JOS VAN MANEN PIETERS - cbonline.boekhuis.nl

JOS VAN MANENPIETERS

Dromensterven niet

FAMILIEROMAN

JOS VA

N M

AN

EN PIETERS

Drom

en sterven niet

NNa veertig jaar in Amerika te hebben gewoond, keert Hanna Simpson terug naar Nederland. Ze gaat op zoek naar haar familie, die ze nog nooit heeft gezien. Vooral haar neef en zijn gezin veroveren al snel een belangrijke plaats in haar leven. Samen met de twintigjarige dochter en naamgenote Hansje keert Hanna terug naar de plek waar ze veertig jaar geleden gelukkig was en krijgt ze de kans om haar geluk opnieuw te beleven.

Jos van Manen Pieters verwierf de grootste bekendheid met haar Tuinfluiter trilogie. Daarnaast heeft ze talloze andere mooie familieromans geschreven, waarin ze gevoelige onderwerpen niet schuwt.

ISBN 9789020534573 NUR344

www.uitgeverijzomerenkeuning.nl

9 789020 534573

Jos van Manen Pieters

Dromen sterven niet

Uitgeverij Zomer & Keuning

Dromen sterven niet 15-10_NBD 15-10-14 11:19 Pagina 3

HOOFDSTUK 1

De employé van het detectivebureau is nog jong, en kennelijkambi tieus.

De oude dame die hem ontboden heeft, blijft even stilstaanom hem te kunnen observeren, een moment slechts, dat ligttussen het ogenblik waarop ze de lift verlaat en het ogenblikwaarop ze zich in beweging zet om de ruime lounge van hethotel door te lopen teneinde zich bij hem te voegen.

Het is er stil op dit uur van de dag; de jongeman is – be-halve de onpersoonlijke figuur achter de balie – de enige aan-wezige.

Er is iets in zijn manier van wachten, schoon moeilijk te be-noemen, wat ongeduld verraadt.

De vrouw herkent dat ongeduld intuïtief, omdat ze zelf hetgrootste deel van haar lange leven op gelijke wijze wachtenddoorbracht. Geenszins passief, maar jagend naar een steedsveranderend doel, ongeduldig en onbevredigd, omdat wat be-reikt en veroverd werd altijd beneden de maat van haarslechts halfbewuste verwachtingen bleef.

Zij kijkt op het horloge dat haar blauwgeaderde pols sierten stelt vast, dat ze zich in strijd met haar gewoonten ten-minste tien minuten heeft verlaat.

‘Ik ben Mrs. Simpson,’ zegt ze tegen de blonde jongen, dieis gaan staan zodra hij haar opmerkte, ‘en ik mag aannemendat u de me neer Heldering bent die men beloofde mij te stu-ren.’

‘Inderdaad, mevrouw. Ik sta geheel tot uw beschikking.’Hanna Simpson beluistert met enig wantrouwen de ironi-

sche ondertoon in zijn stem en vraagt zich onwillekeurig afwat er mis geweest kan zijn met haar formulering. Staat het

5


deze knaap met zijn energiek voorkomen niet aan dat hijvooralsnog door een ander naar diens believen gestuurd kanworden?

Troost je, mijn jongen, denkt ze geamuseerd, iemand als jijzal gauw genoeg zelfstandig zijn.

De jongeman bevalt haar, niet het minst om de bedwongenlevensdrift die ze in hem raadt. In stilte vergelijkt ze hem meteen renpaard dat staat te trappelen om weg te komen, en hetspijt haar bijna dat ze hem geen interessanter opdracht ver-schaffen kan.

‘Well,’ zegt ze ten slotte, opnieuw een vluchtige blik op hethorloge werpend, ‘ik constateer dat u punctueler bent ge-weest dan ik. Gaat u weer zitten, en laten we ter zake ko -men.’

Ze laat dit verkapte excuus voor haar te-laat-komen verge-zeld gaan van een innemend glimlachje, dat haar verslaptemond op een verrassende manier verjongt. Dan keert ze zichhalf om en wenkt met een klein, bevelend gebaar de recepti-onist: ‘Kunt u ervoor zorgen dat wij hier koffie geserveerdkrijgen? Kunt u? Well, regelt u dat dan even.’

De jeugdige Heldering vermaakt zich inwendig met het Ne-derlands dat zijn opdrachtgeefster spreekt, een Nederlandswaarin ieder woord weliswaar op zijn plaats staat, maar datmet een typisch Amerikaans sausje is overgoten. Speciaal datsappige ‘well’ is een duidelijk visitekaartje.

Terwijl de koffie voor hen wordt neergezet, neemt hij haarheimelijk op: een kwieke oude vrouw, die ondanks haarkwiekheid iets zeer vermoeids in haar wezen heeft, alsof hetleven haar boven haar vermogen heeft voortgejaagd; gekleedmet een zekere bescheiden chic, maar naar zijn persoonlijkesmaak wat al te goed in de verf voor iemand van haar leef-tijd. Maar dat zal in Amerika, waar zij vandaan schijnt tekomen, wel tot de bon-ton behoren.

‘Ik heb een paar inlichtingen nodig,’ vertelt Mrs. Simpsonhem even later van achter haar koffie, ‘maar u behoeft nietoverdreven geheimzinnig te werk te gaan om die te verkrij-

6


gen; het gaat om een zaak die het daglicht heel goed verdra-gen kan. Ik zou er evengoed zelf op af kunnen gaan om teweten te komen wat ik weten wil, maar ik ben een oudevrouw, en ik wil mijn krachten sparen. Daarom heb ik mijmet uw bureau in verbinding gesteld. Ik zal u in een paarwoorden vertellen waar het om gaat.

Zevenenveertig jaar geleden verliet ik dit land, in onminmet mijn familie, en pas eergisteren ben ik er voor het eerstweer binnengekomen. Dat ik de taal na al die jaren nog re-delijk spreek, dank ik aan het feit dat ik in de Verenigde Sta-ten op verschillende plaatsen vriendschappelijke betrekkin-gen onderhield met Hollandse emigrantenfamilies. Maar datkan u nauwelijks interesseren.

Toen ik destijds vertrok, was mijn broer, Matthias Berger,afgezien van mijn vader en moeder, mijn enige familielid. Hijwas nog niet zo lang getrouwd met ene Lucie Boerma, en zehadden een zoontje van een jaar of twee.

Nadat mijn ouders overleden waren, heb ik geen enkelcontact meer gehad met mijn broer. Maar nu ik terug ben, wilik weten of hij en zijn vrouw nog in leven zijn, wat er vanhun zoon geworden is en of er later nog meer kinderen uithun huwelijk zijn geboren.

De jongen heette Hugo, Hugo Johannes, als ik mij wel her-inner. Het adres waarop ze destijds woonden heb ik voor uopgeschreven.

Ik ben van plan mijn familie, als ik die inderdaad mochtblijken te hebben, binnenkort op te zoeken, meneer Helde-ring.

Maar eerst wil ik hun omstandigheden kennen, zo grondigmogelijk, en iets van hun persoonlijkheid weten, om mijnhouding tegenover hen te kunnen bepalen. Denkt u dat u metdeze gegevens iets beginnen kunt?’

‘Dat moet niet zo moeilijk zijn,’ antwoordt de ander onbe-kommerd.

Hij kijkt even vluchtig de aantekeningen door die hij tij-dens haar verhaal maakte en stelt nog een enkele zakelijke

7


vraag over geboorteplaatsen en -data, om die gegevens aan tevullen.

Een paar dagen later zit hij opnieuw tegenover de oude dame,ditmaal om het rapport toe te lichten dat hij over zijn bevin-dingen schreef.

Na lezing van dat rapport heeft zij onverwijld het bureaugebeld en hem gevraagd de lunch met haar te gebruiken inhet restaurant van het hotel waar ze logeert. Enigszins verrastheeft hij de invitatie aangenomen.

Is dit een goed of een veeg teken? Moet hij dit etentje alseen bedankje zien of zal hij gekapitteld worden omdat Mrs.America niet tevreden is over de resultaten van zijn naspo-ringen?

Hij weet het niet, maar van nature optimistisch, besluit hijde dingen maar over zich heen te laten komen.

Wat Hanna Simpson betreft, zij betrapt zich erop dat hethaar oprecht plezier doet weer eens gezelschap te hebben tij-dens het eten, iemand met wie ze van gedachten kan wisse-len, na al die eenzame maaltijden aan veel te grote, veel telege tafels.

De gezonde eetlust van de jeugdige detective, die niet ouderdan vijfentwintig jaar kan zijn, maakt haar bijna afgunstig.Ze converseert wat over onbelangrijke aangelegenheden al-vorens tot de zaak te komen die haar bezighoudt, en WimHeldering, zich bewust van zijn positie, hoedt zich er welvoor zelf de koe bij de horens te vatten.

Op een gegeven moment echter verbaast zij hem met de opmerking: ‘U zou wel een kleinzoon van mij kunnen we-zen.’

‘Wat leeftijd aangaat, bedoelt u?’‘Dat ook. Maar u schijnt zo geladen. Met energie en le-

vensdrift, meen ik. Zo placht ik vroeger ook te zijn.’‘Zo bent u nóg, dunkt mij,’ zegt de ander openhartig.Weer maakt dat speciale glimlachje haar doorleefde gezicht

jaren jonger.

8


‘Thank you, boy,’ zegt ze simpelweg, zichzelf voor evenvergetend.

En nu durft de jongen tegenover haar het ineens wél te vra-gen: ‘Was u niet tevreden met mijn rapport, dat u mij terugliet komen, Mrs. Simpson?’

Zij knikt hem geruststellend toe.‘Dat rapport was wel goed; er stonden een heleboel gege-

vens in. Maar het was zo nuchter. Ik wil dat u er kleur aangeeft. Ik wil dat u me méér vertelt dan feiten. Hebt u ze meteigen ogen gezien: mijn neef Hugo, zijn vrouw, zijn twee jon-gens, zijn dochter? Haar ook? Ik wil alles van ze weten, ookuw persoonlijke indruk, juist uw persoonlijke indruk!’

Ze neemt de papieren uit haar handtas, een overbodig ge-baar, want ze wéét wat erop te lezen valt, al heeft ze zich dedata en adressen nog niet eigen gemaakt.

Matthias Berger, overleden dan en dan, begraven daar endaar, Lucia Berger-Boerma, sinds die en die datum wonend ineen verpleeginrichting, lijdend aan een ongeneeslijke ziekte,momenteel in een coma verkerend in het plaatselijke zieken-huis. Matthias en Lucie, respectievelijk dood en ten dode op-geschreven, niemand achterlatend dan die ene zoon.

Het heeft haar even geschokt, maar niet meer dan wanneerhet anderen betroffen had, anderen die eens, lang geleden,een onbelangrijk bijrolletje in haar leven speelden.

HANSJE BERGER, dát is de naam die haar uit het getyp-te rapport tegemoet is gesprongen, de naam die zij met driedikke ballpointstrepen heeft onderlijnd. Hansje, Hugo’s doch -ter, Matthias’ klein dochter, twintig jaren jong.

Het meisje dat háár naam draagt, haar troetelnaampje vaneens, bijna vergeten, dat duizend bitterzoete herinneringen inhaar heeft opgewoeld.

Het meisje dat, misschien, haar reis naar Europa zin zalgeven.

Gewend zichzelf in toom te houden, breidelt ze echter haarbrandende nieuwsgierigheid en vraagt eerst naar de anderen.

En Wim Heldering vertelt.

9


Hij zet de heer Hugo J. Berger ten voeten uit voor haarneer, hem in enkele rake zinnen typerend: hoofdvertegen-woordiger van een grote conservenfabriek, compleet met em-bonpoint en dure sigaar, de hoed achter op zijn dikke hoofdgeschoven.

Hij beschrijft in grote lijnen zijn huis: bankstel, kleurente-levisie, kamerbreed tapijt, autootje voor de deur – de entou-rage van de geslaagde, welvarende Nederlander.

Hij typeert mevrouw Justien Berger als een lief, hulp-vaardig mens, dat er uitziet of ze geen andere zorgen heeftdan een niet-aanwezige slanke lijn.

De echtgenoten schijnen in goede harmonie te leven, zowelmet elkaar als met hun omgeving.

De oudste zoon Mattieu, die in militaire dienst is, zoals zijin het rapport heeft kunnen lezen, schijnt een versierder tezijn, als Mrs. Simpson weet wat dat zeggen wil.

Desgevraagd legt hij het haar uit: haar achterneef brengtzijn vrije tijd bij voorkeur door met aardige meisjes, en datzonder al te serieuze bedoelingen. Hij heeft de roep een vlot-te vent te zijn, zij het een beetje over het paard getild. Eenpersoonlijke indruk kan hij in dit geval echter niet geven:Mattieu is het enige lid van de familie dat hij alleen van horenzeggen heeft leren kennen. De jongen was in het buitenlandtoen hij de omgeving onveilig maakte om zijn inlichtingen tevergaren, op militaire oefening in West-Duitsland om precieste zijn.

Wat de jongste zoon betreft, Freek, die is nog op de mid-delbare school, zoals zij inmiddels weet. Hij zit voor zijneindexamen en heeft daarom weinig tijd voor zijn hobbies,roeien en zeilen, waarin hij schijnt uit te blinken. Hij is eenechte sportjongen, fors en gespierd, met een aardig, open ge-zicht.

‘Wat het meisje betreft…’Hier onderbreekt Hanna Simpson het relaas van haar over-

buurman.‘Het meisje bewaren we nog even,’ zegt ze.

10


Ze voelt binnen in zich een sterke tweespalt tussen dedrang om te weten en de vrees in haar hooggespannen ver-wachtingen te worden teleurgesteld.

Maar wat verwacht zij dan, wat kán zij verwachten van ie-mand wier bestaan zij enkele uren tevoren nog niet bevroed-de?

Verward vraagt zij het zich af.Heeft zij zich in deze korte tijd reeds zózeer vastgebeten in

de gedachte dat dat onbekende naamgenootje op de een ofandere manier een nieuwe betekenis aan haar doelloos ge-worden leven zal kunnen geven? Dat zij in deze Hansje haareigen jeugd zal weerzien, maar anders, gaver, zonder de hin-dernissen die voor haar eenmaal de weg naar het geluk oponoverkomelijke wijze bemoeilijkten?

Het is Hanna Simpson vreemd te moede in deze ogenblik-ken.

De omstandigheden hebben haar gemaakt tot wat ze is: eenbijdehante, tamelijk dominerende vrouw, gewend de materi-ele dingen van het leven naar haar hand te zetten. Het schokthaar te onderkennen, dat diep in de energieke zakenvrouwook nog steeds die andere leeft met haar droom van geluk,kwetsbaar als een bevend eendagskuiken: het hunkerendekind dat nooit in haar gestorven is.

In een onzinnig zoeken naar uitstel spéélt zij zichzelf, deevenwichtige vrouw-van-de-wereld, en luistert bijna be-vreemd naar de eigen stem die met een bedriegelijke schijnvan welwillende belangstelling informeert: ‘Kunt u me eerstniet eens vertellen hoe u het klaarspeelt ongemerkt al ditsoort indrukken op te doen? Of is het inbreuk maken op eenambtsgeheim, u naar uw werkwijze te vragen?’

Wim Heldering lacht: ‘Eigenlijk wel.’‘Voor officiële gegevens hebben wij een goede entree op de

bureaus van de Burgerlijke Stand,’ praat hij dan, ‘dat levertweinig problemen op. Als je de weg weet, zijn er trouwensmeer kanalen om iets over mensen te weten te komen.

Wat het ongemerkt observeren betreft, tja, dat is een

11


kwestie van feeling; een subtiel mengsel van tact en brutali-teit.’

Hij haalt een beetje hulpeloos de schouders op. ‘Er zijngeen regels voor te geven. Iedere keer opnieuw moet je op jeeigen inspiratie afgaan. Als u het leuk vindt, wil ik wel eentipje van de sluier voor u oplichten en u vertellen hoe ik bij-voorbeeld mevrouw Berger te zien en te spreken gekregenheb.’

‘Ik luister,’ zegt Hanna Simpson.Hij krijgt er plezier in en grinnikt haar toe als een kwajon-

gen die een streek gaat opbiechten: ‘Toen ik eenmaal het hui-dige adres van de familie te pakken had, Nassauweg 38, benik in die straat met gezwinde spoed op zoek gegaan naarnummer 83, en heb de naam die daar op de deur stond ter-dege in mijn geheugen geprent. Dat was trouwens zo moeilijkniet. ‘De Beerenbroek’ heetten de ongelukkigen.’

Weer grinnikt hij.‘Vervolgens heb ik zonder blikken of blozen aangebeld bij

nummer 38 en aan mevrouw Berger, die mij opendeed, heb ikbeleefd gevraagd, met wat paperassen in mijn hand en metmijn meest argeloze intonatie en oogopslag, of daar mis-schien óók iemand woonde die De Beerenbroek heette.

‘Nee’, zei ze, ‘hier woont niemand anders dan wij, en wijheten Berger. Er wonen wel De Beerenbroeks hier schuin te-genover. Nou ja, wel érg schuin, hoor!’ en ze lachte hartelijk.‘Het is een van de laatste huizen van dat lange blok daar;kijkt u maar op de naambordjes.’

Ik bedankte haar en verzuimde niet, binnensmonds eenbeetje te mopperen op de collega die mij zogenaamd een ver-keerd huisnummer had doorgegeven, met het gevolg dat ikhaar voor niets had moeten lastigvallen.

Ondertussen had ik natuurlijk terdege mijn ogen de kostgegeven.

Ten slotte, alsof het mij tóen pas te binnen schoot, vroeg ikhaar of ze me misschien nog even kon uitleggen waar ik deZonne bloem laan kon vinden, omdat ik ook daar bij iemand

12


wezen moest, en totaal onbekend was in haar woonplaats.Ik had die laan van tevoren op een kaart uitgezocht, er wel

voor zorgend dat het niet al te gemakkelijk uit te leggen viel.En mijn opzet lukte boven verwachting, want de vrouw –

ik zei u al dat ze aardig was – bedacht, nadat ze zich hope-loos in haar eigen explicaties had verward, dat er nog eenplattegrond van de stad in huis moest zijn. Als ik even binnenwilde komen, zou ze me daarop met plezier aanwijzen welkeweg ik moest nemen.

Ik belichtte natuurlijk prompt mijn overgrote bescheiden-heid, door er vurig tegen te protesteren dat zij zo veel moeitezou doen, maar even later stond ik dan toch in de kamer dieik u al eerder in grote lijnen beschreef. En terwijl mevrouwBerger eerst de plattegrond en daarna de Zonnebloemlaanopzocht, bekeek ik tersluiks de portretten van haar drie kin-deren, die in gelid op de schoorsteenmantel stonden.

Ja, ik vond haar werkelijk een alleraardigste vrouw, Mrs.Simpson. Zij is de enige die ik in het hol van de leeuw op-zocht, omdat ik dan meteen in de gelegenheid was u dat holte beschrijven, als u me deze beeldspraak toestaat.

De anderen ben ik buitenshuis – zogenaamd toevallig –tegen het lijf gelopen. Het meisje bijvoorbeeld…’

‘Als ze elkaar toevallig over die ontmoetingen verteld heb-ben, zal uw signalement nu wel verdacht geworden zijn bij defamilie,’ onderbreekt de oude dame hem opnieuw, ‘of werktu met valse baarden en snorren?’

Weer lacht de jonge Heldering.‘Ook daarvoor deinzen wij niet terug als het nodig is, me-

vrouw.’Zij kijkt in zijn vergenoegde tronie en hij irriteert haar

plotseling mateloos, eigenlijk om geen andere reden dandeze, dat hij jong is en vol zelfvertrouwen en nog een levenvóór zich heeft, terwijl zij – moe van innerlijke onzekerheid –zelfs twijfelen moet of de aalmoes die zij nog van het levenverlangt, haar wel gegund zal zijn.

In een onberedeneerde behoefte tot kwetsen misprijst ze

13


opeens zijn beroep: ‘En toch is het welbeschouwd een misse-lijk baantje, privédetective,’ poneert ze met een smalende on-dertoon in haar stem. ‘Altijd onder valse voorwendsels jeneus in andermans zaken te steken.’

De ogen van de ander verwijden zich even in verwonde-ring, vóór hij terugslaat.

‘Inderdaad mevrouw,’ beaamt hij vlak, ‘maar zolang zichcliënten melden die het van hen verlangen, zullen er mensengevonden worden die dit werk blijven doen.’

Secondenlang dagen hun blikken elkaar uit voor Hannazover is dat ze ertoe komen kan bakzeil te halen.

‘U hebt gelijk,’ capituleert ze ten slotte, ‘ik had niet hetrecht dat te zeggen, na eerst geprofiteerd te hebben van deanimo waarmee u uw werk verricht. Ik hoop dat u een oudevrouw een vlaag van onredelijke kribbigheid niet zult aanre-kenen. Want ik blijf graag nog even goede maatjes met u.’

De jonge man tegenover haar merkt nu eerst op hoe bleekzij gaandeweg geworden is onder haar make-up, die meer enmeer op een masker begint te lijken.

Hij beseft dat dit gesprek over haar familie in wezen veelmeer voor de oude vrouw betekenen moet dan zij wil latenvoorkomen, en dat zij zich slechts tot een vlotte conversatie-toon heeft opgeschroefd om te verhullen hoezeer zij emotio-neel bij het onderwerp betrokken is.

Even nijpt er iets van deernis om zijn hart als hij de tweeblauwgeaderde handjes ziet, nog het meest lijkend op deklauwtjes van een verkleumde vogel, die zij met onbewustekrampachtigheid om de tafelrand geklemd houdt.

‘Ik heb een heleboel fouten, Mrs. Simpson,’ zegt hij einde-lijk, ‘maar haatdragend ben ik niet.’

Ze glimlacht verstrooid en reikt hem verzoenend een vandie kleine, meelijwekkende handen.

‘Dat doet me plezier, meneer Heldering,’ zegt ze, van ver-der uitstel afziend, ‘en dan nu Hansje Berger, mijn naamge-note…’

14


HOOFDSTUK 2

Justien Berger maakt zich ongerust over haar dochter. Hans-je heeft geen plezier meer in haar leven sinds die teleurstellingvan vorig jaar, denkt ze voor de zoveelste maal; wat móetenwe toch met haar? Hugo had ongelijk toen hij haar deze cur-sus opdrong, maar aan de andere kant: het kind wist zelfgeen enkel redelijk alternatief aan te dragen, en ze moest tochwat?

De moeder gaat de kamer van het meisje binnen om iets inhaar kast te bergen. Ze kijkt naar de wanorde die er heerst.

Hansje is altijd met drie, vier dingen tegelijk bezig enstrooit daarbij haar attributen met achteloze zwier om zichheen.

Automatisch raapt Justien een handwerk van de grond, enterwijl ze de teer-gele wol behoedzaam op het bolletje windt,bekijkt ze het piepkleine kledingstukje dat Hansje maaktvoor het kindje van een vriendin.

Ze herinnert zich dat haar moeder vroeger zoiets besmette-lijks altijd weglegde in een witte doek, maar bij Hansje zwerfthet over de vloer.

Het is waarachtig geen wonder dat ze die dreun op haarhoofd kreeg, de vorige zomer, overlegt ze; als het erop aan-komt, heeft ze het aan zichzelf te wijten. Maar toch was zealtijd zo’n lief, spontaan kind.

Ze verdient beter – haar fouten en gebreken ten spijt – daneen beroep te moeten leren dat haar tegenstaat.

In gedachten verloren beleeft ze weer hoe Hansje, vers vande middelbare school, aan haar verpleegstersopleiding begon,vol van een enthousiasme dat allengs bekoelde toen er stand-jes begonnen te vallen, conflicten met hoofdzusters geen zeld-

15


zaamheid meer waren, toen er berispingen werden uitgedeeldom blijken van onnauwkeurigheid, die niet getolereerd kon-den worden.

De patiënten mochten Hansje graag, en zíj waren het dieervoor zorgden dat zij ondanks alles aardigheid bleef houdenin haar werkkring.

Maar na dat eerste jaar had de leiding van het ziekenhuishaar zonder omhaal van woorden geadviseerd van een voort-zetting van haar opleiding af te zien. Ze was ongeschikt ge-bleken voor het veel ei sende beroep van verpleegster omdat zeniet secuur was en totaal geen systeem had in haar werk, ge-breken die door ijver en toewijding niet vielen goed te maken.

Het was hard aangekomen bij Hansje.Haar hele kindertijd had ze de loopbaan van verpleegster

als een vastomlijnd doel voor ogen gehad, en toen deze koudedouche.

Beledigd, beschaamd en ongelukkig als ze was, had ze ca-tegorisch geweigerd er met iemand over te praten. Wekenlangging ze nukkig, stil en in zichzelf gekeerd door het huis.

Tot Huug haar kort en goed had meegedeeld dat hij het opprijs zou stellen als ze na de vakantie een cursus voor secre-taresse zou gaan volgen, omdat het hoog tijd voor haar werdom weer aan de slag te gaan.

‘Maar ik wíl helemaal niet naar een kantoor!’ had ze op-standig gereageerd, de ogen donker van tegenzin, ‘dan wordik nog liever verkoopster of zoiets.’

‘Daar is geen sprake van!’ had Hugo getoornd, ‘denk je datwe je dáárvoor het lyceum hebben laten aflopen? Je hebteerst je eigen keus mogen volgen en gedaan wat je zelf wilde,maar dat is je bij de handen afgebroken, en niet door ónzeschuld; we hebben je vaak genoeg gewaarschuwd voor jeslordigheid!’

‘Maar ik wíl niet naar een kantoor!’‘Jij doet wat ik je zeg, zeker zolang je in mijn huis woont

en ik in je onderhoud voorzie.’‘Als u zó praat, woon ik hier geen dag langer dan nodig is!’

16


Hansje was woedend bij hem vandaan gelopen en evenlater had ze bij haar moeder haar nood geklaagd.

‘Ik wou dat ik op kamers kon gaan wonen,’ zei ze heftig,‘en liever vandaag dan morgen! Dat autoritaire gedrag vanpa, bah, ik spuug erop!’

‘Het is voor hem ook een teleurstelling geweest, kind, dathet misliep met je opleiding. Hij wil zo graag trots op julliezijn!’

‘Om zijn eigen ijdelheid te strelen, ja. En nu moet ik strakscarrière gaan maken op zo’n bloedeloos kantoor. Waaromgunt hij me niet de tijd om iets te bedenken wat ik wél leukvind?’

‘Probéér het nu maar,’ had Justien gesust, zoals ze in haarnooit verslappende zorg om Hugo’s bloeddruk altijd álle ru-zietjes en misverstanden probeerde te sussen. ‘Het is immersnooit weg wat je daar leert. Bovendien, als je volgend jaareen goed salaris kunt verdienen, heb je veel meer kans omzelfstandig te worden en op kamers te gaan wonen dan wan-neer je nu uit balsturigheid een of ander slecht betaald baan-tje neemt waarvan je jezelf onmogelijk kunt bedruipen.’

Het was een logica waar Hansje geen verweer tegen had.Tenslotte heeft zij zich geschikt.Al meer dan een halfjaar gaat ze iedere dag met de tram

naar het instituut aan de andere kant van de stad, waar de se-cretaresse-cursus gegeven wordt. Ze leert typen, stenografe-ren en handelscorrespondentie in diverse moderne talen,maar er is niets waarin ze uitblinkt, en bij haar cursusge-nootjes vindt ze kennelijk geen aansluiting. Ze sloft maarzo’n beetje de dagen en de weken door, zonder enige ani mo,en sluit zich bij voorkeur urenlang op in haar kamer, om daar– vaak op onbeholpen wijze – haar creativiteit uit te levenmet lapjes, wol, klei en tekenstift, en uitentreuren haar favo-riete platen te draaien.

Een enkele maal is er echter een korte periode, een week-end, een dag, een avond, waarop de oude spontane Hansjeweer even doorbreekt.

17


Dan herademt de moeder, die zelf van nature vrolijk is enweinig zwaartillend, en die het liefst voor alle donkere wol-ken aan haar gezichtseinder de ogen zou dichtknijpen.

Staande in die rommelige, met zonlicht volgestroomdekamer, verliest zij zich geheel in haar gedachten over Hansje,onkundig van het feit dat haar dochter juist nu een van diezeldzame oplevingen heeft, maar veel bewuster dan voor-heen, en dat zij blijer en veerkrachtiger de weg naar de tram-halte loopt dan ze sinds maanden heeft gedaan.

Naar buiten stappend na een haastig genuttigd ontbijtheeft ze opeens de lente geproefd in de lucht. Ze stond abruptstil met de morgenzon recht in haar opgeheven gezicht, enmet het bevrijdende gevoel of ergens tussen haar en de hori-zon een donker scherm werd opgetrokken.

Ze heeft haar lichaam gestrekt en diep ademgehaald, zichplotseling met verwonderde blijdschap realiserend dat inhaar bestaan niets bedorven was wat niet via eigen wil eninzet op de een of andere manier te herstellen viel; dat een oftwee verloren jaren (en waren ze wel verloren?) maar zo wei-nig uitmaakten op haar leeftijd, en dat er nog tal van wegenvoor haar moesten openliggen, als zij er maar naar wilde zoe-ken. Nu loopt ze de bekende straten door en bekijkt terloopshet eigen silhouet in een etalageruit.

Daar gaat Hansje Berger, denkt ze verbaasd en spotziek,die tut die de hele winter heeft lopen slaapwandelen – zóu jehaar niet…?

Eenmaal in de garderobe van het instituut kijkt ze met ont-wende aandacht naar haar spiegelbeeld. Ze ziet een meisjevan dertien-in-een-dozijn, met sluik donkerblond haar datjuist tot op haar schouders valt, met gangbare grijsblauweogen en een tamelijk bleke huid. Alleen haar mond is aardig,tenminste wanneer ze zich amuseert, zoals nu, want haar lip-pen stulpen zich dan als vanzelf in een licht-spottende, watgeheimzinnige glimlach.

Ze herinnert zich hoe haar eens gezegd werd dat die ver-rassende manier van glimlachen haar van een doodgewoon

18


meisje ineens tot een persoonlijkheid maakte.Maar wanneer lacht ze eigenlijk nog? Niet al te dikwijls.Ze beseft geërgerd dat ze haar wapens heeft laten roesten,

en tijdens de lessen dwaalt haar aandacht meermalen wegnaar de klemmende vraag wat ze met haar nieuwverworveninzicht kan uitrichten. Het is duidelijk dat de wissels ómmoeten, maar het duurt nog dagen voor zij het er met zich-zelf over eens is op welke wijze dat gebeuren kan, en of zewerkelijk bereid en in staat is de vereiste inspanning daar-voor op te brengen. Toch voelt ze zich, alleen al door haarpositievere benadering van de dingen, een ander mens.

Op een van deze dagen gaat ze in de middagpauze een kopkoffie drinken in het cafeetje schuin tegenover het instituut,het gebruikelijke toevluchtsoord voor de cursisten tijdenshun vrije uren.

Ze heeft nog wat aan haar huiswerk te doen en steekt destraat over met een leerboek in haar hand, een vinger tussende bladzijden geklemd op de plaats waar ze gebleven is.

Over haar schouder, aan een lange, leren band, hangt ach-teloos haar tas, de klep open, zodat de blonde jongen die vlakachter haar de deur van het café binnenschuift, de inhoudervan als het ware voor het grijpen heeft.

Hij tikt haar dan ook kameraadschappelijk op de vingers.‘Dichtdoen, meisje,’ waarschuwt hij, ‘je vráágt zo om dief-

stal.’Hansje kleurt.‘Bedankt voor de tip,’ zegt ze verward, op het gevoel af de

klep van de tas dichtslaand, omdat haar ogen tegen wil endank worden vastgehouden door de onderzoekende blik vandie vreemde.

‘Weet je nu wel zeker dat ik je portemonnee inmiddels nietin mijn zak heb?’ informeert hij plagend.

Zij kleurt nog iets dieper.‘Nee,’ bekent ze, ‘maar ik betwijfel of je in dat geval de

aandacht op je zou hebben gevestigd door met goede raad testrooien. Ik waag het er dus maar op.’

19


Ze trekt een stoel onder een tafeltje vandaan, neemt haarvinger uit het boek en legt het open neer; dan laat ze de tasvan haar schouder glijden.

De ander neemt de stoel tegenover de hare en vraagt: ‘Magik?’

‘Waarom níet?’ doet Hansje onverschillig, ‘maar verwachtgeen conversatie: ik moet nog leren.’

‘Misschien kan ik je overhoren,’ oppert hij.Zij lacht een klein, spottend glimlachje: ‘Hè ja!’Wim Heldering, die er al gauw achter was dat het meisje

dat hij zocht lessen volgde aan een bekend onderwijsinsti-tuut, heeft de deur van het bewuste gebouw al geruime tijd inde gaten gehouden voor zij naar buiten stapte. Diverse meis-jes heeft hij laten lopen zonder ze een tweede blik waardig tekeuren, om ten slotte dit meisje te volgen.

Hij meende haar herkend te hebben van de foto op haarmoeders schoorsteenmantel, maar dat speciale, charmant-spottende trekje om haar mond overtuigt hem nu wel geheelvan haar juiste identiteit, omdat het hem op verbluffendewijze herinnert aan de opmerkelijke glimlach van de oudeMrs. Simpson. Het kan niet anders: die twee moeten familiezijn. Het zal zijn opdrachtgeefster ongetwijfeld plezier doenvan hem te horen dat haar achternichtje althans één ding methaar gemeen heeft.

Hansje heeft koffie besteld en hij volgt haar voorbeeld.Hij ziet toe hoe ze met een ontstemd gezicht in haar kopje

roert, en ondanks het feit dat ze bij voorbaat een gesprekheeft afgewezen, waagt hij het te vragen: ‘Een beetje boos?Toch niet op mij?’

Hansje, die zich heimelijk ergerde omdat zelfs een wild-vreemde haar op een slordigheid betrappen moest – en nogwel nu zij juist begonnen was zichzelf in dit opzicht met straf-fe hand op te voeden – slaat langzaam haar ogen naar hemop en ontkent wat stroef: ‘Op jou? Welnee. Ik ken je nieteens.’

Ze kijkt weer in haar boek, maar hij haakt nog niet af.

20


‘Ik ken jou ook niet, maar toch kom je me verschrikkelijkbekend voor. Ik vraag me af: woon je soms op de Nassau-weg?’

‘Inderdaad. Ben je in die buurt bekend?’‘Nee, dat niet. Maar iemand was mij daar van de week be-

hulpzaam bij het vinden van een adres, een mevrouw Berger,en ik moet me al sterk vergissen als het niet jouw foto was diebij haar in de huiskamer stond.’

‘Mijn moeder! Als dat niet toevallig is!’ stelt Hansje vast.‘Je moet anders een uitstekend geheugen voor gezichten

hebben,’ voegt ze eraan toe, weer met dat even-spottendeglimlachje.

‘Dat moet ik zeker,’ erkent hij, ‘het is zelfs een absolutevoorwaarde in mijn beroep.’

‘Wat doe je dan wel?’‘Ik werk op een detectivebureau.’Er springt nu iets van echte belangstelling in haar blik.‘Dat lijkt me interessant werk,’ zegt ze, en schertsender-

wijs: ‘Als je bijgeval over enkele maanden een secretaressenodig mocht hebben…’

Hij pakt het boek over de secretariaatspraktijk dat voorhaar ligt en kijkt naar de titel op de band.

‘Je bent aangenomen,’ zegt hij met veel aplomb, en nu la-chen ze allebei voluit. ‘Zeg dat vooral niet te vlug,’ bezweertHansje, ‘ik ben er namelijk nog helemaal niet van overtuigdof ik wel slagen zal.’

‘Doe je die cursus niet met plezier?’ peilt hij, en als ze ont-kennend het hoofd schudt. ‘Maar waarom volg je hem dan?’

Er is gaandeweg wel zo veel vertrouwelijkheid tussen hengegroeid, dat zij eerlijk bekent: ‘Pressie van pa. Ik ben verle-den jaar mislukt als leerling-verpleegster, weet je. Gebrek aanaccuratesse, zeiden ze, en ze hadden gelijk. Daarom keek ikstraks ook boos, omdat ik wéér eens op een slordigheid be-trapt moest worden, terwijl ik juist besloten had mijn levente beteren.’

‘Ik zal het aan niemand vertellen,’ belooft hij. ‘Hand erop.

21


Wil je een sigaret?’‘Welja.’Terwijl ze roken en hun koffie drinken, kijkt Hansje weer

in haar boek, maar slechts met een half oog, want ze zietkans tegelijkertijd te registreren dat de jongeman met wie zeop zulk een ongedwongen manier in contact kwam een roest-bruin cordpak draagt met een zwarte coltrui, en dat hij deblauwste ogen heeft die ze ooit bij een volwassene zag.

Als ze merkt dat hij ook haar observeert, maar openlijker,wordt ze opnieuw verlegen en wat abrupt staat ze op.

‘Nou, Sherlock Holmes,’ zegt ze, zich opschroevend tot eenzekere bravour, ‘ik moet weer eens gaan. Bedankt voor de si-garet en je gezelschap.’

Ook Wim Heldering komt overeind.‘Waarom noem je me zo?’ vorst hij.‘Dat ligt toch nogal voor de hand,’ zegt ze rap, ‘omdat ik

wél je beroep, maar niet je naam ken.’‘Ik heet Wim,’ onthult hij.Hansje trekt even haar neus op.‘Ik vind Sherlock veel leuker,’ plaagt zij op haar beurt, en

over haar schouder, de deurknop al in haar hand: ‘Je houdtdat baantje dus echt wel voor me open tot ik afgestudeerdben, hè?’

‘Je hebt dat toch niet serieus genomen?’ schrikt hij. ‘Tussenons gezegd, Hansje, ik ben nog lang niet in een positie om opmijn eigen houtje personeel te kunnen aannemen.’

Om deze trouwhartige eerlijkheid mag zij hem opeens ont-zettend graag. Maar dan dringt het met een schokje tot haardoor, dat hij haar bij haar roepnaam genoemd heeft. Zevraagt zich af hoe hij die te weten kwam.

Wantrouwend kijkt ze naar hem op; hij is een stuk groterdan zij.

‘Je zei Hansje,’ zegt ze beschuldigend. ‘Weten detectivesálles?’

Hij beseft zijn mond voorbijgepraat te hebben, maar hijheeft voldoende savoir-vivre om zich eruit te redden.

22


‘Bijna alles,’ bevestigt hij met een uitgestreken gezicht, zichintussen herinnerend dat hij ergens – waar ook weer? –vluchtig haar naam moet hebben gelezen, hoewel hij toen viazijn nasporingen allang wist dat ze Hansje genoemd werd.Juist op tijd valt het hem in, en hij vervolgt met een schijnvan achteloosheid: ‘Maar sommige dingen lezen ze gewoonop de binnenklep van iemands schoudertas.’

‘O, verroest!’ wenst Hansje spontaan. ‘Jij bent me veel teuitgekookt! Ik ga!’

Ze sluit vlug de deur achter zich en steekt op een holletjede straat over.

Pas op de stoep van het instituut kijkt ze even achterom enziet in een flits zijn opgestoken hand achter een van de ramenvan het café.

Eenmaal in de lesruimte, slaat ze de klep van haar tas openen kijkt lang en met groeiende verwondering neer op de let-ters die ze daar zelf eenmaal intekende en die ze sinds langniet meer met bewuste blikken bekeek.

Ze bezorgen haar een vreemde sensatie.Want behalve haar achternaam staat er niets te lezen dan

haar initialen, de twee J’s van Johanna en Justine, haar beidevoornamen.

Géén Hansje, nergens, al zou ze de tas binnenstebuitenkeren. Het blijft een raadsel voor haar, een levensgroot vraag-teken in haar brein, waar haar gedachten de eerstvolgendeachtenveertig uren met geen mogelijkheid omheen schijnen tekunnen.

23


JOS VAN MANENPIETERS

Dromensterven niet

FAMILIEROMAN

JOS VA

N M

AN

EN PIETERS

Drom

en sterven niet

NNa veertig jaar in Amerika te hebben gewoond, keert Hanna Simpson terug naar Nederland. Ze gaat op zoek naar haar familie, die ze nog nooit heeft gezien. Vooral haar neef en zijn gezin veroveren al snel een belangrijke plaats in haar leven. Samen met de twintigjarige dochter en naamgenote Hansje keert Hanna terug naar de plek waar ze veertig jaar geleden gelukkig was en krijgt ze de kans om haar geluk opnieuw te beleven.

Jos van Manen Pieters verwierf de grootste bekendheid met haar Tuinfluiter trilogie. Daarnaast heeft ze talloze andere mooie familieromans geschreven, waarin ze gevoelige onderwerpen niet schuwt.

ISBN 9789020534573 NUR344

www.uitgeverijzomerenkeuning.nl

9 789020 534573

JOS VAN MANEN PIETERS - cbonline.boekhuis.nl

Documents

Transcript of JOS VAN MANEN PIETERS - cbonline.boekhuis.nl