Onderzoekslijn Cultuureducatie

Steunpunt Cultuur (2012-2016)

Sofie Beunen, Dries Vanherwegen, Jessy Siongers & John Lievens

Vakgroep Sociologie – Onderzoeksgroep CuDOS - UGent

Een overzicht van bevindingen uit bevolkings- en scholenonderzoek 2004-2014

Dries Vanherwegen, Jessy Siongers & John Lievens

Vakgroep sociologie – Onderzoeksgroep CuDOS - UGent

Cultuureducatie

2

10u00 Inleiding

10u10 Belangrijkste resultaten van het onderzoek

11u10 Zelf aan de slag met de data. Een korte introductie op de webtool

11u20 Koffiepauze

11u40 Cultuur beleven. Hoe jongeren cultuurparticipatie ervaren en hoe scholen kunnen sleutelen aan cultuurperceptie- en beleving. Jessy Siongers

12u00 Geen zwart-wit verhaal. Etnische diversiteit in cultuurparticipatie en –educatie Sofie Beunen

12u30 Lunch

PROGRAMMA

3

• Samenwerking tussen Steunpunt Cultuur en Jeugdonderzoeksplatform

• Steekproef van secundaire scholen en klassen (n=98)

• Representatieve Vlaamse steekproef (67 scholen)

• Extra steekproef in Antwerpen, Gent & Brussel (31 scholen)

• Meetinstrumenten

• Schriftelijke enquête in de klas bij leerlingen

• Schriftelijke vragenlijst ouders

• Online vragenlijst leerkrachten

• Online vragenlijst directie

SCHOLENONDERZOEK 2013

4

Eerste deel (onderzoekslijn cultuureducatie) – totaal:

Vlaamse steekproef:

ONDERZOEK NAAR CULTUURPARTICIPATIE EN –EDUCATIE BIJ JONGEREN

5

Scholen Leerlingen Leraren Ouders

84 5086 1098 2002

Scholen Leerlingen Leraren

67 4029 877

Cultureel leren Vrije tijd School Cultuureducatie

Formeel DKO Lessen MO, PO, …

Minder formeel

Lessen gevolgd in

verenigingen, clubs, …

Workshops georganiseerd

op school

culturele uitstappen

Non-formeel

Extra-curriculaire

activiteiten op school, …

Cultuursocialisatie

Cultureel klimaat thuis,

invloeden van peers en

ouders, …

Cultureel klimaat op school

(bv. culturele interesse en

participatie van

leerkrachten)

Cultuurparticipatie

CULTUURPARTICIPATIE IN DE VRIJE TIJD

7

1:53

2:16

2:54 2:54

1:50

2:04

2:32 2:31

0:44

1:00

1:30 1:24

0:10 0:19

0:24 0:14

0:00

0:28

0:57

1:26

1:55

2:24

2:52

3:21

ma-di-do Woe-vrij zat zon

TV kijken Sociale media Gamen Culturele vereniging

1:56

2:20

2:59 2:59

1:58

2:13

2:44 2:43

1:16

1:43

2:34 2:24

0:37

1:04

1:22

0:50

0:00

0:28

0:57

1:26

1:55

2:24

2:52

3:21

ma-di-do Woe-vrij zat zon

TV kijken Sociale media Gamen Culturele vereniging

Al le jo n ge ren En ke l jo n geren d ie ac t iv i te i t d oen

TIJDSBESTEDING JONGEREN

8%

12%

11%

14%

13%

19%

5%

10%

14%

14%

41%

68%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Klassiek concert

Literair evenement

Ballet of dansvoorstelling

Groot cultureel evenement

Comedy

Theater, toneel

Dance-event

Bezienswaardige gebouwen, monumenten, …

Museum, tentoonstelling, galerij

Concert populaire muziek

Muziekfestival (laatste jaar)

Bibliotheek

Bioscoop

1 keer Meer dan eens

RECEPTIEVE CULTUURPARTICIPATIE VRIJE TIJD % Leerlingen dat voorbije zes maanden culturele activiteit

gedaan heeft

7,9

9,1

15,7

15,8

16,1

16,2

20,3

21,4

22,5

22,9

Elektronische muziek

toneel, theater

Schrijven

Dansen zoals jazzballet, moderne dans,…

urban dance (bv. hip hop, breakdance, …

fotografie

Muziekinstrument bespelen

tekenen, schilderen of beeldende kunst

Zingen

audiovisuele kunsten (film, video,…

AMATEURKUNSTBEOEFENING % leerlingen dat de voorbije zes maanden activiteit gedaan heeft op vlak van …

10

63,7% heeft de voorbije zes maanden minstens één creatieve hobby beoefend

23,2

41,4

20,4

18,6

17

24

24,5

19,2

13,2

10,8

40,4

15,3

36

32,1

14,7

29,5

28,7

13,9

18,3

9,1

15,5

21,1

17

22,6

38,4

14,6

13,2

32,7

18,1

15,6

20,9

22,2

26,6

26,7

28,4

31,9

33,5

34,2

50,4

64,5

Fotografie (n=615)

Toneel, theater (n=350)

Audiovisuele kunsten (n=881)

Tekenen, schilderen of beeldende kunst…

Urban dance (n=619)

Elektronische muziek (n=303)

Schrijven (n=587)

Klassieke dansvormen (n=603)

Muziekinstrument bespelen (n=774)

Zingen (n=858)

uitzonderlijk maandelijks tot meermaals per maand wekelijks meermaals per week

FREQUENTIE VAN BEOEFENEN PER DISCIPLINE (ENKEL BEOEFENAARS)

11

72,3%

63,9%

77,8%

54,1%

5,7%

17,7%

23,6%

15,0%

29,7%

19,6%

10,1%

12,6%

7,2%

16,2%

74,7%

Ik voel me dikwijls alleen in mijn vrije tijd

Heel vaak zit ik maar wat niets te doen in mijnvrije tijd

Ik vind het moeilijk om me te amuseren in mijnvrije tijd

Vaak weet ik niet wat doen in in mijn vrije tijd

In mijn vrije tijd vliegt de tijd voorbij

(Helemaal) niet akkoord Tussen beide (Helemaal) akkoord

VERVELING?

12

• Verschillen naargelang:

• Onderwijsvorm waarin men zit

• Geslacht

• Etniciteit

• …

• Verschillen in:

• Receptieve participatie

• Actieve participatie

• Verveling

SOCIALE ONGELIJKHEID IN VRIJETIJDSPARTICIPATIE

13

14

Receptieve cultuurparticipatie vrije tijd: % Leerlingen dat voorbije zes maanden culturele activiteit gedaan heeft

35,3%

34,4%

16,7%

12,5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%Comedy

Museum

Ballet-ofdansvoorstelling

Erfgoed

Theater, toneel

Klassiek concertNiet-klassiek concert

Bibliotheek

Cultureel event

Literair evenement

Muziekfestival

A-stroom B-stroom ASO TSO BSO

15

Amateurkunstbeoefening: % Leerlingen dat voorbije zes maanden culturele activiteit gedaan heeft

26%

27%

16% 9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Jazzballet, moderneof klassieke dans

Urban dance

Fotografie

Film, video,multimedia of

computerkunst

Toneel, theater

beeldende kunst

Zingen

Muziekinstrumentbespelen

Elektronische muziek

Schrijven

A-stroom

B-stroom

ASO

BSO

TSO

VERVELING NAAR ONDERWIJSVORM

16

17,4%

29,9%

16,6%

26,6%

3,0%

10,4%

3,9%

10,3%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Mijn vrije tijd gaat maar niet voorbij

Ik weet vaak niet wat doen in mijn vrije tijd

Ik vind het moeilijk me te amuseren

Heel vaak zit ik maar wat niets te doen

BSO TSO ASO B-stroom A-stroom

BUITENSCHOOLSE CULTUUREDUCATIE

17

CULTUUREDUCATIE: OOIT BUITENSCHOOLS LES GEVOLGD IN … (%)

1,9%

2,3%

2,7%

2,9%

3,9%

6,9%

8,4%

8,8%

13,4%

19,0%

20,5%

28,8%

Elektronische muziek

Graffiti

Schrijven

Fotografie

Film, video, multimedia

Toneel, theater

Woordkunst, dictie

Populaire muziek

Klassieke muziek

Klassieke dans

Urban dance

Tekenen, schilderen, beeldende kunst

55,4% heeft ooit buitenschoolse cultuureducatie gevolgd

11,6

15,6

20,3

21,1

25,8

28

28,3

37

54,3

55,5

38,4

41,9

54,2

45,1

49,3

52,4

50,9

35,2

36,6

36,8

49,9

42,5

25,4

33,8

24,9

19,6

20,8

27,7

9,2

7,7

klassieke muziek

dansen zoals jazzballet, moderne dans, klassieke…

woordkunst, dictie

urban dance (bv. hip hop, breakdance, r&b, …)

pop-rock-jazz muziek

tekenen, schilderen of beeldende kunst

toneel, theater

schrijven (bloggen, poëzie, verhalen, …

fotografie

film, video, multimedia of computerkunst…

max. 1 jaar 2 tot 4 jaar 5 jaar of meer

AANTAL JAREN EDUCATIE GEVOLGD NAAR DISCIPLINE (ENKEL RESPONDENTEN DIE HET OOIT VOLGDEN)

22,7%

16,2% 16,1%

8,5%

4,7% 5,1%

7,6%

3,2%

Beeldende kunst Dans Muziek Woord

ooit op het moment van de bevraging

% JONGEREN DAT LES VOLGDE/VOLGT IN DKO

20

73,2

5,9

25,1 21,3

7,5 0

20

40

60

80

100DKO

privé-lk

verenigingCC, MC

JH, JC

ooit nu

BUITENSCHOOLSE CULTUUREDUCATIE NAARGELANG AANBIEDER (enkel

beoefenaars)

21

Beeldende kunst

53,4

9,2

65,6

17,7

6,3

21,1

DKO

privé-lk

verenigingCC, MC

JH, JC

klassieke dans

89,6

32,8

20,1 24,5

3,7

35,9

DKO

privé-lk

verenigingCC, MC

JH, JC

klassieke muziek

41,8

8

71,9

13,4

7

24,1

DKO

privé-lk

verenigingCC, MC

JH, JC

populaire dans

71,2

36,4

17,3 22,2

4,2

35,9

DKO

privé-lk

verenigingCC, MC

JH, JC

Pop, rock & jazz muziek

13,2

45,1

15,7

51,4

0

10

20

30

40

50

60

nooit vroeger nooit vroeger

DKO_klassieke muziek DKO_pop,rock, jazz

MUZIEKINSTRUMENT BESPELEN NAARGELANG OOIT DKO GEVOLGD

23

6,1

19,3

6,1

27

0

5

10

15

20

25

30

nooit vroeger nooit vroeger

DKO_woordkunst,dictie DKO_theater, drama

THEATER NAARGELANG OOIT DKO GEVOLGD

24

5,0%

19,0%

4,6%

6,0%

2,1%

4,1% 5,1% 4,9% 5,3%

17,2%

3,0%

5,6%

2,3%

6,8%

2,3%

3,8%

0,3%

2,9% 2,1% 2,0%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

DKO woord DKO muziek DKO dans DKO beeldendekunst

A-stroom

B-stroom

ASO-KSO

TSO

BSO

% VAN DE JONGE AMATEURKUNSTENAARS DIE CREATIEVE HOBBY IN HET DKO BEOEFENT NAARGELANG ONDERWIJSVORM (HUIDIGE DEELNAME)

25

59,7%

26,9%

48,3%

24,1% 29,4%

43,3%

53,8% 57,8%

66,7% 62,5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

a-stroom b-stroom ASO-KSO BSO TSO

formele kunst-opleiding vereniging vrienden alleen

MUZIEKINSTRUMENT BESPELEN NAAR VERBAND EN ONDERWIJSVORM (ENKEL

MUZIKANTEN)

26

12,7%

21,6%

24,3%

26,9%

38,7%

42,5%

63,5%

83,5%

Ik tracht mij zo weinig mogelijk te moeien met hetvrijetijdsleven van mijn kind(eren)

Zolang mijn kinderen geen kattenkwaad uithalen, mogenze doen wat ze willen

Voor mij hoeven kinderen niet lid te zijn van eenvereniging, het leven is al hectisch genoeg

Als mijn kinderen aan sport of culturele activiteiten willendeelnemen, mogen zij dat, maar ik moedig dit niet extra…

Ik breng mijn kinderen zoveel mogelijk op de hoogte vanactiviteiten die georganiseerd worden

Ik vind het belangrijk dat mijn kinderen cultureleactiviteiten doen

Ik moedig mijn kind(eren) aan om deel te nemen aanactiviteiten van verenigingen

Ik ben steeds bereid mijn kind(eren) naar een verenigingte brengen

OUDERS: % (HELEMAAL) AKKOORD

27

22,5%

18,1%

44,4%

37,6%

33,0%

22,9%

20,7%

20,7%

51,7%

22,5%

21,1%

51,6%

29,8%

26,3%

37,7%

40,9%

39,3%

29,1%

Als mijn kinderen aan sport of culturele activiteitenwillen deelnemen, mogen zij dat, maar ik moedig dit

niet extra aan

Voor mij hoeven mijn kinderen niet lid te zijn van eenvereniging, het leven is al hectisch genoeg

Ik vind het belangrijk dat mijn kinderen culturele activiteiten doen (theater, tentoonstelling,…)

A-stroom B-stroom KSO ASO TSO BSO

OUDERS: % (HELEMAAL) AKKOORD

28

CULTUUREDUCATIE OP SCHOOL

29

• Educatie over cultuur via kunstzinnige vakken

• lessen M.O., P.O., esthetica, …

• Gebruik van cultuurproducten ter ondersteuning van de les (film, muziek, …)

• Receptieve cultuurparticipatie (bijwonen van …)

• Actieve cultuurparticipatie of amateurkunstbeoefening

CULTUURPARTICIPATIE OP SCHOOL

30

AANBOD KUNSTZINNIGE VAKKEN: % LLN DAT AANGEEFT KUNSTZINNIGE VAKKEN TE VOLGEN

98% 94%

73%

43% 42%

92%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

A-stroom B-stroom ASO BSO TSO KSO

kunstzinnige vakken

36,9% 61,8%

71,2%

60,7%

40,3%

44,2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

film

pop- ofrockconcert

concert klassiekemuziek

museum

kunstmuseum

toneel/dansvoorstelling

stadsbezoek

bibliotheek

project rondkunst en cultuur

literairevenement

eerste graad

ASO

TSO

BSO

Aanbod receptieve cultuurparticipatie op school naargelang onderwijsvorm : % leerlingen dat aangeeft dat het georganiseerd wordt

3/4de leerlingen: aanbod een vorm van actieve kunstdeelname op school

40,0%

33,9% 32,5% 31,2% 27,3%

24,3%

18,2%

11,1% 9,8% 9,8% 8,1% 6,7%

5,0%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

34

19,7% 21,1% 23,1%

9,5% 16,1%

11,1% 5,8% 3,9% 6,6% 4,2% 4,1%

12,6% 5,7% 2,7%

15,4% 3,3% 8,3%

9,2%

4,9% 4,6%

5,9%

4,9% 4,7% 3,8%

5,0% 2,6%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%wordt aangeboden tijdens de lesuren

wordt aangeboden buiten de lesuren

wordt zowel tijdens als buiten de lesuren aangeboden

35

38,4%

44,2%

31,3%

24% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

Pop-rock-jazzmuziek

DJ'en

Radio maken

Klassieke muziek

Dansen

Fotografie

Video,multimedia

Beeldhouwen

Zingen

Schrijven

Schilderen,tekenen, graffiti

Toneel

Kunstenaarkwam zijn werk…

ASO

BSO

TSO

De schoolcontext

Culturele interesses leraren

Gebruik van culturele elementen in de klas

Cultureel klimaat school

DE ROL VAN DE LEERKRACHT

11,8%

13,3%

15,1%

15,9%

19,4%

26,3%

28,0%

28,7%

6,2%

9,2%

7,2%

12,3%

8,1%

2,6%

7,5%

6,8%

0% 10% 20% 30% 40%

Klassieke dans

Tekenen, schilderen, beeldendekunst

Schrijven

Muziekinstrument

Zingen

Toneel, theater

Fotografie

Creatief met multimedia

Hoogopgeleide, werkende Vlaamse bevolking (n=1301) Leerkrachten (N=877)

WAAROM MAKEN LEERKRACHTEN GEBRUIK VAN KUNST IN DE KLAS?

23,2%

25,6%

57,7%

51,7%

51,1%

45,8%

41,8%

20,9%

21,1%

9,8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Om de leerlingen algemene intellectuele en culturelebagage bij te brengen

Om de inhoud van mijn vak interessanter te maken voor deleerlingen

Om hun persoonlijke ontwikkeling te stimuleren – zelfbeeld, sociale vaardigheden, etc.

Om de leerlingen via cultuur iets bij te brengen over mijnvak

Om de leerlingen te leren omgaan met verschillendeculturen

Om de leerlingen bewust te maken van het cultureelerfgoed

Om hun deelname aan kunst en cultuur buiten de school testimuleren

Omdat het moet volgens de leerplannen

een van de drie belangrijkste redenen Belangrijkste reden

47,0%

34,3%

16,9%

12,9%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

om iets uit te leggen/ te illustreren

om het lesmateriaal aangenamer te maken

om culturele activiteiten voor leerlingen meete organiseren of te begeleiden

Demonstratie van de creatieve hobby

% van leerkrachten met een creatieve hobby

20,7%

62,3%

24,6%

52,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Ik ken te weinig vancultuur en het cultureel

aanbod

Ik ben heel geïnteresseerdin cultuur

Enkel ASO of A-stroom

Mix van onderwijsvormen

enkel BSO/TSO/B-stroom

INTERESSE BIJ LEERKRACHTEN

1 & 2 tussen 6 & 7

voornamelijk losstaande initiatieven 35,2 43,1 21,7 ingebed in een globale aanpak

gedragen door specifieke leerkrachten

44,4 39,3 16,3 gedragen door een basis aan leerkrachten en directie

Kunst en cultuur krijgen op afzonderlijke momenten aandacht

32,6 47,6 19,7 kunst en cultuur krijgen een heel jaar door aandacht in de school

het programma is niet cumulatief 35,0 51,7 13,2 het programma is cumulatief

de activiteiten zijn qua thema of onderwerp niet op elkaar afgestemd

34,2 52,2 13,6 de activiteiten zijn qua thema of onderwerp steeds op elkaar afgestemd

wat binnenschools en buitenschools wordt aangeboden is niet op elkaar afgestemd

30,3 54,6 15,0 wat binnenschools en buitenschools wordt aangeboden is steeds op elkaar afgestemd

PERCEPTIE LERAREN OVER CULTUUREDUCATIE OP HUN SCHOOL (%)

36% van de leraars stelt nooit geïnformeerd te worden door de directie over culturele activiteiten

Vaak krijgen we 'te laat' informatie. Soms krijgen we informatie en brochures

toegestuurd op naam en dan belanden ze alsnog bij de directie, die ze ons dan na 3 weken tot een maand in onze postbakjes

leggen, maar dan is de activiteit voorgesteld in de brochure of de

mogelijkheid tot inschrijven reeds verlopen! (leraar)

Vastste l l ing : Ee n v i j fd e van d e l e erkrachten h e eft h et gevoel

d at ze c u l ture le aan b od te we in ig ke n nen

Vastste l l ing : In fo rmat ie o ve r c u l ture le ac t iv i te i ten b e re ikt

vaak n iet de le raar of d e ju i ste p e rsoon b in nen e e n sc h ool

KENNIS VAN HET CULTURELE AANBOD

45%

33%

22%

" Ik ken te weinig van cultuur en het cultureel aanbod"

oneens tussen beide eens

INFORMATIEKANALEN VOOR LEERKRACHTEN

82,8%

46,8%

24,5%

27,5%

14,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Klasse

Schooldirectie

Cultureel centrum, gemeenschaps- of…

Museum

Lokale cultuurbeleidscoördinator/ cel…

Theater- of dansgezelschap, muzikanten

Bibliotheek

Bioscoop

Lerarendirect

Cultuureducatieve organisatie

Erfgoedinstelling

Cultuurnet (UiT in Vlaanderen, UiT met Vlieg)

Deeltijds Kunstonderwijs

Canon cultuurcel

Individuele kunstenaar

Vereniging voor amateurkunsten

Archief, beeldbank of documentatiecentrum

Meermaals per jaar Jaarlijks

• (momenteel) weinig actie bij leerkrachten:

• 11,5% volgde voorbije drie jaar navorming over cultuureducatie

• 10,3% in vakoverschrijdend cultuurteam

• Maar interesse:

• 36,7% van de leerkrachten die geen vakoverschrijdende lerarenteam omtrent cultuur hebben op hun school, zou wel willen deel uitmaken van zo’n team mocht het bestaan.

bestaat niet 31%

weet ik niet 24%

bestaat 45%

Bestaat er een vakoverschrijdende groep omtrent cultuureducatie op

school?

44

BIJSCHOLING VAN LEERKRACHTEN

• Sociale kloven

• in buitenschoolse cultuurdeelname

• in buitenschoolse cultuureducatie

• … en helaas in schoolse cultuurdeelname en –educatie

• Allerlei nieuwe vragen

• Aanbod te sterk gericht op aso-lln?

• Hoe rijker het schoolpubliek, hoe rijker het aanbod?

• Hoe verschillende sectoren meer met elkaar connecteren?

DUS …

45

rwebtool.ugent.be/culteduc

!

WEBTOOL

Enkel leerlingen & enkel representatieve

steekproef

• Kennismaking met cultuur (aandacht voor kansengroepen)

• Prikkelen van jongeren en culturele interesse bijbrengen/aanscherpen

• …

• Welbevinden

• Bevorderlijk voor schoolprestaties

• “learning through the arts”

• Waardevorming

• Creatief en kritisch denken

• …

Wat kan on der wi js voor c u l tuur b etekenen ?

Wat kan c u l tuur voor on d erwi js b etekenen?

UITKOMSTEN

WAT DENKEN LEERLINGEN VAN KUNSTMUSEA?

(-3) (-2) (-1) (0) (1) (2) (3) Saai 35,7 13 10,6 23,9 9,2 4,9 2,7 Boeiend Ik denk er niet aan om er naartoe te gaan

38,5 15 12,6 22,5 7,2 2,3 1,9 Ik denk er vaak aan om er naartoe te gaan

Helemaal niet ontspannend 29,8 11,7 12 24,9 13,1 5,6 2,9 Zeker ontspannend Ik ken er te weinig van 40,6 16,4 11,8 17 7,8 4,3 2,2 Ik ken er wel iets van Ik kan me er niet op concentreren 32,1 12,2 11,3 22,1 13 5,9 3,4 Ik kan me er wel op concentreren

Dat is echt iets voor mij 14,3 6,7 7,5 17,7 10,4 14,3 29,2 Dat is echt niets voor mij Je moet er heel veel van kennen 19,2 9,1 9,4 37,9 10 5,5 8,8 Je moet er helemaal niet veel van

kennen Kunstenaars doen altijd overdreven

23,7 9,7 11,4 39,7 9,1 3,5 2,9 Kunstenaars doen nooit overdreven

Een warme sfeer 7,9 8,7 16,3 38,0 13,9 6,0 9,2 Een kille sfeer

Zeer belangrijk dat het bestaat 17 13,6 12,5 28,8 9 6,3 12,8 Helemaal niet belangrijk dat het bestaat

Heel veel van mijn familie of vrienden gaan naar musea

12 5 7,3 21,9 12,6 15,7 25,4 Niemand van mijn familie of vrienden gaat naar musea

Goedkoop 10 4,2 5,6 42,9 14,6 9,2 13,5 Duur Ik zou me er een buitenbeentje voelen

21,9 11,3 10,1 32,7 9,9 6,8 7,2 Ik zou me er geen buitenbeentje voelen

Voor iedereen 29 10,3 8,2 26,5 9,1 5 11,8 Elitair, voor een bepaald soort mensen

Controlevariabelen:

• Geslacht (meisjes positiever)

• Onderwijsvorm (aso, kso & a-stroom positiever)

• Graad: bovenbouw (2e en 3e graad) positiever

• Opleiding ouders: wanneer ouders hoger opgeleid zijn positiever

• Ooit les gevolgd in tekenen, schilderen of beeldende kunst: indien ooit les gevolgd positiever

Vormen van cultuureducatie op school die een positieve invloed hebben op perceptie kunstmusea (gecontroleerd voor bovenstaande indicatoren):

1. Met school een kunstmuseum of tentoonstelling van een kunstenaar bezocht

2. Een groot project omtrent kunst of cultuur op school

3. Naarmate meer leraren beeldende kunst gebruiken (bv. als illustratie) in de klas

4. Culturele activiteiten op school: schilderen, graffiti, tekenen (als 1 & 2 niet worden opgenomen)

Heeft geen invloed: uitnodigen van een kunstenaar op school

HEEFT CULTUURPARTICIPATIE OP SCHOOL EEN INVLOED OP PERCEPTIE KUNSTMUSEA?

BEZOEK MUSEA EN THEATER MET SCHOOL

38%

62%

29%

45% 51%

65%

30% 34%

39%

56%

85% 86%

40%

55%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Heb je dit schooljaar met de school al eenmuseum of tentoonstelling bezocht?

Heb je dit schooljaar al een toneel- ofdansvoorstelling gezien met de school?

A-stroom B-stroom ASO BSO TSO KSO totaal

ERVARING THEATER- EN MUSEUMBEZOEK MET SCHOOL

theaterbezoek (-3) (-2) (-1) (0) (1) (2) (3)

Saai 8,8 5,2 9,7 25,2 20,4 19,6 11,1 Boeiend

Helemaal niet leerrijk 14,6 11 14,6 27,8 17,6 10,3 4,2 Heel leerrijk

Heel ontspannend 14,3 13,7 15 23,5 13,1 11,6 8,8 Helemaal niet ontspannend

Iets waar ik nooit zelf naar toe zou gaan 24,9 11,4 13 22,6 11,5 8,4 8,3

Iets waar ik zelf wel eens naar toe wil gaan

Nutteloos 13,8 9,3 12,5 30,8 19,3 8,9 5,4 Heel nuttig

Helemaal niet plezant 9,1 5,7 8,2 23,9 20,6 18,8 13,6 Heel plezant

museumbezoek (-3) (-2) (-1) (0) (1) (2) (3)

Saai 10,6 8 12,4 29,3 17,5 16,6 5,7 Boeiend

Helemaal niet leerrijk 6,2 5,8 9,5 23,4 27,3 19 8,8 Heel leerrijk

Heel ontspannend 8,6 9,9 16,6 30,0 16,3 9,8 8,7 Helemaal niet ontspannend

Iets waar ik nooit zelf naar toe zou gaan 28,9 12,7 11,9 20 11,3 8,1 6,9

Iets waar ik zelf wel eens naar toe wil gaan

Nutteloos 10,6 7,9 11,3 28,6 21,9 14 5,8 Heel nuttig

Helemaal niet plezant 10,1 7,9 10,5 27 22,9 15,2 6,4 Heel plezant

53

22

48

39

63

57

36

46

54

69

78

66

10

13

14

20

30

31

32

42

45

70

81

Door zelf iets te maken (bv. muziek maken, verhalen schrijven, fotografie,…) kwamen we in contact met het …

Er was een spel en--of doe-opdracht verbonden aan de activiteit (bv. zoektocht, quiz, …)

We konden de regisseur, choreograaf, acteurs of dansersontmoeten

De activiteit kaderde in een groter project waarrond wewerkten

iemand van buiten de school (bv. iemand van hetmuseum/theater) gaf ons een inleidng

Onze leraar/lerares gaf ons ter plekke een inleiding op …

We moesten nadien een verslag schrijven over deactitviteit

We kregen op voorhand een informatiebrochure mee over

We werkten in één of meerdere lessen rond de inhoud--het thema van ...

We bespraken de activiteit nadien in de les

We mochten nadien onze mening geven over de activiteit

We kregen een begeleide rondleiding

theater/dans het museum

OMKADERING

INVLOEDEN VAN OMKADERING (na controle voor onderwijsvorm en graad)

het museum/ tentoonstelling theater/dans

Door zelf iets te maken (bv. muziek maken, verhalen schrijven, fotografie,…) kwamen we in contact met het thema van de tentoonstelling--museum +*

Er was een spel en--of doe-opdracht verbonden aan de activiteit (bv. zoektocht, quiz, …)

We konden de regisseur, choreograaf, acteurs of dansers ontmoeten +***

De activiteit kaderde in een groter project waarrond we werkten +*** +***

iemand van buiten de school (bv. iemand van het museum/theater) gaf ons een inleidng

Onze leraar/lerares gaf ons ter plekke een inleiding op … +* (enkel voor aso,

a-str)

We moesten nadien een verslag schrijven over de actitviteit

We kregen op voorhand een informatiebrochure mee over +* +* (enkel voor

bso/tso)

We werkten in één of meerdere lessen rond de inhoud-- het thema van ... +***

We bespraken de activiteit nadien in de les +*** +*

We mochten nadien onze mening geven over de activiteit +*** +***

We kregen een begeleide rondleiding

significantieniveaus: *p<.05, **p<.01, *** p<.001

Onbekend maakt onbemind …

Aandachtspunten

• Tweerichting verkeer, betrek leerlingen

• Geïntegreerd projectwerk

• Differentiatie is goed, maar vertrek niet te fel van stereotypes

55

CONCLUSIE

DIVERSITEIT

56

• Specifieke steekproef • oversampling steden

etnische diversiteit in data

• Origine obv:

• Eigen geboorteland

• Geboorteland ouders

• Geboorteland grootmoeder langs moederszijde

Origine n %

België 3.513 69,6

Westerse landen 480 9,5

Turkije, Marokko & Midden-Oosten

511 10,1

Andere (Oost-Eur, Azië, Afrika, Z-Amerika)

543 10,8

Totaal 5.047 100

57

ETNICITEIT

België (ref.)

Westerse landen

Turkije, Marokko en

Midden-Oosten Andere

Een comedy-voorstelling bijwonen 18,8% 15,6% 17,5% 13,4%

Naar de bioscoop gaan 88,3% 83,7% 86,4% 83,5%

Een museum, tentoonstelling of galerij bezoeken 26,8% 25,8% 20,2% 26,1%

Een ballet- of dansvoorstelling bijwonen 14,8% 11,2% 6,2% 10,3%

Bezienswaardige gebouwen of monumenten, archeologische sites bezoeken

25,1% 23,1% 12,1% 20,2%

Een theater- of toneelvoorstelling bijwonen 24,3% 18,8% 18,0% 19,2%

Naar een concert van klassieke muziek of opera gaan 6,0% 5,3% 7,8% 7,8%

Naar een optreden/concert van popmuziek, rock, folk, wereldmuziek, dance, jazz of blues gaan

28,7% 30,3% 20,7% 26,4%

Een bibliotheek bezoeken 55,7% 44,8% 58,8% 60,9%

Een groot cultureel evenement bijwonen (bv. Zomer van Antwerpen, Lichtfestival in Gent)

18,9% 17,1% 11,7% 15,7%

Een literair evenement bijwonen (bv. Boekenbeurs, Saint-Amour) 12,1% 7,1% 6,6% 7,7%

RECEPTIEVE CULTUURPARTICIPATIE NAAR ETNISCHE HERKOMST

58

België (ref.) Westerse

landen

Turkije, Marokko en Midden

oosten

Andere landen (Oost-Europa, Azië,

…)

Dansen zoals jazzballet, moderne dans, klassieke dans of volksdans

15,2 15,1 11,7 17,4

Urban dance (bv. hip hop, breakdance, r&b, …)

15,1 16,8 15,5 19,8

Fotografie 16,8 16,9 11,7 16,7

Audiovisuele kunsten (film, video, multimedia of computerkunst)

23,2 23 18,5 26,6

Toneel, theater 9,6 8 9,6 9,4

Tekenen, schilderen of beeldende kunst 21,5 23 17,4 24,3

Zingen 21,8 23,4 23,4 27,8

Muziekinstrument bespelen 22,4 21,6 13,1 21,4

Elektronische muziek 8,4 8,5 5,6 6

Schrijven (bloggen, poëzie, verhalen, songteksten, …)

16 17,7 16,4 16,4

AMATEURKUNSTBEOEFENING NAAR ETNISCHE HERKOMST

64,9 64

50,7

62,2

28,6 25,2

14,1

23,2

België Westerse landen Turkije, Marokko &Midden-Oosten

Andere

% algemeen % in georganiseerd verband

AMATEURKUNSTBEOEFENING NAAR ETNICITEIT

60

Welke factoren

verklaren etnische

verschillen?

CULTUURPARTICIPATIE VAN ETNISCHE GROEPEN

Etniciteit-perspectief (Onderwijs) marginaliteit-perspectief

Culturele verschillen Structurele verschillen

Verschillen in subculturele identiteit (groepsidentiteit) en culturele motivatie om vrije tijd door te brengen

Verschillen in opleidingsniveau, inkomen, sociale klasse…

Etnische minderheidsgroepen: minder cultureel kapitaal:

• Culturele reproductie: etnische minderheidsgroepen:

minder kansen op kapitaalverwerving op school

• Sociale mobiliteit: etnische minderheidsgroepen meer kans op cultureel kapitaal-verwerving: Stock van informatie ed. is redundant

UITGANGSPUNTEN ETNICITEIT & CULTUUREDUCATIE

CULTUURPARTICIPATIE VAN ETNISCHE GROEPEN

Etniciteit Cultuurparticipatie (actief-receptief)

Opleidingsniveau

Economisch kapitaal-inkomen

Cultureel kapitaal (ouders)

- Opleidingsniveau

- Cultuurparticipatie

Acculturatie (vriendschapsnetwerk)

Schoolse cultuureducatie

Socio-economische compositie

Etnische compositie

BELANGRIJKSTE RESULTATEN

Opleiding ouders + Cultuurparticipatie ouders

Opleiding respondent+ Cultuureducatie school (meest invloedrijke factor op schoolniveau)

Verklarende factoren:

BELANGRIJKSTE RESULTATEN

Cultuureducatie school -> in alle

opleidingsniveaus, met aandacht

voor lagere opleidingsniveaus

• Zijn het voornamelijk ouderlijke of schoolse leesstimulansen die het leesgedrag van jongeren beïnvloeden?

• Zijn er verschillen in leesgedrag tussen de verschillende etnische groepen jongeren in België? Zoja, hoe verklaren?

LEESGEDRAG VAN ETNISCHE GROEPEN

RESULTATEN- WIE LEEST?

55% 24%

21%

Leesgedrag jongeren

Leest geen boeken

Sporadisch lezen (1-4boeken)

Frequent lezen (5 en +boeken)

Ouderlijke stimulatie

• 55,9% van de jongeren stelt dat ouders voor hen voorlazen vroeger

• 56,2% stelt dat ze vroeger bibliotheken bezochten

• 39,5% stelt dat de moeder vaak leest, 30,3% soms, 30,3% heeft een moeder die nooit leest

• 29,9% van de jongeren heeft boeken ter beschikking thuis

Schoolse leesstimulatie

• 48,7% van de jongeren moet geen boeken lezen voor school, 25,7% sporadisch (1-2 boeken), 25,6% 3 of meer boeken

• 16,6% geeft aan dat de school bibliotheekbezoeken organiseert

• 48,9% van de leerlingen stelt dat leerkrachten literatuur gebruiken tijdens de les (meer dan eens dit schooljaar)

LEESSTIMULATIE

ETNISCHE VERSCHILLEN IN LEESGEDRAG

LEESGEDRAG VAN ETNISCHE GROEPEN

Etniciteit Aantal boeken gelezen in vrije tijd

Ouderlijke kenmerken:

- Leesgedrag moeder

- Aantal boeken thuis

- Voorlezen

- Bibliotheekbezoeken

- Opleidingsniveau ouders

Schoolkenmerken

- Opleidingsniveau

- Boeken voor school gelezen

- Literatuur gebruikt tijdens les

- Bibliotheekbezoeken

- Culturele activiteiten school

- Etnische compositie

- Socio-economische compositie

Etnische verschillen in leesgedrag zijn toe te schrijven aan:

• verschillen in onderwijsniveau

• verschillen in onderwijsniveau van de ouders

• verschillen in schoolse leesstimulatie (boeken lezen voor school)

VERKLAREN ETNISCHE VERSCHILLEN LEESGEDRAG

Extra invloed van schoolse leesstimulatie voor Turkse-Marokkaanse-origine

• Boeken lezen voor school: effect 2,08 keer zo sterk voor T/M op sporadisch lezen

• Literatuur gebruiken tijdens de lessen: effect 1,87 keer zo sterk voor T/M op sporadisch lezen

ETNICITEIT EN CULTUUREDUCATIE

Boeken lezen in vrije tijd

Boeken lezen voor school

->instructie effect: cultuureducatie

+ Invloed ouders

Etniciteit

= Onderwijsfactoren

Extra invloed cultuureducatie

CONCLUSIE

75

DANKJEWEL!