Judith Gulikers, Educatie en competentiestudies, Wageningen

Univerisiteit, Judith.gulikers@wur.nlIsm. Wilma Bredewold en Scilla van

Cuijlenborg. Projectleiding van Groen Proeven

Context : aanleiding, Groen Proeven, behoeften

Docentenprofessionalisering bij onderwijsvernieuwing : uitgangspunten

Onderzoek Expliciete / impliciete leerbehoeften vooraf en

achterafTyperende bevindingen

ContextGegloblaliseerde, competentiegerichte examenprogramma’s in VMBO groen (beroepsgerichte deel) per 1 aug. 201018 competenties aan bod komen in schoolexamen

Competentiegericht MBO waarop VMBO moet voorbereiden

Het project Groen Proeven• Een project van alle 13 AOC’s en de VBG (2009-2010) • Ontwikkeling competentiegerichte schoolexamens (o.b.v.

geglobaliseerde competentiegerichte examenprogramma’s• Implementatieondersteuning van de GP producten

• Op locatie bij pilots• Gezamenlijke bijeenkomsten/workshops voor docenten en MT

Via het schoolexamen de ontwikkeling naar meer competentiegericht vmbo groen stimuleren en faciliteren!

‘Hoger liggend doel’ - versterken doorlopende leerloopbaan vmbo – mbo- betekenisvol leren > motivatie- kwaliteitsverbetering (competentiegerichte) SE

Eisen aan een Groen Proeven PvBPvB: in een realistische praktische context gedrag ‘uitlokken’. lln moeten:―plannen (planning maken)―complexe opdracht (combinatie van taken) vervullen―keuzes maken―inspelen op onverwachte situaties (ingebouwd dilemma)―een ‘rol’ vervullen (verantwoordelijkheid)

Reflectiegesprek als essentieel onderdeel van de beoordeling: keuzes verantwoorden

2 examinatoren ―observeren (gewenst) gedrag―voeren reflectiegesprek―bepalen of een leerling competent is; of hem/haar een praktijksituatie kan worden toevertrouwd―beoordelen de uitvoering in zijn geheel

Groene MBO werkt ook op deze manier:

•Zelfe type PvB’s •Reflectie-gesprekken (of criterium-gericht interview)

Docenten professionalisering bij onderwijsvernieuwingDoel = kwalitatief goede competentiegerichte toetsen

Kwaliteit van toetsing komt door:1.Goede producten2.Goede implementatie ervan

Kwalitief goede implementatie van onderwijsvernieuwing vraagt om:→Tegelijkertijd aanpakken van de onderwijsvernieuwing en docentenprofessionalisering hierin (de Bruijn & Leeman, 2011)

Docenten moeten niet alleen assessment begrijpen (‘the letter of the assessment”), maar ze moeten het echt snappen, voelen en zien als onderdeel van hun pegagogie ( “the spirit of the assessment”) (Davies & Ecclestone, 2008)

Uitgangspunten1. De Bruijn & Leeman (2011): vertalen van

onderwijsvernieuwingen naar praktijk van docent niet goed gefaciliteerd en is afhankelijk van praktijktheorie van de docent

2. Smith (2011): docentenprofessionalisering in assessmentvraagstukken is heel lang genegeerd

3. Starkey et al. (2009): type professionalisering hangt af van de implementatie fase van de onderwijsvernieuwing

4. Bakkenes & Vermunt (2010): georganiseerde leeromgeving leidt tot meer leren voor docenten door mn. ‘experimenting’ en ‘considering own practice’

5. Smith (2011): professionalisering in assessment vraagt top-down confrontatie van praktijktheorieen van docenten

Collaborative action research Gekozen voor: collaborative action research

Vertalen van theortische concepten achter nieuwe manier van toetsen op locatie van de school ism docententeam en leidinggevende

“monitoringsprocedure” ontwikkeld

OnderzoeksvraagWelke typen professionaliseringsbehoeften hebben VMBO groen docenten voor een kwalitatief goede

invoering van competentiegerichte pvb’s?

Vooraf -achterafVooraf: voordat ze een pilot gaan doenAchteraf: als ze een pilot hebben gedaan

Expliciet - implicietExpliciet: in hun woordenImpliciet: in hun daden

HypotheseAlleen verstrekken van informatie over de onderwijsvernieuwing leidt niet tot identificeren van persoonlijke leerbehoeften van docenten en niet tot vertalen van theoretische concepten naar eigen handelen

Na ervaring zullen leerbehoeften concreter zijn en meer toegespits op theoretische ideeën achter de onderwijsverniewing

Actie-onderzoek

34 pilots met Groen Proeven PvB’s11 scholen76 docenten, 20 leidinggevenden, 453

leerlingenOnderzoeker + projectleiding GP-ontwikkeldocententeam: 13 docenten

Collaborative action research (Meijer et al., 2010)

ProcedureVooraf: informatiebijeenkomst voor alle VMBO geinteresseerde docenten + leidinggevenden (= fase 2 van Starkey et l., 2009)

Vrijwillige vragenlijst met leerbehoeften (N= 37)

Individuele pilots (fase 3 Starkey et al. 2009):Betrokken docenten (minimaal 2) + leidinggevendeGP-ontwikkelaarOnderzoeker

Monitoring pilotsGestructureerd intakegesprek Observatie tijdens uitvoeringEvaluatiegesprekken (groep docenten / groep

lln)Evaluatielijsten (4 puntsschalen)Verslaglegging

naar pilot school naar projectleiding naar ontwikkelgroep

Maandelijkse reflectie onderzoeker + projectleiding2-maandelijkse reflectie met GP ontwikkelteam

Leerbehoeften

Vooraf Achteraf Expliciet Impliciet

Vragenlijst X

Intake X (vraag 1)

X X

Observatie X

Evaluatie-gesprek

X X (zelf benoemd) X

Evaluatie vragenlijst

X X

Reflectie met PL

X X X X

Reflectie met OG

X X X X

AnalyseNa 34 pilots nav alle data met GP team

“typen leerbehoeften” benoemdCoderen expliciete leerbehoeften

vooraf/achterCoderen impliciete leerbehoeften (observatie

verslagen, verslagen van reflectiegesprekken)

++ / + / - / -- / NVT met typerende voorbeelden

7 typen leerbehoeftenGeen / niet anders dan nu / geen ideeInstrumenteel van aardOrganisatorisch van aardVertaling theoretische concepten naar

onderwijspraktijkPersoonlijk begripPersoonlijk handelenImplicaties voor onderwijs

Type leerbehoefte

Vooraf (expliciet)

Achteraf (expliciet)

Impliciet

Geen / niet anders dan nu / geen idee

++“ik doe het nu al zo“eerst maar eens ervaren”

- nvt

Instrumenteel

+“Ik verwacht .... te krijgen”“papierwerk”

-Mn. gericht op hulpmiddelen persoonlijke verandering

+Competenties concreet makenHulpmiddelen bieden

Organisato-risch

++ ++Hoe te organiseren in onderwijs, met grote groepenKoppeling CSPE

nvt

Theoretische concepten in praktijk

-Enkeling: schrijven van praktijksituatie

++“veel niet goed doordacht”

++Denken niet vanuit thereotische ideeën

Type leerbehoeften

Vooraf (expliciet)

Achteraf (expliciet)

Impliciet

Persoonlijk begrip

- ++“ik kan me weinig bij competenties voorstellen”Loskomen van huidige praktijk

++Geen beeld bij competentiesDenken vanuit huidige praktijkLage dunk van lln

Persoonlijk handelen

+maar vnl. gericht op “voeren RG” (= door andere vertelde behoefte)

++“mijn mond houden”Vertaling van wat lln moeten naar wat docent moet

++Traditionele docentrolTe weinig kritisch

Gericht op onderwijs

- ++100%: “verandering in mijn onderwijs nodig”

+Leerlingen zijn niet voorbereid

Typerende bevindingenZonder ervaring:weinig concrete leerbehoeften / verwachten niet dat deze toetsing zoveel anders is dan nu dus ook geen leerbehoeftevooral externe georienteerde ‘leerbehoeften’ (wat leerling moet, wat organisatie moet) ipv gerelateerd aan docent zelfDocenten denken niet uit zichzelf vanuit theoretische concepten van nieuwe manier van toetsingExpliciet aanboren in gesprek

Typerende bevindingen IIPilot leidt in veel gevallen tot: “oeps, daar

hadden we allemaal niet over nagedacht” en “ik vind dat en dat toch wel erg moeilijk”

85% van evaluatiegesprekken: “mijn mond houden” als grootste leerervaring

100% ervaart noodzakelijke verandering van onderwijs en vertaalt dit al naar concrete acties

Opvallende bevindingDocenten met meer CGO voorkennis (mn. door CGO docentenopleiding of bijscholing) benoemen meer en concretere leerbehoeftenleerbehoeften meer gericht op eigen docentgedragBeschrijven beter beeld van theoretische concepten

Terwijl zij in uitvoering beter voldoen aan theoretische ideeën in hun uitvoering

Bv: “ik kan me wel een beeld vormen bij de

competenties, maar ik weet niet goed hoe ik ze op

niveau moet beoordelen bij leerlingen”

• Competentie zien in lln gedrag• Observeren• Hogere verwachting van lln• Kritischer• Werken met dilemma’s• RG voeren• Samen komen tot beoordeling

ConclusieZonder ervaring of alleen “van horen zeggen” hebben docenten geen leerbehoeften, weten ze niet wat hun leerbehoeften zijn, zijn ze instrumenteel/organisatorisch van aard en extern georiënteerd

Door gezamenlijk instakegesprek ontstaan concretere onduidelijkheden en eerste reflectie op theoretische concepten

Na ervaring kunnen docenten veel beter eigen leerbehoeften benoemen en zijn deze meer gericht op eigen handelen en aannamen (ook tav. leerlingen) en theoretische concepten nieuwe toetsing

CGO docentenopleiding lijkt wel positief effect te hebben

Dank!

Wij hopen jullie volgend jaar te zien in Wageningen ORD 2012

Judith.gulikers@wur.nl