Darius Milhaud1892-1974

Igor Stravinsky1882-1971

pauze

JubIleuMconcert

ZaterdagMatinee

Radio Filharmonisch OrkestGroot OmroepkoorJohn Adams dirigentJames Wood koordirigent

Zvetelina Vassileva sopraanelizabeth Sikora mezzosopraanMarcel beekman tenorDavid Wilson-Johnson bas

la création du monde 1923ballet de Blaise Cendrars

les noces (Svadebka) 1914-17 | 1921-23 | 2005Scènes chorégraphiques russes avec chant et musiqueorkestratie Steven Stucky – eerste uitvoering in Nederland

IDe vlechtBij de bruidegomUitgeleide van de bruidIIHet feestmaal

Hans Schellevis repetitor

Ilia Belianko taalcoach Russisch

derde concert A-serie • 50e seizoen20 november 2010, 14.15-16.15 uur

A

>>

65 jaar

50e seizoen

2 3

Oren wijd open

John Adams is een componist met grote oren. Dat hoor je aan zijn muziek, die van een rijk en gedifferentieerd mu-ziekhistorisch bewustzijn getuigt. Daarin is niet alleen plaats voor de klas-sieken van Schönberg tot Sibelius en van Ives tot Nancarrow, maar ook voor jazz, folk en popmuziek. Het program-ma van vanmiddag laat horen dat een kleine eeuw geleden ook Stravinsky en Milhaud al voorbij de grenzen van de westerse kunstmuziek luisterden. Voor de pauze lenen we eerst het oor van Milhaud die in de jaren twintig jazz-clubs in Harlem bezoekt, en vervolgens het oor van Stravinsky die zich een Russische dorpsbruiloft voorstelt. Na de pauze roept John Adams in een recent orkestwerk een cinematografisch geïnspireerd beeld op van het vroeg-naoorlogse Californië en de City of Angels.

La création du mondeMuziek mag nauwelijks een kwestie van jaartallen zijn, een enkele keer zijn klanken en data onlosmakelijk verbon-den. Menigeen die voor het eerst Milhauds La création du monde (1923) hoort, zal zeggen dat het stuk hem of haar aan Gershwin doet denken. Fout!

Niet Milhaud doet aan Gershwin denken, Gershwin doet aan Milhaud denken, om de simpele reden dat La création du monde een jaar ouder is dan Gershwins Rhapsody in blue. Ere wie ere toekomt. Milhauds muziek wordt er niet beter van, wel origineler. En zij is al zo origineel. Louis Andriessen, die Milhauds meesterwerk bewerkte voor zijn linksradicale band De Volharding (inmiddels ook voltooid verleden tijd), onthaalde een halve eeuw na dato de partituur als toonbeeld van vermen-ging van “muzikale stijlen die gebon-den waren aan verschillende sociale klassen”.La création du monde is een vroeg hoogte-punt in de romance die na de Eerste Wereldoorlog opbloeide tussen gecomponeerde muziek en jazz. Waar Gershwin jazz op romantiek entte, paarde Milhaud jazz aan wat hij in Notes sans musique, zijn memoires, “un

derde concert A-serie • 50e seizoen20 november 2010

A

Uitzending op Radio 4en terugluisteren

via internet

Digitale televisieuitzending via Cultura24

en Radio4-site

EBU Concert-seizoen

Nederland Schreeuwt Om Cultuur

Deze NTR ZaterdagMatinee wordt rechtstreeks uitge-zonden op Radio 4. Via de ZaterdagMatinee-website kunt u de opname terug luisteren. www.zaterdagmatinee.nl

Dit concert wordt direct uitgezonden via het digitale kanaal Cultura24 en de Radio4-site. Op de Radio4-site kunt u deze opname ook terugkijken. www.cultura24.nl www.radio4.nl

De opname van dit concert wordt door de EBU overge-nomen voor uitzendingen in Portugal, IJsland, Servië en Australië.

Vandaag wordt overal in Nederland geprotesteerd tegen de dreigende kunstbezuinigingen. Op internet vindt u meer informatie: www.nederlandschreeuwtomcultuur.nl

John Adams1947

city noir 2009City Noir werd op verzoek van de Zaterdag Matinee gecomponeerd in opdracht van de Eduard van Beinum Stichting (in co-productie met Los Ange-les Philharmonic Association, London Symphony Orchestra , Cité de la Musique-Salle-Pleyel en Toronto Symphony Orchestra) – Nederlandse première

The City and its DoubleThe Song is for youBoulevard Night

m.m.v. Arno Bornkamp altsaxofoon

Darius Milhaud in 1926

4 5

mière dat te boek staat als de apothe-ose van de ‘Russische’ Stravinsky: Les noces. Het was de finale uitkomst van een lange zoektocht naar het ideale klankmedium voor deze muzikale verbeelding van een Russische platte-landsbruiloft. Het vocale aandeel van de partituur lag weliswaar vast, maar de concretisering van de instrumentale omlijsting van het werk maakte vele stadia door. Voordat Stravinsky op het definitieve idee kwam zijn ideaal van een “volkomen homogene, volkomen onpersoonlijke, volkomen mechani-sche” muziek met behulp van vier piano’s te realiseren, schetste hij de ene na de andere versie. Nu eens mobiliseerde hij – de stemmen buiten beschouwing gelaten – een dubbel strijkkwintet en negen blazers, dan weer schreef hij bijna drie keer zoveel blazers, acht strijkers en verschillende toets- en tokkelinstrumenten voor, en op het hoogtepunt van zijn experimen-teerdrift beproefde hij de hoogst excentrieke instrumentale combinatie van mechanische piano, harmonium, twee cimbaloms en slagwerk. (Deze laatste, torso gebleven versie is door de Nederlandse componist Theo Verbey voltooid en vorig jaar door een ensem-ble rond Peppie Wiersma onder de titel Dorpsbruiloft in scenische vorm in première gebracht.)Van één versie is geen noot bewaard gebleven (en mogelijk zelfs nooit een noot geschreven), namelijk die waar-mee het allemaal is begonnen. Althans, zo herinnerde Stravinsky het zich als hoogbejaarde: een zetting voor een

geest van New Orleans gemene zaak maakt met die van de klassieke fuga. Het thema van deze fuga wemelt van de blue notes en het contrasubject bevat het kopmotief van de St. Louis Blues. Rechtzinnige jazzhistorici neigen tot de opvatting dat componisten als Milhaud, Ravel en Stravinsky weinig van jazz begrepen, zich bij voorkeur op tweederangs voorbeelden baseerden en daarvan vooral de buitenkant kopieer-den. Zij zullen het theoretische gelijk aan hun zijde hebben, maar hoezeer wordt dit gelijk overschaduwd door de superieure verbeeldingskracht van genoemde componisten, stuk voor stuk ingewijden in het geheim van het artistieke misverstand.

Les nocesEnkele maanden vóór La création du monde, om precies te zijn op 13 juni 1923, ging in een iets westelijker gelegen deel van Parijs, in het Théâtre de la Gaîté-Lyrique, het werk in pre-

Milhaud zijn muziek oorspronkelijk componeerde. Blaise Cendrars schreef het scenario, Fernand Léger ontwierp het decor en de Ballets Suédois, vaste bespeler van het nauwelijks tien jaar oude Théâtre des Champs-Elysées in Parijs, brachten het werk op 25 oktober 1923 in première. De ondertitels van het eendelige werk laten zich lezen als een samenvatting van het oorspronke-lijke verhaal: Ouverture – Le chaos avant la création – La naissance de la flore et de la faune – La naissance de l’homme et de la femme – Le désir – Le printemps ou l’apaisement. La création du monde lijkt te beginnen als een neoklassieke versie van de openingsmuziek van Bachs Johannes-Passion, om dan los te barsten in een reeks geagiteerde solo’s waarin de

sentiment classique” noemde. Hij modelleerde het achttienkoppige ensemble waarvoor hij zijn uitbundige muziek componeerde, op de jazzbands die hij in 1922 tijdens een bezoek aan New York had leren kennen. Harlem was toen “nog niet ontdekt door snobs en estheten” en Milhaud beschrijft hoe hij in de zwarte wijk een “volkomen andere” muziek had leren kennen – “een echte openbaring”. Op terugreis naar Europa bevond zich in zijn bagage een aantal grammofoonplaten van het label Black Swan. De ‘zwarte’ signatuur van de muziek van de Création was ingegeven door de Afrikaanse scheppingsmythe die ten grondslag lag aan het ballet waarvoor

Igor Stravinsky

Fernand Léger: Schets van drie figuren voor La création du monde

6 7

City NoirMet de jaren lijkt de productiviteit van John Adams alleen maar toe te nemen. In 2007 en 2008 klonken bij De Neder-landse Opera en in de Matinee nog twee nieuwe opera’s, Doctor Atomic bij De Nederlandse Opera en in de Zater-dagMatinee, onder Adams’ eigen leiding, A Flowering Tree, bij terugkeer verrast hij alweer met het volgende grote en onveranderlijk ambitieuze orkestwerk. Nooit eens een ouverture of rêverie, altijd weer een grote greep en een groot gebaar, keer op keer een partituur die even rijk aan grote lijnen als aan compositorische details is, bij voorkeur exuberant van karakter, de uitersten van opwinding en verstilling opzoekend, soms lichtjes over the top, uitgesproken retorisch van inslag, pathos noch sentiment schuwend, dramatisch én lyrisch, beeldend op het filmische af. Kortom, echte orkestmu-ziek, dat wil zeggen, niet muziek vóór, maar vanuit het orkest, liefst zo groot mogelijk bezet, niet met vier maar met zes hoorns, die een enkele keer zelfs à la John Williams unisono mogen spelen, en natuurlijk een flinke batterij slagwerk.Zo’n werk is opnieuw City Noir, een driedelige symfonie van ruim een half uur die vorig jaar oktober in de Walt Disney Concert Hall in Los Angeles in première ging en die, na El Dorado en The Dharma at Big Sur, het sluitstuk vormt van een door de ‘California experience’ geïnspireerde orkesttrip-tiek. Ditmaal gaat het om een evocatie van het Los Angeles van de naoorlogse

gegeven aan het halfhistorische, halfmythische Rusland van zijn dro-men.

Les noces bestaat uit vier aaneengeslo-ten scènes:

scène 1 – De bruid heft een klaagzang aan om het naderende verlies van haar maagdelijkheid. Ten teken van de aanstaande huwelijkse staat ontbinden de bruidsmeisjes de enkele vlecht van het ongetrouwde meisje en vervangen deze door de twee vlechten van de getrouwde vrouw. De moeder van de bruid roept de Heilige Maagd Maria aan.scène 2 – Elders bereiden de bruide-gom en zijn vrienden zich op de bruiloft voor. Van het haar van de bruidegom wordt, onder aanroeping van de apostelen, de engelen en de Heilige Maagd, al evenveel werk ge-maakt. De sfeer is triomfantelijk. Terwijl de zegen wordt afgesmeekt, bereikt de muziek een denderende climax.scène 3 – De bruid wordt gezegend door de ouders en verlaat het huis. De beide moeders klagen. De voltrekking van de huwelijksceremonie vindt buiten hun aanwezigheid plaats.scène 4 – De bruiloft. Liederen, kreten, dronkenschap. Nadat speciaal daartoe uitverkoren bruiloftsgasten het bed hebben opgewarmd, wordt het nieuwe paar plechtig naar de slaapkamer geleid. Er klinken klokken.

orkestratie is niet bedoeld ter vervan-ging van Stravinsky’s definitieve versie uit 1923, eerder om een nieuwe kijk op de unieke oorspronkelijkheid van dit meesterwerk te verschaffen.”In Les noces (in zijn oorspronkelijke vorm een gedanste cantate) zijn we getuige van het ritueel van een traditi-onele Russische plattelandsbruiloft, zoals Stravinsky dat niet uit eigen ervaring, maar uit rijk gedocumenteer-de bronnenstudies had leren kennen. Hij ontleende liedteksten, gebeden en klaagzangen aan uiteenlopende negen-tiende-eeuwse etnografische verzame-lingen, stelde zijn eigen, collageachtige libretto samen, en combineerde daarbij vrijelijk liedteksten uit de meest uiteenlopende streken en in de meest uiteenlopende dialecten. Voor de muziek putte hij volledig uit eigen fantasie. Les noces mag nog zo authen-tiek Russisch klinken, in werkelijkheid is de muziek – een doodenkele melodie uitgezonderd – geheel van eigen vinding en, anders dan Petroesjka en de Sacre, in materiaal noch vorm tot concrete voorbeelden te herleiden. Kennelijk bedacht Stravinsky in deze fase van zijn compositorische ontwik-keling de benodigde melodische formu-les sneller zelf dan dat hij ze in folklo-ristische anthologieën bij elkaar sprokkelde. Zo kon Les noces het hoogte-punt van de zogeheten neonationalisti-sche fase in Stravinsky’s muziek wor-den. In geen werk heeft de componist – die na 1914 bijna een halve eeuw geen voet meer op Russische bodem zou zetten – volmaakter gestalte

“super-Sacre-orkest” van zo’n honderd-vijftig man, met andere woorden, het absolute tegendeel van de gedaante die het werk uiteindelijk heeft aangeno-men. Hoewel het orkest waarvoor de Amerikaanse componist Steven Stucky deze denkbeeldige Les noces in 2005 heeft gereconstrueerd, niet ‘super’ maar van gemiddelde grootte is, komt zijn orkestratie nog het dichtst in de buurt van de door Stravinsky gememo-reerde versie. Streven naar een orkest-klank die de componist zich daar oorspronkelijk zelf bij had voorgesteld of op z’n minst diens goedkeuring had weggedragen, beschouwde Stucky als “aanmatigend”. Stucky: “Door Les noces te ontdoen van zijn ‘mechanische’ karakter – de unieke klank van vier piano’s – verander je het stuk aanzien-lijk, al stel ik me tegelijkertijd voor dat je zo de nauwe verwantschap helpt blootleggen tussen dit stuk en Le sacre du printemps en Petroesjka, eerdere werken waarmee het compositietech-nisch zo veel gemeen heeft. Mijn

Natal'ja Gontsjarova: niet-defintieve schets voor het doek in Svadebka

8 9

laagte en systematisch de muzikale puls tart. Een derde element is de eigenlijke muzikale substantie, in een ver verle-den ontsprongen aan een minimalis-tisch tonaal idioom maar in de loop der jaren steeds chromatischer en ongrijpbaarder geworden, hoewel altijd weer voorzien van net voldoende oriëntatiepunten en al of niet verbor-gen verleiders om de muziek ook voor minder geroutineerde oren ‘doorhoor-baar’ te houden. Minimalistisch van oorsprong zijn ook de talrijke ostina-to’s, die het niveau van elementaire herhalingen ver achter zich laten en minstens zo deregulerend als regule-rend kunnen uitpakken.“Het klinkt gewoon goed”, zeggen musici in zo’n geval, waarbij, om te beginnen, ‘gewoon’ niet voor gewoon staat en ‘goed klinken’ niet voor welluidendheid maar voor de trefzeker-heid waarmee een abstracte muzikale voorstelling in concrete klank is omge-zet. Zo en niet anders – take it or leave it.

Elmer Schönberger

tisch gesproken, in een long shot, dan weer in een medium shot gepresenteerd. En natuurlijk zijn er de onvermijde-lijke close-ups, hier in de gedaante van grote solo’s met veel echo’s van jazz-muziek erin – in het bijzonder op saxofoon (alle delen), op contrabas (eerste deel) en her en der op trompet, trombone en hoorn, bij voorkeur in bebop-achtige tempi en met high energy-karakter. Zelfs het moderne split screen, zoals bekend uit de serie 24, heeft zijn muzikale pendant: niet zelden dreigt het orkest in min of meer onafhankelijk opererende secties uiteen te vallen, elk met haar eigen fixatie en dynamiek, al blijft de uitein-delijke coherentie van het muzikale betoog steeds gewaarborgd. Instabiele structuren worden uiteindelijk stabiel.Bij alle overrompelende inventie en afwisseling maakt een aantal constan-ten in Adams’ stijl een vertrouwde indruk. Allereerst zijn dat de almaar duizelingwekkender toonslierten die zich als lianen door de muzikale ruimte heen slingeren, razendsnel van instrument naar instrument versprin-gend, van hoog naar laag alle registers doorkruisend, en in staat om zelfs de meest statische muzikale episoden een adhd-achtige onrust mee te geven. Sterk contrasterend hiermee is een tweede adamsiaanse stijlfiguur, een die hij trouwens met menig filmcomponist deelt: de vertraagde melodie in het hoogste register van de strijkers die, die niet helemaal ongelijk aan het koraal in een Bachcantate, zich niets gelegen laat liggen aan al het gewoel in de

vergelijkingen niet uit de weg. Zo streefde hij in het derde deel, ‘Boule-vard Night’, naar “het licht desoriënte-rende effect van een tjokvolle, door vreemde figuren bevolkte boulevard, zoals in een film van David Lynch”. En zo herinnerde het eerste deel, ‘The City and its Double’, hem aan de The Naked City, een televisieserie uit zijn jeugd waarvan de afleveringen onverander-lijk eindigden met de mededeling: “Er zijn acht miljoen verhalen in de Naked City. Dit was er een van.”Het kost geen moeite om City Noir als een stoet van wervelende beelden en sferen te ondergaan. Op gezette tijden wordt er, soms bruusk en soms geleide-lijk, van perspectief en lichtval gewis-seld. Nu eens wordt het orkest, akoes-

jaren veertig en vijftig, zoals Adams het beschreven zag door de Amerikaan-se historicus Kevin Starr in diens boeken over de sociale en culturele geschiedenis van Californië: “de stad als voorpaginanieuws, waar veelal geleefd wordt op het scherp van de snede, een bron van goede verhalen en goede film noir.”Niet om de soundtracks van deze films, maar om het bijbehorende gevoel was het Adams in City Noir te doen. Daarbij liet hij zich inspireren door een typisch Amerikaans genre, “een bonafide soort op jazz georiënteerde symfonische muziek” waarvan de oorsprong terug-gaat tot de jaren twintig – inderdaad, tot Milhauds Création du monde. In zijn eigen toelichting gaat Adams filmische

MA

RG

AR

ET

TA M

ITCh

ELLJohn Adams

10 11

derde concert A-serie • 50e seizoen20 november 2010

A

Stravinsky – Les noces

Podroezjki Tsjesoe, potsjesoe Nastas’inoe kosoe,Tsjesoe, potsjesoe Timofeevny roesoe,Tsjesoe, potsjesoe roesoe kosoe tsjesoe,Tsjastym grebnem rastsjesoe.

Nevesta Priechala svasjen’kaNemilostiva,Tsjto ne milostivaI ne zjalostliva!Natsjala kosyn’koe rvat’ i sjtsjipat’!I rvat’, i sjtsjipat’Na dve zapljatat’.O cho-cho! Esjtsje och-ti mne!

Podroezjki Tsjesoe, potsjesoe Nastas’inoe kosoe,Tsjesoe, potsjesoe Timofeevny roesoe.A esjtsjo potsjesoe,A i kosoe zapletoe,Aloe lentoe oepletoeGoloebojoe perev’joe.

Nevesta Kosa-l’ mojaKosyn’ka roesaja.

Podroezjka Ne klitsj’, ne klitsj’, lebedoesjka,Ne klitsj’ v pole belaja.Ne platsj’, ne toezji, Nastas’joesjka.Ne platsj’, ne groesti, doesja TimofeevnaPo batjoesjke, po matoesjke,Po gromkom solov’e vo sadoe,

Otets Kak svjokor li batjoesjkaK tebe boedet milostliv,Kak svekrov’ li matoesjka

Tsjast’ pervajaKartina 1-ja. «Kosa»

Nevesta Kosa-l’ moja ko...Kosyn’ka roesaja!Vetsjor tebja kosyn’kaMatoesjka pljalaSerebrjanym koletsjkomMatoesjka vila!O cho-cho! Esjtsje och-ti mne!

Podroezjki Tsjesoe, potsjesoe Nastas’inoe kosoe,Tsjesoe, potsjesoe Timofeevny roesoe,A esjtsjo potsjesoe,A i kosoe zapletoe.

Mat’ Aloe lentoe oepletoe

Personagesnastasie timofeevnachvetis Pamfil’evitsj

Svacha of SvasjenkaSvat

Grote SvatSkomoroch

bojarenFjodor tichnavitsj

Palegej Spanovitsj

bruidbruidegomde ‘ont-vlechter’, ook ceremoniemeesteroudere man uit de familie van bruid of bruidegomhoofd van de ‘koppelingsdelegatie’ van de bruidegombruiloftmuzikantgehuwde mannelijke gasten op de bruiloftvader van de bruidegomvader van de bruid

Deel IEerste bedrijf: De vlecht

BruidMijn vlecht,mijn lichtbruine vlechtje!Gisteravond heeft mijn moeder jou nog gevlochten, mijn vlecht, en jou in een zilveren ring gedraaid.Och, ocharme ik...

VriendinnenIk kam de vlecht van Nastasie, het lichtbruine haar van Timofeevnaik kam de vlechten en vlecht ze ook weer

Moedermet een scharlakenrood lint.

VriendinnenIk kam de vlecht van Nastasie, het lichtbruine haar van Timofeevnaik kam de vlechten en vlecht ze ook weerik kam ze uit met een fijne kam.

BruidSvasjenka (de ‘ont-vlechter’) is gekomen, de wrede

en onbarmhartige!Ze begon aan mijn vlechtje te trekken en te knijpenen vlocht het in twee vlechten.Och, ocharme ik...

VriendinnenIk kam de vlecht van Nastasie, het lichtbruine haar van Timofeevnaik kam de vlechtenen vlecht ze ook weermet een scharlakenrood linten maak ze vast met een blauw lint.

BruidMijn vlecht,mijn lichtbruine vlechtje!

VriendinJammer niet, wit zwaantje in het veld,

huil niet, tob niet, kleine Nastasie, wees niet verdrietig, lieve Timofeevna,voor de vader, voor de moeder,voor de nachtegaal in de tuin,

Vaderals een schoonvader zal vaderlief voor je zijn,als een schoonmoeder zal moeder

12 13

Nevesta i mat’ Pretsjistaja mater’,Chodi k nam oe chat’Svache pomogat’, kosoe raspletat’.Nastas’joesjki kosoe,Timofeevny roesoe.

Zapleti-tko mne roesoe kosoe.Oezj ty, iz kornjoe toegochon’koSredi kosy meljochon’ko,Pod konets-to aloe lentotsjkoe.

Oezj ty, lenta, moja lentotsjka,Ala lenta boeketova,Boeketova-sfialetova.

Podroezjki Tsjesoe, potsjesoe Nastas’inoe kosoe,Tsjesoe, potsjesoe Timofeevny roesoe.A esjtsjo potsjesoe,A i kosoe zapletoe,Aloe lentoe oepletoe.Tsjesoe, potsjesoe Nastas’inoe kosoe,Tsjesoe, potsjesoe Timofeevny roesoe,Tsjesoe, potsjesoeRoesoe kosoe tsjesoe,Tsjastym grebnem rastsjesoe...

K tebe boedet milostliva,K tebe boedet zjalostliva.

Nevesta, mat’, podroezjki Chvetis, soedar’ Pamfil’evitsj,Oe tebja solovej vo sadoe,Va vysokom teremoe,Va vysokom izoekrasjennom.Denetsjek on svistitI vsjoe notsjen’koe pojot.Tebja-li, tebja-li, Nastas’joesjka,Tebja-li, svet Timofeevna,Zabavljaet, oetesjaet,Spat’ dolgo ne mesjaet,K obedne razboezjaet.

Nevesta, mat’, rodstvenniki, chor Raj, raj!Oedalyj skomorosjek s sela do sela,Tsjtob nasja Nastas’joesjka byla vesela,Raj!

Otets Oezj tsjtob byla zavsegda.S pod kamoesjka, s pod belova...

Nevesta S pod kamoesjka, s pod belovaRoetsjeek bezjit,Tsimbalami b’joet,I p’joet, i l’joetV tarelki b’joet

Podroezjki Vot, znat’ nasjoe Nastjoesjkoe,Znat’ nasjoe TimofeevnoeK ventsjan’joe vedoet.

lief en barmhartig voor je zijn.

Bruid, moeder, vriendinnenChvetis, heer Pamfil’evitsj,je hebt een nachtegaal in je tuin,hoog in je rijkelijk gedecoreerde torenkamer fluit en zingt hij de hele nacht.

Is het om jou, kleine Nastasie,Timofeevna,op te vrolijken, te troosten?Hij laat je gerust uitslapen,wekt je tegen de ochtenddienst.

Bruid, moeder, familieleden, koorSpeel, speel! Vermetele ‘skomorosjek’, van dorp tot dorp,Paradijs, paradijs! Opdat onze kleine Nastasie gelukkig zou zijn, speel!

VaderEn voor altijd gelukkig.Van onder een steen, van onder een witte steen,

BruidVan onder een steen, van onder een witte steen, stroomt een beekje,ze slaan met cimbalenen drinken en schenkenen kloppen op de borden.

VriendinnenWel, onze Nastasie,onze Timofeevnawordt naar haar bruiloft geleid.

Bruid en moederHeilige Moeder,kom naar ons,en help ‘svacha’ de vlecht te ontrafelen,de vlecht van onze Nastasie,het lichtbruine haar van Timofeevna.

Ach vlecht toch jij mijn lichtbruine vlecht, stevig vanuit de wortels,fijn in het midden,en op het einde een scharlakenrood lintje.Ach mijn lintje,een bloemenlintje,een violet lintje.

VriendinnenIk kam de vlecht van Nastasie,het lichtbruine haar van Timofeevnaik kam de vlechtenen vlecht ze ook weermet een scharlakenrood lint,

ik kam ze uit met een fijne kam.

14 15

Roesy dostanetes’? Dostanetes’ koedri krasnoj devitse,

Oezj ty Nastjoesjka,Polelej koedri!Tsjto Nastas’e Timofeevne.Ty polelej roesy.

Kvas, tsjto malinojedesjat’joe naliva(a)n.

Oezj vilis’, povilis’Na Chvetisoe koedri, vilis’,Povilis’ na Pamfil’itsjoe roesy.

Zavivala ich matoesjka,Da prigovarivala:

Boed’ ty mojo ditjatkoBelo i roemjano.Roemjano i neoerotsjlivo!

ZjensjtsjinyNa kom koedri, na kom roesyja!Na Chvetisoe koedri roesyja,Na Pamfil’itsjoe porastsjjosannye,Porastsjjosannye razboemazjennye.

RodstvennikiSpalat’, spalat’ ottsoe materi,Chorosjo ditja vosporodili.

Mat’ Oemnago i razoemnago,Pokornago i poslovnago.

Nevesta Prilegajte koedri roesyjaK moemoe litsoe belomoe,

Kartina 2-ja. «Oe zjenicha»

Chor Pretsjistaja mat’Chodi, chodi k nam oe chat’,Svache pomogat’,Koedri rastsjesat’,Chvetis’evy koedri,Pamfil’itsja roesy.

DroezjkiTsjem tsjesat’, tsjem maslit’Da Chvetis’evy koedri.Tsjem tsjesat’, tsjem maslit’Da Pamfil’itsja roesy?

Kinemsja, brosimsja,Vo tri torga goroda;Koepim my paravanskogo masla,Rastsjesjem, razmaslimChvetisovy koedri.Rastsjesjem, razmaslimPamfil’itsja roesy!

Mat’, nevesta, otets pootsjeredno Vitsjor sa vitsjoroeSidel Chvetis vo tirjomoe,Sidel Pamfil’itsj,Tsjesal roesy koedri.Vy komoe-toKoedri dostanetes’?Oj, vy komoe-to

Tweede bedrijf - Bij de bruidegom

De bruidegom en zijn vrienden bereiden zich voor op het huwelijk als een leger op een veldslag. Het haar van de bruidegom wordt gekamd en geolied. De vader en de gasten zegenen de bruidegom om ‘de hoofdstad’ in te nemen (de bruid), met de bijstand van vele heiligen.

KoorHeilige Moeder,kom naar ons,en help ‘svacha’de krullen kammen,de krullen van Chvetis,het lichtbruine haar van Pamfil’evitsj.

VriendenWaarmee moeten we kammen, waar-mee moeten we oliën, de krullen van Chvetis, het lichtbruine haar van Pamfil’evitsj?

We vliegen en rennennaar drie handelssteden!We zullen er olie kopen uit de Provenceen we zullen kammen en oliën de krullen van Chvetis,we zullen kammen en oliën,het lichtbruine haar van Pamfil’evitsj.

Ouders, bruid om de beurtGisteravondzat Chvetis in de torenkamer.Pamfil’evitsj zatzijn lichtbruine krullen te kammen.Aan wie zullen jullie,krullen, gaan toebehoren?Och, lichtbruine haar, aan wie ga je

toebehoren?Jullie, krullen, gaan toebehoren aan een mooi meisje.Vertroetel jij nu maar die krullen, kleine Nastasie!Jij, Timofeevna,vertroetel het lichtbruine haar!

Kvas (lokaal ‘bier’), als frambozen, geschonken door tien mensen.

De krullen van Chvetis krulden al en krulden, het lichtbruine haar van Pamfil’evitsj krulde.

Moedertje krulde hen,en sprak:

‘Wees gezond en blozend, mijn kind,

en behoed voor het kwade.

VrouwenAan wie, krullen, lichtbruine haar?De lichtbruine krullen van Chvetis,van Pamfil’evtisj, gekamd en gladge-streken!

FamilieledenEer en glorie aan de vader en de moederZe hebben een goed kind voortge-bracht.

MoederVerstandig en redelijk,onderdanig en welbespraakt.

BruidVlei je om mijn witte gelaat, licht-bruine krullen,

16 17

Pervyj droezjkoSmotrel’sjtsjiki, gljadel’sjtsjikiZevaki i palosjny koljoebaki.

Boslovite-tko vse knjazja novobrasj-navo!V poet’ dorozjen’koe echatiSoezjeno, rjazjeno vzjat’.

ChorPod zolotoj venets stojat’. Oj!Lebedinoe pero oepadalo! Ivan palo!Pered teremom oepadalo! Ivan palo!Oepadal Chvetis pered rodnym bat-joesjkoj,Oepadal Pamfil’itsj pered rodnoj matoesjkoj.Prosit i mene i bosloviKo bozj’joe soedoe echati,K svjatomoe ventsjan’itsoe.Kak privel bog pod krestomI tak by pod ventsom.

Baslavite vse ot starova do malava!Baslavi bozja do dvoech porazjden.

Koez’moe Dem’janoe sygrat’!

Da stol’ko zje nam svad’boe sygrat’! Oj!Baslavi bozja do dvoech porozjden,Baslavi bozja do dvoech posazjenBaslavi bozja.Mikita popoettsjik,Michail archangel.Baslavi bozja rozjdestvo christova,Baslavi bozja krestyn’ baslavljati,

K moemoe oemoe razoemoe.

Privykaj doesja, Nastas’joesjkaK moemoe oemoe razoemoe,Da tsjto k obytsj’joe molodetskomoe.

A v Moskve v Moskve to tem koedrjam vzdivovalisja.

Chor Pretsjistaja mat’,Chodi k nam oe chat’Svache pomogat’,Koedri rastsjesat’,Chvetis’evy koedri,Pamfil’itsja roesy!I ty mater’ bozj’jaSama bogoroditsjaPod’ na svad’boe.I so vsemi postolami,I so vsemi angeljamiBoslovi bozja, bozjoen’kaPod’ na svad’boe!

ZjenichBoslovite otetsj s mater’joeSvavo tsadoe ko stol’nomoe gradoe pristoepit’.Kamennoe stenoe razbit’,Svojoe soezjenoejoe ponjat’.V sobor tsjerkov’ schodit’,

Serebrjan krest potselovat’.

GostiGde sidit tam Chvetis gosoedar’.Tam svetsjej svetik najdet.Bozj’ja mater’ bogoroditsja!

om mijn redelijk verstand en om mijn jongensachtige streken.Wen maar, lieve Nastasie, aan mijn redelijk verstand en mijn jongensach-tige streken.

En in Moskou, in Moskou werd men gek van deze krullen.

KoorHeilige Moeder,kom naar ons,en help ‘svacha’de krullen kammen,de krullen van Chvetis,het lichtbruine haar van Pamfil’evitsj.En jij, Moeder Gods,Heilige Maagd,kom naar de bruiloft, met alle Apostelen, kom naar de bruiloft, met alle engelen, kom!Zegen, god, kleine god,Kom naar de bruiloft!

BruidegomZegen, vader en moeder,jullie kind om naar de hoofdstad te gaan,om een stenen muur te breken, om mijn voorbestemde te begrijpen, om naar de kathedraal, de kerk te gaan,om het zilveren kruis te kussen.

GastenWaar de heer Chvetis zit,daar zal hij kaarsen vinden, Lieve Moeder Gods!

Eerste vriendToeschouwers, gluurders,lanterfanters,

zegen allen de pasgetrouwde prins

om op weg te gaan,om zijn voorbestemde te nemen,

Iedereenom onder de gouden kroon te staan.(Traditie in orthodox huwelijk)O, de zwanenveer is gevallen! Ivan is gevallen!Ze is voor de torenkamer gevallen! Ivan is gevallen!Chvetis viel neer voor zijn eigen vader,

Pamfil’evitsj viel neer voor zijn eigen moeder,om de zegen te vragen om naar het Oordeel Gods te rijden,naar de heilige kroning,zoals God onder het kruis leidde,laat Hij ook zo onder de kroon leiden.

Geef jullie zegen, allen, van groot tot klein! Zegen, God, de twee geborenen.

Om Koezma en Demjan te spelen! (= een huwelijk)We kunnen niet genoeg spelen voor de bruiloft!Zegen, God, de twee geborenen, de twee gezetenen, zegen,Mikita, de reisgezel,de aartsengel Michaël,de geboorte van Christus,om naar de kroon te zenden,

18 19

Svjatyj Loeka, pod’ na svad’boe!

VseSvjatyj Koez’ma Dem’jan, pod’ na svad’boe!

Vo gornitse, vo svjatlitseDva goloebja na tjablitse.Oni p’joet,Oni p’joet i l’joetV politiry b’joet,V tsymbaly podygryvajoet.

Svjatyj Koez’ma skoej nam svad’boe,Svjatyj Koez’ma, skoej nam krepkoe,Krepkoe, tverdoe, dolgovetnoe, vekovet-noe, s mladosti i do starosti.I do malych detoesjek.

I ty, mat’ bozj’ja, sama bogoroditsjaPod’ na svad’boe, sloetsi svad’boe,Sloetsi krepkoe.I so vsemi postolami,I so vsemi angeljami.

Matoesjka Koez’ma Dem’janaPo senjam chodilaGvozdi sobirala.

Koez’ma Dem’jan po senjam chodilaGvozdi sobirala svadebkoe kovala.

I kak v’etsja chmel’ po tyts’joeTak by nasji molodyeVilis’ droeg kolo droega.

K ventsoe otpoesjtsjati,Baslav bozja, bozjoen’ka!Pod’ na svad’boe!Svjatyj Loeka,Pod’ na svad’boe!Svjatyj Loeka,Sloetsi svad’boeDvoech molodennychDvoech posazjenych,Dvoech soezjenych,I pervyj mladen.

Kartina 3-ja. «Provody nevesty»

Blagoslavljalsja svetjol mesjatsOkolo jasnogo solnoesjka.

Blagoslavljalas’ knjaginjoesjkaOe gosoedarja, oe batjoesjki,Oe gosoedaryni matoesjki.

Blagoslovi menja, batjoesjka,Da na tsjoezjoejoe storonoesjkoe.

Otets s mater’joePritapelas’ svetsa voskoe jarogoPered obrazom dolgo stojoetsi.

Pristojala knjaginja - skory nozjen’ki,Oezj kak boslovili oni devitsoe.

Droezjki Pered batsoeskoj gor’ko platsoetsi.Da tsjto na tsjetyre na storonoesjkiChlebom, sol’joe, spasom, obrazom.

zegen, God!Kom naar de bruiloft!Heilige Lucas,kom naar de bruiloft!Heilige Lucas,voltrek dit huwelijk, Het huwelijk van de twee jonge men-sen, de twee gezetenen, de twee voorbe-stemden,en de eerstgeborene!

Derde bedrijf - Uitgeleide van de bruid

De bruid en de bruidegom vetrekken met de zegeningen van hun ouders.

De heldere maan (symbool voor de bruid) werd gezegend door de felle zon (symbool voor de vader van de bruid).De prinses werd gezegend,bij vadertje, bij moedertje.

Zegen mij, vadertje,om naar een vreemd land te gaan.

Vader en moederDe vurige wassen kaars smolt door zo lang voor de icoon te staan,

de prinses haar snelle benen werden stijf.

VriendenZe weende bitter voor haar vader.Ze zegenden haar in de vier richtingen, met brood en zout en met de icoon van

de Redder.

IedereenHeilige Kuzma, kom naar de bruiloft! Heilige Kuzma, Demian, kom naar de bruiloft!

In de kamerzitten twee duiven,ze drinken en schenken,

spelen en slaan met cimbalen.

Heilige Kuzma, smeed ons een huwe-lijk, een stevig, een hard en een lang, een eeuwig van jeugd tot ouderdom!

En tot de kleintjes.

En jij zelf, Moeder Gods, kom naar de bruiloft, voltrek dit huwelijk,een stevig huwelijk,en met alle Apostelen,en alle engelen.

De moeder van Kuzma en Demianliep door het hooien verzamelde spijkers.

Kuzma en Demian liepen door het hooi en verzamelden spijkers om een huwe-lijk te smeden.

En zoals hop zich rond de stok slingert, zo zullen onze jonge mensen zich rond elkaar strengelen.

20 21

Odna-to jagoda - Chvetisoesjka soedar’,A droegaja jagoda - Nastas’joesjka doesja.

Vesjol chodit i Fedor TichnovitsjNasjel zolot perstin,Zolot, s dorogim sy kamnem.

Joenyv, joenyv choditPalagej Spanovitsj!Poterjal zolot perstin

Letala goesynja, letala!Letala seraja, letala!Oe-ljoe-ljoe-ljoe!Oj! Ljaj!Kryl’ja primachala,Mazoli potiralaStolby skolychala,Oj, ljaj!

Otets zjenichaVot tebe zjana!

Ot boga sazjdana

Moezjtsjiny’Sej ljon, da kanapli!Sprasjivaj s nejo roebasjki da portki!

ZjensjtsjinyAj, my tebe, Nastjoesjka, govorili,Oj, my tebe, milaja, govorili.

Mat’ nevesty

Zjatik moj, ljoebeznyj,Vroetsjajoe tebe dotsjerjoe ljoebeznoe-joe.

Materi zjenicha i nevestiRodimoe mojo ditjatko,Mojo miloe,Ne pokin’ menja goremytsjnoejoeVorotis’ moja ditjatka,Vorotis’ moja milajaNa sjelkovom pojaseRodimoe ditjatko.

Rodimoe mojo ditjatko,Poila bylo ja, kormila tebja.Vorotis’ moja milaja.Zabyla ty ditjatkoNa stopke zoloty kljoetsji,Rodimoe ditjatko.

Tsjast’ vtorajaKartina 4-ja. «Krasnyj stol»

Jagoda s jagodoj sokatilasja

Jagoda jagode poklonilasjaAj ljoeli, ljoeli!

Jagodka krasnaZemljanitsjka spela!Ai, ljoeli!

Jagoda jagode slovo molvila,Jagoda ot jagody ne vdali rosla.

Twee moedersMijn kind,mijn liefste kind, verlaat mij, ongelukkige, niet,kom terug, mijn kind, mijn liefste.

Mijn kind,ik heb je te drinken en te eten gegeven,kom terug, mijn liefste,je bent een bos gouden sleutels verge-ten, aan een zijden gordel,mijn kind...

Deel IIVierde bedrijf - Het feestmaal

Verzameld aan een grote tafel eten en drinken de gasten. Ze zingen provocerende en plagerige liederen. De moeder van de bruid geeft haar dochter officieel aan de bruidegom.

Een bes rolde samen met een bes.(traditioneel symbool voor bruid en bruide-gom in volks-liederen)Een bes boog voor een bes.

Een rode bes! De aardbei is rijp!

Een bes zei iets tot een andere bes.Een bes groeide niet ver van een andere bes.

Eén bes is de heer Chvetis,en de andere bes de lieve Nastasie.

Fjodor Tichnavitsj loopt vrolijk rond, hij heeft de gouden ring gevonden (symbool voor de bruid), met een kostbare steen.

Palagej Spanovitsj loopt droevig rond,hij heeft de gouden ring verloren, met een kostbare steen.

Er vloog een gans,er vloog een grijze gans, o,

ze flapperde zo met haar vleugels, dat de zuilen beefdenen de bojaren gewekt werden.

Vader van de bruidegomZiehier je vrouw!

door God voorbestemd.

MannenZaai linnen en hennep,vraag haar hemden en broeken.

VrouwenAch, we hebben het je gezegd, Nastasie!

Moeder van de bruid(leidt haar naar de bruidegom)Mijn lieve schoonzoon,ik overhandig jou mijn liefste dochter.

22 23

Na tom li na mori, na zereLebed’ belaja koepalasja.

GostiLjoeli!Na more, na zere,Na belo palaskalasja.

Mat’ nevestyByl li beloj lebed’ na mori?Videl li ty, beloj, lebjodkoe?

DroezjkaDa i kak zje mneDa na more ne byvat’?

Gost’Da i kak zje mneLebjodoesjki ne vidat’?

Oe lebedja lebjodoesjka pod krylom.

Oe lebedja kosataja pod krylom.

Oe Chvetisa-to, Nastas’joesjka pod botsjkomOe Chvetisa, Timofeevna pod krylom.

Dva lebedja, dva belych plavali, na mori plavali

Odin iz droezjek - nevesteOj, tsjem zje ty, Nastas’joesjka, oedala?

NevestaJa po pojas vo zolote obvilas’,Zjemtsjoezjnye machortsjiki do zemli.

Droezjka, mat’ zjenicha, svat, svacha, vse po-otsjeredi

Sej ljon da zamasjkiSprasjivaj s nejo roebasjki,Poj, kormi, da odevaj,Da na rabotoe otpravljaj.

OtetsRoebi drova,

GostiSprasjivaj sjtsji

DroezjkaLjoebi kak doesjoe,Trjasi, kak groesjoe.

GostiBojare vstavali,V tsjarki nalivali.Gostej obchodili,Mar’e podnosili:

Gost’«Vypej, matoesjka.Skoesjaj, Charitonovna!»«Ne p’joe, ne koesjajoe,Bojar ne sloesjajoe».

«Kak-by byl Simeon?»«Ja by spila, skoesjala,Bojar posloesjala».

GostiOj, ty goesynja zvonkaja, kitajskaja!Oezj ty gde, goesynja zvonkaja,Gde pobyvalaI tsjto videla?I ja byla na sinem na mori,Na more na zere.

Vriend, moeder van de bruidegom, ‘svach’ (om de beurt)

Zaai linnen en hennep,vraag haar hemden,zing, geef haar te eten en kleed haar, stuur haar naar haar werk.

VaderKlief hout,

Gastenvraag koolsoep,

Vriendhoud van haar als je eigen ziel, schud haar als een peer.

GastenDe bojaren stonden recht,en schonken de bokalen inZe gingen alle gasten rond,en boden Maria aan:

GastDrink moedertje,eet, Charitonovna!Ik drink niet, eet niet,ik luister niet naar de bojaren.

En als Simeon er was?Dan zou ik drinken, en eten, en luiste-ren.

GastenAch, jij, luide gans, Chinese gans!

Waar ben je geweesten wat heb je gezien?Ik was op de blauwe zee,op zee en op het meer

En op de zee, op het meer,zwom een witte zwaan,

GastenZe spoelde zichzelf proper.

Moeder van de bruidWas er een witte zwaan op zee?Heb je een witte zwaan gezien?

VriendHoe kan ik nuniet naar zee gaan,

Gasten hoe kan ik de witte zwaannu niet gezien hebben?

De zwaan heeft een zwaantje onder de vleugel.De zwaan heeft een meisje onder de vleugel.Chvetis heeft Nastasie aan zijn zij.

Chvetis heeft Timofeevna onder zijn vleugel.Twee zwanen, twee witte zwanen zwommen op zee.

Eén van de vrienden van de bruidWel, lieve Nastasie, hoeveel ben je waard?

BruidIk ben tot aan de gordel met goud behangen, parelkransen tot op de grond.

24 25

«Boedet teplo»

To Chvetisoe pesenka,Da tsjto jasnomoe sokoloeI so beloj lebedoesjkoj,Svet Nastas’ej Timofeevnoj!Slysjisj’ li Chvetis gospodin,Slysjisj’ li Pamfil’evitsj?My Vam pesnjoe pojom,My Vam tsjest’ vozdajom!

Svat s pojezzjami Ne lezjiOe kroete berege.Ne sidi Savel’joesjkaVo besedoesjke.Srjazjaj svadebkoeChvetisavoe.

PoezzjaneOch, na izbe zel’jaOe vyzbe vesel’ja.Za stolom bojare,Oni mjod vino pili,retsji govorili.

SvatOe menja svadebka na divo soerjazjena.

Devjati varov livo vareno,A desjatoj var zelena vina,

Podroezjki Vedoet Nastas’joesjkoeNa tsjoezjoejoe storonkoe,Na tsjoezjoj storoneOemejoetsji devke zjit’!Vse pokornoj devke,Vsjo pokornoj byt’!

Bol’sjoj svatOch, pojnik, propojnikNastin batjoesjka.

Propil svojoe tsjadoeZa vinnoejoe tsjaroe.Na vinnoj tsjarotsjke,Na medovoj stopotsjke.

Odin iz droezjekSvat’joesjki, povoratsjivajtes’!Podavajte nevestoe, zjenich skoetsjaet.

Tot zje droezjkaKrasny devitsy!Pirozjnye masteritsy,Gorsjetsjnye pagoebnitsy,Zjenoesjki posivyja,Zjeny podchilyja,Malye rebjata gorochovy tati,Markovnye pagoebniki!«Pojte pesni!»

DevoesjkiChvetisoesjka skazjet:«Spat’ chotsjoe»Nastas’joesjka molvit:«I ja s toboj»,Chvetisoesjka skazjet:«Korovat’ tesna».Nastas’joesjka molvit:«Boedet s nas»Chvetisoesjka skazjet:«Dejalo cholodno»Nastas’joesjka molvit:

De grote ‘Svat’Nastasie’s vader is een dronkaard,hij heeft zijn kind verspeeld voor een beker wijn.(Traditioneel drinkt de vader van de bruid een glas wijn ter bezegeling van de huwe-lijksdeal.)Voor een beker azijn, voor een glaasje honing!

Eén van de vriendenBeste Svat, draai je om, en geef de bruid, de bruidegom mist haar.

Zelfde vriendSchoonheden,meester-bakkers,pottenbrekers,trotse enverschrompelde vrouwen, kleine kerels, erwten,wortelvreters!Zing een lied!

Een vriend van de bruid kiest uit de gasten een man en een vrouw om het bed van het jonge paar op te warmen.

MeisjesChvetis zal zeggen:‘Ik wil slapen’Nastasie zal zeggen:‘en ik met jou’Chvetis zal zeggen:‘het bed is te smal’Nastasie zal zeggen:‘net op onze maat’Chvetis zal zeggen:‘het deken is koud’Nastasie zal zeggen:

‘het zal warm worden’

Dit is een lied voor Chvetis,de scherpe valkmet een witte zwaan, de knappe Nastasie Timofeevna.Hoor je het, heer Chvetis?Hoor je het Pamfil’evitsj?We zingen een lied voor jou,we brengen je hulde.

‘Svat’ met de genodigdenLig nietop de steile oever,zit niet te keuvelen,Saveljoesjka,maak je klaar voor de bruiloftvan Chvetis.

GastenOch, er is te drinken in huis,binnen is het vrolijk,de bojaren zitten aan tafel,ze drinken honing en wijn,en geven speeches:

‘Svat’‘het huwelijk bij ons is wonderlijk georganiseerd,Er zijn negen vaten bier gebrouwen,en het tiende vat met groene wijn.

VriendinnenZe leiden Nastasienaar een vreemd land.Het meisje zal moeten leren levenin dat vreemde land!Altijd een gehoorzaam meisje zijn.

26 27

Vot kak stali nasji molodye-to zjit’.

GostiGor’ko!Och nel’zja pit’!

Noe-zje, noe-zje, noeRjoemotsjkoe vypivaj,Molodych darjaj!

Eta, etaEta chot’ koeda!Eta i taper’Stoit roebljaA kak ej, ej boka nadoet’,Za ètakoe i dva dadoet’.Chot’ by tak, chot’ by takChot’ by roeblikov,Chot’ by pjat’.A kogda boedet tvoja tsjest’,Chot’ by roeblikovChot’ by sjest’.

Droezjki i zjesjtjinyVolga-reka razlivaetsja,Zjatik oe vorot oebivaetsja!«Ach, tesjsja moja,Tesjsja laskovaja!»

Odin iz droezjekAj, vy droezjki slepy,Tsjto devka detinke boka protolkalaOe kletotsjkoe zvala?

Pokornoj golovoesjkeVezde ljoebo, chorosjo.

Gosti po-otsjerediI staromoe i malomoeVsjo nizkij poklon,Molodym molodoesjkamPonizje ètogo.Po oelitse, joelitse,Da po sjirokoj joelitsy,Chodil, goeljal molodets.Svjazal svojoe golovoeSjljapoj poechovoejoeLentoj lilovojoePo zeljonomoe sadoePo Nastinam sledam.Gljadel, smotrel ChvetisoesjkaNa Nastjoesjkoe svojoe.

Oe moej oe NastjoesjkiPochodotsjka tsjastaja,Sjoebotsjka novaja,Opoesjka bobrovaja!

DroezjkiNastja tsjernobrovaja!

Odin iz droezjekNoe-ka, rodimyj batjoesjka,Rjoemotsjkoe vypivaj!

Ostal’nye droezjki i zjesjtsjinyRjoemotsjkoe vypivaj!Nasjich molodych odarjaj!Nasjim molodym mnogo nado.Oni chotjat domisjkom zjit’,Domisjko pribavit’,Na oegloe banjoe postavit’Ty zajdjosj’, da poparisj’sjaA poslej togo pochvalisj’sja,

Een gehoorzaam hoofdheeft het overal goed.

Gasten (om de beurt)Een diepe buiging voor oud en jong,

en voor jonge vrouwen nog dieper.

Op straat,over de brede straat,liep een jongeman,hij zette een donzige hoed op

met een violet lintje, In de groene tuin,in de sporen van Nastasie, keek Chvetisnaar zijn Nastasie:

‘Mijn lieve Nastasieheeft een snelle stap,een nieuwe bontjas,met beverfranjes.

VriendenNastja met de zwarte wenkbrauwen!

Eén van de vriendenWel, beste vadertje,drink nu een glaasje!

Andere vrienden en vrouwenDrink een glaasje!Geef ons jonge paar geschenken!Onze jonge mensen hebben veel nodig, ze willen in een huisje wonen,Ze willen aan dat huisje bijbouwen,en om de hoek een sauna plaatsen.Als je langskomt, kan je daar uitzweten,en je zult er daarna lof over spreken:

Voilà, zie hoe onze jongelui zijn gaan leven!

GastenBitter! Och, niet te drinken! (Aanmoedi-ging voor jonge paren om elkaar te kussen.) De bruidegom en de bruid kussen elkaar.

Awel, awel,drink een glaasje,en geef ons jonge paar geschenken.

Deze, deze,deze kost ook nu nog maar een roebel,

En wanneer je haar zij opblaast,geven ze voor deze zelfs twee.Ook al was hetvijf roebel,

en ging het om je eer, dan zelfs zes.

Vrienden en vrouwenDe rivier de Volga stroomt over,de schoonzoon jammert bij de poort:‘Ach, tanteke,mijn lieve tanteke!’

Eén van de vriendenAch, jullie blinde vrienden,zien jullie niet dat het meisje de jongen in zijn zij heeft geduwd, en naar het kooitje heeft geroepen?

28 29

John AdamsDe in New England geboren, aan Harvard opgeleide John Adams compo-neerde opera’s als Nixon in China, The Death of Klinghoffer en Doctor Atomic (alle opgevoerd in samenwerking met regisseur Peter Sellars). Voor On the

Transmigration of Souls, geschreven voor het New York Philharmonic ter nage-dachtenis aan de aanval op het World Trade Center, ontving hij de Pulitzer Prize voor muziek 2003 en drie Gram-my’s. Adams ontving eredoctoraten en eretekenen van Cambridge University,

Uitvoerenden

derde concert A-serie • 50e seizoen20 november 2010

ASvat, obrasjtsjajas’ k grejoesjtsjim postel’

A otdali nam devkoe,Otdajtja postel’koe.

ChorPostel’ja moja karavatoesjka!Na karavatoesjke perinoesjkaNa perinoesjke oezgolov’itsaV izgolov’itse odejalitsa.Pod dijalitsom, dobryj molodets Chveti-soesjka.

Vorobej vorobkoe paroeetPosadivsji na karavat’.Chvetisoesjka Nastas’joesjkoe tseloeit’.Jon tseloeit’ miloeit’,Na roetsjkoe kladjot’.Na roetsjkoe kladjoKy serdetsjkoe zjme.

ZjenichAch ty doesjka zjenoesjtsjka,Dannaja moja pogljaden’ja,Notsjnaja moja zabava.Pozjivem my s toboj charasjenitsjka.Tsjtoby ljoedi nam zavidyvali.

‘Svat’ tegen het koppel dat het bed warmde

Ze hebben ons het meisje gegeven, geef nu ook het bed terug!

Het koppel dat het bed opwarmde, komt eruit. Men leidt Chvetis en Nastasie naar het bed, stopt hen in, sluit de deur en laat hen alleen. De ouders van de bruid en de bruidegom gaan op een bank bij de deur zitten. Alle gezichten zijn naar de deur gericht.

KoorMijn bed, mijn bedje!Op het bed ligt een donsdeken,op de donsdeken ligt een hoofdkussen. Bij het kussen ligt een deken,onder de deken ligt een goede jonge-man, Chvetis, Chvetis Pamfil’evitsj.

Een mus paart met een musje,in het bed geplaatst;Lieve Chvetis kust lieve Nastasie;Hij kust en streelten legt haar op zijn hand

en drukt haar op zijn hart.

BruidegomAch, jij liefste vrouwtje,overdag om naar te kijken,’s nachts mijn plezier, we zullen het goed hebben samen, zo goed dat men ons zal benijden.

Vertaling: Katrien Hertogmet dank aan deSingel, Antwerpen

MA

RG

AR

ET

TA M

ITCh

ELL

John Adams

Zvetelina VassilevaBehalve veel Verdi-rollen omvat het repertoire van de Bulgaarse sopraan Zvetelina Vassileva werk van Slavische componisten als Borodin, Fibich, Glinka, Smetana en Tsjaikovski. Haar theaterdebuut maakte zij als Amelia in Un ballo in maschera bij de Nationale Opera van Bulgarije in Sofia. Elders in Europa zong zij Judith in Blauwbaards burcht (La Monnaie), Desdemona in Otello en Marenka in De verkochte bruid (Covent Garden) en Mimì in La bohème (Staatsoper Berlin). In de Verenigde Staten zong zij ondermeer Leonora in Il trovatore (San Francisco State Opera) en Jaroslavna in Vorst Igor, Tatjana in Jevgeni Onegin en Aida (Houston). Recentelijk vertolkte zij rollen als Tosca (Staatsopera Praag en Madison Opera), Musetta in La bohème (Metropolitan Opera), Tatjana (Kentucky Opera), Mimì (op tournee door Japan met de Natio-nale Opera van Sofia), Amelia (Toronto en Thessaloniki) en Leonora (Metropoli-

tan Opera, Glasgow, Edinburgh, San-tander en Opera Pacific). Bij de Natio-nale van Sofia zong zij Violetta in La traviata, Nedda in Pagliacci, Elisabetta in Don Carlo en Verdi’s Requiem. Zvete-lina Vassileva studeerde in Sofia en in Italië, waar zij in 1992 en 1993 respec-tievelijk het Tito Shipa en Francesco Cilea-concours op haar naam bracht. Met een beurs van de Vrienden van La Scala kon zij studeren bij Carlo Ber-gonzi. Behalve op het operatoneel trad zij op tijdens concerten in Rusland, Frankrijk, Italië, Polen, Bulgarije en Nederland.

Elizabeth SikoraBij de Royal Opera, Covent Garden vertolkte de mezzosopraan Elizabeth Sikora een groot aantal rollen, waaron-der Giovanna in Rigoletto, Rossweisse in Die Walküre en Annina in La traviata. Verder zong zij Susanna in Chovan-sjtsjina bij de English National Opera, in A Streetcar Named Desire (London

30 31

Harvard University, de Yale School of Music, Northwestern University en Phi Beta Kappa, de gouverneur van Califor-nië en de Franse Legion d’Honneur. In de afgelopen jaren waren festivals aan zijn muziek gewijd in Londen, Rotter-dam, Los Angeles en Stockholm. Van 2003 tot 2007 was hij composer-in-resi-dence in Carnegie Hall en in 2006 droeg hij de zorg over het festival Minimalist Jukebox van het Los Ange-les Philharmonic. Twee seizoenen geleden was hij Componist van het Jaar bij het Pittsburgh Symphony Orchestra, en inmiddels maakt hij deel uit van de artistieke leiding van het Los Angeles Philharmonic.Als dirigent trad John Adams op met de grote orkesten van de wereld, in een repertoire dat reikt van Haydn en Beethoven tot Stravinsky, Ives, Zappa en Reich. Hij dirigeerde zijn eigen opera A Flowering Tree in New York en Los Angeles, The Death of Klinghoffer aan de Juilliard School of Music en El Niño in Carnegie Hall, New York. Hij leidde verder het London Sinfonietta in zijn Son of Chamber Symphony en het London Symphony Orchestra in het Barbican Centre (Londen) en Salle Pleyel (Parijs) en het Asko|Schönberg. In 2008 ver-schenen Adams’ memoires en com-mentaar in het boek Hallelujah Junction.

James WoodIn 1981 richtte James Wood het New London Chamber Choir op, dat hij ruim 25 jaar leidde. Hij werkte verder samen met het Groot Omroepkoor, het Rundfunkchor Berlin, het RIAS Kam-

merchor, het SWR Vokalensemble, Champ d’Action en musikFabrik, en met componisten als Xenakis, Kagel, Saariaho, Kurtág, Reich, Harvey en Stockhausen. Van Stockhausen leidde hij in 2002 in de ZaterdagMatinee de eerste uitvoering van Engel-Prozessionen (uit Sonntag aus Licht) door het Groot Omroepkoor en vocale solisten in het Concertgebouw. In juni 2008 dirigeer-de hij in het kader van het Holland Festival de Radio Kamer Filharmonie en het Groot Omroepkoor in een programma met werken van Tallis, Kutavicius en Nono. James Wood componeerde werken in opdracht van het Arditti Quartet, IRCAM, ARD, Percussions de Strasbourg en de BBC Proms. Tot zijn belangrijkste werken worden gerekend: Séance (1996) voor sopraan, gemengd koor, midi-vibraphone en elektronica, Jodo (1999) voor sopraan, percussie en elektronica, Autumn Voices (2001) voor viool en elektronica, en Journey of the Magi (2000), in opdracht van het Nouvel Ensemble Modern en Les Percussions de Strasbourg. Zijn opera Hildegard (een compositieopdracht van Slagwerk-groep Den Haag, Champ d’Action en New London Chamber Choir ) beleefde uitvoeringen in de kathedralen van Norwich, St. Davids, Salisbury en London, en naderhand eveneens op het festival Musica Sacra in Maastricht. In 1993 werd aan James Wood de Gemini Fellowship toegekend. In 1995/6 volgde de Arts Foundation Fellowship voor elektro-akoestische compositie en de Holst Foundation Award.

Zvetelina Vassileva Elizabeth Sikora

32 33

Arianna en Così fan tutte. Hij zong ook in Peter Grimes (Amsterdam, Brussel, Genève, Madrid), Billy Budd (ENO, ROH, Opéra Bastille), La damnation de Faust (Turijn, Tanglewood), Die Meistersinger von Nürnberg (Amsterdam, Parijs), Die Zauberflöte (Opéra Garnier), Tristan und Isolde (Londen, Monte Carlo), Ariadne auf Naxos (Parijs), Punch and Judy, Die glückli-che Hand, Von Heute auf Morgen, Les Troyens en Les Indes galantes (Amster-dam), Les Boréades (Salzburger Fest-spiele), Eight Songs for a Mad King van Peter Maxwell Davies (Opéra Comique), The Lighthouse (Edinburgh Festival), Sir Michael Tippetts A Midsummer Marriage (tv film) en de titelrol in Messiaens Saint François d’Assise (Londen, BBCTV, Lyon, Amsterdam, Brussel, New York en Edinburgh Festival). In 2006 besloot David Wilson-Johnson zich terug te trekken van het operapodium; zijn laatste rollen waren de titelrollen in Tippetts King Priam (Nationale Reis-opera en BBC Proms), Albéniz’ Merlin (Teatro Real Madrid), Sjostakovitsj’ Neus onder Rozhdestvensky (De Nederlandse Opera) en Messiaens Saint François d’Assise (Edinburgh Festival). Op het concertpodium zong hij onder andere Elegy for Young Lovers van Henze onder Knussen in het Concertgebouw, Ravels L’Heure espagnole en Brahms’ Requiem onder Previn in Carnegie Hall en Enescu’s Oedipe tijdens het Holland Festival (ZaterdagMatinee, 1996). Recente projecten waren tournees met het Orchestra of the Age of Enlighten-ment onder Sir Simon Rattle (Schu-manns Paradies und die Peri) en met het

seizoen omvatte optredens van Arnalta in Monteverdi’s L’incoronazione di Poppea bij het Theater an der Wien, een Holland Festival-productie met het Egidius Kwartet en een Salome-produc-tie onder leiding van Seiji Ozawa in Japan.Eerder in de Matinee: Xu Shuya Herin­nering aan het Taiping Meer (2004), Gluck Alceste (2004), Weill Das Berliner Requiem (2004), Oboechov Le troi­sième et dernier testament (2006), Gebel Brockes­Passion (2007), Martin Der Sturm (2008), Stravinsky Canticum Sa­crum (2009), Rameau Les Indes galantes (2010).

David Wilson-JohnsonDe Britse bariton David Wilson-Johnson maakte zijn operadebuut in 1976 in Covent Garden in We Come to the River van Henze, en zong daar sindsdien hoofdrollen in Billy Budd, Le Rossignol, L’enfant et les sortilèges, Boris Godoenov, Turandot, Werther, Die Zauberflöte,

John Cage. Calliope Tsoupaki schreef haar Lucas Passie voor hem (première Holland Festival 2008). Als Lied-zanger geeft Beekman concerten met Hans Adolfsen en Ernst Munneke (met de laatste bracht hij ‘Zomerreis’ van Schubert uit op cd). De recitals zijn niet alleen gewijd aan het gangbare reper-toire, maar juist ook aan hedendaagse liederen, waarvan een groot deel speciaal voor hem werd geschreven (o.a. door Elmer Schönberger, Martijn Padding, António Chagas Rosa, Myriam Marbe en Joost Kleppe). Op het operato-neel was hij te zien bij De Nederlandse Opera als Casella in La Commedia (Louis Andriessen), in Salome van Richard Strauss en in Il Prigioniero van Luigi Dallapiccola; tijdens de Bregenzer Festspiele als Laki Topalevic in Eine Marathon Familie (Isidora Zebeljan); Berenice in L’Ipermestra (Cavalli); Valère en Damon in Les Indes galantes; de voedster in Granida (P.C. Hooft) en in de titelrol van Willem Breukers Jona. Vorig

Symphony Orchestra onder leiding van André Previn), in Death of Klinghoffer (Edinburgh Festival), in Peter Grimes (Grand Théâtre de Genève) en als Geest van Antonia’s moeder in Les contes d’Hoffmann (Nationale Reisopera). In de Scala in Milaan was zij te zien als Prole Woman in 1984 van Lorin Maazel (onder leiding van de componist). Sikora werkte dikwijls samen met het Royal Ballet en het Birmingham Royal Ballet, en zong Mahlers Rückert-Lieder in ‘Resolution’, in een choreografie van Wayne Eagling voor het English Natio-nal Ballet. Op het concertpodium zong zij de grote vocale werken, zoals Beet-hovens Mis in C, Dvoráks Stabat Mater, Elgars Dream of Gerontius en Sea Pictures, Mahlers Kindertotenlieder en Das Lied von der Erde, en het Requiem van zowel Verdi als Dvorák. Elizabeth Sikora werkte mee aan cd- en dvd-opnamen van onder andere Jenufa en Les noces (met het Royal Ballet).Eerder in de Matinee: Gounod Roméo et Juliette (2008)

Marcel BeekmanDe Nederlandse tenor Marcel Beekman heeft een concertrepertoire dat bestaat uit vocale werken van Bach (hij zong bijvoorbeeld de evangelist in de op-name van Jan Rots hertaling van de Matthäus-Passion) en tijdgenoten, solo-motetten voor haute-contre van Fran-çois Couperin en de grote oratoria van Händel, Haydn, Mozart, Mendelssohn, Rossini, Orff, Honegger en Stravinsky. Hij zong veel moderne muziek, waar-onder van Peter Schat, Claude Vivier en

Marcel Beekman

MA

RC

O B

OR

GG

RE

VE

Ph

ILIPP

E C

hR

IST

INDavid Wilson-Johnson

34 35

achtereenvolgens Kenneth Montgo-mery, Robin Gritton, Martin Wright en Simon Halsey. Sinds september 2008 wordt deze functie bekleed door de Braziliaanse dirigent Celso Antunes. Vanaf de jaren ’80 treedt het Groot Omroepkoor frequent op in de NTR ZaterdagMatinee in het Amsterdamse Concertgebouw. In dat kader vertolkt het koor regelmatig premières en werken van hedendaagse componisten als Ligeti, Boulez, Birtwistle, Kagel, Reich, Wagemans, Adès en Adams. Behalve met de omroeporkesten treedt het Groot Omroepkoor geregeld op met andere orkesten. Met het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons wordt in het sei-zoen 2010-2011 Mahlers Sinfonie der Tausend uitgevoerd; met de Berliner Philharmoniker onder leiding van Simon Rattle Mahlers Derde symfonie.Voor het label BIS zijn cd-opnamen gepland van Sjostakovitsj’ Tweede en Derde symfonie, uitgevoerd met het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Mark Wigglesworth. Voor het omroeplabel QuattroLive worden in juni 2011 met de Radio Kamer Filharmonie werken opgenomen van James MacMillan onder leiding van de componist. Mede op initiatief van het Groot Omroepkoor is de Eric Ericson Master-class opgericht. Deze masterclass voor jonge koordirigenten is onderdeel van de Internationale Koorbiënnale Haar-lem en vindt eens in de twee jaar plaats.www.grootomroepkoor.nl

2010 vonden concertreizen plaats naar Groot-Brittannië, Duitsland en Oosten-rijk. De omvangrijke cd-catalogus van het Radio Filharmonisch Orkest wordt in het seizoen 2010-2011 aangevuld met nieuwe opnamen in de veelgepre-zen Sjostakovitsj- en Bruckner-reeks voor respectievelijk het label BIS en Challenge Records International. Tevens worden cd-opnamen gemaakt van Union square dance for 2 identical orchestras van Richard Rijnvos.www.radiofilharmonischorkest.nl

Groot OmroepkoorHet Groot Omroepkoor, opgericht in 1945, ontstond uit de bundeling van verschillende vocale ensembles die voor de oorlog binnen de toenmalige omroepverenigingen functioneerden. Van meet af aan heeft het koor zich gemanifesteerd als een flexibel ensem-ble met een omvangrijk repertoire – van renaissance en barok tot heden-daags. Het Groot Omroepkoor stond spoedig te boek als een van de grootste professionele koren van Europa. Het Groot Omroepkoor trad in grote formaties op met dirigenten als Jean Fournet, Benjamin Britten, Bernard Haitink, Eugen Jochum, Carlo Maria Giulini en meer recent met Edo de Waart, Valery Gergiev, Jaap van Zwe-den, Zubin Mehta, Markus Stenz, Riccardo Chailly, Mariss Jansons en Simon Rattle. In ouder repertoire werkte het koor met specialisten als Nikolaus Harnoncourt, Frans Brüggen en Philippe Herreweghe. Chef-dirigen-ten van het Groot Omroepkoor waren

Het Radio Filharmonisch Orkest werkte samen met tal van befaamde gastdiri-genten, onder wie Leopold Stokowski, Kirill Kondrasjin, Antál Dorati, Riccar-do Muti, Kurt Masur, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky en Valery Gergiev. Het orkest speelde de (Nederlandse) premiè-res van werken van onder anderen Koechlin, Martin, Franssens, Koolmees, Padding, Francesconi, Janácek, De Raaff, Oestvolskaja, Vriend en Rijnvos.Het orkest staat in dienst van de Publieke Omroep en is prominent aanwezig in de series NTR ZaterdagMa-tinee en Het Zondagochtend Concert in het Amsterdamse Concertgebouw, alsook in De Vrijdag van Vredenburg te Utrecht. Daardoor kan het zich in het Nederlandse muziekleven opmerkelijk profileren door bijzonder geprogram-meerde symfonische concerten en concertante opera-uitvoeringen. Eerste uitvoeringen in Nederland en wereld-premières zijn daarbij regelmatig aan de orde. Het Radio Filharmonisch Orkest treedt bij gelegenheid ook op in het buitenland. Olivier Messiaens meesterwerk La Transfiguration de Notre Seigneur Jésus-Christ, uitgevoerd in de ZaterdagMatinee in juni 2008 door Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor onder leiding van Rein-bert de Leeuw, oogstte in september 2008 tijdens het Festival Musica in Straatsburg buitengewoon enthou-siaste kritieken. Met chef-dirigent Jaap van Zweden was het Radio Filharmo-nisch Orkest in oktober 2009 te gast op het Sun Festival in Singapore. In maart

Orkest van de Achttiende Eeuw en Frans Brüggen (Die Schöpfung en Beetho-vens Negende symfonie), plus uitvoerin-gen van La damnation de Faust met Charles Dutoit, Tippetts A Child of our Time met Sir Andrew Davis en het Royal Philharmonic Orchestra en Elgars Dream of Gerontius onder Vladimir Ashkenazy met het Sydney Symphony Orchestra.Eerder in de Matinee o.a.: Messiaen Saint François d’Assise (2000), Weill Das Berliner Requiem & werken van Bach (2000), haydn Die Jahreszeiten (2001), Britten Death in Venice (2001), henze The Bassarids (2002), Schönberg Die Jakobsleiter (2004), Stravinsky Canticum Sacrum (2009), haydn Missa Cellensis in C (2009), Rameau Les Indes galan­tes (2010), Szymanowski Stabat Mater (2010)

Radio Filharmonisch OrkestHet Radio Filharmonisch Orkest werd in 1945 opgericht door Albert van Raalte. Het orkest werd na hem geleid door achtereenvolgens Paul van Kem-pen, Bernard Haitink, Jean Fournet, Willem van Otterloo, Hans Vonk, Sergiu Comissiona en Edo de Waart. Sinds september 2005 is Jaap van Zweden chef-dirigent en artistiek leider. In het seizoen 2011-2012 gaat Amerikaanse dirigent James Gaffigan een verbintenis aan als vaste gastdiri-gent van het Radio Filharmonisch Orkest tot einde seizoen 2014-2015. Markus Stenz volgt Jaap van Zweden als chef-dirigent op met ingang van het seizoen 2012-2013.

36 37

CHEF­DIRIgENTCelso Antunes

VASTE gASTDIRIgENTMichael Gläser

INSTUDERINg 20 NoVEMBERJames Wood

REPETIToRBen Martin Weijand

SoPRAANEsther BeimaAnnelie BrinkhofElma van den DoolDaphne DruijfLoes Groot AntinkAnitra JellemaMariëlle KirkelsMargo van LaackMarianne van LaarhovenTanja ObalskiJudith PetraMargo PostMaja RoodveldtAnnette de RozarioJolanda SengersHelen ThomsonOrlanda Velez-IsidroDorien VerheijdenYuko Yagishita

ALTYvonne BenschopNicoline BovensDaniëlla BuijckAns van DamMarjan van EldikElsbeth GerritsenJosé KammingaEls LiebregtCorrie PronkDirtzen RinkleffAnjolet RotteveelAdélaïde RouyerIngrid van der VenAnneloes VolmerLisinka de VriesHarda van WageningenAnke ZuithoffPierrette de Zwaan

TENoRAmbrož Bajec-LapajneRoss BuddieKevin DossEyjólfur Eyjólfsson Boguslaw FiksinskiPeter-Paul HoutmortelsMarius KwaksLeon van LiereMatthew MinterIoan MicuEric ReddetGeraint RobertsJaap SmitMatthew SmithJohn VredeveldtSteven de VriesRichard ZookDeniz Yilmaz

BASGert-Jan AldersJoep BröchelerErks Jan DekkerPeter DuysterGeert van HeckeKees van HeesHenk van Heijnsbergen (solo)Pieter HendriksDaniël Hermán MostertPalle Fuhr JørgensenItamar LapidLudovic ProvostMitchell SandlerMenno van SlootenLuuk TuinderJan van Zelm

Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor

CHEF­DIRIgENTJaap van Zweden

ERE­DIRIgENTEdo de Waart

èERSTE VIooLJoseph PugliaSemjon MeersonMitcho DimitrovAlexander BaevFred GaasterlandMariska GodwaldtWouter den HondMasha IakovlevaAlberto JohnsonKerstin KendlerAnna KorpalskaPamela KubikLeonie MensinkAnkie van OmmerenTheo PloegerPeter Weimar

TwEEDE VIooLCasper BleumersEveline TrapAndrea van HarmelenJill BernsteinMichiel EekhofYvonne HamelinkAnnemarie van Hel- derenRobbert HonoritsIngrid van LeeuwenDana MihailescuRenate van RielNienke TeubenAlexander van den TolFrançoise van Vars- seveld

ALTVIooLFrank BrakkeeArjan WildschutIgor BobylevConnie de DreuMartina ForniBen JolesAnnemarie Konijnen- burgErik KrosenbrinkRobert MeulendijkPetr MuratovErnst GrapperhausLiz Ralston

CELLoArturo MuruzabalAnton IstominEveline KraayenhofWim HülsmannHarm BakkerMirjam BosmaCrit CoenegrachtAnsfried PlatRebecca SmitArjen Uittenbogaard

CoNTRABASRien WisseJim SchultzAnnika HopeEdward MebiusSjeng SchuppStephan WienjusEduard ZlatkinPeter Baas

FLUITCarla MeijersJanneke GroeszIngrid Geerlings

PICCoLoMaike Grobbenhaar

HoBoMaarten DekkersMarjolein KoningYvonne Wolters

ALTHoBoGerard van Andel

kLARINETArjan WoudenbergNanette Bakker

ES­kLARINETDiede Brantjes

BASkLARINETSergio Hamerslag

SAxoFooNArno Bornkamp

FAgoTJos LammerseFreek Sluijs

CoNTRAFAgoTDesirée van Vliet

HooRNPetra BotmaAnnelies van NuffelenToine MartensFréderick FranssenPeter JanosiAnneke Vreugdenhil

TRoMPETHessel BumaHans van LoenenJacco GroenendijkHans VerheijArthur Kerklaan

TRoMBoNEJaume Gavilan AgulloPete Saunders

BASTRoMBoNECyril Scheepmaker

TUBABernard Beniers

PAUkENMaarten Smit

SLAgwERkHans ZonderopHenk de VliegerVincent CoxEsther DoorninkHarry van MeursArjan Roos

DRUMSArno van Nieuwen- huize

HARPEllen VersneySaskia Rekké

PIANoStephan Kiefer

CELESTARobert Mitchell

38 39

De vrijdag van Vredenburg

B27 november 2010, 14.15 - ca.16.10 uurConcertgebouw, Amsterdam

herreweghe dirigeertderde concert in de B-serie

radio Kamer FilharmoniePhilippe Herreweghe dirigent

Alexander lonquich piano

Schumann ouverture Manfredbeethoven Derde pianoconcertSchumann eerste symfonie ‘Frühling’

Terwijl Robert Schumann als jongen droomde van een carrière als pianovir-tuoos, deed hij in de uitgeverij van zijn vader een vurige fascinatie voor poëzie en literatuur op. Het bracht hem ertoe de wereld van de letteren en die van de muziek met elkaar te vermengen. Zo ook in zijn muziek geïnspireerd door het dramatische gedicht Manfred van Lord Byron, door vader Schumann uitgegeven in het Duits. Waarschijnlijk herkende Schumann zich in Byrons getormenteerde titelheld, die als een verschoppeling door de onherbergzame Alpen zwerft. Schumanns duistere ouverture vormt de perfecte opmaat

voor het dramatische Derde pianoconcert van Schumanns idool Beethoven – een werk dat wel een ‘symfonie met piano’ genoemd is. Voor zijn Eerste symfonie vond Schumann inspiratie in het Frühlingsgedicht van zijn tijdgenoot Adolf Böttger. Op de laatste versregel ‘Im Thale blüht der Frühling auf!’ is het inleidende trompetthema gebaseerd dat in diverse gedaanten in de symfo-nie terugkeert. Een romantische hommage aan de uitbottende natuur. (cr)

hA

NS

VA

N D

ER

WO

ER

DPhilippe Herreweghe

MA

RC

O B

OR

GG

RE

VEArthur en Lucas Jussen

vrijdag 26 november 2010, 20.15 uurVredenburg Leidsche Rijn, Utrecht

Driemaal Beethovenradio Filharmonisch orkestJaap van Zweden dirigent

Arthur Jussen pianolucas Jussen piano

beethovenPianosonate opus 10 nr. 1 in c (Arthur Jussen)Pianosonate opus 13 in c ‘Pathétique’ (Lucas Jussen)Symfonie nr. 7

inleiding 19.30 uur

vrijdag 3 december 2010, 20.15 uurVredenburg Leidsche Rijn, Utrecht

Van Schubert tot Skrjabinradio Kamer FilharmonieMichael Schønwandt dirigent

tasmin little viool

Skrjabin/Wagemans Pianosonate nr. 9Prokofjev Vioolconcert nr. 1*Schubert Symfonie nr. 6*

inleiding 19.30 uur

* zondag 5 december, 11.00 uur ook in Het Zon­

dagochtend Concert, Concertgebouw Amsterdam

ME

LAN

IE W

INN

INGTasmin Little

40

De Eduard van Beinum Stichting

Uit de jaren vijftig dateert het plan om naast de al bestaande centra voor letterkundigen en beeldende kunste-naars, ook een centrum voor musici te creëren. Een ‘muziekcentrum voor de toekomst’, een internationale ontmoe-tingsplaats waar musici uit de gehele wereld zich tijdens studiebijeenkom-sten met elkaar zouden kunnen meten. Initiatiefnemers van het eerste uur waren harpiste Phia Berghout en dirigent Eduard van Beinum.

In 1960 kreeg dit idee vaste vorm en op 16 november van dat jaar was de stichting een feit. De naamgeving lag voor de hand: het jaar ervoor overleed Eduard van Beinum.Vanaf 1963 opereer-de de stichting vanaf het buitengoed Queekhoven aan de Vecht bij Breukelen en beschikte Nederland over een kunsthaven ‘par excellence’ waar honderden gastdocenten van interna-tionale allure en duizenden cursisten uit alle uithoeken der aarde konden bivakkeren.Naast harpweken, vioolcursussen, masterclasses liedbegeleiding, was er al vroeg aandacht voor pionierswerk op het gebied van de historische muziek-praktijk en onderzoek naar muziek uit andere, vaak oudere culturen. De Musicultura-weken onder de artistieke vleugels van componist Ton de Leeuw waren in die zin initiërend en uniek.

Door het wegvallen van overheidssubsi-dies zagen directie en bestuur zich in 1983 gedwongen Huize Queekhoven af te stoten. De oude stichtingsdoelstellin-gen waren aan herziening toe, een nieuwe koers werd uitgezet.

Tussen 1986-1996 werkte de Van Beinum Stichting samen met Het Muziektheater in Amsterdam en de beide vaste bespelers: Het Nationale Ballet en de Nederlandse Opera. Hoog-tepunten werden het ballet Groosland van de Franse choreografe Maguy Marin en de opera Life with an Idiot

van Alfred Schnittke. De EVBS trad op als opdrachtgeefster. Dat markeerde het begin-punt van een nieuw beleid: het verstrekken

van compositieopdrachten.De EVBS zocht naar een doelgebied waar zij niet concurrerend maar aanvullend kon opereren naast andere van overheidswege gesubsidieerde cultuurfondsen. Het zijn daarom vaak componisten uit het buitenland, componerend op verzoek van Neder-landse professionele ensembles en orkesten, die met succes een beroep op de stichting kunnen doen.Ondanks de bescheiden financiële slagkracht zijn inmiddels ruim 70 nieuwe werken in de laatste twee decennia met steun van de Eduard van Beinum Stichting in première ge-bracht.