergegevens.

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

2000*62.77861.919

200172.92969.549

200271.11464.622

200374.12869.794

200472.98982.193

200570.54376.477

200666.52190.310

200761.85767.811

200865.07467.795

200971.59172.260

201068.52269.730

Nieuw

Rechtbanken van koophandel

Afgehandeld

* Voor het jaar 2000 zijn er ontbrekende cijfergegevens.

23

Rechtbanken van koophandel 6-7

Het effect van de wijziging in de procedure van het gerechtelijk akkoord in 2004 is over zijn hoogtepunt heen� In 2004

werden er in het arrondissement Charleroi 6�379 zaken weggelaten, hetgeen het hoog aantal afgehandelde zaken

verklaart� In 2006 werden 46% meer zaken in de output gebracht dan in het jaar 2000� Van de opvallende stijging in 2004

van het aantal afgehandelde zaken ten opzichte van de nieuw ingeleide zaken is weinig meer te merken in 2009� In 2010

is er een lichte daling van zowel de nieuwe als afgehandelde zaken op te merken� Het aantal afgehandelde en nieuwe

zaken ligt ongeveer even hoog als vóór de wijziging van het gerechtelijk akkoord�

6 De cijfergegevens voor de rechtbanken van koophandel bevatten geen betwiste schuldvorderingen. 7 Voor het statistisch jaar 2000 zijn er ontbrekende cijfergegevens.

90.000

105.000

120.000

135.000

150.000

2000108.029113.686

2001120.178117.792

2002112.474116.522

2003105.826107.560

2004105.380107.115

2005110.714117.865

2006101.885106.410

200792.25296.452

2008128.240107.783

200997.317

130.678Vonnissen en beschikkingenNieuw

Arbeidsrechtbanken

24

Arbeidsrechtbanken

In het kader van het project Informatisering Statistiek Arbeidsrechtbanken - Ontwikkeling datawarehouse en webapplicatie

werd ontdekt dat de cijfergegevens betreffende de rubriek 'afgehandelde zaken' niet enkel eindvonnissen en

-beschikkingen bevatten maar ook tussenvonnissen en andere beschikkingen� Bijgevolg werd de oude benaming

'afgehandelde zaken’, die gebruikt werd in voorgaande edities van Justitie in Cijfers, gewijzigd in 'vonnissen en

beschikkingen'� Dit nieuw inzicht impliceert ook dat het aantal afgehandelde zaken niet kan afgeleid worden uit deze

cijfergegevens� Daartoe dienen de eerste resultaten van het lopende project afgewacht te worden�

Wat de gegevens betreft, kan voor het jaar 2008 een opmerkelijke toename van zowel nieuwe zaken als vonnissen en

beschikkingen worden waargenomen� Vanaf 1 september 2008 werden alle zaken betreffende de collectieve

schuldenregeling overgedragen van de rechtbanken van eerste aanleg naar de arbeidsrechtbanken� Deze extra

bevoegdheid is een mogelijke verklaring voor de stijging� In 2009 stellen we vast dat het aantal nieuwe zaken zich, na de

overdracht van een groot aantal zaken in 2008, min of meer heeft hersteld� Het totaal aantal vonnissen en beschikkingen

blijft echter stijgen� Dit kan een gevolg zijn van het grote aantal beschikkingen inzake collectieve schuldenregeling�

Bij het project betreffende de arbeidsrechtbanken zijn er problemen bij de registratie van zaken m�b�t� de collectieve

schuldenregeling� Hierdoor kunnen voor 2010 geen gegevens gepubliceerd worden die voldoende betrouwbaar zijn� We

hopen tegen volgend jaar deze problemen te kunnen oplossen�

120.000

140.000

160.000

180.000

200.000

2000*

148.971150.525

2001154.461153.271

2002*

150.621155.681

2003157.948167.858

2004156.073180.362

2005151.944185.679

2006153.900185.621

2007152.455193.118

2008143.712180.788

2009137.807151.844

2010141.860147.347Afgehandeld

Nieuw

Rechtbanken van eerste aanleg - burgerlijke zaken

* Voor deze jaren zijn er ontbrekende cijfergegevens.

25

Rechtbanken van eerste aanleg

Burgerlijk8

In 2000 tot 2002 waren er ongeveer evenveel nieuwe als afgehandelde burgerlijke zaken� Vanaf 2003 neemt de

verhouding tussen de output en het aantal nieuwe zaken merkbaar toe� Daar waar het aantal nieuwe zaken relatief

constant blijft, stijgt het aantal afgehandelde zaken zeer sterk� In 2007 ligt dit aantal 28% hoger dan in 2000� Vanaf dan

neemt men een sterke daling van het aantal nieuwe (- 10%) en het aantal afgehandelde zaken (- 21%) waar� Deze daling

is te wijten aan een wetswijziging�

Vanaf 1 september 2007 zijn namelijk de arbeidsrechtbanken exclusief bevoegd voor de collectieve schuldenregelingen�

De rechtbank van eerste aanleg (de beslagrechter) spreekt zich dus niet langer uit over deze materie� De hangende zaken

werden pas vanaf 1 september 2008 overgedragen aan de arbeidsrechtbanken� Deze wetswijziging verklaart de

belangrijke daling van het aantal beschikkingen uitgesproken door de beslagrechter in 2009� In 2010 lijkt het effect van

de overgedragen bevoegdheid in verband met de collectieve schuldenregeling over zijn hoogtepunt heen te zijn� De

duidelijk dalende trend in de afgehandelde zaken die vanaf 2007 waar te nemen is, stabiliseert zich in 2010� Ondanks

deze daling worden er nog steeds meer zaken afgehandeld dan nieuwe zaken ingeschreven�

8 Voor de jaren 2000 en 2002 zijn er ontbrekende gegevens bij de nieuwe zaken. Hetzelfde geldt voor het jaar 2002 bij de afgehandelde zaken.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

2000*

20.36448.95944.546

2001*

21.55748.80146.523

2002*

17.57346.79344.605

2003*

16.83046.66844.369

200416.45247.66848.221

200516.41950.39850.471

200616.41949.88450.956

200715.46851.53351.581

200814.08552.19652.788

200914.36454.37655.082

201014.68555.18855.650Afgehandeld**

Nieuw Hangend 01/01

Rechtbanken van eerste aanleg - strafzaken

* Ontbrekende gegevens.

** Zaken waarbij de strafvordering ten aanzien van minstens 1 beklaagde werd afgewerkt.

26

9 Arbeidszaken niet inbegrepen.

Strafrechtelijk9

Tot en met 2002 zien we een geleidelijke daling van het aantal nieuwe strafzaken, nadien neemt dit aantal terug toe�

Opvallend is dat de output dezelfde trend volgt en dicht bij het aantal nieuwe zaken ligt� Het aantal hangende zaken

neemt langzamerhand af en ligt in 2010 28% lager dan in 2000�

10.000

13.000

16.000

19.000

22.000

25.000

200010.399

12.748

200111.388

12.681

200211.859

12.066

200313.276

14.192

200413.207

15.361

200513.915

15.513

200613.559

16.871

200714.971

20.031

200814.883

21.607

200916.554

22.624

201016.834

23.335Eind- en tussenvonnissen

Nieuw

Rechtbanken van eerste aanleg - jeugdzaken (burgerlijk)

27

Jeugd (burgerlijk)10

Vanaf Justitie in cijfers 2010 wordt in plaats van het aantal afgehandelde zaken, het aantal eind- en tussenvonnissen in

rekening gebracht� De cijfers van deze en de vorige editie komen met andere woorden niet overeen met voorgaande

edities� Deze verandering komt er omdat een groot verschil werd opgemerkt tussen het aantal eindvonnissen en het

aantal tussenvonnissen uitgesproken door jeugdrechters (burgerlijke zaken) in Wallonië en Vlaanderen� De oorzaak van

dit verschil werd teruggevonden in de perceptie binnen de jeugdrechtbanken over het feit of sedert de invoering van de

blijvende saisine nog zaken via een eindvonnis kunnen worden afgesloten� Voor een grotere betrouwbaarheid van de

statistieken werd daarom geopteerd voor deze verandering in telling van de cijfers� In de toekomst zal naar uniformiteit

met betrekking tot de invoer van gegevens in de jeugdapplicatie worden gestreefd�

Voor de periode 2000-2010 wordt een sterke stijging opgetekend voor zowel de nieuwe zaken (+ 62%) als het aantal

eind- en tussenvonnissen (+ 83%)� De stijging van het aantal eind- en tussenvonnissen werd ingezet vanaf het jaar 2002�

In vergelijking met 2009 wordt in 2010 een vermeerdering van 280 nieuwe zaken opgetekend, waardoor de stijging van

de nieuwe zaken enigszins stabiliseert� Hierbij valt op te merken dat steeds vaker door partijen om de heropening van

een zaak wordt gevraagd� Deze heropeningen worden echter momenteel niet als een nieuwe zaak geteld�

10 Voor de jaren 2003-2009 zijn er ontbrekende cijfergegevens.

8.500

9.300

10.100

10.900

11.700

12.500

2000*

9.1712001

9.230200210.434

200310.745

2004*

10.0902005*

10.611200611.810

2007*

10.309200810.842

200912.123

201012.161Aantal personen geplaatst onder

een bevel tot aanhouding

Onderzoeksrechters - Aantal personen geplaatst onder een bevel tot aanhouding

* Ontbrekende gegevens.

28

Onderzoeksrechters

Tussen 2000 en 2010 heeft het aantal personen geplaatst onder een bevel tot aanhouding een toename van 33% gekend�

Het aantal is gegroeid van 9�171 personen in 2000 tot 12�161 personen in 2010� Deze bijna constante stijging werd

tweemaal onderbroken, namelijk in 2004 en 2007, maar werd telkens het daaropvolgende jaar hernomen� De toename

tussen 2009 en 2010 is echter zeer gematigd: 38 personen, m�a�w� 0,31%�

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

20005.8236.492

20015.7406.093

20024.6914.653

20034.7955.572

20045.2125.563

20055.5065.101

20065.5855.872

2007*

4.3234.902

2008*

4.2055.152

20094.5845.513

20104.8016.544Afgehandeld

Nieuw

Arbeidshoven

29

Arbeidshoven

In de periode 2000-2010 tekent het aantal nieuwe zaken een daling van 18% op (van 5�823 naar 4�801 zaken)� De stijging

in afgehandelde zaken, die zich vanaf 2008 manifesteert, blijft aanhouden waardoor het aantal afgehandelde zaken tot

boven het niveau van het jaar 2000 uit stijgt� Beide rubrieken kennen een dieptepunt in 2002 en 2007� Uitgezonderd

2002 en 2005 werden er in elk jaar meer zaken afgehandeld dan ingeleid�

30

Hoven van beroep

Burgerlijk

Input, output en hangende zaken

Het aantal nieuwe zaken neemt constant toe tussen 2001 en 2006 (+ 15,5%), stagneert de 2 daaropvolgende jaren en

kent een opvallende stijging vanaf 2009� De output varieert lichtjes, met een dieptepunt in 2003 en een opmerkelijke

stijging in 2010, maar blijft steeds hoger dan het aantal nieuwe zaken� Over de volledige periode daalde het aantal

hangende zaken (- 30�718 zaken11, of - 44%)� Deze trend is iets minder uitgesproken in de periodes 2003-2006 en

2008-2009 waarin de verhouding output/nieuw lager ligt� Dit percentage laat toe om vast te stellen dat er bijvoorbeeld in

2010 9% meer zaken afgehandeld dan ingeschreven werden�

verhoudinG output / nieuW

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

hangend 01/01 63�163 63�987 60�455 56�069 54�097 51�707 49�882 47�761 42�958 40�674 40�174

nieuw 15�524 14�980 15�132 15�583 16�335 16�575 17�316 17�131 17�098 18�489 18�792

input 84�687 78�967 75�587 71�652 70�432 68�282 67�198 64�892 60�056 59�163 58�966

hangend 31/12 63�987 60�455 56�069 54�097 51�707 49�882 47�761 42�958 40�674 40�174 38�445

output 20�700 18�512 19�518 17�555 18�725 18�400 19�437 21�934 19�382 18�989 20�521

output / nieuw (%) 133% 124% 129% 113% 115% 111% 112% 128% 113% 103% 109%

11 Verschil tussen het aantal hangende zaken op 01/01/2000 en op 31/12/2010 (69.163-38.445).

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

OutputNieuw Hangend 01/01

Hoven van beroep - Burgerlijke zaken

31

Wijze van beëindiging

Gemiddeld wordt 74% van alle zaken beëindigd door een eindarrest� 21% van de zaken komt terecht in de output door

middel van een weglating� Voegingen gebeuren bij 3% van de zaken�

output

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Gemiddelde

eindarrest 14�619 13�469 12�795 13�412 13�942 14�308 15�264 15�359 15�090 14�838 15�093 74%

voeging 872 669 600 690 659 584 599 606 617 573 499 3%

Weglating 5�077 4�214 5�959 3�256 3�905 3�315 3�270 5�520 3�183 2�984 4�316 21%

Beschikking 93 115 116 131 169 153 266 401 440 535 542 1%

verbroken12 5 7 3 5 4 0 1 3 3 4 8 0%

onbekend 35 41 47 64 47 46 47 56 49 58 63 0%

totAAl 20�701 18�515 19�520 17�558 18�726 18�406 19�447 21�945 19�382 18�992 20�521 100%

Eindarresten

Tot en met 2002 daalt het totaal aantal eindarresten opvallend� Nadien stijgt dit aantal geleidelijk tot in 2007� Om

vervolgens licht af te nemen in 2008 en 2009� Het dieptepunt in 2002 weerspiegelt zich niet in de totale output, omdat in

datzelfde jaar het aantal weglatingen heel hoog is� Tot 2004 bleef de gemiddelde duur ongeveer gelijk� Vanaf 2004 is de

gemiddelde duur echter gedaald (van 1�042 dagen in 2004 tot 676 dagen in 2010)�

Weglatingen

Enkel de zaken die sedert drie jaar op de rol zijn ingeschreven en waarvan de debatten geen aanvang hebben genomen

of sinds drie jaar niet zijn voortgezet, worden voor ambtshalve weglating in aanmerking genomen� In vergelijking met de

andere jaren is het aantal weglatingen bijzonder hoog in 2000, 2002, 2007 en 2010�

12 Een verbroken tussenarrest maakt een einde aan de zaak.13 De cijfergegevens zijn gebaseerd op de extractie van juni 2010 en kunnen licht afwijken van onze jaarlijkse publicaties. Elke extractie van data is

namelijk een momentopname.

Strafrechtelijk

In samenwerking met de hoven van beroep werd in 2007 gestart met de aanmaak van een uniforme en

geïnformatiseerde SAS statistiek� De allereerste cijfergegevens (correctionele griffie en kamer van

inbeschuldigingstelling) betreffen het jaar 2008 en werden begin 2010 gepubliceerd�

De tabel wordt enkel gepresenteerd op nationaal niveau� Meer gedetailleerde cijfergegevens vindt u in de publicaties op

de volgende sites: www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be

De volgende tabel geeft de input en de output weer voor de jaren 2008 tot en met 2010� Er werd een onderverdeling

gemaakt op basis van de 5 categorieën van zaken zoals die in het registratiesysteem van de hoven worden gehanteerd13�

32

In 2010 werden er in de correctionele kamers minder zaken afgehandeld dan ingeleid (95%)� Bijgevolg stijgt het aantal

hangende zaken�

Bij de kamer van inbeschuldigingstelling stellen we het omgekeerde vast� Daar daalt het aantal hangende zaken tussen

2009 en 2010 (1�404 eind 2008, 1�421 eind 2009, 1�309 eind 2010)�

verhoudinG output / nieuW

Categorie Sociaal Correctionneel Jeugd totaal KI sociaal KI totaal Ki

2008

Hangend 01/01 321 7�901 278 8.500 6 1�477 1.483

Nieuw 295 5�958 1�214 7.467 35 11�047 11.082

Input 616 13�859 1�492 15.967 41 12�524 12.565

Output 284 6�090 1�147 7.521 32 11�129 11.161

Hangend 31/12 332 7�769 345 8.446 9 1�395 1.404

Output/Nieuw (%) 96% 102% 94% 101% 91% 101% 101%

2009

Hangend 01/01 332 7�769 345 8.446 9 1�395 1.404

Nieuw 258 6�124 1�236 7.618 30 11�855 11.855

Input 590 13�893 1�581 16.064 39 13�250 13.289

Output 315 6�069 1�251 7.635 33 11�835 11.868

Hangend 31/12 275 7�824 330 8.429 6 1�415 1.421

Output/Nieuw (%) 122% 99% 101% 100% 110% 100% 100%

2010

Hangend 01/01 275 7�824 330 8.429 6 1�415 1.421

Nieuw 276 6�420 1�330 8.026 30 11�535 11.565

Input 551 14�244 1�660 16.455 36 12�950 12.986

Output 243 6�113 1�265 7.621 35 11�642 11.677

Hangend 31/12 308 8�131 395 8.834 1 1�308 1.309

Output/Nieuw (%) 88% 95% 95% 95% 117% 101% 101%

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

20012.8453.0102.366

20022.7383.2141.890

20032.8063.0741.622

20042.8022.8831.541

20052.7722.8201.493

20062.8492.8181.524

20073.0452.9731.596

20083.0913.0231.664

20093.1453.1371.672

20103.4863.2651.893Te wijzen

ArrestenNieuw

Globale cijfers - Totaal

33

Hof van Cassatie

In 2010 werden 3�486 nieuwe zaken ingeleid (waarvan 1�995 Nederlandstalige en 1�491 Franstalige) en 3�265 arresten

uitgesproken (waarvan 1�810 Nederlandstalige en 1�455 Franstalige)� Eind 2010 waren er nog 1�893 hangende zaken

(waarvan 1�059 Nederlandstalige en 834 Franstalige)�

De trend van een stijgende instroom van nieuwe zaken heeft zich ook in 2010 doorgezet� Het totaal aantal nieuwe zaken

steeg met 10%� Deze stijging geldt nagenoeg voor alle materies� Zij is het meest uitgesproken voor de strafzaken, in het

bijzonder de Nederlandstalige strafzaken en voor de Franstalige burgerlijke zaken� Enkel in fiscale zaken valt een lichte

daling te noteren� Het aantal uitgesproken arresten steeg eveneens, maar niet in dezelfde mate zodat niet kon worden

belet dat de voorraad van de nog te behandelen zaken is toegenomen� Ondanks deze stijging, slaagt het Hof er nog

steeds in een verlenging van de doorlooptijden af te wenden�

In 2010 werden 748 nieuwe C-zaken ingeleid (d�i� civielrechtelijke, handelsrechtelijke, bestuursrechtelijke en

publiekrechtelijke zaken) en 716 arresten uitgesproken in deze materies� Er werden 144 nieuwe fiscale zaken ingeleid en

171 arresten uitgesproken� Voor de strafkamers werden 2�068 zaken ingeleid en 1�944 arresten uitgesproken� Er werden

216 nieuwe sociale zaken ingeleid en 128 arresten uitgesproken�

openbaar ministerie

35

Politieparket1

“Ten opzichte van 2007 werden in 2010 22% meer nieuwe zaken ingeleid. Ook zien we een forse stijging met 58% van het aantal zonder gevolgstellingen, voornamelijk opportuniteitssepots. De toename van het aantal zonder gevolgstellingen is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van het stijgend aantal nieuwe zaken.”

Deze analyse bespreekt in grote lijnen de activiteiten van de politieparketten over de periode 2000-2010� De grafieken

worden enkel gepresenteerd op nationaal niveau� Meer gedetailleerde cijfergegevens op arrondissementsniveau vindt u

in onze jaarlijkse publicaties op de site www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm.be

Alle cijfergegevens gaan over zaken die in de referentieperiode ingeleid werden of die in de referentieperiode een

bepaalde beslissing hebben gekregen�

Volgende vragen krijgen een antwoord: Is er een stijging/daling van het aantal nieuwe zaken? Hoe vaak werd een

informatieonderzoek gestart? Hoeveel keer werd een geldboete voorgesteld? Hoeveel zaken werden zonder gevolg

gesteld? Hoeveel zaken werden door het Openbaar Ministerie voor de politierechtbank gebracht?

Aantal zaken

In de eerste grafiek vindt u de meest in het oog springende rubrieken die in de publicaties van de politieparketten

voorkomen� Voor het jaar 2000 wordt het aantal zonder gevolgstellingen niet vermeld� Dit aantal is namelijk vervormd

door een inhaalbeweging van het politieparket van Brussel dat éénmalig en uitzonderlijk een hoog aantal zaken zonder

gevolg stelde�

Vanaf 2001 stellen we een constante stijging vast van het aantal nieuwe zaken, met een piek in 2003� Deze tendens slaat

volledig om vanaf 2004 tot en met 2007 (- 44% in vergelijking met 2003)� Dit geldt eveneens voor het aantal voorstellen

VSBG (- 59% tussen 2003 en 2007)� Na 2007 gaat het aantal nieuwe zaken opnieuw omhoog� In 2010 ligt het 22% hoger

dan in 2007�

1 Bron: Vast Bureau Statistiek en Werklastmeting, stat@just.fgov.be. Consulteer onze website www.justitie.belgium.be of www.vbsw-bpsm

0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

20002.039.246

768.3461.136.112

156.806

20011.844.578

728.4341.191.353

483.070178.089

20021.928.990

781.8081.235.917

494.670187.673

20032.247.300

858.7181.565.529

501.472206.568

20041.837.731

851.5201.236.431

486.677225.087

20051.467.576

851.176864.282436.084251.366

20061.342.321

823. 996770.371419.497252.068

20071.253.861

941.211641.006414.594244.171

20081.381.326

994.641692.761471.108271.060

20091.455.131

935.208702.417574.128278.221

20101.532.867

943.527725.841655.367281.796

Activiteiten van het politieparketAantal zaken

DagvaardingZonder gevolgVoorstel VSBG

Informatie-onderzoekNieuwe zaken

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

2000100100100

100

20019095

105100114

200295

102109102120

2003110112138104132

200490

111109101144

200572

1117690

160

200666

1076887

161

200761

1225686

156

200868

1296198

173

200971

12262

119177

201075

12364

136180Dagvaarding

Zonder gevolgVoorstel VSBG

Informatie - onderzoekNieuwe zaken

Activiteiten van het politieparket(Index 2000 = 100)

36

Index

De tweede grafiek geeft alle cijfergegevens van de eerste tabel weer, maar ditmaal in verhouding tot het jaar 2000� Dit

met uitzondering voor het aantal zonder gevolgstellingen, hier wordt de verhouding tot het jaar 2001 voorgesteld�

37

Begripsomschrijving:

› nieuwe zaken2: De vereenvoudigde processen-verbaal zijn inbegrepen in deze gegevens� Het betreft

strafrechtelijke zaken met beperkte maatschappelijke weerslag of onbekende dader� Deze praktijk wordt niet in alle

arrondissementen toegepast�

› informatie-onderzoek: Deze rubriek bevat het aantal zaken waarin een informatieonderzoek werd gevoerd� Er

werd met andere woorden geen ‘onmiddellijke beslissing’ genomen in deze zaken�

› voorstel vSBG: Een voorstel tot het verval van de strafvordering door betaling van een geldboete (VSBG) maakt

geen statistisch einde aan een zaak� Bij betaling van de VSBG kan het politieparket overgaan tot het seponeren van

de zaak� Deze rubriek heeft enkel betrekking op het aantal voorgestelde VSBG’s�

› Zonder gevolg: Deze rubriek bevat het aantal zaken die door het politieparket zonder gevolg werd geklasseerd�

› dagvaarding: Betreft het aantal dossiers waarin de dagvaarding in het referentiejaar werd opgemaakt door het

Openbaar Ministerie in het referentiejaar�

We stellen vast dat het aantal nieuwe zaken vanaf 2000 een sterk dalende trend kent tot en met 2007, met uitzondering

van een piek in 2003� Over de hele periode is een daling merkbaar van 25%� De daling van het aantal nieuwe zaken kan

voor een klein deel verklaard worden, doordat de politiediensten steeds vaker vereenvoudigde processen-verbaal (VPV’s)

opstellen� Deze VPV’s worden in de vorm van listings aan de politieparketten overgemaakt, maar worden slechts door een

beperkt aantal arrondissementen opgenomen in hun statistieken� Ten opzichte van 2007 merken we een constante

stijging van het aantal nieuwe zaken: + 10% in 2008, + 16% in 2009 en + 22% in 2010�

Het aantal informatie-onderzoeken ligt tot en met 2006 ongeveer in dezelfde lijn� Over de periode 2000-2010 is een

significante stijging van 23% merkbaar�

De voorstellen tot geldboetes (minnelijke schikkingen) volgen de trend van de nieuwe zaken� Hun aantal stijgt tot en

met 2003 en kent nadien een heel sterke daling tot en met 2007� Bij de daaropvolgende jaren stellen we een lichte

stijging vast� Over de hele periode gezien betreft het een daling van 36% ten opzichte van het jaar 2000� Deze daling kan

mede verklaard worden door de gedeeltelijke overschakeling van minnelijke schikkingen naar onmiddellijke inningen�

Vóór 1 maart 2004 werd voor heel wat zware overtredingen een minnelijke schikking voorgesteld� Nadien werden deze

echter afgehandeld via een onmiddellijke inning� Daarnaast zijn sinds 1 maart 2004 heel wat parkeerinbreuken niet meer

penaal strafbaar� Zodoende komen deze onmiddellijke inningen en inbreuken niet meer terecht in de statistiek van het

politieparket aangezien ze afgehandeld worden door de politie3� Deze verandering in de afhandelingswijze verklaart ook

mede de daling van het aantal nieuwe zaken sinds 2004�

Het aantal zonder gevolgstellingen is in 2010 met 14% gestegen ten opzichte van 2009� In vergelijking met 2007 stellen

we een stijging van 58% vast� Dit kan mede verklaard worden door de stijging van het aantal nieuwe zaken vanaf 2007�

De dagvaardingen door het politieparket kennen een zeer geleidelijke stijging, met uitzondering van de periode

2005-2007� In vergelijking met 2000 werden er in 2010 maar liefst 80% meer dagvaardingen uitgevaardigd door het

Openbaar Ministerie4� Deze stijging is gedeeltelijk toe te schrijven aan de niet-betaling van onmiddellijke inningen en

VSBG’s�

2 Deze statistische gegevens kunnen ook onmiddellijke inningen (zowel betaalde als niet-betaalde) en waarschuwingen bevatten indien deze P.V.’s ingeschreven werden als zaak (afhankelijk van de werkwijze van de politieparketten).

3 Bron: Verslag over het rechtspreken tijdens het kalenderjaar 2006 van het ressort van het hof van beroep te Gent, 2007, 27-28.4 Dit betreft zowel nieuwe zaken als zaken die reeds hangend waren in de jaren voorafgaand aan de statistische periode. Deze statistiek geeft geen

zicht op het percentage nieuwe zaken dat gedagvaard werd.

0

20

40

60

80

100

20014.4055.944

149.915321.702

20024.1327.152

153.844329.542

20034.5885.758

152.791338.335

20041.8437.157

140.248323.925

20052.6406.962

141.695284.801

20063.9147.577

109.190299.016

20073.1478.504

115.484287.248

20086.3086.382

119.540341.936

20094.5375.214

127.783437.028

20104.6443.980

120.464526.260

OnbekendAndereTechnischOpportuniteit

Motivering van de seponering

38

Zonder gevolg geklasseerde zaken volgens motief van seponeren

In onderstaande grafiek vindt u, per motief van seponeren, het percentage van zaken dat geseponeerd werd� Het betreft

zaken die ingeleid werden tijdens of vóór de referentieperiode�

Ieder motief van seponeren omvat verschillende elementen:

› onbekend: geen motief�

› Andere: overmaken aan de ambtenaar belast met het opleggen van administratieve gelden, seining van de dader,

pretoriaanse probatie�

› technisch: amnestie, gebrek aan klacht, geen misdrijf, immuniteit, klachtenafstand, kracht van gewijsde,

onvoldoende bewijzen, dader onbekend, overlijden van de dader, strafuitsluitende verschoningsgrond, verjaring�

› opportuniteit: afwezigheid van voorgaanden, beperkte maatschappelijke weerslag, nadeel gering, houding

van het slachtoffer, jeugdige leeftijd, onbevoegdheid nationale vervolgingsorganen en rechtsmachten, andere

prioriteiten bij vervolgings- en opsporingsbeleid, te weinig recherchecapaciteit, toestand geregulariseerd, misdrijf

van relationele aard, redelijke termijn vervolging overschreden, toevallige feiten met oorzaak in specifieke

omstandigheden, vergoeding van het slachtoffer, wanverhouding gevolgen van strafvordering maatschappelijke

verstoring�

Over de hele periode stellen we vast dat het aantal sepots op basis van opportuniteitsredenen gemiddeld rond de 70%

ligt� Het aantal technische sepots schommelt gemiddeld rond de 27%� Het aantal zaken dat wegens een onbekend of

ander motief zonder gevolg gesteld werd, is verwaarloosbaar�

In absolute aantallen is, ten opzichte van 2001, het opportuniteitssepot met 64% gestegen terwijl het technisch sepot

met 20% is gedaald� Ten aanzien van 2007 is de stijging van het aantal sepots omwille van opportuniteitsredenen nog

opmerkelijker (+ 83%) in 2010�

39

Correctioneel parket“De correctionele parketten kenden tussen 2007 en 2010 een gestage groei van het aantal binnengekomen strafzaken. Op vlak van tenlasteleggingen is er vooral een toename van informaticafraude en inbreuken tegen bijzondere wetgeving. Ook stellen we tussen 2007 en 2010 een stijging van het aantal afgesloten strafzaken vast. We merken eveneens een hogere toepassing van de administratieve geldboete en pretoriaanse probatie als afsluitende beslissing. Ten slotte blijkt er ook sprake te zijn van een daling van de stock van hangende zaken op 31 december 2010 (6% lager dan eind 2007).”

De huidige bijdrage beperkt zich tot een overzicht voor de jaren 2007 tot en met 2010� Meer gedetailleerde cijfers voor

de jaren 2003 tot en met 2010 zijn beschikbaar op de website van de statistisch analisten van het Openbaar Ministerie:

www.om-mp.be/sa

Instroom, uitstroom en hangende zaken binnen de correctionele parketten

Onderstaande tabel geeft de evolutie in absolute aantallen weer van de totale in- en uitstroom binnen de correctionele

parketten evenals de stock van hangende zaken op 31 december van elk jaar�

De instroom omvat alle zaken die de parketten in de loop van het jaar hebben ontvangen� Het gaat zowel om nieuwe als om

heropende zaken� De uitstroom bestaat uit alle zaken die tijdens het jaar zijn afgesloten� De stock op het einde van het jaar

wordt gevormd door het aantal hangende zaken op 31 december�

De instroom van de correctionele parketten is de voorbije drie jaar telkens toegenomen� In 2010 betrof het 729�361 dossiers,

tegenover 703�344 in 2007� Het aantal afgesloten zaken is eveneens gestegen van 710�388 in 2007 naar 723�740 in 2010,

terwijl de stock op 31 december is afgenomen van 270�917 zaken in 2007 naar 253�938 zaken in 2010�

AAntAl correctionele ZAKen: inStroom, uitStroom en StocK op 31 decemBer

2007 2008 2009 2010

instroom 703�344 712�332 724�612 729�361

uitstroom 710�388 706�618 719�695 723�740

Stock op 31 december 270�917 270�720 256�947 253�938

De grafiek hieronder toont de evolutie van de instroom, de uitstroom en de stock tussen 2007 en 2010 aan de hand van

de index� De index geeft proportioneel de jaarlijkse cumulatieve veranderingen weer ten aanzien van een referentiejaar�

De index voor het referentiejaar - in dit geval 2007 - wordt vastgelegd op 100 en verdere stijgingen of dalingen worden

als een proportie van deze referentie-index uitgedrukt� Uit de grafiek blijkt dat zowel de instroom als de uitstroom in

2010 ten opzichte van 2007 licht zijn toegenomen (respectievelijk met 4% en 2%)� Het aantal hangende zaken op 31

december 2010 is daarentegen gedaald met 6% ten opzichte van 31 december 2007�

80

90

100

110

120

2007 2008 2009 2010

Stock op 31 decemberUitstroom Instroom

Evolutie van het aantal correctionele zaken(Index 2007 = 100)

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Zwar

e dief

stal

Ontu

cht &

seks

uele

uitb

uitin

g

Drug

s & do

ping

Slage

n en

ve

rwon

ding

en

Moo

rd en

dood

slag

Finan

ciële

aang

elege

nhed

en

Dief

stal m

et

gewe

ld

Open

bare

veilig

heid

&

open

bare

orde

Milie

u

Econ

omisc

he

aang

elege

nhed

en

Info

rmat

ica-

bedr

og

2009

2010

2008

Evolutie t.o.v. 2007 van de instroom van correctionele zaken, per type tenlastelegging

40

Type tenlastelegging van de correctionele zaken

Onderstaande grafiek toont de misdrijftypes waarvoor het aantal binnengekomen zaken op de correctionele parketten

de meest opvallende evolutie (in percentage) vertoont tussen 2007 en 2010�

41

Ten opzichte van 2007 kenden de zaken met betrekking tot informaticabedrog in 2010 de grootste stijging (+ 122%)� Voor zaken

met betrekking tot economische aangelegenheden (o�a� namaking en inbreuken op de wet op de handelspraktijken) is er na een

daling tussen 2007 en 2009 (- 5%) sprake van een aanzienlijke stijging in 2010 (+ 33%)� Andere misdrijven die een opmerkelijke

toename van het aantal zaken kennen tussen 2007 en 2010 hebben betrekking op milieu (in grote mate sluikstorten, + 20%),

openbare veiligheid en openbare orde (o�a� illegale wapens, + 17%), diefstal waarbij geweld of wapens werden gebruikt (+ 17%)

en financiële aangelegenheden (+ 14%)� Ook het aantal dossiers inzake slagen en verwondingen (+ 7%) en inzake moord en

doodslag (+ 8%) is op drie jaar tijd gestegen�

Voor zaken met betrekking tot drugs en doping is er na een stijging tussen 2007 en 2009 ( + 4%) sprake van een lichte daling in

2010 (- 3%)� Andere zaken waar er een daling werd vastgesteld zijn zware diefstal (inbraken) (- 10%) en ontucht en seksuele

uitbuiting (- 8%)�

Deze evoluties wijzen niet noodzakelijk op een toe- of afname van bepaalde vormen van criminaliteit, maar kunnen ook een

gevolg zijn van veranderingen in het strafrechtelijk beleid of wijzigingen aan de wetgeving� Zo vindt de afname van het aantal

zaken met betrekking tot zware diefstal een mogelijke verklaring in de uitbreiding van de praktijk van het vereenvoudigd

proces-verbaal1� Evenzo kan de toename van het aantal zaken betreffende slagen en verwondingen deels verklaard worden door

het gevoerde beleid inzake intrafamiliaal geweld�

Evolutie tussen 2007 en 2010 van de afsluitende beslissingen

De tabel en de grafiek hieronder geven de evolutie weer van de afsluitende beslissingen in de loop van de jaren 2007 tot en met

2010� In de tabel staan per jaartal de absolute aantallen voor de verschillende afsluitende beslissingen weergegeven� In de grafiek

is voor elk type beslissing de procentuele evolutie ten opzichte van 2007 weergegeven� De jaartallen in de tabel en de grafiek

wijzen op het jaar van de afsluitende beslissing (ongeacht het jaar van binnenkomst van de zaken)� Het aantal afgesloten zaken is

gestegen van 710�388 in 2007 naar 723�740 in 2010� Dit komt overeen met een toename van 2%�

1 Voor een aantal inbreuken die relatief minder ernstig zijn en/of waarvan de dader (nog) niet gekend is, kunnen de politiediensten in de plaats van een volledig proces-verbaal op te stellen zich beperken tot de registratie van de belangrijkste gegevens over de vastgestelde feiten. Deze vereen-voudigde processen-verbaal worden bij de politiediensten uitsluitend op elektronische drager bewaard en worden dus niet aan de procureur des Konings overgemaakt. De politie bezorgt enkel een maandelijkse listing van de VPV’s aan de procureurs des Konings, zodanig dat deze laatste een controle kan uitoefenen en eventueel een VPV kan opvragen. Door de toepassing van het VPV wordt een belangrijk aantal P.V.’s dat destijds de instroom van de correctionele parketten verhoogde, thans niet meer in de statistieken meegeteld.

2 Voor meer uitleg over de verschillende afsluitende beslissingen verwijzen we naar de begripsomschrijving op de website van de statistisch analis-ten: www.om-mp.be/sa/jstat2010/n/t09.htm

evolutie vAn het AAntAl AfGeSloten ZAKen, per type BeSliSSinG ²

2007 2008 2009 2010

Zonder gevolg 506�772 505�254 515�704 528�493

ter beschikking 61�271 60�451 58�621 58�197

voeging 94�432 95�191 97�116 89�737

minnelijke schikking

betaald5�683 5�075 6�682 6�210

Bemiddeling in

strafzaken voltooid2�226 2�361 2�324 2�420

rechtstreekse

dagvaarding21�383 20�500 21�949 21�777

raadkamer 18�621 17�786 17�299 16�904

totAAl 710�388 706�618 719�695 723�740

-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

Raad

kam

er

Rech

tstre

ekse

da

gvaa

rding

Bem

iddeli

ng in

str

afzak

en vo

ltooid

Minn

elijke

schik

king

beta

ald

Voeg

ing

Ter b

esch

ikking

Zond

er ge

volg

2009

2010

2008

Evolutie t.o.v. 2007 van het aantal afgesloten zaken,per type beslissing

42

3 Art. 28 quater, eerste lid van het Wetboek van Strafvordering, ingevoegd door de wet van 12 maart 1998.4 De rubrieken worden vermeld in bijlage 1 van de omzendbrief COL 12/98 van het College van procureurs-generaal met betrekking tot de toepas-

sing van de wet van 12 maart 1998.

De betaalde minnelijke schikkingen en de voltooide bemiddelingen in strafzaken vormen slechts een geringe proportie binnen

het totaal aantal door de parketten afgesloten zaken� Toch worden in 2010 meer zaken afgehandeld via één van deze afsluitende

beslissingen dan drie jaar eerder, zij het minder uitgesproken dan in 2009 wat de betaalde minnelijke schikkingen betreft: beiden

kenden een stijging van 9% in 2010 ten opzichte van 2007� Ook voor de zondergevolgstellingen was er sprake van een toename

in deze periode (+ 4%)� Het aantal zaken dat via een rechtstreekse dagvaarding voor de correctionele rechtbank wordt

afgehandeld, kent na een op- en neergaande beweging een lichte stijging in 2010 ten opzichte van 2007 (+ 2%)� Zowel het aantal

onderzoeksdossiers dat wordt vastgesteld voor de raadkamer als het aantal terbeschikkingstellingen dalen in 2010 ten opzichte

van 2007, respectievelijk – 9% en – 5%�

Evolutie tussen 2007 en 2010 van de motieven tot seponering

Wanneer de procureur des Konings beslist een zaak te seponeren, wordt hem door de wet de verplichting opgelegd om

zijn beslissing te motiveren3� De parketten beschikken hiertoe over een verfijnde lijst van motieven tot

zondergevolgstelling die uniform is voor het hele land en geformaliseerd is als gevolg van de Franchimont-hervorming4�

De tabel en de grafiek hieronder geven de evolutie weer van de motieven tot seponering in de loop van de jaren 2007 tot

en met 2010� In de tabel staan per jaartal de absolute aantallen voor de verschillende motieven van seponering

weergegeven� In de grafiek is voor elk motief de procentuele evolutie ten opzichte van 2007 weergegeven� De jaartallen

in de tabel en de grafiek wijzen op het jaar van de zondergevolgstelling (ongeacht het jaar van binnenkomst van de

zaken)�

90

100

110

120

130

140

150

160

170

180

2007 2008 2009 2010

Ander motiefOpportuniteits-motiefTechnisch motief

Evolutie van de motieven tot seponering(Index 2007 = 100)

43

evolutie vAn het AAntAl Zonder GevolGStellinGen, per motief vAn SeponerinG

2007 2008 2009 2010

technisch motief 313�015 309�883 319�101 322�097

opportuniteitsmotief 175�364 174�819 173�602 176�205

Ander motief 17�754 20�006 22�541 29�781

totAAl 506�133 504�708 515�244 528�083

Het geheel van de motieven van de zondergevolgstellingen wordt ingedeeld in drie hoofdcategorieën� Bij de technische

motieven is strafrechtelijke vervolging van de zaak niet mogelijk, bijvoorbeeld omdat deze onontvankelijk is (verjaring

van de feiten) of omdat er geen gekende dader is of omdat de feiten geen misdrijf betreffen� Uit bovenstaande tabel

blijkt dat deze categorie van motieven het meest voorkomt (62% voor de periode van 2007 tot en met 2010)� Bij de

opportuniteitsmotieven is vervolging in principe wel mogelijk, maar wordt deze niet opportuun geacht, bijvoorbeeld

omdat de toestand intussen geregulariseerd is� Ongeveer 34% van de zondergevolgstellingen vinden plaats omwille van

dit motief� Daarnaast is er nog een restcategorie waarin zondergevolgstellingen na het betalen van een administratieve

geldboete of na het voltooien van een pretoriaanse probatie zijn ondergebracht, alsook zaken waarin de dader geseind

staat� In totaal heeft ongeveer 4% van de seponeringen betrekking op deze categorie van motieven�

Uit bovenstaande grafiek blijkt dat vooral de zondergevolgstellingen omwille van andere motieven enorm zijn gestegen

in de periode van 2007 tot 2010 (+ 68%)� De zondergevolgstellingen omwille van technische motieven kenden een lichte

stijging (+ 3%), terwijl deze omwille van opportuniteitsmotieven stabiel bleven in deze periode� Daar bovenstaande

grafiek zich beperkt tot de evolutie van de hoofdcategorieën van de motieven, worden in een volgende grafiek de

motieven met de meest interessante evolutie bekeken�

-50%

0%

50%

100%

150%

200%

250%

300%

ANDE

R M

OTIEF

: ad

min

istra

tieve

geld

boet

e

ANDE

R M

OTIEF

: pr

etor

riaan

se pr

obat

ie

OPPO

RTUN

ITEITS

MOT

IEF:

te w

einig

rech

erch

ecap

acite

it

OPPO

RTUN

ITEITS

MOT

IEF:

wanv

erho

udin

g stra

fvor

derin

g-

maa

tscha

ppeli

jke ve

rstor

ing

OPPO

RTUN

ITEITS

MOT

IEF:

misd

rijf v

an re

latio

nele

aard

TECH

NISC

H M

OTIEF

: on

vold

oend

e bew

ijzen

TECH

NISC

H M

OTIEF

: ge

en m

isdrij

f

TECH

NISC

H M

OTIEF

: da

der(s

) onb

eken

d

2009

2010

2008

Evolutie ten opzichte van 2007 van de motieven tot seponering,per type van motief

44

Bij de technische motieven valt vooral de afname van het motief ‘daders onbekend’ op (- 7%)� Een mogelijke verklaring hiervoor

kan gevonden worden in de uitbreiding van de praktijk van het vereenvoudigd proces-verbaal� Daarentegen stellen we voor de

motieven ‘geen misdrijf’ en ‘onvoldoende bewijzen’ een toename vast, respectievelijk + 11% en + 17%� De stijging van het motief

‘geen misdrijf’ kan mogelijks verklaard worden door het vernieuwde beleid inzake intrafamiliaal geweld� Dit beleid stelt dat er

voor alle gedragingen met betrekking tot intrafamiliaal geweld een proces-verbaal door politie of parket dient te worden

opgesteld, zelfs als er geen sprake is van een misdrijf (bijvoorbeeld: familiaal geschil)�

De opvallendste vaststellingen in verband met opportuniteitsepots zijn de daling van het aantal opportuniteitsmotieven ‘misdrijf

van relationele aard’ (- 24%) en de stijgingen van ‘wanverhouding strafvordering/maatschappelijke verstoring’ (+ 31%) en ‘te

weinig recherchecapaciteiten’ (+ 92%)� Dit laatste kan mogelijk het gevolg zijn van de immense toename van zaken met

betrekking tot informaticabedrog� Dit type misdrijven vereist immers vaak gespecialiseerde kennis waarover niet alle politie-

diensten beschikken�

Uit de grafiek op p� 43 bleek reeds dat er sprake is van een enorme stijging van andere motieven� Deze stijging is enerzijds te

wijten aan de verhoogde toepassing van de pretoriaanse probatie (+ 40%), maar blijkt anderzijds vooral het gevolg van enorme

toename van de toepassing van de administratieve geldboete (+ 278%)�

45

Jeugdparketten”In vergelijking met het jaar 2006 ontvingen de jeugdparketten in 2010 opvallend meer zaken naar aanleiding van problematische opvoedingssituaties (+ 17%). Ook het aantal zaken met betrekking tot als misdrijf omschreven feiten nam voor diezelfde periode toe, de daling vanaf 2009 zorgde er echter voor dat deze stijging tussen 2006 en 2010 beperkt blijft (+ 5%).”

Inleiding

De statistisch analisten van het Openbaar Ministerie zullen dit jaar voor het eerst overgaan tot het beschrijven van de

meest belangrijke tendensen wat betreft de omvang en aard van de instroom van protectionele zaken op de

jeugdparketten bij de rechtbanken van eerste aanleg1�

De referentieperiode van deze publicatie beperkt zich tot zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari

2006 en 31 december 2010�

Om de onderlinge vergelijkbaarheid te garanderen tussen deze 5 jaargangen werden voor de gehele referentieperiode

dezelfde methodologische criteria gehanteerd2�

De cijfers betreffen zowel de als misdrijf omschreven feiten (MOF) als de problematische opvoedingssituaties (POS)� De

gepresenteerde cijfers kunnen allerminst beschouwd worden als een indicator van de werkelijk gepleegde

jeugdcriminaliteit of van de bestaande probleemsituaties� Ze schetsen enkel een beeld van de activiteiten van de

jeugdparketten�

De jaarstatistiek van de jeugdparketten vormt een belangrijke informatiebron voor het Openbaar Ministerie ter evaluatie

en bijsturing van het gevoerde beleid� Meer gedetailleerde cijfergegevens en een uiteenzetting inzake de methodologie

die gehanteerd werd kan teruggevonden worden op de website van het Openbaar Ministerie: www.om-mp.be

Belangrijke vaststellingen

Tussen 2006 en 2010 nam het aantal door de jeugdparketten behandelde protectionele zaken toe� Dit geldt zowel voor

de problematische opvoedingssituaties (+ 17%) als voor de als misdrijf omschreven feiten (+ 5%)� Voor deze laatste

categorie kan er weliswaar een lichte afname van het aantal aangemelde zaken vastgesteld worden vanaf het jaar 2009�

Het aantal als misdrijf omschreven feiten bestaat hoofdzakelijk uit eigendomsdelicten, persoonsdelicten en inbreuken

tegen de openbare veiligheid en openbare orde. Ongeveer 4 op 5 inbreuken worden gepleegd door jongens�

Desalniettemin dikt het aandeel van de meisjes de afgelopen jaren stilletjes aan�

Gedetailleerde cijfergegevens

de instroom van protectionele zaken3 op de jeugdparketten

Het aantal protectionele zaken dat wordt aangemeld op de jeugdparketten steeg van 132�824 zaken in 2006 naar

155�965 zaken in 2010� Deze protectionele zaken kunnen ingedeeld worden in als misdrijf omschreven feiten (MOF) en

problematische opvoedingssituaties (POS)� Binnen de referentieperiode steeg het aantal MOF-zaken van 74�500 zaken

in 2006 naar 82�757 zaken in 2010 en het aantal POS-zaken van 58�324 zaken in 2006 naar 73�208 in 2010 (tabel 1)�

1 De beslissingen die de jeugdparketten in protectionele zaken nemen, zullen in een latere fase door de statistisch analisten van het Openbaar Ministerie geanalyseerd worden.

2 Voorgaande bijdrage werd verzorgd door de Operationele Directie Criminologie van het NICC. Cijfermatige verschillen met deze voorgaande bijdrage kunnen gedeeltelijk verklaard worden door eigen methodologische keuzes.

3 Een zaak wordt gedefinieerd als elke minderjarige per type van de zaak (MOF/POS) per notitienummer. Concreet wil dit zeggen dat indien een minderjarige betrokken is in 3 als misdrijf omschreven feiten binnen hetzelfde arrondissement er voor deze minderjarige 3 zaken zullen geteld worden. Hetzelfde geldt voor problematische opvoedingssituaties. Indien een zaak omwille van territoriale bevoegdheid aan een ander gerech-telijk arrondissement wordt ter beschikking gesteld, worden minderjarigen éénmaal geteld in het initiële jeugdparket en éénmaal in het parket waaraan hun zaak werd overgemaakt.

90

95

100

105

110

115

120

2006 2007 2008 2009 2010

POS

MOF

Aantal protectionele zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010, per jaar van binnenkomst

en per type van de zaak (MOF/POS) (index)

* De index wordt berekend op basis van de 24 jeugdparketten die van 1 januari 2006 in PJP registeren.

46

Tabel 1: Aantal protectionele zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010, per jaar van

binnenkomst en volgens type van de zaak (MOF/POS) (n)

2006 2007 2008 2009 2010

mof 74�500 82�301 83�850 80�170 82�757

poS 58�324 64�337 67�755 66�584 73�208

totAAl 132�824 146�638 151�605 146�754 155�965

AAntAl pArKetten die vAnAf het BeGin vAn

het BurGerliJKe JAAr reGiStreren in pJp 24 25 25 25 26

Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten

4 Gebruik maken van een indexcijfer heeft als gevolg dat er enkel procentuele vergelijkingen mogelijk zijn met het referentiejaar (2006). Een indexcijfer laat immers niet toe om een procentuele vergelijking maken tussen twee jaartallen verschillend van het referentiejaar (vb. tussen 2007 & 2008).

Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten

De toename van zowel het aantal MOF- als het aantal POS-zaken is gedeeltelijk te wijten aan het feit dat nog niet alle

jeugdparketten vanaf het begin van de referentieperiode geïnformatiseerd waren� Voor het jaar 2006 werden er 24

arrondissementen in rekening gebracht, in de jaren 2007-2009 betrof het 25 jeugdparketten en in 2010 waren er dit 26�

Om aldus een duidelijk zicht te krijgen op de evolutie van het aantal MOF- en POS-zaken, wordt in de volgende figuur

gewerkt met een indexcijfer� De index is een verhoudingscijfer dat in deze analyse de evolutie weergeeft tegenover het

referentiejaar 2006� Aangezien de registraties voor zowel het arrondissement Neufchâteau als het arrondissement Bergen

in 2006 nog niet beschikbaar waren in het informaticasysteem van de jeugdparketten (PJP), worden deze jeugdparketten

niet meegeteld bij het berekenen van het indexcijfer voor ieder jaar van binnenkomst� Per type van de zaak, hetzij een

MOF, hetzij een POS-zaak, worden alle ingestroomde zaken tijdens het jaar 2006 gelijkgesteld aan 100� Een mogelijke

stijging of daling wordt steeds procentueel weergegeven tegenover dat referentiejaar4�

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Vrouwelijk

Mannelijk

Leeftijd van de minderjarigen betrokken in een MOF-zaak binnengekomen op de jeugdparketten tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010,

volgens geslacht (n)

47

Uit bovenstaande grafiek kunnen we afleiden dat het aantal MOF-zaken voor de gehele referentieperiode stijgt met 5%� In

het jaar 2008 kenden de MOF-zaken een stijging van 11% tegenover 2006� Vervolgens neemt het aantal aangemelde

MOF-zaken vanaf 2009 af� Wat de problematische opvoedingssituaties betreft, kan er voor diezelfde referentieperiode een

stijging vastgesteld worden van 17%, enkel in 2009 was er een lichte daling tegenover het voorgaande jaar�

minderjarigen betrokken bij een aangemeld als misdrijf omschreven feit

Van de minderjarigen die omwille van een als misdrijf omschreven feit werden geregistreerd in het informaticasysteem van

de jeugdparketten5, gaat het binnen de referentieperiode in 4 van de 5 gevallen om jongens� Binnen de referentieperiode

(2006-2010) kunnen we een constante toename vaststellen van meisjes betrokken bij een als misdrijf omschreven feit� In

2006 ging het om 14�154 meisjes en bekleedden ze 19% van het totale aantal MOF-zaken� In 2010 daarentegen konden er

17�877 meisjes, betrokken in MOF-zaken, teruggevonden worden in het PJP-systeem en namen ze reeds 22% in van het totale

aantal minderjarigen betrokken in MOF-zaken�

Uit onderstaande figuur kunnen we afleiden dat er voor de jongens een duidelijke toename is van het aantal geregistreerde

als misdrijf omschreven feiten tussen de leeftijd van 12 en 17 jaar� Uit deze gegevens blijkt dat de leeftijd waarop jongens het

vaakst een als misdrijf omschreven feit lijken te plegen zich situeert op 17 jaar� Bij meisjes daarentegen situeert deze leeftijd

zich reeds op 15 jaar�

Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten

Het aantal aangemelde MOF-zaken bestaat ongeveer voor de helft (49%) uit eigendomsdelicten� Deze hoofdrubriek kan

onderverdeeld worden in de volgende subrubrieken: diefstal & afpersing (35%), vernielingen, beschadigingen &

brandstichtingen (12%) en bedrogdelicten (2%)�

Daarnaast betreft 18% van het aantal aangemelde MOF-zaken persoonsdelicten� Deze persoonsdelicten kunnen

ingedeeld worden in 16% slagen en verwondingen en 2% inbreuken tegen persoonlijke vrijheid (hoofdzakelijk belaging/

stalking en beledigingen)�

Ten slotte vertegenwoordigen inbreuken tegen de openbare veiligheid en openbare orde (hoofdzakelijk

bedreigingen of inbreuken op de wapenwetgeving) 10% van het aantal aangemelde MOF-zaken�

5 Indien een minderjarige meerdere als misdrijf omschreven feiten pleegde binnen de referentieperiode en bijgevolg voor diezelfde periode meer-dere keren in het informaticasysteem van de jeugdparketten wordt geregistreerd, zal deze ook in de tabellen meermaals geteld worden.

80

90

100

110

120

130

140

2006 2007 2008 2009 2010

Evolutie van de meest voorkomende tenlasteleggingsrubrieken voor MOF-zaken binnengekomen op de jeugdparketten tussen

1 januari 2006 en 31 december 2010 (index)

Openbare veiligheid& Openbare orde

Personen

Eigendom

* De index wordt berekend op basis van de 24 jeugdparketten die van 1 januari 2006 in PJP registeren.

48

Onderstaande grafiek presenteert de evolutie van deze drie meest voorkomende rubrieken op basis van een indexcijfer�

Analoog met de eerste grafiek zal ook hier geen rekening gehouden worden met de observaties voor de

arrondissementen Neufchâteau en Bergen� Aangezien beide arrondissementen in 2006 immers nog niet registreerden in

PJP zou dit het indexcijfer vertekenen�

Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten

Doorheen de gehele referentieperiode (2006-2010) blijken de persoonsdelicten het meest gestegen tegenover het

referentiejaar (+ 21%)� De inbreuken tegen openbare veiligheid & openbare orde kennen een toename van 9% en de

eigendomsdelicten een stijging van 7%�

Als we de inbreuken per leeftijdscategorie bekijken, kunnen we bijvoorbeeld binnen de hoofdrubriek

eigendomsdelicten enkele markante verschillen vaststellen� Minderjarigen jonger dan 16 jaar blijken eerder geneigd

gewone diefstallen en winkeldiefstallen te plegen, terwijl minderjarigen met een leeftijd van 16 of 17 jaar daarentegen in

grotere mate overgaan tot het plegen van zwaardere diefstallen zoals woninginbraken of diefstallen met braak,

inklimming of valse sleutels�

Ook valt bijvoorbeeld op dat minderjarigen die de leeftijd van 16 of 17 jaar hebben bereikt, naast de drie meest

voorkomende tenlasteleggingsrubrieken, ook vaker betrokken zijn in drugs- en dopingdelicten�

De aard van de inbreuken kan niet enkel naargelang de leeftijd maar ook volgens geslacht geanalyseerd worden�

Onderstaande figuur presenteert het percentage van de aard van het feit tegenover het totaal aantal aangemelde als

misdrijf omschreven feiten volgens het geslacht van de minderjarige� Enkel de meest markante verschillen tussen beide

geslachten werden weerhouden in de volgende figuur�

0 %

5 %

10 %

15 %

20 %

25 %

30 %

35 %

Meisjes

Jongens

Persoonlijke vrijheid

Opzettelijke slagen& verwondingen

Vernieling,beschadiging &brandstichting

Zware diefstalDiefstal met geweldGewone diefstal

EIGENDOM PERSOON

Type tenlastelegging volgens het geslacht van de minderjarigen betrokken in MOF-zaken binnengekomen op de jeugdparketten

tussen 1 januari 2006 en 31 december 2010 (% per geslacht)6

49

Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten

Indien we rekening houden met de procentuele verdeling volgens geslacht van de verscheidene tenlasteleggingsrubrieken, zien

we kleine nuances binnen de eigendoms- en persoonsdelicten� Meisjes zijn procentueel vaker betrokken bij gewone diefstallen,

terwijl het bij jongens vaker diefstallen met geweld of zware diefstallen betreft� Meisjes zijn relatief gezien eveneens vaker

betrokken in persoonsdelicten dan hun mannelijke collega’s� In het kader van de persoonsdelicten blijken meisjes immers sneller

over te gaan tot het plegen van inbreuken tegen persoonlijke vrijheid (belaging/stalking en beledigingen) dan jongens� Tevens

blijkt dat meisjes procentueel meer vervat zitten in zaken betreffende opzettelijke slagen en verwondingen� Wat betreft de

overige inbreuken kunnen er geen markante verschillen opgemerkt worden�

minderjarigen betrokken bij een aangemelde problematische opvoedingssituatie

In tegenstelling tot een als misdrijf omschreven feit is een problematische opvoedingssituatie per definitie een toestand waarvan

de precieze begin- en einddatum moeilijk weer te geven is� Dit maakt dat voor éénzelfde minderjarige met betrekking tot

dezelfde problematische opvoedingssituatie meerdere processen-verbaal of meldingen op het jeugdparket kunnen terecht

komen� De 330�208 POS-zaken die tijdens de referentieperiode werden aangemeld, hebben betrekking op 173�615 minderjarigen

die zich in een problematische opvoedingssituatie bevinden� Voor 65% van de minderjarigen werd er tijdens de referentieperiode

slechts één melding gemaakt� Voor 31% van deze minderjarigen werden er tussen de 2 en 5 meldingen gemaakt en voor 2%

werden er meer dan 10 meldingen gemaakt�

Het leek ons dan ook relevant om na te gaan op welk moment de 173�615 minderjarigen voor het eerst in het informaticasysteem

van de jeugdparketten werden geregistreerd� Daaruit bleek dat 13% van die minderjarigen waarvoor tijdens de referentieperiode

een nieuwe POS-zaak werd gecreëerd op het jeugdparket, reeds vóór 1 januari 2006 in het informaticasysteem van het desbetref-

fende jeugdparket geregistreerd was� Voor 151�762 minderjarigen werd er een eerste registratie gemaakt tussen 1 januari 2006 en

31 december 20107� Onderstaande figuur toont de verhouding tussen het geslacht en de leeftijd van de aangemelde POS-

minderjarige�

Ongeveer de helft van de minderjarigen die voor de eerste keer in het informaticasysteem van de jeugdparketten werd gere-

gistreerd als verkerend in een problematische opvoedingssituatie is jonger dan 12 jaar� Doorheen de gehele referentieperiode

stijgt het aandeel van de categorie ‘jonger dan 6 jaar’� Jongens maken gemiddeld iets meer dan de helft van het aantal POS-

minderjarigen uit, met name 52%� Over de jaren heen nemen de jongens procentueel lichtjes toe�

6 Hoewel jongens in absolute aantallen binnen alle tenlasteleggingsrubrieken oververtegenwoordigd zijn, kunnen er toch procentuele verschillen worden vastgesteld in de onderlinge verdeling van deze rubrieken volgens geslacht. Meisjes kunnen immers relatief gezien vaker betrokken zijn bij een bepaald type tenlastelegging dan jongens of vice versa.

7 Concreet wil dit zeggen dat indien de minderjarige reeds vóór de referentieperiode werd geregistreerd in PJP, hij/zij in de volgende figuur niet meer zal geteld worden. Dit heeft echter wel als gevolg dat de kans bestaat dat er zich een oververtegenwoordiging voordoet wegens de verschillende tijdstippen van ingebruikname van het PJP-systeem in de verscheidene parketten.

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Vrouwelijk

Mannelijk

Leeftijd van de POS-minderjarigen waarvoor voor het eerst een POS-dossier in PJP werd aangelegd tussen 1 januari 2006

en 31 december 2010, volgens geslacht (n)

50

Bron: gegevensbank van het College van procureurs-generaal - statistisch analisten

Uit bovenstaande figuur kunnen we afleiden dat de jongens binnen alle leeftijdscategorieën iets sterker

vertegenwoordigd zijn dan de meisjes, met uitzondering van deze van 13 en 14 jaar� In deze categorieën zijn de meisjes

het meest gerepresenteerd� De piekleeftijd van de jongens bevindt zich op zestienjarige leeftijd� Deze van de meisjes

daarentegen situeert zich op vijftienjarige leeftijd�

penitentiaire inrichtingen

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

TotaalAndereGeïnterneerdenVeroordeeldenBeklaagden

Evolutie van de penitentiaire bevolking

per categorie van gedetineerden (2000 = 100)

52

Gevangenisbevolking“De algemene toename van het aantal gedetineerden duurt voort in 2011.”

De toename van het aantal gedetineerden houdt aan in 2011� Het gaat om de drie belangrijkste categorieën

gedetineerden (beklaagden, veroordeelden en geïnterneerden)� De groei tijdens het afgelopen jaar bedraagt 5%�

Op dagelijkse basis is er tijdens het laatste decennium meer dan een kwart gedetineerden in de gevangenissen

bijgekomen� Over deze lange periode valt, in verhouding, de grootste toename vast te stellen bij de geïnterneerden (72%

meer1)�

Het grootste deel van de gevangenisbevolking bestaat nog steeds uit definitief veroordeelden (die niet tegelijkertijd het

onderwerp zijn van een aanhoudingsbevel of een interneringsbevel)� Daarna komen de beklaagden, die iets meer dan

een derde van de gevangenisbevolking uitmaken� De geïnterneerden vormen de derde grootste categorie

gedetineerden� De andere gedetineerden (hoofdzakelijk minderjarigen die niet naar een volwassenenrechtbank

verwezen zijn, recidivisten ter beschikking van de regering en administratief aangehouden vreemdelingen ter

beschikking van de Dienst Vreemdelingenzaken), zijn slechts een zeer kleine minderheid van de gevangenisbevolking�

Deze algemene toename van het aantal gedetineerden is niet te wijten aan het gegeven dat minder veroordeelden

onder elektronisch toezicht worden geplaatst� Integendeel, het aantal veroordeelden onder elektronisch toezicht is sterk

toegenomen, vooral de laatste twee jaar�

1 In dat kader is geen rekening gehouden met de bevolking in de inrichtingen tot bescherming van de maatschappij van het Waals Gewest te Bergen en te Doornik of in andere structuren dan gevangenisstructuren.

53

BevolKinG op 1 mAArt (2000-2011)

JAAr BeKlAAGden veroordeelden Geïnterneerden vAriA totAAl eleK. toeZicht

2000 3�023 4�900 640 125 8�688 12

2001 2�951 4�776 675 142 8�544 22

2002 3�238 4�497 644 226 8�605 167

2003 3�680 4�807 718 103 9�308 286

2004 3�614 4�713 783 135 9�245 278

2005 3�550 4�830 856 139 9�375 277

2006 3�530 5�082 862 161 9�635 337

2007 3�473 5�407 965 163 10�008 612

2008 3�527 5�193 994 144 9�858 557

2009 3�557 5�433 1�038 131 10�159 609

2010 3�712 5�606 1�089 154 10�561 928

2011 3�890 5�890 1�103 182 11�065 1�102

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

TotaalAndereMinderjarigenGeïnterneerdenVeroordeeldenBeklaagden

Proportionele evolutie van het aantal opsluitingen per categorie van gedetineerden (2000 = 100)

54

Opsluitingen“Er is een lineaire verhoging van de opsluitingen gedurende de laatste vijf jaar.”

Het aantal opsluitingen, dat tussen 2002 en 2005 vier jaar lang stabiel was gebleven, is vanaf 2006 gestegen� De laatste vijf jaar

kenden de definitief veroordeelden de sterkste stijging, met 53% tussen 2005 en 2010, terwijl de totale toestroom naar de

gevangenissen 19,5% bedroeg� De stijging van het aantal opsluitingen van beklaagden in afwachting van een definitief vonnis is

daarentegen vertraagd sinds 2006�

Er moet worden vastgesteld dat de opsluitingen van de definitief veroordeelden niet overeenstemmen met het aantal strafuit-

voeringen omdat bepaalde veroordeelden, die reeds gedetineerd zijn als beklaagde op het tijdstip van hun veroordeling, in de

gevangenis blijven om hun straf uit te zitten zonder nog in vrijheid gesteld te zijn en weer opgesloten te worden� Niet alle

opgesloten veroordeelden beginnen trouwens onmiddellijk aan het uitzitten van hun straf� Een deel van hen is onder tijdelijke

strafonderbreking geplaatst om te kunnen onderzoeken of ze hun straf zouden kunnen ondergaan onder het regime van

elektronisch toezicht�

opSluitinGen (2000 -2010)

JAAr BeKlAAGden veroordeelden Geïnterneerden minderJAriGen Andere totAAl

2000 9�992 3�689 454 544 281 14�960

2001 9�608 3�587 308 449 491 14�443

2002 10�865 4�130 345 187 355 15�882

2003 10�805 4�015 364 485 218 15�887

2004 11�053 3�736 331 569 46 15�735

2005 11�194 3�460 407 524 189 15�774

2006 11�954 3�703 378 539 166 16�740

2007 11�916 4�287 359 520 173 17�255

2008 12�042 4�728 375 522 217 17�884

2009 12�240 5�167 382 487 227 18�503

2010 12�282 5�297 378 614 258 18�829

55

In 2010 kende de kwantitatief belangrijkste categorie invrijheidstellingen, te weten de invrijheidstelling van beklaagden (in afwach-

ting van een definitief vonnis), een lichte daling� Tegelijkertijd zijn er minder invrijheidstellingen van administratief opgebrachte

vreemdelingen die ter beschikking gesteld zijn van de Dienst Vreemdelingenzaken op het einde van hun gerechtelijke aanhou-

ding, zowel na voorlopige hechtenis (aanhoudingsbevel) als op het einde van de straf� Het gegeven dat minder personen de

gevangenis verlaten (invrijheidstellingen) als beklaagde en meer beklaagden de gevangenis binnenkomen (opsluitingen) heeft

ervoor gezorgd dat hun aantal steeg in de dagpopulatie� Bovendien betekent dat ook dat er meer gedetineerden in hechtenis zijn

gebleven na de periode van voorlopige hechtenis om hun straf uit te zitten of voor hun internering�

Wat de invrijheidstellingen van veroordeelden betreft, zijn de voorlopige invrijheidstellingen (algemeen) die van toepassing zijn op

veroordeelden die tot maximaal 3 jaar veroordeeld zijn, veruit de frequentste� Zij vormen 35% van de invrijheidstellingen van

gedetineerden, alle categorieën samengenomen, en 80% van de invrijheidstellingen van veroordeelden� In 2010 zijn er een kwart

meer dan in 2008�

De modaliteiten inzake vroegtijdige invrijheidstellingen voor de zwaarste straffen zijn daarentegen op de terugweg� Het gaat om

voorwaardelijke invrijheidstellingen (verleend aan personen veroordeeld tot straffen van meer dan 3 jaar, met de Belgische nationali-

teit of rechtmatig hier verblijvend) en bijzondere voorlopige invrijheidstellingen (waaronder die met het oog op verwijdering van het

grondgebied, van toepassing op vreemdelingen zonder verblijfsvergunning veroordeeld tot straffen van meer dan 3 jaar)�

Ten slotte moet worden opgemerkt dat in 2010 meer minderjarigen worden vrijgelaten� Dit volgt op het gegeven dat er vaker een

beroep wordt gedaan op de voorlopige plaatsing van deze minderjarigen (vastgesteld in de tabel met betrekking tot de opsluitingen)�

Invrijheidstellingen“In 2010 waren er meer vroegtijdige invrijheidstellingen van veroordeelden tot minder dan 3 jaar, maar minder van lange straffen.”

invriJheidStellinGen* vAn 2006 tot 2010

WiJZe vAn invriJheidStellinG 2006 2007 2008 2009 2010

voorlopige hechtenisN 7�837 8�125 8�582 8�769 8�607

jaar % 48,7% 49% 52,4% 50,3% 48,7%

voorwaardelijke invrijheidstellingN 605 754 742 711 688

jaar % 3,8% 4,5% 4,5% 4,1% 3,9%

voorlopige invrijheidstelling

(algemeen)

N 5�340 5�411 5�030 5�870 6�258

jaar % 33,2% 32,6% 30,7% 33,7% 35,4%

voorlopige invrijheidstelling

(specifiek)

N 274 325 327 319 258

jaar % 1,7% 2,0% 2,0% 1,8% 1,5%

StrafeindeN 342 420 458 532 637

jaar % 2,1% 2,5% 2,8% 3,1% 3,6%

Genade (individuele)N 3 1 0 0 0

jaar % 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Geïnterneerden N 449 480 462 418 472

jaar % 2,8% 2,9% 2,8% 2,4% 2,7%

minderjarigenN 544 514 520 499 578

jaar % 3,4% 3,1% 3,2% 2,9% 3,3%

vreemdelingen (excl. vlv)N 562 461 184 228 96

jaar % 3,5% 2,8% 1,1% 1,3% 0,5%

AndereN 139 86 72 94 89

jaar % 0,9% 0,5% 0,4% 0,5% 0,5%

totAAlN 16�095 16�577 16�377 17�440 17�683

jaar % 100% 100% 100% 100% 100%

* Daaronder begrepen de invrijheidstellingen vanuit het stelsel van het elektronisch toezicht. De invrijheidstellingen uit de inrichtingen tot bescherming van de maatschappij te Doornik en Bergen zijn daarentegen niet inbegrepen.

56

Toelichting bij de wijze van invrijheidstelling

› Voorlopige hechtenis: opheffing van het bevel tot medebrenging of tot aanhouding; voorlopige invrijheidstelling

van een beklaagde (eventueel onder voorwaarden); voorlopige invrijheidstelling op verzet / in beroep;

ongeldig bevonden bevel tot medebrenging of tot aanhouding; invrijheidstelling ingevolge van een vrijspraak;

invrijheidstelling in geval dat de uitgesproken straf de duur van de voorlopige hechtenis niet overstijgt (art� 33 van

de wet betreffende de voorlopige hechtenis); invrijheidstelling van een beklaagde met het oog op uitlevering�

› Voorwaardelijke invrijheidstelling: voorwaardelijke invrijheidstelling van veroordeelden voor wie het totaal aan in

uitvoering zijnde hoofdgevangenisstraffen meer dan 3 jaar bedraagt�

› Voorlopige invrijheidstelling (algemeen): voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden voor wie het totaal aan

in uitvoering zijnde hoofdgevangenisstraffen niet meer dan 3 jaar bedraagt, toegekend door de minister van Justitie

of door de gevangenisdirecteur�

› Voorlopige invrijheidstelling (specifiek): voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden om gezondheidsredenen,

om familiale redenen, om professionele redenen, met het oog op collocatie, met het oog op uitlevering, met het

oog op verwijdering van het grondgebied, met het oog op genade (fiscale zaken); voorlopige invrijheidstelling na

betaling van een voorschot op boeten en gerechtkosten�

› Strafeinde: invrijheidstelling bij het einde van de straf of de maatregel, of na betaling van boeten en

gerechtskosten�

› Geïnterneerden: invrijheidstelling op proef van een geïnterneerde; plaatsing in een privé-psychiatrische inrichting

(wet tot bescherming van de maatschappij)�

› Minderjarigen: invrijheidstelling na intrekking of opheffing van de ‘voorlopige plaatsing’; invrijheidstelling met het

oog op plaatsing in een inrichting betreffende de jeugdbescherming�

› Vreemdelingen (excl. voorlopige invrijheidstelling): invrijheidstelling al dan niet met oog op uitleiding van

buitenlandse gedetineerden ter beschikking van de Dienst Vreemdelingenzaken�

› Andere: invrijheidstelling na voorlopige aanhouding van een voorwaardelijke invrijheidgestelde gedetineerde;

tijdelijke uitlevering aan een ander land; wederoverbrenging naar een ander land na een tijdelijke uitlevering in

België; overbrenging van een persoon, veroordeeld en opgesloten in België, naar een buitenlandse gevangenis;

gedetineerde uitgehaald en niet teruggebracht; invrijheidstelling op proef van een veroordeelde gedetineerde ter

beschikking gesteld van de regering (TBR); invrijheidstelling na opheffing van de TBR-maatregel door het hof van

beroep; invrijheidstelling van een zuigeling; invrijheidstelling ingevolge intrekking van de tenuitvoerbrenging van

een straf of een maatregel�

de justitiehuizen

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

19998.878

15.99119.35044.219

200010.51017.49920.88448.893

20019.301

18.12823.57151.000

20028.852

20.22026.63355.705

20039.194

22.62129.87761.692

20048.816

24.04427.18760.047

20059.525

26.94027.61564.080

20069.062

26.82525.95061.837

20079.645

29.51926.91166.075

200811.39932.66526.33270.396

200912.86433.34925.95172.164

201013.38433.07527.93474.393TOTAAL

Algemene evolutie van het aantal nieuwe dossiers van 1999 - 2010

Burgerrechtelijke sociale studies, slachtofferonthaal,eerstelijnswerking

Begeleiding, toezicht en bemiddeling in strafzaken

Enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten

58

De evolutie van de justitiehuizen in cijfers, bekeken vanuit hun opdrachtenOnderstaande tabellen hebben betrekking op de nieuwe dossiers die de justitiehuizen hebben ontvangen sinds hun

oprichting in 1999� Onder 'nieuwe dossiers' wordt verstaan de dossiers die tussen 1 januari en 31 december van elk jaar

werden bezorgd aan de justitiehuizen�

Algemene evolutie van strafrechtelijke en burgerrechtelijke zaken

een stijging met bijna 70%

Het totale aantal nieuwe strafrechtelijke en burgerrechtelijke dossiers die alle justitiehuizen ontvangen, is sinds de

oprichting van de justitiehuizen in 1999 gestegen met 68%� Hieruit blijkt het toenemende belang van de justitiehuizen in

het gerechtelijke landschap, zowel in straf- als in burgerrechtelijke zaken�

Binnen deze algemene stijging is het aantal strafrechtelijke opdrachten inzake begeleiding en follow-up het meest

gestegen� Het aantal nieuwe dossiers met betrekking tot deze zaken is gestegen van 15�991 in 1999 naar 33�075 in 2010�

Het aantal strafrechtelijke opdrachten inzake enquêtes is tijdens dezelfde periode met 51% gestegen� De burgerrechtelijke

opdrachten (burgerrechtelijke sociale studies, slachtofferonthaal en eerstelijnswerking) zijn met 44% gestegen�

in 2010, vertegenwoordigden de strafrechtelijke zaken 62% van de door de justitiehuizen ontvangen nieuwe dossiers: 44%

hadden betrekking op een opdracht inzake begeleiding, follow-up of bemiddeling in strafzaken� De maatschappelijke enquêtes

en beknopte voorlichtingsrapporten vertegenwoordigen 18% van alle opdrachten� De burgerrechtelijke opdrachten vertegen-

woordigden 38% van het totaal�

13.384; 18%

33.075; 44%

27.934; 38%BURGERRECHTELIJKE OPDR.Burgerrechtelijke sociale studies, slachto�eronthaal,eerstelijnswerkingSTRAFRECHTELIJKE OPDR. Begeleiding, toezicht en bemiddeling in strafzakenSTRAFRECHTELIJKE OPDR. Enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten

Algemene verdeling 2010

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

1999268

4.075

2224.3138.878

2000395

5.285

2584.5721.051

2001480

4.770

1513.9009.301

2002343

4.163233386

3.7278.852

2003215

3.5791.431

3153.6549.194

2004224

2.7172.051

2743.5508.816

2005147

3.3202.478

3.3809.325

2006181

3.0452.253

3.4018.880

2007303

3.2062.293

3.8439.645

2008330

2.4882.366

6.2151.139

2009378

1.8552.332

8.2991.286

2010316

1.8532.438

8.7771.338

Penitentiaire sector

Dienstverlening/vorming in het kader van bemiddeling in strafzaken en genade

Autonome werkstraf

Probatie (incl. dienstverlening/vorming)

Vrijheid onder voorwaarden (incl. dienstverlening/vorming)

TOTAAL

Evolutie van 1999 tot 2010 van het aantal nieuwe maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten per sector

59

Strafrechtelijke zaken

opdrachten inzake maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten

De penitentiaire enquêtes vertegenwoordigen bijna 70% van alle enquêtes; meer dan twee derden hebben betrekking op het

elektronisch toezicht.

Uit grafiek 3 blijkt de aanzienlijke stijging van het aantal penitentiaire enquêtes sedert 2007 (+ 128%), na een dalende tendens

tussen 1999 en 2006� Grafiek 4 illustreert het belangrijke deel dat deze sector thans inneemt (bijna 70% van alle enquêtes)�

Er wordt overigens een, weliswaar gematigdere, stijging vastgesteld van het aantal enquêtes met het oog op een autonome

werkstraf� Deze enquêtes zijn vooral toegenomen tussen 2002 en 2005, maar hun aantal blijft sindsdien op een zelfde niveau�

1.853; 14%

2.438; 18%

8.777; 66%

316; 2%

Penitentiaire sector

Autonome werkstraf

Probatie

Vrijheid onder voorwaarden

Maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten - 2010

60

De stijging van het aantal penitentiaire enquêtes moet in verband worden gebracht met de overdracht van het

elektronisch toezicht naar de justitiehuizen sinds 1 september 2007� De toekenning van het elektronisch toezicht wordt

immers verplicht voorafgegaan door een maatschappelijke enquête� Ter illustratie, de justitiehuizen hebben in 2010

5.236 nieuwe dossiers inzake maatschappelijke enquêtes ontvangen met het oog op een maatregel van

elektronisch toezicht, zulks op een totaal van 8�777 nieuwe dossiers inzake maatschappelijke enquêtes en beknopte

voorlichtingsrapporten (alle penitentiaire opdrachten samen)� Het elektronisch toezicht vertegenwoordigt thans dan ook

68% van de penitentiaire enquêtes�

In de andere strafrechtelijke materies is een maatschappelijke enquête of een beknopt voorlichtingsrapport niet verplicht

in het proces van toekenning van een maatregel maar wordt dit overgelaten aan de beoordelingsvrijheid van de

opdrachtgevende instantie (facultatief )�

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

19991.9524.473

867.3302.150

15.991

20002.4055.211

837.4252.375

17.499

20012.2636.641

716.9132.240

18.128

20022.8987.430

556152

7.0072.186

20.229

20033.1815.8334.497

706.8352.105

22.621

20043.4604.5817.405

696.4962.033

24.044

20053.7134.9589.067

9426.4321.828

26.940

20064.1073.9879.5241.1876.7011.319

26.825

20074.5635.5369.847

6.3923.181

29.519

20084.9176.437

10.131

6.5044.676

32.665

20094.9496.700

10.112

6.6074.981

33.349

20104.4366.515

10.530

6.3205.274

33.075Penitentiaire sector

Totaal

Bemiddeling in strafzaken (incl. dienstverlening/vorming)Dienstverlening/vorming in het kader van genade

Autonome werkstrafProbatie (incl. dienstverlening/vorming)

Vrijheid onder voorwaarden (incl. dienstverlening/vorming)

Evolutie van 1999 tot 2010 van het aantal nieuwe opdrachten begeleiding, opvolging en bemiddeling in strafzaken per sector

61

Deze sterke stijging is vooral te verklaren door de vooruitgang van alternatieven voor voorlopige hechtenis (+ 127%),

de invoering van de autonome werkstraf (in 2002) en de overdracht van het elektronisch toezicht naar de justitiehui-

zen (in 2007)� De bemiddeling in strafzaken is onveranderd gebleven voor wat betreft het aantal nieuwe door de

justitiehuizen ontvangen dossiers en is in vergelijking met 2009 zelfs licht gedaald in 2010�

Sinds de invoering van de werkstraf als autonome straf, is er steeds meer een beroep gedaan op deze straf� Het aantal

nieuwe opdrachten is immers gestegen van 556 in 2002 naar 4�597 in 2003 tot 10�530 dossiers in 2010� Procentueel gaat

het in 2010 om een stijging van bijna 130% ten opzichte van 2003� In 2010 waren de autonome werkstraffen die voor

uitvoering aan de justitiehuizen werden overgezonden afkomstig van de correctionele rechtbanken van eerste aanleg

(58%), van de politierechtbanken (37%) en van de hoven van beroep (5%)�

Het aantal probatiemaatregelen (uitstel en opschorting in het kader van probatie) vertoont een stijgende tendens tot

en met 2002� In de periode 2003-2006 is er een duidelijke daling vast te stellen als gevolg van de afschaffing van de

dienstverlening in dit kader� Tussen 2006 en 2009 is het aantal probatiemaatregelen opnieuw gestegen� Probatie

vertegenwoordigt thans 20% van de nieuwe strafrechtelijke opdrachten in de justitiehuizen (zie grafiek 6)�

Wat de alternatieven voor voorlopige hechtenis betreft, vertoont het aantal nieuwe opdrachten ‘vrijheid onder voorwaar-

den’ een constante en regelmatige stijging� Het aantal opdrachten steeg van 1�914 in 1999 naar 4�436 nieuwe opdrachten

in 2010, wat neerkomt op een stijging van 127%�

Voor 2010 (grafiek 6) vertegenwoordigen de autonome werkstraf (32%) en de probatie (20%) de helft van de strafrechte-

lijke begeleidingen en follow-ups� De bemiddeling in strafzaken vertegenwoordigt 19% van het totaal, de penitentiaire

sector 16% en de alternatieven voor voorlopige hechtenis 13%�

opdrachten inzake begeleiding, follow-up en bemiddeling in strafzaken

Tussen 1999 en 2010, is het aantal nieuwe dossiers inzake begeleiding en follow-up van daders en inzake bemiddeling in

strafzaken meer dan verdubbeld, van 15�991 in 1999 naar 33�075 in 2010�

4.436; 13%

6.515; 20%

5274, 16%

10.530; 32%6.320; 19%

Penitentiaire sector

Bemiddeling in strafzaken

Autonome werkstraf

Probatie

Vrijheid onder voorwaarden

Begeleiding, toezicht en bemiddeling in strafzaken, 2010

62

Close-up van de penitentiaire sector

De penitentiaire sector bevat de grootste diversiteit aan opdrachten� Daarom kan het interessant zijn in te zoomen op

deze bijzondere sector van de strafrechtelijke begeleidingen�

Zoals blijkt uit grafiek 7 is de evolutie van het aantal nieuwe opdrachten in de sector van de penitentiaire begeleidingen

vrij stabiel sinds 2000� Enkel het aantal voorlopige invrijheidstellingen is aanzienlijk gedaald in 2005, bij de

bekendmaking van de ministeriële circulaire van 17 januari 2005 betreffende de voorlopige invrijheidstelling, namelijk

van 1�013 in 2000 naar 246 nieuwe opdrachten in 2005� Sinds 2007 kan er een lichte stijging worden waargenomen�

De overdracht van het elektronisch toezicht in 2007 zorgt voor een fundamentele wijziging van de verhoudingen van

opdrachten in deze sector�

Het elektronisch toezicht werd in België ingevoerd sinds april 1998 onder de vorm van een proefproject in het

gerechtelijk arrondissement Brussel� De ministerraad van 30 juni 2000 besliste om binnen de schoot van het directoraat-

generaal Penitentiaire Inrichtingen het Nationaal Centrum voor Elektronisch Toezicht (NCET) op te richten� Dit centrum

werd vanaf 1 oktober 2000 belast met het beheer van het elektronisch toezicht als alternatief voor de uitvoering van een

vrijheidsbenemende straf, zulks in heel België� Sinds 1 september 2007 zijn de opdrachten inzake begeleiding en

follow-up van het elektronisch toezicht alsook het NCET overgeheveld naar het directoraat-generaal Justitiehuizen�

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

2000795

1.013

48186

2.375

2001830937

42746

2.240

2002684

1.001

46239

2.186

2003746785

56113

2.105

2004783698

52329

2.033

2005795246

684103

1.828

2006599182

52513

1.319

2007765231180

1.463521

213.181

2008768246174

2.896564

284.676

2009717278211

3.199547

294.981

2010695290216

3.478575

205.274

Andere (genade, ter- beschikkingstelling van de regering,...)

Vrijheid op proef

Elektronisch toezicht

Beperkte detentie

Voorlopige invrijheidstelling

Voorwaardelijke invrijheidstelling

Evolutie van 2000 tot 2010 van het aantal nieuwe opdrachten begeleiding, penitentiaire sector

Totaal

3.478; 67%575; 11%

695; 13%

20, 1%

285; 5%

216; 4%

Andere (genade, terbeschikkingstelling van de regering, ...)

Vrijheid op proef

Elektronisch toezicht

Beperkte detentie

Voorlopige invrijheidstelling

Voorwaardelijke invrijheidstelling

Indeling binnen de penitentiaire sector voor 2010

63

Het elektronisch toezicht vertegenwoordigt 67% van de penitentiaire sector (grafiek 8)� Dit percentage kan

mogelijkerwijs verklaard worden door het feit dat de meerderheid van de personen die veroordeeld zijn tot

vrijheidsberovende straffen waarvan het uit te voeren deel lager is dan of gelijk is aan drie jaar en/of die

strafonderbreking genieten, hun straf uitvoeren in de vorm van elektronisch toezicht�

0

5.000

10.000

15.000

20.000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Eerstelijnswerking

Slachto�eronthaal

Burgerrechtelijke sociale studies

Evolutie van 1999 tot 2010 van het aantal nieuwe dossiersin burgerlijke opdrachten

64

De voorwaardelijke invrijheidstelling vertegenwoordigt 13% van de penitentiaire opdrachten� Het aantal nieuwe

dossiers is relatief stabiel gebleven sedert 2000 en is licht gedaald sedert 2008 (795 dossiers in 2000, 769 in 2008 en 695 in

2010)�

Het aantal nieuwe door de justitiehuizen ontvangen opdrachten vrijheid op proef (bescherming van de maatschappij),

die 11% uitmaakt van de nieuwe opdrachten in deze sector, is sinds 1999 vrijwel stabiel gebleven�

De beperkte detentie, die in 2007 in de justitiehuizen werd ingevoerd, vertegenwoordigt 4% van de nieuwe penitentiaire

opdrachten in 2010�

De voorlopige invrijheidstelling vertegenwoordigt in 2010 5% van de geregistreerde nieuwe penitentiaire opdrachten�

De 'andere opdrachten' (genade, terbeschikkingstelling van de regering, enz�) vertegenwoordigen slechts 1% van het

totale aantal nieuwe penitentiaire opdrachten, wat een gering aandeel is van de door de justitiehuizen ontvangen

opdrachten�

Burgerrechtelijke zaken

Het aantal opdrachten (aanhangigmakingen) inzake slachtofferonthaal neemt vrijwel voortdurend toe sedert begin

2000� Op het vlak van het slachtofferonthaal treden de justitiehuizen op bij de slachtoffers van een misdrijf en hun

naasten, op verzoek van een magistraat (aanhangigmaking) of van de slachtoffers/naasten, met instemming van de

magistraat� Sedert de oprichting van de justitiehuizen in 1999 is het aantal nieuwe dossiers met 40% gestegen� Het

slachtofferonthaal kan starten met optreden in alle stadia van de strafprocedure, vanaf de indiening van de klacht tot de

uitvoering van de straf�

65

Zoals kan worden vastgesteld op de grafiek is het aantal optredens inzake eerstelijnswerking sterk gestegen tot in 2003,

en sindsdien gedaald� Er moet worden onderstreept dat de justitiehuizen in 2007 de beslissing namen om de

bevoegdheden van de eerstelijnswerking te beperken tot de vragen die direct betrekking hebben op de opdrachten van

de justitiehuizen, en dit met het oog op een betere dienstverlening aan het publiek� In tegenstelling tot de andere

opdrachten werkt de eerstelijnswerking niet op grond van een opdracht of een aanhangigmaking� De werklast van die

opdracht hangt af van het aantal personen dat zich, op volledig vrijwillige wijze, tot die dienst richt� De cijfers met

betrekking tot die opdracht voor de jaren 1999 tot 2006 moeten met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd,

aangezien de codering pas vanaf 2007 geüniformeerd en verplicht gemaakt werd�

Het aantal nieuwe opdrachten gericht op het uitvoeren van burgerrechtelijke sociale studies kent een veeleer lichte

stijging sinds 1999 (18%)�

0

200

400

600

800

1.000

1.200

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Niveau D

Niveau C

Niveau B

Niveau A

Het personeelsbestand van de justitiehuizen(buitendiensten)

66

Evolutie van het personeel van de justitiehuizen (buitendiensten) tussen 1999 en 2010

Deze toename kan onder meer verklaard worden door de uitbreiding van het takenpakket van de justitiehuizen� Het

meest opvallend zijn de invoering van de autonome werkstraf in 2002 en de overheveling van het elektronisch toezicht in

2007 van het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen naar het directoraat-generaal Justitiehuizen�

Het aantal nieuwe dossiers is in zijn geheel - of het nu gaat om opdrachten, aanhangigmakingen of optredens - gestegen

met 70% in die periode�

De Business Process Reengineering (BPR) heeft de mogelijkheid geboden de behoeften inzake personeel te objectiveren�

De BPR beoogde in de eerste plaats duidelijke en samenhangende richtlijnen te omschrijven die zouden gelden voor alle

justitiehuizen� Om die richtlijnen te bepalen, werden de kerntaken van de justitiehuizen bestudeerd en geanalyseerd

teneinde de processen, werkzaamheden en taken van de justitiehuizen te beschrijven� Op grond hiervan werd een

werklastmeting doorgevoerd, die heeft geleid tot de werving van extra personeel�

Sedert de oprichting van de justitiehuizen is het personeelsbestand in zijn geheel met bijna 44% toegenomen� Het

personeelsbestand is toegenomen van 824 personen op 1 december 2000 naar 1�185 op 1 december 2010�

nuttige adressen medewerkers

68

Statistische publicaties over Justitie kunt u raadplegen

via de website van de FOD Justitie:

www.justitie.belgium.be

Federale Overheidsdienst Justitie

diensten van de voorzitter

Dienst Communicatie

Waterloolaan 115, 1000 Brussel

Tel�: 02 542 65 11

info@just�fgov�be

Stafdienst Budget, Beheerscontrole en logistiek

Waterloolaan 115, 1000 Brussel

Mr� Danny Spitaels

Tel�: 02 542 69 60

danny�spitaels@just�fgov�be

directoraat-generaal rechterlijke organisatie

Waterloolaan 80, 1000 Brussel

Statistieken magistraten

Mevr� Annie De Greve

Tel�: 02 552 25 22 - Fax: 02 552 27 60

annie�degreve@just�fgov�be

Statistieken personeel griffies en parketten

Mevr� Heidi Devriese

Tel�: 02 552 25 42

heidi�devriese@just�fgov�be

directoraat-generaal penitentiaire inrichtingen

Dienst Managementondersteuning

Willebroekkaai 33, 1000 Brussel

Tel�: 02 542 82 01

Fax: 02 542 82 85

directoraat-generaal Justitiehuizen

Leuvenseweg 38, 1000 Brussel

Tel�: 02 557 50 12

College van procureurs-generaal

Statistieken openbaar ministerie

Ernest Allardstraat 42, 1000 Brussel

Tel�: 02 500 86 01

Fax: 02 500 86 13

sa-as�colpg@just�fgov�be

Vast Bureau Statistiek en werklastmeting

Statistieken van de hoven en rechtbanken

Waterloolaan 70, 1000 Brussel

Tel�: 02 557 46 08

Fax: 02 557 46 21

69

Medewerkersvoorwoord: Alain BourletBudget: Danny Spitaelsmagistraten: Erwin De CausemaeckerAdministratief personeel: Heidi Devriese Lindsay Ameye Danny Ouvryhoven en rechtbanken: Sandra Steurbaut Amélie Tyhon hof van cassatie: Steven Liermanpolitieparkettten: Sandra Steurbaut Diederik Hoedtcorrectioneel parket: Ellen Van DaelJeugdparketten: Ellen Van Daelpenitentiaire instellingen: Samuel DeltenreJustitiehuizen: Anabelle Rihouxlay-out : Evy De BleeckereWebsite : Olivier Hullaert

Met dank aan de medewerkers van de hoven en de rechtbanken, de penitentiaire inrichtingen, de justitiehuizen, de FOD Justitie en de Stafdienst ICT voor de registratie van de gegevens in de databanken en de verwerking van de gegevens tot cijfermateriaal.

VER

AN

TWO

ORD

ELIJ

K U

ITG

EVER

: A� B

OU

RLET

- W

ATER

LOO

LAA

N 1

15 -1

000

BRU

SSEL

D

/201

1/79

51/N

L/90

3

Dienst Communicatie Waterloolaan 1151000 BrusselTel� : 02 542 65 11www�justitie�belgium�be