75 jaar1AprilVereniging

Programma 1 april I Rens vanAdrighem I PrinceAdmiraelFabels en feiten I Kalknacht I Oudheidkamer I Historie

Wapengekle;er I BrielseHoreca I Poorters &PoorteressenBekende Briellenaar I Mode anno 1572 I Vestingsteden

WAARDE

€2,00

De lekkersteverse

‘geuzen’patat!

Nobelstraat 32Brielle0181-411137

Echte

verse patat

& fijne snacks

...ook op1 april!

Maandmenu’s€ 19.503 gangen menu’snaar keuze€ 21.00

Altijd lekkerook op 1april...

Pitta Gyros!

Voorstraat 126 I 3231 BK Brielle I T 0181-416684 I www.restaurantpetros.nl

Open van 17.00 tot 22.00 uurMaandag gesloten

Voorjaar aan het Brielse Meer

In het mooie recreatiegebied Brielse Maas ligt PaviljoenDe Kogeloven, temidden van een grote ligweidemet een strand,een aanlegsteiger en diverse fietsroutes. De Kogeloven biedt ueen eigentijds restaurant en een terras waar u in een onge-dwongen sfeer heerlijk kunt borrelen, lunchen, loungen, dinerenen natuurlijk feesten! Naast de Kogeloven bevindt zich speeltuinDeKOendehistorische StenenBaak,de oudste stenen vuurtorenvan Nederland.

Brielse Maas 1 - 3233 LD Oostvoorne - Tel. 0181 482191

www.dekogeloven.com

Nog enkeleligplaatsen

te huur!

Vanaf aprildinsdag t/m

zondagopen!

Het is 75 jaar geleden dat er een

nieuwe vereniging werd opgericht

onder de naam: 1 April Vereniging’.

Een goede gelegenheid om daar-

aan op bijzondere wijze aandacht

te schenken. Daarom is besloten

een jubileumkrant uit te brengen,

die nu voor u ligt.

Het initiatief vloeit voort uit een

gebeurtenis uit de recente historie.

Voorwoordvoorzi+er

3

Omstreeks veertig jaar geledenwerd al een fraaie krant uitgebrachtonder de naam ‘Vrij Plackaet voorHollant ende Zeelant - april 1572’.Dat moest natuurlijk een vervolgkrijgen.

In deze krant wordt de lezer ondermeer enig inzicht gegeven in dehistorie van de vereniging, de ont-wikkeling van het spel in de loopvan de jaren, de overval op DenBriel in 1572 en demode uit 1572.Vanzelfsprekend ontbreken daarinniet een artikel rond de Tachtig-

jarige Oorlog, over het geuzenschipDe PrinceAdmirael en enkelewoorden van de burgemeestervan de stad Brielle, die bovendienadviseur is van de vereniging.

In deze krant wordt aandachtgeschonken aan de historie van devereniging.Als aanleiding daartoegeef ik in het kort een aantalmemorabele aspecten.Demededeling dat een oprichtings-vergaderingwerd gehoudenwerddoormiddel van aanplakbiljettenkenbaar gemaakt.

ColofonDit is een eenmaligeuitgave van No es Nadaen Bastion X in nauwesamenwerking met deGemeente Brielle ende 1 April Vereniging.

1 April VerenigingPostbus 2703230 AG Briellewww.1aprilvereniging.nlIBAN:NL95 ABNA 0506 114 198

VerspreidingRVE Verspreidingen.Huis-aan-huis bezorgdin Brielle, Zwartewaalen Vierpolders.

RedactieBetty van ViegenWim van NoordAd HoogerwerfMarijke HoltropRens van AdrighemElina JansenUrsula Hoogendoorn

BladmanagementHarry Swart enUrsula Hoogendoorn

VormgevingBastion XCommunicatie Partners

FotografieJohn de PaterStreekarchief VPRMarcel van DrielHarry SwartFranny StamAd Hoogerwerf

Foto coverCollectie HistorischMuseum Den Briel,inv 0030

Reactiesinfo@noesnada.nl en/ofinfo@bastionx.nl

CopyrightNiets uit deze uitgavemag worden vermenig-vuldigd zonder voorafgegeven toestemmingvan de uitgever. Aandeze publicatie kunnengeen rechten wordenontleend.

DisclaimerDe geplaatste foto’s zijnafkomstig van vele bron-nen. De redactie heeftgetracht de exacte her-komst van de foto’s teachterhalen. Tevens isnadrukkelijk toestem-ming gevraagd aan deverstrekker van de foto’svoor het plaatsen. Hetis nooit de intentie vande redactie geweestom bewust zonder toe-stemming van de maker,foto’s waarop copyrightrust, (ongevraagd) tepubliceren.

www.portbrielle.nl

Telefoon 0181 - 487 120

Wonen aan het waterin Port Brielle!Voor iedereenbereikbaar...

Oploopafstand

van dehistorischebinnenstad!

Kaaiwoningen

Samenwerking van Uniform Vastgoed BV en Tetteroo Bouw & Projectontwikkeling BV

op de begane grond een berging, een aparte keuken, een royale lichte

woonkamer met een groot terras direct aan het water van Port Brielle

een parkeerplaats voor de deur

op de verdieping 3 ruime slaapkamers met badkamer

inclusief een eigen ligplaats voor een boot aan het terras

gebouwd onder Woningborg garantiecertifi caat

2e verdieping en dakterras optioneel (constructieve voorzieningen worden

in bouw meegenomen)

Bouw2e fasegestart

V.O.N.

Nu al vanaf

www.portbrielle.nl

€ 232.800

5

Dat aanplakbiljet zag er als volgt uit:

InschrijvingIn 1978 besloot de vereniging zich te laten in-schrijven bij de Kamer van Koophandel, waar-voor het dan ook noodzakelijk was de statutenofficieel te laten opmaken door een notaris.Het ging de vereniging niet altijd voor dewind.In 1953 waren er nogmaar 270 leden. De stij-gende lijn werdmedio jaren zestig weer ingezeten leidde tot een ledenbestand van rond 350leden. Op dit moment rond de 800.

Velen, ja zeer velen hebben zich in het verledentot het heden voor de vereniging ingezet. Hetzou te ver voeren alle bijzonderheden en activi-teiten in de afgelopen 75 jaar hier de revue telaten passeren.Zonder volledig te kunnen zijn, wil ik een aan-tal wetenswaardigheden opsommen:• Het door Frans Spuijbroek uit Hellevoetsluisin 1961/1962 geschreven script voor het spel‘In naam vanOranje’; Na verloop van tijdwerd dit spel aangepast en heet het nu hethistorisch spel over de inname vanDen Briel‘Om de sleutel van de stad’.

• De eerste kalknacht in 1963;• IJverige dames gingen in 1967 aan de slagom kostuums voor de Briellenaren temaken.In de jaren negentig werd aan deze groepmedewerkers de naamGeuzennaald gege-ven. Inmiddels is eenzelfde groep actief, diezich bezig houdtmet het maken van kledingvoor de Spanjaarden, onder de naamSpaanse naald.

• In 1966werd gejureerd; de Briellenaren inhet fraaiste 16e-eeuwse kostuum kregen eenprijs;

• 1 april 1967 werd het eerste jaar, dat oudereBriellenaren zich herinneren als ‘de tijd, datalle Briellenaren in 1 aprilpak liepen’;

• Inmaart 1968 krijgt de vereniging een heuskanon;

• In 1972was het geuzenschip ‘Admirael’ inde vaart genomen; een schip, dat werd ge-bouwd ter gelegenheid van de viering van 1april 1972;

• Op 3maart 1979 werd dit schip vervangendoor een nieuw, de ‘PrinceAdmirael’;

• Sedert 1988 wordt elk jaar op 10 januari eenpoorter of poorteres benoemd.Als blijk vanwaardering voor het promoten van de ver-eniging en de stad Brielle in het bijzonder.

SlotHoewel de verleiding er wel degelijk was, zijngeen namen genoemd van personen, die zichonmiskenbaar zeer verdienstelijk hebben ge-maakt voor de vereniging en deze nog steedseenwarm hart toedragen. De kans dat sommi-gen zoudenworden vergetenwas te groot.75 jaar 1April Vereniging; die jaren liggen ach-ter ons. Maar in het licht bezien van vieringendie al eeuwen geleden plaatsvonden is een op-maat naar de volgende 75 jaar maar een kortetijdspanne. Latenwemet z’n allen deze historievorm blijven geven.Deze krant kwam tot stand door de belange-lozemedewerking van Bastion X, No es Nada,de vele middenstanders, die bereid waren dekosten van een advertentie voor hun rekeningte nemen enmedewerkers, die zich hebben in-gezet om teksten aan te leveren. Misschien ver-geet ik nog enkelen, maar in dat geval, allen diehun bijdrage op een of andere wijze hebben ge-leverd, heel, heel veel dank . Zonder de bereid-heid van allen om er iets onvergetelijks van temaken, was dit resultaat niet bereikt.

Wim vanNoordVoorzitter 1April Vereniging

Dames & HerenKapsalon ORHAN

Vandi. t/m za.dames-kapper

aanwezig!Wij knippen, epileren en verwijderen ongewenst haarvolgens de authentieke Turkse manier.

Onze specialiteiten:• knippen, mannen zonder afspraak,

vrouwen met en zonder afspraak• wenkbrauwen epileren met touwtje• baard scheren, in alle modellen• oorharen verwijderen met vlammetje

Loop gerust eens binnen eninformeer naar de mogelijkheden.

Nobelstraat 15 - BrielleT 0181-840055M 06-47222475

De enige echteTurkse kapper in Brielle!

De beste historische boeken zijnverkrijgbaar bij Bruna in Brielle!

Voorstraat 28-323231 BJ BrielleT 0181-412075

PostagentschapenING bank filiaal

Uw adres voor:• kantoorartikelen en papierwaren• computercartridges en etiketten• technische- en creatievetekenmaterialen

• alle soorten verf voorkunstschilders

• schildersdoeken en tekenblocs• luxe schrijfwarenen agenda omslagen

• pennen graveren• kopiéren en inbindenvan verslagen

• plastificeren• gratis advies van Louis en Willy

Openingstijden:Dinsdag t/m Vrijdag9.30 - 17.30 uurZaterdag10.00 - 16.00 uur

Voorstraat 603231 BJ BrielleT 0181-412874F 0181-418322E info@kantoor-creatief.nl

7

Al snel werdmij duidelijk dat ook een burge-meester in dat jaarlijkse spel een bijzondereplaats inneemt, want bijna op het moment vanbinnentreden van Brielle, werdmij uitgelegddat 1 april voor Brielle een feestdag is. En dathet niet meer dan gebruikelijk is dat ook eenburgemeester deze dag aanwezig is in gepaste1 aprilkleding. Heb je die kleding, danwordt ooknogwel eens verwacht die te dragen tijdens dein andere steden te houden Vestingstedendagen.Op bescheidenwijzemag ik op de feestdag,de 1e april dus, onderdeel uitmaken van hethistorisch spel over de inname vanDen Briel‘Om de sleutel van de stad’. De entourage ronddat spel, de vele in passende historische kledingaanwezige Briellenaren, maar ook toeristen uit

heel Nederland, geven Brielle een indruk televen in het jaar 1572.Niet alleen de 1e april, ook de 10e januari isinmiddels een begrip; danmag ik namelijkbekendmakenwie de poorter of poorteres vanhet afgelopen jaar is geworden.Waar nodig enmogelijk heb ik een rol als adviseur van de ver-eniging. Dat komt vooral van pas bij vraagstuk-ken, die betrekking hebben op het handhavenvan de openbare orde en veiligheid tijdens de1 aprilviering. Hoewel de organisatie, gelet op devele regels, die in acht moetenworden genomen,niet eenvoudig is, heb ik in de praktijk ervaren,dat wij elkaar altijd in harmonie bij de oplossingvan problemen hebben kunnen vinden.Wat blijft in mijn herinnering is een beleving van

de historie, zoals die alleen in de stad Brielleop zo’n indrukwekkendewijze vorm kanworden gegeven. Het verheugt mij zeer, datik – opwelke wijze dan ook – heb kunnenbijdragen aan de jaarlijkse herdenking van de1e april 1572. De komende 1 april wordt voormijeen speciale dag; het is dan de laatste keer dat ikdeze feestdag als burgemeester magmeemaken.Maar namij komen er absoluut nog velen. Ikwens in het bijzonder de 1April Vereniging eennog lang voortbestaan toe, zodat de inwonersvan Brielle en de vele toeristen nog vele jarenmee kunnen doen of getuige kunnen zijn vanhet unieke feest op 1 april.

Betty van Viegen

Toen ik in 2002 solliciteerde naar het ambt van burgemeester van de stad Brielle had ik nog geen beeld van de

aard van de festiviteiten rond de 1 aprilvieringen. Zeker, als oud docent Geschiedenis en Maatschappijleer, had

ik wel kennis van de unieke historische gebeurtenis, die in deze stad plaatsvond op de 1e april 1572. Maar dat de

beleving van die historie op zo’n overweldigende wijze op jaarlijkse wijze werd en nog wordt herdacht had ik niet

kunnen denken.

’Zomaar’eenBriellenaar...

8

Hoe anders was het in 1572. Die eerste aprilwaren er helemaal geen Spanjaarden in de stad.Tot opluchting van de bevolking hadAlva debezetting van een paar honderdman eind 1571naar Utrecht teruggeroepen. Hij dacht dat hetgevaar van een invasie op de kust was geweken.Gevochtenwerd er pas een paar dagen na deverovering van Den Briel, toenAlva zijn vergis-sing inzag en hij de geuzenwel even uit de staddacht te gooien. Hoe dat afliep zullenwe nooitvergeten: de geharde en getrainde Spaanse sol-

daten kregen - vermoedelijk op de plekwaar nude Jumbo en de Plantage liggen en deHossebos-dijk - een flink pak slaagwaarna ze als geslagenhonden afdropen. Het was de laatste keer datdeze beroepsmilitairen demuren van Den Brielhebben gezien!

De folklore op 1 april moetenwe in standhouden.Maar wat heeft zich hier in werkelijk-heid afgespeeld? Brielle lag in de zestiende eeuwin de Lage Landen, een gebied dat onderdeelwas van het rijk van de Spaanse vorst Philips II.De koning had nog een paar jaar in Brussel ge-woond, maar het grootste deel van zijn levenheeft hij in zijn afgelegen paleis onder de heteSpaanse zon doorgebracht.Den Briel had in die periode zijn glorietijd alshandels- en vissersplaats al achter de rug. Doorde ligging aan demonding van deMaas was de

Je kunt ze niet ontlopen. Tijdens

de viering zijn de Spaanse soldaten

nadrukkelijk aanwezig. Zonder

Spaans garnizoen geen overwinning

van de geuzen, zou je denken.

Overval op Den Brielstond almaanden gepland

stad nogwel van strategisch belang. De plaatstelde enkele honderden huizen. Demannelijkebevolking verdiende de kost met ambachten,een beetje handel en visserij. De stadwas groten-deels ommuurd. Bij opgravingen in de jaren ’90hebben archeologen in de Langestraat nog eendeel van de oorspronkelijkemuur blootgelegd.Dewetenschappers toonden zich verbaasd overde omvang, de hoogte en robuustheid van hetverdedigingswerk.

Philips had in die dagen, eind zestiende eeuw,zijn handen vol aan het bijeenhouden vanzijn rijk. Hij hadweliswaar vrede geslotenmet Frankrijk, maar demoslims in hetMiddellandse-Zeegebied hielden hem bezig,evenals zijn ruzie met de Engelse koningin. Zijnlegers slokten bakkenmet geld op en hij stak alzijn energie in het besturen van al die ver uiteen-

Beelden: Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg

9

Foto vorige pagina - In de dagen na 1 april ver-sterkten de geuzen de stad. Van de schepen ge-haalde kanonnen werden op de stadsmurengeplaatst. Daarmee konden ze op 5 april deSpanjaarden beschieten. Voor de stad werd eenboomgaard omvergehaald voor een beterschootsveld. Nadat een sluisje was doorgehaktsteeg het water aan de oostkant van de stad enkozen de Spanjaarden het hazenpad.

De Engelse koningin Elisabeth liet de watergeu-zen lang oogluikend in haar land toe. Maar omSpanje niet te veel voor het hoofd te stoten,sloot ze haar havens toch voor de geuzen. Diemoesten op zoek naar een nieuwe basis en kwa-men in Den Briel terecht.

Bij de gevechten op 5 april, een paar dagen nade inneming van de stad, hakte Rochus Mee-uwiszoon een sluisje door, waarna de Spaansesoldaten de benen namen.

De bewoners van Den Briel, burgers en katho-lieke geestelijken, vluchtten in paniek de staduit. Ze vreesden de komst van de geuzen, diebekend stonden als plunderaars, verkrachtersen moordenaars.

gelegen gebieden. De Lage Landen bleven voorhem interessant, ondermeer omdat hij vanuitdeze goed verdedigbare gebieden snel Frankrijkzou kunnen binnenvallen als dat weer vervelendging doen.In deze noordelijke uithoek van zijn koninkrijkmaakten de bewoners, tegenwoordig Nederlan-ders en Belgen, het hem niet gemakkelijk. Deadel morde, omdat Philipsde politieke touwtjes aantrok en henweinig vrij-heden toestond. Sterker, door vakkundige amb-tenaren te benoemen op functies die altijd doorde adel waren bezet, zagen ze hunmacht en –nog erger – hun inkomsten verminderen. De be-volkingmorde eveneens. De inwoners warengevoelig voor het calvinisme, de geloofsrichtingdie afweek van de katholieke kerk. En Philipswas fel katholiek. Zo fel, dat hij probeerde hetprotestantismemet geweld de kop in te druk-ken. Enwaar hij vriend en vijand evenmin eenplezier mee deed, was zijn voortdurende geleurom geld. Hij kneep het volk uit, en dat vondendie zuinige Hollanders niet leuk. Vooral deinkwartiering van Spaanse soldaten zette kwaadbloed. Het zijn de belangrijkste oorzaken vanwat eerst een veenbrand en later een uitslaandebrand zouworden.Een belangrijk moment was het aanbieden vanhet smeekschrift in 1566. Een groep edelen, gra-ven, hertogen en prinsen, toog naar de land-voogdes in Brussel, Margaretha van Parma, diein de Lage Landen namens haar broer Philips dezaak runde. De heren van adel, onder wieWil-lem vanOranje, wildenmeer geloofsvrijheid. Zevroegen haar de teugels iets te laten vieren,waardoor de spanning in het land zou kunnenverminderen. Het was tijdens dat bezoek, dathet woord geuzen viel, wat in het Frans bede-laars betekent. Het stelletje bedelaars had zichdat goed in de oren geknoopt, want zodra ze alsbannelingenmoesten uitwijken, noemdenze zich geuzen. Philips gunde hen de vrijhedenniet, waarna de bom barstte en volk en adelin opstand kwamen.Duizenden calvinisten beleden openlijk hun ge-loof doormassaal preken in de open lucht bij tewonen. Het moest buiten, want kerkgebouwenhadden ze niet, die waren van de katholieken.In augustus 1566 ontlaadde de volkswoede zichin plundering van de kerkgebouwen, die de pro-testanten opeisten voor hun diensten. In Briellehad Blois van Treslong, die later zo’n belangrijkerol bij de inneming van de stad zou spelen, deleiding bij het leegroven vanmeerdere kerken.Van chaos zou in Den Briel geen sprake zijn ge-weest, eerder van een georganiseerde rel.

BeeldenstormDeze beeldenstorm trok over de Lage Landen,tot aan Groningen toe. Even leekHolland zichaan de Spaanse overheersing te onttrekken,maar het was nog te vroeg. De steden bleven inkatholieke handen en de revolutie bloeddedood. In feite al niet meer nodig, maar het ant-woord van Philips kwam toch; als strafmaatre-gel stuurde hij hertogAlva, een ijzervreter meteen beroepsleger van tienduizendman. De goed

bewapende en getraindemilitairen bezetten als-nog de steden.Veel protestanten, gewone burgers en edellie-den, namen de benen en vormden hetgewapend verzet. Philips nam hun bezittingenin beslag. Naar schatting zo’n 60.000 bannelin-gen hielden het hier tijdelijk voor gezien ennamen noodgedwongen dewijk, veel van hennaar Engeland. Zij die scheep gingen, de water-geuzen, opereerden vanuit havens in Duitsland,Engeland en Frankrijk.Willem vanOranje, ooit een van de beste maatjesvan Philips II toen die nog in Brussel woonde(en door de koningwas benoemd tot stadhou-der vanHolland, Zeeland en Utrecht), had hetondermeer door zijn kritische opstelling bij dekoning verbruid. De eerste periode na 1566washet nietWillem vanOranje, maar Hendrik vanBrederode die de leiding had van de opstand.Bovendien gaf Oranje, die lang geloofde in eencompromismet Philips, te kennen dat hij zichniet tegen de vorst verzette, maar tegen de on-derdrukking. Pas na de dood van geuzenleiderBrederode in 1568 verschoof de leiding naarOranje, wiens bezittingen in deNederlandendoor Philips verbeurdwerden verklaard. Philipskoos voor de harde lijn en schroefde de duim-schroeven aan. Samenmet zijn broers dokte deprins van Oranje om een huurleger op de beente brengen. Op het land slaagden ze er echterniet in de Spanjaarden eenwezenlijke slag toe tebrengen. Dewatergeuzen - die overigens slechtsvier jaar hebben geopereerd - vormden zijn ‘ma-rine’, een zwaar woord voor de varende opstan-delingen, die om aan eten en buit te komenHollandse steden plunderden. Ook overvielenze schepen. Vaakwaren dat Hollandse handels-schepen uitAmsterdam. Het idee was: wie nietvoor ons is, is tegen ons. En de Spanjaarden zet-ten deHollandse vloot in tegen de geuzen, dusdie schepen vormden ook de vijand. De Oranjeshadden aanvankelijk weinig opmet demede-standers te water, die vooral hun eigen gang gin-gen en niet bepaald als een eenheidoperereerden. Hoewel ze roofden hadden dewatergeuzen enige internationale status, omdatze namens Oranje formeel kapersbrieven had-den en dus geen illegale piratenwaren. Dat zatzo:Willem had behalve rechten in gebieden inDuitsland (het ouderlijk slot lag in Dillenburg)ook een klein vorstendom in Frankrijk. Dat vanzijn neef geërfde stuk grond gaf hem juridischgezien het recht een eigenmarine te voeren.Nadat de eerste poging het gezag in steden overte nemenwas doodgebloed, bedachten de Oran-jes een nieuwe strategie. In 1571 was het de be-doeling op twee fronten toe te slaan: er zou eeninval komen vanuit het zuiden, met steun van deFranse protestanten (de Hugenoten) en vanafzee, waar de geuzen de kust vanNoord-Hollandzouden bewerken. Toen dat initiatief strandde,werd het plan naar de zomer van 1572 verscho-ven.

UitvalsbasisDe geuzen bivakkeerdenmaandenlang inEngelse havens, waar koningin Elizabeth hen

De BrillemaekerOpticien Bart RienksVoorstraat 13Brielle (naast Blokker)Telefoon 0181-473355

EnAlva vond zijn ‘bril’terug bij

De Brillemaeker

ACTIE!Speciale Geuzenprijs...

U betaalt bij onsgeenTiende Penning.

Nu Multifocaalvoor € 239,-

Voorstraat 37 | Brielle | T 0181-413461 | www.juwelierhoogvliet.nl

Volg ons opFacebook

De Geuzenpenning

Exclusief verkrijgbaar bij

Hetspelom de sleutel

van Brielle......begint bij BastionX&No es Nada!

T0181 774 181www.noesnada.nl

T 0181 417 111www.bastionx.nl

75 jaar1Aprilvereniging

Programma 1April I Rens vanAdrighem IHetKruithuisFabels en feiten IKalknachtOudheidkamer IHistorie

Wapengekle"er I BrielseHoreca I Poorters &PoorteressenBekende Briellenaar IModeGeuzennaald IVestingsteden

Demakers vande jubileumkrant.

11min of meer toeliet. Een gedoogsituatie. Eliza-beth was in oorlogmet Spanje, maarmoest somsschipperen. Ze zat Philips dwars, maar wildehem niet te veel uitdagen. Er was ook overlegmet Spanje.Als Philips zijn steun zou intrekkenaan de katholieken die het op haar troon haddenvoorzien, zou zij de geuzen eruit gooien. En zogebeurde. Lumey kon zijn biezen pakken. Nalang dralen zette de geuzenbevelhebber Lumeykoers naar deHollandse kust. Op zoek naar eennieuwe uitvalsbasis. En buit.Op 31maart 1572 was het guur weer. Hetstormde. De 26 schepenmet naar schattinghooguit twaalfhonderdman aan boordwerden door de noordwestenwind richtingMaasmond gedreven. Even achtervolgden zenog een handelsvaarder, maar toen die naar Rot-terdam zeilde, gingen ze voor Den Briel vooranker. De bevolking van Brielle dacht eerst eenhandelsvloot te zien, maar veerman Coppelstockhaalde hen uit de droom en vertelde wie er opdeMaas dobberden. Coppelstock, die net eenpaar zakenlieden naarMaassluis had geroeid,had op een van de schepen een gesprekmetBlois van Treslong, een Briellenaar die een paarmaanden eerder nog in de stadwas geweest.Coppelstock zal dat niet zomaar hebben gedaan.Vermoedwordt dat hij een van de contactperso-nenwas vanOranje en onderdeel uitmaakte vanhet ondergrondse netwerk van tipgevers datWillem vanOranje op de hoogte hield van de si-tuatie in de doorAlva bezette gebieden.

Was de aanval op Brielle toeval?Uit historische bronnen blijkt dat Treslong inieder geval eind 1571 het plan heeft gehadBrielle in te nemen. Brielle, en daarna steden inhet noorden. Zo toont dr. J.C.A. deMeij in zijnproefschrift over dewatergeuzen aan dat Briellenadrukkelijk is genoemd als te veroveren plaatstijdens de voorgenomen invasie. Zodra Brielle-naar Treslong het gezag over een deel van deschepen kreeg, heeft hij aangedrongen op eenaanval op Den Briel. De dreiging van een aanvalop de kust was voorAlva in 1571 de directe aan-leiding om in enkele steden, waaronder DenBriel, in dat jaar Spaanse garnizoenen te legeren.Maar in november ´71 was het gevaar volgensAlva geweken en trok hij zijn soldatenweerterug. Het Brielse garnizoen ging naar Utrecht,zodat Den Briel inmaart-april 1572 geenSpaanse soldaten binnen demuren had.Stel dat Den Briel op het lijstje van Lumey stond(al was het maar om te plunderen) en de verove-ring op zich niet helemaal uit de lucht kwamvallen, feit blijft datWillem vanOranje niet blijwasmet de inneming. Volgens afspraak zou denieuwe invasie namelijk op zijn vroegst diezomer van 1572 zijn gepland, en niet eindmaart,begin april. Want de landlegers waren nog nietvoorbereid op hun strijd. In dewinter werd erzelden gevochten. De strijd werd ’s zomers ge-voerd.Met een te vroege aanval zou de verras-singweg zijn en hadAlva een voor eenmet delegers van Oranje kunnen afrekenen.Wel of geen afspraken: het maakte allemaal nietmeer uit. Die eerste april hadden de geuzen be-

sloten Brielle binnen te vallen, in ieder gevalvoor de broodnodige bevoorrading. En op sug-gestie van Blois van Treslong zou dit de ge-wenste eigen haven opHollandse bodemkunnenworden.Want Engelandmochten zeniet meer in. Van Coppelstock hadden ze verno-men dat er geen Spaanse soldaten in de stadwaren: die waren zoals gezegd enkele maandendaarvoor naar Utrecht verkast. Die kans kondende geuzen, verlangend naar voet op vaderlandsebodem, niet laten lopen. De bestuurders van destad sloten deNoordpoort. Ze vreesden zowelde plunderingen van de geuzen als de straf vanAlva, die ongetwijfeld zou volgen als zemetOranje zouden heulen. Bij de Zuidpoort was hetdringen. Honderden burgers en geestelijkennamen de benen en zochten een goed heenko-men in de polders en omliggende dorpen opVoorne.De beraadslagingen van de stadsbestuurdersduurden te lang naar de zin van de ongeduldigeaanvallers. Lumeywas bang dat de stad zichzou kunnen versterken.Een groep Luikerwalen, soldaten uit dezuidelijke Nederlanden diemet Lumeywarenmeegekomen, werd ontscheept. Een groep vanongeveer 250Waalse strijders trok richting stads-muur. Het legertje splitste zich. Een deel richttezich op deNoordpoort, het andereop de Zuidpoort. Toen ging het snel. Vroegin de avond besloot de noordgroep de poortte forceren. Eerst met vuur. Toen dat niet luktewerd de poort ingebeukt met een stuk scheeps-mast. De geuzenwaren binnen!Tussen acht en negen uur ’s avonds trok eenwoeste, gewapende stoet met fakkels via hetDijkslop de stad in. Die nacht zagen ooggetui-gen uit de omgeving hoe gebouwen in de stadbrandden. Kerkenwerden geplunderd. En ver-kracht zal er zeker zijn. Geuzen zouden verkleedals monniken, lallend door de straten hebben ge-lopen. Jarenlang opgebouwde frustratie vondeen uitweg. Buit werd naar de schepen ge-sjouwd.Lumey, zowetenwe uit een verslag van een En-gelsman die die dag voor de kust schipbreukleed en als overlevende naar Den Briel werd ge-bracht, was stomdronken.Toen hij eenmaal zijn roes had uitgeslapen ennet zo’n kater had alsAlva, nam Lumey eenpaar doortastende besluiten. Op aandringen vanBloys van Treslong zouden ze blijven. Het ge-schut op de stadswallenwerd versterkt met ka-nonnen die ze van de schepen haalden. Devestingmoest in allerijl worden voorbereid opeen tegenaanval van de Spanjaarden.WantAlvamag aanvankelijk zijn schouders over hetnieuws hebben opgehaald – hij zou dewoordenNo es Nada (het betekent niets) hebben uitge-sproken – voor de zekerheid trommelde destugge landvoogdwel meerdere vendels op engaf opdracht Brielle te heroveren.

BlunderIs er op 1 april waarschijnlijk geen schot gelost,op 5 april was het echt menens envond de eerste en laatste grote slag in de

geschiedenis bij Den Briel plaats. Ongeveer dui-zend Spaansemilitairenwerden bij ZwartewaalenHeenvliet, dorpen op 5 en 7 kilometer vanafBrielle, aan land gezet.De schepen bleven onbeheerd achter. Eenblunder van formaat, zo bleek al snel. De Span-jaarden rukten via de polders op naar de oost-kant van de stad. Zewerden tegengehoudendoor geweervuur van geuzen die zich op het ter-rein van een gekapte boomgaard hadden ver-schanst. Toen de aanvallers grip op de zaakkregen, was er opnieuw tegenslag. Een plaatse-lijke timmerman, RochusMeeuwszoon, had hetlef in het zicht van de vijand in het water voor destadmuur een cruciaal sluisje te openen.Met alsgevolg dat de weilanden langzaammaar zekervolliepenmet water. De grondwerd drassig.De Spanjaarden, in hun tijd gevreesde beroeps,zochten de hogergelegen dijk op (deHossebos-dijk), waar ze echter meteen onder vuur kwa-men te liggen van het scheepsgeschut op demuren. Het pleit was beslecht: de Spanjaardentrokken zich terug naar de schepen, die tot hunontsteltenis in brandwaren gestoken of losge-maakt en verderop het water dreven. De terug-tocht ontaardde in eenwanordelijke vlucht. Eéngroep vluchtte via deHoekscheWaard naarDordt, een andere eenheid hergroepeerde zichin Zwartewaal, maarmoest uiteindelijk ookde biezen pakken.Was de overval ongepland?Kwamde invasie te vroeg? De actie had in iedergeval een sneeuwbaleffect tot gevolg.Want hetnieuws ging als een lopend vuurtje door hetland en binnen enkele weken en de daaropvol-gendemaandenwaagdenmeerdere steden zichachter Oranje te scharen. Het belangrijke en stra-tegisch aan de Schelde gelegen Vlissingen kon -na een dappere actie van de Vlissingers - door degeuzenworden ingenomen, gevolgd doorVeere, Enkhuizen, Bergen, Leiden en Dordrecht.Hele delen vanHolland en Zeeland kwamenonder bestuur vanWillem vanOranje. Spanjegaf zich nog niet gewonnen, het duurde nogtientallen jaren van strijd en ellende, maar demacht gaven die eigenzinnige Hollanders nietmeer uit handen. EnAlva? Die heeft gefrus-treerd dit koude kikkerland verlaten.

Mijn naam is Eveline Doolaard. In mijn professionelebeautysalon kunnen zowel dames als heren terecht voor:

•Diverse schoonheidsbehandelingen•Nagel- & haarstyling•Visagie & wimperextentions•Kleuradvies•Massage•Bruidsarrangementen

1 APRILJUBILEUM-AANBIEDING

40%KORTINGOP ÉÉNBEHANDELING*NAAR KEUZE!

Voor meer informatie en/of een afspraak:Volkerak 13 I 3232 PD Brielle I T 06 31 04 33 38www.doolaardsbeauty.nl I info@doolaardsbeauty.nl

*Deze aanbieding is geldig tot 1 januari 2015 m.u.v. bruidsarrangementen.

Even voorstellen...

Nieuwin

Brielle!

Petrol Garcia Noppies Z-8

Zwartwitvaria

Damesmode & accessoiresVoorstraat 25 Brielle

13

Uheeft nog heel even de tijd om uwGeuzen-of Spaanse pak aan te schaffen. Bezoek deGeuzennaald of de Spaanse naald en haalvandaag nog uw 1 aprilkleding in huis.Sinds een aantal jaren is de Geuzennaaldgevestigd in het 1 april ‘hoofdkwartier’Bastion VIII. Dit historische bouwwerk isgelegen in de vestingwallen in het verlengdevan de Kruithuisstraat.

1 april is pas echt een feest als

zoveel mogelijk mensen zich in

16e eeuwse kledij hullen! Geus

of Spanjaard, monnik, boerin

of bedelaar, de keuze is geheel

aan u. En wie de moeite neemt

zich te verkleden wordt beloond;

alleen dan is het namelijk toege-

staan om het spel om de sleutel

van de stad achter de hekken

mee te beleven!

Modein1572

Geuzennaald open tot 29 maart:Woensdag 13.30 tot 16.30 uurVrijdag 13.30 tot 16.30 uurZaterdag 11.00 tot 15.00 uur

Spaanse naaldBent u op zoek naar Spaanse kledij?Bel 06 22817981 of stuur een e-mail naar:jannavandriel@gmail.com

14

Een droom komt tot levenIn juli van dat jaar volgde een leuke verrassing,afkomstig van de burgemeester. Burgemeesterde Ronde had 10.000 gulden bij de gemeente losweten te krijgen om bij te dragen aan de bouwvan het schip. Met deze extra financiële onder-steuningwerd het budget opgeschroefd tot20.000 gulden. Hierdoor konden er aluminiummasten aangeschaft worden, betere materialenworden gebruikt en verfraaiingenworden uitge-voerd. De overige 10.000 guldenmoest wordengedekt door de verkoop van certificaten aande Brielse bevolking.Adriaan Zoetemeijer enKlaas van der Steen ontfermden zich over dezetaak. De vaste werkgroep voor de bouw bestondop dat moment uitWim en John van der Torre,Rens vanAdrighem, Henk Grootveld,WillemPatijn, Piet de Bruin, Dirk Pluymers, Ton

Niekamp en Jan Teunissen. Maandenlangwerkten zij keihard aan de bouw van het nieuwegeuzenschip, hoofdzakelijk in de avondurenenweekenden. En al die tijd was het nogmaarde vraag of er wel voldoende certificaten zoudenworden verkocht om de totale kosten te kunnendekken.Het verlossendewoordwerd in novembergegeven doorAdriaan Zoetemeijer, toen hijbekendmaakte dat er maar liefst 14.200 guldenwas opgehaald! Dit bedragwerd nog eens aan-gevuldmet enkele bijdragen van gulle gevers.Zeeverkenners uit Rotterdam kopen het oudeschip voor 3.500 gulden, waarmee de totalebeschikbare bouwsom voor het schip op 27.700gulden uitkwam. Het kon nu uitgerust gaanwordenmet een complete zeiluitrusting eneen dieselmotor, zodat het schip overal en te

Vanaf de 1 aprilviering in het jaar

1972 heeft het geuzenschip altijd

een belangrijke rol gespeeld in het

‘spel om de sleutel van de stad’.

Toen het oorspronkelijke schip ‘De

Admirael’, speciaal gebouwd voor

de viering van het 1 aprilfeest in

1972, na zeven jaar trouwe dienst

langzaamaan in verval begon te

raken, werden het 1 aprilbestuur

en de bouwers van het schip in

mei 1978 bij elkaar geroepen. Een

1 aprilviering zonder geuzenschip

was immers ondenkbaar.

DeprinsvandeBrielseMaas

Ineerste instantie werd overwogen om het schipDeAdmirael op te knappen, maar dit leek de‘geestelijk vaders’, Rens vanAdrighem enWimvan der Torre, niet meer verstandig.Al snelwerd gekozen voor de bouw van een nieuwschip uitgevoerd in staal, om ervoor te zorgendat het voormeerdere jaren inzetbaar zou zijn.Op de tekentafel van eerstgenoemde kwam hetnieuwe geuzenschip tot leven. Van der Torreberekende het draagvermogen en onder zijnleidingwerd een spantenplan gemaakt. Hetgaljoen zou 14meter langworden en 4,5 meterbreed. Er zouden tweemasten van 11,5 meterop het dekworden geplaatst en een derde van6meter. De begroting voor de bouw kwamuit op een bedrag van 12.000 gulden, ervan uit-gaande dat het schip hoofdzakelijk gebouwdzouworden door vrijwilligers.

15allen tijde inzetbaar zou zijn voor historischeevenementen.

Te land, ter ‘zee’…Enkele maanden, duizendenmanuren en ruim100 liter verf later, is het nieuwe schip klaar voorde tewaterlating. Op 3maart 1979, om 8.00 uurprecies, was het voltallige team aanwezig op descheepswerf van Van der Torre om de laatstevoorbereidingen te treffen. De filmploeg vandeNOS is twee uur lang aanwezig geweestom opnames te maken voor het programma‘Van gewest tot gewest’. Het schipwerd naarde Turfkade gebracht. Diemiddag om 14.30 uurwaren alle genodigden, belangstellenden entevens staatssecretaris Nelie Smit-Kroes aan-wezig. Smit-Kroes doopte het schipmet een fleschampagne. De staatssecretaris klom in de hijs-kraan en liet het schip onder vrolijke klankenvan de boerenkapel, zeer behendig te water.Namens het teammocht de jongste bouwer,Harrold Bergkotte, haar een scheepsbel metinscriptie aanbieden.Het nieuws over het nieuwe geuzenschipverspreidde zich als een lopend vuurtje. Op8maart van dat jaar, nog voordat de PrinceAdmirael zijn 1 aprildebuut in Brielle achterde rug had, kwam het eerste verzoek om eenandere plaats te bezoeken al binnen. De stadGorinchemwilde het schip inmei inzetten bijeen historische gebeurtenis.

De eerste vaart, de laatste loodjesOp 9maart werd er voor het eerst met de PrinceAdmirael gevaren. Nog enkele weken te gaantot 1 april en er moest nog aardig wat werkworden verzet.Aan hulp van buitenaf ontbrakhet niet; de groep vrijwilligers was inmiddelsal flink uitgebreid en leden van de Brandweer-groep uit Rozenburg boden aan demasten tehouten en al het vlechtwerk van de touwen enwanden te verrichten, waardoor demasten eenfraai aanzien kregen.

De bouwers kondenmet trots terugkijken opeen periode van hardwerken, veel regelen,maar vooral ook veel gezelligheid. Omditgevoel te beschrijven kunnenwe het besteRens vanAdrighem, ontwerper en bouwervan de PrinceAdmirael, citeren: ,,Het waszo'n fantastisch uniek schip geworden dat hetin elk geval mijn stoutste verwachtingen hadovertroffen en de geweldigemanier van het totstand komen is natuurlijk ook onvoorstelbaar.Er zaten ruim 2000manuren in, wat een bedragvan zeker 100.000 gulden uitspaarde. Hoe hetschip er uiteindelijk zou gaan uitzien zat al diemaanden van het bouwen alleen inmijn kopenmoest ik dus overbrengen aanWim van derTorre. Hij was de scheepsbouwer, die uiteinde-lijk de vormen en lijnen zoals ik ze graagwildehebben, technisch uit moest zien te voeren, het-geen volledig gelukt is. Een dergelijk schip hadik vanaf mijn prille jeugd al inmijn kop. Op hetmoment dat die ‘droom’ dan voor je in het waterligt, voelt dat als de geboorte van je eigen kinden gaat je hart een beetje sneller kloppen. Voor

mij is het één van de hoogtepunten uit mijnartistieke loopbaan.”

Een kroon op het werkEnkele dagen voor 1 april werd het schip doorhet vervangen van dewerfvlag door de geuzen-vlag, officieel overgedragen aan de voorzitstervan de 1April Vereniging: Maartje Boone-vanTilburg. De bouwers werden gehuldigd door hetbestuur van de 1April Vereniging. Het voltalligeteam van vrijwilligers bestond uitWillem Patijn,Henk Grootveld, Piet de Bruin, Harry Smit,Klaas van der Steen, Jan Teunissen, Sander Blok,TonNiekamp, Dirk Pluymers, Bert Mijnlief,Harrold Bergkotte, Jo vanAdrighem, John vander Torre, Rens vanAdrighem, Wim van derTorre,Adriaan Zoetemeijer, Klaas van der Steenen de brandweer Rozenburg. Uit handen vanMaartje Boone kreeg elke vrijwilliger eenkoperen bel met de inscriptie ‘PrinceAdmirael’.Namens de bouwhulpen overhandigde scheeps-kok Jan Teunissen een kajuitlamp aan de schip-perWim van der Torre. Stadsarchivaris Jac. Klokbood namens de Vestingstad Brielle een logboekaan. Hij zei dat deze Brielse zonen geschiedenishebben gemaakt. ,,U gaat de oude stad Den Brielvertegenwoordigenmet dit fraaie schip. Ik vraagde schipperWim van der Torre, alle belevenis-sen in het nieuwe logboek te schrijven en vraagu als het vol is het af te staan in bruikleen aanhet gemeente archief.” Van der Torre beloofdedat op zijn beurt te doen, ‘omdat de volgendegeneraties danwellicht met dit werk door zullengaan’.

De vuurdoopGek genoegwas het niet op 1 april 1979 dat dePrinceAdmirael haar 1 aprildebuutmaakte.1 april viel dat jaar namelijk op zondag, duswerd de inname vanDen Briel op zaterdag31maart gevierd. Rens schrijft hierover op zijn

site: ,,De intocht met het nieuwe geuzenschipde PrinceAdmirael was overweldigend!De Batterijweg, hetMaarland Zz, de bruggenen hetMaarlandNz zagen zwart van demen-sen. Het mooiste moment dat ik ooit in het1 aprilgebeuren hebmeegemaakt. Zelf stondik bij de poort op hetMaarlandNz. Ik had duseen prachtig zicht op hoe ‘mijn droom’ kwambinnenvaren inmijn geliefde stadje Den Briel.Mijn hart klopte sneller dan gebruikelijk. Voorde inname had ik een nieuw spel geschrevenwaarbij het visuele aspect het allerbelangrijkstewas. De kade van hetMaarlandNzwas over eenlengte van 100meter afgezet en in het middenwas de poort geplaatst. Dit om ervoor te zorgendat het publiek dit keer voor het eerst alles, maardan ook alles, kon gadeslaan. Binnen de poortstond het podiumwaarop Lumey en Treslong,na het rammeien van de poort, hun tweestrijdvoerden.Achter de spelterrein afzettingwas deruimte gereserveerd voor verklede burgers, wateen geweldig totaalbeeld gaf. Na afloop trok dehele stoet naar het stadhuis, waar de overgavevan de stadmet het hijsen van de geuzenvlagbezegeldwerd. ‘sAvonds vond een gondelvaartplaats waarbij de PrinceAdmirael verlicht metfakkels, onder begeleiding van vele pleziervaar-tuigen, glorieus de Brielse haven kwam binnen-varen onder een overweldigend applaus vanhet toegestroomde publiek. Hiermeewerd eentopdag afgesloten, die met gepaste trots degeschiedenis inging.”

In het Streekarchief Voorne-Putten en Rozen-burg aan De Rik zijn veel stukken over hetgeuzenschip terug te vinden, waaronder ruim2 uur aan filmopnamen die Rensmaakte vande bouw van de PrinceAdmirael. Heeft u nahet lezen van dit verhaal behoefte aanmeerinformatie, neem dan gerust contact opmethet Streekarchief.

VERWARMINGSBEDRIJF

M.I.B. Verwarmingsbedrijf Bjorn MiddelPostbus 26 3230 AA Brielle Tel. 0181-414004 / 06-51919590

Bezoekadres op afspraak: ‘t Woud 35F 3232 LN Brielle E info@mib-brielle.nl

www. mib-brielle.nl

Direct onze hulp nodig?

Bel: 06-51919590 Geen warm water meer? Een storing aan uw cv-ketel of een lekkage? Wij staan voor uklaar om u zo snel mogelijk te helpen!

Bjorn Middel

Met jaarlijks onderhoudgaat uw CV-ketel langer mee!

ARMINGSBEDRIJFWVER

Met jaarlij-kgaat uw CVV-k

F

jks onderhouder metel langk

dee!-kgaat uw CVV-k

Direct onze hulp nodig?

Bel: 06-51919590

warm water meer? Een Geenfring aan uw cv-ketel osto

aan voeen lekkage? Wij stsnel mogelijkom u zklaar o

helpen!

Bjorn Mid

er metel langk

ig?

Een for u

etjk

ddel

ee!

miarerwVVerw.M.I.Bostbus 26P ie3230 AA Br

oekaBezoud 35FWWoud 35F ‘t 3232 LN

.www

ijfngsbedr deln MidBjorelle 0181-414004 / 06-51919590el.TTel.

adres op afspraak:ielleBr .nlielleE info@mib-br

.nliellemib-br.

j

9590

l

DE HYPOTHEEKADVISEUR• onafhankelijk

• topservice met advies op maat• de allerscherpste tarieven in de markt

• creatieve oplossingen

Vischstraat 14 - 3231 AV Brielle - 0181-479588

TEHUURkantoorruimte in Brielle(binnen de vesting)!

Bent u op zoek naar geschiktekantoorruimte in het hart vanBrielle?Neemdan vrijblijvendcontact opmet Harry Swart.T 0181 774 181 IM06 53427587info@noesnada.nl

’t Woud 1 I 3232 LN Brielle I NederlandT+31 (0)181417500 I F+31 (0)181414673

17

GeertruidenbergOp cultureel gebied heeft de stad voor elk watwils. Ook liefhebbers van het water kunnen hunhart ophalen in deze vestingstad. Het vlakbijgelegenNationaal Park De Biesbosch vormt eenideale uitvalbasis voor uw tochten of arrange-menten in en rond deze veelzijdige gemeente.

Ravenstein/MegenDe gemeente Ossmag zich zelfs rijk rekenenmetmaar liefst twee vestingsteden: RavensteinenMegen.Monumentengemeente Oss is echteen aanrader als u van historie houdt. Ontdekde rijke geschiedenis en haal demooisteherinneringen op.

HulstAlwandelend over de 3,5 km lange stadwallenof door de vestingstad, ontdekt u vele oude ge-vels en gebouwen die getuigen van een eeuwen-oude geschiedenis. DeWillibrordusbasiliek, hetstadhuis en de vele anderemonumentale pan-denmaken vanHulst één groot ‘openluchtmu-seum’.

WeespIn het oude centrum vanWeespwisselen drukteen rust elkaar af. U kunt er nog goed de over-blijfselen zien van de verdedigingswerken vande Oude enNieuweHollandseWaterlinie en deStelling vanAmsterdam.

GorinchemTijdens een dagje Gorinchem komt u ogen te-kort. Oude stadswallen en verdedigingswerken,havens en pakhuizen; het rijke verleden vanGorinchem is nog overal zichtbaar. Op één vande vele terrasjes of in een van de restaurants ishet heerlijk vertoeven na een uitstapje met deveerboot of deWatertaxi naar bijvoorbeeldWoudrichem, Sleeuwijk of Slot Loevestein.

WillemstadWillemstad, een sfeervol historisch vestingstadjegelegen in het BrabantseMoerdijk, is uw bezoekmeer danwaard! Verken de sfeerrijkemonu-mentale vesting vanWillemstad, maak eenstadswandeling door de vesting en over de ves-tingwallen, bezoek hetMauritshuis, of boek eenleuk arrangement.

Leidens ontzet 3 oktoberLeiden is vaak in last geweest. Dat was zo tijdenshet beleg in de Tachtigjarige Oorlog, maar ookna de Gouden Eeuw, toen de op één na grootstestad vanNederland verpauperde. Daartegen-over staan ook de lusten: de vele stadsuitbreidin-gen, het ontzet na de belegering van de Spaansetroepen tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1574,en de beloningmet een universiteit. Twee stads-poorten, deMorspoort en de Zijlpoort, symboli-seren nog de glorietijden.

WoudrichemMaar liefst drie havens getuigen samenmet hetVisserij- en Cultuurhistorischmuseum van deeeuwenlange bindingmet de rivier en de zalm-visserij. Het oude centrum is een gaaf geblevenmonument waar u zich eeuwen terug in de tijdwaant. Panden uit de vijftiende en zestiendeeeuw trekken er nog altijd de aandacht .

HellevoetsluisDeVesting vanHellevoetsluis, met haar havensen verdedigingswerken, herbergt een rijke schataan historie. Nu nog staat de Hellevoetse vestinggarant voor een unieke historische beleving.Bezoek het Droogdok, het Brandweermuseum,ofMuseumschip De Buffel, dat sinds kort weer‘thuis’ is.

GraveErwordt wel eens beweerd dat Grave demeestbelegerde vestingstad vanNederland is. Of hetwaar is, is niet bekend.Wel is duidelijk datGrave een boeiend verleden heeft. De stad isvaak in puin geschoten enweer opgebouwd.De binnenstad bevat nog vele oude panden,waarvan vele als monument aangewezen zijn.

Bergen op ZoomSmalle straatjes, oude pleintjes en karakteristiekemonumenten vertellen het verhaal van een rijken bewogen verleden. De historische binnenstadvormt een uniek decor voor leukewinkeltjes,cafeetjes en sfeervolle restaurants. En voor wiemeer de rust wil opzoeken, biedt de gevarieerdenatuur in Bergen op Zoom alle ruimte.

Bekijk www.vestingsteden.nlBekijk deze website en lees alles over de ‘oude’vestingsteden vanNederland.

Van de 15e tot de 18e eeuw werden veel steden versterkt met muren, wallen,

bastions en andere verdedigingswerken. Zo ontstonden er vestingsteden.

De omwalling beschermde de bevolking tegen aanvallen van buitenaf.

Met het verdwijnen van hun functie zijn de meeste wallen afgebroken, maar

gelukkig zijn de verdedigingswerken in enkele Nederlandse vestingsteden,

net als in Brielle, goed bewaard gebleven. Een aantal heeft de krachten

gebundeld in de Vereniging Nederlandse Vestingsteden, met als doel het

cultuurhistorisch erfgoed zo goed mogelijk in stand te houden.

Achterde poortenvandevesting...

Van 28 maart t/m1 april feest inCafé Honky Tonk!

Zoeken jullie een spraakmakende feestlocatie aan het water met een trendy loungeterras, een sfeervol restaurant en gezellige feestzaal met openhaard, een speeltuin en voldoende eigen parkeergelegenheid?Dan bent u bij Paviljoen Breezze aan het juiste adres. De sfeer is aangenaam en ontspannen en met de juiste mix van aankleding, entertainment en onze vriendelijke medewerkers wordt het een feest om nooit te vergeten. Of het nu gaat om een kleinschalig verjaardag of een omvangrijk buitenfeest, wij stellen graag een passend programma met u samen.

We hebben een mooie en evenwichtige inrichting en staan garant voor lekkere gerechten. Heerlijke hapjes, een buffet, een BBQ, een Walking Dinner of een uitstekend diner?Lekker op het terras, terwijl de kinderen naar hartelust spelen, of in ons sfeervolle restaurant. Er is voor ieder wat wils. Een clown die een dansje maakt met de kleintjes terwijl de volwassenen genieten van hun diner. Ontvangst van de avondgasten door een steltloper en een vuurspuwshow geven een extra beleving aan jullie feest. Een fotograaf, een DJ, we hebben álles in huis.

Iedere zaterdagavond Cocktail Night!Maandelijks thema Pool Party!

Laat

jeverassen...

Beleef Breezze

Vanaf 1 april weer 7 dagen geopend vanaf 10.00uur!

Paviljoen Breezze Veckhoekse Sluisweg 2 · Vierpolders · Meer info: 0181-416951 of www.breezze.me

eel wweirripf 1 aapaaf 1 anaVVa nad vvanepoopen gegaagr 7 dda ejje!ruu00.00.f 1aaf 1n essesssaasrraevejeeel wweirripf 1 aapaaf 1 anaVVa nad vvanepoopen gegaagr 7 dda jjjettjaataaaL

!ruu00.00.f 1aaf 1n j ...neensseejje

nethceree grekkekelnen eebbee h

.amensumoeneffogadarajerrj

t hdros wrekkerewedemmeenenannpstn

vaj Pit u bnen baDvenniutleepsen

ene,sarertgenuloeneeillujeneko

W

v

o

e

Z

ne, esejpae hkjirlee. Hngithcwinevn ee eioom

etsjiw,tt,seefentbuijkkiijkgranvmee vt tiom not oseefnet eheet eelankaanvximetsjuiedtteut jn heae azzeern Beojliv

ekkerpageniedeendoolventnaruatesrlovvoerefsn

tloesefendekkendeamkaarps

n We, eQBn Be, eteffubnaatn sg enithcrine ig

pdenssapenegaagrenllem et oaagut nf heet n. Oneteetgre

oenttainmenterrtten,gdineas aireefe sD.serde atsiu

?diehgenelgeereemlaaztesefgeillezge

mertawtehnaaetiaco

rennig DniklaWWaroot vvoonarag

tmeetmaamgrorpgilahcsneilkneeejkliedenirveznonemanaenga

,draahenoptedyentrenete

tssksnaaM kijlde

enssawlovedjliweroos vr i. EtnaruatserarerttehpoerekkL

denektstiuenefnethceree grekkekel

t

o

ltlt

t

edinunhanventeiengnenwn olcne. Eslwitar weder ianenerkindedjliwerts,a

?ernidne, esejpae hkjirlee. Hn

hovaedanvtsganvtnO.remtkaae mjsnadnee eidn

info,enlepstsluetarhar

n We, eQBn Be, eteffub

jilbtroodentsagndsejttjneile kdtemellovreefssno

rennig DniklaWWa

Etfj lli

Een allround klussenbedrijf met eenhoogwaardige dienstverlening voorparticulier en bedrijf. De werkzaam-heden lopen uiteen van allerlei ‘kleine’klusjes tot het aanleggen van completeinstallaties op het gebied van sanitair,verwarmingsinstallaties, badkamers,keukens, zinkwerk, electra, renovatieen onderhoud.

Heeft u vragen of wilt u informatie,neem dan contact op voor een helderadvies en/of passende offerte.

• CV-installatie & Vloerverwarming• Badkamer, Sanitair & Keuken• Onderhoud & Renovatie

Brielse Rak 693232 HK Brielle

Mobiel 06 50821864www.ablom.nl

Vischstraat 33231 AV Brielle

T 0181 410434www.hetdoosje.nl

19

In 1555maken de zeventien gewesten van deNederlanden deel uit van het rijk van KeizerKarel V. De gewesten hebben hun eigenwettenen regels enwillen zoveelmogelijk zelfstandigblijven. Karel wil juist meermacht. Bovendienwil hij dat deNederlandenmeebetalen aan zijnvele oorlogen. Tegelijkertijdwillen aanhangersvan de Reformatie hervormingen binnen de ka-tholieke Kerk. Karel, zelf katholiek, pakt dezehervormers hard aan via een speciale rechtbank(de inquisitie), die "misdrijven" tegen het katho-lieke geloof opspoort en de ketters veroordeelt.Zowordt de BrielseAnneke Esaiasdr., ofwelAn-neke Jans, in 1539wegens ketterij veroordeeld totde verdrinkingsdood.In 1555 doet Karel V afstand van de troon alsHeer van deNederlanden. Zijn zoon Filips IIvolgt hem op. Omdat hij zelf in Spanje verblijft,stelt Filips zijn halfzusMargaretha van Parmaaan als landvoogdes omdeNederlanden te be-sturen.Willem I, prins vanOranje, wordt in dieperiode stadhouder vanHolland, Zeeland enUtrecht enmilitair opperbevelhebber. Filips zethet strenge godsdienstbeleid van zijn vadervoort. De uit Brielle afkomstige priesterAngelusMerula (1482-1557) is één van de slachtoffers.Hij wordt tot de brandstapel veroordeeld. Hijsterft opweg er naartoe. Er komt verzet tegen hetstrenge beleid van Filips. Op 5 april 1566 biedentweehonderd ongewapende edellieden eensmeekschrift aan landvoogdesMargaretha vanParma aan. Zij willen dat er een einde komt aande geloofsvervolgingen en dat de problemen inhet landworden besprokenmet deNederlandsegewesten in een vergadering van de Staten-Ge-neraal. Margaretha van Parma schrikt in eersteinstantie van het aantal edellieden,maar een

raadsheer fluistert geruststellend in haar oor: "cene sont que des gueux" (het zijnmaar bedelaars).Dezelfde edelen besluiten enkele dagen laterzichzelf "geuzen" te noemen, een verbasteringvan "gueux". Ter herkenning dragen zij sindsdieneen bedelnap aan hun riem en een penning omde hals of op de kleding.Aanhangers van de Reformatie en andere her-vormingsgezinden verzamelen zich regelmatigin het geheim om te luisteren naar preken diemeer aansluiten bij hun overtuiging. Op 10 au-gustus 1566 heeft een van deze “hagepreken” debestorming van een klooster nabij Steenvoordetot gevolg. Dit is het begin vanwat de Beelden-stormwordt genoemd. Op verschillende plaat-senworden kerken bestormd, altaren, religieuzekunstwerken en heiligenbeelden vernield enkloostervoorraden geplunderd. Door de kerkente ontdoen van heiligenbeelden, kunstwerken enandere onnodige opsmukwillen de beeldenstor-mers de kerken geschiktmaken voor een ere-dienst, waarin enkel en alleenGodsWoordcentraal staat. Ookmotieven als armoede en on-tevredenheid spelen een rol bij de beeldenstor-mers.Als antwoord op de Beeldenstorm stuurt Filipsde hertog vanAlva naar deNederlanden omorde op zaken te stellen. Hij arriveert op 22 au-gustus 1567. Hetzelfde jaar nog steltAlva deRaad van Beroerten in die tot doel heeft iedereente straffen die op één of anderemanier heeft deel-genomen aan de Beeldenstorm.Vanaf 1555 heeftWillem I (1533-1584), prins vanOranje, hoge posities verworven. Hij is stadhou-der enmilitair opperbevelhebber vanHolland,Zeeland enUtrecht. Hij is een van demeest in-vloedrijke edellieden in deNederlanden. Zijn

De Tachtigjarige Oorlog kwam

in 1568 niet uit de lucht vallen.

Er waren enkele aanleidingen die

ertoe leidden dat de inwoners van

de Nederlanden tegen het Spaanse

gezag in opstand kwamen.

Het hiernavolgende geeft een

overzicht op hoofdlijnen.

Deaanloop

Tekst: Marijke Holtrop

Beelden: De Tachtigjarige Oorlog.

Historisch Museum Den Briel

naar de Tachtigjarige Oorlog

verhoudingmet Filips II verslechtert snel wan-neer hij zich verzet tegen diens strenge bewind.Na de komst vanAlva vluchtWillem naar slotDillenburg inDuitsland.Twee andere belangrijkeNederlandse edelen,graaf van Egmont en graaf VanHorne, besluitenniet te vluchten.Alva laat ze vrijwel direct na zijnaankomst arresteren. Zeworden beschuldigdvan verraad en ter dood veroordeeld, net als veleanderen.Vanuit Dillenburg geeftWillem vanOranje lei-ding aan verschillendemilitaire invallen omdehertog vanAlva te verdrijven. De eerste slag diedoor de opstandelingen op de Spanjaarden ge-wonnenwordt, is de Slag bij Heiligerlee op 23mei 1568. De overwinning van het huurlingen-leger onder leiding van Lodewijk enAdolf vanNassau, broers vanWillem, duurtmaar kort.Deze slagmarkeert wèl het begin van de Tachtig-jarige Oorlog: 1568.

Het verloop van de Tachtigjarige OorlogNaHeiligerlee volgen vele slagen. Een van debelangrijkste is de inname vanDen Briel door dewatergeuzen op 1 april 1572.Watergeuzen zijnmensen die gevlucht zijn voor het bewind van dehertog vanAlva. Ze zwerven rond op zee en val-len schepen van en naar kustplaatsen in deNe-derlanden aan. In 1572 verbiedt Elisabeth I, deEngelse koningin, dewatergeuzen nog langer inde Engelse havens te verblijven. Dewatergeuzenzetten koers naarNoord-Duitsland,maarmoetendoor een felle noordwesterstorm uitwijken. Op1 april 1572 voert Bloys van Treslong de vlootvan dewatergeuzen deMaasmond in en gaatvoor zijn geboortestad Brielle voor anker. Hij enadmiraal Lumey, aanvoerder van dewatergeu-zen, besluiten omBrielle te veroveren. Coppel-stock, veerman tussen Brielle enMaassluis, moetburgemeester Koekebakker vragen omde stadover te geven. De burgemeester weigert. Vervol-genswordt de stad - in naam vanOranje - ver-overd. Hiermee is Brielle de eerste vrije stad vandeNederlanden.Alva verliest "zijn bril". De ver-overing van Brielle is niet tijdelijk; daarom is dezeinname zo betekenisvol. Het heeft een domino

21effect tot gevolg. Dewatergeuzen veroveren ste-den als Vlissingen,Alkmaar, Gorcum, Leiden enHaarlem. Zo komt een steeds groter gebied inhanden van de geuzen en het leger vanWillemvanOranje. De Spanjaarden verliezen terrein.Korte tijd na de inname van Brielle bereikt de vij-andschap tussen de geuzen en de katholiekeneen dieptepunt: in verschillende plaatsenwordenmonniken en priesters vermoord.Met de innamevanGorcum op 26/27 juni 1572 nemen dewater-geuzen ook een groep katholieke geestelijken ge-vangen. Bijna tweeweken langworden zegemarteld omhun geloof af te zweren. Op 5 juli1572worden ze per vrachtschuit naar Brielle ver-voerd om er verhoord teworden. In de nacht van9 juli worden de negentien geestelijken in eenschuur van het Elisabeth-klooster in Rugge, evenbuiten Brielle, opgehangen. Lumey geeft leidingaan deze actie;Willem vanOranje is woedend.Willem vanOranje en de Staten vanHolland enZeeland hebben in hun strijd tegen de Spanjaar-den hulp nodig en vragen aan de protestantseEngelsen ondersteuning in de vorm vanwapensen geld. Koningin Elsabeth I van Engeland be-sluit deNederlanden openlijk te steunen. Zijstuurt in 1585 soldaten en geld naar deNederlan-den.Als tegenprestatie willen de Engelsen eenaantal strategische steden in deNederlanden alsonderpand voor de latere terugbetaling. Brielle iszo'n pandstad, net als Vlissingen.Vanaf 1585 is een garnizoen van 800 Engelse sol-daten in en omBrielle gelegerd. Daarnaastwonen in Brielle de Engelse gouverneurs enplaatsvervangend gouverneurs. De kapel vanhet Jacobsgasthuis (nu de Jacobskerk) wordtverbouwd tot kerk voor de Engelsen. Brielle zaltot 1616 als pandstad in Engelse handen blijven.

De RepubliekHet is inmiddels 1588. DeNederlanden zijn doorde opstand uiteengevallen in twee nieuwe staten:de zuidelijkeNederlanden die trouw zijn aan deSpaanse koning Filips II en de zelfstandige noor-delijke Republiek der ZevenVerenigdeNeder-landen. De Republiek is een samenwerking vande gewestenHollland, Zeeland, Utrecht, Gelre,Overijssel, Groningen en Friesland. Ieder geweststuurt een vertegenwoordiger (in praktijk destadhouder) naar de gemeenschappelijke verga-dering van de Staten-Generaal. Zo heeft elk ge-west inspraak in zaken die de hele Republiekaangaan.

Johan vanOldenbarnevelt, landsadvocaat enraadpensionaris van de Staten vanHolland, iséén van demeest invloedrijke personen aan heteind van de 16de eeuw.Aan zijn zijde staat vanaf1585Maurits vanNassau (1567-1625). Na demoord op de vogelvrijeWillem vanOranje doorBalthasar Gerards in 1584 isMaurits zijn vaderopgevolgd als stadhouder van de gewestenHol-land en Zeeland. Later wordt hij ook stadhoudervanGelre, Utrecht, Overijssel en Groningen. In1590 krijgt hij het bevel over leger en vloot van degehele Republiek.Maurits blijkt een vernieuweropmilitair terrein. Veel van de tactische legerher-vormingen die hij doorvoert, zoals de contra-mars, verhogen de slagkracht van het leger. Enmet succes:Maurits behaalt de ene na de andereoverwinning op de Spanjaarden en is een van demachtigstemannen van de Republiek. De Slagbij Nieuwpoort in 1600wint hij overigensmaarnet, wat voor onenigheid tussen hem enVanOl-denbarnevelt zorgt. Pas in 1618, na de dood vanzijn oudste broer FilipsWillem, zalMaurits detitel prins vanOranje erven.Inmiddels zijn de rijke jaren van deGoudenEeuw in de Republiek aangebroken. De handelbloeit en het geld stroomt binnen. De eerste Ne-derlandse scheepvaarten in 1595 naarAzië zijneen groot succes: de handelsroute naar deOostwordt geopend en de kooplieden van Zeeland enHolland proberen de Portugezen en de Engelsente overtreffen. Johan vanOldenbarnevelt neemthet initiatief tot de oprichting van de VerenigdeOostindische Compagnie (VOC). Op 20maart1602 verkrijgt deze compagnie het Nederlandsemonopolie op alle handel in deAziatischewate-ren vanaf Kaap deGoedeHoop. In naam van deRepubliekmag de compagnie verdragen sluiten,oorlogen voeren en veroverde gebieden bestu-ren.

Het Twaalfjarig Bestand (1609-1621)In 1609 zorgt het Twaalfjarig Bestand voor een tij-delijke onderbreking van de oorlog tegen Spanje.Dit is tegen de zin vanMaurits die zijn rol enmacht ziet afnemen. Ook laait een godsdienstigconflict op tussen remonstranten en contrare-monstranten. Onderwerp van het conflict is deinterpretatie van de predestinatieleer: heeft meneen vrije wil of is alles door God al voorbestemd?Omdat VanOldenbarnevelt in het remonstrantsekamp zit enMaurits in het contra-remonstrantsekamp verwordt het godsdienstige conflict eenpolitiek conflict.Als VanOldenbarneveldt de ste-den toestemming geeft om zelf legers in te hurenomde relletjes te beteugelen, is dit voorMaurits- alsmilitair opperbevelhebber- onacceptabel.Hij ontslaat de huursoldaten en pleegt een staats-greep: hij Verzet deWet. Dit houdt in dat hijstadsbesturen afzet en vervangt door bestuur-ders die op zijn hand zijn. In Brielle doet hij ditin het stadhuis op 10 september 1618. Hij laatVanOldenbarnevelt door een speciale rechtbankwegens hoogverraad ter dood veroordelen;op 13mei 1619wordt hij op het Binnenhof inDenHaag onthoofd.Het Twaalfjarig Bestand eindigt in 1621; de oor-log tegen Spanjewordt vervolgd. In hetzelfde

jaar richten de Staten-Generaal deWest-IndischeCompagnie op. DeWIC bezit het alleenrecht opalle handel en scheepvaart opWest-Afrika enNoord- en Zuid-Amerika.In 1625 volgt Prins FrederikHendrik (1584-1647)zijn halfbroerMaurits op als stadhouder en le-geraanvoerder. Net alsMaurits geeft hij de voor-keur aan het belegeren van steden boven hetvernietigen van legers. FrederikHendrik is suc-cesvol. Onder zijn leiding belegert en veroverthet leger van de Republiek vele steden op deSpanjaarden zoals Den Bosch, Breda, Venlo enMaastricht. FrederikHendrik staat dan ook be-kend als de ‘stedendwinger’.Een belangrijke tak van de sterkemilitairemachtis de zeevaart. De Brielse zeeheldenMaartenTromp enWitte deWith behalen beslissendeoverwinningen zoals in 1639 op een Spaans troe-pentransport van 55 schepen (De TweedeSpaanseArmada) in de Slag bij Duins.FrederikHendrik is ook succesvol als diplomaat:hij weet het katholieke Frankrijk en het protes-tantse Engeland aan de kant van de Republiek tekrijgen. En hij begint de vredesbesprekingenmetSpanje. De Tachtigjarige Oorlog eindigt in 1648met het tekenen van het verdrag van de VredevanMunster.

De Republiek na 1648Na het sluiten van de Vrede vanMünster in 1648wordt de Republiek der ZevenVerenigdeNeder-landen internationaal erkend als onafhankelijkestaat. In de jaren die daarop volgen, raakt deRepubliek betrokken bij verschillende oorlogenbinnen Europa. De oorlogenmet Engeland enFrankrijk zijn een grote aanslag op de schatkist.In deNegenjarige Oorlog (1688-1697) en deSpaanse Successieoorlog (1702-1713) speelt deRepubliek als bondgenoot van Engeland (stad-houderWillem III is er koning) een belangrijkerol en dat put de financiën van de Republiek nogmeer uit. De ooit zowelvarendeNederlandenverliezen langzaammaar zeker hunmachtigepositie. De Vrede vanUtrecht in 1713 brengt uit-eindelijk voor langere tijd vrede.

Brielle anno nuDe Tachtigjarige Oorlog is een allesbepalende pe-riode geweest in de geschiedenis vanNederland.De gewesten hebben zich in deze jaren los-gemaakt van de overheersing van buitenlandsevorsten. Eigenlijk is het Nederland van nubegonnen op hetmoment dat Brielle, als eerste-ling, veroverdwerd op de Spanjaarden. En dátviert Brielle jaarlijks op 1 april!

22

Toen initiatiefnemersAdHoogerwerf en RobertJansen, leden van de 1April Vereniging, in demedia een oproep deden voor een ruimte waarze hun kleinemuseum konden beginnen, slotenPeter Kroone enMarcel van Driel zich spontaanbij het werkgroepje aan.MetWim vanNoord,toen nog gemeentesecretaris en de huidige voor-zitter van de jarige 1 aprilvereniging, was hetclubje compleet en ging het balletje rollen. Eerstlangzaam,maar steeds sneller. Kroone opperdehet Kruithuis als locatie. Het Kruithuis werddoor demolenstichting gebruikt voor de ont-vangst van schoolgroepen. Die groepen zullenblijven komen, ook als straks de oudheidkameris ingericht.

Vele handen maken licht werkNa het indienen van een goedemotivatie van deplannen, gaf het gemeentebestuur uiteindelijkgroen ligt. ,,En kwam zelfs geld voor een ver-bouwing,´´ zegtAdHoogerwerf, ,,zodat er eenhouten vloer, een zolder en een prachtige trapkondenworden aangebracht, waarmee deruimte werd uitgebreid van 60 naar 100 vier-kantemeter.’’ Omdat de kas van de 1AprilVereniging financieel niet heel goed is gevuld ener geld gereserveerdmoet worden voor onder-houd van de PrinceAdmirael, is afgesprokendat de oudheidkamer zichzelf zal bedruipen.Dat stimuleerde dewerkgroep om zo veelmogelijk klussen zelf te doen. De ruimte is voor-

lopig ingericht met gekregen spullen. Verderhoopt de vereniging op giften van particulierenen bedrijven om het Kruithuis draaiende te hou-den. Enkele Brielse bedrijven hebben spontaanal hunmedewerking verleend.Maar niet alleende binnenruimte is in de afgelopenmaandenaangepakt. Ook de omgeving van het Kruithuiskrijgt een opknapbeurt. Bovendien komt er eenbeter toegangspad.

Op het nippertje...Het Kruithuis werd gebouwd in 1653. Het pandheeft brede buitenmuren en had een lichterdakgewelf, zodat bij een ontploffing de explosieomhoog zou zijn en niet alle kanten op.

Eeuwenlang lagen er vaatjes met kruit voor de kanonnen opgeslagen.

Nu is het Kruithuis op Bastion II een oudheidkamer met een permanente

expositie over de 1 aprilvieringen van 1872 tot nu. Een tentoonstelling met

veel foto’s en bij de vieringen gebruikte wapens en kleding, kanonskogels,

herdenkingsborden, geuzenpenningen, artikelen uit kranten en tijdschriften

en ga zo maar door. Met een schaalmodel van het geuzenschip de Prince

Admirael als een van de toppers. Dit model, gemaakt door medebouwer

en ontwerper van het geuzenschip Rens van Adrighem, is gebouwd op een

schaal van 1 op 20 en toont de Prince Admirael zoals hij in 1979 bij de werf

van Wim van der Torre in de haven werd gehesen.

Nieuwe toekomstvoor eeuwenoud

23

Minstens één keer heeft er erom gespannen.Begin negentiende eeuw, in 1810, stond dekorenmolen, iets verderop, in lichterlaaie.Omdat er een vonkenregen richting Kruithuisoversloeg, werden uit voorzorg alle vaatjesmet kruit in de gracht gekieperd. DenBriel bleef een ramp bespaard, zoalsandere steden die niet konden voor-komen. In Delft bijvoorbeeldwas dehalve binnenstad verwoest toen daarde kruitopslag de lucht in vloog. Ver-moedelijk omdat een snuggere burgermet een vonkende lantaarn de boelwilde inspecteren. Ook in Leiden vie-len veel slachtoffers bij een kruitramp.

Rijke geschiedenisVeertig jaar geleden lag het Brielse Kruithuis ervervallen bij. Met de restauratie van dewallen inde jaren zeventig werd ook het Kruithuis op-

geknapt. Sindsdien is het ondermeergebruikt als hondenasiel en jeugdhonkvoor scouting. De oudheidkamertoont de rijke geschiedenis van de1 aprilvieringen. Er zijn zelfs foto’s,waarvan de originele exemplaren inhet streekarchief worden bewaard,van het bezoek van de koninklijkefamilie in 1872. De herdenkingwerdtoen in grote delen vanNederlandmeegevierd.

KruithuisContactDe oudheidkamer zal de komende zomer-maanden geopend zijn op zaterdag enzondag van 11.00 tot 16.00 uur. Wie opzolder nog spullen heeft liggen die eenplekje in het Kruithuis verdienen, of wieook af en toe een paar uurtjes als vrijwilligerin de oudheidkamer toezicht wil houden,kan contact opnemen met Ad Hoogerwerfof Robert Jansen. Hun emailadressen zijn:adhoogerwerf@hotmail.nl enroberto@spanjaarden.nlMedebouwer en ontwerper van het geuzenschip, Rens van

Adrighem, bouwt aan het model van de PrinceAdmirael.

De verbeelders, Nico Smit en Jan van Onselen, werken inhet Kruithuis aan een muurschildering met historischehoogtepunten van de inneming van Den Briel.

Afgelopen maanden is door vrijwilligers en werknemersvan Brielse bedrijven hard gewerkt aan de verbouwingen inrichting van de oudheidkamer.

De officiële opening vanOudheidkamer het Kruithuisvindt plaats op 22maart om 14.00 uur.

Voorstraat 273231 BE BrielleT 0181-412909

www.stuijoptiek.nl

Alleen

verkrijgbaar

bij stuij optiek!

De collectie van

Johann von Goise

rn!

Nobelstraat 33231 BA BrielleT 0181 415 893www.pandorabrielle.nl

Bridget DaillySummumAventures des ToilesCristina CavioliMariagrazia PanizziTuzziBandolera

Voor al uw:

• Schoenreparaties• Sleutels• Naamborden• Verkoop onderhoudsproducten• Schaatsen slijpen

Vischstraat 93231 AV Brielle

Tel. 0181-415900

Gecertificeerd schoenreparateur

Lid van

Stralenals nooit tevoren...

Uw tandprotheticus in de buurt!

Ruggeplein 24 - 3232 AH BrielleT 0181-851735 - M 06 55725705E info@bobkoetsenruijter.nl

Onze praktijkruimte is geschikt voor mindervaliden!

www.bobkoetsenruijter.nl

Wat doen wij:•Volledige prothese•Immediaat prothese•Implantaat prothese(klikprothese)

•All-on-four(vaste brug op implantaten)

•Frame prothese•Partiële prothese•Rebasing•Reparaties(part)prothese

•Reparaties...klaar terwijl u wacht!

Voldoendeparkeer-gelegenheidvoor de deur!

25

De oprichtingsvergadering in ’39, het jaar voorhet uitbreken van de TweedeWereldoorlog, wasin ieder geval een groot succes. De stadwas erklaar voor. In dat jaar werden 400 Briellenarenlid. Nu, driekwart eeuw later, bruist de vereni-ging als nooit tevoren. Ondanks steeds strengereregelgeving die de organisatoren soms tot wan-hoop drijven. Jaarlijks wordt de vesting over-spoeld door duizenden bezoekers die detraditionele herdenking van de inneming van destad door de geuzen in de 16de eeuwwillen bij-wonen. Honderden Briellenaren steken zich inhistorische kleding.Maar zowas het niet altijd.In de jaren ‘40 en ’50 was het stil op straat. Pasvanaf de jaren ’60 werd het echt bal.Toch hield Brielle altijd wel van een feestje.Neem 1872. De 300-jarige herdenking van de in-neming van de stadwas een landelijk evene-ment. Met het hoofdfeest in Den Briel. DeKoninklijke familie kwam langs, het geuzenge-

sticht in de Voorstraat werd gebouwd, evenalsdemonumenten op hetAsylplein. Overigenswas er wel de nodige onenigheid. De verschil-lende geloofsrichtingen vlogen elkaar soms in deharen. Vandaar dat er meerderemonumentenwerden opgericht.1922 was ook zo’n jaar dat het groots werd aan-gepakt.Wilhelmina, haar moeder Emma, prinsHendrik, Juliana, iedereenwas er. De beroemdeBrielse archivaris en schrijver Johan Been bege-leidde het prinsesje ‘Juul’. Maar daarna bleef hetstil. Een paarAmerikanen, lid van de geuzen-bond, klaagden begin jaren ’30 dat de Leidena-ren hun geuzenfeest wel groots vierden, maardat er in Brielle niets te doenwas. Oei, dat deedpijn. In 1937 was er een eerste bescheiden vie-ring, met muziek van Libertatis Primitiae. Eenjaar later was er op 1 april zelfs vuurwerk. En-kele ondernemers en de VVV pakten de hand-schoen op en riepen op tot een nieuwe

vereniging. Nee, vertelde wijlen archivaris Jac.Klok, die oprichtingwas een goedmakertje vanburgemeester Colette, die in 1938 een feest voorde geboorte van Beatrix had verboden omdat ergevaar was voor verspreiding van een kinder-ziekte. Demaatregel viel zo slecht, dat de bere-den politie eraan te pasmoest komen demeutein bedwang te houden. Brielle was boos. Van-daar dat hij in 1939 snel zijn medewerking ver-leende voor het 1 aprilfeest. Het werd een feestmet een historische optocht als hoogtepunt.

RevueVervolgens gooide die rotoorlog roet in het eten.Pas in 1947 werd de draadweer opgepikt. Meteen historische revue, waarbij groepjes gebeurte-nissen uit de periode 1572-1813 uitbeeldden. Hetwas echter een eenmalige opleving. In de jaren’50 werd vaak gekozen voor een toneelvoorstel-ling. Op straat gebeurde er weinig. Pas in 1961kwam ermeer leven in de brouwerij, toen kun-stenaar Frans Spuybroekwerd gevraagd eengroots toneelspel te schrijven. Dat werd in 1962enkele keren opgevoerd in de openlucht. Briellehad de smaak te pakken.Wantmedio jaren ’60stakenmiddenstanders en actieve Briellenarende koppen bij elkaar. Een eerste rammei-scenewas een feit. Het was 1966. De vereniging had erzin in en in de aanloop naar de grote herdenkingin 1972 – 400 jaar bevrijding – stapelden de plan-nen zich op. De straten op 1 april werden voller.Meer Briellenaren staken zich in historische kle-ding, toen nog vaak bewerkte oude gordijnen.Het besluit viel om een geuzenschip na te bou-wen. Dat werd een joekel op een ponton.1 april 1972 was een onvergetelijke dag. Hetschip, gebouwd alleen voor dat feest, werd nogjaren intensief gebruikt. Een paar jaar later werdbesloten een nieuw schip te bouwen, kleiner,maar fijner. Eentje waarmee je echt kunt varen.Het werd de PrinceAdmirael, de huidige trotsvan de vereniging. Ontworpen door Rens vanAdrighem, creatieve duizendpoot, en gebouwdbij scheepswerf Delta aan de Turfkade. Betaaldmet geld van de Brielse bevolking, de gemeenteen sponsoren. De entree werd opgesierd dooreen enorme poort. Het spel werd in de jaren ‘70en ’80 af en toe herschreven en opgevoerd opverschillende locaties. Eerst met eenmobielepoort op hetMaarland. Later bij de Langepoort.Bonje was er ook zo nu en dan. Het gekrakeelbijvoorbeeld of 1 april wel of niet op een zondagmagworden gevierd. De heisa leverdewelduidelijkheid op: voortaan zou het altijd wordengevierd op de dag van 1 april. Want: 2 aprilbestaat voor demeeste Briellenaren niet!

Den Briel - Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de 1 April Vereniging werd

opgericht. Die oprichting op 10 januari 1939 was te danken aan het gezeur

van enkele naar Amerika geëmigreerde Nederlanders, die het maar idioot

vonden dat Brielle niets aan ‘1572’ deed. Of was het toch een goedmakertje

van de toenmalige burgemeester Colette, die bonje had met de dwarse

bevolking omdat hij in 1938 een volksfeest had verboden?

2aprilbestaat nietDe historie van de 1April Vereniging

Brunchen met Pasen

Ons overheerlijkeZondag 20 april vanaf 11.00 uur

Captains diner

2250P.P.

1650P.P.

Meer informatie of reserveren? Bel 0181 - 413 388 of mail naar info@hoteldezalm.nlVoorstraat 6-8 | 3231 BJ | Brielle | www.hoteldezalm.nl

Varkensstraat 8 • 3231 AT BrielleT 0181 417 592 Wellerondom 7 • 3231 XV Brielle • T 0181 417076 • I www.desmaeckvan brielle.nl

MAARLANDNZ

WITTEDEWITHSTRAAT

MOLENSTRAAT

MAARLANDZZ

NIEUW

ST

RA

AT

COPPELSTOCKSTRAAT

VOOR

ST

RA

AT

GEUZENSTRAAT

FRANSCHESTR.

LANGESTRAAT

NOBE

LSTRA

AT

VOORST

RAAT

NOBE

LSTRA

AT

VISCHSTRAAT

LIJ

NBA

AN SLA

GV

ELD

TURFK

ADE

SCHA

RLOO

KAAISTRAAT

THOELAVERWEG

GROENE KRUISWEG

BATTERIJWEG

PRIKKEVEST

St.CATHARIJNEKERK

VENK

ELST

RAAT

LANGEPOORT

3

2

1

LANG

ESING

EL

4

P

9.45 uur Coppelstock roeit door de haven en komt aan landbij zijn standbeeld aan de Batterijweg en gaat in op-tocht met het Stadsvendel voorop naar het Stadhuis.

10.20 uur Coppelstock en Paddeltje arriveren bij het ‘oude’Stadhuis. Start spel ‘Om de sleutel van de stad’ (1).

11.00 uur Aanvang Wandelconcerten in de St. Catharijnekerk.14.00 uur Aankomst Prince Admirael in de haven (2).15.00 uur Rammeien van de Langepoort (3)15.15 uur Intocht van de Watergeuzen. Stoet trekt door

Den Briel en eindigt bij het 1 aprilmonument.

15.45 uur Overgave van de stad aan de Prins van Oranje.Einde Dijkstraat, 1 aprilmonument.

15.50 uur Ophanging Spaanse commandant (4).16.15 uur Einde spel. Feest in de bevrijde stad met in de

taveernen en herbergen geuzenmaaltijden,gerstenat en Spaanse wijn.

20.00 uur Geuzenbal in dansschool De Werker (Venkelstraat).21.00 uur Uitreiking van de beker op het Geuzenbal voor de

leukste en de origineelste straatgroep.23.00 uur Einde programma.

Waarmoet u zijnop 1 april?

Programma

1

4

2

3

27

GRATIS WiFiHaarscherpe aanbiedingen bijRombout Kappers Brielle

Tegen inlevering van

deze bon ontvangt u

€ 7,50 korting op

een knip- of kleur-

behandeling en

20% korting op onze

Redken producten.

Geldig t/m 31 mei 2014.

Nobelstraat 123231 BC BrielleTel. 0181 412338brielle@romboutkappers.nl

Facebook.com/RomboutkappersBrielle

OpeningstijdenMaandag 13.00 – 17.30Dinsdag 08.30 – 17.30Woensdag 08.30 – 17.30

Voor meer informatie over alle vestigingen www.romboutkappers.nl

Donderdag08.30 – 17.30Vrijdag 08.30 – 21.00 (koopavond)Zaterdag 08.30 – 16.00

T/M 1 APRIL

20% KORTINGOP DE GEHELE COLLECTIE

• WELKOMIN ONZENIEUWEWINKEL!

• KINDERSCHOENEN • DAMESSCHOENEN• BABYKLEDING

VOORSTRAAT 35 • BRIELLE • 06 29044942 NOBELSTRAAT 1, 3231 BA BRIELLE, (0181) 414711, WWW.EISENGAMODE.NL

•anotherwoman

29

Franny Stam...Plakboeken vol!

Brielle kent vele leuke historische straten. De Geuzenstraat en de Nieuwstraat springen er op 1 april bovenuit.

De actieve bewoners zorgen altijd voor een sfeer uit lang vervlogen tijden. En... voor elk wat wils. Oud-Hollandse

spelletjes, oude ambachten, met visnetten versierde gevels, attributen uit 1572 en de straat is ouderwets versierd

met het te drogen hangende wasgoed. De op deze pagina geplaatste fotoreportage geeft een impressie van

deze unieke straatjes. Daar mogen we, als (echte) Briellenaren met recht trots op zijn.

De leukste straatjes...visne;en, ambachten enwaslijnen!

Oud-Hollandse wafels...die moet je geproefd hebben!

Bekende Briellenaren vermaken zich...

Tropenaan deBrielseMaasbijDe Meiden

Rochus Meeuwiszoonweg 10 • 3231 CM BrielleT 0181 412080 • www.strandcafedemeiden.nl

Genieten op onszonnige terrasmet cocktails enBBQen aan tafel!

Vanafvrijdag 28 maart

weer geopend!

De Abdij • Nobelstraat 23 • Brielle • T 0181 418738

Openingstijden:Maandag en dinsdag gesloten

Wo & Do: 14.00 tot 01.00 uur • Vr & Za: 14.00 tot 02.30 uur • Zo: 14.00 tot 21.00 uur

Vrijdag 28 maart

Mickey’s Paper HeroesLIVE!

vanaf 21.00 uur

Proef ook eens een whiskyvan onze uitgebreide kaart

Volgons op

Dansschool de Werker

Het juiste adresvoor een goede dansles!Venkelstraat 17, 3231 XT Brielle, Tel. 06-19366187www.dansschooldewerker.nl

Like ons opFacebook!

Is de 1 aprilviering van nu nog te vergelijken met de 1 aprilviering van toen?Of vindt er, onder druk van regels, een andere invulling plaats?

Verschillende belangenHet 1 aprilfeest bestaat niet alleen uit de opvoering van het spel “Om desleutel van de stad”, maar ook uit alle enthousiastelingen die zich in 1 april-kledij in de binnenstad begeven. Voor de viering van het 1 aprilfeest is eenevenementenvergunning nodig van de burgemeester. Allerlei aspectenworden bij het verlenen van de vergunning afgewogen.De politie en brandweer hebben er belang bij dat zo veel mogelijk voor-zorgsmaatregelen worden getroffen. De organisatoren van het 1 aprilfeesthebben er belang bij dat het een gezellig feest wordt, vooral in de sfeer vantoen, zonder torenhoge kosten voor alle mogelijke voorzorgsmaatregelen.Ook de belangen van bewoners van de binnenstad spelen een rol. Nietiedere Briellenaar doet mee aan de 1 aprilviering. Sommigen zullen het alsoverlast ervaren, qua drukte, geluid en verkeer. De adviezen die door brand-weer en politie worden gegeven aan de burgemeester, moet zij in beginselvolgen. Bij afwijking moet ze dat goed motiveren.

Zijn de regels wel reëel ?Door de jaren heen is de 1 aprilviering dan ook veranderd als gevolg vande regels die zijn gesteld. Vroeger lag er bijvoorbeeld stro in de straten,hadden de straatgroepen vuurkorven, waren er hokken met schapen enlammetjes en was er een braderie. Door strengere eisen is dat niet zomaarmeer toegestaan. De vraag die gesteld kan worden is of de gestelde regelswel passen bij de 1 aprilviering. Twee voorbeelden.

Nooduitgangaanduiding in historische tent?Er worden tenten opgezet. Deze worden vaak al op 31 maart opgezet. Eenenkele keer wordt in die tent ook overnacht. Niet in de minste plaats alsbewaking. De politie ziet bewaking namelijk niet als haar primaire taak, datligt bij de organisator. De tent is in de sfeer van 1572. Echter als er overnachtwordt in de tent, dan moeten er bordjes in hangen die de (nood)uitgang ende vluchtroute aangeven. Begrijpelijk dat in het algemeen zo’n eis wordtgesteld, maar moet dat dan ook gelden voor een historische tent, diehelemaal leeg is?

1 april als re-enactment?Er wordt geschoten met een kanon, geuzen hebben messen, knuppels, watthuis voor handen is, Spanjaarden dragen zwaarden. Tijdens de gevechtentussen de geuzen en de Spanjaarden worden deze wapens aan de kantgelegd. Het dragen van wapens is verboden. Volgens die afdeling BijzondereWetten van de Politie zou van dat verbod vrijstelling kunnen wordenverleend, wanneer het evenement een re-enactment zou zijn. Zoals gezegdis 1 april veel meer dan alleen de opvoering van het spel. Het gaat erom datde bewoners van Den Briel zich op straat begeven en dat de sfeer van 1572wordt neergezet. Iedereen moet mee kunnen doen. Als de bedoeling van1572 maar duidelijk is, of dit nou historisch verantwoord is of niet. Juist dát isook 1 april. 1 april is er in de eerste plaats voor de Briellenaren en natuurlijkook voor alle belangstellenden die op 1 april naar Den Briel komen.

Toekomst: toekijken achter dranghekken of volksfeest als van weleer?Komt de spontaniteit van het elkaar opzoeken op 1 april nu niet in gedrangdoor al die regels? Wordt het nu een professioneel toneelstuk, waarbij deBriellenaren (achter dranghekken) kunnen toekijken? Wordt dit Brielse volks-feest uitgehold door alle nieuwe regels of keert het in al haar glorie terug?Laten we knokken voor het laatste!

Komt despontaniteitvan 1 april in het gedrang?

C O L U M N E L I N A J A N S E N

Het is ruim 20 jaar geleden datde eerste contactenmet de 1AprilVereniging zijn ontstaan.Agaath enBart deManwaren toen enthousi-aste dansers bij Dansschool DeWerker. Zoals uwellicht weet zijnzij beiden ook heel nauw betrokkenbij de 1April Vereniging. Sindsdienwordt er, voordat het 1 aprilfeestbegint, bij deWerker ‘s morgenskoffie gedronken.

De samenwerkingwerd steedshechter. Diverse dansdemo’swerden bij DeWerker gegeven.De algemene ledenvergaderingenvinden al jaren bij DeWerkerplaats. En niet te vergeten de

modeshows van DeGeuzennaald.Toen de tent waarin het Geuzenbalnormaal gesproken gehoudenwerdwegwaaide, was de keuzevoor de dansschool als nieuwelocatie snel gemaakt. Cees enWilhebben een zeer geschikte ruimtemet alle faciliteiten voor dit feesten niet te vergeten... Cees enWildragen de 1April Vereniging eenheel warm hart toe!

Als u het zelf eens wilt meemakenbent u van harte welkom. HetGeuzenbal begint zo rond 20.00uur en duurt zolang het gezellig is.Een hapje, een drankje, een dansje,het hoort er allemaal bij!

Traditiegetrouw wordt het 1 aprilfeest stijlvol afgesloten

met het Geuzenbal bij Dansschool De Werker. Hier

komen Spanjaarden, geuzen en inwoners van Den Briel

samen en dansen met elkaar alsof er niets gebeurd is.

Kort nieuws

En na het spelom de sleutel...

31

In naam van Oranje doe open de poort,de Watergeus is in

Café Bar ‘De Roef’

Café Bar ‘De Roef’Voorstraat 80 3231 BK BRIELLE tel. 0181-412333

Leve de1 April Vereniging.

Hartelijkgefeliciteerd

met het 75-jarigjubileum!

Kaaistraat 23 - 3231 KC Brielle - T 0181-412168

Café hetMelkmeisje

Het café voor de sterke verhalen!

33

Of je nu graag in dewatten gelegdwordt tijdenseen vijfgangendiner in een luxe restaurant, ofjouw definitie van lekker eten gelijk staat aan eenbroodje hamburger, Brielle is van alle marktenthuis. Geen zin ommeteen naar huis te gaan nahet eten? Schuif dan nog even aan in een leuke

kroeg om onder het genot van een drankje naarjouw favoriete muziek te luisteren.Wie weetspeelt er wel ergens een live band!De bovenstaande horecagelegenheden hebbenspeciale arrangementen op vrijdag 28maart endinsdag 1 april.

Natuurlijk heten ook alle overige restaurants,kroegen en café’s je van harte welkom voor eenhapje en een drankje of uitgebreid diner.

De Brielse horeca staat altijd garant voor eengezellige avond!

Voor de culinaire én muzikale onder-

steuning van ieder evenement zit

je bij de Brielse horeca gebakken.

Dat is op 1 april en in de aanloop

naar de festiviteiten toe niet anders.

Enkele horecagelegenheden heb-

ben zelfs vóór 1 april al themadiners,

om alvast lekker in de stemming te

komen. Op vrijdagavond 28 maart

is er een speciale taveerneavond,

waarop je kunt genieten van

specialiteiten anno 1572.

Van Captains dinnertot Sangria!

Petros:Pitta Gyrosop 1 april

Abdij:live muziek;Mickey sPaper Heroes

Dixi:Hamburg

eren

buitentap

Captainsdinner enzuurkoolmet worst!Hoofdwacht

‘t SwarteSchaep:Spaans enGeuzendiner

‘t Kont:Bourgondischehap!Fletcher:Captainsdinner en

Spaanse wijn

de Nymph:

1 aprilmenu!

All4Animals biedt een zeer uitgebreide, betrouwbare service voor al uw(huis)dieren. Ieder dier wordt met evenveel aandacht aan huis verzorgd, ofhet nou een dwerghamster of een paard is. Zelfs eventuele medicijnen wordenvoor u toegediend. Speciaal voor honden is er de uitlaatservice. Op een zorgvul-dig uitgekozen locatie kan uw hond lekker rennen en spelen met andere honden.Gaat u op vakantie of een weekendje weg en zoekt u een betrouwbare oppas voor uw hond?Ook dat is mogelijk bij All4Animals! U kunt met een gerust hart op vakantie gaan, wetendedat uw hond ook van een welverdiende vakantie geniet. Sinds vorig jaar heeft All4Animals ookde mogelijkheid om uw huisdieren te trimmen. Voor knippen, wassen, scheren, plukken, enz.kunt u terecht in de trimsalon in Brielle. Heeft u hulp nodig met vervoer? Ook daarvoor kuntu bij All4Animals terecht. De dierentaxi staat zeven dagen per week voor u klaar! Kortom:All4Animals biedt u een compleet aanbod op het gebied van dierenverzorging.

T 0181 775666 - M 06 20537418 I info@all4animalsbrielle.nl I www.all4animalsbrielle.nl

Nieuw...de trimsalonaan de Voorstraatin Brielle!

All4Animals, uw dierenvertrouwd verzorgd!

Alle mogelijkheden op een rijtje:• Dierenverzorging aan huis• Hondenuitlaatservice en privé-wandelingen

• Vakantieopvang voor kleinehuisdieren en honden

• Trimsalon• Dagopvang voor honden• Dierentaxi• ‘Blokje om’, voor oudere en/ofgeblesseerde honden

Wat maakt 1 april in Brielle zo bijzonder? Is dat het spel dat wordt opgevoerd,

alle verklede mensen, de historische sfeer die er heerst? Waarschijnlijk een

combinatie van vele factoren. Onmisbaar is in elk geval het kanongeschut en

wapengekletter van de Brielse Schietsportvereniging De Geuzen.

35

Wapengekle;er!

Een ieder die het 1 aprilspel ooit heeft mogenaanschouwen zal beamen dat het bijna niet vanecht te onderscheiden is. Tijdens gastoptredensin andere plaatsen zijn er zelfs weleens getuigengeweest die eraan twijfelden of het wel een spelwas…Dat is natuurlijk een enorm complimentvoor de deelnemers.Want hoewel zij het spel volovergave enmet heel veel plezier opvoeren, erworden vanzelfsprekend strenge regels omtrentde veiligheid van de deelnemers en bezoekers inacht genomen.

De schuttersNiet zomaar iedere geus of Spanjaardmagnamelijk met een vuurwapen rondlopen. Dekanonnenwordenmet zorg afgeschoten door

leden van Brielse SchietsportverenigingDe Geuzen. Ook zijn zij degene die je metgeweren ziet rondlopen. Deze schutters zijnstuk voor stuk zeer ervaren. Omdat er vrijweluitsluitendmet historische wapens geschotenwordt, komt er nog eens een extra stuk expertisebij kijken. De vereniging beoordeelt zorgvuldigwie er in aanmerking komen voor een rol alsschutter. Niet alleen zijn zij lid van de schiet-vereniging, maar ook van de 1April Vereniging.De band die zij met Brielle - en dus ookmet1 april - hebben is sterk, hun inlevingsvermogenis groot. Dit geldt natuurlijk ook voor de kanon-niers. Zij weten precies hoe zwaar de kanonnengeladenmogenworden enwaar zij opmoetenletten bij het afsteken ervan.

SamenwerkingSinds jaar en dag is er sprake van een broeder-lijke samenwerking tussen de 1April Verenigingen de Brielse Schietsportvereniging De Geuzen.Zij brengen elk jaar weer hunmooiste knallenen klappen ten gehore.Al weken van tevorenworden alle voorbereidingen getroffen.De kleding en het materiaal worden verzameld,de wapens worden opgepoetst en de vergunnin-genworden in orde gemaakt.Zo zorgen zij ervoor dat er op het ‘momentsupreme’ vrijwel niets meermis kan gaan.Hun grootste uitdaging? Dat is het afvurenvan het kanon, precies op het moment dat deSpaanse commandant ElMarcello wordtopgehangen!

Café Dixi feliciteertde 1 Aprilvereniging met

het 75-jarig bestaan!

Café terras DixiMaarland zz 1-3 Brielle

Alvast

voor uw agenda:

vrijdag25 apri

l

tijdens

‘de nacht van

oranje’

Live in café Dixi

ROCKINRON

AND THE

MOONDOGS

Chez Andre I Turfkade 14 I 3231 AR Brielle I T. 0181-411231 I E. info@chezandre.nl I www.chezandre.nl

Chez AndreOPENINGSTIJDEN

Maandag t/m donderdag9.00 - 18.00 uurVrijdag en zaterdag9.00 - 21.00 uurZondag10.00 - 18.00 uur

De keuken sluit een uur voor sluitingstijd.Wij zijn geopend op feestdagen, uitgezonderdde kerstdagen en nieuwjaarsdag.

DIRECT ONLINEBROODJES BESTELLEN

WELKOM!

Chez Andre is gelegen aan de Turfkadevan Brielle. Voor een lekker kopje koffie,lunch, high tea of diner nodigen wij u uitin het historische pandje met uitzichtop de haven.

Tot ziens!

Andre de Vries

Fotoboek

ONTBIJT I LUNCH I DINER I CATERING I HIGH TEA I BRUNCHES

NIEUWE RUIMTEVOOR UW LUNCH,

HIGH TEA, FEEST OFVERGADERING.60 EXTRA PLAATSEN...INFORMEER NAAR DE

MOGELIJKHEDEN!

JUBILEUM ACTIEGeldig van 15 maart t/m 1 april

RAASDONDERSmet spek &

schouderkarbonade

€ 8,75

ZUURKOOLmet spek & worst

€ 8,75

37

Helaas is kalknacht tegenwoordig niet meer wathet geweest is. Terwijl de grootste uitdagingvroeger nog lag in het bedenken van de leuksteleuzen, is de kalknacht de laatste jaren uitge-groeid tot een kat-en-muisspel tussen de Brielsejeugd en de politie. De creativiteit is jammer ge-noeg vaak ver te zoeken. Nee, willen we op zoekgaan naar de leukste leuzen die de Brielse gevelsgesierd hebben danmoetenwe toch echt ietsverder in het geheugen graven. Eveneens leidtdeze zoektocht ons naar Rens vanAdrighem.Uit onderzoek naar het ontstaan van de kalk-nacht is namelijk gebleken dat hij wel eens deaanstichter zou kunnen zijn geweest...

Als fervent 1 aprilvierder en Briellenaar in harten nieren, kan Rens ons nog precies vertellenwat er zoal op de ramen gekalkt werd. Enkeleklassiekers van zijn eigen hand, maar ook crea-ties van andere fanatieke kalkers zijn hiernaastvermeld. Natuurlijk zit er achter elk van dezeleuzen een bijzonder verhaal. Bijvoorbeeld’Meisje voor dag en nacht gevraagd’, naar aanlei-ding van een advertentie die de twee eigenares-sen van een drogist hadden geplaatst in deNieuwe Brielse Courant. Omdat het om tweedames ging, leidde deze advertentie bij sommigemensen tot grote hilariteit… of de leus ‘Babys opbestelling’, bij babyhuisWeltevrede in de Visch-straat. Dewinkels met de grootste ramenwarenhet aantrekkelijkst om te bekladden enmoestenhet dan ook ieder jaar weer ontgelden.

Vertrouwd gezichtToch konden dewinkeliers er over het algemeenaltijd wel de lol van inzien. Dewitkalk die degevels in Brielle siert schept zelfs een vertrouwdbeeld op de vroegemorgen van 1 april. Ten-minste, zolang het bij kalk blijft. Verschillendeincidentenmet latex hebben ertoe geleid dat dekalknacht enkele jaren geleden verbodenwerd.Maar dat maakt het natuurlijk des te aantrek-kelijker om er toch op uit te trekkenmetemmer en kwast en zolang het bij witkalk enonschuldige teksten blijft schuilt hier weinigkwaad in. Voorlopig is het kalken in elk gevalnog lang niet uitgestorven. Nu nogwat extracreativiteit en een traditie is in ere hersteld!

Wie 1 april zegt, zegt kalknacht. Hoewel sinds een aantal jaar verboden,

is deze traditie onlosmakelijk verbonden met de jaarlijkse 1 aprilviering.

In de nacht van 31 maart op 1 april gaat de Brielse jeugd, ‘bewapend’ met

een emmer witkalk en een kwast, de hort op om de ramen van huizen en

winkels te voorzien van originele teksten.

Kalknacht...

‘BABY’S OP BESTELLING!’

‘T IS HIER eeN GROTE POPPENKAST’--

‘NEL WIL WEL’

WAT MAAKT HET UIT, KOOP UW KAPOTJES BIJ KRUIT!’

‘WAT COR OOK WIL, 1 APRIL BLIJFT 1 APRIL’

met emmer en kwast!

‘KIJKEN BIJ RIJCKEN

EN KOPEN BIJ BRANS’

‘HET SNOEPJE VAN DE WEEK:

KOETJESREPEN EN PAARDENVIJGEN,

VERS UIT DE WEI’

‘VAN CUPPENS BROOD GA JE HARTSTIKKE DOOD’

‘‘BIJ TEUN DE GAST,

WORD JE ALTIJD VERAST!’

‘MEISJE VOOR DAG EN NACHT GEVRAAGD’

‘t Woud 18 | 3232 LN Brielle | T (0181) 41 77 75 | info@josenthoven.nl

JOS ENTHOVEN

VOOR AL ONZE ACTIES & OCCASIONS GAAT U NAAR:

Keuze uit 60 occasions (alle merken)

Bedrijfswagens op voorraad

Winterbanden opslag/verkoop

Gratis leenauto bij onderhoudsbeurt

Schade herstel en afhandeling

Gratis haal- en brengservice

Onderhoud alle merken

Onderhoud voor alleleasemaatschappijen

Aan het juiste adres:

WWW.JOSENTHOVEN.NL

www.voornegas.nl

• Propaan• Butaan in flessen• Campinggas• BBQ-gas Achterdijk 54 - 3237 LA Vierpolders - T 0181-325911

Op de camping...of gewoon thuis.BBQ-gas vanVoorne Gas!

Openingstijden:Werkdag van 09.00 tot 17.00 uurZaterdag van 09.00 tot 16.00 uur

Industriëlegassen

Vullen,ophalen ofbrengen bij

bedrijven is voorVoorne Gas

geenprobleem!

Feit: naast watergeuzenwaren er ook bosgeu-zen. Deze struikrovers die zich hadden verenigdin roversbenden, trokken plunderend door hetnoorden enwesten van Vlaanderen en Brabant.

Weetje: tijdens de Tachtigjarige Oorlogwerd uitprotest tegen de Spaanse bezetting, de Geuzen-penning gedragen. De originele penning, hetovaal zonder draagoog, was slechts 25,5 mmhoog, toonde aan de voorzijde Filips II metin de afsnede 1566 en de omtekst ‘EN TOVTFIDELLESAVROY'.Aan de keerzijde was eenbedeltas met samengevouwen handen afgebeelden de omtekst 'IVSQVESA PORTER LABESACE'. De betekenis van de teksten is 'In allestrouw aan de koning' 'zelfs tot aan de bedelstaf'.De penningwerd gedragen aan een lint op deborst, en dus vooral door de edelen. De Geuzen-penning is verkrijgbaar bij Juwelier Hoogvliet...

Dit gebeurde er nogmeer op 1 april...1867: Singapore wordt kroonkolonie van UK.1888: Voetbalclub Sparta wordt opgericht.1918: oprichting RoyalAir Force .1924:Adolf Hitler wordt veroordeeld tot vijf jaargevangenisstraf en begint aan het eerste deel vanzijn boek ‘Mein Kampf’.1928: oprichting VanDoorne’sAanhangwagenFabriek, later DAF.1929: introductie van de jojo in NewYork.1934: Bonnie & Clyde vermoorden twee jongehighway patrolagenten nabij Grapevine (Texas).1960: de eerste succesvolle weersatelliet terwereld wordt gelanceerd, de TIROS-1.1976: Steve Jobs richtApple Inc. op.1980: NOS begint met Teletekst.2001: Het homohuwelijk wordt ingevoerd inNederland, als allereerste land ter wereld.2007: Baanwielrenner Theo Bos wordt voorde derdemaal wereldkampioen sprint.

39

Weetje: zowel de Spaanse als de Geuzenvlag isin Brielle verkrijgbaar bij OpHoopWatersporten Zeilmakerij. De 1Aprilvereniging probeertdit jaar voor het eerst voor elkaar te krijgen datálle Brielse winkeliers een vlag aan hun gevelhebbenwapperen op 1 april. Stel je eens voorwat een prachtig gezicht dat moet zijn...

Fabel: dewatergeuzen hebben Den Briel op1 april 1572 al vechtend op de Spanjaardenveroverd.

Feit: in feite was er geen Spaanse soldaat in dewijde omtrek van Brielle te bekennen!

Fabel: de geuzenwaren de bevrijders vanBrielle; de bevolking ontving henmet openarmen. Niets is minder waar. De geuzenwarenrovers en plunderaars. De Brielse bevolkingwist niet hoe snel zij wegmoest komen toenbekendwerd dat er een geuzengarnizoen voorde Brielse kust lag.

Fabel: de Spaanse Polder in Rotterdam danktzijn naam aan de bezetting van de Spanjaarden.In de tijd vanAlva vertoefde het Spaanse legerin dit gebied. Het klink logisch, maar toch ishier niets vanwaar. Ondanks de naam heeftde Spaanse Polder niets met Spanje te maken.Het is een verbastering van de RotterdamsewijkSpangen.

Feit:wist je dat de echte naam vanAlva eigenlijk‘Don FernandoAlvarez de Toledo’ was?

Weetje: overal in de straten van Brielle hangenop 1 april ketels met raasdonders. Maar eigenlijkwetenwe helemaal niet zeker of dat anno 1572wel echt zowas.Waarschijnlijk is dat van allesgeweest, wat de geuzen destijds op hun stroop-tocht door de stad hebbenweten te vergaren.Het zou echter zomaar kunnen zijn, dat iemandnet een grote ketel raasdonders boven het vuurhad hangen en dat ergens anders net een varkenwas geslacht. De geuzenwaren tenslotte rauween ruige zeebonken, die - na de knokpartijen vandie dag - wel een stevigmaaltje lustten en daargretig op aangevallen zouden zijn. In ieder gevalis dit een klassiek Oudhollands gerecht dat indie tijd en in de streek zeker bij gelegenheid optafel kwam.

Weetje: op de gevel van café de Roef siert eenprachtige gevelsteen van een geusmet een vlagen een bijl in zijn handen. Deze gevelsteen herin-nert ons aan de vroegere functie van het pand:het GeuzengestichtWilhelmus vanNassauen.Dit kwam in 1872-73 tot stand in een bestaandwoonhuis.Het was een geschenk van de gereformeerdeBrielse bevolking ter gelegenheid van de 300jarige viering van de bevrijding van Den Briel.Het nationale monument DeNymph dat naaraanleiding van diezelfde gebeurtenis op hetAsylplein werd opgericht, werd door hennamelijk afgekeurd omdat zij dit als te aanstoot-gevend beschouwden. Het Geuzengesticht wasbedoeld voor gereformeerdewezen.Alleen hetkolossale terracotta reliëf boven de voordeurherinnert nog aan het gesticht en aan de vieringvan 1 april 1872. De 'Turkse' muts die dewater-geus draagt verwijst naar het gezegde 'LieverTurks dan Paaps' .

Fabel: de 1 aprilgrappen die we elk jaar makenzijn afgeleid van de gebeurtenissen op 1 april1572 in Brielle. Hoe leuk het ook is om dit tegeloven, helaas berust dit verhaal niet op dewaarheid. De inname vanDen Briel heeft eenenorm belangrijke rol gespeeld in de vader-landse geschiedenis, maar ook in het buitenlandwordt Jan en alleman in demaling genomenop 1 april. Denk aanApril Fool’s Day in Engels-talige landen en poisson d’avril in Frankrijk.Deware oorsprong van de grappenmakerij op1 april ligt dus waarschijnlijk ergens anders.

Feiten,fabels&

weetjes!

Voor alle

straatgroepen:

vergeetje niet

aan te melden

bij de 1April

Verening!

'tVoorhuys, de betere kaasspeciaalzaaken delicatessenwinkel, is een ambachtelijkewinkel voor een lekker stukje boerenkaas enheerlijke vleeswarenspecialiteiten. Naastdiverse lekkernijen is 'tVoorhuys ook het adresvoor de mooiste en verfijnste theesoorten.

Voor meer informatie over kaas en delicatessen,kom langs en proef de smaak van kaas!

Delekkerstespecialiteitenvindt u inonzewinkel!

Al ruim15 jaaruw kaasspecialist...

in Brielle!

www.apiciuskookkunsten.nl�

Wijn Relatiegeschenken Kookgerei

Espressomachines

Koffiemachines Koffiebonen

Onderhoud en reparatie van koffiemachines

De nieuwe middenklasser

Impressa F8

Voorstraat 58, Brielle

tel. 0181 416 988

Uw hulp is hard nodig!Wilt u ons helpen?Wordt donateur of vriendvan de molen voor €15,-.Een eenmalige bijdragemag natuurlijk ook!

BrielseMolenstichting’t VliegendHertPostbus 1013230 AC Brielleinfo@vliegendhert.orgIBAN: NL10 RABO 0365 420 700

Schipper... mag ik overvaren?

Pontje Coppelstock brengt u heen en weerover het Brielse Meer van én naar historisch Brielle!

www.vliegendhert.org

41

De leukste 1 aprilfoto’s en mooiste prenten verdienen

het om te worden ingelijst. Brielle kent nog een echte

ambachtelijke lijstenmaker. Jan Bazen is gespecialiseerd

in het inlijsten van o.a. oude prenten, etsen, kaarten,

gravures, tegeltjes, borduurwerk, foto's, enz. Ook voor

het schoonmaken van schilderijen, etsen of gravures en

voor lichte restauraties kunt u er terecht.

Om in te

lijsten!

Opzoeknaar originele oudeprenten, kaarten, gravures of etsen?Loopdan eens binnen.Grote kansdat uvindtwat u zoekt.Naasteen uitgebreid assortiment van Den Briel, heeft hij een ruimecollectie prenten van Voorne-Putten, Rozenburg, Rotterdam enomstreken, Goeree-Overflakkee en diverse andere plaatsen opdewereld. Tevens vindt u er unieke schilderijen en tekeningen.

Poorters en Poorteressen van het jaar,van 1988 tot nu:

1988 I Harry Kamma

1989 I Piet de Bruin

1990 I Wim van der Torre

1991 I BepHerlaar

1992 I Cor Dedert

1993 I Rie Zaayer

1994 I Wil Postema

1995 I Han Roos

1996 I Wim van der Jagt

1997 I Joke van Vijven

1998 I Cees Beije

1999 I Cocky Velthuizen

2000 I Paul Deur

2001 I Hans Elkhuizen

2002 I Franklin van de Ende

2003 I Jeroen deMan

2004 I Cees de Bruijn

2005 I Koos Steentjes

2006 I Corrie Beije

2007 I Marianne Zoetemeijer

2008 I Peter Kroone

2009 I Georgette Deur

2010 I Johan Stam

2011 I Cees Zoetemeijer

2012 I Agatha deMan -Broersen

2013 I Robert Jansen

Elk jaar wordt op 10 januari, de verjaardag

van de huidige 1 April Vereniging, door

de voorzitter bekend gemaakt welk lid

dat jaar benoemd wordt tot Poorter of

Poorteres van het afgelopen jaar.

Men kan in aanmerking komen voor

deze titel als deze persoon zich voor de

Gemeente Brielle, maar met name

voor de vereniging, verdienstelijk heeft

gemaakt. Het bestuur van de vereniging

kan kandidaten aan een vastgestelde

commissie voordragen, maar ook kunnen

leden van de vereniging mensen als

Poorter(es) nomineren. De burgemeester

van Brielle reikt op de 10e januari de bij

deze benoeming behorende medaille

met inscriptie en het door de commissie

getekende certificaat uit.

Poorters &Poorteressen

Ennahet grabbelen...

Spetterendeacties!

Vanaf 20 maart zijn wij geopend aandeVoorstraat 38 met ons nieuwe assortiment!

Voorstraat 38 • 3231 BJ Brielle • Telefoon 0181 481881

De hele

openings-

week

klinkende

kortingen!

Profiteernu van

10%, 20%of 30%korting

Opening20maart!U komttoch ook?

DE HONDA CR-V IS VERKRIJGBA AR VANAF B-L ABEL . CO2-UITSTOOT: MIN . 1 19 G/KM - MA X. 177 G/KM. GEMIDDELD BR ANDSTOF VERBRUIK :

MIN. 1 OP 22 , 2 KM (4 ,5 L / 100 KM) - MA X . 1 OP 13 ,1 KM ( 7,6 L / 100).

DE HONDA CR-V 1.6 DIESEL 1/22! HET ONMOGELIJKE MOGELIJK GEMAAKT DE ZUINIGSTE SUV IN ZIJN KLASSE

DE CR-V 1 .6 I-DTEC DIESEL IS MET EEN VERBRUIK VAN 1 OP 17 ZO ZUINIG, DAT U OP ÉÉN VOLLE TANK NAAR MIL AAN ZOU KUNNEN RIJDEN. TOCH HEEFT HIJ ALLE VOORDELEN VAN EEN SUV: ZEEËN VAN RUIMTE VOOR ALLE INZIT TENDEN EN HUN BAGAGE, EEN ROBUUST VOORKOMEN, EEN SUPERCOMFORTABEL INTERIEUR EN DYNAMISCHE PRESTATIES. HIJ IS ER AL VANAF € 32.490,-. KOMT U SNEL EVEN KENNISMAKEN?

DE ZUINIGSTE SUV IN ZIJN KLASSEDE ZUINIGSTE SUV IN ZIJN KLASSE

DE CR-V 1 .6 I-DTEC DIESEL IS MET EEN VERBRUIK VAN 1 OP 17 ZO Z UINIG, D AT U OP ÉÉN VOLLE TANK NAAR MIL AAN ZOU KUNNEN RIJDEN. TOCH HEEF T HIJ ALLE VOORDELEN VAN EEN SUV: ZEEËN VAN RUIMTE VOOR ALLE INZ IT TEN DEN EN HUN BA GAGE , EEN ROBUUS T VOORKOMEN , EEN SUPER COMFORTABEL IN TERIE UR EN DYNAMISCHE

D E H O N D A C R - V I S D O O RA U T O W E E KU I T G E R O E P E N T O T B E S T E V A K A N T I E A U T O

DE BESTE

VAKANTIEAUTO

H O N D A I S D O O R D E C O N S U M E N T E N B O N D U I T G E R O E P E N T O T B E T R O U W B A A R S T E A U T O M E R K

AM

STER

DAM

M I L A A N

HONDA JAN VAN DIJKBRIELLESeggelant-Zuid 8 3237 ME Brielletel: 0181 41 37 77welkom@janvandijk.nl

HONDA JAN VAN DIJKGOESAmundsenweg 19 4462 GP Goestel: 0113 23 70 70welkom@janvandijk.nl

STEENBEEKAUTOSCHADE | RUITSCHADE

AutoschadeSteenbeekBrielle

SchadenetSteenbeekHellevoetsluis

GlasgarageSteenbeekBrielle

Christiaan Huygensweg 14Tel. (0181) 39 55 00steenbeek@schadenet.nl

Seggelant-Zuid 5Tel. (0181) 48 28 62info@steenbeek.info

Seggelant-Zuid 5Tel. (0181) 41 40 29info@steenbeek.info

STEENBEEKKAUTOSCHADSTEE

RUITSCHAD|DENBEEK

DEKDe echte wagenmaeker...

voor oud en nieuw!

’t Woud 55 • 3232 LN Brielle • T 0181 416 443

Wij gaan verhuizen vanVoorstraat 22 naar Markt 2 in Brielle!

Onze feestelijke openingsdagen zijn17, 18 en 19 april!

Voorstraat 41 I 3231 BE Brielle I T 0181-417648

Voor destevige trek!

Gajesgezocht!

75 jaar1April Vereniging

Voor hetsymbolische

bedragvan slechts

€15,72bent u al lid vanonze vereniging.

De 1April Vereniging viert dit jaar haar 75-jarigjubileum. Een belangrijkemijlpaal diewe graagmet u willen delen. Voor het symbolischebedrag van slechts € 15,72 bent u al lid van onzevereniging. Met uw lidmaatschap voegt u zichbij de andere Briellenaren, maar ook niet-Briel-lenaren, die u reeds voorgingen.

De vele activiteiten van de 1 April Vereniging,met name de organisatie van het 1 aprilfeest enhet onderhouden van alle a;ributen, zijn kost-baar. Uw lidmaatschap is dus van essentieelbelang. Helpt u ons ook mee om dit jaar hetmagische aantal van 1572 leden te bereiken?

Meldu aan! Stuur eenmail naar info@noesnada.nl

Het25ste, 50ste,75ste, 100ste en125ste nieuwelid krijgt het boek‘In naam van Oranje’cadeau!Beschikbaar gestelddoor Rens vanArdrighem.