Juridische aspecten van open source software

28
Juridische aspecten van ‘Open Source Software’ SAI VZW Avondseminarie Gent 16 september 2010

Transcript of Juridische aspecten van open source software

Page 1: Juridische aspecten van open source software

Juridische aspecten van ‘Open Source

Software’

SAI VZW

Avondseminarie Gent 16 september 2010

Page 2: Juridische aspecten van open source software

2

Achtergrondinformatie

Wat is „Open Source Software‟?

Geen eenduidige toepassing

Definitie „Open Source Initiative‟

Vrije wederverspreiding

Broncode

Afgeleide software

Integriteit originele broncode

Geen discriminatie van personen of groepen

Geen discriminatie ten aanzien van toepassingsgebieden

Verdeling van de licentie

Licentie niet specifiek voor één product

Geen restrictie voor andere software

Technologieneutraliteit

Page 3: Juridische aspecten van open source software

3

Achtergrondinformatie

Frequente verwarring met andere begrippen

Publiek domein (“public domain”)

Geen auteursrecht

In principe vrij gebruik

Opgelet: “abandonware” ≠ “public domain”

Vrije software (“freeware”)

Gratis software

Licentiebepalingen

Niet noodzakelijk toegang tot broncode

“OSS” is niet noodzakelijk gratis

Page 4: Juridische aspecten van open source software

4

Juridisch statuut OSS

Juridisch statuut „Open Source Software‟?

Software („computerprogramma‟)

Broncode

Objectcode

W. 30.6.1994 rechtsbescherming computerprogramma‟s

Geen onderscheid naar het type software

Geen onderscheid naar het type licentie

Bescherming onder het auteursrecht indien origineel

Licentie (en dus de auteur) bepaalt of de software al dan

niet „open source software‟ is

Page 5: Juridische aspecten van open source software

5

Juridisch statuut OSS

Initiële software

Meestal “werk in samenwerkingsverband”

Collectief auteursrecht bestaat in bepaalde landen, maar niet in

België

Verdere ontwikkelingen

Afgeleid werk

Bepaalde organisaties streven een overdracht na van de

rechten naar hen, zodat zij gecoördineerd kunnen

optreden “namens” de open source gemeenschap (cf.

FSF)

Page 6: Juridische aspecten van open source software

6

Juridisch statuut OSS

Impact auteursrecht

Onmiddellijke bescherming bij creatie (“vormgeving”)

Geen formaliteiten

70 jaar na het overlijden van de auteur (!)

Patrimoniale rechten

“Exploitatie” in de ruime zin van het woord

Overdraagbaar

Morele rechten

Recht van vaderschap en integriteit

Onoverdraagbaar

Page 7: Juridische aspecten van open source software

7

Juridisch statuut OSS

Titulariteit (“eigendom”)Auteur – natuurlijke persoon

Rechtspersoon (enkel mogelijk na overdracht)

Werkgever – werknemerVermoeden van eigendom in hoofde van de werkgever

Tegendeel kan bewezen worden

Opgelet: indien geen software, geen vermoeden van overdracht!

Opdrachtgever – opdrachtnemerGeen vermoeden van overdracht

Moet contractueel overeengekomen worden, zelfs indien ontwikkeling tegen vergoeding gebeurt (!)

Vormvoorwaarden

Page 8: Juridische aspecten van open source software

8

Juridisch statuut OSS

Titulariteitsregime wordt doorkruist door de OSS-licentie

zodat een goed beleid / vorming ten aanzien van

werknemers en aannemers belangrijk is

Ontwikkelaars (werknemers / zelfstandigen) kopiëren soms code

zonder de gevolgen te beseffen

Werknemers stellen soms code ter beschikking aan derden

zonder het virale effect van sommige licentie in overweging te

nemen

Contractuele maatregelen kunnen deze risico‟s niet

volledig uitsluiten

Page 9: Juridische aspecten van open source software

9

Aandachtspunten

Welke licentie is van toepassing?

Hoe wordt deze licentie van toepassing?

“click-wrap” is in principe geldig naar Belgisch recht

Klassieke vragen

Garanties

Aansprakelijkheid

Vrijwaring voor inbreuken van intellectuele eigendomsrechten

van derden

Onderhoud en bijstand

Toepasselijk recht & jurisdictie

Specifieke vraag

“Virale effect”

Page 10: Juridische aspecten van open source software

10

Welke licentie is van toepassing?

Veel verschillende (verenigbare en onverenigbare) open

source licenties zijn in omloop en sommige licenties

sluiten elkaar uit

In bepaalde gevallen kan een keuze uit verschillende

licenties bestaan

De licenties kunnen wijzigen bij nieuwe versies

Software die bestaat uit verschillende “componenten”

kan onderworpen zijn aan verschillende

licentievoorwaarden

Conclusie: goed licentiebeleid is noodzakelijk

Analyseer de toepasselijke voorwaarden net zoals dit gebeurt bij

commerciële software

Page 11: Juridische aspecten van open source software

11

Garanties

Garantie verborgen gebreken (art. 1641 e.v. of 1721 B.W.

Verborgen gebreken (functionele interpretatie)Onzichtbare conceptgebreken

Aanwezigheid virus

Fouten in processen (b.v. rekenfouten)

Geen gebruik mogelijk conform normaal gebruik of voorziene doeleinden

SanctiePrijsvermindering

Teruggave software tegen terruggave vergoeding

Conventionele regelingen (meestal beperkend!)

Page 12: Juridische aspecten van open source software

12

Garanties

GPLv3

15. Disclaimer of Warranty.

THERE IS NO WARRANTY FOR THE PROGRAM, TO THE EXTENT PERMITTED BY APPLICABLE LAW. EXCEPT WHEN OTHERWISE STATED IN WRITING THE COPYRIGHT HOLDERS AND/OR OTHER PARTIES PROVIDE THE PROGRAM “AS IS” WITHOUT WARRANTY OF ANY KIND, EITHER EXPRESSED OR IMPLIED, INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. THE ENTIRE RISK AS TO THE QUALITY AND PERFORMANCE OF THE PROGRAM IS WITH YOU. SHOULD THE PROGRAM PROVE DEFECTIVE, YOU ASSUME THE COST OF ALL NECESSARY SERVICING, REPAIR OR CORRECTION.

17. Interpretation of Sections 15 and 16.

If the disclaimer of warranty and limitation of liability provided above cannot be given local legal effect according to their terms, reviewing courts shall apply local law that most closely approximates an absolute waiver of all civil liability in connection with the Program, unless a warranty or assumption of liability accompanies a copy of the Program in return for a fee.

Page 13: Juridische aspecten van open source software

13

Garanties

Modified BSD

THIS SOFTWARE IS PROVIDED BY THE REGENTS AND CONTRIBUTORS ``AS IS'' AND ANY EXPRESS OR IMPLIED WARRANTIES, INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE ARE DISCLAIMED. […]

EUPL v1.1

7. Uitsluiting van garantie

Het werk is een werk in ontwikkeling, dat voortdurend door vele bewerkers wordt verbeterd. Het is een onvoltooid werk, dat bijgevolg nog tekortkomingen of programmeerfouten kan vertonen, die onlosmakelijk verbonden zijn met dit soort softwareontwikkeling.

Om deze reden wordt het werk verstrekt op grond van de licentie "zoals het is" enzonder enige garantie met betrekking tot het werk te geven, met inbegrip van, maar niet beperkt tot garanties met betrekking tot de verhandelbaarheid, de geschiktheid voor een specifiek doel, de afwezigheid van tekortkomingen of fouten, de nauwkeurigheid, de eerbiediging van andere intellectuele eigendomsrechten dan het in artikel 6 van deze licentie bedoelde auteursrecht.

Deze uitsluiting van garantie is een essentieel onderdeel van de licentie en eenvoorwaarde voor de verlening van rechten op het werk.

Page 14: Juridische aspecten van open source software

14

Aansprakelijkheid

ExoneratieclausuleContractuele aansprakelijkheid = in principe onbeperkt: alle schade moet worden vergoed

Commercieel gebruikelijk om dit te beperken

Aansprakelijkheidsbeperking is toegestaan:Nooit beperking aansprakelijkheid voor bedrog of opzettelijke fout (uitz. voor werknemers & aangestelden; niet voor directeur)

Wel beperking mogelijk voor zware fout!

Bepalingen van openbare orde (bijv. strafrechtelijke inbreuken) of dwingend recht (bijv. product liability)

Beperking die elke zin wegneemt van de verbintenis - uitholling

Mogelijkheden:Omvang van de aansprakelijkheid (bedrag)

Aard van de fout (b.v. enkel aansprakelijk voor zware fout)

Aard van de schade (geen gevolgschade)

Page 15: Juridische aspecten van open source software

15

Aansprakelijkheid

GPLv3

16. Limitation of Liability.

IN NO EVENT UNLESS REQUIRED BY APPLICABLE LAW OR AGREED TO IN WRITING WILL ANY COPYRIGHT HOLDER, OR ANY OTHER PARTY WHO MODIFIES AND/OR CONVEYS THE PROGRAM AS PERMITTED ABOVE, BE LIABLE TO YOU FOR DAMAGES, INCLUDING ANY GENERAL, SPECIAL, INCIDENTAL OR CONSEQUENTIAL DAMAGES ARISING OUT OF THE USE OR INABILITY TO USE THE PROGRAM (INCLUDING BUT NOT LIMITED TO LOSS OF DATA OR DATA BEING RENDERED INACCURATE OR LOSSES SUSTAINED BY YOU OR THIRD PARTIES OR A FAILURE OF THE PROGRAM TO OPERATE WITH ANY OTHER PROGRAMS), EVEN IF SUCH HOLDER OR OTHER PARTY HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES.

17. Interpretation of Sections 15 and 16.

If the disclaimer of warranty and limitation of liability provided above cannot be given local legal effect according to their terms, reviewing courts shall apply local law that most closely approximates an absolute waiver of all civil liability in connection with the Program, unless a warranty or assumption of liability accompanies a copy of the Program in return for a fee.

Page 16: Juridische aspecten van open source software

16

Aansprakelijkheid

Modified BSD

[…] IN NO EVENT SHALL THE REGENTS OR CONTRIBUTORS BE LIABLE FOR ANY DIRECT, INDIRECT, INCIDENTAL, SPECIAL, EXEMPLARY, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES (INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, PROCUREMENT OF SUBSTITUTE GOODS OR SERVICES; LOSS OF USE, DATA, OR PROFITS; OR BUSINESS INTERRUPTION) HOWEVER CAUSED AND ON ANY THEORY OF LIABILITY, WHETHER IN CONTRACT, STRICT LIABILITY, OR TORT (INCLUDING NEGLIGENCE OR OTHERWISE) ARISING IN ANY WAY OUT OF THE USE OF THIS SOFTWARE, EVEN IF ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.

EUPL v1.1

8. Uitsluiting van aansprakelijkheidBehoudens in het geval van opzettelijk toegebrachte of rechtstreekse schade aan natuurlijke personen, is de licentiegever in geen enkel geval aansprakelijk voor ongeacht welke rechtstreekse of indirecte, materiële of immateriële schade die voortvloeit uit de licentie of het gebruik van het werk, met inbegrip van, maar niet beperkt tot schade als gevolg van het verlies van goodwill, verloren werkuren, een computerdefect of computerfout, het verlies van gegevens, of enige andere commerciële schade, zelfs indien de licentiegever van de mogelijkheid van dergelijke schade in kennis is gesteld . De licentiegever is echter aansprakelijk op grond van de wetgeving inzake productaansprakelijkheid, voor zover deze wetgeving op het werk van toepassing is.

Page 17: Juridische aspecten van open source software

17

Vrijwaring inbreuken IPR

Klassieke vrijwaringsclausuleVrijwaring en vergoeden

Vervangen of aanpassen

Markttrend naar onbeperkte aansprakelijkheid in commerciële overeenkomsten

EUPL v1.1

6. Auteursketen

De oorspronkelijke licentiegever garandeert, dat hij rechthebbende is van het hierbij

verleende auteursrecht op het oorspronkelijke werk dan wel hem dit in licentie is

gegeven en dat hij de bevoegdheid heeft de licentie te verlenen.

Elke bewerker garandeert, dat hij de rechthebbende is van het auteursrecht op de door

hem aan het werk aangebrachte wijzigingen dan wel dat hem dit in licentie is gegeven

en dat hij de bevoegdheid heeft de licentie te verlenen.

Telkens wanneer u de licentie aanvaardt, verlenen de oorspronkelijke licentiegever en

de opeenvolgende bewerkers u een licentie op hun bijdragen aan het werk onder de

voorwaarden van deze licentie.

Page 18: Juridische aspecten van open source software

18

Onderhoud en bijstand

In principe geen recht op onderhoud en bijstand

Geen garanties op voortdurende ontwikkeling

“Gemeenschap” ontwikkelt naar eigen inzicht

Betalende ondersteuning is mogelijk

Situatie verschilt niet fundamenteel met deze van

commerciële software

Onderhoud en bijstand vallen onder specifieke overeenkomst

Garanties moeten meestal contractueel bedongen worden

Page 19: Juridische aspecten van open source software

19

Toepasselijk recht & jurisdictie

Toepasselijk recht

Bepaalt omvang van rechten en plichten

Geldigheid clausules!

Jurisdictie

Procedureplaats- en vorm

Impact kostprijs procedure

Contractuele clausules verschaffen duidelijkheid en zijn

bijgevolg wenselijk

Page 20: Juridische aspecten van open source software

20

Toepasselijk recht & jurisdictie

EUPL v1.1

14. Bevoegde rechter

Alle geschillen tussen de Europese Commissie, als licentiegeefster, en een

licentiehouder in verband met de uitlegging van deze licentie, zijn onderworpen aan

het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen, op de voet van artikel 238 van

het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap.

Geschillen tussen andere partijen dan de Europese Commissie aangaande de

uitlegging van deze licentie, vallen onder de uitsluitende bevoegdheid van het

bevoegde gerecht van de plaats waar de licentiegever is gevestigd of zijn voornaamste

activiteit uitoefent.

15. Toepasselijk recht

Deze licentie wordt beheerst door het recht van de lidstaat van de Europese Unie waar

de licentiegever is gevestigd of zijn hoofdkantoor heeft.

Deze licentie wordt beheerst door Belgisch recht:

- in geval van een geschil tussen de Europese Commissie als licentiegeefster, en

een licentiehouder;

- in geval de licentiegever (niet zijnde de Europese Commissie) niet is gevestigd

of een hoofdkantoor heeft in een lidstaat van de Europese Unie.

Page 21: Juridische aspecten van open source software

21

Virale effect

Wat?

Distributie van gewijzigde vorm dient te gebeuren onder

dezelfde licentie

Geen beperking rechten verdere licentienemers

Terbeschikkingstelling broncode

Virale effect is niet altijd aanwezig of soms enkel beperkt

aanwezig

Virale effect kan contractueel niet uitgesloten worden,

aangezien het een voorwaarde voor de licentie is

Onverenigbaarheid van licenties als gevolg van het

virale effect

Bekendste voorbeeld is GPL

Page 22: Juridische aspecten van open source software

22

Virale effect

Beperkingen

Distributie?

Wat is interne verspreiding?

Onderhoud door een derde?

ASP/SaaS/Cloud model

Outsourcing

GPL voorziet niet de verplichting om te distribueren

Virale effect treeds pas in werking als een derde de code

verkrijgt

Page 23: Juridische aspecten van open source software

23

Virale effect

GPLv3

2. Basic Permissions.

All rights granted under this License are granted for the term of copyright on the

Program, and are irrevocable provided the stated conditions are met.

5. Conveying Modified Source Versions.

c) You must license the entire work, as a whole, under this License to anyone who

comes into possession of a copy. This License will therefore apply, along with any

applicable section 7 additional terms, to the whole of the work, and all its parts,

regardless of how they are packaged. This License gives no permission to license

the work in any other way, but it does not invalidate such permission if you have

separately received it.

Page 24: Juridische aspecten van open source software

24

Belang van een OSS-beleid

Risico‟s

Gebruik van illegale software als onderdeel van OSS

Strategische rechtszaken (b.v.

Onzekerheid inzake ondersteuning (?)

Beleid inzake OSS

Benader OSS op dezelfde wijze als “vendor software”

Pas de gebruikelijke procedures inzake ontwikkeling, testing en

ingebruikstelling toe

Voer een risico-analyse uit

Geschiktheid

Maturiteit

Technische risico‟s

Gebruiksscenario‟s

Page 25: Juridische aspecten van open source software

25

Belang van een OSS-beleid

Geschiktheid

Analyseer de geschiktheid van OSS op dezelfde wijze als bij

commerciële software

Business drivers primeren boven “OSS” filosofie

“Accountability” is weinig waarschijnlijk bij OSS, maar

aansprakelijkheidsbeperkingen in commerciële licenties kunnen

de aansprakelijkheid eveneens in grote mate uithollen

Maturiteit

Analyseer de maturiteit op dezelfde wijze als bij commerciële

software

Aanvaardbaar of onaanvaardbaar in het licht van de kosten

verbonden aan regelmatige upgrades (houd rekening met

verdoken kosten!)

Page 26: Juridische aspecten van open source software

26

Belang van een OSS-beleid

Technische risico‟s

Complexiteit situatie (aantal gebruikers, technische omgeving,

...)

Interactie met andere software?

Betrokkenheid / activiteit van de gemeenschap bij de

ontwikkeling van de software

Distributeur?

Gebruiksscenario‟s

Wanneer wel en niet gebruik maken van OSS (b.v.

bedrijfskritische applicaties?)

Al dan niet gebruik maken van een distributeur (welke?)

Aanpassingsbeleid?

Page 27: Juridische aspecten van open source software

27

Enkele praktische tips ter afsluiting

Bepaal altijd nauwkeurig welke licentie van toepassing is

Documenteer de toepasselijke licenties

Benadruk de gevolgen van de betreffende licenties op een

duidelijke wijze

Evalueer de noodzaak aan bijkomende garanties en zoek

desgevallend een partner (distributeur) die deze garanties kan

verlenen

Garanties en aansprakelijkheid

Onderhoud en bijstand

Behandel OSS steeds op dezelfde wijze als commerciële software

Onderzoek de aanwezigheid van het eventuele virale effect en

catalogeer de risico‟s/gevolgen voor het zakenmodel

Page 28: Juridische aspecten van open source software

Bedankt voor uw aandacht! Vragen?

Johan Vandendriessche

Advocaat

[email protected]